CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tiếng Nùng – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"c5e941b3-cf92-40d3-a746-3b56ff24224e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tiếng_Nùng","wgTitle":"Tiếng Nùng","wgCurRevisionId":71718398,"wgRevisionId":71718398,"wgArticleId":786187,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Tranh chấp độ chính xác","Ngôn ngữ tại Việt Nam","Nhóm ngôn ngữ Thái","Ngôn ngữ có thanh điệu"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tiếng_Nùng","wgRelevantArticleId":786187, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q72695","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet", "ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/1200px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1497"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/800px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="998"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/640px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tiếng Nùng – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tiếng_Nùng rootpage-Tiếng_Nùng skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Các_phương_ngữ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_phương_ngữ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Các phương ngữ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Các_phương_ngữ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Các phương ngữ</span> </button> <ul id="toc-Các_phương_ngữ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cao_Bằng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cao_Bằng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Cao Bằng</span> </div> </a> <ul id="toc-Cao_Bằng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lạng_Sơn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lạng_Sơn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Lạng Sơn</span> </div> </a> <ul id="toc-Lạng_Sơn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lào_Cai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lào_Cai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Lào Cai</span> </div> </a> <ul id="toc-Lào_Cai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khác"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Khác</span> </div> </a> <ul id="toc-Khác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vị_trí_trong_ngữ_chi_Tai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vị_trí_trong_ngữ_chi_Tai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Vị trí trong ngữ chi Tai</span> </div> </a> <ul id="toc-Vị_trí_trong_ngữ_chi_Tai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Từ_vựng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_vựng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Từ vựng</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Từ_vựng-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Từ vựng</span> </button> <ul id="toc-Từ_vựng-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Từ_thuần_Tày_Nùng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_thuần_Tày_Nùng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Từ thuần Tày Nùng</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_thuần_Tày_Nùng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Từ_mượn_tiếng_Hán" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_mượn_tiếng_Hán"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Từ mượn tiếng Hán</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_mượn_tiếng_Hán-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Từ_mượn_tiếng_Việt" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_mượn_tiếng_Việt"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Từ mượn tiếng Việt</span> </div> </a> <ul id="toc-Từ_mượn_tiếng_Việt-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Đại_từ_nhân_xưng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Đại_từ_nhân_xưng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Đại từ nhân xưng</span> </div> </a> <ul id="toc-Đại_từ_nhân_xưng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-So_sánh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#So_sánh"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>So sánh</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-So_sánh-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục So sánh</span> </button> <ul id="toc-So_sánh-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Giữa một số phương ngữ Nùng</span> </div> </a> <ul id="toc-Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng_và_Tày" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng_và_Tày"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Giữa một số phương ngữ Nùng và Tày</span> </div> </a> <ul id="toc-Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng_và_Tày-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-So_sánh_với_một_số_ngôn_ngữ_Tai_Tây_Nam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#So_sánh_với_một_số_ngôn_ngữ_Tai_Tây_Nam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>So sánh với một số ngôn ngữ Tai Tây Nam</span> </div> </a> <ul id="toc-So_sánh_với_một_số_ngôn_ngữ_Tai_Tây_Nam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chữ_Nùng_Latinh_của_SIL" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chữ_Nùng_Latinh_của_SIL"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Chữ Nùng Latinh của SIL</span> </div> </a> <ul id="toc-Chữ_Nùng_Latinh_của_SIL-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chữ_Nùng_Latinh_1961" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chữ_Nùng_Latinh_1961"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Chữ Nùng Latinh 1961</span> </div> </a> <ul id="toc-Chữ_Nùng_Latinh_1961-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Tiếng Nùng</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 11 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-11" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">11 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/N%C3%B9ng_language_(Tai)" title="Nùng language (Tai) – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Nùng language (Tai)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%88%99%EC%96%B4" title="눙어 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="눙어" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nung_(kam-tai_jezik)" title="Nung (kam-tai jezik) – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Nung (kam-tai jezik)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Pagsasao_a_Nung_(Tai)" title="Pagsasao a Nung (Tai) – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Pagsasao a Nung (Tai)" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kinung" title="Kinung – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kinung" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Lenga_nung" title="Lenga nung – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Lenga nung" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C4%99zyk_n%C3%B9ng" title="Język nùng – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Język nùng" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_nung_(tai)" title="Língua nung (tai) – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Língua nung (tai)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%83%D0%BD%D0%B3" title="Нунг – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Нунг" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%87" title="ภาษานุง – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="ภาษานุง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%84%82%E8%AA%9E" title="儂語 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="儂語" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q72695#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&oldid=71718398" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&id=71718398&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTi%25E1%25BA%25BFng_N%25C3%25B9ng"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FTi%25E1%25BA%25BFng_N%25C3%25B9ng"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q72695" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="infobox vevent" style="width:22em"><tbody><tr><th colspan="2" class="above" style="padding:12px;text-align:center;vertical-align:middle;line-height:1.1em;font-size:135%;font-weight:bold;color:black;font-size:135%; color: black; background-color: #E6E6FA;">Tiếng Nùng</th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;font-size:110%; color: black; background-color: #E6E6FA;"><i>Kauq Nuangz</i>, <i>Kauq Noangz</i>, <i>Kauq Raeuz</i>, <i>Nohng</i></td></tr><tr><th scope="row">Sử dụng tại</th><td><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a></td></tr><tr><th scope="row">Tổng số người nói</th><td>856.000 (thống kê 1999); 968.800 (thống kê 2009)<sup id="cite_ref-TK_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-TK-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF" class="mw-redirect" title="Hệ ngôn ngữ">Phân loại</a></th><td><a href="/wiki/H%E1%BB%87_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Tai-Kadai" class="mw-redirect" title="Hệ ngôn ngữ Tai-Kadai">Tai-Kadai</a><ul style="line-height:100%; margin-left:15px;padding-left:0"><li><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Th%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Thái">Tai</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:0"><li><a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Tai_Trung_t%C3%A2m" title="Nhóm ngôn ngữ Tai Trung tâm">Tai trung tâm</a><ul style="line-height:100%; margin-left:5px;padding-left:0"><li><b>Tiếng Nùng</b></li></ul></li></ul></li></ul></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;color: black; background-color: #E6E6FA;">Mã ngôn ngữ</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/ISO_639-3" title="ISO 639-3">ISO 639-3</a></th><td>cả hai:<br /><code><a href="https://iso639-3.sil.org/code/zhn" class="extiw" title="iso639-3:zhn">zhn</a></code> – Tiếng Nùng Trung Quốc<br /><code><a href="https://iso639-3.sil.org/code/nut" class="extiw" title="iso639-3:nut">nut</a></code> – Tiếng Nùng Việt Nam</td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Taikadai-en.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/220px-Taikadai-en.svg.png" decoding="async" width="220" height="274" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/330px-Taikadai-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/440px-Taikadai-en.svg.png 2x" data-file-width="433" data-file-height="540" /></a></span><div style="text-align:left;">Phân bố ngữ hệ Tai-Kadai.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>a<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><div>   <table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; color: inherit; background:transparent; width:100%;"><tbody><tr> <td style="width: 50%;text-align: left; vertical-align: top;"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144386">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:blue; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Kadai (hay Kra)<br /><i>bao gồm <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng_V%E1%BA%BBn" title="Tiếng Nùng Vẻn">tiếng Nùng Vẻn</a></i></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#DB4FFF; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Kam–Sui</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#B000A6; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Bê</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#80FF00; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Hlai</div> <p>  </p> </td> <td style="width: 50%;text-align: left; vertical-align: top;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FFEC19; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tai Bắc<br /><i>Hai nhóm chính:</i><br />*<i>Các phương ngữ Tráng Bắc và Bố Y</i></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FF4C00; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tai Trung tâm<br /><i>Ba nhóm chính:</i><br />*<i>Các phương ngữ Nùng</i><br />*<i>Các phương ngữ Tày</i><br />*<i>Các phương ngữ Tráng Nam</i></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FF9D00; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> Tai Tây Nam<br /><i>Ba nhóm chính:</i><br />*<i>Thái Lan</i><br />*<i>Lào</i><br />*<i>Shan</i></div> <p>  </p> </td></tr></tbody></table></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text">Hệ thống phân loại các ngôn ngữ Tai gồm: Tai Bắc, Tai Trung tâm, Tai Tây Nam do André-Georges Haudricourt (1956), Li Fang-Kuei 李方桂 (1977), William J. Gedney (1989) đưa ra. Pittayawat Pittayaporn trong luận văn tiến sĩ tại đại học Cornell (2009) đưa ra hệ thống phân loại hoàn toàn khác</span> </li> </ol></div></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Tiếng Nùng</b> là một nhóm các ngôn ngữ thuộc nhánh Tai Trung tâm trong <a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Th%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Thái">ngữ chi Tai</a> của <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Tai-Kadai" class="mw-redirect" title="Hệ ngôn ngữ Tai-Kadai">ngữ hệ Tai-Kadai</a>. Các cư dân nói nhóm ngôn ngữ này được chính phủ Việt Nam phân loại là <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_N%C3%B9ng" title="Người Nùng">người Nùng</a>. Ngôn ngữ này được nói chủ yếu ở các tỉnh <a href="/wiki/L%E1%BA%A1ng_S%C6%A1n" title="Lạng Sơn">Lạng Sơn</a> và <a href="/wiki/Cao_B%E1%BA%B1ng" title="Cao Bằng">Cao Bằng</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a>. </p><p>Theo <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%81u_tra_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Điều tra dân số">Tổng điều tra dân số và nhà ở</a> năm <a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a>, người Nùng ở Việt Nam có dân số 968.800 người, là dân tộc có dân số đứng thứ 7 tại Việt Nam, có mặt trên tất cả 63 <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Tỉnh (Việt Nam)">tỉnh</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Thành phố (Việt Nam)">thành phố</a><sup id="cite_ref-TK_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-TK-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Số người nói tiếng Nùng có thể nhỏ hơn số liệu trên chút ít. </p><p>Các nhóm địa phương của người Nùng như Nùng An, Nùng Phàn Sình, Nùng Cháo, Nùng Dín, Nùng Xuồng có sự khác biệt ít nhiều về ngôn ngữ, bao gồm ngữ âm và một phần từ vựng giữa tiếng nói các địa phương. Tiếng Nùng An phát âm gần như tiếng <a href="/wiki/Cao_Lan" class="mw-disambig" title="Cao Lan">Cao Lan</a> – <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_S%C3%A1n_Chay" title="Người Sán Chay">Sán Chay</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Gi%C3%A1y" class="mw-redirect" title="Tiếng Giáy">tiếng Giáy</a>. Tiếng nói người Nùng Phủ được ảnh hưởng bởi âm sắc của <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0y" title="Tiếng Tày">tiếng Tày</a><sup id="cite_ref-TN1_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN1-3"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Người Nùng dùng chữ Hán hay chữ Nôm Nùng (được phát triển khoảng thế kỷ 17) để ghi chép thơ ca và truyện cổ dân gian<sup id="cite_ref-TN3_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN3-4"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bài Mo Nùng được ghi bằng chữ Nôm trên giấy bản, gia phả nhiều dòng họ còn giữ lại cũng được ghi bằng chữ Nôm Nùng<sup id="cite_ref-TN1_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-TN1-3"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Năm 1924, tiếng Nùng lần đầu tiên được ghi theo hệ chữ Latinh nhờ các công trình của linh mục người Pháp François M. Savina. Viện Ngôn Ngữ Học Mùa Hè (Summer Institute of Linguistics - SIL International) trước năm 1975 cũng có một bộ chữ cho người Nùng Phản Slình sống ở miền nam Việt Nam. Ở miền bắc Việt Nam, có thêm phương án chữ Tày-Nùng dựa trên cơ sở chữ quốc ngữ từ năm 1961. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Các_phương_ngữ"><span id="C.C3.A1c_ph.C6.B0.C6.A1ng_ng.E1.BB.AF"></span>Các phương ngữ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Các phương ngữ”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các phương ngữ"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:TNZB2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/TNZB2.png/300px-TNZB2.png" decoding="async" width="300" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/TNZB2.png/450px-TNZB2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/TNZB2.png/600px-TNZB2.png 2x" data-file-width="3511" data-file-height="2484" /></a><figcaption>Bản đồ phân bố các ngôn ngữ Nùng, Tày, Tráng, Bố Y tại Việt Nam và Trung Quốc.</figcaption></figure> <p>Tiếng Nùng bao gồm nhiều phương ngữ, một vài trong số đó được liệt kê như sau: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cao_Bằng"><span id="Cao_B.E1.BA.B1ng"></span>Cao Bằng</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Cao Bằng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cao Bằng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Nùng An</i> được nói ở Quảng Uyên, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Giống những người nói tiếng Tráng ở Long An (Long'an 隆安), huyện Tĩnh Tây (Jingxi 靖西县), tỉnh Quảng Tây, Nùng An mang cả hai đặc điểm của Tai Trung Tâm và Tai Bắc. Có khoảng 26.000 Nùng An sống ở Tĩnh Tây, nằm ngay phía bắc các khu vực sinh sống của Nùng An ở Việt Nam.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo Beth Nicolson (2000), có một nhóm nhỏ tại xã Cao Trĩ, huyện Ba Bể, cách không xa hồ Ba Bể, cũng tự gọi mình là Nùng An.<sup id="cite_ref-NungAn_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-NungAn-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Họ cho biết đã di cư từ phía đông Cao Bằng tới hơn 60 năm trước và tổ tiên của họ đến từ Trung Quốc một trăm năm trước.<sup id="cite_ref-NungAn_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-NungAn-6"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các đặc điểm Tai Bắc của Nùng An có thể được lý giải khi các cư dân nói nhóm Tai Bắc di cư vào vùng nói nhóm Tai Trung Tâm ở Cao Bằng. Sự pha trộn giữa Tai Bắc và Tai Trung Tâm cũng được tìm thấy ở tiếng Cao Lan và Tsưn-wa (Thôn Lão).<sup id="cite_ref-Strecker_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Strecker-7"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>Nùng Giang</i> được nói ở huyện Hà Quảng, Hạ Lang, Trà Lĩnh tỉnh Cao Bằng. Nùng Giang cũng được nói xuyên biên giới tại Bình Mãng (Pingmeng 平孟镇), huyện Tĩnh Tây, tỉnh Quảng Tây. Người Nùng Giang tự gọi mình là <i>nung jang</i> hoặc <i>pou jang</i>.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo Zheng (1996:3), các cư dân ở huyện Tĩnh Tây (Jingxi) thuộc Quảng Tây, nằm ngay phía bắc khu vực sinh sống của Nùng Giang tự gọi mình là <i>ken<sup>2</sup> tho<sup>3</sup></i> hoặc <i>jang<sup>1</sup></i>.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các khu vực này tập trung đông đúc cư dân Tai; riêng tại Tĩnh Tây nơi nhóm này được phân loại là người Tráng, người Tai chiếm hơn 99%.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lạng_Sơn"><span id="L.E1.BA.A1ng_S.C6.A1n"></span>Lạng Sơn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Lạng Sơn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lạng Sơn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Nùng Phản Slình</i> được nói ở huyện Cao Lộc, Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng tỉnh Lạng Sơn và huyện Yên Thế, Lạng Giang của tỉnh Bắc Giang. <i>Phản/Fản Slình</i> là một từ tiếng Nùng tương đương với <i>Wancheng</i> (萬承) trong tiếng Hán (Vạn Chửng trong tiếng Việt).<sup id="cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-DavidB.Wangsgard-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong địa phận <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2n,_S%C3%B9ng_T%E1%BA%A3" title="Đại Tân, Sùng Tả">huyện Đại Tân</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_T%C3%A2y" title="Quảng Tây">Quảng Tây</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> ngày nay, từng tồn tại 8 trong số các thổ ty (<i>tusi</i>) tồn tại lâu nhất tại tây nam Trung Quốc, từ 1369-1906.<sup id="cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-DavidB.Wangsgard-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chúng bao gồm: Xialei, Anping, Taiping, Engcheng, Quanming, Yangu, Mingying và Wancheng, được thiết lập vào năm thứ 2 triều Minh (1368-1644).<sup id="cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-DavidB.Wangsgard-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tự gọi mình hoặc phương ngữ của mình là <i>Phản/Fản Slình</i> sẽ mang nghĩa là <i>người Wancheng</i> hoặc <i>tiếng Wancheng</i>, nói cách khác là <i>một người Nùng từ thổ ty Wancheng</i>.<sup id="cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-DavidB.Wangsgard-8"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>Nùng Cháo</i> được nói ở huyện Văn Quan, Văn Lãng, Tràng Định tỉnh Lạng Sơn, huyện Nà Rì tỉnh Bắc Cạn và huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên. Phương ngữ Nùng Cháo tương đồng với Tráng Long Châu của William J. Gedney. Nùng Cháo cũng gần như tương đồng với ngôn ngữ được Lý Phương Quế (Li Fang Kuei) gọi là <i>Longzhou</i> (Long Châu) nhiều năm về trước. Trong tác phẩm <i>A Handbook of Comparative Tai (1977)</i> của ông, <i>Longzhou</i> là một ví dụ về ngôn ngữ Tai Trung Tâm.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-4" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nùng Cháo ở Việt Nam khác biệt chút ít về thanh điệu so với Longzhou của Lý Phương Quế tại Quảng Tây, Trung Quốc, nhưng có thể khẳng định rằng chúng là cùng một ngôn ngữ xét về tất cả các phương diện khác.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-5" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i>Nùng Inh</i> được nói ở huyện Chi Lăng, Hữu Lũng, Bình Gia, Văn Quang tỉnh Lạng Sơn. Phương ngữ Nùng Inh tương đồng với Nùng Phía Tây của William J. Gedney ở Mường Khương, tỉnh Lao Cai.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lào_Cai"><span id="L.C3.A0o_Cai"></span>Lào Cai</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Lào Cai”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lào Cai"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Nùng Dín</i> được nói ở huyện Hoàng Su Phì, Xín Mần thuộc tỉnh Hà Giang và Bắc Hà, Mường Khương thuộc tỉnh Lào Cai.<sup id="cite_ref-BBPPKK_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBPPKK-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nùng Dín cùng các phương ngữ Nùng ở Vân Nam Trung Quốc được coi là Nùng Phía Tây; đây là những phương ngữ Nùng nằm giáp ranh giữa nhóm Tai Trung Tâm và Tai Tây Nam.<sup id="cite_ref-BBPPKK_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-BBPPKK-9"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khác"><span id="Kh.C3.A1c"></span>Khác</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Khác”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khác"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><i><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng_V%E1%BA%BBn" title="Tiếng Nùng Vẻn">Nùng Vẻn</a></i> (En) là một ngôn ngữ trước kia không được phân loại ra khỏi các ngôn ngữ Tai Trung Tâm. Cuối thập niên 1990, nhà ngôn ngữ học Hoàng Văn Ma đầu tiên nhận ra nó không phải là một ngôn ngữ Tai. Năm 1998, Hoàng Văn Ma và Jerold A. Edmondson phát hiện đó là một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Kadai (Kra). Tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa tiếng Nùng Vẻn và các phương ngữ Nùng khác là dưới 50%.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-6" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Người Nùng Vẻn sống tại bản Cja Tjeng, xã Nội Thôn (Hà Quảng), tỉnh Cao Bằng.<sup id="cite_ref-CaoBangonline_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CaoBangonline-10"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vào năm 1998, họ cho biết dân số của mình là 200 người.<sup id="cite_ref-MMNNKKJJ_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-MMNNKKJJ-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Họ tự gọi mình là Anh [aiɲ], người Nùng (Tai) địa phương quanh vùng gọi họ là Nùng Vẻn.<sup id="cite_ref-MMNNKKJJ_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-MMNNKKJJ-11"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Người Nùng Vẻn không có ghi chép nào về nguồn gốc của mình và cũng không biết trước kia họ đã từng sống ở đâu, khi nào và bằng cách nào họ di cư tới Việt Nam.<sup id="cite_ref-TTTYYYUUU_5-7" class="reference"><a href="#cite_note-TTTYYYUUU-5"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các nhà nghiên cứu thẩm định rằng Nùng Vẻn có quan hệ gần gũi nhất với tiếng Bố Ương (Buyang, 布央语). Các cư dân nói tiếng Nùng Vẻn được chính phủ Việt Nam phân loại là người Nùng. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="box-Tranh_chấp plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-disputed" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/System-search.svg/45px-System-search.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/System-search.svg/68px-System-search.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/System-search.svg/90px-System-search.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>Độ chính xác</b> của phần này đang bị <b><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%BAt_chi%E1%BA%BFn" title="Wikipedia:Bút chiến">tranh chấp</a></b>.<span class="hide-when-compact"> Có thể có thảo luận liên quan tại <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng#Tranh_chấp" title="Thảo luận:Tiếng Nùng">Thảo luận:Tiếng Nùng</a>. Xin giúp đỡ kiểm chứng rằng các tuyên bố tranh chấp <a href="/wiki/Wikipedia:Ngu%E1%BB%93n_%C4%91%C3%A1ng_tin_c%E1%BA%ADy" title="Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy">có nguồn đáng tin cậy</a>.</span></div></td></tr></tbody></table> <p>Các phương ngữ Nùng và tất cả các ngôn ngữ trong ngữ chi Tai như: Lào, Shan, Lự, Thái Đen, Ahom, Làn Nà, Thái Lan, Bố Y, Tráng đều phát triển từ cùng một tổ tiên chung gọi là Tai Nguyên Thủy (Proto-Tai). Tai Nguyên Thủy được phục nguyên bởi Lý Phương Quế năm 1977 và Pittayawat Pittayaporn năm 2009. </p><p>Vào năm 2000, một nghiên cứu do John Hartmann, Jerold A. Edmondson, Jingfang Li và những người khác thực hiện, kết hợp giữ ngôn ngữ học và hệ thống thông tin địa lý (GIS), cho rằng Tai Nguyên Thủy có nguồn gốc từ vùng ranh rới Quảng Tây—Quý Châu ngày nay và kỹ thuật tưới tiêu trong canh tác lúa nước sử dụng müang<sup>A1</sup> (mương) và fai<sup>A1</sup> (đập) đã tương đối phát triển vào thời đại của Tai Nguyên Thủy, khoảng 2000 năm trước hoặc xa hơn và kỹ thuật này bắt nguồn từ vùng ranh giới Quảng Tây—Quý Châu ngày nay chứ không phải Vân Nam hay trung lưu sông Trường Giang.<sup id="cite_ref-Hartmann_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hartmann-12"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-RachelHauser_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-RachelHauser-13"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Do đó người Tai có khuynh hướng tập trung sinh sống ở các vùng đất thấp gần nguồn nước để trồng lúa nước. Tuy nhiên, James R. Chamberlain (2016) đưa ra các bằng chứng chứng minh rằng Tai Nguyên Thủy có nguồn gốc ven biển và di cư dọc bờ <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_%C4%90%C3%B4ng" title="Biển Đông">biển Đông</a> tới vùng Quý Châu, Quảng Tây và miền bắc Việt Nam ngày nay từ <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_(n%C6%B0%E1%BB%9Bc)" title="Việt (nước)">vương quốc Yue</a> tại <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFt_Giang" title="Chiết Giang">Chiết Giang</a> (Trung Quốc), nơi họ nói Be-Tai Nguyên Thủy (proto-Be-Tai), một dạng ngôn ngữ tồn tại trước Tai Nguyên Thủy.<sup id="cite_ref-fgA_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-fgA-14"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pittayawat Pittayaporn (2014), dựa vào các lớp từ mượn Hán Cổ qua các thời kỳ khác nhau trong Tai Tây Nam Nguyên Thủy và các bằng chứng lịch sử khác, cho rằng thời gian Tai Tây Nam di cư vào vùng Đông Nam Á (Lào, Thái Lan, Myanmar) diễn ra vào khoảng TK 8–TK 10.<sup id="cite_ref-PittayawatPittayaporn_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-PittayawatPittayaporn-15"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Jerold A. Edmondson thuộc đại học Texas, Arlington, trích dẫn bài báo của Phạm Hồng Quý (Fan Honggui 范宏貴) (1989), chỉ ra rằng người Thái (Thái Lan) và người Tráng có cùng một tên gọi chỉ người Việt Nam <span style="color:#DAA520">Keo</span> (<i>kɛɛu<sup>A1</sup></i>).<sup id="cite_ref-GGHHYY_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-GGHHYY-16"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>note 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Từ này được lấy từ tên của một quận Trung Hoa gọi là Giao Chỉ (Jiaozhi 交址), thành lập ở Việt Nam khoảng năm 112 TCN, cùng tám quận khác: Nam Hải (Nanhai 南海), Uất Lâm (Yulin hay Guilin 郁林), Thương Ngô (Cangwu 苍梧), Hợp Phố (Hepu 合浦), Cửu Chân (Jiuzhen 九真), Nhật Nam (Rinan 日南), Châu Nhai (Zhuya 珠崖), và Đam Nhĩ (Dan'er 儋耳).<sup id="cite_ref-GGHHYY_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-GGHHYY-16"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Giao Chi ban đầu được gọi là Kiao-chi. James R. Chamberlain cho rằng Kiao-chi khởi đầu dùng để chỉ lãnh thổ địa lý chứ không phải chỉ người.<sup id="cite_ref-ChamberlainA_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-ChamberlainA-20"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sau đó từ này được áp dụng rộng rãi cho các cư dân sống trong Kiao-chi, đầu tiên là đồng bằng bắc bộ Việt Nam và sau đó cho tất cả cư dân của An Nam. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background-color: #CECEF2"> </th> <th style="background-color: #CECEF2">Tai Nguyên Thủy </th> <th style="background-color: #CECEF2">Thái Lan </th> <th style="background-color: #CECEF2">Lào </th> <th style="background-color: #CECEF2">Sapa </th> <th style="background-color: #CECEF2">Bảo Yên </th> <th style="background-color: #CECEF2">Cao Bằng </th> <th style="background-color: #CECEF2">Longzhou </th> <th style="background-color: #CECEF2">Shangshi </th> <th style="background-color: #CECEF2">Giáy </th> <th style="background-color: #CECEF2">Saek </th></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Người Việt Nam</td> <td>*ke:w<sup>A</sup></td> <td>kɛ:w<sup>A1</sup></td> <td>kɛːw</td> <td>kew<sup>A1</sup></td> <td>kɛ:w<sup>A1</sup></td> <td>kɛw<sup>A1</sup></td> <td>ke:w<sup>A1</sup></td> <td>kew<sup>A1</sup></td> <td>cew<sup>A1</sup></td> <td>ke:w<sup>A1</sup> </td></tr> </tbody></table> <ul><li>Dữ liệu lấy từ luận văn tiến sĩ <i>The phonology of proto-Tai</i> (2009:337) của Pittayawat Pittayaporn. Riêng tiếng Lào ແກວ /kɛːw/ lấy từ thư viện SEAlang.net.<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.sealang.net/lao/dictionary.htm">[1]</a></li></ul> <p>Chamberlain khi nghiên cứu về nguồn gốc của tiếng Saek, một ngôn ngữ Tai Bắc nằm cô lập giữa các ngôn ngữ Tai Tây Nam ở hai bên bờ sông Mê Kông tại miền trung Lào và đông bắc Thái Lan, cho rằng Saek là ngôn ngữ xa nhất về phía nam cuối cùng còn sót lại của một dải cư dân nói ngôn ngữ Tai Bắc (hay Be-Saek) trải dài từ vùng biên giới Việt-Trung, qua đồng bằng sông Hồng và tới các tỉnh ngày nay là Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình ở Việt Nam.<sup id="cite_ref-ChamberlainB_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-ChamberlainB-21"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Do đó Saek không phải là ngôn ngữ Tai Bắc bị trục xuất và buộc phải di cư về phía nam ra khỏi các cư dân ban đầu ở Quảng Đông.<sup id="cite_ref-ChamberlainB_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-ChamberlainB-21"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Người Saek, theo truyền thuyết truyền miệng của mình, di cư sang Lào và Thái Lan từ khu vực miền trung Việt Nam ngày nay khoảng 150-200 năm trước.<sup id="cite_ref-WilliamGedney_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-WilliamGedney-22"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-JoachimSchliesinger_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-JoachimSchliesinger-23"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PaulHattaway_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-PaulHattaway-24"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Điều này giải thích tại sao tiếng Saek lại có các từ mượn tiếng Việt, mặc dù ngày nay không còn người Saek nào ở Việt Nam.<sup id="cite_ref-PaulHattaway_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-PaulHattaway-24"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> William G. Boltz (1991) cho rằng tên gọi 12 con giáp trong tiếng Saek được mượn từ tiếng Hán trong khoảng thời gian từ năm 200—năm 600 và mặc dù có ảnh hưởng từ tiếng Việt nhưng không có bất cứ liên hệ trực tiếp nào.<sup id="cite_ref-WilliamG.Boltz_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-WilliamG.Boltz-25"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable"> <caption>Tên 12 con giáp trong tiếng Saek </caption> <tbody><tr bgcolor="#COFOFO"> <th style="background-color: #CECEF2"> </th> <th style="background-color: #CECEF2">Hán tự </th> <th style="background-color: #CECEF2">Hán Cổ<br />thời kỳ sớm </th> <th style="background-color: #CECEF2">Hán Thượng Cổ </th> <th style="background-color: #CECEF2">Tiếng Việt </th> <th style="background-color: #CECEF2">Saek </th></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Chuột</td> <td>子</td> <td>tsɨ'/tsi'</td> <td>*tsəʔ</td> <td>tử / tý</td> <td>tiː<sup>6</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Trâu</td> <td>丑</td> <td>trʰuw'</td> <td>*n̥ruʔ</td> <td>sửu</td> <td>tʰriw<sup>3</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Hổ</td> <td>寅</td> <td>jin</td> <td>*ɢər</td> <td>dần</td> <td>rɯn<sup>4</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Thỏ</td> <td>卯</td> <td>maɨw'/ mɛːw'</td> <td>*mˤruʔ</td> <td>mẹo/mão</td> <td>mɛːw<sup>4</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Rồng</td> <td>辰</td> <td>ʥin</td> <td>*dər</td> <td>thin/thần</td> <td>sin<sup>4</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Rắn</td> <td>巳</td> <td>zɨ'/zi'</td> <td>*s-ɢəʔ</td> <td>tị</td> <td>tiː<sup>5</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Ngựa</td> <td>午</td> <td>ŋɔ'</td> <td>*m.qʰˤaʔ</td> <td>ngọ</td> <td>ŋɔː<sup>5</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Dê</td> <td>未</td> <td>mujʰ</td> <td>*mət-s</td> <td>mùj/vị</td> <td>muj<sup>4</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Khỉ</td> <td>壬</td> <td>ɲim</td> <td>*nəm</td> <td>thân</td> <td>tʰrɯn<sup>1</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Gà</td> <td>酉</td> <td>juw'</td> <td>*m.ruʔ</td> <td>dầu</td> <td>raw<sup>3</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Chó</td> <td>戌</td> <td>swit</td> <td>*s.mit</td> <td>tuất</td> <td>tut<sup>4</sup> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #d3d3d3">Lợn</td> <td>亥</td> <td>ɣəj'</td> <td>*gˤəʔ</td> <td>hợi</td> <td>hɤːj<sup>5</sup> </td></tr></tbody></table> <ul><li>Bảng được lấy từ <i>"Saek as a not-so-aberrant Tai language"</i>, tác giả: <i>Pittayawat Pittayaporn</i>, trang 36. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://jseals.org/seals22/pittayaporn2012saekp.pdf">[2]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vị_trí_trong_ngữ_chi_Tai"><span id="V.E1.BB.8B_tr.C3.AD_trong_ng.E1.BB.AF_chi_Tai"></span>Vị trí trong ngữ chi Tai</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Vị trí trong ngữ chi Tai”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Vị trí trong ngữ chi Tai"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>André-Georges Haudricourt (1956) xếp Thổ (Tày) và Nùng cùng với Tai Tây Nam vào hai tiểu nhánh trong cùng một nhánh, trong khi Tai Bắc là một nhánh độc lập.</li></ul> <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;"> <tbody><tr align="center"> <td style="width:4%;">  </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="24">Tai Nguyên Thủy<br />│ </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="10"> </td> <td colspan="4"> <hr /> </td> <td colspan="10"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="8"> </td> <td colspan="4">│<br />Tai Bắc<br />│<br />Vũ Minh, Po-ai<br />Tien-chow, Giáy </td> <td colspan="4">│<br />│<br />│<br />│<br />│ </td> <td colspan="8"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="12"> </td> <td colspan="4"> <hr /> </td> <td colspan="8"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="10"> </td> <td colspan="4">│<br />Tai Trung tâm<br />│<br />│<br />Thổ (Tày)<br />Nùng<br />Longzhou </td> <td colspan="4">│<br />Tai Tây Nam<br />│<br />│<br />Thái Lan<br />Lào, Shan<br />Ahom, Lự </td> <td colspan="6"> </td></tr></tbody></table> <ul><li>Lý Phương Quế (Li Fang Kuei) (1977) đề xuất hệ thống phân loại gồm ba nhánh độc lập trong đó Thổ (Tày), Nùng được xếp vào nhánh Tai Trung tâm. Hệ thống phân loại này được xem là mô hình chuẩn trong lĩnh vực ngôn ngữ học so sánh các ngôn ngữ Tai.</li></ul> <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;"> <tbody><tr align="center"> <td style="width:4%;">  </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="24">Tai Nguyên Thủy<br />│ </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="9"> </td> <td colspan="6"> <hr /> </td> <td colspan="9"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="7"> </td> <td colspan="4">│<br />Tai Bắc<br />│<br />│<br />Vũ Minh, Po-ai<br />Tien-chow, Giáy </td> <td colspan="2">│<br />Tai Trung tâm<br />│<br />│<br />Thổ (Tày)<br />Nùng<br />Longzhou </td> <td colspan="4">│<br />Tai Tây Nam<br />│<br />│<br />Thái Lan<br />Lào, Shan<br />Ahom, Lự </td> <td colspan="7"> </td></tr></tbody></table> <ul><li>Pittayawat Pittayaporn (2009) đưa ra hệ thống phân loại dựa trên sự biến đổi âm vị của các ngôn ngữ Tai.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Theo đó các ngôn ngữ có cùng một dạng biến đổi âm vị được xếp vào cùng nhóm. Một ngôn ngữ Tai được xếp vào một tiểu nhóm trong cùng một nhánh phải có cùng kiểu biến đổi âm vị với các ngôn ngữ Tai khác trong nhánh đó. Ví dụ, Thái Lan được xếp vào tiểu nhóm Q vì ngôn ngữ này có các biến đổi âm vị cũng tồn tại ở các ngôn ngữ thuộc nhánh A và các nút E, G, K, O và Q. Trong hệ thống phân loại này Tai Trung tâm không tồn tại vì Pittayaporn cho rằng các tiêu chuẩn mà Lý Phương Quế dùng để phân loại Tai Trung tâm cũng tồn tại ở cả bốn nhánh A, B, C, D.</li></ul> <table border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;"> <tbody><tr align="center"> <td style="width:4%;">  </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td> <td style="width:4%;"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="13"> </td> <td colspan="3">Tai Nguyên Thủy<br />│ </td> <td colspan="8"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="7"> </td> <td colspan="12"> <hr /> </td> <td colspan="5"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="5"> </td> <td colspan="4">│<br />A<br />│<br />│ </td> <td colspan="2"> </td> <td colspan="3">│<br />B<br />│<br />Ningming </td> <td colspan="1"> </td> <td colspan="3">│<br />C<br />│<br />Chongzuo, Shangshi,<br />Cao Lan </td> <td colspan="2">│<br />D<br />│<br />│ </td> <td colspan="5"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="6"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="9"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="3"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="4"> </td> <td colspan="4">│<br />E<br />│<br />│ </td> <td colspan="2">│<br />F<br />│<br />Longzhou, Leiping </td> <td colspan="6"> </td> <td colspan="4">│<br />I<br />│<br />Qinzhou </td> <td colspan="2">│<br />J<br />│<br />│ </td> <td colspan="2"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="5"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="12"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="1"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="4"> </td> <td colspan="2">│<br />G<br />│<br />│<br />│<br />│<br />│ </td> <td colspan="4">│<br />H<br />│<br />Lungming, Daxin </td> <td colspan="9"> </td> <td colspan="2">│<br />M<br />│<br />Vũ Minh, Yongnan, Long'an, Fusui </td> <td colspan="1"> </td> <td colspan="2">│<br />N<br />│<br />Seak, Po-ai, Giáy, Lingyue, Rong'an, Quibei, Bố Y<br />..v..v.. </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="3"> </td> <td colspan="4"> <hr /> </td> <td colspan="17"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="2"> </td> <td colspan="2">│<br />K<br />│<br />│ </td> <td colspan="6">│<br />L<br />│<br />Debao, Jingxi, Nùng Inh,<br />Nùng Guangnan, Nùng Yanshan </td> <td colspan="14"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="19"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="4">│<br />O<br />│<br />│<br />│ </td> <td colspan="2">│<br />P<br />│<br />Bảo Yên, Cao Bằng, Wenma </td> <td colspan="18"> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="1"> </td> <td colspan="3"> <hr /> </td> <td colspan="21"> </td></tr> <tr align="center" valign="top"> <td colspan="2">│<br />Q<br />│<br />Thái Lan, Lào, Shan, Thái Đen, Thái Trắng, Làn Nà, Phu Thai, Dehong, Tai Aiton, Tai Phake, Shan Phía Nam, Lự, Nyo, Yoy, Kaloeng, Phuan..v..v.. </td> <td colspan="4">│<br />R<br />│<br />Sapa </td> <td colspan="18"> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Từ_vựng"><span id="T.E1.BB.AB_v.E1.BB.B1ng"></span>Từ vựng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Từ vựng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ vựng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Từ_thuần_Tày_Nùng"><span id="T.E1.BB.AB_thu.E1.BA.A7n_T.C3.A0y_N.C3.B9ng"></span>Từ thuần Tày Nùng</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Từ thuần Tày Nùng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ thuần Tày Nùng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png/200px-Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png" decoding="async" width="200" height="392" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png/300px-Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png/400px-Percentage_Tay%2BNung%2BGiay%2BBo_Y.png 2x" data-file-width="2000" data-file-height="3915" /></a><figcaption>Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người Tày+Nùng+Giáy+Bố Y theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#800000; color:white; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> >60%</div> Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3% <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FF0000; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> 15%-40%</div> Hà Giang 35.3%, Tuyên Quang 27.6%, Lào Cai 24.3%, Yên Bái 20.5%, Thái Nguyên 16.7% <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FF8040; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> 5%-10%</div> Đắk Nông 9.8%, Bắc Giang 7.5%, Đắk Lăk 7.1%, Bình Phước 5.3% <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#FFFF00; color:black; -webkit-column-break-inside: avoid;"> </span> 1%-5%</div> Lâm Đồng 3.8%, Lai Châu 3.4%, Quảng Ninh 3.2%, Hòa Bình 3.0%, Gia Lai 1.6%, Đồng Nai 1.4%, Kon Tum 1.1% </figcaption></figure> <p>Các từ thuần Tai chiếm tuyệt đại đa số trong kho từ vựng và thường thuộc vốn từ cơ bản, có mặt ở tất cả các lớp từ, nhất là các từ chỉ các hiện thượng thiên nhiên, các bộ phận cơ thể, các hoạt động, tính chất... </p><p>Mừ (tay), nả (mặt), đông/đung (rừng), tha vằn (mặt trời), kin (ăn), pay (đi), nòn (ngủ), hảy (khóc), đeng (đỏ), đay (tốt), slâư (trong, sạch), cau (tao)... </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Từ_mượn_tiếng_Hán"><span id="T.E1.BB.AB_m.C6.B0.E1.BB.A3n_ti.E1.BA.BFng_H.C3.A1n"></span>Từ mượn tiếng Hán</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Từ mượn tiếng Hán”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ mượn tiếng Hán"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các từ mượn tiếng Hán đi vào vốn từ vựng tiếng Tày Nùng vào những thời kỳ khác nhau. Đối với nhiều từ, người Tày Nùng hiện nay không ý thức được đấy là những từ mượn gốc Hán nữa. </p> <ul><li>Số từ: ết (một), nhì (hai), slam (ba), pét (tám)...</li></ul> <table class="prettytable" border="1"> <tbody><tr bgcolor="#COFOFO"> <th>Số đếm </th> <th>Nùng<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th> <th>*Tai Nguyên Thủy<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><small>Pittayaporn (2009)</small> </th> <th>Hán Cổ<sup id="cite_ref-Pittayawat_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pittayawat-29"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th> <th>Hậu Hán<sup id="cite_ref-Pittayawat_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Pittayawat-29"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th> <th>*Hán Thượng Cổ<sup id="cite_ref-Pittayawat_29-2" class="reference"><a href="#cite_note-Pittayawat-29"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </th></tr> <tr> <td>2</td> <td>ɬoŋ<sup>35</sup></td> <td>*so:ŋ<sup>A</sup></td> <td>ṣåŋ</td> <td>ṣɔŋ</td> <td>*srôŋ </td></tr> <tr> <td>3</td> <td>ɬam<sup>35</sup></td> <td>*sa:m</td> <td>sâm</td> <td>sɑm/ səm</td> <td>*sə̂m </td></tr> <tr> <td>4</td> <td>ɬi<sup>13</sup></td> <td>*si:<sup>B</sup></td> <td>si<sup>C</sup></td> <td>sis</td> <td>*sis/ slis </td></tr> <tr> <td>5</td> <td>ha<sup>31</sup></td> <td>*ha:<sup>C</sup></td> <td>ŋuo<sup>B</sup></td> <td>ŋɑ<sup>B</sup></td> <td>*ŋâɁ </td></tr> <tr> <td>6</td> <td>hoːk<sup>31</sup></td> <td>*krok<sup>D</sup></td> <td>ljuk</td> <td>liuk</td> <td>*ruk; *C-rjuk <small>(Baxter)</small> </td></tr> <tr> <td>7</td> <td>ɕɛt<sup>35</sup></td> <td>*cet<sup>D</sup></td> <td>tsʰjet</td> <td>tsʰit</td> <td>*tsʰit < *snhit </td></tr> <tr> <td>8</td> <td>pet<sup>13</sup></td> <td>*pe:t<sup>D</sup></td> <td>păt</td> <td>pɛt</td> <td>*prêt </td></tr> <tr> <td>9</td> <td>kau<sup>31</sup></td> <td>*kɤw<sup>C</sup></td> <td>kjəu<sup>B</sup></td> <td>ku<sup>B</sup></td> <td>*kuɁ/ kwəɁ </td></tr> <tr> <td>10</td> <td>ɬiːp<sup>35</sup></td> <td>*sip<sup>D</sup> <small><b>(Li 1977)</b></small><sup id="cite_ref-Jacques_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Jacques-30"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>dʑip<sup id="cite_ref-Jacques_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-Jacques-30"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>—</td> <td>*gip<sup id="cite_ref-Jacques_30-2" class="reference"><a href="#cite_note-Jacques-30"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> </tbody></table> <ul><li>Động vật, sự vật: mạ (ngựa), an (yên ngựa), tắng (ghế), chỉa (giấy)...</li> <li>Từ chỉ tính chất: quảng (rộng), đáo (hồng)...</li> <li>Từ chỉ hoạt động: xỉnh (mời), chiềng (thưa), sleng (sinh), sloán (tính)...</li> <li>Từ xưng hô: nỉ (cậu, anh), ngỏ (tôi, tớ)...</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Từ_mượn_tiếng_Việt"><span id="T.E1.BB.AB_m.C6.B0.E1.BB.A3n_ti.E1.BA.BFng_Vi.E1.BB.87t"></span>Từ mượn tiếng Việt</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Từ mượn tiếng Việt”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ mượn tiếng Việt"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Từ mượn tiếng Việt gồm hai loại lớn: từ thuần Việt và từ Việt gốc nước ngoài (chủ yếu là từ Hán-Việt) </p> <ul><li>Các từ mượn thuần Việt là những từ thường dùng hàng ngày: hòm (hòm), khóa (khóa), đồng hồ (đồng hồ), xe đạp (xe đạp)...</li> <li>Các từ mượn Hán-Việt là các thuật ngữ thuộc lĩnh vực kinh tế, chính trị, kỹ thuật và các hiện tượng xã hội: chính phủ, hành chính, toán, văn, công nhân, điện, mậu dịch, bệnh viện, nông trường...</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đại_từ_nhân_xưng"><span id=".C4.90.E1.BA.A1i_t.E1.BB.AB_nh.C3.A2n_x.C6.B0ng"></span>Đại từ nhân xưng</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Đại từ nhân xưng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đại từ nhân xưng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg/400px-%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg" decoding="async" width="400" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg/600px-%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg/800px-%E5%A3%AE%E6%97%8F%E4%BA%BA%E5%8F%A3%E5%88%86%E5%B8%83%E5%9B%BE.jpg 2x" data-file-width="4856" data-file-height="2704" /></a><figcaption>Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người Tráng so với các sắc tộc khác tại Quảng Tây, <a href="/wiki/V%C4%83n_S%C6%A1n" class="mw-redirect mw-disambig" title="Văn Sơn">châu tự trị Tráng-Miêu Văn Sơn</a> (Vân Nam) và <a href="/wiki/Li%C3%AAn_S%C6%A1n,_Thanh_Vi%E1%BB%85n" title="Liên Sơn, Thanh Viễn">huyện tự trị Tráng-Dao Liên Sơn</a> (Quảng Đông).</figcaption></figure> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="width:100px;background-color: #D8BFD8"> </th> <th style="width:100px;background-color: #87CEEB">Ngôi thứ nhất </th> <th style="width:100px;background-color: #F5F5DC">Ngôi thứ 2 </th> <th style="width:100px;background-color: #98FB98">Ngôi thứ 3 </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" rowspan="3"><i>Số ít</i> </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">Khỏi (tôi) </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mầư/mầng/mưng </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mền/te </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">Ngỏ (tôi, tớ) </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">nỉ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">Câu, cau (tao) </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" rowspan="3"><i>Số nhiều</i> </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">boong khỏi </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">boong mầư </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">boong mền </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">boong ngỏ </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">boong nỉ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">boong câu/cau </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr></tbody></table> <p>Các đại từ số ít được dùng trong những cảnh huống khác nhau. </p><p><i>Khỏi</i> là đại từ được người ở vị trí thấp sử dụng để xưng với những người ở vị thế cao hơn, có giá trị biểu cảm lịch sự, kính trọng.<sup id="cite_ref-TN20_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN20-31"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><i>Câu/Cau</i> tạo thành cặp xưng hô tương liên Câu/Cau (tao) - Mầư/Mưng (mày). Tùy theo vị thế của người sử dụng, <i>câu/cau</i> có sắc thái biểu cảm khác nhau: thân mật, suồng sã...<sup id="cite_ref-TN20_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-TN20-31"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><i>Ngỏ</i> tạo thành cặp xưng hô tương liên với <i>nỉ</i> (ngôi thứ 2). Ngỏ thường thường được sử dụng để xưng hô giữa những người có vị thế ngang vai. Với sắc thái thân mật gần gũi, ngò được dùng rộng rãi trong nhiều hoàn cảnh giao tiếp khác nhau: giữa bạn bè, vợ chồng...<sup id="cite_ref-TN20_31-2" class="reference"><a href="#cite_note-TN20-31"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài những đại từ dùng trên, trong tiếng Tày Nùng còn có các đại từ xưng gọi ngôi gộp, như: hau (ta), ràu/làu (mình), rà (mình). Những đại từ này được sử dụng nhiều trong thơ ca dân tộc Tày Nùng.<sup id="cite_ref-TN21_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN21-32"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="So_sánh"><span id="So_s.C3.A1nh"></span>So sánh</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “So sánh”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: So sánh"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng"><span id="Gi.E1.BB.AFa_m.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_ph.C6.B0.C6.A1ng_ng.E1.BB.AF_N.C3.B9ng"></span>Giữa một số phương ngữ Nùng</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Giữa một số phương ngữ Nùng”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giữa một số phương ngữ Nùng"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption>Bảng tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa các<br />phương ngữ Nùng theo bảng 100 từ của Swadesh:<sup id="cite_ref-TNop_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-TNop-33"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;">Các phương<br />ngữ Nùng </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Giang </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Lòi </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Phản<br />Slình </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Inh </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Cháo </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng An </th></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Dín</b> </td> <td style="text-align: center;">80%<br />80/100 </td> <td style="text-align: center;">81%<br />81/100 </td> <td style="text-align: center;">79%<br />79/100 </td> <td style="text-align: center;">79%<br />79/100 </td> <td style="text-align: center;">80%<br />80/100 </td> <td style="text-align: center;">76%<br />76/100 </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Giang</b> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">90%<br />90/100 </td> <td style="text-align: center;">86%<br />86/100 </td> <td style="text-align: center;">86%<br />86/100 </td> <td style="text-align: center;">87%<br />87/100 </td> <td style="text-align: center;">82%<br />82/100 </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Lòi</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">94%<br />94/100 </td> <td style="text-align: center;">95%<br />95/100 </td> <td style="text-align: center;">96%<br />96/100 </td> <td style="text-align: center;">83%<br />83/100 </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Phản<br />Slình</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">96%<br />96/100 </td> <td style="text-align: center;">96%<br />96/100 </td> <td style="text-align: center;">82%<br />82/100 </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Inh</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">94%<br />94/100 </td> <td style="text-align: center;">79%<br />79/100 </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Cháo</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">80%<br />80/100 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Giữa_một_số_phương_ngữ_Nùng_và_Tày"><span id="Gi.E1.BB.AFa_m.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_ph.C6.B0.C6.A1ng_ng.E1.BB.AF_N.C3.B9ng_v.C3.A0_T.C3.A0y"></span>Giữa một số phương ngữ Nùng và Tày</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Giữa một số phương ngữ Nùng và Tày”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giữa một số phương ngữ Nùng và Tày"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable"> <caption>Bảng tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa các phương ngữ Nùng và Tày theo bảng 650 từ của Lý Phương Quế:<sup id="cite_ref-BBUU_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBUU-34"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;">Các phương<br />ngữ </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Giang </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Lòi </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Phản<br />Slình </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Inh </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng Cháo </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày Hòa An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày Tràng<br />Định </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày Hoàng<br />Su Phì </th></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Dín</b> </td> <td style="text-align: center;">383/495<br />77,37% </td> <td style="text-align: center;">390/487<br />80,08% </td> <td style="text-align: center;">370/490<br />75,51% </td> <td style="text-align: center;">376/491<br />76,57% </td> <td style="text-align: center;">385/486<br />79,21% </td> <td style="text-align: center;">349/489<br />71,37% </td> <td style="text-align: center;">389/489<br />78,52% </td> <td style="text-align: center;">380/490<br />77,55% </td> <td style="text-align: center;">433/482<br />89,83% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Giang</b> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">422/486<br />86,83% </td> <td style="text-align: center;">406/492<br />82,52% </td> <td style="text-align: center;">414/491<br />84,31% </td> <td style="text-align: center;">421/488<br />86,27% </td> <td style="text-align: center;">370/496<br />74,59% </td> <td style="text-align: center;">410/496<br />82,66% </td> <td style="text-align: center;">424/498<br />85,14% </td> <td style="text-align: center;">364/487<br />74,74% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Lòi</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">425/485<br />87,62% </td> <td style="text-align: center;">431/486<br />88,68% </td> <td style="text-align: center;">428/480<br />89,16% </td> <td style="text-align: center;">374/482<br />77,59% </td> <td style="text-align: center;">423/485<br />87,21% </td> <td style="text-align: center;">433/488<br />88,72% </td> <td style="text-align: center;">377/480<br />78,54% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Phản<br />Slình</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">433/491<br />88,18% </td> <td style="text-align: center;">443/492<br />90,04% </td> <td style="text-align: center;">361/491<br />73,52% </td> <td style="text-align: center;">402/491<br />81,87% </td> <td style="text-align: center;">415/492<br />84,34% </td> <td style="text-align: center;">361/482<br />74,89% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Inh</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">451/490<br />92,04% </td> <td style="text-align: center;">382/488<br />78,27% </td> <td style="text-align: center;">411/491<br />83,70% </td> <td style="text-align: center;">435/490<br />88,77% </td> <td style="text-align: center;">373/481<br />77,54% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng Cháo</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">373/489<br />76,27% </td> <td style="text-align: center;">417/489<br />85,27% </td> <td style="text-align: center;">412/488<br />84,42% </td> <td style="text-align: center;">371/479<br />77,45% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Nùng An</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">355/491<br />72,30% </td> <td style="text-align: center;">377/492<br />76,62% </td> <td style="text-align: center;">325/482<br />67,42% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Tày Hòa<br />An</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">466/495<br />94,14% </td> <td style="text-align: center;">385/487<br />79,05% </td></tr> <tr> <td style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;"><b>Tày Tràng<br />Định</b> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td> </td> <td style="text-align: center;">389/486<br />80,04% </td></tr></tbody></table> <ul><li>383/495: số lượng từ tương đồng/tổng số từ được so sánh giữa hai phương ngữ.</li> <li>77,37%: tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa hai phương ngữ.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="So_sánh_với_một_số_ngôn_ngữ_Tai_Tây_Nam"><span id="So_s.C3.A1nh_v.E1.BB.9Bi_m.E1.BB.99t_s.E1.BB.91_ng.C3.B4n_ng.E1.BB.AF_Tai_T.C3.A2y_Nam"></span>So sánh với một số ngôn ngữ Tai Tây Nam</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “So sánh với một số ngôn ngữ Tai Tây Nam”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: So sánh với một số ngôn ngữ Tai Tây Nam"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tiếng Shan được nói tại <a href="/wiki/Shan" title="Shan">tiểu bang Shan</a> của <a href="/wiki/Myanmar" title="Myanmar">Myanmar</a>. </p><p>Tiếng Tai Aiton còn khoảng 2000 người nói tại hai quận Golaghat và Karbi Anglong, <a href="/wiki/Assam" title="Assam">bang Assam</a>, Ấn Độ. </p><p>Tiếng Tai Phake còn khoảng 2000 người nói tại hai quận Dibrugarh và Tinsukia, <a href="/wiki/Assam" title="Assam">bang Assam</a>, Ấn Độ. Tai Phake trong bảng dưới đây được nói tại làng Namphakey, quận Dibrugarh, bang Assam, Ấn Độ </p><p>Tiếng Tai Ahom được nói tại <a href="/wiki/Assam" title="Assam">bang Assam</a> và <a href="/wiki/Arunachal_Pradesh" title="Arunachal Pradesh">Arunachal Pradesh</a>, Ấn Độ. Ngôn ngữ này được nói bởi người Ahom (Tai Ahom). Họ di cư từ Mờng Mao (Mong Mao), một vương quốc nhỏ nằm ở vùng biên giới ngày nay giữa <a href="/wiki/Shan" title="Shan">tiểu bang Shan</a>, <a href="/wiki/Myanmar" title="Myanmar">Myanmar</a> và tỉnh <a href="/wiki/V%C3%A2n_Nam" title="Vân Nam">Vân Nam</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>, đến miền đông Ấn Độ và thành lập vương quốc Ahom ở đó, tồn tại từ 1228–1826 khi bị người Anh sáp nhập vào thuộc địa Ấn Độ. Mặc dù có dân số hơn 2 triệu người, nhưng ngày nay người Tai Ahom nói tiếng Assam, một ngôn ngữ thuộc nhánh Indo-Aryan trong ngữ hệ Ấn-Âu (Indo-European). Đến năm 2000, chỉ còn khoảng 200 thầy cúng biết tiếng Tai Ahom. Ngôn ngữ này chỉ còn được sử dụng cho việc cúng bái trong tín ngưỡng truyền thống của người Tai Ahom </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr bgcolor="#COFOFO"> <th style="background-color: #EFEFFF">Nghĩa </th> <th style="background-color: #E0E0FF">Tai<br />Nguyên<br />Thủy </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Dín </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Giang </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Lòi </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Phản<br />Slình </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Inh </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Cháo </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Hòa<br />An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Tràng<br />Định </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Hoàng<br />Su<br />Phì </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Thái<br />Lan<br />Chuẩn </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Lào<br />Chuẩn </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Shan </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Aiton </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Phake </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Ahom </th></tr> <tr> <td>Ăn</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*kɯɲ<sup>A</sup></b></td> <td>cǐn<sup>323</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kɤ̌n<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>kǐn<sup>33</sup></td> <td>cǐn<sup>323</sup></td> <td>kin<sup>1</sup></td> <td>kìn</td> <td>kin<sup>1</sup></td> <td>kin<sup>2</sup></td> <td>kin<sup>2</sup></td> <td>kin </td></tr> <tr> <td>Bay</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ɓil<sup>A</sup></b></td> <td>ʔbăn<sup>323</sup></td> <td>ʔbăn<sup>33</sup></td> <td>ʔbǐn<sup>33</sup></td> <td>ʔben<sup>33</sup></td> <td>ʔbǐn<sup>33</sup></td> <td>ʔbǐn<sup>33</sup></td> <td>ʔbĕn<sup>323</sup></td> <td>ʔbɤ̆n<sup>33</sup></td> <td>ʔben<sup>33</sup></td> <td>ʔbɛ̆n<sup>323</sup></td> <td>bin<sup>1</sup></td> <td>bìn</td> <td>min<sup>1</sup></td> <td>bin<sup>2</sup>/<br />min<sup>2</sup></td> <td>—</td> <td>bin </td></tr> <tr> <td>Bơi</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*lo:j<sup>A</sup></b></td> <td>săw<sup>323</sup></td> <td>pop<sup>45</sup><br />pja<sup>33</sup></td> <td>vaj<sup>323</sup></td> <td>vjw<sup>31</sup></td> <td>vaj<sup>323</sup></td> <td>pɔt<sup>33</sup><br />pja<sup>33</sup></td> <td>ʑiw<sup>31</sup></td> <td>lɔj<sup>31</sup></td> <td>lɔj<sup>31</sup></td> <td>lɔj<sup>33</sup></td> <td>lɔ:j<sup>1</sup>/<br />wa:j<sup>3</sup></td> <td>lɔ́ːy/<br />wȁːy</td> <td>luj<sup>4</sup>/<br />waaj<sup>3</sup></td> <td>lɔi<sup>2</sup></td> <td>lɔi<sup>2</sup><br />nam<sup>4</sup>/<br /> pʰa:i<sup>2</sup></td> <td>loi </td></tr> <tr> <td>Bụng</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*dwu:ŋ<sup>C</sup></b></td> <td>toŋ<sup>45</sup></td> <td>toŋ<sup>21</sup></td> <td>mŭk<sup>45</sup><br />mɔ̆k<sup>45</sup></td> <td>tɔŋ<sup>21</sup></td> <td>tɔŋ<sup>21</sup></td> <td>mŭk<sup>45</sup></td> <td>tŭŋ<sup>33</sup></td> <td>d̤ɔŋ<sup>21</sup></td> <td>tɔŋ<sup>21</sup></td> <td>mɛ<sup>31</sup><br />tɔŋ<sup>21</sup></td> <td>tʰɔ:ŋ<sup>4</sup></td> <td>tʰɔ̑ːŋ</td> <td>tɔŋ<sup>5</sup></td> <td>tɔŋ<sup>3</sup></td> <td>tauŋ<sup>4</sup></td> <td>tong </td></tr> <tr> <td>Cá</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*pla:<sup>A</sup></b></td> <td>pa<sup>323</sup></td> <td>pja<sup>33</sup></td> <td>pja<sup>33</sup>/<br />ca<sup>33</sup></td> <td>pa<sup>33</sup></td> <td>ca<sup>33</sup></td> <td>pja<sup>33</sup></td> <td>pa<sup>33</sup></td> <td>pja<sup>33</sup></td> <td>pja<sup>33</sup></td> <td>pja<sup>323</sup></td> <td>pla:<sup>1</sup></td> <td>paː</td> <td>pa:<sup>1</sup></td> <td>pa:<sup>2</sup></td> <td>pa:<sup>2</sup></td> <td>pa </td></tr> <tr> <td>Cái<br />gì</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>—</b></td> <td>ka<sup>31</sup><br />răŋ<sup>33</sup></td> <td>ki<sup>33</sup><br />răŋ<sup>33</sup></td> <td>ka<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>33</sup>/<br />i<sup>45</sup><br />lăŋ<sup>33</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>31</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>33</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>33</sup>/<br />ŋɛ<sup>45</sup><br />lăŋ<sup>33</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />mɯŋ<sup>21</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>33</sup></td> <td>ʔăn<sup>33</sup><br />lăŋ<sup>33</sup></td> <td>ka<sup>31</sup><br />răŋ<sup>33</sup></td> <td>ʔa<br />raj<sup>1</sup></td> <td>ʔīː<br />ɲǎŋ</td> <td>ʔi<sup>3</sup><br />sʰaŋ<sup>1</sup></td> <td>ka<sup>1</sup><br />saŋ<sup>1</sup></td> <td>ka<sup>3</sup><br />saŋ<sup>6</sup></td> <td>— </td></tr> <tr> <td>Cát</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*zwɯəj<sup>A</sup></b></td> <td>saj<sup>33</sup></td> <td>ɬaj<sup>31</sup></td> <td>ɬaj<sup>323</sup></td> <td>ɬaj<sup>33</sup></td> <td>ɬaj<sup>31</sup></td> <td>hĭn<sup>33</sup><br />ɬaj<sup>31</sup></td> <td>ɬaj<sup>31</sup></td> <td>raj<sup>31</sup></td> <td>zaj<sup>31</sup></td> <td>ɬaj<sup>33</sup></td> <td>sa:j<sup>2</sup></td> <td>sáːy</td> <td>sʰa:j<sup>4</sup></td> <td>sa:i<sup>2</sup></td> <td>sa:i<sup>2</sup></td> <td>sai </td></tr> <tr> <td>Chân</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*p.qa:<sup>A</sup></b></td> <td>kʰa<sup>323</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>323</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>323</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>33</sup></td> <td>kʰa<sup>323</sup></td> <td>kʰa:<sup>5</sup></td> <td>kʰăː</td> <td>kʰaa<sup>1</sup>/<br />kaaw<sup>3</sup></td> <td>kʰa:<sup>1</sup>/<br />ka:u<sup>3</sup></td> <td>kʰa:<sup>6</sup></td> <td>kʰa </td></tr> <tr> <td>Chết</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*p.ta:j<sup>A</sup></b></td> <td>tʰaj<sup>323</sup></td> <td>tʰaj<sup>33</sup></td> <td>haj<sup>33</sup>/<br />tʰaj<sup>33</sup></td> <td>tʰaj<sup>323</sup></td> <td>tʰaj<sup>33</sup></td> <td>haj<sup>33</sup></td> <td>tʰaj<sup>323</sup></td> <td>tʰaj<sup>33</sup></td> <td>tʰaj<sup>33</sup></td> <td>tʰaj<sup>323</sup></td> <td>ta:j<sup>1</sup></td> <td>tàːy</td> <td>taaj<sup>1</sup></td> <td>ta:i<sup>2</sup></td> <td>ta:i<sup>2</sup></td> <td>tai </td></tr> <tr> <td>Chim</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*C̬.nok<sup>D</sup></b></td> <td>nɔk<sup>33</sup></td> <td>nɔ̆k<sup>21</sup></td> <td>nŭk<sup>21</sup>/<br />nɔk<sup>21</sup></td> <td>nɔk<sup>21</sup></td> <td>nɔk<sup>21</sup></td> <td>nŭk<sup>21</sup></td> <td>nɔk<sup>21</sup></td> <td>nŏk<sup>21</sup></td> <td>nŏk<sup>21</sup></td> <td>nɔk<sup>45</sup></td> <td>nok<sup>4</sup></td> <td>nōk</td> <td>nok<sup>5</sup></td> <td>nuk<sup>3</sup></td> <td>nok<sup>4</sup></td> <td>nuk </td></tr> <tr> <td>Chó</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ʰma:<sup>A</sup></b></td> <td>ma<sup>323</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>33</sup></td> <td>ma<sup>323</sup></td> <td>ma<sup>323</sup></td> <td>ma:<sup>5</sup></td> <td>măː</td> <td>maa<sup>1</sup></td> <td>ma:<sup>1</sup></td> <td>ma:<sup>6</sup></td> <td>ma </td></tr> <tr> <td>Cổ</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ɣo:<sup>A</sup></b></td> <td>kɔk<sup>45</sup><br />ho<sup>33</sup></td> <td>vo<sup>31</sup></td> <td>ko<sup>31</sup>/<br />kʰɔ<sup>31</sup></td> <td>ho<sup>33</sup></td> <td>hɔ<sup>31</sup></td> <td>kɔ<sup>31</sup></td> <td>hɔ<sup>31</sup></td> <td>gɔ<sup>31</sup></td> <td>kɔ<sup>31</sup></td> <td>kʰɔ<sup>33</sup></td> <td>kʰɔ:<sup>1</sup></td> <td>kʰɔ́ː</td> <td>kʰɔ<sup>4</sup></td> <td>kʰɔ<sup>2</sup></td> <td>kʰɔ<sup>2</sup></td> <td>kʰo </td></tr> <tr> <td>Dài</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*rɯj<sup>A</sup></b></td> <td>ri<sup>33</sup></td> <td>rɤ̆j<sup>31</sup></td> <td>ɬi<sup>31</sup></td> <td>hi<sup>33</sup></td> <td>li<sup>33</sup></td> <td>ɬi<sup>33</sup></td> <td>răj<sup>31</sup></td> <td>ri<sup>31</sup></td> <td>ɬi<sup>31</sup></td> <td>ri<sup>33</sup></td> <td>ri:<sup>A2</sup></td> <td>lŭaːy</td> <td>hi<sup>4</sup></td> <td>li:<sup>2</sup></td> <td>hi:<sup>2</sup></td> <td>ri </td></tr> <tr> <td>Đá</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*tri:l<sup>A</sup></b></td> <td>mak<sup>21</sup><br />pa<sup>323</sup></td> <td>tʰɤ̆n<sup>33</sup></td> <td>hĭn<sup>33</sup>/<br />tʰĭn<sup>33</sup></td> <td>tʰĭn<sup>323</sup></td> <td>tʰĭn<sup>33</sup></td> <td>hĭn<sup>33</sup></td> <td>tʰĭn<sup>33</sup></td> <td>tʰĭn<sup>33</sup></td> <td>hĭn<sup>33</sup></td> <td>hĭn<sup>323</sup></td> <td>hin<sup>5</sup></td> <td>hĭn</td> <td>hin<sup>1</sup></td> <td>hin<sup>1</sup></td> <td>hin<sup>6</sup></td> <td>rin </td></tr> <tr> <td>Đàn<br />bà</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>—</b></td> <td>pʰu<sup>31</sup><br />ɲĭŋ<sup>33</sup></td> <td>me<sup>323</sup><br />ɲĕŋ<sup>31</sup></td> <td>ti<sup>11</sup><br />mɛ<sup>11</sup>/<br />mɛ<sup>33</sup><br />ɲiŋ<sup>31</sup></td> <td>tɔj<sup>31</sup><br />mɛ<sup>11</sup></td> <td>tɔj<sup>11</sup><br />mɛ<sup>11</sup></td> <td>tɔj<sup>31</sup><br />mɛ<sup>11</sup></td> <td>hun<sup>31</sup><br />ʔbɯk<sup>45</sup></td> <td>mɛ<sup>323</sup><br />ɲĭŋ<sup>31</sup></td> <td>mɛ<sup>323</sup><br />ɲĭŋ<sup>31</sup></td> <td>pʰu<sup>31</sup><br />ɲĭŋ<sup>33</sup></td> <td>jiŋ<sup>5</sup></td> <td>pʰȕː<br />ɲíŋ</td> <td>mɛ<sup>3</sup><br />jiŋ<sup>4</sup></td> <td>ʒin<sup>2</sup></td> <td>jiŋ<sup>6</sup></td> <td>nying </td></tr> <tr> <td>Đàn<br />ông</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ʑa:j<sup>A</sup></b></td> <td>pʰu<sup>31</sup><br />caj<sup>33</sup></td> <td>po<sup>323</sup><br />saj<sup>31</sup></td> <td>ti<sup>11</sup><br />pɔ<sup>11</sup>/<br />pʰu<sup>323</sup><br />saj<sup>31</sup></td> <td>tɔj<sup>31</sup><br />po<sup>11</sup></td> <td>tɔj<sup>31</sup><br />pɔ<sup>11</sup></td> <td>tɔj<sup>31</sup><br />pɔ<sup>11</sup></td> <td>hun<sup>31</sup><br />ɬaj<sup>323</sup></td> <td>b̤ɔ<sup>323</sup><br />zaj<sup>31</sup></td> <td>pɔ<sup>323</sup><br />caj<sup>31</sup></td> <td>pʰu<sup>31</sup><br />caj<sup>31</sup></td> <td>cʰa:j<sup>1</sup></td> <td>pʰȕː<br />sáːy</td> <td>kon<sup>4</sup><br />tsaaj<sup>4</sup></td> <td>—</td> <td>ca:i<sup>2</sup></td> <td>cʰai </td></tr> <tr> <td>Không<br />(phủ<br />định)</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ɓaw<sup>B</sup>/<br />*bo:<sup>B</sup>/<br />*mi:<sup>A</sup></b></td> <td>ʔbo<sup>31</sup></td> <td>mɤ̆j<sup>31</sup></td> <td>mi<sup>31</sup></td> <td>mi<sup>45</sup></td> <td>mi<sup>45</sup></td> <td>mi<sup>45</sup></td> <td>ʔbɔ<sup>21</sup></td> <td>ʔbo<sup>45</sup></td> <td>bɤ̆w<sup>45</sup></td> <td>ʔbo<sup>31</sup></td> <td>maj<sup>3</sup></td> <td>bɔ̄ː</td> <td>maw<sup>2</sup></td> <td>am²</td> <td>ɯŋ<sup>2</sup></td> <td>— </td></tr> <tr> <td>Người</td> <td style="background-color: #E0E0FF"><b>*ɢwɯn<sup>A</sup></b></td> <td>kɔ̆n<sup>33</sup></td> <td>kɤ̆n<sup>31</sup></td> <td>kʰɯ̆n<sup>31</sup></td> <td>kɯ̆n<sup>31</sup></td> <td>kɯ̆n<sup>31</sup></td> <td>kɯ̆n<sup>31</sup></td> <td>hŭn<sup>31</sup></td> <td>kɤ̆n<sup>31</sup></td> <td>kɤ̆n<sup>31</sup></td> <td>kăn<sup>33</sup></td> <td>kʰon<sup>1</sup></td> <td>kʰón</td> <td>kon<sup>4</sup></td> <td>kun<sup>2</sup></td> <td>kon<sup>2</sup></td> <td>kun </td></tr> <tr> <th style="background-color: #EFEFFF">Nghĩa </th> <th style="background-color: #E0E0FF">Tai<br />Nguyên<br />Thủy </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Dín </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Giang </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Lòi </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Phản<br />Slình </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Inh </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />Cháo </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Nùng<br />An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Hòa<br />An </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Tràng<br />Định </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tày<br />Hoàng<br />Su<br />Phì </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Thái<br />Lan<br />Chuẩn </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Lào<br />Chuẩn </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Shan </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Aiton </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Phake </th> <th style="background-color: #EFEFFF">Tai<br />Ahom </th></tr> </tbody></table> <ul><li>Nùng Dín, Nùng Giang, Nùng Lòi, Nùng Phản Slình, Nùng Inh, Nùng Cháo, Nùng An, Tày Hòa An, Tày Tràng Định, Tày Hoàng Su Phì: <i>Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam (2004)</i>, tác giả: Lê Văn Trường, trang: 201-208.</li> <li>Tai Nguyên Thủy: <i>The Phonology of Proto-Tai (2009)</i>, tác giả: Pittayawat Pittayaporn, trang: 323-361 <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13855">[3]</a>.</li> <li>Tai Ahom: thư viện SEAlang Library (Ahom) <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://sealang.net/ahom/">[4]</a>.</li> <li>Thái Lan, Lào, Shan, Tai Aiton, Tai Phake: <i>Austronesian Basic Vocabulary Database</i> <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://language.psy.auckland.ac.nz/austronesian/classification.php?node=Tai-Kadai,%20Kam-Tai,%20Be-Tai,%20Tai-Sek,%20Tai">[5]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150524180447/http://language.psy.auckland.ac.nz/austronesian/classification.php?node=Tai-Kadai,%20Kam-Tai,%20Be-Tai,%20Tai-Sek,%20Tai">Lưu trữ</a> 2015-05-24 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>; Thai dictionary (SEAlang) <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.sealang.net/thai/">[6]</a>; Lao dictionary (SEAlang) <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.sealang.net/lao/dictionary.htm">[7]</a>; Shan dictionary (SEAlang) <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://sealang.net/shan/dictionary.htm">[8]</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chữ_Nùng_Latinh_của_SIL"><span id="Ch.E1.BB.AF_N.C3.B9ng_Latinh_c.E1.BB.A7a_SIL"></span>Chữ Nùng Latinh của SIL</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Chữ Nùng Latinh của SIL”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chữ Nùng Latinh của SIL"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bộ chữ Nùng Latinh của Viện Ngôn Ngữ Học Mùa Hè (Summer Institute of Linguistics - SIL International) dựa trên thổ ngữ của người Nùng Phản Slình tại tỉnh Bắc Giang. Năm 1954 có mấy ngàn người di cư sang miền nam Việt Nam và ở lại tỉnh Tuyên Đức.<sup id="cite_ref-FreibergerNancy_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-FreibergerNancy-35"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Người Nùng Phản Slình tự gọi họ là Nŏng (Nohng).<sup id="cite_ref-FreibergerNancy_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-FreibergerNancy-35"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nùng Phản Slình Bắc Giang gồm sáu thanh. Tất cả sáu thanh đều đọc như tiếng miền bắc Việt Nam, trừ dấu ngã (~).<sup id="cite_ref-FreibergerNancy_35-2" class="reference"><a href="#cite_note-FreibergerNancy-35"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dấu (~) trong tiếng Nùng thì âm hơi cao lên với tắc âm thanh môn sau.<sup id="cite_ref-FreibergerNancy_35-3" class="reference"><a href="#cite_note-FreibergerNancy-35"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sáu thanh đó là: (1) cao lên (<sup><b>,</b></sup>), (2) cao lên với tắc âm thanh môn ở cuối chữ (~), (3) trung (bằng) không dấu, (4) thấp đi lên (?), (5) trung (thấp) xuống (`), và (6) thấp với tắc âm thanh môn (.).<sup id="cite_ref-FreibergerNancy_35-4" class="reference"><a href="#cite_note-FreibergerNancy-35"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable"> <caption>Phụ âm </caption> <tbody><tr> <th style="width:100px; background-color: #D8BFD8"><b>Phiên âm</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #87CEEB"><b>Chữ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #cff"><b>Chú thích</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #F5F5DC"><b>Thí dụ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #98FB98"><b>Nghĩa</b> </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/p/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">p </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pảc </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">miệng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/t/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">t </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tảu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">rùa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/č/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ch </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">chéhp </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">đau </td></tr> <tr> <td rowspan="6" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/k/ </td> <td rowspan="4" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">k </td> <td rowspan="4" style="background-color: #cff; text-align: center;">trước i, ih, e, eh, ê </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">kì </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">vài </td></tr> <tr> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">kíhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ăn </td></tr> <tr> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">kéng </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">canh </td></tr> <tr> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">kền </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">quấn </td></tr> <tr> <td rowspan="2" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">c </td> <td rowspan="2" style="background-color: #cff; text-align: center;">trước các âm khác </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">cưhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">người </td></tr> <tr> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">cảu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cũ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ʔ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">không ghi </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/pʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ph </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">phỏhm </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">tóc </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/tʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">th </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">thả </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mắt </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/kʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">kh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">khảy </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mở </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/b/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">b </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">béhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">bay </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/d/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">đ </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">đày </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">được </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/f/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">f </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">fay </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">bếp, lửa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/v/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">v </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">vahn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ngày </td></tr> <tr> <td rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/w/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">o </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"><i>bán mẫu âm</i> o đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">u </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"><i>bán mẫu âm</i> u đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/s/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">s </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">sãu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">sớm </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɬ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">sl </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">slíhp </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mười </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/l/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">l </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">lán </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">con cháu </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ž/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">d </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">dụ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ở </td></tr> <tr> <td rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/j/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">i </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"><i>bán mẫu âm</i> i đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">y </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"><i>bán mẫu âm</i> y đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/h/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">h </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">hảhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">thấy </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/m/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">m </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mahn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">khoai </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/n/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">n </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">non </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">nằm, ngủ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ñ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">nh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">nhà </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">thuốc </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ŋ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ng </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">ngưhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">bạc </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable"> <caption>Nguyên âm </caption> <tbody><tr> <th style="width:100px; background-color: #D8BFD8"><b>Phiên âm</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #87CEEB"><b>Chữ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #cff"><b>Chú thích</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #F5F5DC"><b>Thí dụ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #98FB98"><b>Nghĩa</b> </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/i<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">i </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pí </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">năm </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/i/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ih </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">píhc </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cánh </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/e<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ê </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">sện </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">rẻ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɛ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">eh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">péht </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">vịt </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/æ<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">e </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">khẻng </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cứng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɨ<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ư </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">slứ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">hổ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɨ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ưh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">khừhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">lên </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ə<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ơ </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pởt </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ướt </td></tr> <tr> <td rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/a/ </td> <td rowspan="2" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ah </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">áhn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cái </td></tr> <tr> <td style="background-color: #cff; text-align: center;"><i>hah</i> đọc là <i>haư</i> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">hah (haư) </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">nào </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/a<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">a </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pá </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cá </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/u<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">u </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tú </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">con </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/u/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">uh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">lụhc </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">con </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/o<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ô </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">cộn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">hòn </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɔ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">oh </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm ngắn </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">đóhng </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">rừng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɔ<sup><b>.</b></sup>/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">o </td> <td style="background-color: #cff; text-align: center;">nguyên âm dài </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">slón </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">dạy </td></tr></tbody></table> <dl><dt>Đoạn văn mẫu</dt></dl> <p>Một đoạn văn mẫu từ Sáng Thế Ký 1 (Genesis 1) trong Kinh Thánh: </p> <table border="0" width="95%" class="wikitable"> <tbody><tr> <td style="background-color: #CECEF2; text-align: center;"><b>Càng Nohng</b><sup id="cite_ref-CangNohng_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CangNohng-36"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />(Tiếng Nùng) </td> <td style="background-color: #CECEF2; text-align: center;"><b>Latina</b><sup id="cite_ref-BruceR.O'Brien_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-BruceR.O'Brien-37"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br />(Tiếng Latinh) </td> <td style="background-color: #CECEF2; text-align: center;"><b>Tiếng Việt</b><sup id="cite_ref-wordproject_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-wordproject-38"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><i>Mự-ni tau-sli Kể Vú Fã hẻht fã sạu áhn tị-dạ ọc ma pehn này.</i> </td> <td>In principio creavit Deus caelum et terram. </td> <td>Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất. </td></tr> <tr> <td><i>Lúhc tế sahng hảhn pehn táhc lộ, slỉ tị nhahng đáhm-lihn; lẽo Slíhng Kể Vú Fã páy tẹo dụ cháng áhn tị đáhm tế.</i> </td> <td>Terra autem erat inanis et vacua et tenebrae erant super faciem abyssi, et Spiritus Dei ferebatur super aquas. </td> <td>Vả, đất là vô hình và trống không, sự mờ tối ở trên mặt vực; Thần Đức Chúa Trời vận hành trên mặt nước. </td></tr> <tr> <td><i>Lẽo Kể Vú Fã hã vạ: Áhn hụhng pển ọc ma. Chỉhng mi áhn hụhng.</i> </td> <td>Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. </td> <td>Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có sự sáng; thì có sự sáng. </td></tr> <tr> <td><i>Kể Vú Fã chểu hảhn áhn hụhng đáy, chỉhng páhn ọc ma mi áhn hụhng áhn đáhm.</i> </td> <td>Et vidit Deus lucem quod esset bona: et divisit lucem a tenebris. </td> <td>Đức Chúa Trời thấy sự sáng là tốt lành, bèn phân sáng ra cùng tối. </td></tr> <tr> <td><i>Lẽo Kể Vú Fã hã vạ: áhn hụhng dụ pehn tahng vahn, áhn đahm dụ pehn tahng hựhn; lúhc tế hẻht vahn tại éht.</i> </td> <td>Appellavitque lucem Diem, et tenebras Noctem; dies unus. </td> <td>Đức Chúa Trời đặt tên sự sáng là ngày; sự tối là đêm; ấy là ngày thứ nhứt. </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chữ_Nùng_Latinh_1961"><span id="Ch.E1.BB.AF_N.C3.B9ng_Latinh_1961"></span>Chữ Nùng Latinh 1961</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Chữ Nùng Latinh 1961”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chữ Nùng Latinh 1961"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Chữ Tày Nùng Latinh được chính phủ Việt Nam phê chuẩn năm 1961 cho khu tự trị Việt Bắc (1956-1975). Chữ Tày Nùng Latinh được xây dựng dựa trên cơ sở chữ quốc ngữ: cùng con chữ, cùng một cách ghép vần đối với những âm tiết giống nhau.<sup id="cite_ref-TN4_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN4-39"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bảng chữ cái Tày Nùng chỉ được dạy trong các trường tiểu học trong một thời gian ngắn vào thập niên 1960, rồi sau đó rơi vào quên lãng.<sup id="cite_ref-TTOP_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-TTOP-40"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bảng chữ cái này không được truyền bá sử dụng trong cộng đồng.<sup id="cite_ref-TTOP_40-1" class="reference"><a href="#cite_note-TTOP-40"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ngay cả những phát thanh viên tiếng Tày Nùng tại các đài phát thanh vùng nói tiếng Tày Nùng cũng không biết bảng chữ cái này.<sup id="cite_ref-TTOP_40-2" class="reference"><a href="#cite_note-TTOP-40"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Họ viết tin tức để đọc trong các chương trình phát thanh bằng ký tự riêng của mỗi người giống các phát thanh viên tiếng Dao ngày nay đang làm.<sup id="cite_ref-TTOP_40-3" class="reference"><a href="#cite_note-TTOP-40"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable"> <caption>Phụ âm<sup id="cite_ref-TN11_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN11-41"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="width:100px; background-color: #D8BFD8"><b>Phiên âm</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #87CEEB"><b>Chữ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #F5F5DC"><b>Thí dụ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #98FB98"><b>Nghĩa</b> </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɓ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">b </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">bẻ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">dê </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/k/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">c,k,q </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">cáy </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">gà </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">ki </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">còi </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8"> </td> <td style="background-color: #87CEEB"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">quai </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">khôn </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/z/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">d </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">dú </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ở </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɗ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">đ </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">đo </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">đủ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/f/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">f </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">fạ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">trời </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/h/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">h </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">hai </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">trăng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/l/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">l </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">lăng </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">lưng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/m/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">m </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">ma </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">chó </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/n/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">n </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">nà </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ruộng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/r/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">r </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">rụ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">biết </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/p/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">p </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cua </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/s/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">x </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">xu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">tai </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/t/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">t </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cửa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/v/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">v </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">và </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">sải </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɲ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">nh </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">nhả </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cỏ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/c/~/tɕ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ch </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">chả </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mạ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ŋ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ng </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">ngà </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">vừng </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/tʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">th </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tha </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mắt </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/kʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">kh </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">kha </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">chân </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/pʰ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ph </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">phải </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">vải </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɬ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">sl </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">slam </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ba </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɓj/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">bj </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">bjoóc </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">hoa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/mj/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">mj </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mjạc </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">trơn </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/pj/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">pj </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">pja </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cá </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/pʰj/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">phj </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">phja </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">núi đá </td></tr> <tr> <td style="background-color: #E6E6FA; text-align: center;" colspan="4">những âm địa phương </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/t'/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">t' </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">t'ả </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">sông </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/w/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">w </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">wằn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">ngày </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/j/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">z </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">za </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">thuốc </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɣ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">g </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">gần </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">người </td></tr> <tr> <td style="background-color: #E6E6FA; text-align: center;" colspan="4">Những âm mượn tiếng Việt </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ / </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">gi </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">giờ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/tʂ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">tr </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">trường </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ʂ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">s </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">(học) sinh </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;"> </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable"> <caption>Nguyên âm<sup id="cite_ref-TN12_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN12-42"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </caption> <tbody><tr> <th style="width:100px; background-color: #D8BFD8"><b>Phiên âm</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #87CEEB"><b>Chữ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #F5F5DC"><b>Thí dụ</b> </th> <th style="width:100px; background-color: #98FB98"><b>Nghĩa</b> </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/a/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">a </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">ca </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">con quạ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ă/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ă </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mắn </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">vững chắc </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ə/~/ɤ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ơ </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tơ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">tơ lụa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ə̆/~/ɤ̌/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">â </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">bân </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">bay </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɛ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">e </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">bén </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">cái mẹt </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/e/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ê </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mên </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">thối, hôi </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/i/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">i </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">tin </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">chân </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/u/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">u </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mu </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">lợn </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɨ/~/ɯ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ư </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mử </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">mợ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɔ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">o </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">mỏ </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">nồi </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/o/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ô </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">nồm </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">sữa </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/iə/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">iê, ia </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">1.niêng; 2.mìa </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">1.diều; 2.vợ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/uə/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">uô, ua </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">1.tuống; 2.tua </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">1.dây quai; 2.con </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;">/ɨə/~/ɯɤ/ </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;">ươ, ưa </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">1.nưới; 2.mừa </td> <td style="background-color: #98FB98; text-align: center;">1.mệt; 2.về </td></tr></tbody></table> <ul><li>Các nguyên âm dài: i, u,ư...trong các ngành Nùng sẽ được thể hiện bằng hai chữ cái, như: khiing (gừng), khuúp (đầy năm)<sup id="cite_ref-TN8_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN8-43"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>...</li> <li>Thêm ký hiệu để ghi thanh lửng trong tiếng Nùng: dùng một gạch ngang nhỏ đặt dưới âm chính.<sup id="cite_ref-TN8_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-TN8-43"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <dl><dd>T<u>a</u> (sông)- tả (bỏ)</dd> <dd>P<u>i</u>nh (bệnh) - Pỉnh (nướng)</dd></dl> <ul><li>Đánh dấu sắc (') các từ có kết cấu là âm tiết khép: hap (cách viết theo phương án không dấu) ---> háp (gánh)<sup id="cite_ref-TN8_43-2" class="reference"><a href="#cite_note-TN8-43"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <table class="wikitable" style="font-size: 100%"> <caption>Thanh điệu </caption> <tbody><tr> <th style="width:100px;background-color: #D8BFD8"><b>Tên</b> </th> <th style="width:100px;background-color: #87CEEB"><b>Dấu</b> </th> <th style="width:100px;background-color: #F5F5DC"><b>Nét</b> </th></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8">Không dấu </td> <td style="background-color: #87CEEB"> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">˧ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8">Dấu sắc </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"><b>↗</b> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">˧˥ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8">Dấu huyền </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"><b>↘</b> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">˨˩ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8">Dấu hỏi </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"><b>ʔ</b> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">˧˩˧ </td></tr> <tr> <td style="background-color: #D8BFD8">Dấu nặng </td> <td style="background-color: #87CEEB; text-align: center;"><b>.</b> </td> <td style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;">˧˨ˀ </td></tr></tbody></table> <p>Trong phương án có dùng dấu ngã /~/ để ghi các từ mượn từ tiếng Việt. Trong phương án không có ký hiệu để ghi thanh lửng, những từ mang thanh lửng đều được thể hiện bằng thanh hỏi /?/.<sup id="cite_ref-TN9_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-TN9-44"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Tr%C3%A1ng#Lịch_sử_ngôn_ngữ" title="Người Tráng">Người Tráng#Lịch sử ngôn ngữ</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-count references-column-count-1" style="-moz-column-count: 1; -webkit-column-count: 1; column-count: 1; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text">Michel Ferlus (2009) chỉ ra rằng Giao (jiāo 交) trong Giao Chỉ và Keo (<b>kɛːw<sup>A1</sup></b>), một tên gọi mà các dân tộc Tai dùng để chỉ dân An Nam, có cùng gốc với tộc danh của người Lào (lǎo 獠) và Gelao (Cờ Lao) một nhóm thuộc nhánh Kra.<sup id="cite_ref-MichelFerlus1_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-MichelFerlus1-17"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Chúng bắt nguồn từ nguyên ngữ <b>*k.raːw</b>.<sup id="cite_ref-MichelFerlus1_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-MichelFerlus1-17"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các phục nguyên cho <i>jiāo</i> 交 và <i>lǎo</i> 獠 như sau<sup id="cite_ref-MichelFerlus1_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-MichelFerlus1-17"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: <div class="quotebox pullquote centered" style="width:28%; ;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r44429064">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:0.5em 1.4em 0.8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:0.5em 0 0.8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{margin:0.5em auto 0.8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft p,.mw-parser-output .quotebox.floatright p{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{background-color:#F9F9F9;text-align:center;font-size:larger;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:360px){.mw-parser-output .quotebox{min-width:100%;margin:0 0 0.8em!important;float:none!important}}</style> <div class="quotebox-quote left-aligned" style=""><i>jiāo</i> <b>交</b> < Hán Cổ *<b>kæw</b> < Hán Thượng Cổ <b>*kraw</b> [<b>k.raw</b>]</div> </div> <div class="quotebox pullquote centered" style="width:28%; ;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r44429064"> <div class="quotebox-quote left-aligned" style=""><i>lǎo</i> <b>獠</b> < Hán Cổ *<b>lawX</b> < Hán Thượng Cổ <b>*C-rawʔ</b> [<b>C.rawˀ</b>]</div> </div> <p><b>kɛːw<sup>A1</sup></b> khởi nguyên là tên gọi mà các nhóm dân khác dùng để chỉ các dân tộc Tai và chỉ sau này mới được sử dụng để chỉ dân An Nam. Trong tiếng Pu Péo (nhánh Kra), <b>kew</b> vẫn được dùng để chỉ người Tày ở miền bắc Việt Nam<sup id="cite_ref-Michel_Ferlus_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michel_Ferlus-18"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p> </span></li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-TK-1">^ <a href="#cite_ref-TK_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TK_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở trung ương. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798">Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam năm 2009: Kết quả toàn bộ.</a> Hà Nội, 6-2010. Biểu 5, tr.134-225. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2011.</span> </li> <li id="cite_note-TN1-3">^ <a href="#cite_ref-TN1_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TN1_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/vanhoanguoinung.aspx">Dân tộc Nùng.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130111010120/http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/vanhoanguoinung.aspx">Lưu trữ</a> 2013-01-11 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> Cổng giao tiếp điện tử tỉnh Yên Bái. Truy cập 02/5/2011.</span> </li> <li id="cite_note-TN3-4"><b><a href="#cite_ref-TN3_4-0">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFViện_Dân_tộc_học1983" class="citation book cs1">Viện Dân tộc học (1983). <i>Sổ tay về các dân tộc ở Việt Nam</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Khoa học Xã hội. tr. 135.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%E1%BB%95+tay+v%E1%BB%81+c%C3%A1c+d%C3%A2n+t%E1%BB%99c+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=135&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+Khoa+h%E1%BB%8Dc+X%C3%A3+h%E1%BB%99i&rft.date=1983&rft.au=Vi%E1%BB%87n+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c+h%E1%BB%8Dc&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-TTTYYYUUU-5">^ <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTTYYYUUU_5-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThe_university_of_Texas_at_Arlington" class="citation book cs1">The university of Texas at Arlington. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201108091931/http://www.uta.edu/faculty/jerry/research/map.html"><i>Map and language descriptions</i></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uta.edu/faculty/jerry/research/map.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 11 năm 2020<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Map+and+language+descriptions&rft.au=The+university+of+Texas+at+Arlington&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uta.edu%2Ffaculty%2Fjerry%2Fresearch%2Fmap.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-NungAn-6">^ <a href="#cite_ref-NungAn_6-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-NungAn_6-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sealang.net/sala/archives/pdf8/nicolson2000nung.pdf">Nicolson, Beth (2000), <i>The Nung An Language of Vietnam: Stepchild or Aberrant Son ?</i></a> In <i>The Fifth International Symposium on Languages and Linguistics</i>. Hochiminh City: Vietnam National University, Ho Chi Minh City University of Social Sciences and Humanities, p. 267.</span> </li> <li id="cite_note-Strecker-7"><b><a href="#cite_ref-Strecker_7-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sealang.net/sala/archives/pdf8/strecker1985classification.pdf">Strecker, David (1985). <i>The classification of the Caolan languages</i></a>. In <i>Southeast Asian Linguistic Studies Presented to André-G. Haudricourt</i> (Suriya Ratanakul, David Thomas and Suwilai Premsrirat, eds., Mahidol University, Bangkok, 1985).</span> </li> <li id="cite_note-DavidB.Wangsgard-8">^ <a href="#cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DavidB.Wangsgard_8-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text">Wangsgard, David B. (2009). <i>Here We are All Brothers: Gender Relations and the Construction of Masculine Identities in a Nung Fan Sling Village</i>. <i>Department of sociology and anthropology, Simon Fraser University</i>: pp 15.</span> </li> <li id="cite_note-BBPPKK-9">^ <a href="#cite_ref-BBPPKK_9-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-BBPPKK_9-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường (2004). <i>Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam</i>. Hà Nội. tr. 11.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=V%E1%BB%8B+tr%C3%AD+ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng+D%C3%ADn+trong+quan+h%E1%BB%87+v%E1%BB%9Bi+c%C3%A1c+ph%C6%B0%C6%A1ng+ng%E1%BB%AF+N%C3%B9ng+v%C3%A0+T%C3%A0y+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=11&rft.date=2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-CaoBangonline-10"><b><a href="#cite_ref-CaoBangonline_10-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.baocaobang.vn/Van-hoa/Bao-ton-gin-giu-ban-sac-van-hoa-cua-nguoi-Nung-Ven/30168.bcb"><i>Bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa của người Nùng Vẻn</i>. Hoàng Thị Nhuận (2014).</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141019062119/http://www.baocaobang.vn/Van-hoa/Bao-ton-gin-giu-ban-sac-van-hoa-cua-nguoi-Nung-Ven/30168.bcb">Lưu trữ</a> 2014-10-19 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <i>Báo Cao Bằng điện tử</i>.</span> </li> <li id="cite_note-MMNNKKJJ-11">^ <a href="#cite_ref-MMNNKKJJ_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-MMNNKKJJ_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">The university of Texas at Arlington & Jerold A.Edmondson. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151002105310/http://www.uta.edu/faculty/jerry/Kra-notes.pdf"><i>Notes on the Subdivision in Kra</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Arlington. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uta.edu/faculty/jerry/Kra-notes.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 2 tháng 10 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Notes+on+the+Subdivision+in+Kra&rft.place=Arlington&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uta.edu%2Ffaculty%2Fjerry%2FKra-notes.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-Hartmann-12"><b><a href="#cite_ref-Hartmann_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.niu.edu/landform/papers/JGIS_Tai_Origin.pdf">Luo, Wei; Hartmann, John; Li, Jinfang; Sysamouth, Vinya (December 2000). GIS Mapping and Analysis of Tai Linguistic and Settlement Patterns in Southern China</a>. Geographic Information Sciences (DeKalb: Northern Illinois University) 6 (2): 129–136</span> </li> <li id="cite_note-RachelHauser-13"><b><a href="#cite_ref-RachelHauser_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://earthobservatory.nasa.gov/Features/TaiLanguage/">Rachel Hauser (ngày 28 tháng 3 năm 2002). Tais that Bind</a>". Socioeconomic Data and Applications Center DAAC.</span> </li> <li id="cite_note-fgA-14"><b><a href="#cite_ref-fgA_14-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/26296118/Kra-Dai_and_the_Proto-History_of_South_China_and_Vietnam">Chamberlain, James R. (2016). <i>Kra-Dai and the Proto-History of South China and Vietnam</i></a><i>. </i>Journal of the Siam Society<i>, Vol. 104: 28-71.</i></span> </li> <li id="cite_note-PittayawatPittayaporn-15"><b><a href="#cite_ref-PittayawatPittayaporn_15-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.manusya.journals.chula.ac.th/files/essay/Pittayawat%2047-68.pdf">Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai</a>. <i>MANUSYA: Journal of Humanities,</i> Special Issue No 20: 47-64.</span> </li> <li id="cite_note-GGHHYY-16">^ <a href="#cite_ref-GGHHYY_16-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-GGHHYY_16-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Department of Linguistic and TESOL University of Texas, Arlington & Jerold A. Edmondson. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141225173617/http://www.uta.edu/faculty/jerry/pol.pdf"><i>the power of language over the past: Tai settlement and Tai linguistics in southern China and northern Vietnam</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. tr. 15. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uta.edu/faculty/jerry/pol.pdf">Bản gốc</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> lưu trữ ngày 25 tháng 12 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=the+power+of+language+over+the+past%3A+Tai+settlement+and+Tai+linguistics+in+southern+China+and+northern+Vietnam&rft.pages=15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uta.edu%2Ffaculty%2Fjerry%2Fpol.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-MichelFerlus1-17">^ <a href="#cite_ref-MichelFerlus1_17-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-MichelFerlus1_17-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-MichelFerlus1_17-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document">Ferlus, Michel (2009). Formation of Ethnonyms in Southeast Asia</a>. <i>42nd International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics, Nov 2009, Chiang Mai, Thailand. 2009</i>, pp.3-4.</span> </li> <li id="cite_note-Michel_Ferlus-18"><b><a href="#cite_ref-Michel_Ferlus_18-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document">Ferlus, Michel (2009). Formation of Ethnonyms in Southeast Asia</a>. <i>42nd International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics, Nov 2009, Chiang Mai, Thailand. 2009</i>, p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-ChamberlainA-20"><b><a href="#cite_ref-ChamberlainA_20-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sealang.net/sala/archives/pdf8/chamberlain1998origin.pdf">Chamberlain, James R. (1998). The Origin of the Sek: Implications for Tai and Vietnamese History</a>". <i>Journal of the Siam Society</i> 86.1 & 86.2: 46.</span> </li> <li id="cite_note-ChamberlainB-21">^ <a href="#cite_ref-ChamberlainB_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-ChamberlainB_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sealang.net/sala/archives/pdf8/chamberlain1998origin.pdf">Chamberlain, James R. (1998). The Origin of the Sek: Implications for Tai and Vietnamese History</a>". <i>Journal of the Siam Society</i> 86.1 & 86.2: 44.</span> </li> <li id="cite_note-WilliamGedney-22"><b><a href="#cite_ref-WilliamGedney_22-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1961/JSS_058_1d_Gedney_SaekLanguageOfNakhonPhanom.pdf">William J. Gedney. THE SAEK LANGUAGE OF. NAKHON PHANOM PROVINCE</a>". trang 68.</span> </li> <li id="cite_note-JoachimSchliesinger-23"><b><a href="#cite_ref-JoachimSchliesinger_23-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=YDojBgAAQBAJ&pg=PA56&lpg=PA56&dq=Saek+people+come+from+central+Vietnam&source=bl&ots=qFvo98A4sq&sig=76NwagWk3Z-2-OfhEyT-qOhcVMw&hl=en&sa=X&ei=1ShkVeSoD6XWmAXm34GIDw&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false">Joachim Schliesinger. Ethnic Groups of Thailand: Non-Tai-Speaking Peoples</a>". trang 56.</span> </li> <li id="cite_note-PaulHattaway-24">^ <a href="#cite_ref-PaulHattaway_24-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-PaulHattaway_24-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=OzEOKNPsv2EC&pg=PA231&lpg=PA231&dq=Saek+people+come+from+central+Vietnam&source=bl&ots=u_gZpgCGEz&sig=kC1opQZGeJMk3irQLe-5PJ5u2sY&hl=en&sa=X&ei=OidkVaqSKebEmAX624DABQ&redir_esc=y#v=onepage&q=Saek%20people%20come%20from%20central%20Vietnam&f=false">Paul Hattaway. Peoples of the Buddhist World: A Christian Prayer Diary</a>". trang 231.</span> </li> <li id="cite_note-WilliamG.Boltz-25"><b><a href="#cite_ref-WilliamG.Boltz_25-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=j-hJB2279EAC&pg=PA66&lpg=PA66&dq=Gedney,+William+J.+1976.+Saek+final+-:+archaism+or+innovation%3F.&source=bl&ots=VOMto4N4b2&sig=wtjcExCpipIRmQP-7518D2NgH0g&hl=en&sa=X&ei=3TWNVbqQE8mD8gXvnrnYAg&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false">Boltz, William G. (1991). "The Old Chinese Terrestrial Rames in Saek</a>", in William G. Boltz and Michael C. Shapiro (eds) Studies in the Historical Phonology of Asian Languages: John Benjamins, pp.60, 65.</span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPittayaporn2009" class="citation thesis cs1">Pittayaporn, Pittayawat (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13855"><i>The Phonology of Proto-Tai</i></a> (Luận văn). Department of Linguistics, Cornell University. tr. 298–322.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=The+Phonology+of+Proto-Tai&rft.degree=Ph.D.&rft.inst=Department+of+Linguistics%2C+Cornell+University&rft.date=2009&rft.aulast=Pittayaporn&rft.aufirst=Pittayawat&rft_id=http%3A%2F%2Fecommons.cornell.edu%2Fhandle%2F1813%2F13855&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151002211645/http://lingweb.eva.mpg.de/numeral/Nung.htm">“Bản sao đã lưu trữ”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lingweb.eva.mpg.de/numeral/Nung.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 10 năm 2015<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2015</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Flingweb.eva.mpg.de%2Fnumeral%2FNung.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPittayaporn2009" class="citation thesis cs1">Pittayaporn, Pittayawat (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ecommons.library.cornell.edu/bitstream/1813/13855/1/Pittayaporn%2c%20Pittayawat.pdf"><i>The Phonology of Proto-Tai</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Luận văn). Department of Linguistics, Cornell University. tr. 358.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=The+Phonology+of+Proto-Tai&rft.degree=Ph.D.&rft.inst=Department+of+Linguistics%2C+Cornell+University&rft.date=2009&rft.aulast=Pittayaporn&rft.aufirst=Pittayawat&rft_id=http%3A%2F%2Fecommons.library.cornell.edu%2Fbitstream%2F1813%2F13855%2F1%2FPittayaporn%252c%2520Pittayawat.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Pittayawat-29">^ <a href="#cite_ref-Pittayawat_29-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Pittayawat_29-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Pittayawat_29-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPittayaporn2009" class="citation thesis cs1">Pittayaporn, Pittayawat (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ecommons.library.cornell.edu/bitstream/1813/13855/1/Pittayaporn%2c%20Pittayawat.pdf"><i>The Phonology of Proto-Tai</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Luận văn). Department of Linguistics, Cornell University. tr. 375–376.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=The+Phonology+of+Proto-Tai&rft.degree=Ph.D.&rft.inst=Department+of+Linguistics%2C+Cornell+University&rft.date=2009&rft.aulast=Pittayaporn&rft.aufirst=Pittayawat&rft_id=http%3A%2F%2Fecommons.library.cornell.edu%2Fbitstream%2F1813%2F13855%2F1%2FPittayaporn%252c%2520Pittayawat.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Jacques-30">^ <a href="#cite_ref-Jacques_30-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Jacques_30-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Jacques_30-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academia.edu/969608/The_genetic_position_of_Chinese">The Genetic Position of Chinese</a> Tác giả: Guillaume Jacques, trang 2.</span> </li> <li id="cite_note-TN20-31">^ <a href="#cite_ref-TN20_31-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TN20_31-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TN20_31-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 27.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=27&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TN21-32"><b><a href="#cite_ref-TN21_32-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 28.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=28&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TNop-33"><b><a href="#cite_ref-TNop_33-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường (2004). <i>Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam</i>. Hà Nội. tr. 18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=V%E1%BB%8B+tr%C3%AD+ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng+D%C3%ADn+trong+quan+h%E1%BB%87+v%E1%BB%9Bi+c%C3%A1c+ph%C6%B0%C6%A1ng+ng%E1%BB%AF+N%C3%B9ng+v%C3%A0+T%C3%A0y+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=18&rft.date=2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-BBUU-34"><b><a href="#cite_ref-BBUU_34-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường (2004). <i>Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam</i>. Hà Nội. tr. 36.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=V%E1%BB%8B+tr%C3%AD+ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng+D%C3%ADn+trong+quan+h%E1%BB%87+v%E1%BB%9Bi+c%C3%A1c+ph%C6%B0%C6%A1ng+ng%E1%BB%AF+N%C3%B9ng+v%C3%A0+T%C3%A0y+%E1%BB%9F+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=36&rft.date=2004&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-FreibergerNancy-35">^ <a href="#cite_ref-FreibergerNancy_35-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FreibergerNancy_35-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FreibergerNancy_35-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FreibergerNancy_35-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-FreibergerNancy_35-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/system/files/reapdata/95/25/29/95252928216316156371266634812507663578/Sec_15735.pdf">Freiberger, Nancy; Bé, Vy thị. (1976). Sẹc mạhn slú Nohng Fạn Slihng = Ngũ-vụng Nùng Phạn Slinh = Nung Fan Slihng vocabulary: Nung-Viêt-English</a>". <i>Summer Institute of Linguistics</i>: lời mở đầu (v).</span> </li> <li id="cite_note-CangNohng-36"><b><a href="#cite_ref-CangNohng_36-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.language-museum.com/encyclopedia/n/nung.php">language museum (Nung)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-BruceR.O'Brien-37"><b><a href="#cite_ref-BruceR.O'Brien_37-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=AGEQi7BJV08C&lpg=PP1&pg=PA46#v=onepage&q&f=false">O'Brien, Bruce R. (2011), <i>Reversing Babel: Translation Among the English During an Age of Conquests, c. 800 to c. 1200</i></a> <i>University of Delaware</i> (2011), pp. 45-46. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1611490537" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1611490537</a>/9781611490534.</span> </li> <li id="cite_note-wordproject-38"><b><a href="#cite_ref-wordproject_38-0">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wordproject.org/bibles/parallel/vietnamese/index.htm">wordproject</a>.</span> </li> <li id="cite_note-TN4-39"><b><a href="#cite_ref-TN4_39-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=14&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TTOP-40">^ <a href="#cite_ref-TTOP_40-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTOP_40-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTOP_40-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TTOP_40-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">sealang.net & Hoàng Thị Châu, Hanoi national university. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sealang.net/sala/archives/pdf8/hoang2001phonetic.pdf"><i>Phonetic typology of languages in Vietnam and a common transcription for them</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. tr. 194 và trang introduction.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Phonetic+typology+of+languages+in+Vietnam+and+a+common+transcription+for+them&rft.pages=194+v%C3%A0+trang+introduction&rft_id=http%3A%2F%2Fsealang.net%2Fsala%2Farchives%2Fpdf8%2Fhoang2001phonetic.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TN11-41"><b><a href="#cite_ref-TN11_41-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 15, 16.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=15%2C+16&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TN12-42"><b><a href="#cite_ref-TN12_42-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 16, 17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=16%2C+17&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TN8-43">^ <a href="#cite_ref-TN8_43-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TN8_43-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-TN8_43-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=18&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-TN9-44"><b><a href="#cite_ref-TN9_44-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay (2002). <i>Sách học tiếng Tày-Nùng</i>. Hà Nội: Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc. tr. 17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C3%A1ch+h%E1%BB%8Dc+ti%E1%BA%BFng+T%C3%A0y-N%C3%B9ng&rft.place=H%C3%A0+N%E1%BB%99i&rft.pages=17&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+V%C4%83n+H%C3%B3a+D%C3%A2n+t%E1%BB%99c&rft.date=2002&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ATi%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">liên kết</a>)</span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nut">Ethnologue report on "Nung a language of Vietnam"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/system/files/reapdata/11/21/14/112114343476290743109081561270702195134/Nung_Language_Lessons.pdf">Bai tọc càng Nohng Fạn Slihng (Bài học tiếng Nùng Phạn Slinh) (tiếng Nùng Phạn Slình+Anh+Việt)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1974), Viện Chuyên-Khảo Ngữ-Học Saigon, Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/archives/30789">Nõng tọc sì slứ, lởp slón slứ: Fạhn hã slón (Em học vần, lớp vỡ-lòng: Phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Fúhn và Nancy F. Wilson (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/archives/30737">Fạhn hẻht đáy đày heng, lớp hẽhng slón tọc (Sách vệ-sinh, lớp một) (tiếng Nùng Phạn Slình+Việt)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/publications/entry/30748">Nõng tọc sị slứ càng nohng, lởp slón slứ: Sẹc slứ 1, 2 (Em học vần tiếng thái-nùng, lớp vỡ-lòng: Quyển 1, 2) (tiếng Nùng Phạn Slình)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Fúhn và Janice E. Saul (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/publications/entry/30724">Nõng tọc slổ, lởp slón slứ: Fahn hã slón (Em học toán, lớp vỡ-lòng; Phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1973). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/archives/30866">Hẻht sịhng, khoa-học, slón hẻht ị đáy, lờp slón slứ, fạhn hã slón (Môn học bằng bảng treo vệ-sinh, khoa-học, và đức-dục; lớp vỡ-lòng; phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1974). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/system/files/reapdata/62/33/86/62338660935012179496056217614037465427/Culture_Folklore_Nung_Fan_Slihng.pdf">Thòi củ cưhn Nohnh Fạn Slihng (Culture and folklore of the Nung Fan Slihng — Phong-tục tập-quán của người Nùng Phạn Slinh)</a> PDF download, tác giả: Nancy Freiberger (1976). Summer Institute of Linguistics, Manila.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/system/files/reapdata/95/25/29/95252928216316156371266634812507663578/Sec_15735.pdf">Sẹc mạhn Slứ Nohng Fạn Slihng: Ngữ vựng Nùng Phạn Slinh (Nung Fan Slihng Vocabulary) (tiếng Nùng Phạn Slình+Anh+Việt)</a> PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Nancy Freiberger (1976), Viện Chuyên-Khảo Ngữ-Học (Summer Institute of Linguistics).</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/system/files/reapdata/53/37/48/53374836782162437165582147410653097110/16474.pdf">Ngữ pháp tiếng Nùng (tiếng Anh)</a> PDF download, tác giả: Janice E. Saul và Nancy F. Wilson, Summer Institute of Linguistics và University of Texas at Arlington, xuất bản: 1980.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sil.org/resources/publications/entry/62025">Nung Fan Slihng Ethnographic Texts (tiếng Anh+Nùng Phạn Slình)</a> PDF download, tác giả: Janice E. Saul và Nancy F. Wilson (1976), Summer Institute of Linguistics.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1981/JSS_076_0d_LevyWard_MapsOfEthnicGroupsSpeakingThaiLanuages.pdf">SOME OBSERVATIONS ON THE MAP OF THE ETHNIC GROUPS SPEAKING THAI LANGUAGES (tiếng Anh)</a> PDF download, tác giả: Levy Ward, Journal of The Siam Society, Volume 76, xuất bản: 1988.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academia.edu/3659357/Tai_Words_and_the_Place_of_the_Tai_in_the_Vietnamese_Past">Tai Words and the Place of the Tai in the Vietnamese Past (tiếng Anh)</a>, tác giả: Liam Kelley, Journal of the Siam Society Vol. 101, xuất bản: 2013.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jseals.org/seals21/pittayaporn11prototaip.pdf">Proto-Tai negation system from comparative and historical Tai perspective (tiếng Anh)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210118044744/http://jseals.org/seals21/pittayaporn11prototaip.pdf">Lưu trữ</a> 2021-01-18 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, tác giả: Pittayawat Pittayaporn, Nida Jampathip và Jakrabhop Iamdanush, Chulalongkorn University, xuất bản: 2011.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.shanyoma.org/yoma/grammaticalization-and-tai-syntactic-change.pdf">Grammaticalization and Tai Syntactic Change (tiếng Anh)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304091412/http://www.shanyoma.org/yoma/grammaticalization-and-tai-syntactic-change.pdf">Lưu trữ</a> 2016-03-04 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> PDF download, tác giả: Anthony Diller.</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=Việt_Nam&#124;link=Việt_Nam_Ngôn_ngữ_tại_Việt_Nam" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Việt Nam"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Việt Nam (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=Việt_Nam&#124;link=Việt_Nam_Ngôn_ngữ_tại_Việt_Nam" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam"><img alt="Việt Nam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/23px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/35px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/45px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" class="mw-redirect" title="Ngôn ngữ tại Việt Nam">Ngôn ngữ</a> tại <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ chính thức">Chính thức</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">Việt</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Ngôn ngữ<br />bản địa</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Nam_%C3%81" title="Ngữ hệ Nam Á">Nam Á</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Bahnar" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Bahnar">Bắc Bahnar</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Br%C3%A2u" title="Tiếng Brâu">Brâu</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Co" title="Tiếng Co">Co</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hr%C3%AA" title="Tiếng Hrê">Hrê</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Gi%E1%BA%BB" title="Tiếng Giẻ">Giẻ</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ca_Tua" title="Tiếng Ca Tua">Ca Tua</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tri%C3%AAng" title="Tiếng Triêng">Triêng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_R%C6%A1_M%C4%83m" title="Tiếng Rơ Măm">Rơ Măm</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_X%C6%A1_%C4%90%C4%83ng" title="Tiếng Xơ Đăng">Xơ Đăng</a> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Halang" class="mw-redirect" title="Tiếng Halang">Hà Lăng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ca_Giong" class="mw-redirect" title="Tiếng Ca Giong">Ca Dong</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Takua" title="Tiếng Takua">Takua</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%C6%A1_N%C3%A2m" title="Tiếng Mơ Nâm">Mơ Nâm</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_S%C6%A1_R%C3%A1" class="mw-redirect" title="Tiếng Sơ Rá">Sơ Rá</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Duan" title="Tiếng Duan">Duan</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ba_Na" title="Tiếng Ba Na">Ba Na</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Rengao" class="mw-redirect" title="Tiếng Rengao">Rơ Ngao</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Bahnar" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Bahnar">Nam Bahnar</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%27N%C3%B4ng" title="Tiếng M'Nông">M'Nông</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Xti%C3%AAng" title="Tiếng Xtiêng">Xtiêng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%E1%BA%A1" title="Tiếng Mạ">Mạ</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_C%C6%A1_Ho" title="Tiếng Cơ Ho">Cơ Ho</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ch%C6%A1_Ro" title="Tiếng Chơ Ro">Chơ Ro</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Katu" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Katu">Katu</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Bru" title="Tiếng Bru">Bru</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_C%C6%A1_Tu" title="Tiếng Cơ Tu">Cơ Tu</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0_%C3%94i" title="Tiếng Tà Ôi">Tà Ôi</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Pa_K%C3%B4" title="Tiếng Pa Kô">Pa Kô</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Phuong" title="Tiếng Phuong">Phương</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Kh%C6%A1_M%C3%BA" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Khơ Mú">Khơ Mú</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kh%C6%A1_M%C3%BA" title="Tiếng Khơ Mú">Khơ Mú</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Xinh_Mun" title="Tiếng Xinh Mun">Xinh Mun</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C6%A0_%C4%90u" title="Tiếng Ơ Đu">Ơ Đu</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Palaung" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Palaung">Palaung</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kh%C3%A1ng" title="Tiếng Kháng">Kháng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Qu%E1%BA%A3ng_L%C3%A2m" title="Tiếng Quảng Lâm">Quảng Lâm</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Vi%E1%BB%87t" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Việt">Việt</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Arem" title="Tiếng Arem">Arem</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ch%E1%BB%A9t" title="Tiếng Chứt">Chứt</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ly_H%C3%A0" title="Tiếng Ly Hà">Đan Lai</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Maleng" title="Tiếng Maleng">Mã Lèng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Tiếng Mường">Mường</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%E1%BB%95_(Vi%E1%BB%87t_Nam)" title="Tiếng Thổ (Việt Nam)">Thổ</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ngu%E1%BB%93n" title="Tiếng Nguồn">Nguồn</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Vi%E1%BB%87t" title="Tiếng Việt">Việt</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Khác</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Khmer" title="Tiếng Khmer">Khmer</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%E1%BA%A3ng" title="Tiếng Mảng">Mảng</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Nam_%C4%90%E1%BA%A3o" title="Ngữ hệ Nam Đảo">Nam Đảo</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ch%C4%83m" title="Tiếng Chăm">Chăm</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Chu_Ru" title="Tiếng Chu Ru">Chu Ru</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Gia_Rai" title="Tiếng Gia Rai">Gia Rai</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Haroi" class="mw-redirect" title="Tiếng Haroi">Haroi</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C3%8A_%C4%90%C3%AA" title="Tiếng Ê Đê">Ê Đê</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ra_Glai" title="Tiếng Ra Glai">Ra Glai</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_H%27M%C3%B4ng-Mi%E1%BB%81n" class="mw-redirect" title="Ngữ hệ H'Mông-Miền">H'Mông-Miền</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_t%E1%BB%99c_H%27M%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Ngữ tộc H'Mông">H'Mông</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_H%27M%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Tiếng H'Mông">H'Mông</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_M%C6%A1_Piu" title="Tiếng Mơ Piu">Mơ Piu</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Na-Mi%E1%BB%83u" class="mw-redirect" title="Tiếng Na-Miểu">Na-Miểu</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_P%C3%A0_Th%E1%BA%BBn" title="Tiếng Pà Thẻn">Pà Thẻn</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_t%E1%BB%99c_Mi%E1%BB%81n" title="Ngữ tộc Miền">Miền</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Dao" class="mw-redirect" title="Tiếng Dao">Miền</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C6%AFu_Mi%E1%BB%81n" title="Tiếng Ưu Miền">Ưu Miền</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kim_M%C3%B4n" title="Tiếng Kim Môn">Kim Miền</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_H%C3%A1n-T%E1%BA%A1ng" title="Ngữ hệ Hán-Tạng">Hán-Tạng</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_t%E1%BB%99c_T%E1%BA%A1ng-Mi%E1%BA%BFn" title="Ngữ tộc Tạng-Miến">Tạng-Miến</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Akha" title="Tiếng Akha">Akha</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_C%E1%BB%91ng" title="Tiếng Cống">Cống</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_H%C3%A0_Nh%C3%AC" title="Tiếng Hà Nhì">Hà Nhì</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_X%C3%A1_Ph%C3%B3" title="Tiếng Xá Phó">Xá Phó</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kucong" title="Tiếng Kucong">Khù Sung (La Hủ Đen)</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_La_H%E1%BB%A7" title="Tiếng La Hủ">La Hủ</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_L%C3%B4_L%C3%B4" title="Tiếng Lô Lô">Lô Lô</a> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Mantsi" title="Tiếng Mantsi">Mantsi</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%B9_L%C3%A1" title="Tiếng Phù Lá">Phù Lá</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Si_La" title="Tiếng Si La">Si La</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Tiếng Trung Quốc">Hán</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Quan_tho%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Tiếng Quan thoại">Quan thoại</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Qu%E1%BA%A3ng_%C4%90%C3%B4ng" title="Tiếng Quảng Đông">Quảng Đông</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%BAc_Ki%E1%BA%BFn" class="mw-disambig" title="Tiếng Phúc Kiến">Phúc Kiến</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tri%E1%BB%81u_Ch%C3%A2u" title="Tiếng Triều Châu">Triều Châu</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kh%C3%A1ch_Gia" title="Tiếng Khách Gia">Khách Gia</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_S%C3%A1n_D%C3%ACu" title="Tiếng Sán Dìu">Sán Dìu</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Tai-Kadai" class="mw-redirect" title="Ngữ hệ Tai-Kadai">Tai-Kadai</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Th%C3%A1i" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Thái">Thái</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C3%A1i_%C4%90%E1%BB%8F" title="Tiếng Thái Đỏ">Thái Đỏ</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C3%A1i_%C4%90en" title="Tiếng Thái Đen">Thái Đen</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C3%A1i_M%C6%B0%E1%BB%9Dng_V%E1%BA%A1t" title="Tiếng Thái Mường Vạt">Thái Mường Vạt</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C3%A1i_Tr%E1%BA%AFng" title="Tiếng Thái Trắng">Thái Trắng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0y_Thanh" class="mw-redirect" title="Tiếng Tày Thanh">Tày Nhại</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_L%E1%BB%B1" title="Tiếng Lự">Lự</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_L%C3%A0o" title="Tiếng Lào">Lào</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Pa_D%C3%AD" title="Tiếng Pa Dí">Pa Dí</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Phu_Th%C3%A1i" title="Tiếng Phu Thái">Tày Đà Bắc (Phu Thái)</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0y_T%E1%BA%A5c" title="Tiếng Tày Tấc">Tày Tấc</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0y_Sa_Pa" title="Tiếng Tày Sa Pa">Tày Sa Pa</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%C3%A1i_H%C3%A0ng_T%E1%BB%95ng" title="Tiếng Thái Hàng Tổng">Thái Hàng Tổng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tay_D%E1%BB%8D" title="Tiếng Tay Dọ">Tay Dọ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Tai_Trung_t%C3%A2m" title="Nhóm ngôn ngữ Tai Trung tâm">Tày-Nùng</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A0y" title="Tiếng Tày">Tày</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Nùng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Thu_Lao" title="Tiếng Thu Lao">Thu Lao</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tr%C3%A1ng" title="Tiếng Tráng">Tráng</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_L%C3%A0o_B%C3%B3c" title="Tiếng Lào Bóc">Lào Bóc</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_S%C3%A1n_Chay" title="Tiếng Sán Chay">Sán Chay</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Tai_B%E1%BA%AFc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhóm ngôn ngữ Tai Bắc (trang không tồn tại)">Bố Y-Giáy</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_B%E1%BB%91_Y" title="Tiếng Bố Y">Bố Y/Giáy</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Cao_Lan" class="mw-redirect" title="Tiếng Cao Lan">Cao Lan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Kra" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Kra">Kra</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng_V%E1%BA%BBn" title="Tiếng Nùng Vẻn">Nùng Vẻn (En)</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_C%E1%BB%9D_Lao" title="Tiếng Cờ Lao">Cờ Lao</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Lachi" class="mw-redirect" title="Tiếng Lachi">La Chí</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_La_Ha" title="Tiếng La Ha">La Ha</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Pu_P%C3%A9o" title="Tiếng Pu Péo">Pu Péo</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_%C4%90%E1%BB%93ng-Th%E1%BB%A7y" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Đồng-Thủy">Đồng-Thủy</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Th%E1%BB%A7y" title="Tiếng Thủy">Thủy</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Tiếng lai</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_T%C3%A2y_b%E1%BB%93i" title="Tiếng Tây bồi">Tiếng Tây bồi</a></li> <li><a href="/wiki/Vietlish" title="Vietlish">Vietlish</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Ngoại ngữ</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Tiếng Anh tại Việt Nam">Tiếng Anh tại Việt Nam</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_k%C3%BD_hi%E1%BB%87u" title="Ngôn ngữ ký hiệu">Ký hiệu</a></center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_k%C3%BD_hi%E1%BB%87u_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Ngôn ngữ ký hiệu Việt Nam">Ngôn ngữ ký hiệu Việt Nam</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiếng_Nùng&oldid=71718398">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Tiếng_Nùng&oldid=71718398</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Thể loại:Ngôn ngữ tại Việt Nam">Ngôn ngữ tại Việt Nam</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_Th%C3%A1i" title="Thể loại:Nhóm ngôn ngữ Thái">Nhóm ngôn ngữ Thái</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_c%C3%B3_thanh_%C4%91i%E1%BB%87u" title="Thể loại:Ngôn ngữ có thanh điệu">Ngôn ngữ có thanh điệu</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_tham_s%E1%BB%91_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả">Quản lý CS1: sử dụng tham số tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Tranh_ch%E1%BA%A5p_%C4%91%E1%BB%99_ch%C3%ADnh_x%C3%A1c" title="Thể loại:Tranh chấp độ chính xác">Tranh chấp độ chính xác</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 7 tháng 9 năm 2024, 23:45.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-thmnn","wgBackendResponseTime":220,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.735","walltime":"0.859","ppvisitednodes":{"value":5451,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":132441,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8273,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":100597,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 607.213 1 -total"," 38.88% 236.115 3 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 28.59% 173.611 15 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 28.42% 172.580 1 Bản_mẫu:Thông_tin_ngôn_ngữ"," 27.51% 167.049 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 17.82% 108.229 6 Bản_mẫu:Hộp_điều_hướng"," 14.93% 90.661 1 Bản_mẫu:Ngôn_ngữ_tại_Việt_Nam"," 7.35% 44.660 1 Bản_mẫu:Endangered_Languages_Project"," 6.10% 37.026 1 Bản_mẫu:Bàn_cãi_về_độ_chính_xác_(phần)"," 5.74% 34.872 11 Bản_mẫu:Legend"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.283","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5130879,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-5457f5c844-t2xjx","timestamp":"20241120075050","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Ti\u1ebfng N\u00f9ng","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q72695","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q72695","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-05-02T17:00:04Z","dateModified":"2024-09-07T23:45:30Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/71\/Taikadai-en.svg","headline":"ti\u1ebfng Th\u00e1i \u0111\u01b0\u1ee3c n\u00f3i \u1edf Vi\u1ec7t Nam"}</script> </body> </html>