CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Propaganda (communicatie) - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"70c99697-9d10-4276-ab6b-5aefc13bc0eb","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Propaganda_(communicatie)","wgTitle":"Propaganda (communicatie)","wgCurRevisionId":68070093,"wgRevisionId":68070093,"wgArticleId":25262,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Propaganda","Politicologie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Propaganda_(communicatie)","wgRelevantArticleId":25262,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true, "wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q7281","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready", "user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth", "ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/1200px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1634"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/800px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1090"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/640px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="872"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Propaganda (communicatie) - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Propaganda_(communicatie)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Propaganda_(communicatie)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Propaganda_communicatie rootpage-Propaganda_communicatie skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Propaganda+%28communicatie%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Propaganda+%28communicatie%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Propaganda+%28communicatie%29" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Propaganda+%28communicatie%29" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Negatieve_klank" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Negatieve_klank"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Negatieve klank</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Negatieve_klank-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Negatieve klank-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Negatieve_klank-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Reclame" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Reclame"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Reclame</span> </div> </a> <ul id="toc-Reclame-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Plaats_en_tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Plaats_en_tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Plaats en tijd</span> </div> </a> <ul id="toc-Plaats_en_tijd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Propagandatechnieken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Propagandatechnieken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Propagandatechnieken</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Propagandatechnieken-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Propagandatechnieken-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Propagandatechnieken-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Beladen_begrippen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beladen_begrippen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Beladen begrippen</span> </div> </a> <ul id="toc-Beladen_begrippen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Eufemismen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eufemismen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Eufemismen</span> </div> </a> <ul id="toc-Eufemismen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Framing" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Framing"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Framing</span> </div> </a> <ul id="toc-Framing-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Overdragingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overdragingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Overdragingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Overdragingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Symbolen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Symbolen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Symbolen</span> </div> </a> <ul id="toc-Symbolen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Getuigenissen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Getuigenissen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Getuigenissen</span> </div> </a> <ul id="toc-Getuigenissen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_gewone_burger" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_gewone_burger"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>De gewone burger</span> </div> </a> <ul id="toc-De_gewone_burger-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bangmakerij" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bangmakerij"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8</span> <span>Bangmakerij</span> </div> </a> <ul id="toc-Bangmakerij-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cameratechnieken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cameratechnieken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.9</span> <span>Cameratechnieken</span> </div> </a> <ul id="toc-Cameratechnieken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Afkorten_van_namen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Afkorten_van_namen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.10</span> <span>Afkorten van namen</span> </div> </a> <ul id="toc-Afkorten_van_namen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Groepsdruk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Groepsdruk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.11</span> <span>Groepsdruk</span> </div> </a> <ul id="toc-Groepsdruk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Omgekeerde_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Omgekeerde_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.12</span> <span>Omgekeerde propaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Omgekeerde_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Monopolistisch_versus_dialogisch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Monopolistisch_versus_dialogisch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Monopolistisch versus dialogisch</span> </div> </a> <ul id="toc-Monopolistisch_versus_dialogisch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Soorten_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Soorten_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Soorten propaganda</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Soorten_propaganda-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Soorten propaganda-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Soorten_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Push-_en_pullpropaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Push-_en_pullpropaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Push- en pullpropaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Push-_en_pullpropaganda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Witte/zwarte_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Witte/zwarte_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Witte/zwarte propaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Witte/zwarte_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Grijze_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grijze_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Grijze propaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Grijze_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Doel_en_gevolg_van_inhoudelijke,_grijze_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Doel_en_gevolg_van_inhoudelijke,_grijze_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3.1</span> <span>Doel en gevolg van inhoudelijke, grijze propaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Doel_en_gevolg_van_inhoudelijke,_grijze_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Omgekeerd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Omgekeerd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3.2</span> <span>Omgekeerd</span> </div> </a> <ul id="toc-Omgekeerd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voorbeelden_van_propaganda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voorbeelden_van_propaganda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voorbeelden van propaganda</span> </div> </a> <ul id="toc-Voorbeelden_van_propaganda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Nederland</span> </div> </a> <ul id="toc-Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Propaganda (communicatie)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 112 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-112" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">112 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Aragonees" lang="an" hreflang="an" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Aragonees" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%D9%8A%D8%A9_(%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%AD)" title="دعاية (مصطلح) – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دعاية (مصطلح)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DD%A3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="پروپاݣاندا – Marokkaans Arabisch" lang="ary" hreflang="ary" data-title="پروپاݣاندا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Marokkaans Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="بروباجاندا – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بروباجاندا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/T%C9%99bli%C4%9Fat" title="Təbliğat – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Təbliğat" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D9%82%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="پروپاقاندا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="پروپاقاندا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Basjkiers" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Basjkiers" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Beiers" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Beiers" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Pruopaganda" title="Pruopaganda – Samogitisch" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Pruopaganda" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitisch" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Прапаганда – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Прапаганда" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Прапаганда – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Прапаганда" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A3%E0%A7%8B%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3%E0%A6%BE" title="উদ্দেশ্যপ্রণোদিত প্রচারণা – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="উদ্দেশ্যপ্রণোদিত প্রচারণা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A0%E0%BD%81%E0%BE%B2%E0%BD%96%E0%BC%8B%E0%BD%A6%E0%BE%92%E0%BE%B2%E0%BD%82%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="འཁྲབ་སྒྲགས། – Tibetaans" lang="bo" hreflang="bo" data-title="འཁྲབ་སྒྲགས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tibetaans" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Tsjetsjeens" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tsjetsjeens" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%86%D9%BE%D8%A7%DA%AF%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95" title="پرۆپاگەندە – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="پرۆپاگەندە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CE%BD%CE%B4%CE%B1" title="Προπαγάνδα – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Προπαγάνδα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Propaganda" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Propagando" title="Propagando – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Propagando" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="پروپاگاندا – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پروپاگاندا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Propagande" title="Propagande – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Propagande" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A2%D7%9E%D7%95%D7%9C%D7%94" title="תעמולה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="תעמולה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="अधिप्रचार – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अधिप्रचार" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Parchar" title="Parchar – Fijisch Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Parchar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fijisch Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%A6%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Քարոզչություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քարոզչություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Propagado" title="Propagado – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Propagado" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/%C3%81r%C3%B3%C3%B0ur" title="Áróður – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Áróður" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%83%91%E3%82%AC%E3%83%B3%E3%83%80" title="プロパガンダ – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="プロパガンダ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Propagandha" title="Propagandha – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Propagandha" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="პროპაგანდა – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პროპაგანდა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%B3%D1%96%D1%82-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B8%D1%85%D0%B0%D1%82" title="Үгіт-насихат – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Үгіт-насихат" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%84%A0%EC%A0%84_(%EC%82%AC%ED%9A%8C%ED%95%99)" title="선전 (사회학) – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="선전 (사회학)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Karatsjaj-Balkarisch" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Karatsjaj-Balkarisch" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Plontyans" title="Plontyans – Cornish" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Plontyans" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Cornish" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D2%AE%D0%B3%D2%AF%D1%82%D1%82%D3%A9%D3%A9" title="Үгүттөө – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Үгүттөө" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Limburgs" lang="li" hreflang="li" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgs" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fampielezan-kevitra" title="Fampielezan-kevitra – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fampielezan-kevitra" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%86%E0%B4%B6%E0%B4%AF%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%9A%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%A3%E0%B4%82" title="ആശയപ്രചാരണം – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ആശയപ്രചാരണം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%9A%E0%A4%BE%E0%A4%B0" title="प्रचार – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="प्रचार" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%92%E1%80%96%E1%80%BC%E1%80%94%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ဝါဒဖြန့်ခြင်း – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ဝါဒဖြန့်ခြင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A9%8D%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%AA%E0%A9%87%E0%A8%97%E0%A9%B0%E0%A8%A1%E0%A8%BE" title="ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪ੍ਰਾਪੇਗੰਡਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Piëmontees" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piëmontees" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D9%86%DA%88%D8%A7" title="پروپیگنڈا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پروپیگنڈا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%D8%A7%D8%AA" title="تبلیغات – Pasjtoe" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تبلیغات" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Pasjtoe" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Propagand%C4%83" title="Propagandă – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Propagandă" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D2%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаґанда – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Пропаґанда" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Jakoets" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Jakoets" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Sardijns" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardijns" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Prupaganna" title="Prupaganna – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Prupaganna" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Baradzira" title="Baradzira – Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Baradzira" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Shona" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Albanees" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Albanees" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%B0%E0%AF%88" title="பரப்புரை – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பரப்புரை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Tadzjieks" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tadzjieks" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%82%E0%B8%86%E0%B8%A9%E0%B8%93%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD" title="การโฆษณาชวนเชื่อ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="การโฆษณาชวนเชื่อ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Tataars" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tataars" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Пропаганда – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Пропаганда" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D9%86%DA%88%D8%A7" title="پروپیگنڈا – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="پروپیگنڈا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Propaganda" title="Propaganda – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Propaganda" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tuy%C3%AAn_truy%E1%BB%81n" title="Tuyên truyền – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tuyên truyền" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Propagand%C3%A1" title="Propagandá – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Propagandá" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%AE%A3%E4%BC%A0" title="政治宣传 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="政治宣传" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90" title="პროპაგანდა – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პროპაგანდა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%A8%D7%90%D7%A4%D7%90%D7%92%D7%90%D7%A0%D7%93%D7%A2" title="פראפאגאנדע – Jiddisch" lang="yi" hreflang="yi" data-title="פראפאגאנדע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Jiddisch" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%AE%A3%E4%BC%A0" title="政治宣传 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="政治宣传" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A8ng-t%C4%AB_soan-tho%C3%A2n" title="Chèng-tī soan-thoân – Minnanyu" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chèng-tī soan-thoân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnanyu" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%AE%A3%E5%82%B3" title="政治宣傳 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="政治宣傳" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7281#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Propaganda_(communicatie)" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Propaganda_(communicatie)" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Propaganda_(communicatie)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Propaganda_(communicatie)"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Propaganda_(communicatie)" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Propaganda_(communicatie)" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&oldid=68070093" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Propaganda_%28communicatie%29&id=68070093&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPropaganda_%28communicatie%29"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FPropaganda_%28communicatie%29"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Propaganda+%28communicatie%29"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Propaganda_%28communicatie%29&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Propaganda" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://nl.wikiquote.org/wiki/Propaganda" hreflang="nl"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q7281" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/260px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg" decoding="async" width="260" height="354" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/390px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg/520px-Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg 2x" data-file-width="1365" data-file-height="1859" /></a><figcaption>Amerikaanse WO-I-propaganda die de geesten rijp moest maken voor Amerikaanse oorlogsdeelname</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_0" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Movieton1944.ogv/260px--Movieton1944.ogv.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="194" data-durationhint="84" data-mwtitle="Movieton1944.ogv" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Movieton1944.ogv"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/Movieton1944.ogv/Movieton1944.ogv.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="322" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/ef/Movieton1944.ogv/Movieton1944.ogv.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="322" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ef/Movieton1944.ogv" type="video/ogg; codecs="theora, vorbis"" data-width="321" data-height="240" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AMovieton1944.ogv&lang=fi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fi" label="suomi ‪(fi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AMovieton1944.ogv&lang=zh-hans&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans" label="中文（简体） ‪(zh-hans)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AMovieton1944.ogv&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption>Patriottische montage uit 1944 van oorlogsscènes begeleid door het Amerikaanse volkslied</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_1" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/260px--How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="146" data-durationhint="1054" data-mwtitle="How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.480p.vp9.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.720p.vp9.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.1080p.vp9.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.144p.mjpeg.mov#t=0,00:11:11" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="256" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.240p.vp9.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.360p.vp9.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/54/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm/How_does_propaganda_change_our_beliefs.webm.360p.webm#t=0,00:11:11" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AHow_does_propaganda_change_our_beliefs.webm&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AHow_does_propaganda_change_our_beliefs.webm&lang=nl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="nl" label="Nederlands ‪(nl)‬" data-dir="ltr" /></video></span><figcaption>Hoe verandert propaganda je overtuigingen? Lezing door Etienne Augé (<a href="/wiki/Erasmus_Universiteit_Rotterdam" title="Erasmus Universiteit Rotterdam">Erasmus Universiteit Rotterdam</a>) - <a href="/wiki/Universiteit_van_Nederland" title="Universiteit van Nederland">Universiteit van Nederland</a> </figcaption></figure> <p><b>Propaganda</b> is een vorm van <a href="/wiki/Communicatie_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Communicatie (hoofdbetekenis)">communicatie</a>, waarbij door de belanghebbende partij wordt getracht aanhangers voor haar <a href="/wiki/Ideologie" title="Ideologie">gedachtegoed</a> te winnen. Door het bewust verspreiden van eenzijdige en/of verzonnen informatie, wordt geprobeerd de <a href="/wiki/Communis_opinio" title="Communis opinio">publieke opinie</a> te bespelen. </p><p>Het woord <i>propaganda</i> vindt zijn oorsprong in het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijnse</a> <i>propagare</i>, dat vermeerderen of voortplanten betekent.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In deze context en vorm (<a href="/wiki/Gerundivum" title="Gerundivum">gerundivum</a>) kan het vertaald worden als 'hetgeen vermeerderd moet worden'.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>'Propaganda' is voor het eerst gedocumenteerd in '<a href="/wiki/Congregatie_voor_de_Evangelisatie_van_de_Volkeren" title="Congregatie voor de Evangelisatie van de Volkeren">Congregatio de <i>propaganda</i> fide</a>', de, in 1622 door de paus ingestelde, kerkelijke organisatie ter <i>verbreiding</i> van het geloof. Sinds de negentiende eeuw wordt het woord ook buiten een religieuze context gebruikt. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Negatieve_klank">Negatieve klank</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Negatieve klank" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Negatieve klank"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Der_ewige_Jude_postcard.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Der_ewige_Jude_postcard.jpg/260px-Der_ewige_Jude_postcard.jpg" decoding="async" width="260" height="368" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Der_ewige_Jude_postcard.jpg/390px-Der_ewige_Jude_postcard.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Der_ewige_Jude_postcard.jpg/520px-Der_ewige_Jude_postcard.jpg 2x" data-file-width="2584" data-file-height="3660" /></a><figcaption>Antisemitische propaganda: "Der ewige Jude</figcaption></figure> <p>Het begrip propaganda kreeg in de 20e eeuw, met name in de <a href="/wiki/Jaren_1930" class="mw-redirect" title="Jaren 1930">jaren 1930</a> en <a href="/wiki/Jaren_1940" class="mw-redirect" title="Jaren 1940">1940</a>, voorafgaand aan, en tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a>, een negatieve gevoelswaarde, vanwege het vanuit een politiek, <a href="/wiki/Totalitarisme" title="Totalitarisme">totalitair systeem</a> verstrekken van eenzijdige, onvolledige, verhullende of zelfs leugenachtige informatie, om zo de <a href="/wiki/Publieke_opinie" class="mw-redirect" title="Publieke opinie">publieke opinie</a> te bespelen. In het <a href="/wiki/Nazi-Duitsland" title="Nazi-Duitsland">Duitsland van de periode 1933 tot 1945</a> speelde <a href="/wiki/Nazipropaganda" title="Nazipropaganda">nazipropaganda</a> een grote rol. <a href="/wiki/Joseph_Goebbels" title="Joseph Goebbels">Joseph Goebbels</a>, minister van openbare Voorlichting en Propaganda (soms afgekort tot <i>Propami</i> <sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) van het <a href="/wiki/Derde_Rijk" class="mw-redirect" title="Derde Rijk">Derde Rijk</a>, hield er het moreel van de Duitse burgerbevolking mee in stand, die te maken kreeg met bombardementen, verslechterende levensomstandigheden en, naarmate de oorlog vorderde, steeds slechter nieuws van het front. Propagandistische campagnes met een omvang zoals in nazi-Duitsland, maar ook van bijvoorbeeld de <a href="/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie">Sovjet-Unie</a> onder <a href="/wiki/Jozef_Stalin" title="Jozef Stalin">Jozef Stalin</a>, <a href="/wiki/Noord-Korea" title="Noord-Korea">Noord-Korea</a> en het <a href="/wiki/Irak" title="Irak">Irak</a> onder <a href="/wiki/Saddam_Hoessein" title="Saddam Hoessein">Saddam Hoessein</a>, worden ook wel <a href="/wiki/Indoctrinatie" title="Indoctrinatie">indoctrinatie</a> genoemd. Ze komen vooral voor - en kunnen ongecorrigeerd blijven bestaan - in <a href="/wiki/Dictatuur_(regeringsvorm)" class="mw-redirect" title="Dictatuur (regeringsvorm)">dictaturen</a> zonder <a href="/wiki/Vrijheid_van_meningsuiting" title="Vrijheid van meningsuiting">vrijheid van meningsuiting</a>. Kenmerkend is daarbij het sterke belang van de zender, die zijn eigen wensen probeert te realiseren zonder rekening te willen houden met het belang van de ontvanger. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Reclame">Reclame</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Reclame" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Reclame"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Propaganda en <a href="/wiki/Reclame" title="Reclame">reclame</a> hebben veel gemeen. Ook reclame gebruikt verhullende en vaak onware argumenten om een boodschap te verbreiden. Het verschil is dat reclame meestal voor <a href="/wiki/Commercie" class="mw-redirect" title="Commercie">commerciële</a> doeleinden wordt gebruikt en het vaak herkenbaar is als reclame, terwijl propaganda niet altijd als propaganda herkenbaar is. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Plaats_en_tijd">Plaats en tijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Plaats en tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Plaats en tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een Duits gezegde luidt: <i>Standort macht Standpunkt</i>, wat zoveel betekent als <i>een mening wordt gevormd door de plaats waar men zich bevindt</i>. Met andere woorden, wat de een propaganda vindt, is voor de ander de waarheid. In <a href="/wiki/Conflict_(onenigheid)" title="Conflict (onenigheid)">conflictsituaties</a> beschuldigen beide partijen elkaar dikwijls wederzijds, en terecht, van propaganda. In de oorlogen tegen <a href="/wiki/Slobodan_Milo%C5%A1evi%C4%87" title="Slobodan Milošević">Slobodan Milošević</a> en <a href="/wiki/Saddam_Hoessein" title="Saddam Hoessein">Saddam Hoessein</a>, werden beide leiders in de westerse media afgeschilderd als "erger dan <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a>". In Servië en Irak werd dit afgedaan als propaganda, terwijl in het <a href="/wiki/Westerse_wereld" title="Westerse wereld">westen</a> de indruk bestond van twee gevaarlijke figuren, die de wereldvrede bedreigden. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Propagandatechnieken">Propagandatechnieken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Propagandatechnieken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Propagandatechnieken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:US_PsyOps_leaflet.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/US_PsyOps_leaflet.jpg/260px-US_PsyOps_leaflet.jpg" decoding="async" width="260" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/US_PsyOps_leaflet.jpg/390px-US_PsyOps_leaflet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/US_PsyOps_leaflet.jpg/520px-US_PsyOps_leaflet.jpg 2x" data-file-width="583" data-file-height="295" /></a><figcaption>Informatiepamflet gebruikt door het Amerikaanse leger tijdens de oorlog in Afghanistan</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Victor_Klemperer" title="Victor Klemperer">Victor Klemperer</a> heeft propagandatechnieken van de <a href="/wiki/Nazi" title="Nazi">nazi</a>'s ontleed in zijn boek <i><a href="/wiki/LTI_%E2%80%93_Notizbuch_eines_Philologen" title="LTI – Notizbuch eines Philologen">LTI – Notizbuch eines Philologen</a></i>. Sindsdien zijn er veel nieuwe propagandavormen bijgekomen: </p> <ul><li>Eerlijk</li></ul> <dl><dd>De eenvoudigste vorm van propaganda: een eerlijk debat, waarbij de eigen meningsvorming aan het publiek wordt overgelaten.</dd> <dd>Voorbeeld: twee politieke tegenstanders gebruiken in een publiek debat eerlijke argumenten om elkaar op andere politieke gedachten te brengen.</dd></dl> <ul><li>Stijlvol</li></ul> <dl><dd>Voorbeelden zijn politici die hun spreekstijl bijschaven, hun uiterlijk veranderen of zorgen dat ze gezien worden op stijlvolle locaties om hun aantrekkingskracht te vergroten.</dd></dl> <ul><li>Trucs</li></ul> <dl><dd>Bepaalde trucs kunnen andermans impact verzwakken, bijvoorbeeld het verspreiden van een gerucht. Zo stapte in 2002 de 58-jarige Duitse <a href="/wiki/Bondskanselier_(Duitsland)" class="mw-redirect" title="Bondskanselier (Duitsland)">bondskanselier</a> <a href="/wiki/Gerhard_Schr%C3%B6der" title="Gerhard Schröder">Gerhard Schröder</a> naar de rechter, om een eind te maken aan het gerucht dat hij zijn haar verfde – het gerucht maakte hem belachelijk.</dd></dl> <ul><li>Misleiding</li></ul> <dl><dd>Mensen misleiden om ze zo met een bepaald idee te laten instemmen. Bijvoorbeeld valse propaganda in oorlogstijd, of in samenlevingen zonder vrije media die de leugen zouden kunnen ontdekken en onthullen.</dd> <dd>Vijandelijke troepen ervan overtuigen dat ze dichter bij een nederlaag zijn dan ze in werkelijkheid zijn.</dd></dl> <ul><li>Herhaling</li></ul> <dl><dd>Boodschappen telkens herhalen, waardoor het publiek deze op den duur voor waar aanneemt.</dd></dl> <ul><li>Grote leugens</li></ul> <dl><dd>Soms worden grote leugens eerder geloofd dan kleine, met name als de auteur van een leugen niet in staat wordt geacht een dergelijke, grote leugen te verkondigen.</dd></dl> <ul><li>Naamgevingen</li></ul> <dl><dd>Een slechte <a href="/wiki/Naam" title="Naam">naam</a> zodanig koppelen aan hetgeen men wil 'zwart maken', dat het al gediscrimineerd wordt voor het geanalyseerd kan worden. Het publiek legt automatisch de link met het slechte aspect, voordat men in staat is rationeel na te denken.</dd></dl> <p>Voorbeelden van afkeurende aanduidingen: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68175564">.mw-parser-output .kolommen-lijst{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .kolommen-lijst ul,.mw-parser-output .kolommen-lijst ol{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst li,.mw-parser-output .kolommen-lijst dd{margin-bottom:0;padding-bottom:0.1em;page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-0 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5714285em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.6em}html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst li,html.vector-feature-custom-font-size-clientpref-2 .mw-parser-output .kolommen-lijst dd{line-height:1.5em}.mw-parser-output .infobox .kolommen-lijst{margin-top:0}.mw-parser-output .kolommen-lijst figure{break-inside:avoid-column}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .kolommen-lijst{clear:both}}</style><div class="kolommen-lijst" style="column-width:9em; column-count:3;"> <ul><li><a href="/wiki/Ketter" title="Ketter">ketter</a></li> <li><a href="/wiki/Terrorist" class="mw-redirect" title="Terrorist">terrorist</a></li> <li><a href="/wiki/Fundamentalist" class="mw-redirect" title="Fundamentalist">fundamentalist</a></li> <li><a href="/wiki/Fascist" class="mw-redirect" title="Fascist">fascist</a></li> <li><a href="/wiki/Populist" class="mw-redirect" title="Populist">populist</a></li> <li><a href="/wiki/Woekerpolis" class="mw-redirect" title="Woekerpolis">woekerpolis</a></li> <li><a href="/wiki/Ego%C3%AFst" class="mw-redirect" title="Egoïst">egoïst</a></li> <li><a href="/wiki/Sekte" title="Sekte">sekteleider</a></li> <li><a href="/wiki/Proletariaat" class="mw-redirect" title="Proletariaat">proleet</a></li></ul> </div> <p>Bewust gebruik van adjectieven met een negatieve <a href="/wiki/Connotatie" title="Connotatie">connotatie</a>. Zo hebben "extreem" en "ingrijpend" een vergelijkbare <a href="/wiki/Betekenis" title="Betekenis">betekenis</a>, maar heeft extreem een veel negatievere connotatie. </p><p>Ook woorden als "dubieuze" of "vermeende" kunnen het onderwerp verdacht maken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beladen_begrippen">Beladen begrippen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Beladen begrippen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Beladen begrippen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:We_Can_Do_It!.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/We_Can_Do_It%21.jpg/260px-We_Can_Do_It%21.jpg" decoding="async" width="260" height="336" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/We_Can_Do_It%21.jpg/390px-We_Can_Do_It%21.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/We_Can_Do_It%21.jpg/520px-We_Can_Do_It%21.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1294" /></a><figcaption><a href="/wiki/We_Can_Do_It!" title="We Can Do It!">We Can Do It!</a> Een <a href="/wiki/Verenigde_Staten_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Verenigde Staten (hoofdbetekenis)">Amerikaanse</a> propagandaposter uit de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> (1943)</figcaption></figure> <p>Ieder <a href="/wiki/Individu" title="Individu">individu</a> heeft zijn eigen ideeën bij een bepaald begrip, interpreteert het anders dan anderen. Dit gebeurt vooral wanneer beloften niet duidelijk worden gedefinieerd, maar slechts met een paar grote woorden beschreven worden. </p><p>Enkele voorbeelden: </p> <ul><li><a href="/wiki/Normen_en_waarden" title="Normen en waarden">normen en waarden</a></li> <li><a href="/wiki/Tolerantie_(maatschappij)" title="Tolerantie (maatschappij)">tolerantie</a></li> <li><a href="/wiki/Democratie" title="Democratie">democratie</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eufemismen">Eufemismen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Eufemismen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Eufemismen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een boodschap positiever verpakken dan dat deze in werkelijkheid is. Soms door simpelweg het bijvoeglijk naamwoord 'positief' er voor te zetten, waardoor het wel positief moet zijn. Verder kan bijvoorbeeld 'Ministerie van Defensie' een <a href="/wiki/Eufemisme" title="Eufemisme">eufemisme</a> zijn voor een ministerie dat gericht is op 'offensie'. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:When_you_ride_alone,_you_ride_with_Hitler!.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg/260px-When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg" decoding="async" width="260" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg/390px-When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg/520px-When_you_ride_alone%2C_you_ride_with_Hitler%21.jpg 2x" data-file-width="33061" data-file-height="42287" /></a><figcaption>De Amerikaanse propagandaposter <i><a href="/wiki/When_you_ride_alone,_you_ride_with_Hitler" title="When you ride alone, you ride with Hitler">When you ride alone, you ride with Hitler</a></i> (1943) die het autodelen aanmoedigd</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Framing"><a href="/wiki/Framing" title="Framing">Framing</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Framing" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Framing"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Door bijvoorbeeld te stellen dat men iets wel of niet moet doen, omdat men anders asociaal of onmenselijk zou zijn. Niemand wil zo te boek staan, dus doet men het <a href="/wiki/Sociale_invloed" title="Sociale invloed">sociaal wenselijk geachte</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overdragingen">Overdragingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Overdragingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Overdragingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een instituut met autoriteit, of een begrip dat respect afdwingt, wordt gebruikt om het beoogde publiek een positief of negatief oordeel te doen vellen. Deze techniek wordt steevast in reclame toegepast: "laboratorium X heeft dit product getest en goedgekeurd". Minder concreet kunnen ook <a href="/wiki/God_(algemeen)" title="God (algemeen)">God</a>, <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">de kerk in het algemeen</a> of de <a href="/wiki/Overheid" title="Overheid">staat</a> als autoriteit gebruikt worden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Symbolen">Symbolen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Symbolen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Symbolen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Symbool" title="Symbool">Symbolen</a> worden vaak gebruikt bij overdragingen. Ze roepen, afhankelijk van het symbool, bepaalde sterke emoties op bij veel mensen, waar door de propaganda wordt op ingespeeld. </p><p>Voorbeelden: </p> <ul><li>nationale <a href="/wiki/Vlag" title="Vlag">vlag</a></li> <li><a href="/wiki/Swastika_(symbool)" title="Swastika (symbool)">swastika</a></li> <li><a href="/wiki/Uncle_Sam" title="Uncle Sam">Uncle Sam</a></li> <li>christelijk <a href="/wiki/Kruis_(christendom)" title="Kruis (christendom)">kruis</a></li> <li>zwaard van een krijger</li></ul> <p>In Cuba staan bijvoorbeeld anti-Amerikaanse propagandaborden, met daarop afgebeeld een swastika (hakenkruis) . </p><p>Ook combinaties zijn mogelijk, zoals het christelijk kruis met het zwaard van een krijger: de <a href="/wiki/Kerk_(instituut)" title="Kerk (instituut)">kerk</a> keurt <a href="/wiki/Oorlog" title="Oorlog">oorlog</a> goed en de krijger verdedigt deze. </p><p>Kleuren spelen bij propaganda een belangrijke rol; ze beïnvloeden de menselijke gemoedstoestand en roepen <a href="/wiki/Emotie" title="Emotie">emoties</a> op. Sterkere kleuren geven krachtigere emoties, terwijl rustgevende kleuren verzachtend werken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Getuigenissen">Getuigenissen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Getuigenissen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Getuigenissen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De goedkeuring van een bekende persoonlijkheid gebruiken om te overtuigen. Voorbeeld: </p> <ul><li>Amerikaanse presidentsverkiezingen van 1992: <a href="/wiki/Barbra_Streisand" title="Barbra Streisand">Barbra Streisand</a> steunt <a href="/wiki/Bill_Clinton" title="Bill Clinton">Bill Clinton</a> terwijl <a href="/wiki/Arnold_Schwarzenegger" title="Arnold Schwarzenegger">Arnold Schwarzenegger</a> achter <a href="/wiki/George_H.W._Bush" title="George H.W. Bush">George Bush</a> staat.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_gewone_burger">De gewone burger</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: De gewone burger" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: De gewone burger"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zich voordoen als iemand van het gewone volk, met dezelfde zorgen en opinies, staand tegenover een onzichtbare culturele elite. Bijvoorbeeld het in verkiezingspropaganda voorstellen van concurrerende politici als wereldvreemde, elitaire wijsneuzen die niet weten wat er op straat leeft. "Als je op mij stemt komt er iemand aan de macht die net als jullie is, iemand met dezelfde verzuchtingen en problemen. Met mij wordt het anders…". Voorbeeld: </p> <ul><li>Op een <a href="/w/index.php?title=Verkiezingstournee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Verkiezingstournee (de pagina bestaat niet)">verkiezingstournee</a> in juli 1992, werden de Clintons en senator en Mrs. Al Gore gefotografeerd in vrijetijdskleding, zittend op een baal hooi en wat pratend met boeren vlak bij Utica, Ohio. <i>The New York Times</i> plaatste deze foto op de voorpagina met de titel "Just Folks."</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bangmakerij">Bangmakerij</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Bangmakerij" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Bangmakerij"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De andere partij afschilderen als boeman, waarbij als die de macht in handen krijgt, er oorlog uitbreekt of de wereld vergaat. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cameratechnieken">Cameratechnieken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Cameratechnieken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Cameratechnieken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bijvoorbeeld het sterk inzoomen op het gezicht van een opponent, of het langzaam afspelen daarvan, wat onbewust angst opwekt. Of knippen in een opname met als doel het negatiever te laten lijken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Afkorten_van_namen">Afkorten van namen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Afkorten van namen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Afkorten van namen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De achternaam van een opponent afkorten tot een letter, waardoor het een misdadiger lijkt. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Groepsdruk">Groepsdruk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Groepsdruk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Groepsdruk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mensen motiveren om mee te doen omdat 'iedereen het doet'; appelleren aan een diep menselijk verlangen. Dit concept verklaart ook bijvoorbeeld het verschijnsel <a href="/wiki/Mode" title="Mode">mode</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Omgekeerde_propaganda">Omgekeerde propaganda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Omgekeerde propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Omgekeerde propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zo is er eens een centrale-bankwet aangenomen in de VS door stelselmatig in kranten te verkondigen dat de individuele banken dit absoluut niet zagen zitten, wat een leugen was. De bevolking had er toen juist wel vertrouwen in. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Monopolistisch_versus_dialogisch">Monopolistisch versus dialogisch</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Monopolistisch versus dialogisch" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Monopolistisch versus dialogisch"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:J._M._Flagg,_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_(1917).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg/260px-J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg" decoding="async" width="260" height="345" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg/390px-J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg/520px-J._M._Flagg%2C_I_Want_You_for_U.S._Army_poster_%281917%29.jpg 2x" data-file-width="9108" data-file-height="12092" /></a><figcaption>Amerikaanse propagandaposter om soldaten te werven (1916-1917)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_2" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/260px--Heiho_propagandafilm.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="195" data-durationhint="450" data-mwtitle="Heiho_propagandafilm.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Heiho_propagandafilm.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/Heiho_propagandafilm.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="640" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/61/Heiho_propagandafilm.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="768" data-height="576" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/Heiho_propagandafilm.webm.144p.mjpeg.mov" type="video/quicktime" data-transcodekey="144p.mjpeg.mov" data-width="192" data-height="144" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/Heiho_propagandafilm.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="320" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/Heiho_propagandafilm.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="480" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/61/Heiho_propagandafilm.webm/Heiho_propagandafilm.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="480" data-height="360" /></video></span><figcaption>Japanse propagandafilm om tijdens de <a href="/wiki/Azi%C3%AB_in_de_Tweede_Wereldoorlog" title="Azië in de Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> Indonesische hulpsoldaten (<a href="/wiki/Heiho" title="Heiho">Heiho</a>'s) te werven (1943).</figcaption></figure> <p>Voorbeelden van monopolistische propaganda zijn politieke en oorlogspropaganda: het verspreiden van ideeën en overtuigingen door machthebbers en <a href="/wiki/Totalitarisme" title="Totalitarisme">totalitaire</a> heersers, via alle mogelijke <a href="/wiki/Massacommunicatie" title="Massacommunicatie">communicatiemiddelen</a>, met als doel het publiek te winnen voor hun ideeën en overtuigingen. Propaganda wordt dan gebruikt als instrument om mensen te manipuleren en onder druk te zetten (oorlogspropaganda). Deze vorm van propaganda, tijdens de twee wereldoorlogen en daarna, vormt de historische oorsprong van het huidige slechte imago van propaganda als communicatievorm. </p> <ul><li>Dialogische propaganda staat voor een open en vrije keuze door de ontvanger. Op een neutrale, menselijke, wijze wordt getracht anderen 'te bekeren' tot gedachten en idealen, op het terrein van politiek, godsdienst, opvoeding en, in de reclame, van consumptie. Er wordt geïnformeerd en beeldvorming geschapen door (non-)profitinstellingen.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Soorten_propaganda">Soorten propaganda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Soorten propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Soorten propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Push-_en_pullpropaganda">Push- en pullpropaganda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Push- en pullpropaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Push- en pullpropaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Push</i>propaganda verspreidt zich unilateraal, als eenrichtingsverkeer, vanuit de informatiebron richting de doelgroep. De ontvanger heeft geen invloed op de hem toegespeelde <a href="/wiki/Informatie" title="Informatie">informatie</a>. Er is sprake van <i>pull</i>propaganda, als de burger er bewust voor kiest om doelgroepgerichte 'propaganda' tot zich te nemen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Witte/zwarte_propaganda"><span id="Witte.2Fzwarte_propaganda"></span>Witte/zwarte propaganda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Witte/zwarte propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Witte/zwarte propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bij 'witte' propaganda is duidelijk wie de bron is, en de afzender probeert dat ook niet te verbergen. 'Zwarte' propaganda daarentegen probeert zijn bron te verbergen en kan zelfs proberen de ontvanger ervan te overtuigen van een andere partij te zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grijze_propaganda">Grijze propaganda</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Grijze propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Grijze propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i>Grijze</i> propaganda kan de inhoud of de zender betreffen </p> <ul><li>inhoud: een combinatie van leugen en waarheid. Bijvoorbeeld een betrouwbare bron plus een leugen. Men noemt dit ook wel het "witwassen van verhalen" of "laundrying".</li></ul> <ul><li>bron (definitie volgens de US DOD, officieel Amerikaans woordenboek van militaire termen): propaganda die niet specifiek een bron aanhaalt</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Doel_en_gevolg_van_inhoudelijke,_grijze_propaganda"><span id="Doel_en_gevolg_van_inhoudelijke.2C_grijze_propaganda"></span>Doel en gevolg van inhoudelijke, grijze propaganda</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Doel en gevolg van inhoudelijke, grijze propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Doel en gevolg van inhoudelijke, grijze propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Inhoudelijke grijze propaganda heeft de volgende mogelijke effecten: </p> <ul><li>Direct effect (om verwarring te stichten): <ul><li>De leugen kan worden versterkt door de ware component, en zo aan geloofwaardigheid winnen.</li> <li>vermenging van waarheden en (te) opzichtige leugens, bijvoorbeeld door een nationale <a href="/wiki/Overheid" title="Overheid">overheid</a>, kan negatief uitpakken voor diens geloofwaardigheid.</li></ul></li> <li>Op termijn (om de waarheid te verdoezelen of ongeloofwaardig te maken): <ul><li>Om bepaalde informatie geheim te houden, kan men deze koppelen aan onjuiste informatie. De geheim te houden informatie wordt door het publiek daarom niet meer serieus genomen. Het verspreide verhaal (de combinatie waarheid en onwaarheid) zal beklijven, en worden bestempeld als <a href="/wiki/Broodjeaapverhaal" title="Broodjeaapverhaal">broodjeaapverhaal</a>.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Omgekeerd">Omgekeerd</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Omgekeerd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Omgekeerd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Andersom kan bepaalde (juiste) informatie worden bestempeld als grijze propaganda, om zo de correcte informatie en vooral de informatieleverancier, in diskrediet te brengen. Soms is dit moeilijk te ontkrachten, omdat bijvoorbeeld de bewijzen voor de als grijze propaganda bestempelde informatie, staatsgeheim zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voorbeelden_van_propaganda">Voorbeelden van propaganda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Voorbeelden van propaganda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Voorbeelden van propaganda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_3" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm/260px--Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="208" data-durationhint="61" data-mwtitle="Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_(restanten),_item_3_52445.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_(restanten),_item_3_52445.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="600" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="720" data-height="576" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="300" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="450" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/0/0c/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm/Vormingsdag_te_Roermond_-_Spiegel_der_beweging_%28restanten%29%2C_item_3_52445.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="450" data-height="360" /></video></span><figcaption>Propagandafilm uit 1943 van de <i>Filmdienst der <a href="/wiki/Nationaal-Socialistische_Beweging" title="Nationaal-Socialistische Beweging">NSB</a></i>. Verslag van de vormingsdsag van het district Limburg, gehouden in Roermond in tegenwoordigheid van <a href="/wiki/Anton_Mussert" title="Anton Mussert">Mussert</a>, <a href="/wiki/Fritz_Schmidt_(Generalkommissar)" title="Fritz Schmidt (Generalkommissar)">Schmidt</a> en <a href="/wiki/Max_de_Marchant_et_d%27Ansembourg" title="Max de Marchant et d'Ansembourg">Marchant et d'Ansembourgh</a>.</figcaption></figure> <ul><li>Herhaling van slogans, woorden en zinnen.</li> <li><a href="/wiki/Verkiezingscampagne" title="Verkiezingscampagne">Verkiezingscampagnes</a>.</li> <li><i>Embedded journalism</i>: journalisten krijgen toegang tot militaire operaties, mits ze gunstig over het leger/de oorlog schrijven.</li> <li>Gebruik van Bijbelse <a href="/wiki/Symbool" title="Symbool">symbolen</a> als de <a href="/wiki/Vredesduif" title="Vredesduif">vredesduif</a> en de <a href="/wiki/Regenboog" class="mw-disambig" title="Regenboog">regenboog</a>.</li> <li>Het versterken van antisemitische sentimenten door de nazi's.</li> <li>De <a href="/wiki/Sovjet" title="Sovjet">Sovjetregering</a> vervalste foto’s om <a href="/wiki/Leon_Trotski" class="mw-redirect" title="Leon Trotski">Leon Trotski</a>, een populaire tegenstander van Sovjetleider Stalin, onmogelijk te maken, en zo makkelijker te kunnen verwijderen.</li> <li>De Sovjet-overheid creëerde rolmodellen, die aan het Sovjet-volk ten voorbeeld werden gesteld als ideaalburgers. Bekende voorbeelden waren <a href="/wiki/Aleksej_Stachanov" title="Aleksej Stachanov">Aleksej Stachanov</a> en <a href="/wiki/Pavlik_Morozov" title="Pavlik Morozov">Pavlik Morozov</a>.</li> <li>Gezondheidscampagnes door de overheid. In de jaren 1980 gebruikte een Britse overheidscampagne tegen <a href="/wiki/Aids" title="Aids">aids</a> een grafsteen, samen met de slagzin ‘Sterf niet aan onwetendheid’, als symbool voor de dodelijke ziekte.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Politici die zich laten fotograferen met kinderen. Burgers die een mannelijke politieke leider zo zien, zullen hem eerder als ‘vaderfiguur’ accepteren.</li> <li>De Tsjechische overheid symboliseerde met het beeld van een zwaar beschadigde auto, verbonden met een kurkentrekker, wat rijden onder invloed kan veroorzaken.</li> <li>'Experts' in witte doktersjassen in reclameboodschappen, die de indruk van wetenschappelijke betrouwbaarheid moeten wekken.</li> <li>Schokkende beelden om de gevolgen van het <a href="/wiki/Broeikaseffect" title="Broeikaseffect">broeikaseffect</a> aan te tonen; bijvoorbeeld het natuurlijke <a href="/wiki/Afkalven" title="Afkalven">afkalven</a> van de <a href="/wiki/Perito_Morenogletsjer" title="Perito Morenogletsjer">Perito Morenogletsjer</a>, of ijsberen die te pletter vallen.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Het tonen van oorlogsslachtoffers als teken van overwinning.</li> <li>Het tonen van executies bijvoorbeeld door <a href="/wiki/Moslimfundamentalisme" title="Moslimfundamentalisme">moslimfundamentalisten</a> als <a href="/wiki/Islamitische_Staat_(in_Irak_en_de_Levant)" title="Islamitische Staat (in Irak en de Levant)">ISIS</a> en <a href="/wiki/Al_Qaida" title="Al Qaida">Al Qaida</a>, om angst in te boezemen.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nederland">Nederland</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><span><video id="mwe_player_4" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm/260px--Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="260" height="208" data-durationhint="189" data-mwtitle="Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/Bestand:Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="600" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-width="720" data-height="576" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="300" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="450" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/bd/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm/Vreugde_en_arbeid_-_Spiegel_der_Beweging_nr._2114483.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="450" data-height="360" /></video></span><figcaption>Propagandafilm uit 1941 van de <i>Filmdienst der <a href="/wiki/Nationaal-Socialistische_Beweging" title="Nationaal-Socialistische Beweging">NSB</a></i>. De door NSB geannexeerde <a href="/wiki/Nederlands_Verbond_van_Vakverenigingen" title="Nederlands Verbond van Vakverenigingen">NVV</a> heeft in verschillende plaatsen arbeidersvakantieoorden, de zogenaamde <a href="/wiki/Pieter_Jelles_Troelstra" title="Pieter Jelles Troelstra">Troelstra</a>-oorden. Beelden van arbeidersfamilies in deze vakantieoorden o.a. in <a href="/wiki/Beekbergen" title="Beekbergen">Beekbergen</a>.</figcaption></figure> <p>In 2017 werd in de <a href="/wiki/Nederlandse_krijgsmacht" title="Nederlandse krijgsmacht">Nederlandse krijgsmacht</a> de <a href="/w/index.php?title=Counter_Hybrid_Unit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Counter Hybrid Unit (de pagina bestaat niet)">Counter Hybrid Unit</a> in het leven geroepen, om de <a href="/w/index.php?title=Hybride_oorlogvoering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hybride oorlogvoering (de pagina bestaat niet)">hybride dreigingen</a> te onderzoeken, waarmee „de vijand bijvoorbeeld politieke processen beïnvloedt [...] en <a href="/wiki/Nepnieuws" title="Nepnieuws">nepnieuws</a> verspreidt.” Daartegen zou een gerichte <a href="/w/index.php?title=Contra-propaganda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contra-propaganda (de pagina bestaat niet)">contra-propagandacampagne</a> vanuit de Nederlandse overheid tot de mogelijkheden behoren. In dit verband werd gewezen op de vermoedelijke pogingen van, met Rusland verbonden, <a href="/wiki/Troll_(internet)" class="mw-redirect" title="Troll (internet)">trollengroepen</a> die probeerden de berichtgeving in de <a href="/wiki/Massacommunicatie" title="Massacommunicatie">media</a> over de <a href="/wiki/MH17" class="mw-redirect" title="MH17">MH17</a> te beïnvloeden. <sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur">Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Noam_Chomsky" title="Noam Chomsky">Noam Chomsky</a>, Edward Herman: <i><a href="/wiki/Manufacturing_Consent" title="Manufacturing Consent">Manufacturing Consent</a>. The Political Economy of the Mass Media.</i> New York: Pantheon Books, 1988.</li> <li>Patrick Conley: <i>Der parteiliche Journalist.</i> Berlin: Metropol, 2012. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-3-86331-050-9" title="Speciaal:Boekbronnen/978-3-86331-050-9">ISBN 978-3-86331-050-9</a></span>.</li> <li>Paul Rutherford: <i>Weapons of Mass Persuasion. Marketing the War Against Iraq.</i> Toronto: University of Toronto Press, 2004. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-8020-8995-X" title="Speciaal:Boekbronnen/0-8020-8995-X">ISBN 0-8020-8995-X</a></span></li> <li>Ludwig Verduyn: <i>De Tweede Wereldoorlog door de ogen van de Duitsers. De geschiedenis van het propagandatijdschrift Signaal</i>. Leuven: <a href="/wiki/Uitgeverij_Van_Halewyck" title="Uitgeverij Van Halewyck">Van Halewyck</a>, 2010. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-94-6131025-5" title="Speciaal:Boekbronnen/978-94-6131025-5">ISBN 978-94-6131025-5</a></span></li> <li>Paul van Damme, <i>Propaganda in België, 1934-1951</i>, 2018. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789059089204" title="Speciaal:Boekbronnen/9789059089204">ISBN 9789059089204</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68175564"><div class="kolommen-lijst" style="column-width:15em; column-count:3;"> <ul><li><a href="/wiki/Psychologische_oorlogvoering" title="Psychologische oorlogvoering">Psychologische oorlogvoering</a></li> <li><a href="/wiki/Spindoctor" title="Spindoctor">Spindoctor</a></li> <li><a href="/wiki/Medialogica" title="Medialogica">Medialogica</a></li> <li><a href="/wiki/Sociale_marketing" title="Sociale marketing">Sociale marketing</a></li> <li><a href="/wiki/De_Grote_Leugen" title="De Grote Leugen">De Grote Leugen</a></li> <li><a href="/wiki/Ideologie" title="Ideologie">Ideologie</a></li> <li><a href="/wiki/Propagandamodel" title="Propagandamodel">Propagandamodel</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_Bernays" title="Edward Bernays">Edward Bernays</a></li></ul> </div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <ul><li>Brown, J.A.C. (1963) Psychologie van de beïnvloeding. Van propaganda tot hersenspoeling.</li></ul> <hr /> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2018"><cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/1073023786">Woordenboek Latijn/Nederlands</a></i></cite>. Amsterdam University Press, Amsterdam (2018). <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/978-94-6372-051-9" title="Speciaal:Boekbronnen/978-94-6372-051-9">ISBN 978-94-6372-051-9</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF1999"><span style="font-variant:small-caps;">Heuvel, Ary van den.</span> (1999). <cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/67890581">Grammaticus : basisgrammatica Latijn</a></i></cite>. Hermaion, Lunteren. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/90-5027-092-1" title="Speciaal:Boekbronnen/90-5027-092-1">ISBN 90-5027-092-1</a></span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">J. Fernhout</span>, <span style="font-variant:small-caps;">J. J. E. Hondius</span>. <cite><i>Lingua Latina: 1. Grammatica Latijn leren</i></cite>, 6e druk. Gebr. Zomer en Keunings, "72", pp. 156.</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Jeder stirbt für sich allein</i>, Hans Fallada</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=iroty5zwOVw">AIDS: Monolith (1987)</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140828093047/http://www.ad.nl/ad/nl/5596/Planet/article/detail/2038500/2009/12/11/IJsberen-vallen-uit-de-lucht.dhtml">IJsberen vallen uit de lucht</a>, AD, 11-12-2009</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrc.nl/nieuws/2019/10/30/krijgsmacht-onderzoekt-inzetten-van-desinformatie-a3978652">Krijgsmacht onderzoekt inzetten van desinformatie - Informatie-oorlog: Nederland wil zich beter wapenen tegen vijandige nepnieuwscampagnes. Ook met beïnvloeding die nu nog niet mag</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraaf.nl/nieuws/541201400/krijgsmacht-onderzoekt-inzetten-van-propaganda">Krijgsmacht onderzoekt inzetten van propaganda</a></span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Government_propaganda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Government propaganda">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Government_propaganda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Government propaganda">Government propaganda</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&oldid=68070093">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&oldid=68070093</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Propaganda" title="Categorie:Propaganda">Propaganda</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Politicologie" title="Categorie:Politicologie">Politicologie</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 5 sep 2024 om 10:23.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Propaganda_(communicatie)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7dfb9d98f5-76fmh","wgBackendResponseTime":151,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.171","walltime":"0.475","ppvisitednodes":{"value":1731,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":5754,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2059,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":6775,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 119.003 1 -total"," 45.08% 53.649 1 Sjabloon:Appendix"," 42.84% 50.980 1 Sjabloon:References"," 33.41% 39.757 1 Sjabloon:Commonscat"," 29.76% 35.421 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 24.31% 28.932 3 Sjabloon:Citeer_boek"," 17.16% 20.421 2 Sjabloon:Kolommen_lijst"," 8.41% 10.014 2 Sjabloon:First_non_empty"," 3.75% 4.468 2 Sjabloon:Sfnref"," 2.43% 2.892 3 Sjabloon:Aut"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.010","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":955701,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7769799cfb-tqz4v","timestamp":"20241113114049","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Propaganda (communicatie)","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Propaganda_(communicatie)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7281","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q7281","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-10-17T08:43:44Z","dateModified":"2024-09-05T09:23:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e6\/Tell_That_To_The_Marines_Recruitment_Poster.jpg","headline":"vorm van communicatie bedoeld om het publiek te be\u00efnvloeden door slechts \u00e9\u00e9n kant van het argument te presenteren"}</script> </body> </html>