CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Virüs - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"435e31da-0e51-4411-9206-5a3626e384ea","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Virüs","wgTitle":"Virüs","wgCurRevisionId":34229711,"wgRevisionId":34229711,"wgArticleId":119358,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler","Webarşiv şablonu wayback bağlantıları","PMID sihirli bağlantısını kullanan sayfalar","Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler","Pasaj içeren maddeler","BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri", "NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","Virüsler","Viroloji"],"wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Virüs","wgRelevantArticleId":119358,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":34229711,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false, "wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q808","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage" :"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/1200px-SARS-CoV-2_without_background.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1205"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/800px-SARS-CoV-2_without_background.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="803"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/640px-SARS-CoV-2_without_background.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="643"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Virüs - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BCs"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BCs"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Virüs rootpage-Virüs skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ana menü</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z"><span>Anasayfa</span></a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda"><span>Hakkımızda</span></a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at"><span>İçindekiler</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x"><span>Rastgele madde</span></a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik"><span>Seçkin içerik</span></a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler"><span>Yakınımdakiler</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1"><span>Deneme tahtası</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler"><span>Köy çeşmesi</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r"><span>Son değişiklikler</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle"><span>Dosya yükle</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir"><span>Topluluk portali</span></a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org"><span>Wikimedia dükkânı</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için"><span>Yardım</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ara</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüm</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class=""><span>Bağış yapın</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Vir%C3%BCs" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class=""><span>Hesap oluştur</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Vir%C3%BCs" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class=""><span>Oturum aç</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Kişisel araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr"><span>Bağış yapın</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Vir%C3%BCs" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesap oluştur</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Vir%C3%BCs" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Oturum aç</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin"><span>daha fazla bilgi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y"><span>Katkılar</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n"><span>Mesaj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Etimoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Etimoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Etimoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tarihçe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tarihçe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Tarihçe</span> </div> </a> <ul id="toc-Tarihçe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Canlılık_tartışması" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Canlılık_tartışması"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Canlılık tartışması</span> </div> </a> <ul id="toc-Canlılık_tartışması-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kökenleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kökenleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kökenleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Kökenleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sınıflandırma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sınıflandırma"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sınıflandırma</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Sınıflandırma-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Sınıflandırma alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Sınıflandırma-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-UAVTK_sınıflandırması" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#UAVTK_sınıflandırması"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>UAVTK sınıflandırması</span> </div> </a> <ul id="toc-UAVTK_sınıflandırması-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Baltimore_sınıflandırması" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Baltimore_sınıflandırması"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Baltimore sınıflandırması</span> </div> </a> <ul id="toc-Baltimore_sınıflandırması-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Yaşamsal_özellikleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Yaşamsal_özellikleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Yaşamsal özellikleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Yaşamsal_özellikleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Yapıları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Yapıları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Yapıları</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Yapıları-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Yapıları alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Yapıları-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Virüs_morfolojileri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Virüs_morfolojileri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Virüs morfolojileri</span> </div> </a> <ul id="toc-Virüs_morfolojileri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Genomlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Genomlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Genomlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Genomlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kor_proteinleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kor_proteinleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Kor proteinleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Kor_proteinleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kapsid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kapsid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Kapsid</span> </div> </a> <ul id="toc-Kapsid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Viral_zarf" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Viral_zarf"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Viral zarf</span> </div> </a> <ul id="toc-Viral_zarf-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Replikasyon_döngüsü" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Replikasyon_döngüsü"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Replikasyon döngüsü</span> </div> </a> <ul id="toc-Replikasyon_döngüsü-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Virüsler_arası_ilişkiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Virüsler_arası_ilişkiler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Virüsler arası ilişkiler</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Virüsler_arası_ilişkiler-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Virüsler arası ilişkiler alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Virüsler_arası_ilişkiler-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Genetik_mutasyon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Genetik_mutasyon"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Genetik mutasyon</span> </div> </a> <ul id="toc-Genetik_mutasyon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Konak_ve_konak_aralığı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Konak_ve_konak_aralığı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Konak ve konak aralığı</span> </div> </a> <ul id="toc-Konak_ve_konak_aralığı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Konak_hücredeki_etkileri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Konak_hücredeki_etkileri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Konak hücredeki etkileri</span> </div> </a> <ul id="toc-Konak_hücredeki_etkileri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Konak_savunma_mekanizmaları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Konak_savunma_mekanizmaları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Konak savunma mekanizmaları</span> </div> </a> <ul id="toc-Konak_savunma_mekanizmaları-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Epidemiyoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Epidemiyoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Epidemiyoloji</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Epidemiyoloji-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Epidemiyoloji alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Epidemiyoloji-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Epidemiler_ve_pandemiler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Epidemiler_ve_pandemiler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Epidemiler ve pandemiler</span> </div> </a> <ul id="toc-Epidemiler_ve_pandemiler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Korunma_ve_tedavi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Korunma_ve_tedavi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Korunma ve tedavi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Korunma_ve_tedavi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Korunma ve tedavi alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Korunma_ve_tedavi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aşılama" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aşılama"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.1</span> <span>Aşılama</span> </div> </a> <ul id="toc-Aşılama-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antiviral_ilaçlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antiviral_ilaçlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.2</span> <span>Antiviral ilaçlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Antiviral_ilaçlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tespit,_saflaştırma_ve_tanı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tespit,_saflaştırma_ve_tanı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Tespit, saflaştırma ve tanı</span> </div> </a> <ul id="toc-Tespit,_saflaştırma_ve_tanı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diğer_türlerdeki_viral_enfeksiyonlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Diğer_türlerdeki_viral_enfeksiyonlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Diğer türlerdeki viral enfeksiyonlar</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Diğer_türlerdeki_viral_enfeksiyonlar-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Diğer türlerdeki viral enfeksiyonlar alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Diğer_türlerdeki_viral_enfeksiyonlar-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Hayvan_virüsleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hayvan_virüsleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.1</span> <span>Hayvan virüsleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Hayvan_virüsleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bitki_virüsleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bitki_virüsleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.2</span> <span>Bitki virüsleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Bitki_virüsleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bakteri_virüsleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bakteri_virüsleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.3</span> <span>Bakteri virüsleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Bakteri_virüsleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arke_virüsleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Arke_virüsleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16.4</span> <span>Arke virüsleri</span> </div> </a> <ul id="toc-Arke_virüsleri-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-İnsan_hastalıklarındaki_rolleri" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#İnsan_hastalıklarındaki_rolleri"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>İnsan hastalıklarındaki rolleri</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-İnsan_hastalıklarındaki_rolleri-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>İnsan hastalıklarındaki rolleri alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-İnsan_hastalıklarındaki_rolleri-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kanser" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanser"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17.1</span> <span>Kanser</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanser-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sucul_ekosistemlerde_rol" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sucul_ekosistemlerde_rol"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Sucul ekosistemlerde rol</span> </div> </a> <ul id="toc-Sucul_ekosistemlerde_rol-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Evrimdeki_rolü" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Evrimdeki_rolü"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>Evrimdeki rolü</span> </div> </a> <ul id="toc-Evrimdeki_rolü-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uygulamalar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uygulamalar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20</span> <span>Uygulamalar</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Uygulamalar-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Uygulamalar alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Uygulamalar-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Canlı_bilimleri_ve_tıp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Canlı_bilimleri_ve_tıp"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.1</span> <span>Canlı bilimleri ve tıp</span> </div> </a> <ul id="toc-Canlı_bilimleri_ve_tıp-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Viroterapi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Viroterapi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.1.1</span> <span>Viroterapi</span> </div> </a> <ul id="toc-Viroterapi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Malzeme_bilimi_ve_nanoteknoloji" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Malzeme_bilimi_ve_nanoteknoloji"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.2</span> <span>Malzeme bilimi ve nanoteknoloji</span> </div> </a> <ul id="toc-Malzeme_bilimi_ve_nanoteknoloji-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sentetik_virüsler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sentetik_virüsler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.3</span> <span>Sentetik virüsler</span> </div> </a> <ul id="toc-Sentetik_virüsler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Silah_olarak_kullanımı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Silah_olarak_kullanımı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20.4</span> <span>Silah olarak kullanımı</span> </div> </a> <ul id="toc-Silah_olarak_kullanımı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ayrıca_bakınız" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ayrıca_bakınız"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">21</span> <span>Ayrıca bakınız</span> </div> </a> <ul id="toc-Ayrıca_bakınız-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dış_bağlantılar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dış_bağlantılar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">22</span> <span>Dış bağlantılar</span> </div> </a> <ul id="toc-Dış_bağlantılar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">23</span> <span>Kaynakça</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">İçindekiler tablosunu değiştir</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Virüs</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 172 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-172" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">172 dil</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Afrikaanca" lang="af" hreflang="af" data-title="Virus" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaanca" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Virus_(Medizin)" title="Virus (Medizin) - İsviçre Almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Virus (Medizin)" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsviçre Almancası" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%AB%E1%8B%AD%E1%88%A8%E1%88%B5" title="ቫይረስ - Amharca" lang="am" hreflang="am" data-title="ቫይረስ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Amharca" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Aragonca" lang="an" hreflang="an" data-title="Virus" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonca" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Cl%C4%93ofanwyrm" title="Clēofanwyrm - Eski İngilizce" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Clēofanwyrm" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Eski İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فيروس - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فيروس" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%92%DC%9D%DC%AA%DC%98%DC%A3" title="ܒܝܪܘܣ - Aramice" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܒܝܪܘܣ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramice" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="فيروس - Mısır Arapçası" lang="arz" hreflang="arz" data-title="فيروس" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Mısır Arapçası" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9B" title="ভাইৰাছ - Assamca" lang="as" hreflang="as" data-title="ভাইৰাছ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Assamca" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Virus" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ویروس" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Вирустар - Başkırtça" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Вирустар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Başkırtça" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Virosos" title="Virosos - Samogitçe" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Virosos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitçe" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus - Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Birus" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вірусы - Belarusça" lang="be" hreflang="be" data-title="Вірусы" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusça" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вірус" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Вируси - Bulgarca" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Вируси" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarca" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="वायरस - Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="वायरस" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="ভাইরাস - Bengalce" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ভাইরাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalce" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%93%E0%BD%91%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%B4%E0%BD%82%E0%BC%8B" title="ནད་དུག་ - Tibetçe" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ནད་དུག་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tibetçe" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Viruz" title="Viruz - Bretonca" lang="br" hreflang="br" data-title="Viruz" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretonca" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologija)" title="Virus (biologija) - Boşnakça" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Virus (biologija)" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Boşnakça" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Вирус" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Virus" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/B%C3%AAng-d%C5%ADk" title="Bêng-dŭk - Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Bêng-dŭk" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A4%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%86%D8%B3" title="ڤایرۆس - Orta Kürtçe" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڤایرۆس" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Orta Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Çekçe" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Virus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Çekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Wirus" title="Wirus - Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Wirus" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Çuvaşça" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вирус" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Çuvaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Firws" title="Firws - Galce" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Firws" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Galce" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Danca" lang="da" hreflang="da" data-title="Virus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danca" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Vaaros" title="Vaaros - Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Vaaros" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Viren" title="Viren - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Viren" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%88%DE%A6%DE%87%DE%A8%DE%83%DE%A6%DE%90%DE%B0" title="ވައިރަސް - Divehi dili" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ވައިރަސް" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Divehi dili" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%8C%CF%82" title="Ιός - Yunanca" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunanca" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="Virus" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Viruso_(biologio)" title="Viruso (biologio) - Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Viruso (biologio)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="kaliteli madde"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Virus" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Viirused" title="Viirused - Estonca" lang="et" hreflang="et" data-title="Viirused" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonca" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus - Baskça" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Birus" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskça" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Ekstremadura Dili" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Virus" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Ekstremadura Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ویروس" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Virukset" title="Virukset - Fince" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Virukset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fince" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Faroe dili" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Virus" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Faroe dili" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Fransızca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Virus" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Fransızca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Wiiren" title="Wiiren - Kuzey Frizce" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Wiiren" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Kuzey Frizce" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Firus_(biology)" title="Firus (biology) - Batı Frizcesi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Firus (biology)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Batı Frizcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADreas" title="Víreas - İrlandaca" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Víreas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="İrlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Viris" title="Viris - Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Viris" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/B%C3%ACoras" title="Bìoras - İskoç Gaelcesi" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Bìoras" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="İskoç Gaelcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Galiçyaca" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Virus" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galiçyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADru" title="Víru - Guarani dili" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Víru" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Guarani dili" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Gorontalo dili" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Gorontalo dili" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%B7%E0%AA%BE%E0%AA%A3%E0%AB%81" title="વિષાણુ - Güceratça" lang="gu" hreflang="gu" data-title="વિષાણુ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Güceratça" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Veerys" title="Veerys - Man dili" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Veerys" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Man dili" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Phiang-thu%CC%8Dk" title="Phiang-thu̍k - Hakka Çincesi" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Phiang-thu̍k" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%92%D7%99%D7%A3" title="נגיף - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="נגיף" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="विषाणु - Hintçe" lang="hi" hreflang="hi" data-title="विषाणु" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hintçe" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Fiji Hintçesi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Virus" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hintçesi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi - Hırvatça" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Virusi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hırvatça" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Viris" title="Viris - Haiti Kreyolu" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Viris" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haiti Kreyolu" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Vírus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիրուսներ - Ermenice" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վիրուսներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Ermenice" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BA%D5%A1%D5%B0%D6%80" title="Ժահր - Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Ժահր" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - İnterlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Virus" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="İnterlingua" class="interlanguage-link-target"><span>İnterlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Endonezce" lang="id" hreflang="id" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Endonezce" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Virus" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus - Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Birus" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%88" title="Вирусаш - İnguşça" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Вирусаш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="İnguşça" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Viruso" title="Viruso - Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Viruso" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Veira" title="Veira - İzlandaca" lang="is" hreflang="is" data-title="Veira" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="İzlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologia)" title="Virus (biologia) - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Virus (biologia)" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%82%B9" title="ウイルス - Japonca" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ウイルス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japonca" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Cava dili" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Virus" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Cava dili" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ვირუსები - Gürcüce" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ვირუსები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gürcüce" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar - Karakalpakça" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Karakalpakça" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/K%CA%8Ad%C9%94%C5%8B_s%C9%94t%CA%8A" title="Kʊdɔŋ sɔtʊ - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Kʊdɔŋ sɔtʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Kikuyu" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Virus" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="Kikuyu" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Вирустар - Kazakça" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Вирустар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazakça" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%A3%E0%B3%81" title="ವೈರಾಣು - Kannada dili" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ವೈರಾಣು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada dili" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EC%9D%B4%EB%9F%AC%EC%8A%A4" title="바이러스 - Korece" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바이러스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korece" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/V%C3%AErus" title="Vîrus - Kürtçe" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Vîrus" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Kernevekçe" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Virus" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Kernevekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Kırgızca" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Вирус" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kırgızca" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Virus_biologicum" title="Virus biologicum - Latince" lang="la" hreflang="la" data-title="Virus biologicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latince" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Lüksemburgca" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Virus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Lüksemburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Virus" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Vayiraasi" title="Vayiraasi - Ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Vayiraasi" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Ganda" class="interlanguage-link-target"><span>Luganda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Virusse" title="Virusse - Limburgca" lang="li" hreflang="li" data-title="Virusse" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Ligurca" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Virus" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurca" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Virus_(biolojia)" title="Virus (biolojia) - Lombardça" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Virus (biolojia)" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardça" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Vil%C3%BAsu" title="Vilúsu - Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Vilúsu" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Lingala" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E2%80%8B%E0%BB%84%E0%BA%A7%E2%80%8B%E0%BA%A3%E0%BA%B1%E2%80%8B%E0%BA%AA" title="ໄວຣັສ - Lao dili" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ໄວຣັສ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Lao dili" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Virusas" title="Virusas - Litvanca" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Virusas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litvanca" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/V%C4%ABruss" title="Vīruss - Letonca" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Vīruss" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonca" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Virosy" title="Virosy - Malgaşça" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Virosy" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malgaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Virus" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Makedonca" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Вирус" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Makedonca" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B5%88%E0%B4%B1%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="വൈറസ് - Malayalam dili" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വൈറസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam dili" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Moğolca" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Вирус" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Moğolca" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9D%E1%80%B3%E1%80%9B%E1%80%AF%E1%80%9E%E1%80%BA" title="ဝဳရုသ် - Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ဝဳရုသ်" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%82" title="विषाणू - Marathi dili" lang="mr" hreflang="mr" data-title="विषाणू" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi dili" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Malayca" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Virus" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malayca" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%95%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%BA" title="ဗိုင်းရပ်စ် - Birman dili" lang="my" hreflang="my" data-title="ဗိုင်းရပ်စ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birman dili" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%B2%D0%BA%D1%88%D1%82" title="Кезовкшт - Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Кезовкшт" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس - Mazenderanca" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="ویروس" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Mazenderanca" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Viren" title="Viren - Aşağı Almanca" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Viren" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Aşağı Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="विषाणु - Nepalce" lang="ne" hreflang="ne" data-title="विषाणु" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalce" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%87%E0%A4%B0%E0%A4%B8" title="भाइरस - Nevari" lang="new" hreflang="new" data-title="भाइरस" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Nevari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologie)" title="Virus (biologie) - Felemenkçe" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Virus (biologie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Felemenkçe" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Norveççe Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Virus" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveççe Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Norveççe Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Virus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norveççe Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Oksitan dili" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Virus" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Oksitan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Vaayirasii" title="Vaayirasii - Oromo dili" lang="om" hreflang="om" data-title="Vaayirasii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="Oromo dili" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AD%E0%AD%82%E0%AC%A4%E0%AC%BE%E0%AC%A3%E0%AD%81" title="ଭୂତାଣୁ - Oriya dili" lang="or" hreflang="or" data-title="ଭୂତାଣୁ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Oriya dili" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%82" title="ਵਿਸ਼ਾਣੂ - Pencapça" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਸ਼ਾਣੂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Pencapça" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Virus" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Pampanga" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Virus" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Wirusy" title="Wirusy - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Wirusy" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="وائرس" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="ویروس - Peştuca" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ویروس" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Peştuca" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus - Portekizce" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vírus" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portekizce" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/A%C3%B1aw" title="Añaw - Keçuva dili" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Añaw" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Keçuva dili" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Kirundi" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Virus" data-language-autonym="İkirundi" data-language-local-name="Kirundi" class="interlanguage-link-target"><span>İkirundi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Rumence" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Virus" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumence" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вирусы - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Вирусы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус - Rusince" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Вірус" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusince" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Yakutça" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Вирус" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Yakutça" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%9F%E1%B1%AD%E1%B1%A8%E1%B1%9F%E1%B1%A5" title="ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ - Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱵᱷᱟᱭᱨᱟᱥ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologia)" title="Virus (biologia) - Sardunya dili" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Virus (biologia)" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardunya dili" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Virus_(biolugg%C3%ACa)" title="Virus (bioluggìa) - Sicilyaca" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Virus (bioluggìa)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Sicilyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - İskoçça" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Virus" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="İskoçça" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس - Sindhi dili" lang="sd" hreflang="sd" data-title="وائرس" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi dili" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Virus_(biologija)" title="Virus (biologija) - Sırp-Hırvat Dili" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Virus (biologija)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Sırp-Hırvat Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%80%E0%B7%9B%E0%B6%BB%E0%B7%83" title="වෛරස - Sinhali dili" lang="si" hreflang="si" data-title="වෛරස" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Sinhali dili" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Virus" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADrus" title="Vírus - Slovakça" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Vírus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovakça" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi - Slovence" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Virusi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovence" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Fayrus" title="Fayrus - Somalice" lang="so" hreflang="so" data-title="Fayrus" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Somalice" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi - Arnavutça" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Virusi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Arnavutça" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Sırpça" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Вирус" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Sırpça" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Sunda dili" lang="su" hreflang="su" data-title="Virus" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Sunda dili" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Virus" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Virusi" title="Virusi - Svahili dili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Virusi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Svahili dili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%80%E0%AE%A8%E0%AF%81%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AE%BF" title="தீநுண்மி - Tamilce" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தீநுண்மி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilce" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B5%E0%B3%88%E0%B2%B0%E0%B2%B8%E0%B3%8D" title="ವೈರಸ್ - Tuluca" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ವೈರಸ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tuluca" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%88%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="వైరస్ - Telugu dili" lang="te" hreflang="te" data-title="వైరస్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu dili" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D2%B3%D0%BE" title="Вирусҳо - Tacikçe" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Вирусҳо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tacikçe" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%AA" title="ไวรัส - Tayca" lang="th" hreflang="th" data-title="ไวรัส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tayca" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus - Tagalogca" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Birus" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalogca" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Virus" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tok Pisin" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Вируслар - Tatarca" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Вируслар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tatarca" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вирус - Tuvaca" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Вирус" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="Tuvaca" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DB%8B%D9%89%D8%B1%DB%87%D8%B3" title="ۋىرۇس - Uygurca" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ۋىرۇس" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Uygurca" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D1%80%D1%83%D1%81" title="Вірус - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вірус" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3" title="وائرس - Urduca" lang="ur" hreflang="ur" data-title="وائرس" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urduca" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Viruslar" title="Viruslar - Özbekçe" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Viruslar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Özbekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Virus_(bio%C5%82ozia)" title="Virus (biołozia) - Venedikçe" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Virus (biołozia)" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venedikçe" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Virus" title="Virus - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Virus" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Vir%C3%BBsse" title="Virûsse - Valonca" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Virûsse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Valonca" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Birus" title="Birus - Varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Birus" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Varay" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 - Wu Çincesi" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="病毒" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ვირუსეფი - Megrelce" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ვირუსეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Megrelce" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%95%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%A1" title="ווירוס - Yidiş" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ווירוס" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Yidiş" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%88r%C3%A0n" title="Èràn - Yorubaca" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Èràn" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Yorubaca" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Binghdoeg" title="Binghdoeg - Zhuangca" lang="za" hreflang="za" data-title="Binghdoeg" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuangca" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="kaliteli madde"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 - Çince" lang="zh" hreflang="zh" data-title="病毒" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Çince" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 - Edebi Çince" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="病毒" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Edebi Çince" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/P%C4%93%E2%81%BF-to%CC%8Dk" title="Pēⁿ-to̍k - Min Nan Çincesi" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Pēⁿ-to̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%97%85%E6%AF%92" title="病毒 - Kantonca" lang="yue" hreflang="yue" data-title="病毒" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonca" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IGciwanyane" title="IGciwanyane - Zuluca" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IGciwanyane" data-language-autonym="İsiZulu" data-language-local-name="Zuluca" class="interlanguage-link-target"><span>İsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q808#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vir%C3%BCs" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c"><span>Madde</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Vir%C3%BCs" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t"><span>Tartışma</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Türkçe</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Vir%C3%BCs"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Vir%C3%BCs"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=history"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Vir%C3%BCs" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j"><span>Sayfaya bağlantılar</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Vir%C3%BCs" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k"><span>İlgili değişiklikler</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q"><span>Özel sayfalar</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&oldid=34229711" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı"><span>Kalıcı bağlantı</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi"><span>Sayfa bilgisi</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Vir%C3%BCs&id=34229711&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi"><span>Bu sayfayı kaynak göster</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FVir%25C3%25BCs"><span>Kısaltılmış URL'yi al</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FVir%25C3%25BCs"><span>Karekodu indir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Vir%C3%BCs"><span>Bir kitap oluştur</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Vir%C3%BCs&action=show-download-screen"><span>PDF olarak indir</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p"><span>Basılmaya uygun görünüm</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Virus" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Virus" hreflang="en"><span>Vikitür</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q808" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g"><span>Vikiveri ögesi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Başlığın diğer anlamları için <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_(anlam_ayr%C4%B1m%C4%B1)" class="mw-disambig" title="Virüs (anlam ayrımı)">Virüs (anlam ayrımı)</a> sayfasına bakınız.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28603389">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox" style="font-size: 100%; width: 200px;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="font-size: 100%; background-color: rgb(250,250,190);">Virüs</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Dosya:SARS-CoV-2_without_background.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/220px-SARS-CoV-2_without_background.png" decoding="async" width="220" height="221" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/330px-SARS-CoV-2_without_background.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/SARS-CoV-2_without_background.png/440px-SARS-CoV-2_without_background.png 2x" data-file-width="1958" data-file-height="1966" /></a></span><div class="infobox-caption" style="font-size: 88%;"><a href="/wiki/SARS-CoV-2" title="SARS-CoV-2">SARS-CoV-2</a>, <i><a href="/wiki/Koronavir%C3%BCs" title="Koronavirüs">Koronavirüs</a></i> alt familyasın bir üyesi.</div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: rgb(250,250,190);"><a href="/wiki/Vir%C3%BCs_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Virüs sınıflandırması">Virüs sınıflandırması</a> <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-4em;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Taksonomi/Virus" title="Bu sınıflandırmayı düzenle"><img alt="Bu sınıflandırmayı düzenle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/23px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/30px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="text-align: center;"> <table style="width: 100%; display:table !important;font-size: 100%"> <tbody><tr> <td><span style="white-space: nowrap;">(sırasız):</span> </td> <td><b>Virus</b><br /><small></small> </td></tr> </tbody></table></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background-color: rgb(250,250,190);">Üst âlemler</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="text-align: center;;text-align:left"> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Duplodnaviria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duplodnaviria (sayfa mevcut değil)">Duplodnaviria</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Monodnaviria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Monodnaviria (sayfa mevcut değil)">Monodnaviria</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Riboviria" title="Riboviria">Riboviria</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Varidnaviria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Varidnaviria (sayfa mevcut değil)">Varidnaviria</a></i></li></ul> </td></tr></tbody></table> <p><b>Virüs</b>, sadece <a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">canlı</a> <a href="/wiki/H%C3%BCcre" title="Hücre">hücreleri</a> <a href="/wiki/Enfeksiyon" title="Enfeksiyon">enfekte edebilen</a> ve böylece <a href="/wiki/Kendi_kendini_%C3%BCretim" class="mw-redirect" title="Kendi kendini üretim">replike</a> olabilen <a href="/wiki/Mikroskop" title="Mikroskop">mikroskobik</a> <a href="/wiki/Patojen" title="Patojen">enfeksiyon etkenleri</a>. Virüsler; <a href="/wiki/Hayvanlar" class="mw-redirect" title="Hayvanlar">hayvanlardan</a> ve <a href="/wiki/Bitkiler" class="mw-redirect" title="Bitkiler">bitkilerden</a>, <a href="/wiki/Bakteri" title="Bakteri">bakterilerin</a> ve <a href="/wiki/Arke" class="mw-redirect" title="Arke">arkelerin</a> de içinde bulunduğu <a href="/wiki/Mikroorganizma" title="Mikroorganizma">mikroorganizmalara kadar</a> her türlü <a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">canlı</a> şekillerine bulaşabilirler.<sup id="cite_ref-pmid16984643_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-pmid16984643-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/w/index.php?title=Dmitri_Ivanovsky&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dmitri Ivanovsky (sayfa mevcut değil)">Dmitri Ivanovsky</a>'nin 1892 yılında bir makalede tütün bitkisine bulaşan bakteri olmayan <a href="/wiki/Patojen" title="Patojen">etkenleri</a> açıklamasından ve Martinus Beijerinck'in 1898 yılında tütün mozaik virüsünü keşfetmesinden beri,<sup id="cite_ref-Dimmock_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 6000'den fazla<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Virüs sınıflandırması">virüs türü</a> detaylı bir şekilde tarif edilse de<sup id="cite_ref-Dimmock_s._49_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock_s._49-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> milyonlarca türde virüs vardır.<sup id="cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Virüsler yeryüzündeki hemen her ekosistemde bulunan biyolojik varlığın en bol türüdür.<sup id="cite_ref-Lawrence_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lawrence-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Virüslerle ilgilenen bilime <a href="/wiki/Viroloji" title="Viroloji">viroloji</a> denir ve <a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">mikrobiyolojinin</a> alt uzmanlık alanıdır. </p><p>Virüsler, enfekte hücre içerisinde veya enfeksiyon sürecinde, virionlar ve bağımsız viral parçacıklar halinde bulunabilir. Bir virüsün tüm yapılarını barındıran tek bir virüs partikülüne <b>virion </b> ya da <b>viryon</b> denir ve iki ya da üç parçadan oluşur: (i) DNA veya RNA'dan sadece birisi olabilen viral <a href="/wiki/Genom" title="Genom">genom</a> ve genetik materyali taşıyan büyük <a href="/wiki/Molek%C3%BCller" class="mw-redirect" title="Moleküller">moleküller</a>; (ii) genetik materyali saran, koruyan ve başka işlevleri de olan <a href="/wiki/Kapsit" title="Kapsit">kapsid</a> denilen bir <a href="/wiki/Protein" title="Protein">protein</a> tabakası, (iii) protein tabakayı saran <a href="/wiki/Lipit" title="Lipit">lipit</a> bir <a href="/wiki/Viral_zarf" title="Viral zarf">zarf</a>. Virüs parçacıkları sarmal (helikal), kübik veya karmaşık (kompleks) morfolojilerde olabilmektedirler. Virionlar <a href="/wiki/Bile%C5%9Fik_mikroskop" class="mw-redirect" title="Bileşik mikroskop">ışık mikroskobuyla</a> görülemeyecek kadar küçük yapıdadırlar. Ortalama bir virion ortalama bir <a href="/wiki/Bakteri" title="Bakteri">bakterinin</a> yüzde biri büyüklüğündedir. </p><p><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam%C4%B1n_evrimsel_tarihi" title="Yaşamın evrimsel tarihi">Yaşamın evrimsel tarihinde</a> virüslerin menşei açıklanamamıştır. Bazıları, hücreler arasında hareket edebilen DNA parçacıkları olan <a href="/wiki/Plazmid" title="Plazmid">plazmidlerden</a>, bazıları da bakterilerden evrimleşmiş olabilir. Evrimde, virüsler <a href="/wiki/Genetik_%C3%A7e%C5%9Fitlilik_(biyoloji)" class="mw-redirect" title="Genetik çeşitlilik (biyoloji)">genetik çeşitliliği</a> arttıran <a href="/wiki/Yatay_gen_transferi" title="Yatay gen transferi">yatay gen transferinde</a> önemli bir araçtırlar.<sup id="cite_ref-Canchaya_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Canchaya-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Virüsler genetik materyal taşıdıkları, üredikleri ve <a href="/wiki/Do%C4%9Fal_se%C3%A7ilim" title="Doğal seçilim">doğal seçilime</a> uğradıkları için bazıları tarafından canlı kabul edilirler. Ancak canlı olarak kabul edilebilmek için gerekli bazı anahtar özellikleri (ör. hücre yapısı) taşımadıkları için virüslere "yaşamın kıyısındaki organizmalar" ve "kopyalanıcılar" denilmiştir.<sup id="cite_ref-ReferenceA_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Virüsler birçok yolla yayılırlar; bitkilerde virüsler genellikle <a href="/wiki/Yaprak_biti" title="Yaprak biti">yaprak bitleri</a> ve <a href="/wiki/Bitki_%C3%B6zsuyu" class="mw-redirect" title="Bitki özsuyu">bitki özsuyu</a> ile beslenen <a href="/wiki/B%C3%B6cek" title="Böcek">böcekler</a> tarafından bitkiden bitkiye aktarılırken, hayvanlarda <a href="/wiki/Kan_emme" title="Kan emme">kan emici</a> haşerat tarafından aktarılırlar, bu hastalık taşıyan organizmalara <a href="/wiki/Ta%C5%9F%C4%B1y%C4%B1c%C4%B1_(epidemiyoloji)" title="Taşıyıcı (epidemiyoloji)">vektörler</a> denilir. Grip virüsleri solunum yoluyla yayılım gösterirler. <a href="/wiki/Norovirus" class="mw-redirect" title="Norovirus">Norovirüs</a> ve <a href="/wiki/Rotavirus" class="mw-redirect" title="Rotavirus">rotavirüs</a> viral kaynaklı <a href="/w/index.php?title=Gastroenteritis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gastroenteritis (sayfa mevcut değil)">gastroenteritin</a> en bilindik etkenlerindendir ve <a href="/wiki/Bula%C5%9F#Fekal-oral_bulaş" title="Bulaş">fekal-oral bulaş</a> yoluyla ve insandan insana temas ile, su ve yiyeceklerle bulaşırlar. HIV cinsel temas yoluyla ve enfekte kanla temas yoluyla bulaşan ciddi bir etkendir. Virüsün enfekte edebildiği hücrelere "<a href="/wiki/Konak%C3%A7%C4%B1" class="mw-redirect" title="Konakçı">konak"</a> hücre denir ve konak türü geniş veya dar olabilir, bunu virüsün "<a href="/wiki/Konak_%C3%B6zg%C3%BCll%C3%BC%C4%9F%C3%BC" title="Konak özgüllüğü">konak özgüllüğü</a>" belirler.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Hayvanlarda viral enfeksiyonlar genelde <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Bağışıklık sistemi">bağışıklık sisteminin</a> uyarılması ve enfeksiyona neden olan virüsün ortadan kaldırılması ile sonuçlanır. Bağışıklık tepkileri aynı zamanda <a href="/wiki/A%C5%9F%C4%B1_(t%C4%B1p)" title="Aşı (tıp)">aşı</a> ile de uyarılabilir, bu durum belirli viral ajanlara karşı yapay bir <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k" title="Bağışıklık">bağışıklık</a> kazandırır. Bununla beraber <a href="/wiki/AIDS" class="mw-redirect" title="AIDS">AIDS</a> ve <a href="/w/index.php?title=Viral_hepatitis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral hepatitis (sayfa mevcut değil)">viral hepatit</a> etkeni olan bazı virüsler immun yanıttan kaçarlar ve <a href="/wiki/Kronik" title="Kronik">kronik</a> enfeksiyonlara yol açarlar. Antibiyotikler virüslere etki etmezler ancak virüslere etki edebilen bazı <a href="/wiki/Antiviral_ila%C3%A7" title="Antiviral ilaç">antiviral ilaçlar</a> geliştirilmiştir. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimoloji">Etimoloji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Etimoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Etimoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Latince" title="Latince">Latinceden</a> gelen <i>vīrus</i> kelimesi <a href="/wiki/Zehir" title="Zehir">zehir</a> anlamına gelmektedir ve Hint-Avrupa dil kökeninden gelen diğer zararlı sıvılar ile <a href="/wiki/Sanskrit%C3%A7e" class="mw-redirect" title="Sanskritçe">Sanskritçede</a> <i>viṣa</i> poison, Doğu İran dillerinde <i>vīša</i> poison, <a href="/wiki/Antik_Yunanca" class="mw-redirect" title="Antik Yunanca">antik Yunancada</a> <i>ἰός</i> poison aynı anlamdadır, bu kelimenin ilk tasdiki 1398'de <a href="/wiki/Bartholomeus_Anglicus" title="Bartholomeus Anglicus">Bartholomeus Anglicus</a>'un <a href="/wiki/John_Trevisa" title="John Trevisa">John Trevisa</a> tarafından İngilizce tercümesi olan <i>De Proprietatibus Rerum'da </i>yapılmıştır. 1400'lerde Latincede <i>Virulent</i>, <i>virulentus</i> (zehirli) kelimesi kullanılmıştır.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dmitri Ivanovsky'nin 1892'de virüsleri keşfinden önce "bulaşıcı hastalığa neden olan ajan" anlamı ilk kez 1728'de kayda girmiştir.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <i>Viral </i>sıfatı 1948'de kullanılmıştır. <i>Virion</i> terimi (çoğulu <i>virionlar</i>) 1959'da, Özgül hücreleri enfekte edebilen tek bir stabil enfektif viral partikül anlamında kullanılmıştır.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tarihçe"><span id="Tarih.C3.A7e"></span>Tarihçe</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Tarihçe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tarihçe"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Yaşlı, gözlüklü, takım elbiseli bir adam büyük bir pencerenin yanındaki bir masanın başında oturuyor. Masa, küçük şişeler ve deney tüpleriyle kaplı. Arkasındaki duvarda eski moda bir saat, onun altındaysa dört küçük, cam kapaklı raf ve rafların içinde düzgünce etiketlenmiş çok sayıda şişe var." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/220px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg" decoding="async" width="220" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/330px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg/440px-Martinus_Willem_Beijerinck_in_his_laboratory.jpg 2x" data-file-width="1312" data-file-height="1832" /></a><figcaption><a href="/wiki/Martinus_Beijerinck" title="Martinus Beijerinck">Martinus Beijerinck</a> 1921'de laboratuvarındayken.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louis Pasteur</a> <a href="/wiki/Kuduz" title="Kuduz">kuduz</a> için bir nedensel ajan bulamadı ve bir mikroskop kullanılarak tespit edilemeyecek kadar küçük bir patojenle ilgili spekülasyonlar yaşandı.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1884'te, <a href="/wiki/Frans%C4%B1zlar" title="Fransızlar">Fransız</a> <a href="/wiki/Mikrobiyolog" title="Mikrobiyolog">mikrobiyolog</a> <a href="/w/index.php?title=Charles_Chamberland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles Chamberland (sayfa mevcut değil)">Charles Chamberland</a>, bakteriden daha küçük gözeneklere sahip olan filtreyi icat etti (günümüzde <a href="/wiki/Chamberland_filtresi" title="Chamberland filtresi">Chamberland filtresi</a> ya da Chamberland-Pasteur filtresi olarak bilinir). Böylece, bakteri içeren bir çözeltiden bakteriler tamamıyla ayrıştırılabildi. 1892'de, <a href="/wiki/Ruslar" title="Ruslar">Rus</a> <a href="/wiki/Biyolog" title="Biyolog">biyolog</a> Dmitriy İvanovskiy şimdiki <a href="/wiki/T%C3%BCt%C3%BCn_mozaik_vir%C3%BCs%C3%BC" title="Tütün mozaik virüsü">tütün mozaik virüsü</a> olarak bilinen virüsü incelemek için bu filtreyi kullandı. Deneylerinde enfekte tütün bitkilerinin ezilmiş yapraklarından elde edilen <a href="/wiki/%C3%87%C3%B6zelti" title="Çözelti">çözeltilerin</a> süzülmesi sonucunda süzülen sıvıda etkenlerin süzülmeden kaldığını gözlemledi. Ivanovsky enfeksiyonun bakteriler tarafından üretilen bir <a href="/wiki/Toksin" title="Toksin">toksin</a> tarafından meydana geldiğini öne sürdü, ancak bu düşüncesini sürdürmedi. O zamanlar tüm enfeksiyöz ajanların filtreler tarafından süzülebildiği ve üretilme ortamlarında üreyebildikleri düşünülmekteydi – Bu düşünce <a href="/wiki/Hastal%C4%B1k_yap%C4%B1c%C4%B1_mikrop_teorisi" title="Hastalık yapıcı mikrop teorisi">hastalık yapıcı mikrop teorisinin</a> bir parçasıydı.<sup id="cite_ref-Dimmock_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1898'de, <a href="/wiki/Hollandal%C4%B1lar" title="Hollandalılar">Hollandalı</a> mikrobiyolog Martinus Beijerinck bu deneyleri tekrarladı ve süzülmüş çözeltinin enfeksiyöz ajanların yeni bir formunu içerdiğine ikna oldu. Bu ajanların sadece bölünebilen hücrelerde çoğaldıklarını gözlemledi ancak bu deney sonucunda hastalık oluşturan partikülleri göremedi, ajanlara <i>contagium vivum fluidum</i> (çözünür canlı mikroplar) adını verdi ve sonra <i>virüs </i>olarak yeniden adlandırıldı. Beijerinck virüslerin doğada sıvı olarak bulunduğunu savunmuştur, daha sonra bu teori virüslerin partikül olduğunu düşünen Wendell Stanley tarafından düşürülmüştür. Aynı yıl içinde <a href="/wiki/Friedrich_Loeffler" title="Friedrich Loeffler">Friedrich Loeffler</a> ve <a href="/w/index.php?title=Paul_Frosch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Frosch (sayfa mevcut değil)">Paul Frosch</a> ilk hayvan virüsü olan <a href="/wiki/%C5%9Eap_(hastal%C4%B1k)" title="Şap (hastalık)">şap hastalığı</a> virüsünü tescillediler. </p><p>20. yüzyılın başlarında, İngiliz <a href="/wiki/Bakteriyolog" class="mw-redirect" title="Bakteriyolog">bakteriyolog</a> <a href="/wiki/Frederick_Twort" title="Frederick Twort">Frederick Twort</a>, şimdilerde <a href="/wiki/Bakteriyofaj" title="Bakteriyofaj">bakteriyofaj</a> (ya da sadece faj) denilen ve bakterileri enfekte eden virüs gruplarını keşfetti.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Fransız-Kanadalı mikrobiyolog Félix d'Herelle, besiyerindeki bakterilere süspansiyon şeklinde eklendiğinde onları öldüren virüsları tanımladı. Bu süspansiyonları seyrelterek en yüksek seyreltmeyi keşfetti (en düşük virüs konsantrasyonları), tüm bakterilerin ölmesinden ziyade, ölü organizmaların oluşturduğu alanları gözlemledi. Bu alanları sayma ve seyreltme faktörü ile çarparak orijinal süspansiyondaki virüslerin sayısını hesaplamaya çalıştı.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Fajlar <a href="/wiki/Tifo" title="Tifo">tifo</a> ve <a href="/wiki/Kolera" title="Kolera">kolera</a> gibi <a href="/wiki/Hastal%C4%B1k" title="Hastalık">hastalıkların</a> olası tedavisi gibi takdim edildi, ancak <a href="/wiki/Penisilin" title="Penisilin">penisilinin</a> geliştirilmesi ile bir kenara bırakıldılar. Faz çalışmaları, genlerin açılıp kapanma mekanizmalarını ve yabancı genlerin bakteri hücrelerine aktarılmaları için kullanışlı bir mekanizmayı anlamayı destekledi. </p><p>19. yüzyılın sonlarında virüsler, <a href="/wiki/Bula%C5%9F%C4%B1c%C4%B1l%C4%B1k" title="Bulaşıcılık">enfeksiyonları</a>, filtrelerden geçebilmeleri ve yaşamaları için konağa gereksinim duymaları bakımından tanımlanmışlardır. Virüsler sadece bitki ve hayvanlarda üretilebilmişlerdi. 1906'da, Ross Granville Harrison lenf dokusu yetiştirmek için bir yöntem icat etti ve 1913'te E. Steinhardt, C. Israeli ve R. A. Lambert, <a href="/wiki/Gine_domuzu" class="mw-redirect" title="Gine domuzu">gine domuzu</a> kornea dokusu parçalarında Vaccinia virüsü üretme amacıyla bu metodu kullandı.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1928'de, H. B. Maitland ve M. C. Maitland, kıyılmış tavuk böbreği süspansiyonunda <a href="/wiki/Vaccinia" title="Vaccinia">vaccinia</a> virüsü ürettiler. Bu metotlar 1950'lerde aşı üretimi için büyük ölçekte poliovirüs üretilene kadar geniş ölçüde kabul edilmediler.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Diğer bir atılım 1931'de geldi, Amerikan patologlar Ernest William Goodpasture ve Alice Miles Woodruff influenzavirüs ve bazı diğer virüsleri döllenmiş tavuk yumurtasında ürettiler.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1949'da, <a href="/wiki/John_Franklin_Enders" title="John Franklin Enders">John Franklin Enders</a>, <a href="/wiki/Thomas_Huckle_Weller" title="Thomas Huckle Weller">Thomas Weller</a> ve <a href="/wiki/Frederick_Chapman_Robbins" title="Frederick Chapman Robbins">Frederick Robbins</a> insan embriyo hücre kültüründe poliovirüs ürettiler ve böylece sağlam hayvan dokuları ve embriyonlu yumurta dışında virüs üretilmiş oldu. Bu çalışma etkili <a href="/w/index.php?title=Polio_vaccine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polio vaccine (sayfa mevcut değil)">polio aşısı</a> üretmek için <a href="/wiki/Jonas_Salk" title="Jonas Salk">Jonas Salk</a> tarafından yapıldı.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Virüslerin ilk görüntüleri, Alman mühendisler <a href="/wiki/Ernst_Ruska" title="Ernst Ruska">Ernst Ruska</a> ve Max Knoll tarafından 1931'de <a href="/wiki/Elektron_mikroskobu" title="Elektron mikroskobu">elektron mikroskobunun</a> icadı üzerine elde edildi.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1935'te, Amerikan biyokimyacı ve virolog <a href="/wiki/Wendell_Meredith_Stanley" class="mw-redirect" title="Wendell Meredith Stanley">Wendell Meredith Stanley</a> <a href="/wiki/T%C3%BCt%C3%BCn_mozaik_vir%C3%BCs%C3%BC" title="Tütün mozaik virüsü">tütün mozaik virüsü</a> ile ilgili çalışmalar yaptı ve çoğunlukla protein yapılardan oluştuğunu buldu.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kısa bir süre sonra, virüsler proteinler ve RNA parçalarına ayrıştırıldılar. Tütün mozaik virüsü ilk kez <a href="/wiki/Kristal" title="Kristal">kristalize</a> edildi ve yapısı bu nedenle ayrıntılı olarak tarif edilebildi. Kristalize virüsün ilk <a href="/wiki/X_%C4%B1%C5%9F%C4%B1n%C4%B1_kristalografisi" title="X ışını kristalografisi">X ışını kristalografisi</a> görüntüleri Bernal ve Fankuchen tarafından 1941'de elde edildi. Bu görüntüleri temel alan <a href="/wiki/Rosalind_Franklin" title="Rosalind Franklin">Rosalind Franklin</a> 1955 yılında virüsün tam yapısını keşfetti. Aynı yıl içinde, Heinz Fraenkel-Conrat ve Robley Williams saflaştırılmış tütün mozaik virüsünün RNA ve protein kapsidinin kendi kendine birleşip fonksiyonel virüs formunu oluşturabildiğini gösterdi, bu basit mekanizmanın muhtemelen virüsler tarafından konak hücre içinde oluşturulduğu düşünüldü. </p><p>20. yüzyılın ikinci yarsında virüs keşfi altın çağını yaşadı ve bu yıllarda 2000'den fazla hayvan, bitki ve bakteri virüsü türü keşfedildi. 1957'de, <a href="/w/index.php?title=Atlar%C4%B1n_viral_arteriti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atların viral arteriti (sayfa mevcut değil)">atların viral arteritine</a> yol açan equine arterivirüs ve <a href="/w/index.php?title=S%C4%B1%C4%9F%C4%B1r_viral_diyare_virusu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sığır viral diyare virusu (sayfa mevcut değil)">sığır viral diyare virüsü</a> (bir pestivirüstür) keşfedildi. 1963'te, hepatit B virüsü <a href="/wiki/Baruch_Samuel_Blumberg" title="Baruch Samuel Blumberg">Baruch Blumberg</a> tarafından keşfedildi ve 1965'te, <a href="/wiki/Howard_Martin_Temin" title="Howard Martin Temin">Howard Temin</a> ilk <a href="/wiki/Retrovir%C3%BCs" title="Retrovirüs">retrovirüsü</a> tanımladı. <a href="/wiki/Ters_transkriptaz" title="Ters transkriptaz">Ters transkriptaz</a> <a href="/wiki/Enzim" title="Enzim">enzimi</a> retrovirüsler tarafından kendi RNA'larından DNA kopyalamada kullanılır ve ilk kez birbirinden bağımsız olarak Howard Martin Temin ve <a href="/wiki/David_Baltimore" title="David Baltimore">David Baltimore</a> tarafından 1970'te tanımlanmıştır. 1983'te <a href="/wiki/Luc_Montagnier" title="Luc Montagnier">Luc Montagnier</a>'in takımı <a href="/wiki/Fransa" title="Fransa">Fransada</a> <a href="/wiki/Pasteur_Enstit%C3%BCs%C3%BC" title="Pasteur Enstitüsü">Pasteur Enstitüsünde</a>, şimdilerde HIV olarak bilinen retrovirüsü ilk kez izole ettiler. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Canlılık_tartışması"><span id="Canl.C4.B1l.C4.B1k_tart.C4.B1.C5.9Fmas.C4.B1"></span>Canlılık tartışması</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Canlılık tartışması" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Canlılık tartışması"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg/200px-Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg" decoding="async" width="200" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg/300px-Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg/400px-Rotavirus_TEM_B82-0337_lores.jpg 2x" data-file-width="648" data-file-height="500" /></a><figcaption><a href="/wiki/Rotavir%C3%BCs" title="Rotavirüs">rotavirüs</a> virionları</figcaption></figure> <p>Virüsler ve canlı hücreler, DNA veya RNA ve proteinler gibi ortak bileşiklere sahiptirler. Lakin biyokimyacı Wendel Stanley'nin tanımına göre virüsler biyolojik moleküllerden "basit" oluşumlardır. Organik moleküllerin kendi kendilerine yapısallaşma özelliklerinin bir sonucudurlar ve dolayısıyla canlı sayılmazlar. François Jacob da virüsler hakkında "bir kültür ortamına yerleştirildiklerinde virüslerin bir metabolik faaliyeti yoktur, enerjiyi ne üretebilirler ne de kullanabilirler, ne büyür ne çoğalabilirler, canlıların bu ortak özelliklerinden hiçbiri yoktur onlarda" der.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Virüsler ancak canlı bir hücrenin enzimlerini kullanarak çoğalabilirler. Ayrıca, virüsler DNA veya RNA'dan birine sahip olsalar da, canlı hücrelerde olduğu gibi bunların ikisi birden yoktur. </p><p>Öte yandan son yıllarda yapılan yeni keşifler virüslerin canlılığı hakkındaki tartışmayı yeniden gündeme getirmiştir. Amipleri enfekte eden Mimivirüsün 1200 geni vardır ki bu rakam bazı bakterilerin gen sayısından daha fazladır. Bu virüslerin genleri arasında normalde virüslerde bulunmayan, canlı hücrelerde bulunan 30 kadar gen vardır, örneğin protein sentezi ve DNA tamirinden sorumlu enzimleri kodlayan genler.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Virüslerin canlı olup olmadığı tartışması sürmektedir. Sorunun cevaplandırılması için "hayat nedir?" sorusunun cevabı gerekmektedir. Zooloji ve botaniğe dayalı kıstaslara göre virüsler canlı değildir. Ancak, bu çıkarım canlı olduğu kabul görmüş varlıkların özelliklerinden genelleme yaparak elde edilmiştir ve yıllar boyunca keşfedilmiş, gittikçe daha küçük canlı türlerini göz önüne alarak sürekli değiştirilmiş tanımlara dayalıdır. Eğer hayat temel ilkelere göre tanımlanırsa, canlılığın en temel kıstası çoğalma yeteneğidir. Virüsler çoğalabildiklerine göre canlı oldukları veya konak hücreler olmadan çoğalamadıkları için canlı olmadığı iddia edilebilir. Öte yandan pek çok canlı da diğer canlıların ürettiği gıdalar olmadan ne büyüyebilir ne çoğalabilir. Virüslerin canlı olup olmadığı kullanılan <a href="/wiki/Hayat" class="mw-redirect" title="Hayat">hayat</a> tanımına bağlıdır. </p><p><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam" title="Yaşam">Hayatı</a> yahut <a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">canlılığı</a> tanımlarken Alman bilim adamı <a href="/wiki/Hoimar_von_Ditfurth" title="Hoimar von Ditfurth">Hoimar von Ditfurth</a> şu yorumu yapmıştır: </p><p>"Amerikalı <a href="/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya">biyokimyacı</a> ve <a href="/wiki/Nobel_%C3%96d%C3%BCl%C3%BC" title="Nobel Ödülü">Nobel Ödülü</a> sahibi <a href="/wiki/Melvin_Calvin" title="Melvin Calvin">Melvin Calvin</a>'in bilimsel bir yazısından aktarılmış 'canlılık:düzenli enerji dönüştürme mekanizmasına ilişkin bilgiyi başka bir özdeş sisteme aktarabilme yeteneği' tanımı, içinden çıkılmazlığıyla aslında sorunun güçlülüğünü ortaya koyuyor. Canlı olmayan ile canlı olanı birbirinden ayırt etmeye kalkışmak, aslında doğaya kendisinde bulunmayan bir duruma ilişkin dıştan bir 'müdahale' ve bu müdahaleye bağlı bir kavram getirme anlamına gelmektedir. Gerçekten de böyle bir girişim doğaya kendisinin tanımadığı sınırları yerleştirmekle eş anlamlıdır. Aslında bu türden sınırların gerçekte karşılığı bulunmayan yapay sınırlar oldukları kesindir. Doğanın o sayısız olayları ve süreçleri karşısında derli toplu bir bakış edinebilmek ve kolaylık sağlayıcı sınıflandırmalar yapabilmek için doğaya dıştan aklın bulunduğu ayırıcı çizgiler yerleştirmek, Dünya'yı gerçekte bulunmayan <a href="/wiki/Enlem" title="Enlem">enlem</a> ve <a href="/wiki/Boylam" title="Boylam">boylam</a> çizgilerine bölmekten hiç farklı değildir. Yön bulmamıza yardımcı olan ve coğrafî alanlar ya da noktalarda nereleri kastettiğimizi kolaylıkla belirtmemizi sağlayan haritalar üzerindeki bu kavramsal çizgileri hiç kimsenin kalkıp da söz konusu bölgelerin doğal bir özelliğini algılayabileceği gibi, bu çizgileri de o bölgelerde aramak kimsenin aklına gelmeyecektir." </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kökenleri"><span id="K.C3.B6kenleri"></span>Kökenleri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Kökenleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kökenleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_evrimi" title="Virüs evrimi">Virüs evrimi</a></div> <p>Virüsler hayatın olduğu her yerde bulunurlar ve canlı hücrelerin ilk geliştiği andan beri muhtemelen virüsler de vardı. Virüslerin kökenleri bilinmemektedir çünkü fosil formları bulunmamaktadır, virüslerin kökenlerini bulabilmek için DNA ve RNA karşılaştırmasını kullanan <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">moleküler teknikler</a> uygulanmıştır. Ek olarak, viral genetik materyal bazen konak hücredeki <a href="/w/index.php?title=Germline&action=edit&redlink=1" class="new" title="Germline (sayfa mevcut değil)">gen bölgelerine</a> entegre olabilir, bu yolla virüs genomu nesiller boyu <a href="/wiki/Bula%C5%9F" title="Bulaş">dikey olarak aktarılabilir</a>. Bu bilgiler milyon yıllar önceki antik virüslerin izini sürmeye çalışan <a href="/w/index.php?title=Paleovirology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleovirology (sayfa mevcut değil)">paleovirologlar</a> için pahabiçilemezdir. Şu anda, Virüslerin kökenini açıklamaya çalışan üç ana hipotez vardır:<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <dl><dt>Gerileme hipotezi</dt> <dd>Virüsler bir zamanlar, şimdiki boyutlarından büyük <a href="/wiki/Asalakl%C4%B1k" class="mw-redirect" title="Asalaklık">parazitik</a> küçük hücreler olabilirler. Zamanla, parazitlik için gerekli olmayan genlerini kaybetmiş olabilirler. <a href="/wiki/Riketsiya" title="Riketsiya">Rickettsia</a> ve <a href="/wiki/Klamidya_(bakteri)" title="Klamidya (bakteri)">chlamydia</a> bakterileri tıpkı virüsler gibi canlı hücrelerde yaşayabilirler ve sadece konak hücrelerde çoğalabilirler. Parazit yaşamı benimsemiş canlıların yaşamlarını ve bağımlılıklarını kodlayan genler dışındaki gereksinim duymadıkları genleri hücre dışında atıp kaybetmiş olabilme ihtmali bu hipotezi desteklemektedir. Bu aynı zamanda <i><b>dejenerasyon hipotezi</b> </i> ya da <i><b>azalma hipotezi</b> </i>olarak da adlandırılır.</dd> <dt>Hücresel kökenli hipotezi</dt> <dd>Bazı virüsler kendilerinden daha yüksek organizma hücrelerinden kaçan DNA ya da RNA parçalarından evrimleşmiş olabilirler. Kaçan DNA'lar <a href="/wiki/Plazmid" title="Plazmid">plasmidlerden</a> (<i>hücreler arasında</i> hareket edebilen çıplak DNA parçaları) ya da <a href="/wiki/Transpozon" title="Transpozon">transpozonlardan</a> (hücre içindeki gen bölgelerinde farklı konumlara hareket edebilen ve kopyalanabilen DNA molekülleri) gelmiş olabilirler.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bir zamanlar "atlayan genler" denen transpozonlar <a href="/w/index.php?title=Mobile_genetic_elements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mobile genetic elements (sayfa mevcut değil)">hareketli genetik materyallerin</a> örnekleridir ve bazı virüslerin kökeni olabilir. <a href="/wiki/Barbara_McClintock" title="Barbara McClintock">Barbara McClintock</a> tarafından 1950 yılında mısır bitkisinde keşfedildiler.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu hipotez bazen <i><b>serserilik hipotezi</b></i>,<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ya da <i><b>kaçış hipotezi</b> </i>olarak da adlandırılır.</dd></dl> <dl><dt>Birlikte evrim hipotezi</dt></dl> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Birlikte_evrim" title="Birlikte evrim">Birlikte evrim</a></div> <dl><dd>Ayrıca <i><b>ilk-virüs hipotezi</b></i>de denmektedir ve virüslerin ilk hücrelerin ortaya çıkmasından bu yana hücresel yaşama bağımlı olarak milyonlarca yıl boyunca karmaşık protein ve <a href="/wiki/N%C3%BCkleik_asit" title="Nükleik asit">nükleik asit</a> komplekslerinden evrimleştiğini önermektedir. RNA'dan oluşan <a href="/wiki/Viroid" title="Viroid">Viroidlerler</a> virüs olarak sınıflandırılmamışlardır çünkü viroidleri saran protein bir kılıf yoktur ancak, birkaç virüse benzeyen karakteristik özelliklerinden dolayı sık sık subviral ajanlar olarak adlandırılırlar.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Viroidler bitkiler için önemli hastalık etkenleridir. Protein kodlamamalarına karşın konak hücre ve konak hücre mekanizmalarıyla etkileşime girerek replike olurlar. RNA genomuna sahip insan <a href="/w/index.php?title=Hepatitis_delta_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hepatitis delta virus (sayfa mevcut değil)">hepatit delta virüsü</a> viroidlere benzer fakat hepatit B virüslerinde bir protein kılıf elde eder ama kendisi bu kılıfı replike ettiremezler, bu nedenle bu etkene <i>defektif virüs</i>denmektedir. Bunun yanında hepatit delta virüsü konak hücreye girebilirse, bağımsız olarak replike olabilir. Replike olan hepatit delta virüsleri da defektiftir ve yeni hücreleri enfekte edebilmeleri için hepatit B virüsünün protein kılıfına gereksinim duyar. Aynı davranış, <a href="/w/index.php?title=Sputnik_virophage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sputnik virophage (sayfa mevcut değil)">uydu virofajında</a> da mevcuttur, bunlar <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Acanthamoeba" class="extiw" title="en:Acanthamoeba">Acanthamoeba</a> castellanii </i>türü protozoonları enfekte eden mimivirüslere bağımlıdırlar. Bu virofaj, diğer virüs türlerinin konak hücrede aynı anda bulunmasına gereksinim duyar, bunlara <a href="/w/index.php?title=Satellite_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Satellite (biology) (sayfa mevcut değil)">uydu</a> denilir ve viroidlerin ve virüslerin evrimsel ara ürünleri temsil edebileceği düşünülmektedir.<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Geçmişte, bu hipotezlerin hepsi ile ilgili sorunlar vardı: en küçük hücresel parazitlerin bile virüslere benzememesi nedeniyle gerileme hipotezi açıklanmakta zorlanılmıştır. Kaçış hipotezinde, karmaşık kapsidlerin, virüslerin diğer parçacıklarının ve yapılarının nasıl oluştuğunun açıklaması yapılamamıştır. Birlikte evrim hipotezinde de virüslerin konak hücre gereksinimlerini açıklayamamıştır. Şimdilerde virüslerin antik ve <a href="/w/index.php?title=Three-domain_system&action=edit&redlink=1" class="new" title="Three-domain system (sayfa mevcut değil)">üç üst alemin</a> tarih öncesi bir ayrışımına ait oldukları kabul edilmektedir. Bu keşif modern virologları tekrar düşünmeye ve klasik üç üst alem hipotezini yeniden değerlendirmeye sevketmiştir. </p><p><a href="/wiki/RNA_d%C3%BCnyas%C4%B1_hipotezi" title="RNA dünyası hipotezi">RNA dünyası hipotezi</a>, virüslerin bilgisayar analizi ve konak DNA dizileri, farklı virüsler arasındaki evrimsel ilişkileri daha iyi anlamamızı sağlar ve modern virüslerin atalarını belirlemenize yardımcı olabilir. Günümüzde, analizler herhangi bir hipotezi doğrulamamaktadır. Ancak, tüm bilinen virüsler ortak bir atası var zor görünüyor ve muhtemelen virüsler geçmişte farklı farklı mekanizmalar ile birçok kez ortaya çıkmışlardır. </p><p><a href="/wiki/Prion" title="Prion">Prionlar</a> DNA ya da RNA barındırmayan infeksiyöz protein molekülleridir. Koyunlardaki <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Scrapie" class="extiw" title="en:Scrapie">scrapie</a> gibi enfeksiyöz hastalıklara neden olurlar, sığırlarda <a href="/wiki/Bovin_spongiform_ensefalopati" class="mw-redirect" title="Bovin spongiform ensefalopati">bovin spongiform ensefalopati</a> ("deli dana hastalığı") ve geyiklerde <a href="/w/index.php?title=Chronic_wasting_disease&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chronic wasting disease (sayfa mevcut değil)">kronik halsizlik hastalığı</a>; insanlarda, prionik hastalıklar "gülme hastalığı" olarak da bilinen Kuru hastalığı, <a href="/wiki/Creutzfeldt-Jakob_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Creutzfeldt-Jakob hastalığı">Creutzfeldt–Jakob hastalığı</a> ve <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Gerstmann%E2%80%93Str%C3%A4ussler%E2%80%93Scheinker_syndrome" class="extiw" title="en:Gerstmann–Sträussler–Scheinker syndrome">Gerstmann–Sträussler–Scheinker sendromu</a>. Prionlar temelde viroidlerden ve virüslerden farklı olamasına rağmen keşfedilemeleri, virüslerin kendini kopyalayan moleküllere evrimleşmiş olduğu teorisini destekler. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sınıflandırma"><span id="S.C4.B1n.C4.B1fland.C4.B1rma"></span>Sınıflandırma</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Sınıflandırma" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sınıflandırma"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Virüs sınıflandırması">Virüs sınıflandırması</a></div> <p>Sınıflandırma ve adlandırma, virüslerin benzer ya da farklı özellikleri dikkate alınarak yapılmaktadır. 1962'de, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Michel_Lwoff" title="André Michel Lwoff">André Lwoff</a>, Robert Horne ve Paul Tournier <a href="/w/index.php?title=Linnaean_taxonomy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Linnaean taxonomy (sayfa mevcut değil)">linnean</a> hiyerarşik sistemi baz alan ilk virüs <a href="/wiki/Taksonomi" title="Taksonomi">sınıflandırma</a> şeklini geliştirmişlerdir. Bu sistem <a href="/wiki/S%C4%B1n%C4%B1f_(biyoloji)" title="Sınıf (biyoloji)">şube</a>, <a href="/wiki/Tak%C4%B1m_(biyoloji)" title="Takım (biyoloji)">sınıf</a>, <a href="/wiki/Tak%C4%B1m_(biyoloji)" title="Takım (biyoloji)">takım</a>, <a href="/wiki/Familya" title="Familya">aile</a>, <a href="/wiki/Cins" title="Cins">cins</a> ve <a href="/wiki/T%C3%BCr" title="Tür">tür</a> sınıflantırmasını temel alır. Virüslerin genom türlerini baz alan gruplandırmalar da yapılmıştır. Sonraları <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Vir%C3%BCs_Taksonomisi_Komitesi" title="Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi">Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi</a> (UAVTK) kuruldu. Ancak virüsler şube ve sınıf olarak sınıflandırılmadı, bunun nedeni küçük genomları ve yüksek oranda mutasyona uğramaları nedeniyle yaşanan zorluklar sebebiyle takımın ötesinde tanımlamaya geçilmemesidir. Geleneksel hiyerarşiyi desteklemek için Baltimore Sınıflandırması kullanıldı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="UAVTK_sınıflandırması"><span id="UAVTK_s.C4.B1n.C4.B1fland.C4.B1rmas.C4.B1"></span>UAVTK sınıflandırması</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: UAVTK sınıflandırması" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: UAVTK sınıflandırması"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Vir%C3%BCs_Taksonomisi_Komitesi" title="Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi">Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi</a></div> <p>Şu andaki sınıflandırmayı Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi geliştirdi ve aile bütünlüğünü korumak için virüs ailelerinin özelliklerine ağırlık veren bir rehber yayınladı. virüsleri sınıflandırmak için uluslararası birleşik bir taksonomi kuruldu. 9. UAVTK raporunda viral taksonların dallanma hiyerarşisinde en düşük takson grubu olarak virüs türü kavramı tanımlanmıştır.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ancak günümüzde virüsleri ve virüs çeşitliliğinin sadece çok küçük bir bölümü incelenmiştir.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Genel taksonomik yapı aşağıdaki gibidir: </p> <dl><dd><a href="/wiki/Tak%C4%B1m_(biyoloji)" title="Takım (biyoloji)">Takım</a> (-<i>virales</i>) <dl><dd><a href="/wiki/Familya" title="Familya">Aile</a> (-<i>viridae</i>) <dl><dd><a href="/wiki/Alt_familya" title="Alt familya">Alt aile</a> (-<i>virinae</i>) <dl><dd><a href="/wiki/Cins" title="Cins">Cins</a> (<i>-virus</i>) <dl><dd>Tür (<i>-virus</i>)</dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl></dd></dl> <p>Mevcut (2013) UAVTK taksonomisi, 7 takımdan oluşur, <i>Caudovirales</i>, <i>Herpesvirales</i>, <i>Ligamenvirales</i>, <i>Mononegavirales</i>, <i>Nidovirales</i>, <i>Picornavirales</i>, and <i>Tymovirales</i>. Komite <a href="/wiki/Alt_t%C3%BCr" title="Alt tür">alt tür</a>, <a href="/wiki/Su%C5%9F" title="Suş">suş</a> ve <a href="/wiki/Birincil_izolat" title="Birincil izolat">izolatlar</a> arasında resmi bir ayrım yapmamaktadır. Toplamda 7 takım, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_virus_families" class="extiw" title="en:List of virus families">103 aile</a>, 22 alt aile, 455 cins, 2,827 civarında tür vardır ve 4,000'den fazla tip henüz sınıflandırılmamıştır.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Baltimore_sınıflandırması"><span id="Baltimore_s.C4.B1n.C4.B1fland.C4.B1rmas.C4.B1"></span>Baltimore sınıflandırması</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Baltimore sınıflandırması" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Baltimore sınıflandırması"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png/250px-VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png" decoding="async" width="250" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png/375px-VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png/500px-VirusBaltimoreClassification.svg.tr.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="791" /></a><figcaption>Baltimore sınıflandırması viral <a href="/wiki/Mesajc%C4%B1_RNA" title="Mesajcı RNA">mRNA</a> sentezini temel alan bir sınıflandırmadır.</figcaption></figure> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Baltimor_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Baltimor sınıflandırması">Baltimor sınıflandırması</a></div> <p><a href="/wiki/Nobel_%C3%96d%C3%BCl%C3%BC" title="Nobel Ödülü">Nobel</a> ödüllü biyolog <a href="/wiki/David_Baltimore" title="David Baltimore">David Baltimore</a>, <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Virüs sınıflandırması">Baltimore sınıflandırma sistemini</a> geliştirmiştir. UAVTK sınıflandırma sistemini, modern sınıflandırma sistemleri ve Baltimore sınıflandırma sistemini bağdaştırarak yapmıştır. </p><p>Baltimore sınıflandırması viral <a href="/wiki/Mesajc%C4%B1_RNA" title="Mesajcı RNA">mRNA</a> sentezini temel alan bir sınıflandırmadır Virüsler genelde genomlarıyla sentez ettirdikleri proteinleri kullanarak kendilerini replike ettirirler. Viral genom çift iplikçikli (çi) veya tek iplikçikli (ti) olabileceği gibi DNA ya da RNA da olabilir, bazı virüslerde <a href="/wiki/Ters_transkriptaz" title="Ters transkriptaz">ters transkriptaz</a> enzimi varken bazılarında da bu enzim yoktur. Ek olarak tiRNA virüsleri pozitif yönelimli ya da negatif yönelimli olabilirler, pozitif yönelimli virüslerin genomlarına enfektif genom denmektedir. Bu sınıflandırma virüsleri yedi grupta toplamıştır: </p><p>Bu gruplar aşağıdaki gibidir: </p> <table> <tbody><tr> <td> <ul><li>I: <b><a href="/wiki/DNA_vir%C3%BCsleri#Grup_II:_çiDNA_virüsleri" title="DNA virüsleri">çiDNA virüsleri</a></b> (örneğin <a href="/wiki/Adenovir%C3%BCs" title="Adenovirüs">Adenovirüsler</a>, <a href="/wiki/Herpesvir%C3%BCs" class="mw-redirect" title="Herpesvirüs">Herpesvirüsler</a>, <a href="/w/index.php?title=Poksvir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poksvirüs (sayfa mevcut değil)">Poksvirüsler</a>)</li> <li>II: <b><a href="/wiki/DNA_vir%C3%BCsleri#Grup_I:_tiDNA_virüsleri" title="DNA virüsleri">tiDNA virüsleri</a></b> (+ iplikçikli veya "yönelimli") DNA (örneğin <a href="/w/index.php?title=Parvovir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parvovirüs (sayfa mevcut değil)">Parvovirüsler</a>)</li> <li>III: <b><a href="/wiki/%C3%87ift_iplik%C3%A7ikli_RNA_vir%C3%BCsleri" title="Çift iplikçikli RNA virüsleri">çiRNA virüsleri</a></b> (örneğin <a href="/w/index.php?title=Reovir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reovirüs (sayfa mevcut değil)">Reovirüsler</a>)</li> <li>IV: <b><a href="/wiki/RNA_vir%C3%BCsleri#Grup_IV—pozitif_yönelimli_tiRNA_virüsleri" title="RNA virüsleri">(+) tiRNA virüsleri</a></b> (+ iplikçikli veya "yönelimli") RNA (örneğin <a href="/w/index.php?title=Pikornavir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pikornavirüs (sayfa mevcut değil)">Pikornavirüsler</a>, <a href="/w/index.php?title=Togavir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Togavirüs (sayfa mevcut değil)">Togavirüsler</a>)</li> <li>V: <b><a href="/wiki/RNA_vir%C3%BCsleri#Grup_V—negatif_yönelimli_tiRNA_virüsleri" title="RNA virüsleri">(−) tiRNA virüsleri</a></b> (− iplikçikli veya "yönelimli") RNA (örneğin <a href="/w/index.php?title=Ortomiksovir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ortomiksovirüs (sayfa mevcut değil)">Ortomiksovirüsler</a>, <a href="/w/index.php?title=Rabdovir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabdovirüs (sayfa mevcut değil)">Rabdovirüsler</a>)</li> <li>VI: <b><a href="/wiki/Retrovir%C3%BCs" title="Retrovirüs">tiRNA-RT virüsleri</a></b> (+ iplikçikli veya "yönelimli") Hayat döngüsü içerisinde DNA aracılı RNA kullanır (örneğin <a href="/wiki/Retrovir%C3%BCs" title="Retrovirüs">Retrovirüsler</a>)</li> <li>VII: <b><a href="/wiki/%C3%87ift_iplik%C3%A7ikli_DNA-RT_vir%C3%BCs" title="Çift iplikçikli DNA-RT virüs">çiDNA-RT virüsleri</a></b> (örneğin <a href="/w/index.php?title=Hepadnavir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hepadnavirüs (sayfa mevcut değil)">Hepadnavirüsler</a>)</li></ul> <p><br /> </p> </td></tr> <tr> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif/800px-Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif" decoding="async" width="800" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif/1200px-Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif/1600px-Vir%C3%BCsGruplar%C4%B1.gif 2x" data-file-width="1920" data-file-height="540" /></a></span> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Yaşamsal_özellikleri"><span id="Ya.C5.9Famsal_.C3.B6zellikleri"></span>Yaşamsal özellikleri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Yaşamsal özellikleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yaşamsal özellikleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Virüslerin bir <a href="/wiki/Ya%C5%9Fam" title="Yaşam">yaşam biçimi</a> olup olmadığı ya da canlı organizmalarla etkileşime girip girmedikleri konusunda farklı görüşler mevcuttur. Virüsler "yaşamın kıyısındaki organizmalar" olarak tanımlanmışlardır,<sup id="cite_ref-ReferenceA_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Gen" title="Gen">genler</a>, <a href="/wiki/Do%C4%9Fal_se%C3%A7ilim" title="Doğal seçilim">doğal seçilim</a> yoluyla evrim ve öz-montaj yoluyla kendilerinin birden çok kopyasını yeniden oluşturarak organizmalardakine benzer özelliklere sahiptir. Genleri olmasına rağmen, genellikle yaşamın temel birimi olarak görülen bir hücresel yapıya sahip değillerdir. Virüsler kendi <a href="/wiki/Metabolizma" title="Metabolizma">metabolizmalarına</a> sahip değillerdir ve yeni ürünler üretmek için konak hücrelere ihtiyaç duyarlar. Bu yüzden konak hücre dışında replike olamazlar Rickettsia ve chlamydia gibi bakterilerde konak hücrelerde çoğalabilir olmalarına rağmen canlı olarak kabul edilirler. Canlı kabul edilen hücrelerin çoğalmak için <a href="/wiki/H%C3%BCcre_b%C3%B6l%C3%BCnmesi" title="Hücre bölünmesi">hücre bölünmesini</a> kullanmaları, buna karşın virüslerin hücrelerde spontan olarak replike olmaları onların çoğalmasını canlı kabul edilen hücrelerin çoğalmasından ayırırken virüslerin, çoğalırken doğal seçilime maruz kalmaları nedeniyle genetik yapılarında meydana gelen farklılıklar, onları <a href="/wiki/Kristalle%C5%9Ftirme" title="Kristalleştirme">kristallerin</a> <a href="/w/index.php?title=Self-organisation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Self-organisation (sayfa mevcut değil)">özerk çoğalmasından</a> ayırır. Konak hücrede virüs replikasyonunun, <a href="/wiki/Abiyogenez" title="Abiyogenez">hayatın kökeni</a> çalışmalarına katkısı vardır ve hayatın, <a href="/w/index.php?title=Molecular_self-assembly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecular self-assembly (sayfa mevcut değil)">moleküllerin kendiliğinden birleşmesi</a> ile başlamış olabileceğini savunan hipoteze katkıda bulunabilir.<sup id="cite_ref-pmid16984643_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-pmid16984643-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Yapıları"><span id="Yap.C4.B1lar.C4.B1"></span>Yapıları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Yapıları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Yapıları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Hexon.svg" class="mw-file-description"><img alt="A cartoon showing several identical molecules of protein forming a hexigon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hexon.svg/200px-Hexon.svg.png" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hexon.svg/300px-Hexon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Hexon.svg/400px-Hexon.svg.png 2x" data-file-width="439" data-file-height="290" /></a><figcaption>Sadece iki protein molekülünden bir viral kapsidin nasıl oluşabildiğini gösteren şema.</figcaption></figure> <p>Virüsler <a href="/wiki/Morfoloji_(biyoloji)" title="Morfoloji (biyoloji)"><i>morfoloji</i></a> denilen şekil ve boyutları bakımından farklılıklar gösterirler. Genellikle bakterilerden çok küçüktürler. İncelenen virüslerin çoğunluğu 20 ila 300 <a href="/wiki/Nanometre" title="Nanometre">nanometre</a> <a href="/wiki/%C3%87ap" title="Çap">çapa</a> sahiptirler Bazı <a href="/w/index.php?title=Filovirus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Filovirus (sayfa mevcut değil)">filovirüslerin</a> çapları yaklaşık 80 nm iken uzunlukları toplamda 1.400 nm'ye kadar çıkmaktadır. Çoğu virüs <a href="/wiki/Bile%C5%9Fik_mikroskop" class="mw-redirect" title="Bileşik mikroskop">optik mikroskopla</a> görülemez, bu yüzden taramalı ve geçirimli <a href="/w/index.php?title=Electron_microscope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Electron microscope (sayfa mevcut değil)">elektron mikroskobu</a> virionları görselleştirmek için kullanılır. Virüs ile arka plan arasındaki kontrastı artırmak için, elektron - yoğun " boyama" kullanılır. Bu boyalar <a href="/wiki/Volfram" class="mw-redirect" title="Volfram">tungsten</a> gibi ağır metallerden yapılmış tuz solusyonlarıdır, bu boya ile boyanmış yerler elektonla kaplanır. Virionlar boya ile kaplandığında (pozitif boyama), ince ayrıntılar belirsizleşir. <a href="/w/index.php?title=Negative_staining&action=edit&redlink=1" class="new" title="Negative staining (sayfa mevcut değil)">Negatif boyamada</a> sadece arka planın boyanması ile bu sorun giderilebilir. </p><p>Bir virüs türüne özgü yapıların tümünü bir arada bulunduran tek bir virüs partikülüne <b>virion </b>denmektedir. Viral genom tarafından kodlanan ve <a href="/w/index.php?title=Capsomere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Capsomere (sayfa mevcut değil)">kapsomer</a> adı verilen alt ünite proteinlerin bir araya gelmesiyle <a href="/wiki/Kapsit" title="Kapsit">kapsid</a> oluşmuştur ve kapsidin şekli virüsun morfolojik ayrımında kullanılır. Virüsler konak hücre zarından kendilerine "zarf" adı verilen ve kapsidi çevreleyen <a href="/wiki/Lipit" title="Lipit">lipit</a> bir dış zar oluşturabilirler. Virüs tarafından kodlanan protein alt-üniteleri özerk olarak birleşerek, içinde genellikle virüs genomunu barındıran <a href="/wiki/Kapsit" title="Kapsit">kapsidi</a> oluştururlar. Kapsid yapılarına yardımcı proteinler için virüslerde karmaşık kodlar vardır. nükleik asit ile ilgili proteinler <a href="/w/index.php?title=Nucleoprotein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nucleoprotein (sayfa mevcut değil)">nükleoproteinler</a> şekilde bilinmektedir ve viral nükleik asit ile viral kapsid proteinlerinin birlikte bulunduğu yapı nükleokapsid olarak adlandırılır. Kapsid ve tüm virüs yapısı <a href="/wiki/Atomik_kuvvet_mikroskobu" title="Atomik kuvvet mikroskobu">atomik kuvvet mikroskobu</a> aracılığıyla mekanik (fiziksel) olarak derinlemesine incelenebilir. Genel olarak, dört ana morfolojik virüs türü vardır: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Virüs_morfolojileri"><span id="Vir.C3.BCs_morfolojileri"></span>Virüs morfolojileri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Virüs morfolojileri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Virüs morfolojileri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Virüslerin morfolojilerini çeşitli faktörler etkilemektedir, bunların en önemlisi kapsid ve zarf yapılarıdır. </p> <dl><dt>Sarmal simetri</dt> <dd>Bu virüsler, merkezinde bir oyuk veya tüp olacak şekilde <a href="/wiki/Sarmal" title="Sarmal">sarmal</a> simetri meydana getiren ve bir eksen etrafında birleşmiş tek tip kapsomerlerden oluşur. Bu düzen, çubuk veya lif şeklinde virionlarla sonuçlanır: Bu virionlar kısa ve son derece sert ya da uzun ve çok esnek olabilir. Genetik materyal genellikle tek iplikçikli RNA'dır fakat bazılarında tek iplikçikli DNA bulunur. Negatif yüklü nükleik asitler, pozitif yüklü proteinlerin etkileşimi ile protein sarmalın içine girer. Genel olarak virion uzunluğu nükleik asidin çapına ve virion çapı ve dizilimine bağlıdır. İyi çalışılmış <a href="/wiki/T%C3%BCt%C3%BCn_mozaik_vir%C3%BCs%C3%BC" title="Tütün mozaik virüsü">tütün mozaik virüsü</a> bir sarmal virüs örneğidir.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <dl><dt>Kübik simetri</dt> <dd>Birçok hayvan virüsü kübik ya da küresele yakın <a href="/wiki/Kiralite" title="Kiralite">kiral</a> <a href="/w/index.php?title=Icosahedral_symmetry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Icosahedral symmetry (sayfa mevcut değil)">ikozahedral simetridedirler</a>. Özdeş alt birimlerden kapalı bir kabuk oluşturmanın en iyi yolu düzenli bir <a href="/w/index.php?title=Icosahedron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Icosahedron (sayfa mevcut değil)">ikozahedron</a> yapısıdır. Bu yapıda her biri beş özdeş alt birimden oluşan asgari 12 adet özdeş kapsomer gereklidir. Rotavirüs gibi birçok virüs, 12'den fazla kapsomer bulundurur ve küresel görünmelerine rağmen kübik simetrilerini korurlar. Kapsomerlerin uçlarını kuşatan ve pentamer adı verilen 5 diğer kapsomerle çevrilidir. Kapsomerlerin üçgen yüzeylerini kuşatan hekzonlar adı verilen.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hexons are in essence flat and pentons, which form the 12 vertices, are curved. The same protein may act as the subunit of both the pentamers and hexamers or they may be composed of different proteins.</dd></dl> <dl><dt>Yayvan simetri</dt> <dd>Bu beş katlı eksen boyunca uzatılmış ve bakteriyobaj başlarının genel bir düzenidir. Bu yapı her iki ucunda silindirik bir kapatan oluşur.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <dl><dt>Karmaşık simetri</dt> <dd>Bu virüsler ne tamamen sarmal ne tamamen kübik bir kapside sahiptirler ve kuyruk ya da dış duvar gibi ek yapılara sahiptirler. Bazı bakteriyofalar, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Enterobacteria_phage_T4" class="extiw" title="en:Enterobacteria phage T4">Enterobacteria faj T4</a> gibi ikozahedrak bir baş, sarmal bir kuyruk, <a href="/wiki/Alt%C4%B1gen" title="Altıgen">altıgen</a> taban bir plağı ve çıkıntılı protein kuyruk fibrillerinden oluşan karmaşık bir yapıya sahiptir. Bu kuyruk yapısı moleküler şırınga gibi davranır, virüsun konak bakteriye tutunmasından sonra hücreye virüs genomunu enjekte eder. Yeni araştırmalarda viral genomun fajın baş kısmına basınçla sıkıştırıldığı ve faj konağa tutunduktan sonra basınçla konağın içine fışkırdığı düşünülmektedir bu nedenle enjeksiyon yerine ejeksiyon terimini kullanmaktadır.</dd></dl> <table> <tbody><tr> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:TMV_structure_full.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/TMV_structure_full.png/250px-TMV_structure_full.png" decoding="async" width="250" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/TMV_structure_full.png/375px-TMV_structure_full.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/TMV_structure_full.png/500px-TMV_structure_full.png 2x" data-file-width="2638" data-file-height="1417" /></a><figcaption>Sarmal simetrili virüs şeması.</figcaption></figure></td> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Adenovirus_3D_schematic.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Adenovirus_3D_schematic.png/130px-Adenovirus_3D_schematic.png" decoding="async" width="130" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Adenovirus_3D_schematic.png/195px-Adenovirus_3D_schematic.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Adenovirus_3D_schematic.png/260px-Adenovirus_3D_schematic.png 2x" data-file-width="1512" data-file-height="1726" /></a><figcaption>Kübik simetrili virüs şeması.</figcaption></figure></td> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Virus_capsid_T_number.tif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Virus_capsid_T_number.tif/lossy-page1-200px-Virus_capsid_T_number.tif.jpg" decoding="async" width="200" height="149" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Virus_capsid_T_number.tif/lossy-page1-300px-Virus_capsid_T_number.tif.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Virus_capsid_T_number.tif/lossy-page1-400px-Virus_capsid_T_number.tif.jpg 2x" data-file-width="1992" data-file-height="1484" /></a><figcaption>Kapsit proteinlerinin yapısı virüs izolasyonunda önem taşımaktadır.</figcaption></figure></td> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Paramyxoviridae-Schema.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Paramyxoviridae-Schema.png/150px-Paramyxoviridae-Schema.png" decoding="async" width="150" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Paramyxoviridae-Schema.png/225px-Paramyxoviridae-Schema.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Paramyxoviridae-Schema.png/300px-Paramyxoviridae-Schema.png 2x" data-file-width="1654" data-file-height="1890" /></a><figcaption>Yayvan simetrili virüs şeması</figcaption></figure></td> <td><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Head-tail_phage.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Head-tail_phage.svg/180px-Head-tail_phage.svg.png" decoding="async" width="180" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Head-tail_phage.svg/270px-Head-tail_phage.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Head-tail_phage.svg/360px-Head-tail_phage.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="500" /></a><figcaption>Karmaşık simetrili bir bakteriyofaj şeması</figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p><a href="/w/index.php?title=Poxviridae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poxviridae (sayfa mevcut değil)">Poksvirüsler</a> büyük, karmaşık yapılı, alışılmadık morfolojiye sahip virüslerdir. Viral genom <a href="/wiki/N%C3%BCkleoit" title="Nükleoit">nukleoid</a> olarak bilinen merkezi disk yapısında proteinlerle ilişkilidir; Nükleoid zar ve işlevi bilinmeyen iki adet yanal protein kütlesinden oluşur; Virüs protein yoğun bir tabaka ile çivili dış zara sahiptir; Tam virion oval bir tuğlaya benzeyen <a href="/w/index.php?title=Pleomorphism_(microbiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pleomorphism (microbiology) (sayfa mevcut değil)">pleomorfik</a> yapıya sahiptir. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mimivirus" class="extiw" title="en:Mimivirus">Mimivirüsler</a>, 400 nm'lik kapsid çapları ile en geniş karakterdeki virüslerdendir, yüzeyden çıkan 100 nm boyutlarında iplikçikleri vardır; Kapsid muhtemelen ikozahedral yapıda olduğundan elektron mikroskobu altında altıgen şekilde görünür. 2011'de, araştırmacılar <a href="/wiki/%C5%9Eili" title="Şili">Şilinin</a> Las Cruces kıyılarından toplanan okyanus dibinden alınan su örneklerinde bilinen en uzun virüs örneğini keşfettiler; Bazik optik mikroskopla görülenebilen bu virüsa geçici olarak <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Megavirus" class="extiw" title="en:Megavirus">Megavirüs</a> chilensis</i> adı verildi. 2013'te, Şili ve <a href="/wiki/Avustralya" title="Avustralya">Avustralyada</a> Megavirüs ve Mimivirüs'tan iki kat daha büyük genoma sahip <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pandoravirus" class="extiw" title="en:Pandoravirus">Pandoravirüs</a> cinsi keşfedildi. </p><p><a href="/wiki/Arkea" title="Arkea">Arkeleri</a> enfekte eden bazı virüsler diğer virüs şekillerinden bağımsız, iğ, çengel, çubuk, gözyaşı ve hatta şişe şeklinde çok çeşitli sıra dışı şekillerde kompleks yapıya sahiptirler. Kuyruklu bakteriyofajlara benzer ve çoklu kuyruk yapıları barındırabilen diğer arke virüsler de vardır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Genomlar">Genomlar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: Genomlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Genomlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" style="float: right; clear: right; width: 250px; margin: 5px 0px 10px 10px;"> <caption>Virüsler arasında genomik çeşitlilik </caption> <tbody><tr> <th>Özellik </th> <th>Karakteristik özellik </th></tr> <tr> <td>Nükleik asit </td> <td> <ul><li>DNA</li> <li>RNA</li> <li>Yaşamsal döngülerinin belli aşamalarıda DNA belli aşamalarında RNA</li></ul> </td></tr> <tr> <td>Biçim </td> <td> <ul><li>Çizgisel (Linear)</li> <li>Çembersel</li> <li>Parçalı</li></ul> </td></tr> <tr> <td>İplikçik yapısı<br /> </td> <td> <ul><li>Tek iplikçik</li> <li>Çift iplikçik</li> <li>Bir kısmı tek iplikçik barındıran çift iplikçik</li></ul> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/Anlam_(molek%C3%BCler_biyoloji)" title="Anlam (moleküler biyoloji)">Anlam</a><br /> </td> <td> <ul><li>Positive anlam(+)</li> <li>Negative anlam(−)</li> <li>Ambisens (+/−)</li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>Genetik yapıların en olağan dışı çeşitleri <a href="/w/index.php?title=Viral_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral species (sayfa mevcut değil)">virüs türleri</a> arasında görülebilir; virüsler, bitkilerden, hayvanlarden, arkelerden ya da bakterilerden daha fazla genomik çeşitlilik barındırırlar. Yaklaşık 5.000 tür detaylı bir şekilde tarif edilmiş olmasına rağmen, farklı türde milyonlarca virüs mevcuttur.<sup id="cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Dimmock_p._49_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock_p._49-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eylül 2015 tarihi itibarıyla, <a href="/wiki/National_Center_for_Biotechnology_Information" title="National Center for Biotechnology Information">NCBI</a> Virüs Genomu Veritabanı 75.000 'den fazla tam genom dizisine sahiptir,<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> muhtemelen henüz keşfedilmemiş birçok çeşidi vardır. </p><p>Bir virüs <a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a> ya da <a href="/wiki/RNA" title="RNA">RNA</a>'dan sadece birini barındırabilir ve bu sebeple <a href="/w/index.php?title=DNA_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="DNA virus (sayfa mevcut değil)">DNA</a> veya <a href="/w/index.php?title=RNA_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNA virus (sayfa mevcut değil)">RNA</a> virüsu olarak adandırılır. Virüslerin büyük çoğunluğu RNA genomlarına sahiptir. </p><p>Viral genom <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Polyomavirus" class="extiw" title="en:Polyomavirus">polyomavirüslerdaki</a> gibi dairesel ya da <a href="/wiki/Adenoviridae" class="mw-redirect" title="Adenoviridae">adenovirüslerdeki</a> gibi doğrusal olabilir. Nükleik asit türünün genomunun şekliyle alakası yoktur. RNA virüsleri ve bazı DNA virüsleri arasında genomu birkaç parçadan oluşmuş olanlar vardır, bu şekilde genoma sahip virüslera parçalı (segmentli) genoma sahip virüsler denir. RNA virüsleri için, her segment sadece bir protein kodlar ve genelde tüm segmentler aynı kapsidin içinde bulunur. Ancak, <a href="/w/index.php?title=Brome_mosaic_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brome mosaic virus (sayfa mevcut değil)">brom mozaik virüsü</a> ve diğer çeşitli bitki virüslerinde olduğu gibi virüsun enfektif olması için her segmentin aynı virionda bulunmasına gerek yoktur. </p><p>Bir viral genom, nükleik asit türü ne olursa olsun tek veya çift sarmallı olabilir. tek şeritli genomları çiftlenmemiş bir nükleik asitten oluşmaktadır, ortadan aşağı bölünmüş bir merdivenin yarısına benzer şekildedir. Çift sarmallı genomlar birbirini tamamlayan nükleik asit çiftlerinden oluşur. Bazı virüs ailelerinin virüs partikülleri, <i>Hepadnaviridae </i>ait olanlar gibi kısmen çift iplikçikli ve kısmen tek iplikçikli olan bir genom içerebilirler. </p><p>Bazı RNA virüsleri pozitif yönelimli (pozitif polariteli), bazıları ise <a href="/w/index.php?title=Negative-sense&action=edit&redlink=1" class="new" title="Negative-sense (sayfa mevcut değil)">negatif yönelimli</a> (negatif polariteli) virüsler olarak sınıflandırılır. <a href="/w/index.php?title=Positive-sense&action=edit&redlink=1" class="new" title="Positive-sense (sayfa mevcut değil)">Pozitif yönelimli</a> viral RNA, viral <a href="/wiki/Mesajc%C4%B1_RNA" title="Mesajcı RNA">mesajcı RNA</a> ile aynı yönelimdedir ve böylece konak hücre tarafından kolayca <a href="/wiki/Translasyon" title="Translasyon">okunabilir</a>. Negatif yönelimli RNA virüslerinin RNA'sı viral mRNA'nın tamamlayıcısıdır ve <a href="/w/index.php?title=RNA-dependent_RNA_polymerase&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNA-dependent RNA polymerase (sayfa mevcut değil)">RNA'ya bağımlı RNA polimeraz</a> enzimine gereksinim duyarlar. </p><p>Genom boyutu türler arasında büyük ölçüde değişir. En küçük viral genom – the tek iplikçikli DNA'ya sahip circovirüslerdir, <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Circoviridae" class="extiw" title="en:Circoviridae">Circoviridae</a></i> ailesi– sadece iki proteini kodlar ve genom boyutu sadece iki kilobazdır;<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en büyük genom ise <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pandoravirus" class="extiw" title="en:Pandoravirus">pandoravirüslerdedir</a>–genom boyutu 2500e yakın proteini kodlayan iki megabaz civarındadır.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Genelde, RNA virüslerı DNA virüslerinden daha küçük genoma sahiptirler çünkü RNa virüs replikasyonunda daha yüksek oranda hata yapılır ve bu hataların azami üst sınırı vardır. Kopyalanan genomdaki bu sınırın ötesinde yapılan hatalar nedeniyle virüs inaktif olur ya da rekabet yeteneğini kaybeder. Bunu telafi etmek için, RNA virüslerı parçalı genoma sahiptirler. Genom daha küçük moleküller halinde bölünür, bu sayede tek bileşenli genomunda oluşacak bir hatanın tüm genomu etkisiz hale getirmesi olasılığı azaltılır. Tersine, DNA virüslerinin replikasyon enzimleri yüksek oranda doğruluğa sahip olduklarından genellikle daha büyük genomlara sahiptirler. Tek sarmallı DNA virüsleri bu kuralın dışındadırlar, mutasyon oranları tek iplikçikli RNA virüslerine yakın b, ir oranda seyredebilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kor_proteinleri">Kor proteinleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Kor proteinleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kor proteinleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kapsid">Kapsid</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=13" title="Değiştirilen bölüm: Kapsid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=13" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kapsid"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Kapsit" title="Kapsit">Kapsit</a></div> <p>Virüslerin yönetici molekülünü (genomunu) oluşturan DNA veya RNA'yı ve kor proteinlerini çevreleyerek dış etkilerden korur. Kapsit ayrıca virüse şeklini verir, kapsitteki proteinler virüsün hücreye tutunmasını sağlar ve dolayısıyla konak özgüllüğünü belirler. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Viral_zarf">Viral zarf</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=14" title="Değiştirilen bölüm: Viral zarf" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=14" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Viral zarf"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Viral_zarf" title="Viral zarf">Viral zarf</a></div> <dl><dd>Bazı virüs türleri konak <a href="/wiki/H%C3%BCcre_zar%C4%B1" title="Hücre zarı">hücrenin zarlarından</a> birisini modifiye ederek kendilerine bir dış zar oluştururlar, bu zar enfekte konak hücreyi çevreleyen zar, çekirdek zarı ya da <a href="/wiki/Endoplazmik_retikulum" title="Endoplazmik retikulum">endoplazmik retikulum</a> gibi iç veya dış zar olabilmektedir. böylece virüs <a href="/wiki/Viral_zarf" title="Viral zarf">viral zarf</a> denen çift tabakalı lipid zar kazanmış olur. Bu zarda viral genom ve konak hücre genomu tarafından kodlanan proteinler mevcuttur; lipid yapılar ve bazı karbonhidrat yapılarının tamamı zaten ilgili zarda bulunur ve konak hücre genomu tarafından kodlanır. Grip virüsü ve HIV bu stratejiyi kullanırlar. Zarflı virüslerin <a href="/wiki/Enfektivite" class="mw-redirect" title="Enfektivite">enfektivitesi</a> zarflarının varlığına bağlıdır ve zarf yapıları zarar gördüğünde inaktif olurlar.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Replikasyon_döngüsü"><span id="Replikasyon_d.C3.B6ng.C3.BCs.C3.BC"></span>Replikasyon döngüsü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=15" title="Değiştirilen bölüm: Replikasyon döngüsü" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=15" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Replikasyon döngüsü"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Viral_hayat_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Viral hayat döngüsü">Viral hayat döngüsü</a></div> <table class="infobox" style="width: 12em;"> <caption><b><a href="/wiki/Viral_hayat_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Viral hayat döngüsü">Viral hayat döngüsü</a></b> </caption> <tbody><tr> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Virus_Replication-tr.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Virus_Replication-tr.png/200px-Virus_Replication-tr.png" decoding="async" width="200" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Virus_Replication-tr.png/300px-Virus_Replication-tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Virus_Replication-tr.png/400px-Virus_Replication-tr.png 2x" data-file-width="1111" data-file-height="1024" /></a><figcaption></figcaption></figure> <ul><li><a href="/wiki/Viral_giri%C5%9F" title="Viral giriş">Giriş</a></li> <li><a href="/wiki/Vir%C3%BCs_replikasyonu" title="Virüs replikasyonu">Replikasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_uyku" title="Viral uyku">Uyku</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_%C3%A7%C4%B1k%C4%B1%C5%9F" title="Viral çıkış">Çıkış</a></li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>Virüs nüfusu hücre bölünmesi yoluyla artmamaktadır çünkü virüsler birer hücre değillerdir. Bunun yerine, kendilerinin birden fazla kopyasını üretmek için bir konak hücrenin organellerini, moleküllerini ve metabolizmasını kullanırlar, konağa kendi parçalarını kopyalattırıp bu parçaları yine konakta birleştirirler. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33502344/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .multiimageinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box;text-align:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle .thumbcaption{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:boyut;max-width:254px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:HepC_replication.tr.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/HepC_replication.tr.png/250px-HepC_replication.tr.png" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/HepC_replication.tr.png/375px-HepC_replication.tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/HepC_replication.tr.png/500px-HepC_replication.tr.png 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Tipik bir virüs replikasyon döngüsü</div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:252px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png/250px-Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png" decoding="async" width="250" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png/375px-Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png/500px-Phage_injecting_its_genome_into_bacteria.tr.png 2x" data-file-width="2316" data-file-height="2013" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Bazı bakteriyofajlar kendi genomlarını bakteri hücresine enjekte (ya da ejekte) ederler (görsel ölçekli değildir)</div></div></div></div></div> <p>Virüslerin hayat döngüleri türlere göre farklılık gösterse de genelde altı temel aşamada gerçekleşir:<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><i><b>Tutunma</b></i> </p><p>Konak hücre yüzeyindeki reseptörlerle viral kapsid üzerindeki veya viral zarf üzerindeki proteinlerin özgül (spesifik) bağlanması ile gerçekleşir. Bu özgüllük bir virüsün konak aralığını belirleyen faktörlerdendir. Örneğin, <a href="/wiki/HIV" title="HIV">HIV</a>'in konak aralığı insan <a href="/wiki/Akyuvar" title="Akyuvar">akyuvar</a> hücreleri ile sınırlıdır. Bunun nedeni HIV yüzey molekülü <a href="/wiki/Gp120" title="Gp120">gp120</a>, özgül olarak <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CD4" class="extiw" title="en:CD4">CD4</a> molekülü ile etkileşime girer ve CD4 molekülü sıklıkla <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/CD4%2B" class="extiw" title="en:CD4+">CD4+</a> <a href="/wiki/T_h%C3%BCcresi" title="T hücresi">T-Hucrelerinde</a> bulunur. Virüs konak hücreye tutunduktan sonra, konak hücre yüzeyinde çeşitli değişiklikler olur. </p><p><i><b>Hücreye giriş</b></i> </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Viral_giri%C5%9F" title="Viral giriş">Viral giriş</a></div> <p>Tutunmayı takip eder: Virion, reseptöre bağımlı <a href="/wiki/Endositoz" title="Endositoz">endositoz</a> ya da <a href="/w/index.php?title=Lipid_bilayer_fusion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lipid bilayer fusion (sayfa mevcut değil)">füzyon</a> yolu ile konak hücreye girer. Bu genellikle <a href="/w/index.php?title=Viral_entry&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral entry (sayfa mevcut değil)">viral giriş</a> olarak adlandırılır. Bitki ve mantar hücrelerinin enfeksiyonu hayvan hücrelerininkinden farklıdır. Bitkiler <a href="/wiki/Sel%C3%BCloz" title="Selüloz">selüllozdan</a> ve mantarlar kitinden yapılmış sert bir hücre duvarına sahiptirler, çoğu virüs bitki ve mantarları hücre duvarlarının hasar görmesi sonucu enfekte eder.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ancak, neredeyse tüm bitki virüsleri (tütün mozaik virüsü gibi) tek iplikçikli nükleoprotein komplekslerinin içerisinde, <a href="/w/index.php?title=Plasmodesma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plasmodesma (sayfa mevcut değil)">plazmodezmata</a> adlı gözenekler boyunca hücreden hücreye direkt olarak hareket ederler.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bakteriler de bitkiler gibi güçlü hücre duvarına sahiptirler. Ancak, bakteriler bitki hücrelerinden küçük oldukları için hücre duvarları da bitkilerinkine göre çok daha incedir, Bazı virüsler genomlarını bakteriye enjekte edecek mekanizmalar geliştirmişlerdir, bu işlemde viral kapsid hücre dışında kalır. </p><p><i><b>Kapsidin soyulması</b></i> </p><p>Viral kapsidin çıkartıldığı bir işlemdir: Bu işlem viral enzimler ya da konak enzimleri tarafından veya kapsidin basit ayrışma ile bozulmasıyla oluşabilir; sonuç olarak viral nükleik asit hücre içinde serbest kalır. </p><p><i><b>Viral replikasyon (kopyalanma)</b></i> </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Vir%C3%BCs_replikasyonu" title="Virüs replikasyonu">Virüs replikasyonu</a></div> <p>Virüs genomunun birincil çoğalmasını kapsar. Replikasyon, "erken" genlerden viral mRNA'nın sentezi (mRNA) (pozitif yönelimli virüsler için istisnadır), viral <a href="/wiki/Protein_biyosentezi" title="Protein biyosentezi">protein sentezi</a>, <a href="/wiki/Viral_protein" title="Viral protein">viral proteinlerin</a> olası birleşmeleri, erken veya düzenleyici olarak nitelendirilen proteinlerin aracılığıyla viral genomun replikasyonu aşamalarını kapsar. büyük genomlu kompleks virüslerde mRNA sentezinde bir veya daha fazla aşama olabilir. </p><p><i><b>Birleşme</b></i> </p><p>Viral ürünlerin bir araya gelerek birleşmesi ve progeni virüslerinin oluşması aşamasıdır, bu aşamada proteinlerde çeşitli değişiklikler meydana gelebilir. HIV gibi virüslerde, bu değişiklikler (olgunlaşma da denilmektedir) virüs konaktan salınmadan <i>önce </i>meydana gelir. </p><p><i><b>Salınma</b></i> </p> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Viral_%C3%A7%C4%B1k%C4%B1%C5%9F" title="Viral çıkış">Viral çıkış</a></div> <p>Virüsler konak hücreden <a href="/wiki/Lysis" title="Lysis">lizis</a> yoluyla <a href="/w/index.php?title=Viral_shedding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral shedding (sayfa mevcut değil)">salınabilirler</a>, lyzis hücre zarı veya duvarının patlaması ile hücrenin ölmesi olayıdır. Pek çok bakteri virüsü ve bazı hayvan virüsleri bu yolla salınır ve bu tür enfeksiyonlara "litik enfeksiyon" denir. Bazı virüslerin viral genomu <a href="/wiki/Rekombinasyon" class="mw-disambig" title="Rekombinasyon">genetik rekombinasyon</a> yoluyla konak kromozomunun özgül bir bölgesiyle birleşerek <a href="/w/index.php?title=Lysogenic_cycle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lysogenic cycle (sayfa mevcut değil)">lizojenik döngüye</a> girerler. Bu şekilde birleşmiş virüs genomlarına "<a href="/w/index.php?title=Provirus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Provirus (sayfa mevcut değil)">provirüs</a>", bakteriyofaj genomlarına ise "<a href="/w/index.php?title=Prophage&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prophage (sayfa mevcut değil)">profaj</a>" denmektedir.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu birleşme olayına "lizojeni" ade verilirken, buna maruz kalan konağa da "lizojen" denir. Lizojen konak bölündükçe viral genom da çoğalır. Viral genom konak içinde çoğunlukla sessizdir. Bunun yanında bazı durumlarda provirüs ya da profaj entegre olduğu yerden ayrılabilr ve litik enfeksiyona yol açabilir.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zarflı virüsler (örneğin HIV) tipik olarak <a href="/w/index.php?title=Viral_shedding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral shedding (sayfa mevcut değil)">tomurcuklanarak</a> konak hücreden salınır. Bu işlem sırasında virüs konağın plazma zarından ya da diğer iç zarlarından modifiye edilmiş bir zarla kendi zarfını elde eder.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Virüs partikülleri içindeki genetik malzemeler ve bu malzemelerin çoğaltılması, farklı virüslerde önemli ölçüde farklılıklar göstermektedir. </p> <dl><dt><a href="/wiki/DNA_vir%C3%BCsleri" title="DNA virüsleri">DNA virüsleri</a></dt> <dd>Birçok DNA virüsünün genom replikasyonu konak <a href="/wiki/H%C3%BCcre_%C3%A7ekirde%C4%9Fi" title="Hücre çekirdeği">hücre çekirdeğinde</a> meydan gelir. Virüsler bazen füzyon ile çoğu zaman da reseptöre bağımlı endositoz yoluyla hücreye girerler. Çoğu DNA virüsü baştan sona konak hücre DNA ve RNA sentez mekanizmalarına bağımlıdırlar. Ancak daha büyük genoma sahip virüsler bu mekanizmaları kendileri kodlayabilirler. Ökaryotlarda viral genom bu mekanizmalara ulaşabilmek için hücre çekirdeğine girmesi gerekirken, bakterilerde sadece hücre içine girmesi yeterlidir.<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/RNA_vir%C3%BCsleri" title="RNA virüsleri">RNA virüsleri</a></dt> <dd>Replikasyon genellikle konak hücre <a href="/wiki/Sitoplazma" title="Sitoplazma">sitoplazmasında</a> meydana gelir. RNA virüsleri replikasyon modellerine göre dört farklı gruba ayrılabilirler. Tek iplikçikli RNA virüslerinin <a href="/wiki/Anlam_(molek%C3%BCler_biyoloji)" title="Anlam (moleküler biyoloji)">yönelimi</a> (polarite) büyük ölçüde replikasyon modellerini belirler (kendi proteinlerini üretebilmek için ribozomları direkt kullanıp kullanamadıkları); diğer önemli bir kriter genetik malzemenin tek iplikçikli veya çift iplikçikli olup olmadığıdır. Tüm RNA virüsleri genomlarını kopyalayabilmek için için kendi <a href="/w/index.php?title=RNA_replicase&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNA replicase (sayfa mevcut değil)">RNA replikaz</a> (RNA'ya bağımlı RNA polimeraz) enzimleri kullanırlar.</dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/Ters_transkripsiyonlu_vir%C3%BCsler" class="mw-disambig" title="Ters transkripsiyonlu virüsler">Ters transkripsiyonlu virüsler</a></dt> <dd>Virionlarında tek iplikçikli RNA bulunduran (<i><a href="/wiki/Retrovir%C3%BCs" title="Retrovirüs">Retroviridae</a></i>, <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Metaviridae" class="extiw" title="en:Metaviridae">Metaviridae</a></i>, <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pseudoviridae" class="extiw" title="en:Pseudoviridae">Pseudoviridae</a></i>) ya da çift iplikçikli DNA bulunduran (<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Caulimoviridae" class="extiw" title="en:Caulimoviridae">Caulimoviridae</a></i> <i>ve <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hepadnaviridae" class="extiw" title="en:Hepadnaviridae">Hepadnaviridae</a></i>). Ters transkripsiyon yapan RNA virüsleri replike olmak için bir ara DNA kullanırlar, buna karşılık ters transkripsiyon yapan DNA virüsleri (pararetrovirüses) replike olmak için bir ara RNA kullanırlar. Her iki virüs grubu da nükleik asit dönüşümünü gerçekleştirmek için <a href="/wiki/Ters_transkriptaz" title="Ters transkriptaz">ters transkriptaz</a> enzimi kullanırlar. <a href="/wiki/Retrovir%C3%BCs" title="Retrovirüs">Retrovirüslerin</a> provirüs gibi konak hücre DNA'sına entegre olmaları, replikasyon stratejilerinin bir parçasıdır; pararetrovirüslerin bunu yapmamalarına rağmen özellikle bitki pararetrovirüslerinin entegre genom kopyaları enfektif virüslerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Ters transkriptaz enzimi <a href="/w/index.php?title=Zidovudine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zidovudine (sayfa mevcut değil)">zidovudine</a> ve <a href="/w/index.php?title=Lamivudine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lamivudine (sayfa mevcut değil)">lamivudine</a> gibi antiviral ilaçlara duyarlıdır. Birinci örnek bir retrovirüs olan HIV. İkinci örnek ise Hepatitis B virüsunun içinde bulunduğu <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hepadnaviridae" class="extiw" title="en:Hepadnaviridae">Hepadnavirüsler</a></i>.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Virüsler_arası_ilişkiler"><span id="Vir.C3.BCsler_aras.C4.B1_ili.C5.9Fkiler"></span>Virüsler arası ilişkiler</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=16" title="Değiştirilen bölüm: Virüsler arası ilişkiler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=16" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Virüsler arası ilişkiler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Genetik_mutasyon">Genetik mutasyon</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=17" title="Değiştirilen bölüm: Genetik mutasyon" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=17" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Genetik mutasyon"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Mutasyon" title="Mutasyon">Mutasyon</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Influenza_geneticshift.tr.png" class="mw-file-description"><img alt="A cartoon showing how viral genes can be shuffled to form new viruses" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Influenza_geneticshift.tr.png/250px-Influenza_geneticshift.tr.png" decoding="async" width="250" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Influenza_geneticshift.tr.png/375px-Influenza_geneticshift.tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Influenza_geneticshift.tr.png/500px-Influenza_geneticshift.tr.png 2x" data-file-width="839" data-file-height="1024" /></a><figcaption>Antijenik sapma ya da reassortman, hastalık yapma ihtimali yüksek yeni bir grip virüsü suşun ortaya çıkmasına neden olabilir</figcaption></figure> <p>Virüsler birçok mekanizma ile genetik materyal değişikliğine uğrayabilirler. <a href="/w/index.php?title=Antigenic_drift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antigenic drift (sayfa mevcut değil)">Antijenik kayma</a> adı verilen işlemleride içeren DNA ya da RNA bazlarının tek tek diğerleri ile <a href="/wiki/Mutasyon" title="Mutasyon">mutasyona</a> uğramasıdır. Birçok <a href="/wiki/Nokta_mutasyon" title="Nokta mutasyon">nokta mutasyon</a> "sessizdir" – sessiz mutasyonlar protein kodlayan genlerde değişime neden olmazlar – fakat örneğin antiviral ilaçlara karşı direnç geliştirebilen diğer mutasyonlardaki gibi, evrimsel avantajlara da neden olabilirler. <a href="/w/index.php?title=Antigenic_shift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antigenic shift (sayfa mevcut değil)">Antijenik sapma</a> virüs genomunda köklü değişikliklere neden olur; Bu değişiklikler <a href="/wiki/Rekombinasyon" class="mw-disambig" title="Rekombinasyon">rekombinasyon</a> ve <a href="/w/index.php?title=Reassortment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reassortment (sayfa mevcut değil)">reassortmanın</a> bir sonucudur; İnfluenzavirüslerde meydana gelirken <a href="/wiki/Pandemi" title="Pandemi">pandemilere</a> neden olur. RNA virüsleri çoğu kez <a href="/wiki/Quasispecies_model" class="mw-redirect" title="Quasispecies model">quasispecies</a> (çeyrek tür) ya da aynı türden virüs grupları şeklinde bulunurlar, grup üyelerinin genom nükleotit dizilerinde farklılıklar bulunabilir. Doğal seleksiyon için birincil hedef quasispecieslerdir. </p><p>Parçalı genom evrimsel avantajlar kazandırır; parçalı genoma sahip virüsün farklı suşları, parçalı genomlarını karıştırabilir ve aynı soydan progeni virüsler ya da benzersiz özelliklere sahip yeni virüsler meydana gelebilir. Bu duruma reassortman ya da <i>viral çiftleşme </i>de denir. </p><p><a href="/wiki/Rekombinasyon" class="mw-disambig" title="Rekombinasyon">Genetik rekombinasyon</a> bir DNA iplikçiğinin kırılıp daha sonra farklı bir DNA molekülünün sonuna birleştirilmesi sürecidir. Virüslerin aynı hücreyi aynı anda enfekte ettiği durumlarda oluşur ve <a href="/w/index.php?title=Viral_evolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral evolution (sayfa mevcut değil)">virüs evrimi</a> çalışmaları sırasında çalışılan türler arasında yaygın olarak yapıldığı gözlenmiştir. Rekombinasyon hem DNA hem de RNA virüslerinde meydana gelebilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Konak_ve_konak_aralığı"><span id="Konak_ve_konak_aral.C4.B1.C4.9F.C4.B1"></span>Konak ve konak aralığı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=18" title="Değiştirilen bölüm: Konak ve konak aralığı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=18" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Konak ve konak aralığı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Konak_(biyoloji)" title="Konak (biyoloji)">Konak (biyoloji)</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Konak_%C3%B6zg%C3%BCll%C3%BC%C4%9F%C3%BC" title="Konak özgüllüğü">Konak özgüllüğü</a></div> <p>Parazitik canlıların faydalandığı diğer canlılara konak denir. Virüsler zorunlu parazitlerdir, replikasyon yoluyla çoğalırlar ve replikasyon yapabilmek için konak hücreye gereksinim duyarlar. </p><p>Diğerlerini göz önünde bulundurursak virüsler yeryüzünde bugüne kadar en bol biyolojik çeşitliliğe sahip gruptur. <a href="/wiki/Hayvan" title="Hayvan">Hayvanlar</a>, <a href="/wiki/Bitki" title="Bitki">bitkiler</a>, <a href="/wiki/Bakteri" title="Bakteri">bakteriler</a>, <a href="/wiki/Arke" class="mw-redirect" title="Arke">arkeler</a> ve <a href="/wiki/Mantar" class="mw-redirect" title="Mantar">mantarlar</a> gibi yaşam biçimlerinin her türünü enfekte edebilirler.<sup id="cite_ref-Dimmock_p._49_42-1" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock_p._49-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bununla birlikte, farklı virüs tipleri bu yaşam biçimlerinin sadece sınırlı bir aralığına bulaşabilir ve virüs enfeksiyonları türe özeldir. Bu özgüllük canlı türü düzeyinde olduğu gibi hücresel düzeyde de olabilir. Örneğin smallpox virüsü sadece insan türünü enfekte edebilir ve dar bir <a href="/wiki/Konak%C3%A7%C4%B1" class="mw-redirect" title="Konakçı">konak aralığı</a> olduğu söylenebilir.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Kuduz" title="Kuduz">Kuduz</a> virüsü gibi bazı virüsler, memelilerin birçok türünü enfekte edebilir ve buvirüslerin geniş bir konak yelpazsesi olduğu söylenebilir.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bitki virüslerinin ve diğer hayvan virüslerinin birçoğu insanları enfekte etmez. Bazı bakteriyofajlar sadece bir bakteri <a href="/wiki/Su%C5%9F" title="Suş">suşunda</a> enfeksiyona neden olurlar ve <a href="/w/index.php?title=Phage_typing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phage typing (sayfa mevcut değil)">faj tiplendirilmesi</a> bakteriyel hastalıkların kaynaklarının araştırılmasında kullanılabilen bir yöntemdir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Konak_hücredeki_etkileri"><span id="Konak_h.C3.BCcredeki_etkileri"></span>Konak hücredeki etkileri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=19" title="Değiştirilen bölüm: Konak hücredeki etkileri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=19" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Konak hücredeki etkileri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Sitopatik_etki" title="Sitopatik etki">Sitopatik etki</a></div> <p>Virüslerin konak hücrede meydana getirdiği yapısal ve biyokimyasal etkiler geniş kapsamlıdır.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu etkilere <a href="/w/index.php?title=Cytopathic_effect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cytopathic effect (sayfa mevcut değil)"><i>sitopatik etkiler</i></a> denir. Birçok virüs enfeksiyonu sonrası konak hücre ölür. Ölüm nedenleri, hücre parçalanması (lizis), hücrenin sitoplazmik zarındaki değişiklikler ve <a href="/wiki/Apoptozis" class="mw-redirect" title="Apoptozis">apoptozis</a> olabilir. Hücre ölümü vakaları sık sık, virüsün yapısına katılan ve katılmayan partiküller özgül proteinler nedeniyle virüsün hücreyi baskılaması sonucu hücrenin normal faaliyetlerinin durmasından kaynaklanır. </p><p>Bazı virüsler enfekte hücrede hiçbir belirgin değişikliğe neden olmazlar . Virüsler hücrede <a href="/w/index.php?title=Virus_latency&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virus latency (sayfa mevcut değil)">sessiz</a> (latent) olarak kalabilirler ve birkaç belirti dışında hücre normal fonksiyonlarına devam eder. Bu kalıcı (persistan) enfeksiyon vakalarına neden olur ve virüs aylarca hatta yıllarca uykuda kalabilir. Bu vakalar genelde <a href="/wiki/Herpes_simpleks" title="Herpes simpleks">herpes virüs</a> enfeksiyonlarında meydana gelir. Baz virüsler, <a href="/wiki/Epstein-Barr_vir%C3%BCs" class="mw-redirect" title="Epstein-Barr virüs">Epstein–Barr virüsü</a> gibi, habis kanserlere neden olmadan hücre çoğalmasına neden olurlar, <a href="/w/index.php?title=Papillomavirus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Papillomavirus (sayfa mevcut değil)">Papillomavirüsler</a> gibi bazı virüsler ise <a href="/wiki/Kanser" title="Kanser">kanserlere</a> neden olabilirler. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Konak_savunma_mekanizmaları"><span id="Konak_savunma_mekanizmalar.C4.B1"></span>Konak savunma mekanizmaları</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=20" title="Değiştirilen bölüm: Konak savunma mekanizmaları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=20" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Konak savunma mekanizmaları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Bağışıklık sistemi">Bağışıklık sistemi</a></div> <p>Virüslere karşı vücudun ilk savunma hattı doğuştan gelen <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Bağışıklık sistemi">bağışıklık sistemidir</a>. Bu konağı enfeksiyondan nonspesifik olarak savunan hücreleri ve diğer mekanizmaları içermektedir. Bunun anlamı doğuştan gelen bağışık sistemi hücrelerinin patojenleri tanıması ve genel bir şekilde onlara cevap vermesidir ancak <a href="/wiki/Edinilmi%C5%9F_ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Edinilmiş bağışıklık sistemi">edinilmiş bağışıklık sisteminin</a> aksine konağa uzun süreli ya da koruyucu bağışıklık sağlamaz. </p><p><a href="/wiki/RNA_interferaz" title="RNA interferaz">RNA interferaz</a> virüslere karşı doğuştan gelen önemli bir savunmadır. Birçok virüsün çift iplikçikli RNA (çiRNA) içeren bir replikasyon stratejisi vardır. Böyle bir virüs bir hücreyi enfekte ettiğinde, RNA molekülü ya da moleküllerini salar ve bu moleküller hemen RNA'yı küçük parçalara kesen <a href="/w/index.php?title=Dicer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dicer (sayfa mevcut değil)">dicer</a> denilen bir protein kompleksine bağlanırlar sonrasında bir biyokimyasal yol olan <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/RNA-induced_silencing_complex" class="extiw" title="en:RNA-induced silencing complex">RISC kompleksi</a> aktive olur ve viral mRNA'yı yıkımlayarak hücreyi enfeksiyondan korur. Rotavirüsler çift kapsidlidirler ve kapsidleri tam olarak soyulmaz virüsün üretilen mRNA'lar iç kapsidinde bulunan gözeneklerden salınırlar ve bu sayede RISC kompleksi aktive olmaz. Böylece rotavirüsün çift iplikçikli RNA'sı kapsid içinde zarar görmeden kalır. </p><p><a href="/wiki/Omurgal%C4%B1lar" title="Omurgalılar">Omurgalıların</a> <a href="/wiki/Edinilmi%C5%9F_ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Edinilmiş bağışıklık sistemi">edinilmiş bağışıklık sistemi</a> bir virüsle karşılaştığında, virüse bağlanan ve genellikle enfeksiyon yapma özelliğini ortada kaldıran özgül <a href="/wiki/Antikor" title="Antikor">antikorlar</a> üretirler. Buna <a href="/w/index.php?title=Humoral_immunity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Humoral immunity (sayfa mevcut değil)">humoral ya da sıvısal immün yanıt</a> denir. Antikorların iki önemli tipi vardır. Birincisi <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Immunoglobulin_M" class="extiw" title="en:Immunoglobulin M">IgM</a> denen ve virüs nötralizasyonunda oldukça etkili bir antikordur ancak hücreler tarafından sadece birkaç hafta boyunca üretilirler. İkincisine ise <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Immunoglobulin_G" class="extiw" title="en:Immunoglobulin G">IgG</a> denir ve süresiz olarak üretilir. Konakçı kanında IgM varlığı akut enfeksiyonların tanımlanmasında kullanılır, bunun yanında IgG varlığı geçmiş bir zamanda deçirilmiş bir enfeksiyona işaret eder. <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k" title="Bağışıklık">Bağışıklık</a> testlerinde ise IgG'ye bakılır. </p><p>virüsler konak hücreye girdikten sonra da antikorlar etkili bir savunma mekanizması olmaya devam edebilir. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Rotavirus_with_antibody.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Two spherical rotavirus particles, one is coated with antibody which looks like many small birds, regularly spaced on the surface of the virus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Rotavirus_with_antibody.jpg/220px-Rotavirus_with_antibody.jpg" decoding="async" width="220" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Rotavirus_with_antibody.jpg/330px-Rotavirus_with_antibody.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Rotavirus_with_antibody.jpg/440px-Rotavirus_with_antibody.jpg 2x" data-file-width="1072" data-file-height="579" /></a><figcaption>İki <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rotavirus" class="extiw" title="en:Rotavirus">rotavirüs</a>: sağdaki antikorlarla kaplanmış ve konak hücreye girip hücreyi enfekte etmesi engellenmiş.</figcaption></figure> <p>Omurgalılardaki ikinci savunma mekanizması <a href="/w/index.php?title=Cell-mediated_immunity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cell-mediated immunity (sayfa mevcut değil)">hücresel immunitedir</a> ve T hücreleri olarak bilinen savunma hücrelerini içerir. Bir T hücresi vücuttaki hücrelerin yüzeylerindeki proteinlerin kısa bölümlerini gözlemler ve şüpheli bir durumla karşılaşırsa <i>öldürücü T hücreleri</i> hücreyi yıkımlar, eğer yıkımlanan hücrede virüs enfeksiyonu var idiyse bu sefer virüse özgül T hücreleri çoğalır. <a href="/wiki/Makrofajlar" class="mw-redirect" title="Makrofajlar">Makrofajlar</a> gibi hücreler bu <a href="/wiki/Antijen_sunumu" title="Antijen sunumu">antijen sunumunda</a> uzmanlaşmıştır. <a href="/wiki/%C4%B0nterferon" title="İnterferon">İnterferon</a> üretimi önemli bir konak savunma mekanizmasıdır, interferon virüs mevcudiyetinde vücut tarafından üretilen bir hormondur. Bağışıklıktaki rolü karmaşıktır; enfekte hücreyi ve komşularını öldürerek enfeksiyonun yayılmasına mani olur. </p><p>Tüm virüs enfeksiyonlarında bağışıklık cevabı oluşmayabilir. <a href="/wiki/HIV" title="HIV">HIV</a> virion yüzeyindeki amino asit dizilimini sık sık değiştirerek bağışıklık sisteminden kaçar. "kaçış mutasyonu" olarak bilinen bu durumla birlikte viral epitoplar konak bağışıkık mekanizmalarından kaçar. Bu kalıcı virüsler <a href="/w/index.php?title=Antigenic_shift&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antigenic shift (sayfa mevcut değil)">antijenik sapma</a> ile beraber konak bağışıklık sisteminin enfeksiyonu sınırlandırmasını engellerler, <a href="/wiki/Antijen_sunumu" title="Antijen sunumu">antijen sunumunu</a> bloke ederler, <a href="/wiki/Sitokin" title="Sitokin">sitokine</a> direnç sağlarlar, <a href="/wiki/Do%C4%9Fal_%C3%B6ld%C3%BCr%C3%BCc%C3%BC_h%C3%BCcre" title="Doğal öldürücü hücre">doğal öldürücü hücrelerin</a> faaliyetlerinden kaçarlar, <a href="/wiki/Apoptozis" class="mw-redirect" title="Apoptozis">apoptozisten</a> kaçarlar. <i><a href="/w/index.php?title=Neurotropic_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neurotropic virus (sayfa mevcut değil)">Nörotropik virüsler</a> </i> denen başka diğer virüslerde sinirler boyunca yayıldıkları için bağışıklık sistemi elemanları bunlara ulaşamayabilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Epidemiyoloji">Epidemiyoloji</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=21" title="Değiştirilen bölüm: Epidemiyoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=21" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Epidemiyoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Viral epidemiyoloji virüslerin yayılımı ve kontrolünü ele alan bir tıp dalıdır. Virüsler anneden-bebeğe dikey (vertikal) yolla yayılabilecekleri gibi, insandan insana yatay (horizontal) yolla da yayılabilirler. <a href="/w/index.php?title=Vertical_transmission&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vertical transmission (sayfa mevcut değil)">Dikey yolla bulaşmaya</a> hepatit B virüsü ve HIV örnek verilebilir, bebek doğduğunda çoktan bu virüslerle enfekte olmuştur. Daha nadir görülen başka bir örnek <a href="/wiki/Varisella_zoster_vir%C3%BCs" title="Varisella zoster virüs">varicella zoster virüsudur</a>, yetişkinlerde hafif seyreden enfeksiyonlara neden olurken <a href="/wiki/Cenin" class="mw-redirect" title="Cenin">ceninde</a> ve yeni doğanlarda ölümcül enfeksiyonlara yol açabilir. </p><p><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Horizontal_transmission" class="extiw" title="en:Horizontal transmission">Yatay yolla yayılma</a> virüs <a href="/wiki/Populasyon" class="mw-redirect mw-disambig" title="Populasyon">populasyonunun</a> sürdürülmesinde daha çok karşılaşılan bir bulaşım yoludur. virüsler: seksüel aktivite sırasında temas edilen vücut sıvıları gibi maddelerden bulaşabilir. Örneğin, kontamine transfüzyon çözeltileri ya da aletleri ile kan yoluyla HIV bulaşabilir; hepatit C; Ağız sagısıyla bulaşabilir; Epstein–Barr virüsü; Kontamine gıda veya su tüketimi ile bulaşabilir; virüs içeren <a href="/wiki/Aerosol" title="Aerosol">aerosoller</a> solunduğunda <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Norovirus" class="extiw" title="en:Norovirus">norovirüsler</a> bulaşabilirken, <a href="/w/index.php?title=Damlac%C4%B1k_enfeksiyonu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Damlacık enfeksiyonu (sayfa mevcut değil)">damlacık enfeksiyonu</a> ile influenza virüs bulaşabilir; <a href="/wiki/Deng_hummas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Deng humması">Deng hummasında</a> olduğu gibi sinekler ve böcekler gibi vektörler ya da konaklar ile bulaşabilir. Viral enfeksiyonların yayılma oranı ya da hızı <a href="/wiki/N%C3%BCfus_yo%C4%9Funlu%C4%9Fu" title="Nüfus yoğunluğu">nüfus yoğunluğunu</a> ve duyarlı kişilerin nüfustaki oranı, <a href="/wiki/Ya%C5%9Fam_kalitesi" title="Yaşam kalitesi">yaşam kalitesi</a> ve <a href="/wiki/%C4%B0klim" title="İklim">iklim</a> şartları gibi faktörlerin de içinde bulunduğu bazı faktörlere bağlıdır. </p><p>Epidemiyoloji, <a href="/w/index.php?title=Viral_disease&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral disease (sayfa mevcut değil)">viral hastalıkların</a> <a href="/wiki/Salg%C4%B1n" title="Salgın">salgınları</a> sırasında hayat çemberini kırmak için kullanılır.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> kontrol önlemleri virüsün nasıl bulaştığı sorusunun cevabına göre alınır. Salgının kaynağını veya kaynaklarını bulmak için virüsün tespiti önemlidir. Tespit edilen virüsün yayılımı aşılamalar yoluyla engellenebilir. Mevcut aşısı bulunmayan virüsler içinse, sanitasyon ve dezenfeksiyon etkili önlemler olabilir. Sık sık, enfekte kişiler toplumun geri kalanında ayrı tutulurlar ve virüse maruz kalmış olanlar <a href="/wiki/Karantina" title="Karantina">karantinada</a> tutulurlar.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 2001 yılında İngiltere' de <a href="/wiki/%C5%9Eap_(hastal%C4%B1k)" title="Şap (hastalık)">şap</a> hastalığı <a href="/w/index.php?title=2001_United_Kingdom_foot-and-mouth_outbreak&action=edit&redlink=1" class="new" title="2001 United Kingdom foot-and-mouth outbreak (sayfa mevcut değil)">salgınının</a> kontrol altına alınması çalışmalarında yüzlerce sığır <a href="/wiki/%C4%B0tlaf" class="mw-redirect" title="İtlaf">itlaf</a> edildi.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İnsan ve hayvanlarda meydana gelen viral enfeksiyonların çoğunda <a href="/wiki/Kulu%C3%A7ka_(epidemiyoloji)" title="Kuluçka (epidemiyoloji)">kuluçka</a> süresince herhangi bir belirti meydana gelmez. Çoğu viral hastalık için bilinen kuluçka süreleri birkaç günden birkaç haftaya kadar değişebilir. İnsanlar ya da hayvanlar enfekte olduklarında <a href="/wiki/Kontajiy%C3%B6z_hastal%C4%B1k" title="Kontajiyöz hastalık">kontajiyöz</a> olarak diğer insanlara ve hayvanlara enfeksiyonu bulaştırdıkları, genel olarak kuluçka dönemini takip eden bir yayılım dönemi vardır. Birçok viral enfeksiyon için bilinen bu dönemlerin bilinmesi, salgınların kontrolünde çok önemlidir.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bir <a href="/wiki/Pop%C3%BClasyon" class="mw-disambig" title="Popülasyon">popülasyonda</a>, <a href="/wiki/Topluluk" title="Topluluk">toplulukta</a> ya da <a href="/wiki/B%C3%B6lge" title="Bölge">bölgede</a> hastalık vakalarının alışılmadık derecede yüksek oranda olması durumuna <a href="/wiki/Epidemi" title="Epidemi">epidemi</a> denir. Salgınlar dünya çapına yayıldıysa bunlara <a href="/wiki/Pandemi" title="Pandemi">pandemi</a> denir.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Epidemiler_ve_pandemiler">Epidemiler ve pandemiler</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=22" title="Değiştirilen bölüm: Epidemiler ve pandemiler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=22" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Epidemiler ve pandemiler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/%C4%B0spanyol_gribi" title="İspanyol gribi">İspanyol gribi</a>, <a href="/wiki/AIDS" class="mw-redirect" title="AIDS">AIDS</a> ve <a href="/wiki/Ebola_vir%C3%BCs%C3%BC_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Ebola virüsü hastalığı">Ebola virüsü hastalığı</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ayrıca bakınız: <a href="/wiki/Salg%C4%B1nlar_listesi" title="Salgınlar listesi">Salgınlar listesi</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg" class="mw-file-description"><img alt="An electron micrograph of the virus that caused Spanish influenza" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg/220px-Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg/330px-Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg/440px-Reconstructed_Spanish_Flu_Virus.jpg 2x" data-file-width="2126" data-file-height="1312" /></a><figcaption>İspanyol gribi virüsünün geçirimli elektron mikroskobu görüntüsü.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/K%C4%B1z%C4%B1lderililer" title="Kızılderililer">Amerikan</a> yerlileri <a href="/wiki/Kontajiy%C3%B6z_hastal%C4%B1k" title="Kontajiyöz hastalık">kontajiyöz hastalıklar</a> nedeniyle harap olmuş durumda idiler, özellikle de avrupalı <a href="/wiki/S%C3%B6m%C3%BCrgeci" class="mw-redirect" title="Sömürgeci">sömürgeciler</a> tarafından getirilen <a href="/wiki/%C3%87i%C3%A7ek_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Çiçek hastalığı">çiçek hastalığı</a> nedeniyle. Colomb'un amerikaya ayak basmasından öne kaç tane yerlinin aşina olmadıkları hastalıklardan öldüğü bilinmemektedir, ancak rakamların yerli nüfusunun %70'ine yakın olduğu tahmin edilmiştir. Bu hastalıkların yerlilere verdikleri zararlar önemli ölçede avrupalıların istilalarına yardımcı olmuştur.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dünya çapındaki <a href="/wiki/Epidemi" title="Epidemi">epidemilere</a> <a href="/wiki/Pandemi" title="Pandemi">pandemi</a> denir. <a href="/wiki/%C4%B0spanyol_gribi" title="İspanyol gribi">1918 grip pandemisi</a>, 1919 yılına kadar devam etti,<a href="/w/index.php?title=Pandemic_Severity_Index&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pandemic Severity Index (sayfa mevcut değil)">kategori 5</a> influenza pandemisi influenza A virüsünün neden olduğu ciddi alışılmadık ciddi ve ölümcül hastalıklara neden olmuştur. Birçok grip salgınında ağırlıklı olarak, çocuklar yaşlılar ve bağışıklığı zayıf kişiler etkilenirken, kurbanlar genellikle sağlıklı genç yetişkinler olmuştur. Eski tahminlere göre 40-50 milyon insanın öldüğü tahmin edilmektedir, daha yeni tahminlerde ise etkilenip bir şekilde ölen insanların 100 milyonu bulduğu belirtilmektedir ve bu rakam 1918'deki dünya nüfusunun %5'idir. </p><p>Birçok araştırmacı HIV'in 20. yüzyılda <a href="/wiki/Sahra_Alt%C4%B1_Afrika" title="Sahra Altı Afrika">Sahra Altı Afrika</a>'da ortaya çıktığını olduğunu düşünmektedir; Şu anda pandemik olan bu etkenin neden olduğu hastalıkla dünya çapında tahminen 38.6 milyon insan yaşamaktadır. HIV/AIDS Hakkında Ortak Birleşmiş Milletler Programı (UNAIDS) ve <a href="/wiki/D%C3%BCnya_Sa%C4%9Fl%C4%B1k_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC" title="Dünya Sağlık Örgütü">Dünya Sağlık Örgütü</a> (DSÖ) AIDS'in ilk tanımlandığı 5 Haziran 1981 yılından bu yana 25 milyon insan öldü ve kaydedilen en yıkıcı pandemilerden birine neden oldu. 2007'de 2.7 milyon insan HIV ile enfekte olmuştur ve 2 milyon insan HIV ile ilişkili enfeksiyonlardan dolayı ölmüşlerdir. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33502344/mw-parser-output/.tmulti"><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:boyut;max-width:154px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Ebola_virus_em.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Ebola_virus_em.png/150px-Ebola_virus_em.png" decoding="async" width="150" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Ebola_virus_em.png/225px-Ebola_virus_em.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Ebola_virus_em.png/300px-Ebola_virus_em.png 2x" data-file-width="2043" data-file-height="2887" /></a></span></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Marburg_virus.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Marburg_virus.jpg/150px-Marburg_virus.jpg" decoding="async" width="150" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Marburg_virus.jpg/225px-Marburg_virus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Marburg_virus.jpg/300px-Marburg_virus.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="474" /></a></span></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">Ebola (üstte) ve Marburg virüsleri (altta)</div></div></div></div> <p>Ciddi manada ölümcül etkenlerin yer aldığı <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Filoviridae" class="extiw" title="en:Filoviridae">Filoviridae</a></i> ailesi. Filovirüsler ebolavirüsleri ve marburg virüsleri barındırır, iplik benzeri virüslerdir ve <a href="/wiki/Kanamal%C4%B1_ate%C5%9F" class="mw-redirect" title="Kanamalı ateş">viral kanamalı hummalara</a> neden olurlar. <a href="/w/index.php?title=Marburg_vir%C3%BCs%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marburg virüsü (sayfa mevcut değil)">Marburg virüsü</a>, 1967'de tespit edildi, 2005'te <a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a>'da meydana gelen salgın basının dikkatini çekmişti. <a href="/wiki/Ebola_vir%C3%BCs%C3%BC_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Ebola virüsü hastalığı">Ebola Virüs Hastalığı</a> ilk tanımlandığı 1976 yılından bu yana yüksek oranda ölümlerle seyreden <a href="/w/index.php?title=List_of_Ebola_outbreaks&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Ebola outbreaks (sayfa mevcut değil)">aralıklı salgınlara</a> neden oldu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Korunma_ve_tedavi">Korunma ve tedavi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=23" title="Değiştirilen bölüm: Korunma ve tedavi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=23" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Korunma ve tedavi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Virüsler konak hücrede hayati metabolik yolları kullandıkları için, genel olarak konak hücrede toksik etkilere neden olan ilaçlar kullanılmak durumundadır. Viral hastalıklarda en etkili medikal yaklaşım enfeksiyona bağışıklık sağlamak aşılama yapmak ve seçici olarak viral replikasyonu engelleyen <a href="/wiki/Antiviral_ila%C3%A7" title="Antiviral ilaç">antiviral ilaçlardır</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aşılama"><span id="A.C5.9F.C4.B1lama"></span>Aşılama</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=24" title="Değiştirilen bölüm: Aşılama" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=24" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Aşılama"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/A%C5%9F%C4%B1lama" title="Aşılama">Aşılama</a></div> <p>Aşılama virüs enfeksiyonlarından korunmada etkili ve ucuz bir seçenektir. Aşı uygulamaları virüslerin keşfinin de öncesinde uygulanmakta idi. Aşılamanın keşfi <a href="/wiki/%C3%87ocuk_felci" title="Çocuk felci">çocuk felci</a>, <a href="/wiki/K%C4%B1zam%C4%B1k" title="Kızamık">kızamık</a>, <a href="/wiki/Kabakulak" title="Kabakulak">kabakulak</a> ve <a href="/wiki/K%C4%B1zam%C4%B1k%C3%A7%C4%B1k" title="Kızamıkçık">kızamıkçık</a> gibi hastalıkların <a href="/wiki/Morbidite" class="mw-redirect" title="Morbidite">morbiditeleri</a> (hastalık) ve <a href="/wiki/Mortalite" class="mw-redirect" title="Mortalite">mortalitelerinde</a> (ölüm) dramatik bir düşüşe neden olmuştur. <a href="/wiki/%C3%87i%C3%A7ek_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Çiçek hastalığı">Çiçek hastalığı</a> enfeksiyonları <a href="/w/index.php?title=Eradication&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eradication (sayfa mevcut değil)">eradike</a> edilmiştir. Aşılamalar insanlarda halihazırda 13'ün üzerinde viral enfeksiyonun önlenmesinde ve daha fazlası hayvanlardaki viral enfeksiyonların önlenmesinde kullanılmaktadır. Aşılar viral proteinleri ya da zayıflatılmış veya öldürülmüş virüsleri (<a href="/wiki/Antijen" title="Antijen">antijenler</a>) içerebilir. Virüslerin zayıflatılmış (attenüe) formlarını içeren canlı aşılar, hastalığa neden olmazlar ancak yine de bağışıklık sağlarlar. Canlı aşılar, <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_yetmezli%C4%9Fi" title="Bağışıklık yetmezliği">bağışıklık sistemi zayıf</a> insanlarda tehlikeli olabilirler çünkü bu insanlarda virüs zayıflatılmış bile olsa hastalığa yol açabilir. Biyoteknoloji ve genetik mühendisliği teknikleri alt ünite aşıların üretilmesi için kullanılmıştır. Bu aşılar sadece virüsün kapsid proteinlerinden yapılmaktadır. Hepatit B aşısı bu aşılara bir örnektir. Alt ünite aşıları bağışıklık sistemi zayıf insanlarda güvenle kullanılabilirler çünkü hastalığa neden olmazlar. Sarı humma virüsü aşısı, 17D olarak bilinen canlı-attenüe bir suştur, muhtemelen üretilen en güvenli ve etkili aşıdır. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antiviral_ilaçlar"><span id="Antiviral_ila.C3.A7lar"></span>Antiviral ilaçlar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=25" title="Değiştirilen bölüm: Antiviral ilaçlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=25" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Antiviral ilaçlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33502344/mw-parser-output/.tmulti"><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner multiimageinner" style="width:boyut;max-width:221px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:115px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Guanosin.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Guanosin.svg/113px-Guanosin.svg.png" decoding="async" width="113" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Guanosin.svg/170px-Guanosin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Guanosin.svg/226px-Guanosin.svg.png 2x" data-file-width="246" data-file-height="171" /></a></span></div><div class="thumbcaption"><a href="/w/index.php?title=Guanozin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guanozin (sayfa mevcut değil)">Guanozin</a></div></div><div class="tsingle" style="width:boyut;max-width:102px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Aciclovir.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Aciclovir.svg/100px-Aciclovir.svg.png" decoding="async" width="100" height="95" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Aciclovir.svg/150px-Aciclovir.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Aciclovir.svg/200px-Aciclovir.svg.png 2x" data-file-width="440" data-file-height="416" /></a></span></div><div class="thumbcaption">Guanozinin analoğu olan <a href="/wiki/Asiklovir" title="Asiklovir">Asiklovir</a></div></div></div></div></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Antiviral_ila%C3%A7" title="Antiviral ilaç">Antiviral ilaç</a></div> <p>Antiviral ilaçlar genellikle virüslerin yanlışlıkla kendi genomları ile birleştirdiği <a href="/w/index.php?title=Nucleoside_analogues&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nucleoside analogues (sayfa mevcut değil)">nükleosit analoglarıdır</a> (Sahte DNA yapıtaşı). Virüsün yaşam döngüsü durdurulur çünkü yeni sentezlenen DNA inaktiftir. Örneğin herpes simpleks virüs enfeksiyonları için kullanılan bir nükleosit analoğu olan asiklovir ve HIV ve hepatit B virüs enfeksiyonlarında kullanılan <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Lamivudine" class="extiw" title="en:Lamivudine">lamivudin</a>. <a href="/wiki/Asiklovir" title="Asiklovir">Asiklovir</a> en eski ve en sık reçete edilen antiviral ilaçların biridir. Kullanılan diğer antiviral ilaçlar virüs yaşam döngüsünün çeşitli evreleri hedefler. HIV, enfeksiyöz forma geçebilmek için <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/HIV-1_protease" class="extiw" title="en:HIV-1 protease">HIV-1 protease</a> denilen proteolitik bir enzime gereksinim duyar. Bu enzimi inaktive etmek için <a href="/w/index.php?title=Protease_inhibitors&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protease inhibitors (sayfa mevcut değil)">proteaz inhibitörleri</a> adı verilen geniş bir ilaç grubu vardır. </p><p>Hepatit C'ye neden olan RNA virüslerinin oluşturduğu enfeksiyonların %80'i kronik seyirlidir ve hastalar tedavi edilmezlerse karaciğerlerinin kalan kısımları da <a href="/wiki/Bula%C5%9F%C4%B1c%C4%B1_hastal%C4%B1k" class="mw-redirect" title="Bulaşıcı hastalık">enfekte</a> olur, etkili bir tedavi için <a href="/wiki/%C4%B0nterferon" title="İnterferon">interferon</a> ile kombine şekilde nükleozid analogu bir ilaç olan <a href="/wiki/Ribavirin" title="Ribavirin">ribavirin</a> kullanılır. Benzer bir strateji kullanarak, kronik hepatit B <a href="/w/index.php?title=Asymptomatic_carrier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asymptomatic carrier (sayfa mevcut değil)">taşıyıcılırını</a> tedavi etmek için lamivudine geliştirilmiştir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tespit,_saflaştırma_ve_tanı"><span id="Tespit.2C_safla.C5.9Ft.C4.B1rma_ve_tan.C4.B1"></span>Tespit, saflaştırma ve tanı</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=26" title="Değiştirilen bölüm: Tespit, saflaştırma ve tanı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=26" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Tespit, saflaştırma ve tanı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Plaque_assay_macro.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Plaque_assay_macro.jpg/220px-Plaque_assay_macro.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Plaque_assay_macro.jpg/330px-Plaque_assay_macro.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Plaque_assay_macro.jpg/440px-Plaque_assay_macro.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="450" /></a><figcaption>Viral plak testi</figcaption></figure> <p>Laboratuvarda virüsleri çoğaltma ve tespit etmek için çeşitli yöntemler vardır. Kültürlenmiş hücreler bir virüsle enfekte edildikten sonra ortama salınan virüslerin saflaştırılması için <a href="/wiki/Santrif%C3%BCj" title="Santrifüj">santrifüjleme</a> yöntemleri, <a href="/wiki/Amonyum_s%C3%BClfat" title="Amonyum sülfat">amonyum sülfat</a> veya <a href="/wiki/Etilen_glikol" title="Etilen glikol">etilen glikol</a> ile çökeltme veya hücre bileşenlerinin organik çözücülerle arıtılması gibi teknikler kullanılır. </p><p>Virüslerin tespiti ve miktarlarının belirlenmesi için kullanılan yöntemler arasında: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hemagl%C3%BCtinasyon_testi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hemaglütinasyon testi (sayfa mevcut değil)">Hemaglütinasyon testi</a>. Bir <a href="/wiki/Alyuvar" title="Alyuvar">alyuvar</a> süspansiyonuna virüsler eklenir, alyuvarların kümeleşmesine (<a href="/wiki/Agl%C3%BCtinasyon" title="Aglütinasyon">aglütinasyonuna</a>) bakılarak virüs sayısı belirlenir. Kümeleşmenin nedeni, virüslerin alyuvarların yüzeyine bağlanarak hücreleri birbirine bağlamalarıdır.</li> <li><a href="/wiki/Elektron_mikroskobu" title="Elektron mikroskobu">Elektron mikroskobu</a> ile doğrudan sayım. Derişik bir virüs süspansiyonu, konsantrasyonu bilinen bir mikroskopik bilye süspansiyonu ile karıştırılır ve bu karışım özel bir yüzeyin üzerine damlatılır. Yüksek büyültme altında virüs tanecikleri ve suni bilyeler sayılarak virüslerin konsantrasyonu hesaplanır.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Plak_say%C4%B1m%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plak sayımı (sayfa mevcut değil)">Plak sayımı</a>. Kültür kaplarında konak hücreler ince bir tabaka halinde büyütülür. Bir virüs süspansiyonu ayrı tüplerde farklı oranlarda seyreltilip bu kaplara eklenir. Her bir virüs tanesi çoğalarak birbirine bitişik çok sayıda hücreyi öldürür, hücre tabakasında bir delik ('plak') oluşmasına neden olur. Plakların sayısından o kaba kaç tane virüs eklenmiş olduğu anlaşılır, buna dayanarak virüs konsantrasyonu hesaplanabilir.</li></ul> <p>Hastalardan yeni bir hastalığın virüsünün tespiti (yakın geçmişten ebola veya HIV örnekleri verilebilir) ve o virüsün saflaştırılması özelleşmiş laboratuvarlar, ayrıca <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">moleküler biyolog</a> ve <a href="/wiki/Viroloji" title="Viroloji">virolog</a> gibi uzmanlar gerektirir. Bu genelde devlet laboratuvarlarının gayretleriyle gerçekleştirilir ve zor durumlarda <a href="/wiki/D%C3%BCnya_Sa%C4%9Fl%C4%B1k_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC" title="Dünya Sağlık Örgütü">Dünya Sağlık Örgütü</a> gibi kuruluşların yardımını gerektirebilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Diğer_türlerdeki_viral_enfeksiyonlar"><span id="Di.C4.9Fer_t.C3.BCrlerdeki_viral_enfeksiyonlar"></span>Diğer türlerdeki viral enfeksiyonlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=27" title="Değiştirilen bölüm: Diğer türlerdeki viral enfeksiyonlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=27" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Diğer türlerdeki viral enfeksiyonlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Virüsler tüm hücresel yaşam formlarını etkilerler, virüsler evrensel etkenler olmalarına karşın kendilerine özgül konaklarda enfeksiyona neden olurlar. <a href="/w/index.php?title=Satellite_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Satellite (biology) (sayfa mevcut değil)">Uydu</a> adı verilen bazı virüsler, replike olabilmek için başka virüslere gereksinim duyarlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hayvan_virüsleri"><span id="Hayvan_vir.C3.BCsleri"></span>Hayvan virüsleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=28" title="Değiştirilen bölüm: Hayvan virüsleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=28" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Hayvan virüsleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/w/index.php?title=Hayvan_vir%C3%BCsleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hayvan virüsleri (sayfa mevcut değil)">Hayvan virüsleri</a> ve <a href="/w/index.php?title=Veteriner_viroloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Veteriner viroloji (sayfa mevcut değil)">Veteriner viroloji</a></div> <p>Virüsler çiftlik hayvanlarında önemli hastalık etkenlerindendir. <a href="/wiki/%C5%9Eap_(hastal%C4%B1k)" title="Şap (hastalık)">Şap (hastalık)</a> (şap) ve <a href="/wiki/Mavi_dil" class="mw-redirect" title="Mavi dil">mavidil</a> hastalığının etkenleri virüslerdir. <a href="/wiki/Kedi" title="Kedi">Kedi</a>, <a href="/wiki/K%C3%B6pek" title="Köpek">köpek</a> ve <a href="/wiki/At" title="At">atlar</a> gibi <a href="/w/index.php?title=Refakat%C3%A7i_hayvanlar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Refakatçi hayvanlar (sayfa mevcut değil)">refakatçi hayvanlar</a> aşılanmadıklarında ciddi viral enfeksiyonlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Canine_parvovirus" class="extiw" title="en:Canine parvovirus">Canine parvovirüs</a> yavru köpeklerde ölüme yol açan enfeksiyona neden olan küçük bir DNA virüsüdür.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tüm <a href="/wiki/Omurgas%C4%B1zlar" title="Omurgasızlar">omurgasızlar</a> gibi <a href="/wiki/Bal_ar%C4%B1s%C4%B1" title="Bal arısı">bal arıları</a> da viral enfeksiyonlara oldukça duyarlıdırlar.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Birçok virüs ise konaklarında herhangi bir zarara ve belirtiye neden olmadan bulunur.<sup id="cite_ref-Dimmock_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-Dimmock-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bitki_virüsleri"><span id="Bitki_vir.C3.BCsleri"></span>Bitki virüsleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=29" title="Değiştirilen bölüm: Bitki virüsleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=29" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bitki virüsleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/w/index.php?title=Bitki_vir%C3%BCsleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitki virüsleri (sayfa mevcut değil)">Bitki virüsleri</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Pepper_mild_mottle_virus.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Pepper_mild_mottle_virus.png/220px-Pepper_mild_mottle_virus.png" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Pepper_mild_mottle_virus.png/330px-Pepper_mild_mottle_virus.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Pepper_mild_mottle_virus.png/440px-Pepper_mild_mottle_virus.png 2x" data-file-width="650" data-file-height="565" /></a><figcaption>Hafif benekli virüsle (mild mottle virüs) enfekte <a href="/wiki/Biber" title="Biber">biber</a> bitkisi.</figcaption></figure> <p>Bitki virüslerinin birçok tipi vardır. Bu virüsler bitkilerde <a href="/w/index.php?title=Crop_yield&action=edit&redlink=1" class="new" title="Crop yield (sayfa mevcut değil)">verim</a> kaybına neden olurlar ancak bunlarla mücadele ekonomik değildir. Bitki virüsleri, genellikle <i><a href="/wiki/Ta%C5%9F%C4%B1y%C4%B1c%C4%B1_(epidemiyoloji)" title="Taşıyıcı (epidemiyoloji)">vektörler</a></i>olarak bilinen <a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">organizmalarla</a> bitkiden bitkiye yayılır. Bunlar normalde <a href="/wiki/B%C3%B6cek" title="Böcek">Böceklerdir</a> ama <a href="/wiki/Mantarlar" title="Mantarlar">mantarlar</a>, <a href="/wiki/Yuvarlak_solucanlar" title="Yuvarlak solucanlar">nematodlar</a> ve <a href="/wiki/Protozoa" title="Protozoa">tek hücreli organizmalar</a> da olabilir.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bitki hücreleri insanları ya da diğer hayvanları enfekte etmezler çünkü sadece canlı bitki hücrelerinde çoğalırlar.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bitkilerin virüslere karşı ayrıntılı ve etkili savunma mekanizmaları vardır. Bunların en etkilisi direnç varlığını ifade eden direnç (R) genleridir. R genleri enfekte hücrenin etrafında hücre ölümü ile lokalize ve genellikle çıplak gözle görülebilen büyük noktalardan tetiklenir ve her R geni belli bir virüse karşı direnç sağlar. Bu noktalar enfeksiyonun yayılmasını durdurur.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> RNA interferans bitkilerde etkili bir savunmadır.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bitkiler enfekte olduklarında virüsleri öldürmek için genellikle <a href="/wiki/Salisilik_asit" title="Salisilik asit">salisilik asit</a>, <a href="/wiki/Nitrik_oksit" class="mw-redirect" title="Nitrik oksit">nitrik oksit</a> ve <a href="/w/index.php?title=Reactive_oxygen_species&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reactive oxygen species (sayfa mevcut değil)">reaktif oksijen</a> molekülleri gibi doğal dezenfektan maddeler üretirler. </p><p>Bitki virüsü partikülleri ya da virüs benzeri partiküller (VLPs) ile ilgili <a href="/wiki/Biyoteknoloji" title="Biyoteknoloji">biyoteknoloji</a> ve <a href="/wiki/Nanoteknoloji" title="Nanoteknoloji">nanoteknoloji</a> çalışmaları vardır. Birçok bitki virüsü kapsidi basit ve dayanıklı yapıdadır ve enfekte bitkiler tarafından çeşitli heterolog sistemlerle çok miktarda üretilirler. Biyoteknolojide kullanılması için bitki virüsleri genetik ve kimyasal olarak modifiye edilip yapılarına yabancı maddeler dahil edilebilmektedir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bakteri_virüsleri"><span id="Bakteri_vir.C3.BCsleri"></span>Bakteri virüsleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=30" title="Değiştirilen bölüm: Bakteri virüsleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=30" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Bakteri virüsleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Bakteriyofaj" title="Bakteriyofaj">Bakteriyofaj</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Phage.jpg" class="mw-file-description"><img alt="An electron micrograph showing a portion of a bacterium covered with viruses" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Phage.jpg/220px-Phage.jpg" decoding="async" width="220" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Phage.jpg/330px-Phage.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Phage.jpg/440px-Phage.jpg 2x" data-file-width="1480" data-file-height="1733" /></a><figcaption>Birden fazla bakteriyofajın bakteri hücresinin duvarına tutunmasını gösteren bir geçirimli elektron mikroskobu görüntüsü</figcaption></figure> <p>Bakteriyofajlar ile diğer virüslerin ortak ve farklı yönleri vardır ve su ortamlarındaki biyolojik çeşitliliğin en bol formudur – bu virüsler okyanuslarda bakterilerden on kat daha fazladır,<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> bakteriyofajlar deniz suyunun <a href="/wiki/Litre" title="Litre">mililitresinde</a> 250.000,00 adede ulaşmıştır.<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu virüsler özgül olarak <a href="/wiki/Resept%C3%B6r_(biyokimya)" title="Reseptör (biyokimya)">yüzey reseptör moleküllerine</a> bağlanarak bakteriye girerler ve bakteriyi enfekte ederler. Kısa bir süre içerisinde, bazı vakalarda sadece birkaç dakikada, bakteriyel <a href="/wiki/Polimeraz" title="Polimeraz">polmeraz</a>, protein sentezi yapmak üzere viral mRNA sentezlemeye başlar. Bu proteinler ya hücrede yeni virionların sentezlenmesinde ya viral parçaların birleştirilmesine ya da hücrenin parçalanmasında yardım eder. Viral enzimler bakterinin hücre duvarının parçalanmasını sağlarlar, <a href="/w/index.php?title=T4_phage&action=edit&redlink=1" class="new" title="T4 phage (sayfa mevcut değil)">T4 fajı</a> vakalarında olduğu gibi, sadece yirmi dakika içerisinde bakteriden 300 faj serbest kalır.<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bakterilerin bakteriyofajlara karşı en büyük silahları yabancı DNA'yı yıkımlayan enzimlerdir. Bu enzimlere <a href="/wiki/Restriksiyon_enzimi" title="Restriksiyon enzimi">restriksiyon endonükleazları</a> denir ve bakteriye enjekte olan bakteriyofaj DNA'sını keserler.<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bakteriler <a href="/wiki/CRISPR" title="CRISPR">CRISPR</a> sekanslarını kullanan, bakterinin geçmişte temas ettiği virüs genomunu tutan ve <a href="/wiki/RNA_interferaz" title="RNA interferaz">RNA interferaz</a> enzimi ile virüs replikasyonunu engelleyen bir sisteme de sahiptirler,<sup id="cite_ref-74" class="reference"><a href="#cite_note-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-75" class="reference"><a href="#cite_note-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> bu genetik sistem bakteriler açısından <a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k" title="Bağışıklık">edinilmiş bağışıklıktır</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Arke_virüsleri"><span id="Arke_vir.C3.BCsleri"></span>Arke virüsleri</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=31" title="Değiştirilen bölüm: Arke virüsleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=31" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Arke virüsleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bazı virüsler <a href="/wiki/Arkea" title="Arkea">arkelerde</a> replike olurlar: Bunlar farklı ve bazen benzersiz şekillere sahip çift-iplikçikli DNA virüsleridir.<sup id="cite_ref-Lawrence_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lawrence-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu virüsler termofilik arkelerde ve özellikle <a href="/wiki/Sulfolobales" title="Sulfolobales">Sulfolobales</a> ve <a href="/wiki/Thermoproteales" title="Thermoproteales">Thermoproteales</a> takımlarında daha ayrıntılı olarak incelenmiştir.<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu virüslere karşı savunma mekanizması, virüslerin genleriyle ilişkili arke genomu ile beraber <a href="/w/index.php?title=Repetitive_DNA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Repetitive DNA (sayfa mevcut değil)">tekrarlayan DNA</a> dizilerinden RNA interferaz içermektedir.<sup id="cite_ref-77" class="reference"><a href="#cite_note-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Çoğu arkede de adaptif savunma olarak CRISPR-Cas sistemi mevcuttur. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İnsan_hastalıklarındaki_rolleri"><span id=".C4.B0nsan_hastal.C4.B1klar.C4.B1ndaki_rolleri"></span>İnsan hastalıklarındaki rolleri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=32" title="Değiştirilen bölüm: İnsan hastalıklarındaki rolleri" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=32" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: İnsan hastalıklarındaki rolleri"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Viral_infections_and_involved_species.tr.png" class="mw-file-description"><img alt="A photograph of the upper body of a man labelled with the names of viruses that infect the different parts" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Viral_infections_and_involved_species.tr.png/220px-Viral_infections_and_involved_species.tr.png" decoding="async" width="220" height="210" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Viral_infections_and_involved_species.tr.png/330px-Viral_infections_and_involved_species.tr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Viral_infections_and_involved_species.tr.png/440px-Viral_infections_and_involved_species.tr.png 2x" data-file-width="627" data-file-height="599" /></a><figcaption>İnsan enfeksiyonlarına katılan virüslerin başlıca türleri ve en önemli türlere genel bakış</figcaption></figure> <p>Virüslerin neden olduğu yaygın insan hastalıklarının örnekleri arasında, <a href="/wiki/Nezle" title="Nezle">soğuk algınlığı</a>, grip, <a href="/wiki/Su%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi" title="Suçiçeği">su çiçeği</a> ve <a href="/w/index.php?title=Cold_sores&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cold sores (sayfa mevcut değil)">uçuk</a> yaraları gibi hastalıkların yanı sıra <a href="/wiki/Ebola_vir%C3%BCs%C3%BC_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Ebola virüsü hastalığı">ebola virüs hastalığı</a>, <a href="/wiki/AIDS" class="mw-redirect" title="AIDS">AIDS</a>, <a href="/wiki/Ku%C5%9F_gribi" title="Kuş gribi">tavuk vebası</a> (kuş gribi), SARS ve <a href="/wiki/%C5%9Eiddetli_akut_solunum_yolu_sendromu_koronavir%C3%BCs%C3%BC_2" class="mw-redirect" title="Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2">SARS-CoV-2</a> gibi pek çok ciddi hastalıklar da bulunmaktadır. Virüsün hastalık yapabilme yeteneği <a href="/wiki/Vir%C3%BClans" title="Virülans">virulans</a> olarak adlandırılmaktadır. Diğer hastalıkların oluşumunda da virüslerin muhtemel bağlantıları araştırılmaktadır, örneğin <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_herpesvirus_6" class="extiw" title="en:Human herpesvirus 6">insan herpesvirüs 6</a> (HHV6) nın <a href="/wiki/Multipl_skleroz" title="Multipl skleroz">multipl skleroz</a> ve <a href="/wiki/Kronik_yorgunluk_sendromu" title="Kronik yorgunluk sendromu">kronik yorgunluk sendromu</a> gibi sinirsel hastalıklarda rol oynadığı düşünülmektedir. Önceleri bornavirüslerin, atlarda <a href="/wiki/N%C3%B6roloji" title="Nöroloji">nörolojik</a> hastalıklara ve insanlarda <a href="/wiki/Psikiyatri" title="Psikiyatri">psikiyatrik</a> hastalıklara neden olduğu düşünülmekteydi. </p><p>Virüsler virüsün türüne göre değişebilen farklı mekanizmalar ile hastalığa neden olurlar. Hücresel düzeyde etkileri, hücreler parçalanarak ölebilir <a href="/w/index.php?title=Multicellular_organism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Multicellular organism (sayfa mevcut değil)">çok hücreli organizmalarda</a>, yeterli sayıda hücre ölürse, etkiler bütün organizmaya yayılmaya başlar. Bazı virüsler organizmada nispeten zararsız gibi bulunmalarına rağmen hastalık yaparak sağlığın ve <a href="/wiki/Homeostaz" title="Homeostaz">homeostazın</a> bozulmasına neden olabilirler. Örneğin <a href="/wiki/Herpes_simpleks_vir%C3%BCs%C3%BC" title="Herpes simpleks virüsü">herpes simpleks virüsü</a> insanda zararsız şekilde bulunur ancak bağışıklığın baskılandığı durumlarda iktif hale gelerek uçuklara neden olabilir, bu duruma gizli (latent) enfeksiyon denir ve herpes virüslerin karakteristik özelliklerindendir, buna benzer başka virüsler da vardır örneğin Epstein–Barr virüsü glandüler ateşe neden olur, <a href="/wiki/Varisella_zoster_vir%C3%BCs" title="Varisella zoster virüs">varisella zoster virüsü</a> <a href="/wiki/Su_%C3%A7i%C3%A7e%C4%9Fi" class="mw-redirect" title="Su çiçeği">su çiçeği</a> ve <a href="/wiki/Zona" title="Zona">zonaya</a> neden olur. Birçok insan herpesvrusların en az bir türü ile enfektedir.<sup id="cite_ref-78" class="reference"><a href="#cite_note-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ancak latent virüsler bazen yararlıdırlar, mesela virüsün varlığı <i><a href="/wiki/Yersinia_pestis" title="Yersinia pestis">yersinia pestis</a></i> bakterisi gibi bazı bakterilere karşı bağışıklığı arttırabilir. </p><p>Bazı virüsler hayat boyu <a href="/wiki/Kronik" title="Kronik">kronik</a> enfeksiyonlara neden olurlar, bu virüsler konağın savunma mekanizmalarına rağmen vücutta çoğaltmaya devam ederler. Buna en iyi örnek hepatit B ve hepatit C virüsleridir. Kronik olarak hasta insanlar <a href="/wiki/Ta%C5%9F%C4%B1y%C4%B1c%C4%B1_(epidemiyoloji)" title="Taşıyıcı (epidemiyoloji)">taşıyıcı</a> olarak adlandırılırlar ve enfeksiyöz virüsün <a href="/wiki/Do%C4%9Fal_konak" title="Doğal konak">rezervuarlarıdır</a>. Taşıyıcıların oranının yüksek olduğu toplumlarda, hastalığın <a href="/wiki/Endemik_(t%C4%B1p)" title="Endemik (tıp)">endemik</a> olduğu söylenir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kanser">Kanser</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=33" title="Değiştirilen bölüm: Kanser" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=33" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kanser"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Kanser" title="Kanser">Kanser</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Onkovir%C3%BCs" title="Onkovirüs">Onkovirüs</a></div> <p>Virüsler insan ve diğer türler için <a href="/wiki/Kanser" title="Kanser">kanser</a> nedenlerinden biridir. Viral kanserler enfekte kişilerin ya da hayvanların az bir kısmında meydana gelir. Kanser virüsleri DNA ve RNA virüslerini barındıran bir virüs grubudur, tek tip bir <a href="/wiki/Onkovir%C3%BCs" title="Onkovirüs">"onkovirüs"</a> yoktur, onkovirüs grubunda birçok aileden etken vardır. Kanser gelişimini etkileyen çeşitli birçok faktör vardır konak bağışıklığı ve virüsün konakta mutasyon geçirmesi bunlardan ikisidir. Virüslerin bazı türleri ve bazı genotiplerinin insanlarda kanserlere neden olduğu kabul edilmektedir, bunlardan bazıları <a href="/wiki/%C4%B0nsan_papilloma_vir%C3%BCs%C3%BC" title="İnsan papilloma virüsü">insan papilloma virüsü</a>, <a href="/wiki/Hepatit_B_vir%C3%BCs%C3%BC" title="Hepatit B virüsü">hepatit B virüsü</a>, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Hepatitis_C_virus" class="extiw" title="en:Hepatitis C virus">hepatit C virüsü</a>, <a href="/wiki/Epstein-Barr_vir%C3%BCs" class="mw-redirect" title="Epstein-Barr virüs">Epstein–Barr virüs</a>, <a href="/wiki/Kaposi%27s_sarcoma-associated_herpesvirus" class="mw-redirect" title="Kaposi's sarcoma-associated herpesvirus">Kaposi sarcoma-bağlantılı herpesvirüs</a> ve <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Human_T-lymphotropic_virus" class="extiw" title="en:Human T-lymphotropic virus">İnsan T-lenfotropik virüs</a>. İnsan kanserlerinde en çok rastlanan virüs ise polyomavirüstur (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Merkel_cell_polyomavirus" class="extiw" title="en:Merkel cell polyomavirus">Merkel cell polyomavirüs</a>) bu virüs <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Merkel_cell_carcinoma" class="extiw" title="en:Merkel cell carcinoma">Merkel hücre karsinoması</a> adı verilen cilt kanserlerine neden olur. Hepatit virüsleri <a href="/wiki/Hepatosell%C3%BCler_karsinom" title="Hepatosellüler karsinom">hepatosellüler karsinomlara</a> yol açan kronik enfeksiyonlara neden olurlar.<sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İnsan T-lenfotropik virüsü <a href="/w/index.php?title=Tropical_spastic_paraparesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tropical spastic paraparesis (sayfa mevcut değil)">tropikal spastik paraparezilere</a> ve <a href="/w/index.php?title=Adult_T-cell_leukemia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adult T-cell leukemia (sayfa mevcut değil)">yetişkin T-hücresi lösemilerine</a> yol açar.<sup id="cite_ref-81" class="reference"><a href="#cite_note-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> İnsan papillomavirüsleri serviks, cilt, makat ve penis kanserlerine neden olurlar.<sup id="cite_ref-82" class="reference"><a href="#cite_note-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Merkel hücre polyomavirüsü, <a href="/wiki/Simian_vir%C3%BCs_40" title="Simian virüs 40">SV40</a> ve fare polyomavirüsleri yakın ilişkili virüslerdır ve 50 yıldan uzun bir süredir kanser virüslerinin hayvan modeli olarak kullanılırlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sucul_ekosistemlerde_rol">Sucul ekosistemlerde rol</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=34" title="Değiştirilen bölüm: Sucul ekosistemlerde rol" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=34" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sucul ekosistemlerde rol"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/w/index.php?title=Deniz_bakteriyofajlar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deniz bakteriyofajları (sayfa mevcut değil)">Deniz bakteriyofajları</a></div> <p>Bir çay kaşığı deniz suyu yaklaşık bir milyon tane virüs içermektedir.<sup id="cite_ref-83" class="reference"><a href="#cite_note-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bunların çoğu bakteriyofajlardır, tuzlu su ve tatlı su ekosistemlerinin düzenlenmesi için gereklidirler ve bitki ve hayvanlar için zararsızdırlar.<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bunlar sucul mikrobiyal topluluklardaki bakterileri enfekte edip öldürürler ve deniz ortamında <a href="/wiki/Karbon_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Karbon döngüsü">karbon geri dönüşümünün</a> en önemli mekanizmasıdır. Ölü bakterilerden yayılan organik moleküller, genç alglerin ve bakterilerin gelişmesini sağlar. Viral aktivite <a href="/w/index.php?title=Biological_pump&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biological pump (sayfa mevcut değil)">biyolojik pompaya</a> hizmet eder, bu süreç sayesinde <a href="/wiki/Karbon" title="Karbon">karbon</a> <a href="/w/index.php?title=Carbon_sequestration&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carbon sequestration (sayfa mevcut değil)">dünyadan çekilir</a>. </p><p>Mikroorganizmalar deniz kütlesinin %90'ını oluşturmaktadırlar. Virüsler her gün bu yığının %20'sini öldürmektedirler ve okyanuslarda bakteriler ve arkelerden 15 kat daha fazladırlar. Virüsler zararlı <a href="/w/index.php?title=Algal_bloom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Algal bloom (sayfa mevcut değil)">alg yayılmasını</a> engellemekten sorumlu ana maddelerdir.<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Açık denizlerde ve okyanusun derinliklerine daha az konak organizma olduğu için doğu virüs sayısı da azalır. </p><p>Her organizma gibi, <a href="/wiki/Deniz_memelileri" title="Deniz memelileri">deniz memelileri</a> de viral enfeksiyonlara karşı duyarlıdırlar. 1988 ve 2002'de, Avrupada binlerce <a href="/w/index.php?title=Harbor_seal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harbor seal (sayfa mevcut değil)">sığ su foku</a> <a href="/w/index.php?title=Phocine_distemper_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phocine distemper virus (sayfa mevcut değil)">phocine distemper virüs</a> enfeksiyonu nedeniyle ölmüştür. <a href="/w/index.php?title=Calicivirus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Calicivirus (sayfa mevcut değil)">Kalisivirüsler</a>, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Herpesvirus" class="extiw" title="en:Herpesvirus">herpesvirüsler</a>, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Adenovirus" class="extiw" title="en:Adenovirus">adenovirüsler</a> ve <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Parvovirus" class="extiw" title="en:Parvovirus">parvovirüsler</a> gibi diğer birçok virüs deniz memeli nüfusu arasında dolaşırlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Evrimdeki_rolü"><span id="Evrimdeki_rol.C3.BC"></span>Evrimdeki rolü</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=35" title="Değiştirilen bölüm: Evrimdeki rolü" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=35" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Evrimdeki rolü"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Yatay_gen_transferi" title="Yatay gen transferi">Yatay gen transferi</a></div> <p>Virüsler farklı türler arasında taşıdığı dna veya rna aracılığıyla gen transferi yapabilen ve <a href="/wiki/Genetik_%C3%A7e%C5%9Fitlilik_(biyoloji)" class="mw-redirect" title="Genetik çeşitlilik (biyoloji)">genetik çeşitliliği</a> arttıran önemli araçlardır.<sup id="cite_ref-Canchaya_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Canchaya-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Yeryüzündeki hayatın <a href="/w/index.php?title=Last_universal_ancestor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Last universal ancestor (sayfa mevcut değil)">son evrimsel atasının</a> olduğu zamanlarda ve bakteri, arke ve ökaryotların çeşitlenmesinden önce virüslerin erken evrimde önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. Virüsler hala yeryüzünde keşfedilmemiş genetik çeşitliliğin en büyük rezervuarlarından biridir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uygulamalar">Uygulamalar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=36" title="Değiştirilen bölüm: Uygulamalar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=36" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Uygulamalar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Canlı_bilimleri_ve_tıp"><span id="Canl.C4.B1_bilimleri_ve_t.C4.B1p"></span>Canlı bilimleri ve tıp</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=37" title="Değiştirilen bölüm: Canlı bilimleri ve tıp" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=37" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Canlı bilimleri ve tıp"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Influenza_virus_research.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Influenza_virus_research.jpg/220px-Influenza_virus_research.jpg" decoding="async" width="220" height="312" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Influenza_virus_research.jpg/330px-Influenza_virus_research.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Influenza_virus_research.jpg/440px-Influenza_virus_research.jpg 2x" data-file-width="1966" data-file-height="2786" /></a><figcaption><a href="/wiki/H5N1" class="mw-redirect" title="H5N1">H5N1</a> grip virüsü ile ilgili çalışma yapan bir bilim insanı.</figcaption></figure> <p>Virüsler, <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">moleküler biyoloji</a> ve <a href="/wiki/Sitoloji" title="Sitoloji">hücre biyolojisi</a> çalışmalarına önemlidir, hücrelerin fonksiyonlarını değiştirmek ve incelemek için kullanılabilen basit sistemlerdir.<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Çalışmalarda virüslerin kullanımı hücre biyolojisi hakkında değerli bilgiler sağlamıştır. Virüsler <a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">genetik</a> çalışmalarında çok kullanışlıdırlar ve <a href="/wiki/Molek%C3%BCler_genetik" title="Moleküler genetik">moleküler genetiğin</a> temel mekanizmalarını anlamamızda yardımcı olurlar. Örneğin, <a href="/wiki/DNA_replikasyonu" title="DNA replikasyonu">DNA replikasyonu</a>, <a href="/wiki/Transkripsiyon_(genetik)" title="Transkripsiyon (genetik)">transkripsiyonu</a>, <a href="/w/index.php?title=RNA_processing&action=edit&redlink=1" class="new" title="RNA processing (sayfa mevcut değil)">RNA işlenmesi</a>, translasyonu, protein taşınması ve immünoloji. </p><p>Genetikçiler hücre genlerini tanımlamak için virüsleri bir <a href="/w/index.php?title=Vector_(molecular_biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vector (molecular biology) (sayfa mevcut değil)">vektör</a> gibi kullanırlar. Virüsler hücrede yabancı bir madde üretmek ya da hücre genomunun içine yerleştirilern yeni bir genin etkisini araştırmak için kullanışlıdır. Benzer bir şekilde, viroterapide bazı hastalıkları tedavisinde virüsler vektör gibi kullanılırlar. Kanser tedavisinde ve <a href="/w/index.php?title=Gene_therapy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gene therapy (sayfa mevcut değil)">gen tedavisinde</a> kullanımları ümit vericidir. Doğu Avrupalı bilim insanları bakteriyofajları bezen antibiyotiklerin alternatifi gibi kullanmışladır, antibiyotik direnci kazanmış yüksek patojen bakterileri öldürmek için bu yöntem düşünülmektedir. Virüslerin heterolog proteinlerinin ekspresyonu şu anda kullanılmakta olan <a href="/wiki/Antikor" title="Antikor">antikorlar</a> ve <a href="/wiki/Antijen" title="Antijen">antijenler</a> gibi çeşitli proteinlerin üretim işlemlerinin temelidir. Ön-klinik ve klinik çalışmalarda viral vektörler ve bir dizi farmasötik proteinler kullanılarak son zamanlarda endüstriyel işlemler geliştirilmiştir. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Viroterapi">Viroterapi</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=38" title="Değiştirilen bölüm: Viroterapi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=38" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Viroterapi"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Viroterapi" title="Viroterapi">Viroterapi</a></div> <p>Viroterapi hastalıkları tedavi etmek için genetik olarak modifiye edilmiş virüslerin kullanımını gerektirir.<sup id="cite_ref-87" class="reference"><a href="#cite_note-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Virüsler kanserli hücrelerde çoğalıp onları yok ederken sağlıklı hücrelere zarar vermeyecek şekilde modifiye edilmiştir. Örneğin <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Talimogene_laherparepvec" class="extiw" title="en:Talimogene laherparepvec">Talimogene laherparepvec</a> (T-VEC), sağlıklı hücrelerde replike olması için ihtiyaç duygugu gen silinip yerine bağışıklığı uyaran insan geni (<a href="/wiki/GM-CSF" class="mw-redirect" title="GM-CSF">GM-CSF</a>) eklenmiş bir modifiye <a href="/wiki/Herpes_simpleks" title="Herpes simpleks">herpes simpleks</a> virüstür. Bu virüs <a href="/wiki/Kanser" title="Kanser">kanser</a> hücrelerini enfekte ettiğinde onları parçalar ve GM-CDF geninin varlığı ile <a href="/wiki/Dentritik_h%C3%BCcreler" class="mw-redirect" title="Dentritik hücreler">dentritik hücreleri</a> vücudun çevre dokularından buraya toplar. Dentritik hücreler ölü kanser hücrelerini işler ve parçalarını bağışıklık sisteminin diğer hücrelerine sunar.<sup id="cite_ref-88" class="reference"><a href="#cite_note-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Clinical_trials&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clinical trials (sayfa mevcut değil)">Klinik deneyleri</a> başarı ile tamamlayan bu virüs 2015 yılının sonlarında bir <a href="/wiki/Melanoma" class="mw-redirect" title="Melanoma">cilt kanserinin</a> tedavisi için onay beklemekteydi.<sup id="cite_ref-89" class="reference"><a href="#cite_note-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Kanser hücrelerini öldürmek için yeniden programlanan virslara <a href="/w/index.php?title=Oncolytic_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oncolytic virus (sayfa mevcut değil)">onkolitik virüsler</a> denir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Malzeme_bilimi_ve_nanoteknoloji">Malzeme bilimi ve nanoteknoloji</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=39" title="Değiştirilen bölüm: Malzeme bilimi ve nanoteknoloji" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=39" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Malzeme bilimi ve nanoteknoloji"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nanoteknoloji araştırmalarına eğilimler, virüslerden çok yönlü faydalanılmasına kapı aralamaktadır. Bir <a href="/wiki/Malzeme_bilimi" title="Malzeme bilimi">Malzeme bilimci</a> açısından, virüsler, organik nanopartiküller olarak kabul edilebilir. Yüzeyleri konak hücrelerinin engellerini geçmek için tasarlanmış özel araçlar taşır. Virüslerin büyüklükleri ve şekilleri, yüzeylerindeki doğal ve fonksiyonel grupların sayısı tam olarak tanımlanmıştır. Virüsler genelde malzeme biliminde kullanılan iskeletler gibi kovalent bağla bağlanmış yüzey değişkenlerine sahiptirler. Canlı bilimlerinde çok güçlü teknikler geliştirilmiştir, nanomaddelere olan yaklaşımlar biyoloji ve tıbbın dışında da geniş bir uygulama yelpazesi açmakta ve mühendisliğin temeli haline gelmektedir. </p><p>Şekilleri, boyutları ve çok iyi tanımlanmış kimyasal yapıları nedeniyle virüsler nano materyalleri düzenlemek için şablon olarak kullanılmaktadır. Bunun son örneklerinden biri <a href="/wiki/Washington,_DC" title="Washington, DC">Washington, DC</a>'de Naval Araştırma Laboratuvarında gerçekleştirilmiş ve <a href="/w/index.php?title=DNA_microarray&action=edit&redlink=1" class="new" title="DNA microarray (sayfa mevcut değil)">DNA mikrodizi</a> tabanlı sensörlerin sinyallerini yükseltmek için <a href="/w/index.php?title=Cowpea_mosaic_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cowpea mosaic virus (sayfa mevcut değil)">Cowpea mosaic virüsü</a> (CPMV) partikülleri kullanılmıştır. Bu uygulamada, <a href="/w/index.php?title=Quenching_(fluorescence)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quenching (fluorescence) (sayfa mevcut değil)">floresan yoğunluğunu azaltan</a> ve floresan olmayan <a href="/w/index.php?title=Dimer_(chemistry)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dimer (chemistry) (sayfa mevcut değil)">dimerlerin</a> sinyal vermelerini önlemek için virüs partikülleri floresan boyalar kullanılarak ayrılmıştır.<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> CPMV'nin moleküler elektronikte kullanımı da vardır.<sup id="cite_ref-91" class="reference"><a href="#cite_note-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sentetik_virüsler"><span id="Sentetik_vir.C3.BCsler"></span>Sentetik virüsler</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=40" title="Değiştirilen bölüm: Sentetik virüsler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=40" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sentetik virüsler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Birçok virüsün sentetiği üretilebilir ("sıfırdan") ve ilk sentetik virüs 2002 yılında üretilmiştir. Biraz yanlış anlaşılsa da sentezlenen virüs asıl virüs değildir, daha doğrusu DNA genomu (DNA virüsler) ya da genomun <a href="/wiki/Tamamlay%C4%B1c%C4%B1_DNA" title="Tamamlayıcı DNA">cDNA</a> (RNA virüslerinde) kopyasıdır. Birçok DNA ve RNA (önceden enzimatik olarak cDNA'ya dönüştürülürse) virüs ailesinin çıplak genomu konak hücreye girdiğinde enfeksiyon oluşturabilir yani yeni virüsler üretmek için gerekli tüm bilgileri içerir. Bu teknoloji yeni aşı stratejilerini araştırmak için kullanılmaktadır. Virüs sentez yeteneğinin geniş kapsamlı sonuçları vardır, Virüs genom bilgilerini kendi genom dizilerinde barındıran ve bunlara <a href="/w/index.php?title=Permissive&action=edit&redlink=1" class="new" title="Permissive (sayfa mevcut değil)">müsamaha</a> gösteren hücrelerin varlığı, virüs neslinin tüketilemeyeceğini düşündürmektedir. Mart 2014 itibarıyla, 3843 farklı virüsün genom dizileri Ulusal Sağlık Enstitüsünün halka açık <a href="/wiki/%C3%87evrimi%C3%A7i" class="mw-redirect" title="Çevrimiçi">çevrimiçi</a> <a href="/wiki/Veri_taban%C4%B1" class="mw-redirect" title="Veri tabanı">veri tabanında</a> yer almaktadır.<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Silah_olarak_kullanımı"><span id="Silah_olarak_kullan.C4.B1m.C4.B1"></span>Silah olarak kullanımı</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=41" title="Değiştirilen bölüm: Silah olarak kullanımı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=41" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Silah olarak kullanımı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Daha fazla bilgi: <a href="/wiki/Biyolojik_sava%C5%9F" title="Biyolojik savaş">Biyolojik savaş</a></div> <p>Toplumlarda yıkıcı <a href="/wiki/Salg%C4%B1n" title="Salgın">salgınlara</a> neden olan virüslerin <a href="/wiki/Biyolojik_sava%C5%9F" title="Biyolojik savaş">biyolojik silah</a> olarak kullanılabileceği endişesine yol açmıştır. <a href="/wiki/%C4%B0spanyol_gribi" title="İspanyol gribi">1918 grip virüsünün</a> laboratuvar ortamında başarılı bir şekilde tekrar üretilmesi endişelerin artmasına yol açtı. Eradike edilmeden önce <a href="/wiki/%C3%87i%C3%A7ek_hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Çiçek hastalığı">çiçek hastalığı</a> toplumları defalarca harap etti. Çiçek virüsünü stoklarında tutmak için yetkili olan dünyada sadece iki merkez vardır: Birisi <a href="/wiki/Rusya" title="Rusya">Rusyadaki</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vector_Institute" class="extiw" title="en:Vector Institute">Vector Institute</a> ve diğeri de <a href="/wiki/Amerika_Birle%C5%9Fik_Devletleri" title="Amerika Birleşik Devletleri">ABD</a>'deki <a href="/wiki/CDC" class="mw-redirect" title="CDC">CDC</a>'dir. Virüslerin silah olarak kullanılabileceklerine dair endişeler asılsız olmayabilir. Ciddi yan etkilere sahip çiçek aşısı artık hiçbir ülkede rutin olarak kullanılmamaktadır. Böylece, modern insan toplumlarında çiçek virüsüne karşı direnç neredeyse yok olmuştur ve virüse karşı savunmasızdırlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ayrıca_bakınız"><span id="Ayr.C4.B1ca_bak.C4.B1n.C4.B1z"></span>Ayrıca bakınız</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=42" title="Değiştirilen bölüm: Ayrıca bakınız" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=42" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ayrıca bakınız"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Kona%C4%9F%C4%B1_%C3%B6karyot_olan_vir%C3%BCslerin_listesi" title="Konağı ökaryot olan virüslerin listesi">Konağı ökaryot olan virüslerin listesi</a></li> <li><a href="/wiki/Kona%C4%9F%C4%B1_bakteri_olan_vir%C3%BCslerin_listesi" title="Konağı bakteri olan virüslerin listesi">Konağı bakteri olan virüslerin listesi</a></li> <li>Non-cellular life</li> <li>Cross-species transmission</li> <li>Viral metagenomics</li> <li>Viroplasm</li> <li><a href="/wiki/Zoonoz_hastal%C4%B1klar" class="mw-redirect" title="Zoonoz hastalıklar">Zoonoz hastalıklar</a></li></ul> <table class="metadata plainlinks mbox-small" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;"><a href="/wiki/Vikipedi:Karde%C5%9F_projeler" title="Vikipedi:Kardeş projeler">Vikipedi'nin kardeş projelerinden</a><br /><b>Virüs</b><br />hakkında daha fazla bilgi edinin </div> </td></tr> <tr style="height:25px;"> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Viruses" title="Commons'ta ara"><img alt="Commons'ta ara" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/28px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/37px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Viruses" class="extiw" title="c:Category:Viruses">Commons</a>'ta dosyalar </td></tr> <tr style="height:25px;"> <td><span typeof="mw:File"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Virus" title="Vikitür'de ara"><img alt="Vikitür'de ara" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/21px-Wikispecies-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/32px-Wikispecies-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Wikispecies-logo.svg/43px-Wikispecies-logo.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="1103" /></a></span> </td> <td><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Virus" class="extiw" title="wikispecies:Virus">Vikitür</a>'de taksonomi </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dış_bağlantılar"><span id="D.C4.B1.C5.9F_ba.C4.9Flant.C4.B1lar"></span>Dış bağlantılar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=43" title="Değiştirilen bölüm: Dış bağlantılar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=43" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dış bağlantılar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viralzone.expasy.org/">ViralZone</a>28 Haziran 2016 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160628050353/http://viralzone.expasy.org/">arşivlendi</a>. Tüm virüs ailelerini kapsayan, genel moleküler ve epidemiyolojik bilgiler veren bir İsviçre Biyoinformatik Enstitüsü araştırması.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111013220414/http://www.ibioseminars.org/lectures/global-health-a-energy/david-baltimore.html">David Baltimore online Seminar: "Introduction to Viruses and HIV"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111014045104/http://www.ibioseminars.org/lectures/bio-mechanisms/ari-helenius-part-1.html">Ari Helenius online seminar: "Virus entry"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://opinionator.blogs.nytimes.com/2009/12/15/a-gazillion-tiny-avatars/">"A Gazillion Tiny Avatars"</a>2 Şubat 2012 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120202085613/http://opinionator.blogs.nytimes.com/2009/12/15/a-gazillion-tiny-avatars/">arşivlendi</a>., Olivia Judson'ın virüsler hakkındaki makalesi, NY Times, 15 Aralık 2009</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.khanacademy.org/video/viruses?playlist=Biology">Khan Academy, video lecture</a>28 Aralık 2011 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111228073551/http://www.khanacademy.org/video/viruses?playlist=Biology">arşivlendi</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mdpi.com/journal/viruses/"><i>Viruses</i></a>20 Aralık 2008 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081220023725/http://www.mdpi.com/journal/viruses">arşivlendi</a>. – açık erişimli bir dergi.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pdbe.org/emsearch/comp_type:virus%20AND%20status:REL">3D virus structures in EM Data Bank (EMDB)</a>19 Eylül 2019 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190919075459/https://www.ebi.ac.uk/pdbe/emdb/searchResults.html/?q=comp_type:virus">arşivlendi</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça"><span id="Kaynak.C3.A7a"></span>Kaynakça</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&veaction=edit&section=44" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&action=edit&section=44" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-pmid16984643-1"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-pmid16984643_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-pmid16984643_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation">Koonin EV, Senkevich TG, Dolja VV.  </span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock-2"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Dimmock_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dimmock_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dimmock_2-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Dimmock s. 4 <span class="error mw-ext-cite-error" lang="tr" dir="ltr"><span style="font-weight: bold; font-size: 75%; color:inherit;">Kaynak hatası:</span> <span style="font-weight: normal; font-size: 75%; color:inherit;">Geçersiz <code><ref></code> etiketi: "Dimmock" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: <a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme">Kaynak gösterme</a>)</span></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><strong><a href="#cite_ref-3">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161007182807/https://talk.ictvonline.org/taxonomy">"Virus Taxonomy: 2019 Release"</a>. ICTV. 7 Ekim 2016 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://talk.ictvonline.org/taxonomy">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">30 Nisan</span> 2021</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Virus+Taxonomy%3A+2019+Release&rft.pub=ICTV&rft_id=https%3A%2F%2Ftalk.ictvonline.org%2Ftaxonomy&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AVir%C3%BCs" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dimmock_s._49-4"><strong><a href="#cite_ref-Dimmock_s._49_4-0">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock s. 49</span> </li> <li id="cite_note-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84-5"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Breitbart_M,_Rohwer_F_2005_278–84_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation">Breitbart M, Rohwer F.  Here a virus, there a virus, everywhere the same virus?</span></span> </li> <li id="cite_note-Lawrence-6"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Lawrence_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Lawrence_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation">Lawrence CM, Menon S, Eilers BJ, <i>et al.</i></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><strong><a href="#cite_ref-7">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Edwards RA, Rohwer F.  Viral metagenomics. </span></span> </li> <li id="cite_note-Canchaya-8"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Canchaya_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Canchaya_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation">Canchaya C, Fournous G, Chibani-Chennoufi S, Dillmann ML, Brüssow H.  Phage as agents of lateral gene transfer. </span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-9"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-ReferenceA_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation">Rybicki, EP.  </span></span> </li> <li id="cite_note-10"><strong><a href="#cite_ref-10">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 49–50</span> </li> <li id="cite_note-11"><strong><a href="#cite_ref-11">^</a></strong> <span class="reference-text">"virus, n."</span> </li> <li id="cite_note-12"><strong><a href="#cite_ref-12">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Harper D. <i>The Online Etymology Dictionary</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=virulent">virulent</a> 6 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130406062441/http://www.etymonline.com/index.php?term=virulent">arşivlendi</a>.; 2011 [Retrieved 2014-12-19].</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><strong><a href="#cite_ref-13">^</a></strong> <span class="reference-text">e.g.</span> </li> <li id="cite_note-14"><strong><a href="#cite_ref-14">^</a></strong> <span class="reference-text">e.g.</span> </li> <li id="cite_note-15"><strong><a href="#cite_ref-15">^</a></strong> <span class="reference-text">William T. Stearn: <i>Botanical Latin. </i></span> </li> <li id="cite_note-16"><strong><a href="#cite_ref-16">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://de.pons.com/%C3%BCbersetzung?l=dela&q=virus">"Pons: <i>virus</i>"</a>. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160817141533/http://de.pons.com/%C3%BCbersetzung?l=dela&q=virus">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">1 Temmuz</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pons%3A+virus&rft_id=http%3A%2F%2Fde.pons.com%2F%25C3%25BCbersetzung%3Fl%3Ddela%26q%3Dvirus&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AVir%C3%BCs" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><strong><a href="#cite_ref-17">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Harper D. <i>The Online Etymology Dictionary</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etymonline.com/index.php?term=viral">viral</a> 6 Nisan 2013 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130406062431/http://www.etymonline.com/index.php?term=viral">arşivlendi</a>.; 2011 [Retrieved 2014-12-19].</span></span> </li> <li id="cite_note-18"><strong><a href="#cite_ref-18">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Bordenave G.  Louis Pasteur (1822–1895). </span></span> </li> <li id="cite_note-19"><strong><a href="#cite_ref-19">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 76–77</span> </li> <li id="cite_note-20"><strong><a href="#cite_ref-20">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">D'Herelle F.  On an invisible microbe antagonistic toward dysenteric bacilli: brief note by Mr. F. D'Herelle, presented by Mr. Roux. </span></span> </li> <li id="cite_note-21"><strong><a href="#cite_ref-21">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Steinhardt E, Israeli C, Lambert R.A..  </span></span> </li> <li id="cite_note-22"><strong><a href="#cite_ref-22">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier p. 4</span> </li> <li id="cite_note-23"><strong><a href="#cite_ref-23">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Goodpasture EW, Woodruff AM, Buddingh GJ.  </span></span> </li> <li id="cite_note-24"><strong><a href="#cite_ref-24">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Rosen, FS.  </span></span> </li> <li id="cite_note-25"><strong><a href="#cite_ref-25">^</a></strong> <span class="reference-text">From <i>Nobel Lectures, Physics 1981–1990</i>, (1993) Editor-in-Charge Tore Frängsmyr, Editor Gösta Ekspång, World Scientific Publishing Co., Singapore.</span> </li> <li id="cite_note-26"><strong><a href="#cite_ref-26">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Stanley WM, Loring HS.  </span></span> </li> <li id="cite_note-27"><strong><a href="#cite_ref-27">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Stanley WM, Lauffer MA.  </span></span> </li> <li id="cite_note-28"><strong><a href="#cite_ref-28">^</a></strong> <span class="reference-text">François Jacob, Qu’est-ce que la vie ? <i>in</i> La Vie, Université de tous les savoirs, Editions Odile Jacob, 2002.</span> </li> <li id="cite_note-29"><strong><a href="#cite_ref-29">^</a></strong> <span class="reference-text">Raoult D, Audic S, Robert C, Abergel C, Renesto P, Ogata H, La Scola B, Suzan M, Claverie JM. The 1.2-megabase genome sequence of Mimivirus. <i>Science.</i> 2004 Nov 19;306(5700):1344-50.</span> </li> <li id="cite_note-30"><strong><a href="#cite_ref-30">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 11–21</span> </li> <li id="cite_note-31"><strong><a href="#cite_ref-31">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1063197/">The origin and behavior of mutable loci in maize</a> 19 Ağustos 2016 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160819213007/http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1063197/">arşivlendi</a>.. </span></span> </li> <li id="cite_note-32"><strong><a href="#cite_ref-32">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 11–12</span> </li> <li id="cite_note-33"><strong><a href="#cite_ref-33">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock p. 55</span> </li> <li id="cite_note-34"><strong><a href="#cite_ref-34">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors 551–3</span> </li> <li id="cite_note-35"><strong><a href="#cite_ref-35">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock p. 55–7</span> </li> <li id="cite_note-36"><strong><a href="#cite_ref-36">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Delwart EL.  </span></span> </li> <li id="cite_note-37"><strong><a href="#cite_ref-37">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141026192526/http://ictvonline.org/virusTaxonomy.asp?msl_id=28">"Virus Taxonomy 2013"</a>. 26 Ekim 2014 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ictvonline.org/virusTaxonomy.asp?msl_id=28">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">1 Temmuz</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Virus+Taxonomy+2013.&rft_id=http%3A%2F%2Fictvonline.org%2FvirusTaxonomy.asp%3Fmsl_id%3D28&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AVir%C3%BCs" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><strong><a href="#cite_ref-38">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151002045032/http://talk.ictvonline.org/files/ictv_documents/m/msl/4911.aspx">"<i>ICTV Master Species List 2013 v2</i>"</a>. 2 Ekim 2015 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://talk.ictvonline.org/files/ictv_documents/m/msl/4911.aspx">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">1 Temmuz</span> 2016</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ICTV+Master+Species+List+2013+v2&rft_id=http%3A%2F%2Ftalk.ictvonline.org%2Ffiles%2Fictv_documents%2Fm%2Fmsl%2F4911.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AVir%C3%BCs" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><strong><a href="#cite_ref-39">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 40, 42</span> </li> <li id="cite_note-40"><strong><a href="#cite_ref-40">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Casens, S. <i>Desk Encyclopedia of General Virology</i>. </span></span> </li> <li id="cite_note-41"><strong><a href="#cite_ref-41">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 42–43</span> </li> <li id="cite_note-Dimmock_p._49-42"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Dimmock_p._49_42-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Dimmock_p._49_42-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Dimmock p. 49</span> </li> <li id="cite_note-43"><strong><a href="#cite_ref-43">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Pennisi E (2011). </cite></span> </li> <li id="cite_note-44"><strong><a href="#cite_ref-44">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Philippe N, Legendre M, Doutre G, Couté Y, Poirot O, Lescot M, Arslan D, Seltzer V, Bertaux L, Bruley C, Garin J, Claverie JM, Abergel C (2013). </cite></span> </li> <li id="cite_note-45"><strong><a href="#cite_ref-45">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Pressing J, Reanney DC.  </span></span> </li> <li id="cite_note-46"><strong><a href="#cite_ref-46">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Rossmann MG, Mesyanzhinov VV, Arisaka F, Leiman PG.  </span></span> </li> <li id="cite_note-47"><strong><a href="#cite_ref-47">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock p. 70</span> </li> <li id="cite_note-48"><strong><a href="#cite_ref-48">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Boevink P, Oparka KJ.  </span></span> </li> <li id="cite_note-49"><strong><a href="#cite_ref-49">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock p. 71</span> </li> <li id="cite_note-50"><strong><a href="#cite_ref-50">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock, Chapter 15, <i>Mechanisms in virus latentcy</i>, pp.243–259</span> </li> <li id="cite_note-51"><strong><a href="#cite_ref-51">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock 185–187</span> </li> <li id="cite_note-52"><strong><a href="#cite_ref-52">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 54; Collier p. 78</span> </li> <li id="cite_note-53"><strong><a href="#cite_ref-53">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier p. 79</span> </li> <li id="cite_note-54"><strong><a href="#cite_ref-54">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 115–146</span> </li> <li id="cite_note-55"><strong><a href="#cite_ref-55">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 353</span> </li> <li id="cite_note-56"><strong><a href="#cite_ref-56">^</a></strong> <span class="reference-text">Dimmock p. 272</span> </li> <li id="cite_note-57"><strong><a href="#cite_ref-57">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier p. 115</span> </li> <li id="cite_note-58"><strong><a href="#cite_ref-58">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 199, 209</span> </li> <li id="cite_note-59"><strong><a href="#cite_ref-59">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 19</span> </li> <li id="cite_note-60"><strong><a href="#cite_ref-60">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 126</span> </li> <li id="cite_note-61"><strong><a href="#cite_ref-61">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 192–193</span> </li> <li id="cite_note-62"><strong><a href="#cite_ref-62">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Ranlet P.  The British, the Indians, and smallpox: what actually happened at Fort Pitt in 1763?</span><span class="citation">. <i>Pa Hist</i>. 2000 [Retrieved 16 September 2008];67(3):427–41. <a class="external mw-magiclink-pmid" rel="nofollow" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17216901?dopt=Abstract">PMID 17216901</a>.</span></span> </li> <li id="cite_note-63"><strong><a href="#cite_ref-63">^</a></strong> <span class="reference-text">Collier pp. 409–415</span> </li> <li id="cite_note-64"><strong><a href="#cite_ref-64">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Chen YP, Zhao Y, Hammond J, Hsu H, Evans JD, Feldlaufer MF.  </span></span> </li> <li id="cite_note-65"><strong><a href="#cite_ref-65">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 584</span> </li> <li id="cite_note-66"><strong><a href="#cite_ref-66">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 562–587</span> </li> <li id="cite_note-67"><strong><a href="#cite_ref-67">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Dinesh-Kumar SP, Tham Wai-Hong, Baker BJ.  </span></span> </li> <li id="cite_note-68"><strong><a href="#cite_ref-68">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 573–576</span> </li> <li id="cite_note-69"><strong><a href="#cite_ref-69">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Soosaar JL, Burch-Smith TM, Dinesh-Kumar SP.  </span></span> </li> <li id="cite_note-70"><strong><a href="#cite_ref-70">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Bergh O, Børsheim KY, Bratbak G, Heldal M.  High abundance of viruses found in aquatic environments. </span></span> </li> <li id="cite_note-71"><strong><a href="#cite_ref-71">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors pp. 595–97</span> </li> <li id="cite_note-72"><strong><a href="#cite_ref-72">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Bickle TA, Krüger DH.  </span></span> </li> <li id="cite_note-73"><strong><a href="#cite_ref-73">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Barrangou R, Fremaux C, Deveau H, <i>et al.</i></span></span> </li> <li id="cite_note-74"><strong><a href="#cite_ref-74">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Brouns SJ, Jore MM, Lundgren M, <i>et al.</i></span></span> </li> <li id="cite_note-75"><strong><a href="#cite_ref-75">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Prangishvili D, Garrett RA.  </span></span> </li> <li id="cite_note-76"><strong><a href="#cite_ref-76">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Mojica FJ, Díez-Villaseñor C, García-Martínez J, Soria E.  Intervening sequences of regularly spaced prokaryotic repeats derive from foreign genetic elements. </span></span> </li> <li id="cite_note-77"><strong><a href="#cite_ref-77">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Makarova KS, Grishin NV, Shabalina SA, Wolf YI, Koonin EV.  </span></span> </li> <li id="cite_note-78"><strong><a href="#cite_ref-78">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Barton ES, White DW, Cathelyn JS, <i>et al.</i></span></span> </li> <li id="cite_note-79"><strong><a href="#cite_ref-79">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Hu J, Ludgate L.  HIV-HBV and HIV-HCV coinfection and liver cancer development. </span></span> </li> <li id="cite_note-80"><strong><a href="#cite_ref-80">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Bellon M, Nicot C.  Telomerase: a crucial player in HTLV-I-induced human T-cell leukemia. </span></span> </li> <li id="cite_note-81"><strong><a href="#cite_ref-81">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Schiffman M, Castle PE, Jeronimo J, Rodriguez AC, Wacholder S.  Human papillomavirus and cervical cancer. </span></span> </li> <li id="cite_note-82"><strong><a href="#cite_ref-82">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Klein E, Kis LL, Klein G.  Epstein-Barr virus infection in humans: from harmless to life endangering virus-lymphocyte interactions. </span></span> </li> <li id="cite_note-83"><strong><a href="#cite_ref-83">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 5</span> </li> <li id="cite_note-84"><strong><a href="#cite_ref-84">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 593</span> </li> <li id="cite_note-85"><strong><a href="#cite_ref-85">^</a></strong> <span class="reference-text">Hall, A. J., Jepson, P. D., Goodman, S. J. & Harkonen, T. "Phocine distemper virus in the North and European Seas — data and models, nature and nurture".</span> </li> <li id="cite_note-86"><strong><a href="#cite_ref-86">^</a></strong> <span class="reference-text">Lodish, Harvey; Berk, Arnold; Zipursky, S. Lawrence; Matsudaira, Paul; Baltimore, David; Darnell, James.</span> </li> <li id="cite_note-87"><strong><a href="#cite_ref-87">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Karimkhani, C; Gonzalez, R; Dellavalle, R. P. (2014). </cite></span> </li> <li id="cite_note-88"><strong><a href="#cite_ref-88">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.medscape.com/viewarticle/845504">"Injectable T-VEC Offers Hope to Melanoma Patients",</a> 23 Nisan 2016 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160423035121/http://www.medscape.com/viewarticle/845504">arşivlendi</a>. Medscape<span>, May 28, 2015</span>, Retrieved 20 May 2015</span> </li> <li id="cite_note-89"><strong><a href="#cite_ref-89">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Burke, J; Nieva, J; Borad, M. J.; Breitbach, C. J. (2015). </cite></span> </li> <li id="cite_note-90"><strong><a href="#cite_ref-90">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Blum AS, Soto CM, Wilson CD <i>et al.</i></span></span> </li> <li id="cite_note-91"><strong><a href="#cite_ref-91">^</a></strong> <span class="reference-text"><span class="citation">Cello J, Paul AV, Wimmer E.  Chemical synthesis of poliovirus cDNA: generation of infectious virus in the absence of natural template. </span></span> </li> <li id="cite_note-92"><strong><a href="#cite_ref-92">^</a></strong> <span class="reference-text">Shors p. 331</span> </li> </ol></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Mikrobiyoloji:_Virüsler" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Vir%C3%BCsler" title="Şablon:Virüsler"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Vir%C3%BCsler" title="Şablon tartışma:Virüsler"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Vir%C3%BCsler&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Mikrobiyoloji:_Virüsler" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">Mikrobiyoloji</a>: <a class="mw-selflink selflink">Virüsler</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div id="Târihçe_•_Giriş_•_Virüslerin_sosyal_geçmişi_•_Viroloji"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/en:History_of_virology" class="extiw" title="w:en:History of virology">Târihçe</a>  • <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/en:Introduction_to_viruses" class="extiw" title="w:en:Introduction to viruses">Giriş</a>  • <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/en:Social_history_of_viruses" class="extiw" title="w:en:Social history of viruses">Virüslerin sosyal geçmişi</a>  • <a href="/wiki/Viroloji" title="Viroloji">Viroloji</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bileşenler</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Viral_genom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral genom (sayfa mevcut değil)">Viral genom</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_protein" title="Viral protein">Viral protein</a></li> <li><a href="/wiki/Kapsit" title="Kapsit">Kapsid</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_zarf" title="Viral zarf">Viral zarf</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs_morfolojileri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virüs morfolojileri (sayfa mevcut değil)">Virüs morfolojileri</a></li></ul> </div></td><td class="navbox-image" rowspan="7" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Rotavirus_Reconstruction.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Rotavirus_Reconstruction.jpg/100px-Rotavirus_Reconstruction.jpg" decoding="async" width="100" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Rotavirus_Reconstruction.jpg/150px-Rotavirus_Reconstruction.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Rotavirus_Reconstruction.jpg/200px-Rotavirus_Reconstruction.jpg 2x" data-file-width="1986" data-file-height="1739" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Viral_hayat_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Viral hayat döngüsü">Viral hayat döngüsü</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Viral_giri%C5%9F" title="Viral giriş">Viral giriş</a></li> <li><a href="/wiki/Vir%C3%BCs_replikasyonu" title="Virüs replikasyonu">Virüs replikasyonu</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_%C3%A7%C4%B1k%C4%B1%C5%9F" title="Viral çıkış">Viral çıkış</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_uyku" title="Viral uyku">Viral uyku</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viroplazma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viroplazma (sayfa mevcut değil)">Viroplazma</a> (<a href="/w/index.php?title=%C4%B0nkl%C3%BCzyon_cisimcikleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnklüzyon cisimcikleri (sayfa mevcut değil)">İnklüzyon cisimcikleri</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Vir%C3%BCs_mutasyonu" class="mw-redirect" title="Virüs mutasyonu">Virüs mutasyonu</a> (<a href="/wiki/Antijenik_kayma" title="Antijenik kayma">Antijenik kayma</a>)</li> <li><a href="/wiki/Rekombinasyon" class="mw-disambig" title="Rekombinasyon">Rekombinasyon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reassortman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reassortman (sayfa mevcut değil)">Reassortman</a> (<a href="/wiki/Antijenik_sapma" title="Antijenik sapma">Antijenik sapma</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Fenotipik_kar%C4%B1%C5%9F%C4%B1m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fenotipik karışım (sayfa mevcut değil)">Fenotipik karışım</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genotipik_kar%C4%B1%C5%9F%C4%B1m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genotipik karışım (sayfa mevcut değil)">Genotipik karışım</a></li> <li><a href="/wiki/Viral_vekt%C3%B6r" title="Viral vektör">Viral vektör</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Konak%C3%A7%C4%B1" class="mw-redirect" title="Konakçı">Konak</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Konak_%C3%B6zg%C3%BCll%C3%BC%C4%9F%C3%BC" title="Konak özgüllüğü">Konak özgüllüğü</a></li> <li><a href="/wiki/Bakteriyofaj" title="Bakteriyofaj">Bakteriyofaj</a> (<a href="/wiki/Kona%C4%9F%C4%B1_bakteri_olan_vir%C3%BCslerin_listesi" title="Konağı bakteri olan virüslerin listesi">liste</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Virofaj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virofaj (sayfa mevcut değil)">Virofaj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mikofaj&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mikofaj (sayfa mevcut değil)">Mikofaj</a></li> <li><a href="/wiki/Kona%C4%9F%C4%B1_%C3%B6karyot_olan_vir%C3%BCslerin_listesi" title="Konağı ökaryot olan virüslerin listesi">Ökaryot virüsleri listesi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bitki_vir%C3%BCs%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitki virüsü (sayfa mevcut değil)">Bitki virüsü</a> (<a href="/w/index.php?title=Plant_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plant virus (sayfa mevcut değil)">Plant to Human</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hayvan_vir%C3%BCs%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hayvan virüsü (sayfa mevcut değil)">Hayvan virüsü</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0nsan_viromu&action=edit&redlink=1" class="new" title="İnsan viromu (sayfa mevcut değil)">İnsan viromu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Archea_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Archea virus (sayfa mevcut değil)">Archea virus</a> (<a href="/wiki/Kona%C4%9F%C4%B1_arke_olan_vir%C3%BCslerin_listesi" title="Konağı arke olan virüslerin listesi">liste</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Amoeba_virus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amoeba virus (sayfa mevcut değil)">Amoeba virus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chromalveolata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chromalveolata (sayfa mevcut değil)">Chromalveolata virus</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Etkileri</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Viral_hastal%C4%B1k" title="Viral hastalık">Viral hastalık</a></li> <li><a href="/wiki/Sitopatojenik_etki" class="mw-redirect" title="Sitopatojenik etki">Sitopatojenik etki</a></li> <li><a href="/wiki/Yava%C5%9F_vir%C3%BCs" title="Yavaş virüs">Yavaş virüs</a> enfeksiyonu</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Belirtiler ve Testler</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Pencere_d%C3%B6nemi" title="Pencere dönemi">Pencere dönemi</a></li> <li><a href="/wiki/Prodrom" title="Prodrom">Prodromal dönem</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Diğerleri</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Vir%C3%BCs_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Virüs sınıflandırması">Virüs sınıflandırması</a> (<a href="/wiki/Baltimor_s%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1rmas%C4%B1" title="Baltimor sınıflandırması">Baltimor</a>, <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Vir%C3%BCs_Taksonomisi_Komitesi" title="Uluslararası Virüs Taksonomisi Komitesi">UAVTK</a>)</li> <li><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_virus_species">Virüs türleri listesi</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Virüs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yard%C4%B1mc%C4%B1_vir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yardımcı virüs (sayfa mevcut değil)">Yardımcı virüs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Defektif_vir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Defektif virüs (sayfa mevcut değil)">Defektif virüs</a></li> <li><a href="/wiki/Viroid" title="Viroid">Viroid</a></li> <li><a href="/wiki/Prion" title="Prion">Prion</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viral_enfeksiyonlar%C4%B1n_laboratuvar_tan%C4%B1lar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral enfeksiyonların laboratuvar tanıları (sayfa mevcut değil)">Viral enfeksiyonların laboratuvar tanıları</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Epidemiyolojilerine_g%C3%B6re_vir%C3%BCsler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epidemiyolojilerine göre virüsler (sayfa mevcut değil)">Epidemiyolojilerine göre virüsler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viral_y%C3%BCkleme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral yükleme (sayfa mevcut değil)">Viral yükleme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Virus-benzeri_partik%C3%BCl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virus-benzeri partikül (sayfa mevcut değil)">Virus-benzeri partikül</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Viral_miktar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viral miktar (sayfa mevcut değil)">Viral miktar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Antiviral_ila%C3%A7lar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antiviral ilaçlar (sayfa mevcut değil)">Antiviral ilaçlar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCs_tropizmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virüs tropizmi (sayfa mevcut değil)">Virüs tropizmi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vir%C3%BCslerin_sosyal_tarihi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virüslerin sosyal tarihi (sayfa mevcut değil)">Virüslerin sosyal tarihi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uydu_vir%C3%BCs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uydu virüs (sayfa mevcut değil)">Uydu virüs</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dev_vir%C3%BCsler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dev virüsler (sayfa mevcut değil)">Dev virüsler</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Doğanın_ögeleri" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Do%C4%9Fa" title="Şablon:Doğa"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Do%C4%9Fa" title="Şablon tartışma:Doğa"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Do%C4%9Fa&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Doğanın_ögeleri" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Do%C4%9Fa" title="Doğa">Doğanın</a> ögeleri</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/Evren" title="Evren">Evren</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Uzay_(fizik)" title="Uzay (fizik)">Uzay</a></li> <li><a href="/wiki/Zaman" title="Zaman">Zaman</a></li> <li><a href="/wiki/Enerji" title="Enerji">Enerji</a></li> <li><a href="/wiki/Madde" title="Madde">Madde</a> <ul><li><a href="/wiki/Par%C3%A7ac%C4%B1k" title="Parçacık">Parçacık</a></li> <li><a href="/wiki/Element" title="Element">Element</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kalk%C3%BCl%C3%BCs" title="Kalkülüs">Değişim</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/D%C3%BCnya" title="Dünya">Dünya</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Yer_bilimleri" title="Yer bilimleri">Yer bilimleri</a></li> <li><a href="/wiki/Yerk%C3%BCre_tarihi" title="Yerküre tarihi">Tarih</a> (<a href="/wiki/D%C3%BCnya%27n%C4%B1n_jeolojik_tarihi" class="mw-redirect" title="Dünya'nın jeolojik tarihi">jeolojik</a>)</li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCnya%27n%C4%B1n_yap%C4%B1s%C4%B1" title="Dünya'nın yapısı">Dünya'nın yapısı</a></li> <li><a href="/wiki/Jeoloji" title="Jeoloji">Jeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Levha_hareketleri" class="mw-redirect" title="Levha hareketleri">Levha hareketleri</a></li> <li><a href="/wiki/Okyanus" title="Okyanus">Okyanuslar</a></li> <li><a href="/wiki/Gaia_hipotezi" title="Gaia hipotezi">Gaia hipotezi</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCnya%27n%C4%B1n_gelece%C4%9Fi" title="Dünya'nın geleceği">Gelecek</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/Hava_durumu" title="Hava durumu">Hava durumu</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Meteoroloji" title="Meteoroloji">Meteoroloji</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%BCnya_atmosferi" title="Dünya atmosferi">Atmosfer <span style="font-size:90%;">(Dünya)</span></a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0klim" title="İklim">İklim</a></li> <li><a href="/wiki/Bulut" title="Bulut">Bulutlar</a></li> <li><a href="/wiki/Ya%C4%9Fmur" title="Yağmur">Yağmur</a></li> <li><a href="/wiki/Kar" title="Kar">Kar</a></li> <li><a href="/wiki/G%C3%BCne%C5%9F_%C4%B1%C5%9F%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Güneş ışığı">Güneş ışığı</a></li> <li><a href="/wiki/Gelgit" title="Gelgit">Gelgitler</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%BCzg%C3%A2r" title="Rüzgâr">Rüzgâr</a> <ul><li><a href="/wiki/Hortum_(meteoroloji)" title="Hortum (meteoroloji)">Hortum</a></li> <li><a href="/wiki/Tropikal_siklon" title="Tropikal siklon">Tropikal siklon</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/Do%C4%9Fal_%C3%A7evre" title="Doğal çevre">Doğal çevre</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Ekosistem" title="Ekosistem">Ekosistem</a></li> <li><a href="/wiki/Alan_(fizik)" title="Alan (fizik)">Alan</a></li> <li><a href="/wiki/Radyasyon" title="Radyasyon">Radyasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Vah%C5%9Fi_do%C4%9Fa" title="Vahşi doğa">Vahşi doğa</a></li> <li><a href="/wiki/Orman_yang%C4%B1n%C4%B1" title="Orman yangını">Orman yangınları</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam" title="Yaşam">Yaşam</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Abiyogenez" title="Abiyogenez">Köken <span style="font-size:90%;">(abiyogenez)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam%C4%B1n_evrimsel_tarihi" title="Yaşamın evrimsel tarihi">Evrimsel tarih</a></li> <li><a href="/wiki/Biyosfer" title="Biyosfer">Biyosfer</a></li> <li><a href="/wiki/Biyolojik_organizasyon" title="Biyolojik organizasyon">Hiyerarşi</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">Biyoloji</a> (<a href="/wiki/Astrobiyoloji" title="Astrobiyoloji">astrobiyoloji</a>)</li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Biyo%C3%A7e%C5%9Fitlilik" title="Biyoçeşitlilik">Biyoçeşitlilik</a></li> <li><a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">Canlı</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96karyot" title="Ökaryot">Ökaryotlar</a> <ul><li><a href="/wiki/Flora_(botanik)" title="Flora (botanik)">flora</a> <ul><li><a href="/wiki/Bitki" title="Bitki">bitkiler</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Fauna" title="Fauna">fauna</a> <ul><li><a href="/wiki/Hayvanlar" class="mw-redirect" title="Hayvanlar">hayvanlar</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Mantarlar" title="Mantarlar">mantarlar</a></li> <li><a href="/wiki/Protistler" title="Protistler">protistler</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Prokaryot" title="Prokaryot">Prokaryotlar</a> <ul><li><a href="/wiki/Arkea" title="Arkea">arkea</a></li> <li><a href="/wiki/Bakteri" title="Bakteri">bakteri</a></li></ul></li> <li><i><a class="mw-selflink selflink">Virüsler</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <b><a href="/wiki/Kategori:Do%C4%9Fa" title="Kategori:Doğa">Kategori</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Biyoloji" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r25548259"><div class="plainlinks hlist navbar navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Biyoloji" title="Şablon:Biyoloji"><abbr title="Bu şablonu görüntüle" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">g</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:Biyoloji" title="Şablon tartışma:Biyoloji"><abbr title="Bu şablonu tartış" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Biyoloji&action=edit"><abbr title="Bu şablonu değiştir" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li></ul></div><div id="Biyoloji" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">Biyoloji</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div id="*_Giriş_(Genetik,_Evrim)_*_Ana_hatlar_*_Tarih&#95;_**_Zaman_çizelgesi_*_Dizin"> <ul><li>Giriş (<a href="/w/index.php?title=Geneti%C4%9Fe_giri%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genetiğe giriş (sayfa mevcut değil)">Genetik</a>, <a href="/w/index.php?title=Evrime_giri%C5%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evrime giriş (sayfa mevcut değil)">Evrim</a>)</li> <li><a href="/wiki/Biyolojinin_ana_hatlar%C4%B1" title="Biyolojinin ana hatları">Ana hatlar</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoloji_tarihi" title="Biyoloji tarihi">Tarih</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biyoloji_ve_organik_kimyan%C4%B1n_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoloji ve organik kimyanın zaman çizelgesi (sayfa mevcut değil)">Zaman çizelgesi</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyoloji_maddeleri_dizini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoloji maddeleri dizini (sayfa mevcut değil)">Dizin</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Biyoloji" title="Biyoloji">Biyoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Genel Bakış</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Bilim" title="Bilim">Bilim</a></li> <li><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam" title="Yaşam">Yaşam</a></li> <li>Özellikler (<a href="/wiki/Adaptasyon" title="Adaptasyon">Adaptasyon</a>, <a href="/wiki/Metabolizma" title="Metabolizma">Metabolizma</a>, <a href="/wiki/Geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Gelişim biyolojisi">Büyüme</a>, <a href="/wiki/Yap%C4%B1#Biyolojik" title="Yapı">Düzen</a>, <a href="/wiki/Homeostaz" title="Homeostaz">Düzenleme</a>, <a href="/wiki/%C3%9Creme" title="Üreme">Üreme</a>, <a href="/wiki/Uyaran_(fizyoloji)" title="Uyaran (fizyoloji)">Çevreye verilen tepki</a>)</li> <li><a href="/wiki/Biyolojik_organizasyon" title="Biyolojik organizasyon">Yaşam hiyerarşisi</a> (<a href="/wiki/Atom" title="Atom">Atom</a> > <a href="/wiki/Molek%C3%BCl" title="Molekül">Molekül</a> > <a href="/wiki/Organel" title="Organel">Organel</a> > <a href="/wiki/H%C3%BCcre" title="Hücre">Hücre</a> > <a href="/wiki/Doku" title="Doku">Doku</a> > <a href="/wiki/Organ" title="Organ">Organ</a> > <a href="/wiki/Organ_sistemi" title="Organ sistemi">Organ sistemi</a> > <a href="/wiki/Canl%C4%B1" title="Canlı">Canlı</a> > <a href="/wiki/Pop%C3%BClasyon_(biyoloji)" title="Popülasyon (biyoloji)">Popülasyon</a> > <a href="/w/index.php?title=Biyosinoz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyosinoz (sayfa mevcut değil)">Topluluk</a> > <a href="/wiki/Ekosistem" title="Ekosistem">Ekosistem</a> > <a href="/wiki/Biyosfer" title="Biyosfer">Biyosfer</a>)</li> <li><a href="/wiki/Red%C3%BCksiyonizm#Bilimde" title="Redüksiyonizm">İndirgemeci</a></li> <li><a href="/wiki/Belirme" title="Belirme">Belirme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mekanik_felsefe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mekanik felsefe (sayfa mevcut değil)">Mekanistik</a></li> <li><a href="/wiki/Bilimsel_y%C3%B6ntem" title="Bilimsel yöntem">Bilimsel yöntem</a></li> <li><a href="/wiki/Bilimsel_teori" title="Bilimsel teori"> Teori</a></li> <li><a href="/wiki/Bilimsel_kanun" title="Bilimsel kanun"> Kanun</a></li> <li><a href="/wiki/Akran_denetimi" title="Akran denetimi">Akran denetimi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyoloji_dergileri_listesi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoloji dergileri listesi (sayfa mevcut değil)">Biyoloji dergileri</a></li> <li><a href="/wiki/Biyolog" title="Biyolog">Biyolog</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Kimyasal temel</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Atom" title="Atom">Atomlar</a></li> <li><a href="/wiki/Karbon_temelli_ya%C5%9Fam" title="Karbon temelli yaşam">Karbon temelli yaşam</a></li> <li><a href="/wiki/Amino_asit" title="Amino asit">Amino asitler</a></li> <li><a href="/wiki/Karbonhidrat" title="Karbonhidrat">Karbonhidratlar</a></li> <li><a href="/wiki/Kimyasal_ba%C4%9F" title="Kimyasal bağ">Kimyasal bağ</a></li> <li><a href="/wiki/Element" title="Element">Element</a></li> <li><a href="/wiki/Lipit" title="Lipit">Lipitler</a></li> <li><a href="/wiki/Madde" title="Madde">Madde</a> <ul><li><a href="/wiki/Kuantum_biyolojisi" title="Kuantum biyolojisi">Kuantum</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Molek%C3%BCl" title="Molekül">Moleküller</a></li> <li><a href="/wiki/Monomer" title="Monomer">Monomer</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%BCkleik_asit" title="Nükleik asit">Nükleik asitler</a></li> <li><a href="/wiki/Organik_bile%C5%9Fik" title="Organik bileşik">Organik bileşikler</a></li> <li><a href="/wiki/PH" title="PH">pH</a></li> <li><a href="/wiki/Polimer" title="Polimer">Polimer</a></li> <li><a href="/wiki/Protein" title="Protein">Proteinler</a></li> <li><a href="/wiki/Su" title="Su">Su</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/H%C3%BCcre" title="Hücre">Hücreler</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Adenozin_trifosfat" title="Adenozin trifosfat">ATP</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCcre_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Hücre döngüsü">Hücre döngüsü</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCcre_teorisi" title="Hücre teorisi">Hücre teorisi</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCcre_sinyalizasyonu" title="Hücre sinyalizasyonu">Hücre sinyalizasyonu</a></li> <li><a href="/wiki/Oksijenli_solunum" title="Oksijenli solunum">Hücresel solunum</a></li> <li><a href="/wiki/Enerji" title="Enerji">Enerji dönüşümü</a></li> <li><a href="/wiki/Enzim" title="Enzim">Enzim</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%96karyot" title="Ökaryot">Ökaryot</a></li> <li><a href="/wiki/Fermantasyon" title="Fermantasyon">Fermantasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Metabolizma" title="Metabolizma">Metabolizma</a></li> <li><a href="/wiki/Mayoz" title="Mayoz">Mayoz</a></li> <li><a href="/wiki/Mitoz" title="Mitoz">Mitoz</a></li> <li><a href="/wiki/Fotosentez" title="Fotosentez">Fotosentez</a></li> <li><a href="/wiki/Prokaryot" title="Prokaryot">Prokaryot</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/DNA" title="DNA">DNA</a></li> <li><a href="/wiki/Epigenetik" title="Epigenetik">Epigenetik</a></li> <li><a href="/wiki/Evrimsel_geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Evrimsel gelişim biyolojisi">Evrimsel gelişim biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Gen_ifadesi" title="Gen ifadesi">Gen ifadesi</a></li> <li><a href="/wiki/Gen_ifadesinin_d%C3%BCzenlenmesi" title="Gen ifadesinin düzenlenmesi">Gen düzenlenmesi</a></li> <li><a href="/wiki/Genom" title="Genom">Genomlar</a></li> <li><a href="/wiki/Mendel_geneti%C4%9Fi" title="Mendel genetiği">Mendel genetiği</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transkripsiyon_sonras%C4%B1_modifikasyon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transkripsiyon sonrası modifikasyon (sayfa mevcut değil)">Transkripsiyon sonrası modifikasyon</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Evrim" title="Evrim">Evrim</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Adaptasyon" title="Adaptasyon">Adaptasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Yery%C3%BCz%C3%BCndeki_ilk_ya%C5%9Fam" title="Yeryüzündeki ilk yaşam">Yeryüzündeki ilk yaşam</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0%C5%9Flev_(biyoloji)" title="İşlev (biyoloji)">İşlev</a></li> <li><a href="/wiki/Genetik_s%C3%BCr%C3%BCklenme" title="Genetik sürüklenme">Genetik sürüklenme</a></li> <li><a href="/wiki/Gen_ak%C4%B1%C5%9F%C4%B1" title="Gen akışı">Gen akışı</a></li> <li><a href="/wiki/Ya%C5%9Fam%C4%B1n_evrimsel_tarihi" title="Yaşamın evrimsel tarihi">Yaşamın evrimsel tarihi</a></li> <li><a href="/wiki/Makro_evrim" title="Makro evrim">Makro evrim</a></li> <li><a href="/wiki/Mikro_evrim" title="Mikro evrim">Mikro evrim</a></li> <li><a href="/wiki/Mutasyon" title="Mutasyon">Mutasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Do%C4%9Fal_se%C3%A7ilim" title="Doğal seçilim">Doğal seçilim</a></li> <li><a href="/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik">Filogenetik</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%BCrle%C5%9Fme" title="Türleşme">Türleşme</a></li> <li><a href="/wiki/Taksonomi_(biyoloji)" title="Taksonomi (biyoloji)">Taksonomi</a></li> <li><a href="/wiki/Varolu%C5%9F_m%C3%BCcadelesi" title="Varoluş mücadelesi">Varoluş mücadelesi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Biyo%C3%A7e%C5%9Fitlilik" title="Biyoçeşitlilik">Çeşitlilik</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Arkea" title="Arkea">Arkea</a></li> <li><a href="/wiki/Hayvan" title="Hayvan">Hayvanlar</a></li> <li><a href="/wiki/Bakteri" title="Bakteri">Bakteri</a></li> <li><a href="/wiki/Mantarlar" title="Mantarlar">Mantarlar</a></li> <li><a href="/wiki/Omurgas%C4%B1zlar" title="Omurgasızlar">Omurgasızlar</a></li> <li><a href="/wiki/Bitki" title="Bitki">Bitkiler</a></li> <li><a href="/wiki/Protistler" title="Protistler">Protistler</a></li> <li><a href="/wiki/Omurgal%C4%B1lar" title="Omurgalılar">Omurgalılar</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Virüsler</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bitki formu <br /> ve işlevi</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Epidermis_(botanik)" title="Epidermis (botanik)">Epidermis</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%87i%C3%A7ek" title="Çiçek">Çiçek</a></li> <li><a href="/wiki/Temel_doku" title="Temel doku">Temel doku</a></li> <li><a href="/wiki/Yaprak" title="Yaprak">Yaprak</a></li> <li><a href="/wiki/Floem" title="Floem">Floem</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nternod" title="İnternod">İnternod</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%B6k" title="Kök">Kök</a></li> <li><a href="/wiki/S%C3%BCrg%C3%BCn_(botanik)" title="Sürgün (botanik)">Sürgün</a></li> <li><a href="/wiki/Tracheophyta" title="Tracheophyta">Damarlı bitki</a></li> <li><a href="/wiki/Damar_dokusu" title="Damar dokusu">Damar dokusu</a></li> <li><a href="/wiki/Ksilem" title="Ksilem">Ksilem</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Hayvan formu <br /> ve işlevi</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Soluma" title="Soluma">Soluma</a></li> <li><a href="/wiki/Dola%C5%9F%C4%B1m_sistemi" title="Dolaşım sistemi">Dolaşım sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/Endokrin_sistem" title="Endokrin sistem">Endokrin sistem</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nsan_sindirim_sistemi" title="İnsan sindirim sistemi">Sindirim sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/Homeostaz" title="Homeostaz">Homeostaz</a></li> <li><a href="/wiki/Ba%C4%9F%C4%B1%C5%9F%C4%B1kl%C4%B1k_sistemi" title="Bağışıklık sistemi">Bağışıklık sistemi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0%C3%A7_%C3%A7evre&action=edit&redlink=1" class="new" title="İç çevre (sayfa mevcut değil)">İç çevre</a></li> <li><a href="/wiki/Kas_sistemi" title="Kas sistemi">Kas sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/Sinir_sistemi" title="Sinir sistemi">Sinir sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%9Creme_sistemi" title="Üreme sistemi">Üreme sistemi</a></li> <li><a href="/wiki/Solunum_sistemi" title="Solunum sistemi">Solunum sistemi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/G%C4%B1da_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Gıda döngüsü">Gıda döngüsü</a></li> <li><a href="/wiki/Biyolojik_etkile%C5%9Fim" title="Biyolojik etkileşim">Biyolojik etkileşim</a></li> <li><a href="/wiki/Biyok%C3%BCtle" title="Biyokütle">Biyokütle</a></li> <li><a href="/wiki/Biyom" title="Biyom">Biyomlar</a></li> <li><a href="/wiki/Biyosfer" title="Biyosfer">Biyosfer</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0klim" title="İklim">İklim</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0klim_de%C4%9Fi%C5%9Fikli%C4%9Fi" title="İklim değişikliği">İklim değişikliği</a></li> <li><a href="/wiki/Kom%C3%BCnite" title="Komünite">Komünite</a></li> <li><a href="/wiki/Koruma_biyolojisi" title="Koruma biyolojisi">Koruma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ekosistem_ekolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekosistem ekolojisi (sayfa mevcut değil)">Ekosistem</a></li> <li><a href="/wiki/Habitat" title="Habitat">Habitat</a> <ul><li><a href="/wiki/Ekolojik_ni%C5%9F" title="Ekolojik niş">Niş</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mikrobiyom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mikrobiyom (sayfa mevcut değil)">Mikrobiyom</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%C3%BCfus_ekolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nüfus ekolojisi (sayfa mevcut değil)">Nüfus dinamikleri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaynak_(biyoloji)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaynak (biyoloji) (sayfa mevcut değil)">Kaynaklar</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0px 0px 0px 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Dosya:Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/140px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg" decoding="async" width="140" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/210px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Tree_of_life_by_Haeckel.jpg/280px-Tree_of_life_by_Haeckel.jpg 2x" data-file-width="1804" data-file-height="2856" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Biyolojideki_ara%C5%9Ft%C4%B1rma_y%C3%B6ntemleri_listesi" title="Biyolojideki araştırma yöntemleri listesi">Araştırma <br /> yöntemleri</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Laboratuvar <br /> teknikleri</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Genetik_m%C3%BChendisli%C4%9Fi" title="Genetik mühendisliği">Genetik mühendisliği</a></li> <li><a href="/wiki/Transformasyon" title="Transformasyon">Transformasyon</a></li> <li><a href="/wiki/Jel_elektroforezi" title="Jel elektroforezi">Jel elektroforezi</a></li> <li><a href="/wiki/Kromatografi" title="Kromatografi">Kromatografi</a></li> <li><a href="/wiki/Santrif%C3%BCjleme" title="Santrifüjleme">Santrifüjleme</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%BCcre_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Hücre kültürü">Hücre kültürü</a></li> <li><a href="/wiki/DNA_dizileme" title="DNA dizileme">DNA dizileme</a></li> <li><a href="/wiki/DNA_mikro%C3%A7ip" title="DNA mikroçip">DNA mikroçip</a></li> <li><a href="/wiki/Ye%C5%9Fil_floresan_protein" title="Yeşil floresan protein">Yeşil floresan protein</a></li> <li><a href="/wiki/Vekt%C3%B6r_(molek%C3%BCler_biyoloji)" title="Vektör (moleküler biyoloji)">Vektör</a></li> <li><a href="/wiki/Enzim_%C3%B6l%C3%A7%C3%BCm%C3%BC" title="Enzim ölçümü">Enzim ölçümü</a></li> <li><a href="/wiki/Protein_safla%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1" title="Protein saflaştırması">Protein saflaştırması</a></li> <li><a href="/wiki/Western_blot" title="Western blot">Western blot</a></li> <li><a href="/wiki/Northern_blot" title="Northern blot">Northern blot</a></li> <li><a href="/wiki/Southern_blot" title="Southern blot">Southern blot</a></li> <li><a href="/wiki/Restriksiyon_enzimi" title="Restriksiyon enzimi">Restriksiyon enzimi</a></li> <li><a href="/wiki/Polimeraz_zincir_reaksiyonu" title="Polimeraz zincir reaksiyonu">Polimeraz zincir reaksiyonu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%B0ki_hibritli_tarama&action=edit&redlink=1" class="new" title="İki hibritli tarama (sayfa mevcut değil)">İki hibritli tarama</a></li> <li><i><a href="/wiki/In_vivo" title="In vivo">In vivo</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/In_vitro" title="In vitro">In vitro</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/In_silico" title="In silico">In silico</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Saha teknikleri</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ku%C5%9Fak_transekti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuşak transekti (sayfa mevcut değil)">Kuşak transekti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etiketleme_ve_tekrar_yakalama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etiketleme ve tekrar yakalama (sayfa mevcut değil)">Etiketleme ve tekrar yakalama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%BCr_ke%C5%9Fif_e%C4%9Frisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tür keşif eğrisi (sayfa mevcut değil)">Tür keşif eğrisi</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Biyolojinin_ana_hatlar%C4%B1#Dallar" title="Biyolojinin ana hatları">Dallar</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><div class="excerpt-block"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26210209">.mw-parser-output .excerpt .selflink{font-weight:normal}.mw-parser-output .excerpt-indicator{border-left:3px solid #c8ccd1;margin:1em 0;padding-left:1em}</style><div class="excerpt"> <ul><li><a href="/wiki/Abiyogenez" title="Abiyogenez">Abiyogenez</a></li> <li><a href="/wiki/Aerobiyoloji" title="Aerobiyoloji">Aerobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Tarla_tar%C4%B1m%C4%B1" title="Tarla tarımı">Agronomi</a></li> <li><a href="/wiki/Agrostoloji" title="Agrostoloji">Agrostoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Anatomi" title="Anatomi">Anatomi</a></li> <li><a href="/wiki/Astrobiyoloji" title="Astrobiyoloji">Astrobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Bakteriyoloji" title="Bakteriyoloji">Bakteriyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Beslenme_bilimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Beslenme bilimi (sayfa mevcut değil)">Beslenme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bili%C5%9Fsel_biyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilişsel biyoloji (sayfa mevcut değil)">Bilişsel biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoco%C4%9Frafya" title="Biyocoğrafya">Biyocoğrafya</a></li> <li><a href="/wiki/Biyofizik" title="Biyofizik">Biyofizik</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoenformatik" title="Biyoenformatik">Biyoenformatik</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoistatistik" title="Biyoistatistik">Biyoistatistik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biyojeoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyojeoloji (sayfa mevcut değil)">Biyojeoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Biyokimya" title="Biyokimya">Biyokimya</a></li> <li><a href="/wiki/Biyomekanik" title="Biyomekanik">Biyomekanik</a></li> <li><a href="/wiki/Biyom%C3%BChendislik" title="Biyomühendislik">Biyomühendislik</a></li> <li><a href="/wiki/Biyosemiyotik" title="Biyosemiyotik">Biyosemiyotik</a></li> <li><a href="/wiki/Biyoteknoloji" title="Biyoteknoloji">Biyoteknoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Botanik" title="Botanik">Botanik</a></li> <li><a href="/wiki/Dendroloji" title="Dendroloji">Dendroloji</a></li> <li><a href="/wiki/Deniz_biyolojisi" title="Deniz biyolojisi">Deniz biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Ekolojik_genetik" title="Ekolojik genetik">Ekolojik genetik</a></li> <li><a href="/wiki/Ekoloji" title="Ekoloji">Ekoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Embriyoloji" title="Embriyoloji">Embriyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Entomoloji" title="Entomoloji">Entomoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Epidemiyoloji" title="Epidemiyoloji">Epidemiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Epigenetik" title="Epigenetik">Epigenetik</a></li> <li><a href="/wiki/Etoloji" title="Etoloji">Etoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Evrimsel_biyoloji" title="Evrimsel biyoloji">Evrimsel biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Farmakoloji" title="Farmakoloji">Farmakoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Fikoloji" title="Fikoloji">Fikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik">Filogenetik</a></li> <li><a href="/wiki/Fizyoloji" title="Fizyoloji">Fizyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fotobiyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fotobiyoloji (sayfa mevcut değil)">Fotobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Geli%C5%9Fim_biyolojisi" title="Gelişim biyolojisi">Gelişim biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Genetik" title="Genetik">Genetik</a></li> <li><a href="/wiki/Genomik" title="Genomik">Genomik</a></li> <li><a href="/wiki/Gerontoloji" title="Gerontoloji">Gerontoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Geli%C5%9Fimsel_plastisite" title="Gelişimsel plastisite">Gelişimsel plastisite</a></li> <li><a href="/wiki/Herpetoloji" title="Herpetoloji">Herpetoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Hesaplamal%C4%B1_biyoloji" title="Hesaplamalı biyoloji">Hesaplamalı biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Histoloji" title="Histoloji">Histoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%BCcresel_mikrobiyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hücresel mikrobiyoloji (sayfa mevcut değil)">Hücresel mikrobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0htiyoloji" title="İhtiyoloji">İhtiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0mm%C3%BCnoloji" title="İmmünoloji">İmmünoloji</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%B0nsan_biyolojisi" title="İnsan biyolojisi">İnsan biyolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jeobiyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jeobiyoloji (sayfa mevcut değil)">Jeobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Kimyasal_biyoloji" title="Kimyasal biyoloji">Kimyasal biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Koruma_biyolojisi" title="Koruma biyolojisi">Koruma biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Kriyobiyoloji" title="Kriyobiyoloji">Kriyobiyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kronobiyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kronobiyoloji (sayfa mevcut değil)">Kronobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Kuantum_biyolojisi" title="Kuantum biyolojisi">Kuantum biyolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lipidoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lipidoloji (sayfa mevcut değil)">Lipidoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Matematiksel_ve_teorik_biyoloji" title="Matematiksel ve teorik biyoloji">Matematiksel biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Mammaloji" title="Mammaloji">Mammaloji</a></li> <li><a href="/wiki/Mikoloji" title="Mikoloji">Mikoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Mikrobiyoloji" title="Mikrobiyoloji">Mikrobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Molek%C3%BCler_biyoloji" title="Moleküler biyoloji">Moleküler biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Morfoloji_(biyoloji)" title="Morfoloji (biyoloji)">Morfoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neontoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neontoloji (sayfa mevcut değil)">Neontoloji</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%B6robilim" title="Nörobilim">Nörobilim</a></li> <li><a href="/wiki/Ku%C5%9F_bilimi" title="Kuş bilimi">Ornitoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Ontojeni" title="Ontojeni">Ontojeni</a></li> <li><a href="/wiki/Kemikbilim" title="Kemikbilim">Osteoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Paleontoloji" title="Paleontoloji">Paleontoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Parazitoloji" title="Parazitoloji">Parazitoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Patoloji" title="Patoloji">Patoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Pomoloji" title="Pomoloji">Pomoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Primatoloji" title="Primatoloji">Primatoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Proteomik" title="Proteomik">Proteomik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protistoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protistoloji (sayfa mevcut değil)">Protistoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Radyobiyoloji" title="Radyobiyoloji">Radyobiyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sentetik_biyoloji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sentetik biyoloji (sayfa mevcut değil)">Sentetik biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Sistematik" title="Sistematik">Sistematik</a></li> <li><a href="/wiki/Sistem_biyolojisi" title="Sistem biyolojisi">Sistem biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Sitogenetik" title="Sitogenetik">Sitogenetik</a></li> <li><a href="/wiki/Sitoloji" title="Sitoloji">Sitoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Sosyobiyoloji" title="Sosyobiyoloji">Sosyobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Taksonomi_(biyoloji)" title="Taksonomi (biyoloji)">Taksonomi</a></li> <li><a href="/wiki/Tar%C4%B1m_bilimi" title="Tarım bilimi">Tarım bilimi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tatl%C4%B1_su_biyolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tatlı su biyolojisi (sayfa mevcut değil)">Tatlı su biyolojisi</a></li> <li><a href="/wiki/Teratoloji" title="Teratoloji">Teratoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Toksikoloji" title="Toksikoloji">Toksikoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%9Creme_biyolojisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Üreme biyolojisi (sayfa mevcut değil)">Üreme biyolojisi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Virofizik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virofizik (sayfa mevcut değil)">Virofizik</a></li> <li><a href="/wiki/Viroloji" title="Viroloji">Viroloji</a></li> <li><a href="/wiki/Yap%C4%B1sal_biyoloji" title="Yapısal biyoloji">Yapısal biyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Zenobiyoloji" title="Zenobiyoloji">Zenobiyoloji</a></li> <li><a href="/wiki/Zooloji" title="Zooloji">Zooloji</a></li></ul></div></div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Sözlükler</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Biyoloji_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biyoloji sözlüğü (sayfa mevcut değil)">Biyoloji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Botanik_terimler_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Botanik terimler sözlüğü (sayfa mevcut değil)">Botanik terimler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ekoloji_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ekoloji sözlüğü (sayfa mevcut değil)">Ekoloji terimler</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bitki_morfolojisi_s%C3%B6zl%C3%BC%C4%9F%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bitki morfolojisi sözlüğü (sayfa mevcut değil)">Bitki morfolojisi terimleri</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="Kategori"><img alt="Kategori" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/16px-Symbol_category.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/24px-Symbol_category.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Symbol_category.svg/32px-Symbol_category.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/Kategori:Biyoloji" title="Kategori:Biyoloji">Kategori</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Commons sayfası"><img alt="Commons sayfası" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Biology" class="extiw" title="commons:Biology">Commons</a></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="VikiProje"><img alt="VikiProje" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></span></span> <a href="/wiki/Vikiproje:Biyoloji" title="Vikiproje:Biyoloji">Vikiproje</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q808&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q808&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q808" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C4%B0spanya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İspanya Millî Kütüphanesi">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX527219">XX527219</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Fransa_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Fransa Millî Kütüphanesi">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11938341t">cb11938341t</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11938341t">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4063589-2">4063589-2</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Kongre_K%C3%BCt%C3%BCphanesi_Kontrol_Numaras%C4%B1" title="Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85143833">sh85143833</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Letonya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Letonya Millî Kütüphanesi">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000094794&P_CON_LNG=ENG">000094794</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Mill%C3%AE_Diyet_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Millî Diyet Kütüphanesi">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00560678">00560678</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph116578&CON_LNG=ENG">ph116578</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C4%B0srail_Ulusal_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İsrail Ulusal Kütüphanesi">NLI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007541431905171">987007541431905171</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Virüs&oldid=34229711">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Virüs&oldid=34229711</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Vir%C3%BCsler" title="Kategori:Virüsler">Virüsler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Viroloji" title="Kategori:Viroloji">Viroloji</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Kaynak_g%C3%B6sterme_hatas%C4%B1_bulunan_maddeler" title="Kategori:Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler">Kaynak gösterme hatası bulunan maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Webar%C5%9Fiv_%C5%9Fablonu_wayback_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1" title="Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları">Webarşiv şablonu wayback bağlantıları</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:PMID_sihirli_ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1_kullanan_sayfalar" title="Kategori:PMID sihirli bağlantısını kullanan sayfalar">PMID sihirli bağlantısını kullanan sayfalar</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:K%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1_ba%C4%9Flant%C4%B1ya_sahip_ana_madde_%C5%9Fablonu_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler">Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Pasaj_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Pasaj içeren maddeler">Pasaj içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:BNE_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:BNF_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">BNF tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LCCN_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LNB_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LNB tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NDL_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NLI_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 18.40, 18 Kasım 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz.<br />Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Vir%C3%BCs&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-xz5ct","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.600","walltime":"0.821","ppvisitednodes":{"value":3832,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":119398,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":456,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":25,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":46720,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 546.476 1 -total"," 23.29% 127.268 1 Şablon:Otomatik_taksonkutu"," 22.84% 124.820 6 Şablon:Dolaşım"," 17.08% 93.336 1 Şablon:Kaynakça"," 10.71% 58.505 1 Şablon:Biyoloji"," 10.13% 55.350 1 Şablon:Virüsler"," 9.58% 52.332 4 Şablon:Web_kaynağı"," 8.40% 45.895 1 Şablon:Pasaj"," 5.20% 28.403 1 Şablon:Otorite_kontrolü"," 5.16% 28.177 14 Şablon:Ana"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.225","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4270506,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6d89bc448d-22rwq","timestamp":"20241118221154","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Vir\u00fcs","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Vir%C3%BCs","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q808","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q808","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-13T17:53:06Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/82\/SARS-CoV-2_without_background.png","headline":"canl\u0131 ve ya cans\u0131z aras\u0131 mikroskobik enfeksiyon etkeni"}</script> </body> </html>