CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Xem mã nguồn của Tiếng Nùng – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"0036a362-36c2-4aa1-a568-cfb9b365fd6b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Tiếng_Nùng","wgTitle":"Tiếng Nùng","wgCurRevisionId":71718398,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":786187,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Tiếng_Nùng","wgRelevantArticleId":786187,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/1200px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1497"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/800px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="998"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Taikadai-en.svg/640px-Taikadai-en.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="798"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Xem mã nguồn của Tiếng Nùng – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Tiếng_Nùng rootpage-Tiếng_Nùng skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng&returntoquery=action%3Dedit" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng&returntoquery=action%3Dedit" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng&returntoquery=action%3Dedit" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ti%E1%BA%BFng+N%C3%B9ng&returntoquery=action%3Dedit" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Xem mã nguồn của Tiếng Nùng</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Bài viết này chỉ tồn tại bằng ngôn ngữ này. Thêm bài viết cho các ngôn ngữ khác" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Thêm ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTi%25E1%25BA%25BFng_N%25C3%25B9ng%26action%3Dedit"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DTi%25E1%25BA%25BFng_N%25C3%25B9ng%26action%3Dedit"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q72695" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Tiếng Nùng">Tiếng Nùng</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Bạn không được quyền sửa đổi trang này, vì lý do sau: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Your IP address is in a range that has been <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">blocked on all Wikimedia Foundation wikis</a>.</b> <p>The block was made by <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn:Jon_Kolbert" title="Thành viên:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. The reason given is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Start of block: 15:12, ngày 27 tháng 8 năm 2023</li> <li>Expiry of block: 15:12, ngày 27 tháng 8 năm 2028</li></ul> <p>Your current IP address is 8.222.208.146. The blocked range is 8.222.128.0/17. </p><p>Xin hãy cung cấp tất cả các thông tin trên vào thư yêu cầu của bạn. Nếu bạn bị cấm do sự nhầm lẫn, bạn có thể xem thêm thông tin và hướng dẫn tại quy định toàn cục <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Không cho phép các proxy mở</a>. </p> Để thảo luận về vụ cấm này, xin vui lòng <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">yêu cầu kiểm tra lại tại Meta-Wiki</a>. You could also send an email to the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> queue at <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> including all above details.</div></div><hr /> <div id="viewsourcetext">Bạn vẫn có thể xem và chép xuống mã nguồn của trang này:</div><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="vi" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Thông tin ngôn ngữ |name=Tiếng Nùng |nativename=''Kauq Nuangz'', ''Kauq Noangz'', ''Kauq Raeuz'', ''Nohng'' |familycolor=Tai-Kadai |states=[[Việt Nam]], [[Trung Quốc]] |speakers=856.000 (thống kê 1999); 968.800 (thống kê 2009)<ref name="TK"/> |fam1=[[Hệ ngôn ngữ Tai-Kadai|Tai-Kadai]] |fam2=[[Ngữ chi Thái|Tai]] |fam3=[[Nhóm ngôn ngữ Tai Trung tâm|Tai trung tâm]] |nation= |iso1=|iso2=|lc1=zhn|ld1=Tiếng Nùng Trung Quốc|lc2=nut|ld2=Tiếng Nùng Việt Nam| |map=Taikadai-en.svg |mapcaption = Phân bố ngữ hệ Tai-Kadai.{{efn|Hệ thống phân loại các ngôn ngữ Tai gồm: Tai Bắc, Tai Trung tâm, Tai Tây Nam do André-Georges Haudricourt (1956), Li Fang-Kuei 李方桂 (1977), William J. Gedney (1989) đưa ra. Pittayawat Pittayaporn trong luận văn tiến sĩ tại đại học Cornell (2009) đưa ra hệ thống phân loại hoàn toàn khác}}<br>{{Col-begin}} {{Col-2}} {{legend|blue|Kadai (hay Kra)<br>''bao gồm [[tiếng Nùng Vẻn]]''}} {{legend|#DB4FFF|Kam–Sui}} {{legend|#B000A6|Bê}} {{legend|#80FF00|Hlai}} {{Col-2}} {{legend|#FFEC19|Tai Bắc<br>''Hai nhóm chính:''<br>*''Các phương ngữ Tráng Bắc và Bố Y''}} {{legend|#FF4C00|Tai Trung tâm<br>''Ba nhóm chính:''<br>*''Các phương ngữ Nùng''<br>*''Các phương ngữ Tày''<br>*''Các phương ngữ Tráng Nam''}} {{legend|#FF9D00|Tai Tây Nam<br>''Ba nhóm chính:''<br>*''Thái Lan''<br>*''Lào''<br>*''Shan''}} {{Col-end}} {{notelist}} }} '''Tiếng Nùng''' là một nhóm các ngôn ngữ thuộc nhánh Tai Trung tâm trong [[Ngữ chi Thái|ngữ chi Tai]] của [[Hệ ngôn ngữ Tai-Kadai|ngữ hệ Tai-Kadai]]. Các cư dân nói nhóm ngôn ngữ này được chính phủ Việt Nam phân loại là [[người Nùng]]. Ngôn ngữ này được nói chủ yếu ở các tỉnh [[Lạng Sơn]] và [[Cao Bằng]], [[Việt Nam]]. Theo [[điều tra dân số|Tổng điều tra dân số và nhà ở]] năm [[2009]], người Nùng ở Việt Nam có dân số 968.800 người, là dân tộc có dân số đứng thứ 7 tại Việt Nam, có mặt trên tất cả 63 [[tỉnh (Việt Nam)|tỉnh]], [[thành phố (Việt Nam)|thành phố]]<ref name="TK">Ban chỉ đạo Tổng điều tra dân số và nhà ở trung ương. [http://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=512&idmid=5&ItemID=10798 Tổng điều tra dân số và nhà ở Việt Nam năm 2009: Kết quả toàn bộ.] Hà Nội, 6-2010. Biểu 5, tr.134-225. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2011.</ref>. Số người nói tiếng Nùng có thể nhỏ hơn số liệu trên chút ít. Các nhóm địa phương của người Nùng như Nùng An, Nùng Phàn Sình, Nùng Cháo, Nùng Dín, Nùng Xuồng có sự khác biệt ít nhiều về ngôn ngữ, bao gồm ngữ âm và một phần từ vựng giữa tiếng nói các địa phương. Tiếng Nùng An phát âm gần như tiếng [[Cao Lan]] – [[Người Sán Chay|Sán Chay]] và [[tiếng Giáy]]. Tiếng nói người Nùng Phủ được ảnh hưởng bởi âm sắc của [[tiếng Tày]]<ref name="TN1">[http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/vanhoanguoinung.aspx Dân tộc Nùng.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130111010120/http://www.yenbai.gov.vn/vi/Pages/vanhoanguoinung.aspx |date = ngày 11 tháng 1 năm 2013}} Cổng giao tiếp điện tử tỉnh Yên Bái. Truy cập 02/5/2011.</ref>. Người Nùng dùng chữ Hán hay chữ Nôm Nùng (được phát triển khoảng thế kỷ 17) để ghi chép thơ ca và truyện cổ dân gian<ref name="TN3">{{chú thích sách | last = Viện Dân tộc học | first = | authorlink = | title = Sổ tay về các dân tộc ở Việt Nam | publisher = Nhà xuất bản Khoa học Xã hội| year = 1983| location = Hà Nội | pages =135 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref>. Bài Mo Nùng được ghi bằng chữ Nôm trên giấy bản, gia phả nhiều dòng họ còn giữ lại cũng được ghi bằng chữ Nôm Nùng<ref name="TN1"/>. Năm 1924, tiếng Nùng lần đầu tiên được ghi theo hệ chữ Latinh nhờ các công trình của linh mục người Pháp François M. Savina. Viện Ngôn Ngữ Học Mùa Hè (Summer Institute of Linguistics - SIL International) trước năm 1975 cũng có một bộ chữ cho người Nùng Phản Slình sống ở miền nam Việt Nam. Ở miền bắc Việt Nam, có thêm phương án chữ Tày-Nùng dựa trên cơ sở chữ quốc ngữ từ năm 1961. == Các phương ngữ == [[Tập tin:TNZB2.png|300px|thumb|right|Bản đồ phân bố các ngôn ngữ Nùng, Tày, Tráng, Bố Y tại Việt Nam và Trung Quốc.]] Tiếng Nùng bao gồm nhiều phương ngữ, một vài trong số đó được liệt kê như sau: === Cao Bằng === *''Nùng An'' được nói ở Quảng Uyên, huyện Quảng Hòa, tỉnh Cao Bằng. Giống những người nói tiếng Tráng ở Long An (Long'an 隆安), huyện Tĩnh Tây (Jingxi 靖西县), tỉnh Quảng Tây, Nùng An mang cả hai đặc điểm của Tai Trung Tâm và Tai Bắc. Có khoảng 26.000 Nùng An sống ở Tĩnh Tây, nằm ngay phía bắc các khu vực sinh sống của Nùng An ở Việt Nam.<ref name="TTTYYYUUU" /> Theo Beth Nicolson (2000), có một nhóm nhỏ tại xã Cao Trĩ, huyện Ba Bể, cách không xa hồ Ba Bể, cũng tự gọi mình là Nùng An.<ref name="NungAn">[http://sealang.net/sala/archives/pdf8/nicolson2000nung.pdf Nicolson, Beth (2000), ''The Nung An Language of Vietnam: Stepchild or Aberrant Son ?''] In ''The Fifth International Symposium on Languages and Linguistics''. Hochiminh City: Vietnam National University, Ho Chi Minh City University of Social Sciences and Humanities, p. 267.</ref> Họ cho biết đã di cư từ phía đông Cao Bằng tới hơn 60 năm trước và tổ tiên của họ đến từ Trung Quốc một trăm năm trước.<ref name="NungAn" /> Các đặc điểm Tai Bắc của Nùng An có thể được lý giải khi các cư dân nói nhóm Tai Bắc di cư vào vùng nói nhóm Tai Trung Tâm ở Cao Bằng. Sự pha trộn giữa Tai Bắc và Tai Trung Tâm cũng được tìm thấy ở tiếng Cao Lan và Tsưn-wa (Thôn Lão).<ref name="Strecker">[http://sealang.net/sala/archives/pdf8/strecker1985classification.pdf Strecker, David (1985). ''The classification of the Caolan languages'']. In ''Southeast Asian Linguistic Studies Presented to André-G. Haudricourt'' (Suriya Ratanakul, David Thomas and Suwilai Premsrirat, eds., Mahidol University, Bangkok, 1985).</ref> *''Nùng Giang'' được nói ở huyện Hà Quảng, Hạ Lang, Trà Lĩnh tỉnh Cao Bằng. Nùng Giang cũng được nói xuyên biên giới tại Bình Mãng (Pingmeng 平孟镇), huyện Tĩnh Tây, tỉnh Quảng Tây. Người Nùng Giang tự gọi mình là ''nung jang'' hoặc ''pou jang''.<ref name="TTTYYYUUU" /> Theo Zheng (1996:3), các cư dân ở huyện Tĩnh Tây (Jingxi) thuộc Quảng Tây, nằm ngay phía bắc khu vực sinh sống của Nùng Giang tự gọi mình là ''ken<sup>2</sup> tho<sup>3</sup>'' hoặc ''jang<sup>1</sup>''.<ref name="TTTYYYUUU" /> Các khu vực này tập trung đông đúc cư dân Tai; riêng tại Tĩnh Tây nơi nhóm này được phân loại là người Tráng, người Tai chiếm hơn 99%.<ref name="TTTYYYUUU" /> === Lạng Sơn === *''Nùng Phản Slình'' được nói ở huyện Cao Lộc, Bình Gia, Văn Quan, Chi Lăng tỉnh Lạng Sơn và huyện Yên Thế, Lạng Giang của tỉnh Bắc Giang. ''Phản/Fản Slình'' là một từ tiếng Nùng tương đương với ''Wancheng'' (萬承) trong tiếng Hán (Vạn Chửng trong tiếng Việt).<ref name="DavidB.Wangsgard">Wangsgard, David B. (2009). ''Here We are All Brothers: Gender Relations and the Construction of Masculine Identities in a Nung Fan Sling Village''. ''Department of sociology and anthropology, Simon Fraser University'': pp 15.</ref> Trong địa phận [[Đại Tân, Sùng Tả|huyện Đại Tân]], [[Quảng Tây]], [[Trung Quốc]] ngày nay, từng tồn tại 8 trong số các thổ ty (''tusi'') tồn tại lâu nhất tại tây nam Trung Quốc, từ 1369-1906.<ref name="DavidB.Wangsgard" /> Chúng bao gồm: Xialei, Anping, Taiping, Engcheng, Quanming, Yangu, Mingying và Wancheng, được thiết lập vào năm thứ 2 triều Minh (1368-1644).<ref name="DavidB.Wangsgard" /> Tự gọi mình hoặc phương ngữ của mình là ''Phản/Fản Slình'' sẽ mang nghĩa là ''người Wancheng'' hoặc ''tiếng Wancheng'', nói cách khác là ''một người Nùng từ thổ ty Wancheng''.<ref name="DavidB.Wangsgard" /> *''Nùng Cháo'' được nói ở huyện Văn Quan, Văn Lãng, Tràng Định tỉnh Lạng Sơn, huyện Nà Rì tỉnh Bắc Cạn và huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên. Phương ngữ Nùng Cháo tương đồng với Tráng Long Châu của William J. Gedney. Nùng Cháo cũng gần như tương đồng với ngôn ngữ được Lý Phương Quế (Li Fang Kuei) gọi là ''Longzhou'' (Long Châu) nhiều năm về trước. Trong tác phẩm ''A Handbook of Comparative Tai (1977)'' của ông, ''Longzhou'' là một ví dụ về ngôn ngữ Tai Trung Tâm.<ref name="TTTYYYUUU" /> Nùng Cháo ở Việt Nam khác biệt chút ít về thanh điệu so với Longzhou của Lý Phương Quế tại Quảng Tây, Trung Quốc, nhưng có thể khẳng định rằng chúng là cùng một ngôn ngữ xét về tất cả các phương diện khác.<ref name="TTTYYYUUU" /> *''Nùng Inh'' được nói ở huyện Chi Lăng, Hữu Lũng, Bình Gia, Văn Quang tỉnh Lạng Sơn. Phương ngữ Nùng Inh tương đồng với Nùng Phía Tây của William J. Gedney ở Mường Khương, tỉnh Lao Cai. === Lào Cai === *''Nùng Dín'' được nói ở huyện Hoàng Su Phì, Xín Mần thuộc tỉnh Hà Giang và Bắc Hà, Mường Khương thuộc tỉnh Lào Cai.<ref name="BBPPKK" /> Nùng Dín cùng các phương ngữ Nùng ở Vân Nam Trung Quốc được coi là Nùng Phía Tây; đây là những phương ngữ Nùng nằm giáp ranh giữa nhóm Tai Trung Tâm và Tai Tây Nam.<ref name="BBPPKK">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường| title = Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam | publisher = | year = 2004| location = Hà Nội | pages =11 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> === Khác === ''[[Tiếng Nùng Vẻn|Nùng Vẻn]]'' (En) là một ngôn ngữ trước kia không được phân loại ra khỏi các ngôn ngữ Tai Trung Tâm. Cuối thập niên 1990, nhà ngôn ngữ học Hoàng Văn Ma đầu tiên nhận ra nó không phải là một ngôn ngữ Tai. Năm 1998, Hoàng Văn Ma và Jerold A. Edmondson phát hiện đó là một ngôn ngữ thuộc ngữ chi Kadai (Kra). Tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa tiếng Nùng Vẻn và các phương ngữ Nùng khác là dưới 50%.<ref name="TTTYYYUUU">{{chú thích sách| last = The university of Texas at Arlington| first = | authorlink = | title = Map and language descriptions| publisher = | year = | location = | pages = | url = http://www.uta.edu/faculty/jerry/research/map.html| doi = | id = | isbn = | access-date = ngày 16 tháng 9 năm 2014 | archive-date = ngày 8 tháng 11 năm 2020 | archive-url = https://web.archive.org/web/20201108091931/http://www.uta.edu/faculty/jerry/research/map.html}}</ref> Người Nùng Vẻn sống tại bản Cja Tjeng, xã Nội Thôn (Hà Quảng), tỉnh Cao Bằng.<ref name="CaoBangonline">[http://www.baocaobang.vn/Van-hoa/Bao-ton-gin-giu-ban-sac-van-hoa-cua-nguoi-Nung-Ven/30168.bcb ''Bảo tồn, gìn giữ bản sắc văn hóa của người Nùng Vẻn''. Hoàng Thị Nhuận (2014).] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019062119/http://www.baocaobang.vn/Van-hoa/Bao-ton-gin-giu-ban-sac-van-hoa-cua-nguoi-Nung-Ven/30168.bcb |date=2014-10-19 }} ''Báo Cao Bằng điện tử''.</ref> Vào năm 1998, họ cho biết dân số của mình là 200 người.<ref name="MMNNKKJJ">{{chú thích sách | authorlink = | authors = The university of Texas at Arlington & Jerold A.Edmondson | title = Notes on the Subdivision in Kra | publisher = | year = | location = Arlington | pages = | url = http://www.uta.edu/faculty/jerry/Kra-notes.pdf | doi = | id = | isbn = | access-date = ngày 1 tháng 8 năm 2014 | archive-date = ngày 2 tháng 10 năm 2015 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151002105310/http://www.uta.edu/faculty/jerry/Kra-notes.pdf }}</ref> Họ tự gọi mình là Anh [aiɲ], người Nùng (Tai) địa phương quanh vùng gọi họ là Nùng Vẻn.<ref name="MMNNKKJJ" /> Người Nùng Vẻn không có ghi chép nào về nguồn gốc của mình và cũng không biết trước kia họ đã từng sống ở đâu, khi nào và bằng cách nào họ di cư tới Việt Nam.<ref name="TTTYYYUUU" /> Các nhà nghiên cứu thẩm định rằng Nùng Vẻn có quan hệ gần gũi nhất với tiếng Bố Ương (Buyang, 布央语). Các cư dân nói tiếng Nùng Vẻn được chính phủ Việt Nam phân loại là người Nùng. == Lịch sử == {{Bàn cãi về độ chính xác (phần)}} Các phương ngữ Nùng và tất cả các ngôn ngữ trong ngữ chi Tai như: Lào, Shan, Lự, Thái Đen, Ahom, Làn Nà, Thái Lan, Bố Y, Tráng đều phát triển từ cùng một tổ tiên chung gọi là Tai Nguyên Thủy (Proto-Tai). Tai Nguyên Thủy được phục nguyên bởi Lý Phương Quế năm 1977 và Pittayawat Pittayaporn năm 2009. Vào năm 2000, một nghiên cứu do John Hartmann, Jerold A. Edmondson, Jingfang Li và những người khác thực hiện, kết hợp giữ ngôn ngữ học và hệ thống thông tin địa lý (GIS), cho rằng Tai Nguyên Thủy có nguồn gốc từ vùng ranh rới Quảng Tây—Quý Châu ngày nay và kỹ thuật tưới tiêu trong canh tác lúa nước sử dụng müang<sup>A1</sup> (mương) và fai<sup>A1</sup> (đập) đã tương đối phát triển vào thời đại của Tai Nguyên Thủy, khoảng 2000 năm trước hoặc xa hơn và kỹ thuật này bắt nguồn từ vùng ranh giới Quảng Tây—Quý Châu ngày nay chứ không phải Vân Nam hay trung lưu sông Trường Giang.<ref name="Hartmann">[http://www.niu.edu/landform/papers/JGIS_Tai_Origin.pdf Luo, Wei; Hartmann, John; Li, Jinfang; Sysamouth, Vinya (December 2000). GIS Mapping and Analysis of Tai Linguistic and Settlement Patterns in Southern China]. Geographic Information Sciences (DeKalb: Northern Illinois University) 6 (2): 129–136</ref><ref name=RachelHauser>[http://earthobservatory.nasa.gov/Features/TaiLanguage/ Rachel Hauser (ngày 28 tháng 3 năm 2002). Tais that Bind]". Socioeconomic Data and Applications Center DAAC.</ref> Do đó người Tai có khuynh hướng tập trung sinh sống ở các vùng đất thấp gần nguồn nước để trồng lúa nước. Tuy nhiên, James R. Chamberlain (2016) đưa ra các bằng chứng chứng minh rằng Tai Nguyên Thủy có nguồn gốc ven biển và di cư dọc bờ [[biển Đông]] tới vùng Quý Châu, Quảng Tây và miền bắc Việt Nam ngày nay từ [[Việt (nước)|vương quốc Yue]] tại [[Chiết Giang]] (Trung Quốc), nơi họ nói Be-Tai Nguyên Thủy (proto-Be-Tai), một dạng ngôn ngữ tồn tại trước Tai Nguyên Thủy.<ref name="fgA">[https://www.academia.edu/26296118/Kra-Dai_and_the_Proto-History_of_South_China_and_Vietnam Chamberlain, James R. (2016). ''Kra-Dai and the Proto-History of South China and Vietnam]. ''Journal of the Siam Society'', Vol. 104: 28-71.</ref> Pittayawat Pittayaporn (2014), dựa vào các lớp từ mượn Hán Cổ qua các thời kỳ khác nhau trong Tai Tây Nam Nguyên Thủy và các bằng chứng lịch sử khác, cho rằng thời gian Tai Tây Nam di cư vào vùng Đông Nam Á (Lào, Thái Lan, Myanmar) diễn ra vào khoảng TK 8–TK 10.<ref name="PittayawatPittayaporn">[http://www.manusya.journals.chula.ac.th/files/essay/Pittayawat%2047-68.pdf Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese Loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai]. ''MANUSYA: Journal of Humanities,'' Special Issue No 20: 47-64.</ref> Jerold A. Edmondson thuộc đại học Texas, Arlington, trích dẫn bài báo của Phạm Hồng Quý (Fan Honggui 范宏貴) (1989), chỉ ra rằng người Thái (Thái Lan) và người Tráng có cùng một tên gọi chỉ người Việt Nam <span style="color:#DAA520">Keo</span> (''kɛɛu<sup>A1</sup>'').<ref name="GGHHYY">{{chú thích sách| authorlink = | authors = Department of Linguistic and TESOL University of Texas, Arlington & Jerold A. Edmondson| title = the power of language over the past: Tai settlement and Tai linguistics in southern China and northern Vietnam| publisher = | year = | location = | pages = 15| url = http://www.uta.edu/faculty/jerry/pol.pdf| doi = | id = | isbn = | access-date = ngày 2 tháng 8 năm 2014 | archive-date = ngày 25 tháng 12 năm 2014 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141225173617/http://www.uta.edu/faculty/jerry/pol.pdf}}</ref>{{refn|group=note|Michel Ferlus (2009) chỉ ra rằng Giao (jiāo 交) trong Giao Chỉ và Keo ('''kɛːw<sup>A1</sup>'''), một tên gọi mà các dân tộc Tai dùng để chỉ dân An Nam, có cùng gốc với tộc danh của người Lào (lǎo 獠) và Gelao (Cờ Lao) một nhóm thuộc nhánh Kra.<ref name="MichelFerlus1">[https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document Ferlus, Michel (2009). Formation of Ethnonyms in Southeast Asia]. ''42nd International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics, Nov 2009, Chiang Mai, Thailand. 2009'', pp.3-4.</ref> Chúng bắt nguồn từ nguyên ngữ '''*k.raːw'''.<ref name="MichelFerlus1" /> Các phục nguyên cho ''jiāo'' 交 và ''lǎo'' 獠 như sau<ref name="MichelFerlus1" />: {{Quote box |quote = ''jiāo'' '''交''' < Hán Cổ *'''kæw''' < Hán Thượng Cổ '''*kraw''' ['''k.raw'''] |width = 28% |align = center }} {{Quote box |quote = ''lǎo'' '''獠''' < Hán Cổ *'''lawX''' < Hán Thượng Cổ '''*C-rawʔ''' ['''C.rawˀ'''] |width = 28% |align = center }} '''kɛːw<sup>A1</sup>''' khởi nguyên là tên gọi mà các nhóm dân khác dùng để chỉ các dân tộc Tai và chỉ sau này mới được sử dụng để chỉ dân An Nam. Trong tiếng Pu Péo (nhánh Kra), '''kew''' vẫn được dùng để chỉ người Tày ở miền bắc Việt Nam<ref name="Michel Ferlus">[https://hal.inria.fr/halshs-01182596/document Ferlus, Michel (2009). Formation of Ethnonyms in Southeast Asia]. ''42nd International Conference on Sino-Tibetan Languages and Linguistics, Nov 2009, Chiang Mai, Thailand. 2009'', p. 4.</ref>.}} Từ này được lấy từ tên của một quận Trung Hoa gọi là Giao Chỉ (Jiaozhi 交址), thành lập ở Việt Nam khoảng năm 112 TCN, cùng tám quận khác: Nam Hải (Nanhai 南海), Uất Lâm (Yulin hay Guilin 郁林), Thương Ngô (Cangwu 苍梧), Hợp Phố (Hepu 合浦), Cửu Chân (Jiuzhen 九真), Nhật Nam (Rinan 日南), Châu Nhai (Zhuya 珠崖), và Đam Nhĩ (Dan'er 儋耳).<ref name="GGHHYY" /> Giao Chi ban đầu được gọi là Kiao-chi. James R. Chamberlain cho rằng Kiao-chi khởi đầu dùng để chỉ lãnh thổ địa lý chứ không phải chỉ người.<ref name="ChamberlainA">[http://sealang.net/sala/archives/pdf8/chamberlain1998origin.pdf Chamberlain, James R. (1998). The Origin of the Sek: Implications for Tai and Vietnamese History]". ''Journal of the Siam Society'' 86.1 & 86.2: 46.</ref> Sau đó từ này được áp dụng rộng rãi cho các cư dân sống trong Kiao-chi, đầu tiên là đồng bằng bắc bộ Việt Nam và sau đó cho tất cả cư dân của An Nam. {| class="wikitable" |- !style="background-color: #CECEF2" | !style="background-color: #CECEF2" |Tai Nguyên Thủy !style="background-color: #CECEF2" |Thái Lan !style="background-color: #CECEF2" |Lào !style="background-color: #CECEF2" |Sapa !style="background-color: #CECEF2" |Bảo Yên !style="background-color: #CECEF2" |Cao Bằng !style="background-color: #CECEF2" |Longzhou !style="background-color: #CECEF2" |Shangshi !style="background-color: #CECEF2" |Giáy !style="background-color: #CECEF2" |Saek |- |style="background-color: #d3d3d3" |Người Việt Nam || *ke:w<sup>A</sup> || kɛ:w<sup>A1</sup> || kɛːw || kew<sup>A1</sup> || kɛ:w<sup>A1</sup> || kɛw<sup>A1</sup> || ke:w<sup>A1</sup> || kew<sup>A1</sup> || cew<sup>A1</sup> || ke:w<sup>A1</sup> |- |} *Dữ liệu lấy từ luận văn tiến sĩ ''The phonology of proto-Tai'' (2009:337) của Pittayawat Pittayaporn. Riêng tiếng Lào ແກວ /kɛːw/ lấy từ thư viện SEAlang.net.[http://www.sealang.net/lao/dictionary.htm] Chamberlain khi nghiên cứu về nguồn gốc của tiếng Saek, một ngôn ngữ Tai Bắc nằm cô lập giữa các ngôn ngữ Tai Tây Nam ở hai bên bờ sông Mê Kông tại miền trung Lào và đông bắc Thái Lan, cho rằng Saek là ngôn ngữ xa nhất về phía nam cuối cùng còn sót lại của một dải cư dân nói ngôn ngữ Tai Bắc (hay Be-Saek) trải dài từ vùng biên giới Việt-Trung, qua đồng bằng sông Hồng và tới các tỉnh ngày nay là Thanh Hóa, Nghệ An, Quảng Bình ở Việt Nam.<ref name="ChamberlainB">[http://sealang.net/sala/archives/pdf8/chamberlain1998origin.pdf Chamberlain, James R. (1998). The Origin of the Sek: Implications for Tai and Vietnamese History]". ''Journal of the Siam Society'' 86.1 & 86.2: 44.</ref> Do đó Saek không phải là ngôn ngữ Tai Bắc bị trục xuất và buộc phải di cư về phía nam ra khỏi các cư dân ban đầu ở Quảng Đông.<ref name="ChamberlainB" /> Người Saek, theo truyền thuyết truyền miệng của mình, di cư sang Lào và Thái Lan từ khu vực miền trung Việt Nam ngày nay khoảng 150-200 năm trước.<ref name="WilliamGedney">[http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1961/JSS_058_1d_Gedney_SaekLanguageOfNakhonPhanom.pdf William J. Gedney. THE SAEK LANGUAGE OF. NAKHON PHANOM PROVINCE]". trang 68.</ref><ref name="JoachimSchliesinger">[https://books.google.com.vn/books?id=YDojBgAAQBAJ&pg=PA56&lpg=PA56&dq=Saek+people+come+from+central+Vietnam&source=bl&ots=qFvo98A4sq&sig=76NwagWk3Z-2-OfhEyT-qOhcVMw&hl=en&sa=X&ei=1ShkVeSoD6XWmAXm34GIDw&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Joachim Schliesinger. Ethnic Groups of Thailand: Non-Tai-Speaking Peoples]". trang 56.</ref><ref name="PaulHattaway">[https://books.google.com.vn/books?id=OzEOKNPsv2EC&pg=PA231&lpg=PA231&dq=Saek+people+come+from+central+Vietnam&source=bl&ots=u_gZpgCGEz&sig=kC1opQZGeJMk3irQLe-5PJ5u2sY&hl=en&sa=X&ei=OidkVaqSKebEmAX624DABQ&redir_esc=y#v=onepage&q=Saek%20people%20come%20from%20central%20Vietnam&f=false Paul Hattaway. Peoples of the Buddhist World: A Christian Prayer Diary]". trang 231.</ref> Điều này giải thích tại sao tiếng Saek lại có các từ mượn tiếng Việt, mặc dù ngày nay không còn người Saek nào ở Việt Nam.<ref name="PaulHattaway" /> William G. Boltz (1991) cho rằng tên gọi 12 con giáp trong tiếng Saek được mượn từ tiếng Hán trong khoảng thời gian từ năm 200—năm 600 và mặc dù có ảnh hưởng từ tiếng Việt nhưng không có bất cứ liên hệ trực tiếp nào.<ref name="WilliamG.Boltz">[https://books.google.com.vn/books?id=j-hJB2279EAC&pg=PA66&lpg=PA66&dq=Gedney,+William+J.+1976.+Saek+final+-:+archaism+or+innovation%3F.&source=bl&ots=VOMto4N4b2&sig=wtjcExCpipIRmQP-7518D2NgH0g&hl=en&sa=X&ei=3TWNVbqQE8mD8gXvnrnYAg&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false Boltz, William G. (1991). "The Old Chinese Terrestrial Rames in Saek]", in William G. Boltz and Michael C. Shapiro (eds) Studies in the Historical Phonology of Asian Languages: John Benjamins, pp.60, 65.</ref> {| class="wikitable" |+Tên 12 con giáp trong tiếng Saek |- bgcolor='#COFOFO' !style="background-color: #CECEF2" | !style="background-color: #CECEF2" |Hán tự !style="background-color: #CECEF2" |Hán Cổ<br />thời kỳ sớm !style="background-color: #CECEF2" |Hán Thượng Cổ !style="background-color: #CECEF2" |Tiếng Việt !style="background-color: #CECEF2" |Saek |- |style="background-color: #d3d3d3" |Chuột || 子 || tsɨ'/tsi' || *tsəʔ || tử / tý || tiː<sup>6</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Trâu || 丑 || trʰuw' || *n̥ruʔ || sửu || tʰriw<sup>3</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Hổ || 寅 || jin || *ɢər || dần || rɯn<sup>4</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Thỏ || 卯 || maɨw'/ mɛːw' || *mˤruʔ || mẹo/mão || mɛːw<sup>4</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Rồng || 辰 || ʥin || *dər || thin/thần || sin<sup>4</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Rắn || 巳 || zɨ'/zi' || *s-ɢəʔ || tị || tiː<sup>5</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Ngựa || 午 || ŋɔ' || *m.qʰˤaʔ || ngọ || ŋɔː<sup>5</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Dê || 未 || mujʰ || *mət-s || mùj/vị || muj<sup>4</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Khỉ || 壬 || ɲim || *nəm || thân || tʰrɯn<sup>1</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Gà || 酉 || juw' || *m.ruʔ || dầu || raw<sup>3</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Chó || 戌 || swit || *s.mit || tuất || tut<sup>4</sup> |- |style="background-color: #d3d3d3" |Lợn || 亥 || ɣəj' || *gˤəʔ || hợi || hɤːj<sup>5</sup> |} *Bảng được lấy từ ''"Saek as a not-so-aberrant Tai language"'', tác giả: ''Pittayawat Pittayaporn'', trang 36. [http://jseals.org/seals22/pittayaporn2012saekp.pdf] == Vị trí trong ngữ chi Tai == *André-Georges Haudricourt (1956) xếp Thổ (Tày) và Nùng cùng với Tai Tây Nam vào hai tiểu nhánh trong cùng một nhánh, trong khi Tai Bắc là một nhánh độc lập. {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;" |- align=center | style="width:4%;"| &nbsp; | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| |- align=center | colspan=24 | Tai Nguyên Thủy<br />│ |- align=center | colspan=10 | | colspan=4 | ---- | colspan=10 | |- align=center valign=top | colspan=8 | | colspan=4 | │<br />Tai Bắc<br />│<br />Vũ Minh, Po-ai<br />Tien-chow, Giáy | colspan=4 | │<br />│<br />│<br />│<br />│ | colspan=8 | |- align=center | colspan=12 | | colspan=4 | ---- | colspan=8 | |- align=center valign=top | colspan=10 | | colspan=4 | │<br />Tai Trung tâm<br />│<br />│<br />Thổ (Tày)<br />Nùng<br />Longzhou | colspan=4 | │<br />Tai Tây Nam<br />│<br />│<br />Thái Lan<br />Lào, Shan<br />Ahom, Lự | colspan=6 | |} *Lý Phương Quế (Li Fang Kuei) (1977) đề xuất hệ thống phân loại gồm ba nhánh độc lập trong đó Thổ (Tày), Nùng được xếp vào nhánh Tai Trung tâm. Hệ thống phân loại này được xem là mô hình chuẩn trong lĩnh vực ngôn ngữ học so sánh các ngôn ngữ Tai. {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;" |- align=center | style="width:4%;"| &nbsp; | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| |- align=center | colspan=24 | Tai Nguyên Thủy<br />│ |- align=center | colspan=9 | | colspan=6 | ---- | colspan=9 | |- align=center valign=top | colspan=7 | | colspan=4 | │<br />Tai Bắc<br />│<br />│<br />Vũ Minh, Po-ai<br />Tien-chow, Giáy | colspan=2 | │<br />Tai Trung tâm<br />│<br />│<br />Thổ (Tày)<br />Nùng<br />Longzhou | colspan=4 | │<br />Tai Tây Nam<br />│<br />│<br />Thái Lan<br />Lào, Shan<br />Ahom, Lự | colspan=7 | |} *Pittayawat Pittayaporn (2009) đưa ra hệ thống phân loại dựa trên sự biến đổi âm vị của các ngôn ngữ Tai.<ref>{{cite thesis | last = Pittayaporn | first = Pittayawat | year = 2009 | title = The Phonology of Proto-Tai | degree = Ph.D. | publisher = Department of Linguistics, Cornell University | pages = 298-322| url = http://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13855 }}</ref> Theo đó các ngôn ngữ có cùng một dạng biến đổi âm vị được xếp vào cùng nhóm. Một ngôn ngữ Tai được xếp vào một tiểu nhóm trong cùng một nhánh phải có cùng kiểu biến đổi âm vị với các ngôn ngữ Tai khác trong nhánh đó. Ví dụ, Thái Lan được xếp vào tiểu nhóm Q vì ngôn ngữ này có các biến đổi âm vị cũng tồn tại ở các ngôn ngữ thuộc nhánh A và các nút E, G, K, O và Q. Trong hệ thống phân loại này Tai Trung tâm không tồn tại vì Pittayaporn cho rằng các tiêu chuẩn mà Lý Phương Quế dùng để phân loại Tai Trung tâm cũng tồn tại ở cả bốn nhánh A, B, C, D. {| border="0" cellspacing="0" cellpadding="0" style="margin:auto; width:100%;" |- align=center | style="width:4%;"| &nbsp; | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| | style="width:4%;"| |- align=center | colspan=13 | | colspan=3 | Tai Nguyên Thủy<br />│ | colspan=8 | |- align=center | colspan=7 | | colspan=12 | ---- | colspan=5 | |- align=center valign=top | colspan=5 | | colspan=4 | │<br />A<br />│<br />│ | colspan=2 | | colspan=3 | │<br />B<br />│<br />Ningming | colspan=1 | | colspan=3 | │<br />C<br />│<br />Chongzuo, Shangshi,<br />Cao Lan | colspan=2 | │<br />D<br />│<br />│ | colspan=5 | |- align=center | colspan=6 | | colspan=3 | ---- | colspan=9 | | colspan=3 | ---- | colspan= 3| |- align=center valign=top | colspan=4 | | colspan=4 | │<br />E<br />│<br />│ | colspan=2 | │<br />F<br />│<br />Longzhou, Leiping | colspan=6 | | colspan=4 | │<br />I<br />│<br />Qinzhou | colspan=2 | │<br />J<br />│<br />│ | colspan=2 | |- align=center | colspan=5 | | colspan=3 | ---- | colspan=12 | | colspan=3 | ---- | colspan=1 | |- align=center valign=top | colspan=4 | | colspan=2 | │<br />G<br />│<br />│<br />│<br />│<br />│ | colspan=4 | │<br />H<br />│<br />Lungming, Daxin | colspan=9 | | colspan=2 | │<br />M<br />│<br />Vũ Minh, Yongnan, Long'an, Fusui | colspan=1 | | colspan=2 | │<br />N<br />│<br />Seak, Po-ai, Giáy, Lingyue, Rong'an, Quibei, Bố Y<br />..v..v.. |- align=center | colspan=3 | | colspan=4 | ---- | colspan=17 | |- align=center valign=top | colspan=2 | | colspan=2 | │<br />K<br />│<br />│ | colspan=6 | │<br />L<br />│<br />Debao, Jingxi, Nùng Inh,<br />Nùng Guangnan, Nùng Yanshan | colspan=14 | |- align=center | colspan=2 | | colspan=3 | ---- | colspan=19 | |- align=center valign=top | colspan=4 | │<br />O<br />│<br />│<br />│ | colspan=2 | │<br />P<br />│<br />Bảo Yên, Cao Bằng, Wenma | colspan=18 | |- align=center | colspan=1 | | colspan=3 | ---- | colspan=21 | |- align=center valign=top | colspan=2 | │<br />Q<br />│<br />Thái Lan, Lào, Shan, Thái Đen, Thái Trắng, Làn Nà, Phu Thai, Dehong, Tai Aiton, Tai Phake, Shan Phía Nam, Lự, Nyo, Yoy, Kaloeng, Phuan..v..v.. | colspan=4 | │<br />R<br />│<br />Sapa | colspan=18 | |} == Từ vựng == ==== Từ thuần Tày Nùng ==== [[Tập tin:Percentage Tay+Nung+Giay+Bo Y.png|200px|thumb|right|Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người Tày+Nùng+Giáy+Bố Y theo thống kê năm 2009 tại các tỉnh Việt Nam: {{legend|#800000|>60%}} Lạng Sơn 78.3%, Cao Bằng 72.1%, Bắc Kạn 62.3% {{legend|#FF0000|15%-40%}} Hà Giang 35.3%, Tuyên Quang 27.6%, Lào Cai 24.3%, Yên Bái 20.5%, Thái Nguyên 16.7% {{legend|#FF8040|5%-10%}} Đắk Nông 9.8%, Bắc Giang 7.5%, Đắk Lăk 7.1%, Bình Phước 5.3% {{legend|#FFFF00|1%-5%}} Lâm Đồng 3.8%, Lai Châu 3.4%, Quảng Ninh 3.2%, Hòa Bình 3.0%, Gia Lai 1.6%, Đồng Nai 1.4%, Kon Tum 1.1% ]] Các từ thuần Tai chiếm tuyệt đại đa số trong kho từ vựng và thường thuộc vốn từ cơ bản, có mặt ở tất cả các lớp từ, nhất là các từ chỉ các hiện thượng thiên nhiên, các bộ phận cơ thể, các hoạt động, tính chất... Mừ (tay), nả (mặt), đông/đung (rừng), tha vằn (mặt trời), kin (ăn), pay (đi), nòn (ngủ), hảy (khóc), đeng (đỏ), đay (tốt), slâư (trong, sạch), cau (tao)... ==== Từ mượn tiếng Hán ==== Các từ mượn tiếng Hán đi vào vốn từ vựng tiếng Tày Nùng vào những thời kỳ khác nhau. Đối với nhiều từ, người Tày Nùng hiện nay không ý thức được đấy là những từ mượn gốc Hán nữa. *Số từ: ết (một), nhì (hai), slam (ba), pét (tám)... {| class="prettytable" border="1" |- bgcolor='#COFOFO' !Số đếm !Nùng<ref>{{Chú thích web |url=http://lingweb.eva.mpg.de/numeral/Nung.htm |ngày truy cập=2015-10-01 |tựa đề=Bản sao đã lưu trữ |archive-date = ngày 2 tháng 10 năm 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151002211645/http://lingweb.eva.mpg.de/numeral/Nung.htm |url-status=dead }}</ref> !*Tai Nguyên Thủy<ref>{{cite thesis | last = Pittayaporn | first = Pittayawat | year = 2009 | title = The Phonology of Proto-Tai | degree = Ph.D. | publisher = Department of Linguistics, Cornell University | pages = 358| url = http://ecommons.library.cornell.edu/bitstream/1813/13855/1/Pittayaporn%2c%20Pittayawat.pdf }}</ref><br /><small>Pittayaporn (2009)</small> !Hán Cổ<ref name="Pittayawat">{{cite thesis | last = Pittayaporn | first = Pittayawat | year = 2009 | title = The Phonology of Proto-Tai | degree = Ph.D. | publisher = Department of Linguistics, Cornell University | pages = 375-376| url = http://ecommons.library.cornell.edu/bitstream/1813/13855/1/Pittayaporn%2c%20Pittayawat.pdf }}</ref> !Hậu Hán<ref name="Pittayawat" /> !*Hán Thượng Cổ<ref name="Pittayawat" /> |- |2 || ɬoŋ<sup>35</sup> || *so:ŋ<sup>A</sup> || ṣåŋ || ṣɔŋ || *srôŋ |- |3 || ɬam<sup>35</sup> || *sa:m || sâm || sɑm/ səm || *sə̂m |- |4 || ɬi<sup>13</sup> || *si:<sup>B</sup> || si<sup>C</sup> || sis || *sis/ slis |- |5 || ha<sup>31</sup> || *ha:<sup>C</sup> || ŋuo<sup>B</sup> || ŋɑ<sup>B</sup> || *ŋâɁ |- |6 || hoːk<sup>31</sup> || *krok<sup>D</sup> || ljuk || liuk || *ruk; *C-rjuk <small>(Baxter)</small> |- |7 || ɕɛt<sup>35</sup> || *cet<sup>D</sup> || tsʰjet || tsʰit || *tsʰit < *snhit |- |8 || pet<sup>13</sup> || *pe:t<sup>D</sup> ||păt|| pɛt || *prêt |- |9 || kau<sup>31</sup> || *kɤw<sup>C</sup> || kjəu<sup>B</sup> || ku<sup>B</sup> || *kuɁ/ kwəɁ |- |10 || ɬiːp<sup>35</sup> || *sip<sup>D</sup> <small>'''(Li 1977)'''</small><ref name="Jacques">[http://www.academia.edu/969608/The_genetic_position_of_Chinese The Genetic Position of Chinese] Tác giả: Guillaume Jacques, trang 2.</ref> || dʑip<ref name="Jacques" /> || — || *gip<ref name="Jacques" /> |- |} *Động vật, sự vật: mạ (ngựa), an (yên ngựa), tắng (ghế), chỉa (giấy)... *Từ chỉ tính chất: quảng (rộng), đáo (hồng)... *Từ chỉ hoạt động: xỉnh (mời), chiềng (thưa), sleng (sinh), sloán (tính)... *Từ xưng hô: nỉ (cậu, anh), ngỏ (tôi, tớ)... ==== Từ mượn tiếng Việt ==== Từ mượn tiếng Việt gồm hai loại lớn: từ thuần Việt và từ Việt gốc nước ngoài (chủ yếu là từ Hán-Việt) *Các từ mượn thuần Việt là những từ thường dùng hàng ngày: hòm (hòm), khóa (khóa), đồng hồ (đồng hồ), xe đạp (xe đạp)... *Các từ mượn Hán-Việt là các thuật ngữ thuộc lĩnh vực kinh tế, chính trị, kỹ thuật và các hiện tượng xã hội: chính phủ, hành chính, toán, văn, công nhân, điện, mậu dịch, bệnh viện, nông trường... == Đại từ nhân xưng == [[Tập tin:壮族人口分布图.jpg|thumb|400px|Bản đồ phân bố tỷ lệ phần trăm người Tráng so với các sắc tộc khác tại Quảng Tây, [[Văn Sơn|châu tự trị Tráng-Miêu Văn Sơn]] (Vân Nam) và [[Liên Sơn, Thanh Viễn|huyện tự trị Tráng-Dao Liên Sơn]] (Quảng Đông).]]  {| class="wikitable" !style="width:100px;background-color: #D8BFD8"| !style="width:100px;background-color: #87CEEB"|Ngôi thứ nhất !style="width:100px;background-color: #F5F5DC"|Ngôi thứ 2 !style="width:100px;background-color: #98FB98"|Ngôi thứ 3 |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" rowspan=3|''Số ít'' |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |Khỏi (tôi) |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mầư/mầng/mưng |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mền/te |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |Ngỏ (tôi, tớ) |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |nỉ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |Câu, cau (tao) |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" rowspan=3|''Số nhiều'' |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |boong khỏi |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |boong mầư |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |boong mền |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |boong ngỏ |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |boong nỉ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |boong câu/cau |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |} Các đại từ số ít được dùng trong những cảnh huống khác nhau. ''Khỏi'' là đại từ được người ở vị trí thấp sử dụng để xưng với những người ở vị thế cao hơn, có giá trị biểu cảm lịch sự, kính trọng.<ref name="TN20">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =27 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> ''Câu/Cau'' tạo thành cặp xưng hô tương liên Câu/Cau (tao) - Mầư/Mưng (mày). Tùy theo vị thế của người sử dụng, ''câu/cau'' có sắc thái biểu cảm khác nhau: thân mật, suồng sã...<ref name="TN20" /> ''Ngỏ'' tạo thành cặp xưng hô tương liên với ''nỉ'' (ngôi thứ 2). Ngỏ thường thường được sử dụng để xưng hô giữa những người có vị thế ngang vai. Với sắc thái thân mật gần gũi, ngò được dùng rộng rãi trong nhiều hoàn cảnh giao tiếp khác nhau: giữa bạn bè, vợ chồng...<ref name="TN20" /> Ngoài những đại từ dùng trên, trong tiếng Tày Nùng còn có các đại từ xưng gọi ngôi gộp, như: hau (ta), ràu/làu (mình), rà (mình). Những đại từ này được sử dụng nhiều trong thơ ca dân tộc Tày Nùng.<ref name="TN21">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =28 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> == So sánh == ====Giữa một số phương ngữ Nùng==== {| class="wikitable" |+Bảng tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa các<BR>phương ngữ Nùng theo bảng 100 từ của Swadesh:<ref name="TNop">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường| title = Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam | publisher = | year = 2004| location = Hà Nội | pages =18 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> |- !style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |Các phương<BR>ngữ Nùng !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Giang !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Lòi !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Phản<BR>Slình !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Inh !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Cháo !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng An |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Dín''' | style="text-align: center;" |80%<BR>80/100 | style="text-align: center;" |81%<BR>81/100 | style="text-align: center;" |79%<BR>79/100 | style="text-align: center;" |79%<BR>79/100 | style="text-align: center;" |80%<BR>80/100 | style="text-align: center;" |76%<BR>76/100 |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Giang''' | |style="text-align: center;" |90%<BR>90/100 |style="text-align: center;" |86%<BR>86/100 |style="text-align: center;" |86%<BR>86/100 |style="text-align: center;" |87%<BR>87/100 |style="text-align: center;" |82%<BR>82/100 |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Lòi''' | | |style="text-align: center;" |94%<BR>94/100 |style="text-align: center;" |95%<BR>95/100 |style="text-align: center;" |96%<BR>96/100 |style="text-align: center;" |83%<BR>83/100 |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Phản<BR>Slình''' | | | |style="text-align: center;" |96%<BR>96/100 |style="text-align: center;" |96%<BR>96/100 |style="text-align: center;" |82%<BR>82/100 |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Inh''' | | | | |style="text-align: center;" |94%<BR>94/100 |style="text-align: center;" |79%<BR>79/100 |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Cháo''' | | | | | |style="text-align: center;" |80%<BR>80/100 |} ====Giữa một số phương ngữ Nùng và Tày==== {| class="wikitable" |+Bảng tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa các phương ngữ Nùng và Tày theo bảng 650 từ của Lý Phương Quế:<ref name="BBUU">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Luận án tiến sĩ ngữ văn Viện ngôn ngữ học & Lê Văn Trường| title = Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam | publisher = | year = 2004| location = Hà Nội | pages =36 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> |- !style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |Các phương<BR>ngữ !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Giang !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Lòi !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Phản<BR>Slình !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Inh !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng Cháo !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày Hòa An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày Tràng<BR>Định !style="background-color: #EFEFFF" |Tày Hoàng<BR>Su Phì |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Dín''' | style="text-align: center;" |383/495<BR>77,37% | style="text-align: center;" |390/487<BR>80,08% | style="text-align: center;" |370/490<BR>75,51% | style="text-align: center;" |376/491<BR>76,57% | style="text-align: center;" |385/486<BR>79,21% | style="text-align: center;" |349/489<BR>71,37% | style="text-align: center;" |389/489<BR>78,52% | style="text-align: center;" |380/490<BR>77,55% | style="text-align: center;" |433/482<BR>89,83% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Giang''' | |style="text-align: center;" |422/486<BR>86,83% |style="text-align: center;" |406/492<BR>82,52% |style="text-align: center;" |414/491<BR>84,31% |style="text-align: center;" |421/488<BR>86,27% |style="text-align: center;" |370/496<BR>74,59% |style="text-align: center;" |410/496<BR>82,66% |style="text-align: center;" |424/498<BR>85,14% |style="text-align: center;" |364/487<BR>74,74% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Lòi''' | | |style="text-align: center;" |425/485<BR>87,62% |style="text-align: center;" |431/486<BR>88,68% |style="text-align: center;" |428/480<BR>89,16% |style="text-align: center;" |374/482<BR>77,59% |style="text-align: center;" |423/485<BR>87,21% |style="text-align: center;" |433/488<BR>88,72% |style="text-align: center;" |377/480<BR>78,54% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Phản<BR>Slình''' | | | |style="text-align: center;" |433/491<BR>88,18% |style="text-align: center;" |443/492<BR>90,04% |style="text-align: center;" |361/491<BR>73,52% |style="text-align: center;" |402/491<BR>81,87% |style="text-align: center;" |415/492<BR>84,34% |style="text-align: center;" |361/482<BR>74,89% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Inh''' | | | | |style="text-align: center;" |451/490<BR>92,04% |style="text-align: center;" |382/488<BR>78,27% |style="text-align: center;" |411/491<BR>83,70% |style="text-align: center;" |435/490<BR>88,77% |style="text-align: center;" |373/481<BR>77,54% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng Cháo''' | | | | | |style="text-align: center;" |373/489<BR>76,27% |style="text-align: center;" |417/489<BR>85,27% |style="text-align: center;" |412/488<BR>84,42% |style="text-align: center;" |371/479<BR>77,45% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Nùng An''' | | | | | | |style="text-align: center;" |355/491<BR>72,30% |style="text-align: center;" |377/492<BR>76,62% |style="text-align: center;" |325/482<BR>67,42% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Tày Hòa<BR>An''' | | | | | | | |style="text-align: center;" |466/495<BR>94,14% |style="text-align: center;" |385/487<BR>79,05% |- |style="background-color: #EFEFFF; text-align: center;" |'''Tày Tràng<BR>Định''' | | | | | | | | |style="text-align: center;" |389/486<BR>80,04% |} *383/495: số lượng từ tương đồng/tổng số từ được so sánh giữa hai phương ngữ. *77,37%: tỷ lệ tương đồng từ vựng giữa hai phương ngữ. ==== So sánh với một số ngôn ngữ Tai Tây Nam ==== Tiếng Shan được nói tại [[Shan|tiểu bang Shan]] của [[Myanmar]]. Tiếng Tai Aiton còn khoảng 2000 người nói tại hai quận Golaghat và Karbi Anglong, [[Assam|bang Assam]], Ấn Độ. Tiếng Tai Phake còn khoảng 2000 người nói tại hai quận Dibrugarh và Tinsukia, [[Assam|bang Assam]], Ấn Độ. Tai Phake trong bảng dưới đây được nói tại làng Namphakey, quận Dibrugarh, bang Assam, Ấn Độ Tiếng Tai Ahom được nói tại [[Assam|bang Assam]] và [[Arunachal Pradesh]], Ấn Độ. Ngôn ngữ này được nói bởi người Ahom (Tai Ahom). Họ di cư từ Mờng Mao (Mong Mao), một vương quốc nhỏ nằm ở vùng biên giới ngày nay giữa [[Shan|tiểu bang Shan]], [[Myanmar]] và tỉnh [[Vân Nam]], [[Trung Quốc]], đến miền đông Ấn Độ và thành lập vương quốc Ahom ở đó, tồn tại từ 1228–1826 khi bị người Anh sáp nhập vào thuộc địa Ấn Độ. Mặc dù có dân số hơn 2 triệu người, nhưng ngày nay người Tai Ahom nói tiếng Assam, một ngôn ngữ thuộc nhánh Indo-Aryan trong ngữ hệ Ấn-Âu (Indo-European). Đến năm 2000, chỉ còn khoảng 200 thầy cúng biết tiếng Tai Ahom. Ngôn ngữ này chỉ còn được sử dụng cho việc cúng bái trong tín ngưỡng truyền thống của người Tai Ahom {| class="wikitable" |- bgcolor='#COFOFO' !style="background-color: #EFEFFF" |Nghĩa !style="background-color: #E0E0FF" |Tai<br />Nguyên<br />Thủy !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Dín !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Giang !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Lòi !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Phản<br />Slình !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Inh !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Cháo !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Hòa<br />An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Tràng<br />Định !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Hoàng<br />Su<br />Phì !style="background-color: #EFEFFF" |Thái<br />Lan<br />Chuẩn !style="background-color: #EFEFFF" |Lào<br />Chuẩn !style="background-color: #EFEFFF" |Shan !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Aiton !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Phake !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Ahom |- |Ăn ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*kɯɲ<sup>A</sup>''' || cǐn<sup>323</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kɤ̌n<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || kǐn<sup>33</sup> || cǐn<sup>323</sup> || kin<sup>1</sup> || kìn || kin<sup>1</sup> || kin<sup>2</sup> || kin<sup>2</sup> || kin |- |Bay ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ɓil<sup>A</sup>''' || ʔbăn<sup>323</sup> || ʔbăn<sup>33</sup> || ʔbǐn<sup>33</sup> || ʔben<sup>33</sup> || ʔbǐn<sup>33</sup> || ʔbǐn<sup>33</sup> || ʔbĕn<sup>323</sup> || ʔbɤ̆n<sup>33</sup> || ʔben<sup>33</sup> || ʔbɛ̆n<sup>323</sup> || bin<sup>1</sup> || bìn || min<sup>1</sup> || bin<sup>2</sup>/<br />min<sup>2</sup> || — || bin |- |Bơi ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*lo:j<sup>A</sup>''' || săw<sup>323</sup> || pop<sup>45</sup><br/>pja<sup>33</sup> || vaj<sup>323</sup> || vjw<sup>31</sup> || vaj<sup>323</sup> || pɔt<sup>33</sup><br/>pja<sup>33</sup> || ʑiw<sup>31</sup> || lɔj<sup>31</sup> || lɔj<sup>31</sup> || lɔj<sup>33</sup> || lɔ:j<sup>1</sup>/<br />wa:j<sup>3</sup> || lɔ́ːy/<br />wȁːy || luj<sup>4</sup>/<br />waaj<sup>3</sup> || lɔi<sup>2</sup> || lɔi<sup>2</sup><br/>nam<sup>4</sup>/<br /> pʰa:i<sup>2</sup> || loi |- |Bụng ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*dwu:ŋ<sup>C</sup>''' || toŋ<sup>45</sup> || toŋ<sup>21</sup> || mŭk<sup>45</sup><br/>mɔ̆k<sup>45 || tɔŋ<sup>21</sup> || tɔŋ<sup>21</sup> || mŭk<sup>45</sup> || tŭŋ<sup>33</sup> || d̤ɔŋ<sup>21</sup> || tɔŋ<sup>21</sup> || mɛ<sup>31</sup><br/>tɔŋ<sup>21</sup> || tʰɔ:ŋ<sup>4</sup> || tʰɔ̑ːŋ || tɔŋ<sup>5</sup> || tɔŋ<sup>3</sup> || tauŋ<sup>4</sup> || tong |- |Cá ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*pla:<sup>A</sup>''' || pa<sup>323</sup> || pja<sup>33</sup> || pja<sup>33</sup>/<br/>ca<sup>33</sup> || pa<sup>33</sup> || ca<sup>33</sup> || pja<sup>33</sup> || pa<sup>33</sup> || pja<sup>33</sup> || pja<sup>33</sup> || pja<sup>323</sup> || pla:<sup>1</sup> || paː || pa:<sup>1</sup> || pa:<sup>2</sup> || pa:<sup>2</sup> || pa |- |Cái<br/>gì ||style="background-color: #E0E0FF" |'''—''' || ka<sup>31</sup><br/>răŋ<sup>33</sup> || ki<sup>33</sup><br/>răŋ<sup>33</sup> || ka<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup>/<br/>i<sup>45</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>31</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup>/<br/>ŋɛ<sup>45</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>mɯŋ<sup>21</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup> || ʔăn<sup>33</sup><br/>lăŋ<sup>33</sup> || ka<sup>31</sup><br/>răŋ<sup>33</sup> || ʔa<br/>raj<sup>1</sup> || ʔīː<br/>ɲǎŋ || ʔi<sup>3</sup><br/>sʰaŋ<sup>1</sup> || ka<sup>1</sup><br/>saŋ<sup>1</sup> || ka<sup>3</sup><br/>saŋ<sup>6</sup> || — |- |Cát ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*zwɯəj<sup>A</sup>''' || saj<sup>33</sup> || ɬaj<sup>31</sup> || ɬaj<sup>323</sup> || ɬaj<sup>33</sup> || ɬaj<sup>31</sup> || hĭn<sup>33</sup><br/>ɬaj<sup>31</sup> || ɬaj<sup>31</sup> || raj<sup>31</sup> || zaj<sup>31</sup> || ɬaj<sup>33</sup> || sa:j<sup>2</sup> || sáːy || sʰa:j<sup>4</sup> || sa:i<sup>2</sup> || sa:i<sup>2</sup> || sai |- |Chân ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*p.qa:<sup>A</sup>''' || kʰa<sup>323</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>323</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>323</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>33</sup> || kʰa<sup>323</sup> || kʰa:<sup>5</sup> || kʰăː || kʰaa<sup>1</sup>/<br/>kaaw<sup>3</sup> || kʰa:<sup>1</sup>/<br/>ka:u<sup>3</sup> || kʰa:<sup>6</sup> || kʰa |- |Chết ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*p.ta:j<sup>A</sup>''' || tʰaj<sup>323</sup> || tʰaj<sup>33</sup> || haj<sup>33</sup>/<br/>tʰaj<sup>33</sup> || tʰaj<sup>323</sup> || tʰaj<sup>33</sup> || haj<sup>33</sup> || tʰaj<sup>323</sup> || tʰaj<sup>33</sup> || tʰaj<sup>33</sup> || tʰaj<sup>323</sup> || ta:j<sup>1</sup> || tàːy || taaj<sup>1</sup> || ta:i<sup>2</sup> || ta:i<sup>2</sup> || tai |- |Chim ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*C̬.nok<sup>D</sup>''' || nɔk<sup>33</sup> || nɔ̆k<sup>21</sup> ||nŭk<sup>21</sup>/<br/>nɔk<sup>21</sup> || nɔk<sup>21</sup> || nɔk<sup>21</sup> || nŭk<sup>21</sup> || nɔk<sup>21</sup> || nŏk<sup>21</sup> || nŏk<sup>21</sup> || nɔk<sup>45</sup> || nok<sup>4</sup> || nōk || nok<sup>5</sup> || nuk<sup>3</sup> || nok<sup>4</sup> || nuk |- |Chó ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ʰma:<sup>A</sup>''' || ma<sup>323</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>33</sup> || ma<sup>323</sup> || ma<sup>323</sup> || ma:<sup>5</sup> || măː || maa<sup>1</sup> || ma:<sup>1</sup> || ma:<sup>6</sup> || ma |- |Cổ ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ɣo:<sup>A</sup>''' || kɔk<sup>45</sup><br/>ho<sup>33</sup> || vo<sup>31</sup> || ko<sup>31</sup>/<br/>kʰɔ<sup>31</sup> || ho<sup>33</sup> || hɔ<sup>31</sup> || kɔ<sup>31</sup> || hɔ<sup>31</sup> || gɔ<sup>31</sup> || kɔ<sup>31</sup> || kʰɔ<sup>33</sup> || kʰɔ:<sup>1</sup> || kʰɔ́ː || kʰɔ<sup>4</sup> ||kʰɔ<sup>2</sup> || kʰɔ<sup>2</sup> || kʰo |- |Dài ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*rɯj<sup>A</sup>''' || ri<sup>33</sup> || rɤ̆j<sup>31</sup> || ɬi<sup>31</sup> || hi<sup>33</sup> || li<sup>33</sup> || ɬi<sup>33</sup> || răj<sup>31</sup> || ri<sup>31</sup> || ɬi<sup>31</sup> || ri<sup>33</sup> || ri:<sup>A2</sup> || lŭaːy || hi<sup>4</sup> || li:<sup>2</sup> || hi:<sup>2</sup> || ri |- |Đá ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*tri:l<sup>A</sup>''' || mak<sup>21</sup><br/>pa<sup>323</sup> || tʰɤ̆n<sup>33</sup> || hĭn<sup>33</sup>/<br/>tʰĭn<sup>33</sup> || tʰĭn<sup>323</sup> || tʰĭn<sup>33</sup> || hĭn<sup>33</sup> || tʰĭn<sup>33</sup> || tʰĭn<sup>33</sup> || hĭn<sup>33</sup> || hĭn<sup>323</sup> || hin<sup>5</sup> || hĭn || hin<sup>1</sup> || hin<sup>1</sup> || hin<sup>6</sup> || rin |- |Đàn<br/>bà ||style="background-color: #E0E0FF" |'''—''' || pʰu<sup>31</sup><br/>ɲĭŋ<sup>33</sup> || me<sup>323</sup><br/>ɲĕŋ<sup>31</sup> || ti<sup>11</sup><br/>mɛ<sup>11</sup>/<br>mɛ<sup>33</sup><br/>ɲiŋ<sup>31</sup> || tɔj<sup>31</sup><br/>mɛ<sup>11</sup> || tɔj<sup>11</sup><br/>mɛ<sup>11</sup> || tɔj<sup>31</sup><br/>mɛ<sup>11</sup> || hun<sup>31</sup><br/>ʔbɯk<sup>45</sup> || mɛ<sup>323</sup><br/>ɲĭŋ<sup>31</sup> || mɛ<sup>323</sup><br/>ɲĭŋ<sup>31</sup> || pʰu<sup>31</sup><br/>ɲĭŋ<sup>33</sup> || jiŋ<sup>5</sup> || pʰȕː<br/>ɲíŋ || mɛ<sup>3</sup><br/>jiŋ<sup>4</sup> || ʒin<sup>2</sup> || jiŋ<sup>6</sup> || nying |- |Đàn<br/>ông ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ʑa:j<sup>A</sup>''' || pʰu<sup>31</sup><br/>caj<sup>33</sup> || po<sup>323</sup><br/>saj<sup>31</sup> || ti<sup>11</sup><br/>pɔ<sup>11</sup>/<br>pʰu<sup>323</sup><br/>saj<sup>31</sup> || tɔj<sup>31</sup><br/>po<sup>11</sup> || tɔj<sup>31</sup><br/>pɔ<sup>11</sup> || tɔj<sup>31</sup><br/>pɔ<sup>11</sup> || hun<sup>31</sup><br/>ɬaj<sup>323</sup> || b̤ɔ<sup>323</sup><br/>zaj<sup>31</sup> || pɔ<sup>323</sup><br/>caj<sup>31</sup> || pʰu<sup>31</sup><br/>caj<sup>31</sup> || cʰa:j<sup>1</sup> || pʰȕː<br/>sáːy || kon<sup>4</sup><br/>tsaaj<sup>4</sup> || — || ca:i<sup>2</sup> || cʰai |- |Không<br/>(phủ<br/>định) ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ɓaw<sup>B</sup>/<br/>*bo:<sup>B</sup>/<br/>*mi:<sup>A</sup>''' || ʔbo<sup>31</sup> || mɤ̆j<sup>31</sup> || mi<sup>31</sup> || mi<sup>45</sup> || mi<sup>45</sup> || mi<sup>45</sup> || ʔbɔ<sup>21</sup> || ʔbo<sup>45</sup> || bɤ̆w<sup>45</sup> || ʔbo<sup>31</sup> || maj<sup>3</sup> || bɔ̄ː || maw<sup>2</sup> || am² || ɯŋ<sup>2</sup> || — |- |Người ||style="background-color: #E0E0FF" |'''*ɢwɯn<sup>A</sup>''' || kɔ̆n<sup>33</sup> || kɤ̆n<sup>31</sup> || kʰɯ̆n<sup>31</sup> || kɯ̆n<sup>31</sup> || kɯ̆n<sup>31</sup> || kɯ̆n<sup>31</sup> || hŭn<sup>31</sup> || kɤ̆n<sup>31</sup> || kɤ̆n<sup>31</sup> || kăn<sup>33</sup> || kʰon<sup>1</sup> || kʰón || kon<sup>4</sup> || kun<sup>2</sup> || kon<sup>2</sup> || kun |- !style="background-color: #EFEFFF" |Nghĩa !style="background-color: #E0E0FF" |Tai<br />Nguyên<br />Thủy !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Dín !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Giang !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Lòi !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Phản<br />Slình !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Inh !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />Cháo !style="background-color: #EFEFFF" |Nùng<br />An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Hòa<br />An !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Tràng<br />Định !style="background-color: #EFEFFF" |Tày<br />Hoàng<br />Su<br />Phì !style="background-color: #EFEFFF" |Thái<br />Lan<br />Chuẩn !style="background-color: #EFEFFF" |Lào<br />Chuẩn !style="background-color: #EFEFFF" |Shan !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Aiton !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Phake !style="background-color: #EFEFFF" |Tai<br />Ahom |- |} *Nùng Dín, Nùng Giang, Nùng Lòi, Nùng Phản Slình, Nùng Inh, Nùng Cháo, Nùng An, Tày Hòa An, Tày Tràng Định, Tày Hoàng Su Phì: ''Vị trí tiếng Nùng Dín trong quan hệ với các phương ngữ Nùng và Tày ở Việt Nam (2004)'', tác giả: Lê Văn Trường, trang: 201-208. *Tai Nguyên Thủy: ''The Phonology of Proto-Tai (2009)'', tác giả: Pittayawat Pittayaporn, trang: 323-361 [http://ecommons.cornell.edu/handle/1813/13855]. *Tai Ahom: thư viện SEAlang Library (Ahom) [http://sealang.net/ahom/]. *Thái Lan, Lào, Shan, Tai Aiton, Tai Phake: ''Austronesian Basic Vocabulary Database'' [http://language.psy.auckland.ac.nz/austronesian/classification.php?node=Tai-Kadai,%20Kam-Tai,%20Be-Tai,%20Tai-Sek,%20Tai] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150524180447/http://language.psy.auckland.ac.nz/austronesian/classification.php?node=Tai-Kadai,%20Kam-Tai,%20Be-Tai,%20Tai-Sek,%20Tai |date = ngày 24 tháng 5 năm 2015}}; Thai dictionary (SEAlang) [http://www.sealang.net/thai/]; Lao dictionary (SEAlang) [http://www.sealang.net/lao/dictionary.htm]; Shan dictionary (SEAlang) [http://sealang.net/shan/dictionary.htm]. == Chữ Nùng Latinh của SIL == Bộ chữ Nùng Latinh của Viện Ngôn Ngữ Học Mùa Hè (Summer Institute of Linguistics - SIL International) dựa trên thổ ngữ của người Nùng Phản Slình tại tỉnh Bắc Giang. Năm 1954 có mấy ngàn người di cư sang miền nam Việt Nam và ở lại tỉnh Tuyên Đức.<ref name="FreibergerNancy">[http://www.sil.org/system/files/reapdata/95/25/29/95252928216316156371266634812507663578/Sec_15735.pdf Freiberger, Nancy; Bé, Vy thị. (1976). Sẹc mạhn slú Nohng Fạn Slihng = Ngũ-vụng Nùng Phạn Slinh = Nung Fan Slihng vocabulary: Nung-Viêt-English]". ''Summer Institute of Linguistics'': lời mở đầu (v).</ref> Người Nùng Phản Slình tự gọi họ là Nŏng (Nohng).<ref name="FreibergerNancy" /> Nùng Phản Slình Bắc Giang gồm sáu thanh. Tất cả sáu thanh đều đọc như tiếng miền bắc Việt Nam, trừ dấu ngã (~).<ref name="FreibergerNancy" /> Dấu (~) trong tiếng Nùng thì âm hơi cao lên với tắc âm thanh môn sau.<ref name="FreibergerNancy" /> Sáu thanh đó là: (1) cao lên (<sup>''','''</sup>), (2) cao lên với tắc âm thanh môn ở cuối chữ (~), (3) trung (bằng) không dấu, (4) thấp đi lên (?), (5) trung (thấp) xuống (`), và (6) thấp với tắc âm thanh môn (.).<ref name="FreibergerNancy" /> {|class="wikitable" |+Phụ âm !style="width:100px; background-color: #D8BFD8"|'''Phiên âm''' !style="width:100px; background-color: #87CEEB"|'''Chữ''' !style="width:100px; background-color: #cff"|'''Chú thích''' !style="width:100px; background-color: #F5F5DC"|'''Thí dụ''' !style="width:100px; background-color: #98FB98"|'''Nghĩa''' |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/p/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |p |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pảc |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |miệng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/t/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |t |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tảu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |rùa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/č/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ch |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |chéhp |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |đau |- |rowspan="6" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/k/ |rowspan="4" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |k |rowspan="4" style="background-color: #cff; text-align: center;" |trước i, ih, e, eh, ê |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |kì |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |vài |- |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |kíhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ăn |- |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |kéng |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |canh |- |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |kền |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |quấn |- |rowspan="2" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |c |rowspan="2" style="background-color: #cff; text-align: center;" |trước các âm khác |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |cưhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |người |- |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |cảu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cũ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ʔ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | |style="background-color: #cff; text-align: center;" |không ghi |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/pʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ph |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |phỏhm |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |tóc |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/tʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |th |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |thả |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mắt |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/kʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |kh |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |khảy |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mở |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/b/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |b |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |béhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |bay |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/d/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |đ |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |đày |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |được |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/f/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |f |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |fay |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |bếp, lửa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/v/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |v |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |vahn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ngày |- |rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/w/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |o |style="background-color: #cff; text-align: center;" |''bán mẫu âm'' o đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |u |style="background-color: #cff; text-align: center;" |''bán mẫu âm'' u đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/s/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |s |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |sãu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |sớm |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɬ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |sl |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |slíhp |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mười |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/l/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |l |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |lán |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |con cháu |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ž/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |d |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |dụ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ở |- |rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/j/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |i |style="background-color: #cff; text-align: center;" |''bán mẫu âm'' i đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |y |style="background-color: #cff; text-align: center;" |''bán mẫu âm'' y đặt ở cuối chữ sau một nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/h/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |h |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |hảhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |thấy |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/m/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |m |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mahn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |khoai |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/n/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |n |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |non |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |nằm, ngủ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ñ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |nh |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |nhà |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |thuốc |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ŋ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ng |style="background-color: #cff; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |ngưhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |bạc |} {|class="wikitable" |+Nguyên âm !style="width:100px; background-color: #D8BFD8"|'''Phiên âm''' !style="width:100px; background-color: #87CEEB"|'''Chữ''' !style="width:100px; background-color: #cff"|'''Chú thích''' !style="width:100px; background-color: #F5F5DC"|'''Thí dụ''' !style="width:100px; background-color: #98FB98"|'''Nghĩa''' |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/i<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |i |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pí |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |năm |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/i/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ih |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |píhc |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cánh |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/e<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ê |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |sện |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |rẻ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɛ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |eh |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |péht |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |vịt |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/æ<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |e |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |khẻng |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cứng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɨ<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ư |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |slứ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |hổ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɨ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ưh |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |khừhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |lên |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ə<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ơ |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pởt |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ướt |- |rowspan="2" style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/a/ |rowspan="2" style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ah |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |áhn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cái |- |style="background-color: #cff; text-align: center;" |''hah'' đọc là ''haư'' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |hah (haư) |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |nào |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/a<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |a |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pá |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cá |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/u<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |u |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tú |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |con |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/u/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |uh |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |lụhc |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |con |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/o<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ô |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |cộn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |hòn |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɔ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |oh |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm ngắn |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |đóhng |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |rừng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɔ<sup>'''.'''</sup>/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |o |style="background-color: #cff; text-align: center;" |nguyên âm dài |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |slón |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |dạy |} ;Đoạn văn mẫu Một đoạn văn mẫu từ Sáng Thế Ký 1 (Genesis 1) trong Kinh Thánh: {|border=0 width=95% class=wikitable |style="background-color: #CECEF2; text-align: center;" |'''Càng Nohng'''<ref name="CangNohng">[http://www.language-museum.com/encyclopedia/n/nung.php language museum (Nung)].</ref><br />(Tiếng Nùng) |style="background-color: #CECEF2; text-align: center;" |'''Latina'''<ref name="BruceR.O'Brien">[https://books.google.com.vn/books?id=AGEQi7BJV08C&lpg=PP1&pg=PA46#v=onepage&q&f=false O'Brien, Bruce R. (2011), ''Reversing Babel: Translation Among the English During an Age of Conquests, c. 800 to c. 1200''] ''University of Delaware'' (2011), pp. 45-46. ISBN 1611490537/9781611490534.</ref><br />(Tiếng Latinh) |style="background-color: #CECEF2; text-align: center;" |'''Tiếng Việt'''<ref name="wordproject">[https://www.wordproject.org/bibles/parallel/vietnamese/index.htm wordproject].</ref> |- |''Mự-ni tau-sli Kể Vú Fã hẻht fã sạu áhn tị-dạ ọc ma pehn này.'' |In principio creavit Deus caelum et terram. |Ban đầu Đức Chúa Trời dựng nên trời đất. |- |''Lúhc tế sahng hảhn pehn táhc lộ, slỉ tị nhahng đáhm-lihn; lẽo Slíhng Kể Vú Fã páy tẹo dụ cháng áhn tị đáhm tế.'' |Terra autem erat inanis et vacua et tenebrae erant super faciem abyssi, et Spiritus Dei ferebatur super aquas. |Vả, đất là vô hình và trống không, sự mờ tối ở trên mặt vực; Thần Đức Chúa Trời vận hành trên mặt nước. |- |''Lẽo Kể Vú Fã hã vạ: Áhn hụhng pển ọc ma. Chỉhng mi áhn hụhng.'' |Dixitque Deus: Fiat lux. Et facta est lux. |Đức Chúa Trời phán rằng: Phải có sự sáng; thì có sự sáng. |- |''Kể Vú Fã chểu hảhn áhn hụhng đáy, chỉhng páhn ọc ma mi áhn hụhng áhn đáhm.'' |Et vidit Deus lucem quod esset bona: et divisit lucem a tenebris. |Đức Chúa Trời thấy sự sáng là tốt lành, bèn phân sáng ra cùng tối. |- |''Lẽo Kể Vú Fã hã vạ: áhn hụhng dụ pehn tahng vahn, áhn đahm dụ pehn tahng hựhn; lúhc tế hẻht vahn tại éht.'' |Appellavitque lucem Diem, et tenebras Noctem; dies unus. |Đức Chúa Trời đặt tên sự sáng là ngày; sự tối là đêm; ấy là ngày thứ nhứt. |} == Chữ Nùng Latinh 1961== Chữ Tày Nùng Latinh được chính phủ Việt Nam phê chuẩn năm 1961 cho khu tự trị Việt Bắc (1956-1975). Chữ Tày Nùng Latinh được xây dựng dựa trên cơ sở chữ quốc ngữ: cùng con chữ, cùng một cách ghép vần đối với những âm tiết giống nhau.<ref name="TN4">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =14 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> Bảng chữ cái Tày Nùng chỉ được dạy trong các trường tiểu học trong một thời gian ngắn vào thập niên 1960, rồi sau đó rơi vào quên lãng.<ref name="TTOP">{{chú thích sách | authorlink = |authors= sealang.net & Hoàng Thị Châu, Hanoi national university| title = Phonetic typology of languages in Vietnam and a common transcription for them | publisher = | year =| location = | pages = 194 và trang introduction | url = http://sealang.net/sala/archives/pdf8/hoang2001phonetic.pdf| doi = | id = | isbn = }}</ref> Bảng chữ cái này không được truyền bá sử dụng trong cộng đồng.<ref name="TTOP" /> Ngay cả những phát thanh viên tiếng Tày Nùng tại các đài phát thanh vùng nói tiếng Tày Nùng cũng không biết bảng chữ cái này.<ref name="TTOP" /> Họ viết tin tức để đọc trong các chương trình phát thanh bằng ký tự riêng của mỗi người giống các phát thanh viên tiếng Dao ngày nay đang làm.<ref name="TTOP" /> {|class="wikitable" |+Phụ âm<ref name="TN11">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =15,16 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> !style="width:100px; background-color: #D8BFD8"|'''Phiên âm''' !style="width:100px; background-color: #87CEEB"|'''Chữ''' !style="width:100px; background-color: #F5F5DC"|'''Thí dụ''' !style="width:100px; background-color: #98FB98"|'''Nghĩa''' |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɓ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |b |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |bẻ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |dê |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/k/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |c,k,q |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |cáy |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |gà |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" | |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |ki |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |còi |- |style="background-color: #D8BFD8"| |style="background-color: #87CEEB"| |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |quai |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |khôn |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/z/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |d |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |dú |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ở |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɗ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |đ |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |đo |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |đủ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/f/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |f |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |fạ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |trời |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/h/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |h |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |hai |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |trăng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/l/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |l |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |lăng |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |lưng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/m/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |m |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |ma |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |chó |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/n/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |n |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |nà |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ruộng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/r/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |r |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |rụ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |biết |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/p/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |p |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cua |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/s/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |x |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |xu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |tai |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/t/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |t |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cửa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/v/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |v |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |và |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |sải |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɲ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |nh |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |nhả |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cỏ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/c/~/tɕ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ch |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |chả |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mạ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ŋ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ng |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |ngà |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |vừng |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/tʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |th |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tha |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mắt |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/kʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |kh |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |kha |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |chân |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/pʰ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ph |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |phải |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |vải |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɬ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |sl |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |slam |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ba |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɓj/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |bj |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |bjoóc |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |hoa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" | /mj/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |mj |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mjạc |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |trơn |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/pj/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |pj |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |pja |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cá |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/pʰj/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |phj |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |phja |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |núi đá |- |style="background-color: #E6E6FA; text-align: center;" colspan="4" |những âm địa phương |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/t'/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |t' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |t'ả |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |sông |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" | /w/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |w |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |wằn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |ngày |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/j/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |z |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |za |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |thuốc |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɣ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |g |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |gần |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |người |- |style="background-color: #E6E6FA; text-align: center;" colspan="4"|Những âm mượn tiếng Việt |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ / |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |gi |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |giờ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/tʂ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |tr |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |trường |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ʂ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |s |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |(học) sinh |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" | |} {| class="wikitable" |+Nguyên âm<ref name="TN12">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =16,17 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> !style="width:100px; background-color: #D8BFD8"|'''Phiên âm''' !style="width:100px; background-color: #87CEEB"|'''Chữ''' !style="width:100px; background-color: #F5F5DC"|'''Thí dụ''' !style="width:100px; background-color: #98FB98"|'''Nghĩa''' |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/a/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |a |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |ca |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |con quạ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ă/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ă |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mắn |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |vững chắc |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ə/~/ɤ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ơ |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tơ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |tơ lụa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ə̆/~/ɤ̌/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |â |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |bân |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |bay |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɛ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |e |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |bén |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |cái mẹt |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/e/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ê |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mên |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |thối, hôi |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/i/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |i |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |tin |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |chân |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/u/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |u |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mu |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |lợn |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɨ/~/ɯ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ư |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mử |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |mợ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɔ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |o |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |mỏ |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |nồi |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/o/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ô |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |nồm |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |sữa |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/iə/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |iê, ia |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |1.niêng; 2.mìa |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |1.diều; 2.vợ |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/uə/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |uô, ua |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |1.tuống; 2.tua |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |1.dây quai; 2.con |- |style="background-color: #D8BFD8; text-align: center;" |/ɨə/~/ɯɤ/ |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" |ươ, ưa |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |1.nưới; 2.mừa |style="background-color: #98FB98; text-align: center;" |1.mệt; 2.về |} *Các nguyên âm dài: i, u,ư...trong các ngành Nùng sẽ được thể hiện bằng hai chữ cái, như: khiing (gừng), khuúp (đầy năm)<ref name="TN8">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =18 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref>... *Thêm ký hiệu để ghi thanh lửng trong tiếng Nùng: dùng một gạch ngang nhỏ đặt dưới âm chính.<ref name="TN8" /> :T<u>a</u> (sông)- tả (bỏ) :P<u>i</u>nh (bệnh) - Pỉnh (nướng) *Đánh dấu sắc (') các từ có kết cấu là âm tiết khép: hap (cách viết theo phương án không dấu) ---> háp (gánh)<ref name="TN8" /> {| class="wikitable" style="font-size: 100%" |+Thanh điệu !style="width:100px;background-color: #D8BFD8"| '''Tên''' !style="width:100px;background-color: #87CEEB"| '''Dấu''' !style="width:100px;background-color: #F5F5DC"| '''Nét''' |- |style="background-color: #D8BFD8"| Không dấu |style="background-color: #87CEEB"| |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | ˧ |- |style="background-color: #D8BFD8"| Dấu sắc |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | '''↗''' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | ˧˥ |- |style="background-color: #D8BFD8"| Dấu huyền |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | '''↘''' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" | ˨˩ |- |style="background-color: #D8BFD8"| Dấu hỏi |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | '''ʔ''' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |˧˩˧ |- |style="background-color: #D8BFD8"| Dấu nặng |style="background-color: #87CEEB; text-align: center;" | '''.''' |style="background-color: #F5F5DC; text-align: center;" |˧˨ˀ |} Trong phương án có dùng dấu ngã /~/ để ghi các từ mượn từ tiếng Việt. Trong phương án không có ký hiệu để ghi thanh lửng, những từ mang thanh lửng đều được thể hiện bằng thanh hỏi /?/.<ref name="TN9">{{chú thích sách | authorlink = |authors=Trung tâm bồi dưỡng cán bộ dân tộc Ủy ban dân tộc và miền núi & Hoàng Văn Ma-Hoàng Văn Sán-Mông Ký Slay| title = Sách học tiếng Tày-Nùng | publisher = Nhà xuất bản Văn Hóa Dân tộc| year = 2002| location = Hà Nội | pages =17 | url = | doi = | id = | isbn = }}</ref> == Xem thêm == *[[Người Tráng#Lịch sử ngôn ngữ]] ==Chú thích== {{tham khảo|group=note|1}} == Tham khảo== {{Tham khảo|30em}} == Liên kết ngoài== * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=nut Ethnologue report on "Nung a language of Vietnam"] * [http://www.sil.org/system/files/reapdata/11/21/14/112114343476290743109081561270702195134/Nung_Language_Lessons.pdf Bai tọc càng Nohng Fạn Slihng (Bài học tiếng Nùng Phạn Slinh) (tiếng Nùng Phạn Slình+Anh+Việt)] PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1974), Viện Chuyên-Khảo Ngữ-Học Saigon, Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon. * [http://www.sil.org/resources/archives/30789 Nõng tọc sì slứ, lởp slón slứ: Fạhn hã slón (Em học vần, lớp vỡ-lòng: Phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)] PDF download, tác giả: Vy Thị Fúhn và Nancy F. Wilson (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon). * [http://www.sil.org/resources/archives/30737 Fạhn hẻht đáy đày heng, lớp hẽhng slón tọc (Sách vệ-sinh, lớp một) (tiếng Nùng Phạn Slình+Việt)] PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon). * [http://www.sil.org/resources/publications/entry/30748 Nõng tọc sị slứ càng nohng, lởp slón slứ: Sẹc slứ 1, 2 (Em học vần tiếng thái-nùng, lớp vỡ-lòng: Quyển 1, 2) (tiếng Nùng Phạn Slình)] PDF download, tác giả: Vy Thị Fúhn và Janice E. Saul (1971). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon). * [http://www.sil.org/resources/publications/entry/30724 Nõng tọc slổ, lởp slón slứ: Fahn hã slón (Em học toán, lớp vỡ-lòng; Phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)] PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1973). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon). * [http://www.sil.org/resources/archives/30866 Hẻht sịhng, khoa-học, slón hẻht ị đáy, lờp slón slứ, fạhn hã slón (Môn học bằng bảng treo vệ-sinh, khoa-học, và đức-dục; lớp vỡ-lòng; phần chỉ-nam) (tiếng Nùng Phạn Slình)] PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Janice E. Saul (1974). Trung tâm Học-Liệu Bộ Giáo-Dục Xuất Bản Saigon (Fạhn Slón Hã Mạhn Lộ Tọc Ín Ọc Ma Saigon). * [http://www.sil.org/system/files/reapdata/62/33/86/62338660935012179496056217614037465427/Culture_Folklore_Nung_Fan_Slihng.pdf Thòi củ cưhn Nohnh Fạn Slihng (Culture and folklore of the Nung Fan Slihng — Phong-tục tập-quán của người Nùng Phạn Slinh)] PDF download, tác giả: Nancy Freiberger (1976). Summer Institute of Linguistics, Manila. * [http://www.sil.org/system/files/reapdata/95/25/29/95252928216316156371266634812507663578/Sec_15735.pdf Sẹc mạhn Slứ Nohng Fạn Slihng: Ngữ vựng Nùng Phạn Slinh (Nung Fan Slihng Vocabulary) (tiếng Nùng Phạn Slình+Anh+Việt)] PDF download, tác giả: Vy Thị Bé và Nancy Freiberger (1976), Viện Chuyên-Khảo Ngữ-Học (Summer Institute of Linguistics). * [http://www.sil.org/system/files/reapdata/53/37/48/53374836782162437165582147410653097110/16474.pdf Ngữ pháp tiếng Nùng (tiếng Anh)] PDF download, tác giả: Janice E. Saul và Nancy F. Wilson, Summer Institute of Linguistics và University of Texas at Arlington, xuất bản: 1980. * [http://www.sil.org/resources/publications/entry/62025 Nung Fan Slihng Ethnographic Texts (tiếng Anh+Nùng Phạn Slình)] PDF download, tác giả: Janice E. Saul và Nancy F. Wilson (1976), Summer Institute of Linguistics. * [http://www.siamese-heritage.org/jsspdf/1981/JSS_076_0d_LevyWard_MapsOfEthnicGroupsSpeakingThaiLanuages.pdf SOME OBSERVATIONS ON THE MAP OF THE ETHNIC GROUPS SPEAKING THAI LANGUAGES (tiếng Anh)] PDF download, tác giả: Levy Ward, Journal of The Siam Society, Volume 76, xuất bản: 1988. * [http://www.academia.edu/3659357/Tai_Words_and_the_Place_of_the_Tai_in_the_Vietnamese_Past Tai Words and the Place of the Tai in the Vietnamese Past (tiếng Anh)], tác giả: Liam Kelley, Journal of the Siam Society Vol. 101, xuất bản: 2013. * [http://www.jseals.org/seals21/pittayaporn11prototaip.pdf Proto-Tai negation system from comparative and historical Tai perspective (tiếng Anh)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210118044744/http://jseals.org/seals21/pittayaporn11prototaip.pdf |date = ngày 18 tháng 1 năm 2021}}, tác giả: Pittayawat Pittayaporn, Nida Jampathip và Jakrabhop Iamdanush, Chulalongkorn University, xuất bản: 2011. * [http://www.shanyoma.org/yoma/grammaticalization-and-tai-syntactic-change.pdf Grammaticalization and Tai Syntactic Change (tiếng Anh)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304091412/http://www.shanyoma.org/yoma/grammaticalization-and-tai-syntactic-change.pdf |date = ngày 4 tháng 3 năm 2016}} PDF download, tác giả: Anthony Diller. {{Ngôn ngữ tại Việt Nam}} [[Thể loại:Ngôn ngữ tại Việt Nam|Nùng]] [[Thể loại:Nhóm ngôn ngữ Thái|Nùng]] [[Thể loại:Ngôn ngữ có thanh điệu|Nùng]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Các bản mẫu dùng trong trang này: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ambox" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Ambox">Bản mẫu:Ambox</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ambox&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Ambox">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_l%C3%A1_c%E1%BB%9D" title="Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ">Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_l%C3%A1_c%E1%BB%9D&action=edit" title="Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_l%C3%A1_c%E1%BB%9D/core" title="Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ/core">Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ/core</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Bi%E1%BB%83u_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_l%C3%A1_c%E1%BB%9D/core&action=edit" title="Bản mẫu:Biểu tượng lá cờ/core">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Both" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Both">Bản mẫu:Both</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Both&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Both">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:B%C3%A0n_c%C3%A3i_v%E1%BB%81_%C4%91%E1%BB%99_ch%C3%ADnh_x%C3%A1c_(ph%E1%BA%A7n)" title="Bản mẫu:Bàn cãi về độ chính xác (phần)">Bản mẫu:Bàn cãi về độ chính xác (phần)</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:B%C3%A0n_c%C3%A3i_v%E1%BB%81_%C4%91%E1%BB%99_ch%C3%ADnh_x%C3%A1c_(ph%E1%BA%A7n)&action=edit" title="Bản mẫu:Bàn cãi về độ chính xác (phần)">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_lu%E1%BA%ADn_v%C4%83n" title="Bản mẫu:Chú thích luận văn">Bản mẫu:Chú thích luận văn</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_lu%E1%BA%ADn_v%C4%83n&action=edit" title="Bản mẫu:Chú thích luận văn">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Bản mẫu:Chú thích sách</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch&action=edit" title="Bản mẫu:Chú thích sách">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Bản mẫu:Chú thích web</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web&action=edit" title="Bản mẫu:Chú thích web">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Cite_thesis" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Cite thesis">Bản mẫu:Cite thesis</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Cite_thesis&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Cite thesis">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-2" title="Bản mẫu:Col-2">Bản mẫu:Col-2</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-2&action=edit" title="Bản mẫu:Col-2">xem mã nguồn</a>) (bị khóa hạn chế sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-begin" title="Bản mẫu:Col-begin">Bản mẫu:Col-begin</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-begin&action=edit" title="Bản mẫu:Col-begin">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-break" title="Bản mẫu:Col-break">Bản mẫu:Col-break</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-break&action=edit" title="Bản mẫu:Col-break">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-end" title="Bản mẫu:Col-end">Bản mẫu:Col-end</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Col-end&action=edit" title="Bản mẫu:Col-end">xem mã nguồn</a>) (bị khóa hạn chế sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-count" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Column-count">Bản mẫu:Column-count</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-count&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Column-count">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-width" title="Bản mẫu:Column-width">Bản mẫu:Column-width</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-width&action=edit" title="Bản mẫu:Column-width">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Country_data_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Bản mẫu:Country data Việt Nam">Bản mẫu:Country data Việt Nam</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Country_data_Vi%E1%BB%87t_Nam&action=edit" title="Bản mẫu:Country data Việt Nam">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%E1%BA%A3_2" title="Bản mẫu:Cả 2">Bản mẫu:Cả 2</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%E1%BA%A3_2&action=edit" title="Bản mẫu:Cả 2">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Danh_s%C3%A1ch_ghi_ch%C3%BA" title="Bản mẫu:Danh sách ghi chú">Bản mẫu:Danh sách ghi chú</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Danh_s%C3%A1ch_ghi_ch%C3%BA&action=edit" title="Bản mẫu:Danh sách ghi chú">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Efn" title="Bản mẫu:Efn">Bản mẫu:Efn</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Efn&action=edit" title="Bản mẫu:Efn">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Endangered_Languages_Project" title="Bản mẫu:Endangered Languages Project">Bản mẫu:Endangered Languages Project</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Endangered_Languages_Project&action=edit" title="Bản mẫu:Endangered Languages Project">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Flagicon" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Flagicon">Bản mẫu:Flagicon</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Flagicon&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Flagicon">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Flagicon/core" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Flagicon/core">Bản mẫu:Flagicon/core</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Flagicon/core&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Flagicon/core">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Greater_color_contrast_ratio" title="Bản mẫu:Greater color contrast ratio">Bản mẫu:Greater color contrast ratio</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Greater_color_contrast_ratio&action=edit" title="Bản mẫu:Greater color contrast ratio">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Hlist/styles.css" title="Bản mẫu:Hlist/styles.css">Bản mẫu:Hlist/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Hlist/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Hlist/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_th%C3%B4ng_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Hộp thông báo">Bản mẫu:Hộp thông báo</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_th%C3%B4ng_b%C3%A1o&action=edit" title="Bản mẫu:Hộp thông báo">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_th%C3%B4ng_tin" title="Bản mẫu:Hộp thông tin">Bản mẫu:Hộp thông tin</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_th%C3%B4ng_tin&action=edit" title="Bản mẫu:Hộp thông tin">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Bản mẫu:Hộp điều hướng">Bản mẫu:Hộp điều hướng</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C6%B0%E1%BB%9Bng&action=edit" title="Bản mẫu:Hộp điều hướng">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Infobox_Language/codelist" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Infobox Language/codelist">Bản mẫu:Infobox Language/codelist</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Infobox_Language/codelist&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Infobox Language/codelist">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Legend" title="Bản mẫu:Legend">Bản mẫu:Legend</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Legend&action=edit" title="Bản mẫu:Legend">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Legend/styles.css" title="Bản mẫu:Legend/styles.css">Bản mẫu:Legend/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Legend/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Legend/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Main_other" title="Bản mẫu:Main other">Bản mẫu:Main other</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Main_other&action=edit" title="Bản mẫu:Main other">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Việt Nam">Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Việt Nam</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam&action=edit" title="Bản mẫu:Ngôn ngữ tại Việt Nam">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Notelist" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Notelist">Bản mẫu:Notelist</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Notelist&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Notelist">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Quote_box" title="Bản mẫu:Quote box">Bản mẫu:Quote box</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Quote_box&action=edit" title="Bản mẫu:Quote box">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Quote_box/styles.css" title="Bản mẫu:Quote box/styles.css">Bản mẫu:Quote box/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Quote_box/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Quote box/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Refn" title="Bản mẫu:Refn">Bản mẫu:Refn</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Refn&action=edit" title="Bản mẫu:Refn">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%91_c%E1%BB%99t" title="Bản mẫu:Số cột">Bản mẫu:Số cột</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%91_c%E1%BB%99t&action=edit" title="Bản mẫu:Số cột">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Template_other" title="Bản mẫu:Template other">Bản mẫu:Template other</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Template_other&action=edit" title="Bản mẫu:Template other">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o" title="Bản mẫu:Tham khảo">Bản mẫu:Tham khảo</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o&action=edit" title="Bản mẫu:Tham khảo">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o/styles.css" title="Bản mẫu:Tham khảo/styles.css">Bản mẫu:Tham khảo/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Tham khảo/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ">Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF&action=edit" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/Danh_s%C3%A1ch_m%C3%A3" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/Danh sách mã">Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/Danh sách mã</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/Danh_s%C3%A1ch_m%C3%A3&action=edit" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/Danh sách mã">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/family-color" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/family-color">Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/family-color</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%B4ng_tin_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/family-color&action=edit" title="Bản mẫu:Thông tin ngôn ngữ/family-color">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tranh_ch%E1%BA%A5p" title="Bản mẫu:Tranh chấp">Bản mẫu:Tranh chấp</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tranh_ch%E1%BA%A5p&action=edit" title="Bản mẫu:Tranh chấp">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:T%C3%B3m_t%E1%BA%AFt_v%E1%BB%81_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/family-color" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Tóm tắt về ngôn ngữ/family-color">Bản mẫu:Tóm tắt về ngôn ngữ/family-color</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:T%C3%B3m_t%E1%BA%AFt_v%E1%BB%81_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF/family-color&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Tóm tắt về ngôn ngữ/family-color">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Webarchive" title="Bản mẫu:Webarchive">Bản mẫu:Webarchive</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Webarchive&action=edit" title="Bản mẫu:Webarchive">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Arguments" title="Mô đun:Arguments">Mô đun:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Arguments&action=edit" title="Mô đun:Arguments">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler" title="Mô đun:Category handler">Mô đun:Category handler</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler&action=edit" title="Mô đun:Category handler">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/blacklist" title="Mô đun:Category handler/blacklist">Mô đun:Category handler/blacklist</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/blacklist&action=edit" title="Mô đun:Category handler/blacklist">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/config" title="Mô đun:Category handler/config">Mô đun:Category handler/config</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/config&action=edit" title="Mô đun:Category handler/config">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/data" title="Mô đun:Category handler/data">Mô đun:Category handler/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/data&action=edit" title="Mô đun:Category handler/data">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/shared" title="Mô đun:Category handler/shared">Mô đun:Category handler/shared</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/shared&action=edit" title="Mô đun:Category handler/shared">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Check_for_unknown_parameters" title="Mô đun:Check for unknown parameters">Mô đun:Check for unknown parameters</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Check_for_unknown_parameters&action=edit" title="Mô đun:Check for unknown parameters">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1" title="Mô đun:Citation/CS1">Mô đun:Citation/CS1</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/COinS" title="Mô đun:Citation/CS1/COinS">Mô đun:Citation/CS1/COinS</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/COinS&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/COinS">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Configuration" title="Mô đun:Citation/CS1/Configuration">Mô đun:Citation/CS1/Configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Configuration&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Configuration">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Date_validation" title="Mô đun:Citation/CS1/Date validation">Mô đun:Citation/CS1/Date validation</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Date_validation&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Date validation">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Identifiers" title="Mô đun:Citation/CS1/Identifiers">Mô đun:Citation/CS1/Identifiers</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Identifiers&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Identifiers">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Utilities" title="Mô đun:Citation/CS1/Utilities">Mô đun:Citation/CS1/Utilities</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Utilities&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Utilities">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Whitelist" title="Mô đun:Citation/CS1/Whitelist">Mô đun:Citation/CS1/Whitelist</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Whitelist&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Whitelist">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/styles.css" title="Mô đun:Citation/CS1/styles.css">Mô đun:Citation/CS1/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/styles.css&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/styles.css">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Color_contrast" title="Mô đun:Color contrast">Mô đun:Color contrast</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Color_contrast&action=edit" title="Mô đun:Color contrast">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Color_contrast/colors" title="Mô đun:Color contrast/colors">Mô đun:Color contrast/colors</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Color_contrast/colors&action=edit" title="Mô đun:Color contrast/colors">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Endangered_Languages_Project" title="Mô đun:Endangered Languages Project">Mô đun:Endangered Languages Project</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Endangered_Languages_Project&action=edit" title="Mô đun:Endangered Languages Project">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Infobox" title="Mô đun:Infobox">Mô đun:Infobox</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Infobox&action=edit" title="Mô đun:Infobox">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:InfoboxImage" title="Mô đun:InfoboxImage">Mô đun:InfoboxImage</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:InfoboxImage&action=edit" title="Mô đun:InfoboxImage">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Message_box" title="Mô đun:Message box">Mô đun:Message box</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Message_box&action=edit" title="Mô đun:Message box">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Message_box/configuration" title="Mô đun:Message box/configuration">Mô đun:Message box/configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Message_box/configuration&action=edit" title="Mô đun:Message box/configuration">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/config" title="Mô đun:Namespace detect/config">Mô đun:Namespace detect/config</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/config&action=edit" title="Mô đun:Namespace detect/config">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/data" title="Mô đun:Namespace detect/data">Mô đun:Namespace detect/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/data&action=edit" title="Mô đun:Namespace detect/data">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbar" title="Mô đun:Navbar">Mô đun:Navbar</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbar&action=edit" title="Mô đun:Navbar">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox" title="Mô đun:Navbox">Mô đun:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox&action=edit" title="Mô đun:Navbox">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/configuration" title="Mô đun:Navbox/configuration">Mô đun:Navbox/configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/configuration&action=edit" title="Mô đun:Navbox/configuration">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/styles.css" title="Mô đun:Navbox/styles.css">Mô đun:Navbox/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/styles.css&action=edit" title="Mô đun:Navbox/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:TableTools" title="Mô đun:TableTools">Mô đun:TableTools</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:TableTools&action=edit" title="Mô đun:TableTools">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Unsubst" title="Mô đun:Unsubst">Mô đun:Unsubst</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Unsubst&action=edit" title="Mô đun:Unsubst">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive" title="Mô đun:Webarchive">Mô đun:Webarchive</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive&action=edit" title="Mô đun:Webarchive">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive/data" title="Mô đun:Webarchive/data">Mô đun:Webarchive/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive/data&action=edit" title="Mô đun:Webarchive/data">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Yesno" title="Mô đun:Yesno">Mô đun:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Yesno&action=edit" title="Mô đun:Yesno">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li></ul></div><p id="mw-returnto">Trở lại <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng" title="Tiếng Nùng">Tiếng Nùng</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tiếng_Nùng">https://vi.wikipedia.org/wiki/Tiếng_Nùng</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFng_N%C3%B9ng&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-72jvb","wgBackendResponseTime":286,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.006","walltime":"0.007","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":772,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-72jvb","timestamp":"20241124224733","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>