CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="az" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Azərbaycanın hərb tarixi — Vikipediya</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )azwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","yanvar","fevral","mart","aprel","may","iyun","iyul","avqust","sentyabr","oktyabr","noyabr","dekabr"],"wgRequestId":"ffb7b8ff-34b1-4c3f-9817-cc2f7f6b8c05","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Azərbaycanın_hərb_tarixi","wgTitle":"Azərbaycanın hərb tarixi","wgCurRevisionId":7620550,"wgRevisionId":7620550,"wgArticleId":363174,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"] ,"wgCategories":["Azərbaycanın hərb tarixi"],"wgPageViewLanguage":"az","wgPageContentLanguage":"az","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Azərbaycanın_hərb_tarixi","wgRelevantArticleId":363174,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"az","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"az"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId": "Q6857560","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.common-site":"ready","ext.gadget.logo":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.styles.legacy":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.referenceTooltips","ext.gadget.sidebarRelated","ext.gadget.metaBox","ext.gadget.EditToolbar","ext.gadget.EditToolbar-menu-page_elements","ext.gadget.EditToolbar_infobox_person","ext.gadget.EditToolbar_discussion","ext.gadget.EditToolbar_references","ext.gadget.markadmins","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=codex-search-styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=az&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=ext.gadget.common-site%2Clogo&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=az&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/az/8/85/Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1636"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/az/8/85/Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1090"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="872"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Azərbaycanın hərb tarixi — Vikipediya"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//az.m.wikipedia.org/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Redaktə" href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipediya (az)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//az.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://az.wikipedia.org/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipediya — Atom-lent" href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Azərbaycanın_hərb_tarixi rootpage-Azərbaycanın_hərb_tarixi skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Azərbaycanın hərb tarixi</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipediya, azad ensiklopediya</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Naviqasiyaya keç</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Axtarışa keç</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="az" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/az/thumb/8/85/Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG/300px-Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG" decoding="async" width="300" height="409" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/az/8/85/Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG 1.5x" data-file-width="449" data-file-height="612" /></a><figcaption>Onun üstündəki silahların çoxu — qolundakı massiv qolbaq (Xaçmaz), sol əlindəki toppuz (Molla Məhərrəmli-Füzuli), sağ ayağının yanına qoyulmuş təbərzin (Mingəçevir), belindəki kəmər (Qazax) tuncdandır. Bu dövrdə tunctökmə işinin səviyyəsi çox yüksək həddə çatsa da, dəmir hasilatının artması həmin metaldanda istifadəni xeyli genişləndirmişdi. Vitrindəki döyüşçünün dəmir qılıncının (Mingəçevir) dəstəyi balıq başı formasında tuncdan tökülmüşdür. Döyüşçünün belindəki tunc kəmər çox güman, magik təsirli orijinal təsvirlə — canavar və balıq rəsmləri, eləcə də həndəsi naxışlarla bəzədilmişdir. Bədii tuncişləmənin doğrudan da gözəl nümunəsi olan kəmərin böyüdülmüş makrofotosu vitrinin yanındakı divarda asılmışdır. Bəlkə də tayfa başçısına mənsub olan bu kəmərin üstündə təsvir olunmuş canavar həmin tayfanın totemi kimi cəsurluğun, qüdrətin, hakimiyyətin, balıq isə varın, dövlətin, sərvətin rəmzləridir.</figcaption></figure> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="az" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">Mündəricat</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#Azərbaycan_tarixi"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">Azərbaycan tarixi</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#Tarixi_liderlərimiz"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">Tarixi liderlərimiz</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="#Cavanşir_(hakimiyyət_illəri:_642–681)"><span class="tocnumber">2.1</span> <span class="toctext">Cavanşir (hakimiyyət illəri: 642–681)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="#Babək_(ərəb_əsarətinə_qarşı_azadlıq_mübarizəsinin_başçısı:_816–838)"><span class="tocnumber">2.2</span> <span class="toctext">Babək (ərəb əsarətinə qarşı azadlıq mübarizəsinin başçısı: 816–838)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-5"><a href="#Şəmsəddin_Eldəniz_(hakimiyyət_illəri:_1136–1175)"><span class="tocnumber">2.3</span> <span class="toctext">Şəmsəddin Eldəniz (hakimiyyət illəri: 1136–1175)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-6"><a href="#Şeyx_İbrahim_Dərbəndi_(hakimiyyət_illəri:_1382–1417)"><span class="tocnumber">2.4</span> <span class="toctext">Şeyx İbrahim Dərbəndi (hakimiyyət illəri: 1382–1417)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="#Uzun_Həsən_(hakimiyyət_illəri:_1468–1478)"><span class="tocnumber">2.5</span> <span class="toctext">Uzun Həsən (hakimiyyət illəri: 1468–1478)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="#Şah_İsmayıl_Xətai_(hakimiyyət_illəri:_1501–1524)"><span class="tocnumber">2.6</span> <span class="toctext">Şah İsmayıl Xətai (hakimiyyət illəri: 1501–1524)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="#Şah_I_Abbas_(hakimiyyət_illəri:_1587–1629)"><span class="tocnumber">2.7</span> <span class="toctext">Şah I Abbas (hakimiyyət illəri: 1587–1629)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-10"><a href="#Nadir_şah_Əfşar_(hakimiyyət_illəri:_1736–1747)"><span class="tocnumber">2.8</span> <span class="toctext">Nadir şah Əfşar (hakimiyyət illəri: 1736–1747)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="#Fətəli_xan_Əfşar_(hakimiyyət_illəri:_1747–1763)"><span class="tocnumber">2.9</span> <span class="toctext">Fətəli xan Əfşar (hakimiyyət illəri: 1747–1763)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="#Cavad_xan_(hakimiyyət_illəri:_1786–1804)"><span class="tocnumber">2.10</span> <span class="toctext">Cavad xan (hakimiyyət illəri: 1786–1804)</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="#Qubalı_Fətəli_xan_(hakimiyyət_illəri:_1758–1789)"><span class="tocnumber">2.11</span> <span class="toctext">Qubalı Fətəli xan (hakimiyyət illəri: 1758–1789)</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#Azərbaycan_Xalq_Cümhuriyyəti_yaranması"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranması</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="#Rusiyada_Oktyabr_çevrilişi_və_Azərbaycan"><span class="tocnumber">3.1</span> <span class="toctext">Rusiyada Oktyabr çevrilişi və Azərbaycan</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="#Azərbaycan_xalqının_soyqırımı._Zaqafqaziya_Respublikasının_dağılması"><span class="tocnumber">3.2</span> <span class="toctext">Azərbaycan xalqının soyqırımı. Zaqafqaziya Respublikasının dağılması</span></a></li> </ul> </li> <li class="toclevel-1 tocsection-17"><a href="#İkinci_Dünya_müharibəsi"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">İkinci Dünya müharibəsi</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="#Azərbaycan_ordusu"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">Azərbaycan ordusu</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="#Azərbaycan_milli-tarixi_faciələri"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">Azərbaycan milli-tarixi faciələri</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-20"><a href="#Azərbaycanda_hərbi_rütbələr"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">Azərbaycanda hərbi rütbələr</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-21"><a href="#Ədəbiyyat"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">Ədəbiyyat</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-22"><a href="#Həmçinin_bax"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">Həmçinin bax</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-23"><a href="#İstinadlar"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">İstinadlar</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="#Xarici_keçidlər"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">Xarici keçidlər</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Azərbaycan_tarixi"><span id="Az.C9.99rbaycan_tarixi"></span>Azərbaycan tarixi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=1" title="Azərbaycan tarixi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=1" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycan tarixi"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Azərbaycan hərb</b> sənətinin tarixi çox qədimdir. <a href="/wiki/Albaniya" title="Albaniya">Albaniya</a> dövlətini idarə edən Mehranilər sülaləsinin nümayəndəsi <a href="/wiki/Cavan%C5%9Fir" title="Cavanşir">Cavanşir</a> həm də sərkərdəlik bacarığı ilə seçilirdi. 816–837-ci illər arasında məşhur sərkərdəmiz <a href="/wiki/Bab%C9%99k" title="Babək">Babək</a> ərəb işğalçılarının 6 ordusunu darmadağın etmişdi. Bu qələbələr bir sərkərdə kimi məhz onun həyata keçirdiyi strategiya nəticəsində əldə olunmuşdu. Erkən orta əsrlərdə <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ms%C9%99ddin_Eld%C9%99niz" title="Şəmsəddin Eldəniz">Şəmsəddin Eldəniz</a>, onun oğlu <a href="/wiki/M%C9%99h%C9%99mm%C9%99d_Cahan_P%C9%99hl%C9%99van" title="Məhəmməd Cahan Pəhləvan">Məhəmməd Cahan Pəhləvan</a>, <a href="/wiki/Qara_Yusif" title="Qara Yusif">Qara Yusif</a>, <a href="/wiki/Uzun_H%C9%99s%C9%99n" title="Uzun Həsən">Uzun Həsən</a> kimi hökmdar və sərkərdələrimiz də qələbə çaldıqları döyüşləri həyata keçirdikləri xüsusi taktikalar vasitəsilə əldə etmişdilər. <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r_d%C3%B6vl%C9%99ti" class="mw-redirect" title="Səfəvilər dövləti">Səfəvilər dövlətinin</a> banisi <a href="/wiki/%C5%9Eah_%C4%B0smay%C4%B1l_X%C9%99tai" class="mw-redirect" title="Şah İsmayıl Xətai">Şah İsmayıl Xətai</a> 14 il ərzində az qüvvə ilə 14 vilayəti özünə tabe etməyə nail olmuşdu. </p><p>Qədim və mürəkkəb, keşməkeşli tarixə malik <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> xalqı əsrlər, minilliklər boyu öz azadlığı və dövlətçiliyi uğrunda mübarizə aparmışdır. Zəngin təbii sərvətləri, əlverişli və strateji coğrafi-siyasi mövqeyinə görə <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> dəfələrlə yadelli qəsbkarların hərbi təcavüzünə məruz qalmışdır. <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> <a href="/wiki/Xalq" title="Xalq">xalqının</a> vətənin müdafiəsi uğrunda hərbi qəhrəmanlığının qədim və zəngin tarixi vardır. Bu kimi mərd sərkərdə və dövlət başçılarının şanlı ömür və fəaliyyət yolu xalqın vətən sevgisini, azadlıq və dövlətçilik hissini daha da gücləndirmış, onu həyatın ən vacib məqsədinə çevirmişdir. Onların yaratdığı dəyərli ənənələr yüzilliklər boyu, o cümlədən ötən əsr ərzində uğurla davam etdirilmişdir. XIX–XX əsrlərdə baş verən bir sıra müharibə və münaqişələrdə iştirak edərkən ayrı-ayrı <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> hərbçiləri müəyyən taktika və özünəməxsus hərbi strategiyaları ilə fərqlənmişlər. <a href="/wiki/Bak%C4%B1" title="Bakı">Bakıda</a> Bakıxanovlar, Lənkəranda <a href="/w/index.php?title=Tal%C4%B1%C5%9Finskil%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Talışinskilər (səhifə mövcud deyil)">Talışinskilər</a> (<a href="/wiki/Tal%C4%B1%C5%9Fxanovlar" title="Talışxanovlar">Talışxanovlar)</a>, Qazaxda Şıxlinskilər və Vəkilovlar, <a href="/wiki/Qaraba%C4%9F" title="Qarabağ">Qarabağda</a> Cavanşirlər, <a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van" class="mw-disambig" title="Naxçıvan">Naxçıvanda</a> Kəngərlilər, <a href="/wiki/G%C9%99nc%C9%99" title="Gəncə">Gəncədə</a> Cavadxanlar və digər bölgələrdə yaşayan nəsillər içərisindən çıxmış generallar <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> xalqının şan-şöhrətini bütün dünyaya yaymışlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tarixi_liderlərimiz"><span id="Tarixi_liderl.C9.99rimiz"></span>Tarixi liderlərimiz</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=2" title="Tarixi liderlərimiz bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=2" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Tarixi liderlərimiz"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tarixi liderlər tarixi proseslərə təsir göstərə biləcək gücdə olan, cəmiyyətdə baş verən hər hansı hadisədə uğur qazanmaq üçün kütləni öz ardınca apara biləcək şəxslərdir. Hər bir ölkə dünya tarixindəki önəmli yerinə görə öz tarixi liderlərinə borcludur. Ta qədimdən yüksək dövlətçilik mədəniyyətinə malik olan Azərbaycanda da zaman-zaman vətən tarixinə adını əbədi həkk etdirən liderlər yetişib. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cavanşir_(hakimiyyət_illəri:_642–681)"><span id="Cavan.C5.9Fir_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_642.E2.80.93681.29"></span>Cavanşir (hakimiyyət illəri: 642–681)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=3" title="Cavanşir (hakimiyyət illəri: 642–681) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=3" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Cavanşir (hakimiyyət illəri: 642–681)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Cavanşir Albaniyada hakimiyyətdə olan Mehranilər sülaləsinin ən qüdrətli hökmdarlarından biri olmuşdur. O, Sasanilərlə birlikdə ərəblərə qarşı 636-cı ildə baş vermiş Kadisiyə döyüşündə öz sərkərdəlik məharətini göstərmiş və ona Sasani hökmdarı tərəfindən bir çox dəyərli hədiyyələr verilmişdir. 651 ci ildə Sasanilər dövləti ərəblər tərəfindən süqutq uğradıldığı bir dövrdə Albaniya ərazisinə qərbdən Bizans, şimaldan xəzərlər soxulmağa can atmış, cənubdan isə ərəblər yürüş etmişlər. Belə bir zamanda Cavanşirin tarixi lider və siyasi xadim olaraq xilafət, Bizans və Sasanilər arasında etdiyi siyasi manevr ölkənin müstəqilliyini onun ölümündən sonra da 20 ildən çox bir müddət yaşamasına imkan yaratdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Babək_(ərəb_əsarətinə_qarşı_azadlıq_mübarizəsinin_başçısı:_816–838)"><span id="Bab.C9.99k_.28.C9.99r.C9.99b_.C9.99sar.C9.99tin.C9.99_qar.C5.9F.C4.B1_azadl.C4.B1q_m.C3.BCbariz.C9.99sinin_ba.C5.9F.C3.A7.C4.B1s.C4.B1:_816.E2.80.93838.29"></span>Babək (ərəb əsarətinə qarşı azadlıq mübarizəsinin başçısı: 816–838)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=4" title="Babək (ərəb əsarətinə qarşı azadlıq mübarizəsinin başçısı: 816–838) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=4" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Babək (ərəb əsarətinə qarşı azadlıq mübarizəsinin başçısı: 816–838)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Babək Xürrəmi Azərbaycanda milli-azadlıq hərəkatının simvolu, görkəmli Azərbaycan sərkərdəsi və siyasi xadimi olmuşdur. Məhz Babəkin liderlik xüsusiyyətinin göstəricisidir ki, onun hərəkatın rəhbərliyini əlinə aldığı ilk zamanlardan <a href="/wiki/X%C3%BCrr%C9%99mil%C9%99r_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" title="Xürrəmilər hərəkatı">Xürrəmilər hərəkatı</a> özünün ən yüksək inkişafsəviyyəsinə çatdı. 819-cu ildə paytaxtın Xorasandan Bağdada köçməsi xürrəmilər hərəkatının yenidən çiçəklənməsindən və xilafəti xeyli qorxuya salmasından xəbər verir. Orta əsr mənbələrinin məlumatına görə, bu dövr ərzində xürrəmilər qarşı tərəfin 225500 nəfər əsgər və çoxlu sərkərdəsini məhv etmişlər. Babəkin təkcə sərkərdə kimi deyil, həm də bir siyasi xadim olaraq istedadı hərəkatın məğlub olduğu ərəfədə Bizans imperatoru ilə apardığı danışıqlarda da öz əksini tapmışdır. Bu hərəkat qüdrətli Abbasilər dövlətinin ayrı-ayrı dövlətlərə parçalanmasına səbəb olan əsas siyasi qüvvələrdən bir hesab olunur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şəmsəddin_Eldəniz_(hakimiyyət_illəri:_1136–1175)"><span id=".C5.9E.C9.99ms.C9.99ddin_Eld.C9.99niz_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1136.E2.80.931175.29"></span>Şəmsəddin Eldəniz (hakimiyyət illəri: 1136–1175)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=5" title="Şəmsəddin Eldəniz (hakimiyyət illəri: 1136–1175) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=5" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şəmsəddin Eldəniz (hakimiyyət illəri: 1136–1175)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Eldənizlər dövlətinin qurucusu olmuş və Qafqaz dağlarından İran körfəzinə qədər geniş bir ərazini öz hakimiyyəti altında cəmləşdirmişdir. Eldənizin tabeçiliyində olan torpaqlar Tiflis qapılarından Mekrana qədər uzanırdı. Azərbaycan, Arran, Şirvan, Cəbəl, Həmədan, Gilan, Mazandaran, İsfahan və Rey ona tabe idi. Şəmsəddin Eldəniz 2 əsrdən çox ölkəmizə ardı-arası kəsilməyən yürüşlər edən gürcü knyazlarına qarşı uğurlu mübarizə apararaq 1175-ci ildə gürcüləri məğlub etdikdən sonra qərb sərhədlərində vəziyyət sabitləşmiş, köhnə sərhədlər bərpa olunmuşdur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şeyx_İbrahim_Dərbəndi_(hakimiyyət_illəri:_1382–1417)"><span id=".C5.9Eeyx_.C4.B0brahim_D.C9.99rb.C9.99ndi_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1382.E2.80.931417.29"></span>Şeyx İbrahim Dərbəndi (hakimiyyət illəri: 1382–1417)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=6" title="Şeyx İbrahim Dərbəndi (hakimiyyət illəri: 1382–1417) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=6" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şeyx İbrahim Dərbəndi (hakimiyyət illəri: 1382–1417)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Şeyx İbrahim Məzyədilər sülaləsinin qohumu olan Dərbəndi Şirvanşahları sülaləsinin ilk nümayəndəsidir. Şeyx İbrahim görkəmli siyasi xadim olmuşdur. O, Yaxın Şərqdə Teymurun işğalçılıq müharibələri ilə bağlı ağır xarici siyasi hadisələrin baş verdiyi bir dövrdə hökmdarlıq etmişdir. Teymur Azərbaycana hücum edərkən qarşısına çıxan hər şeyi yerlə-yeksan edən işğalçı ordunun qarşısında duruş gətirməyin çətin olacağını və Şirvanın viran ediləcəyini başa düşən Şeyx İbrahim Teymura itaət göstərərək ona tabe oldu və onun rəğbətini qazanaraq Şirvanın hakimi saxlanıldı. İbrahimin müdrik siyasəti Şirvanı fəlakətdən xilas etdi, bundan əlavə də Şeyx İbrahimin apardığı uğurlu diplomatik siyasətin nəticəsidir ki sonrakı dövrlərdə Teymur məhz onun xahişi ilə Şəki hakimi Seydi Əhməd və gürcü hökmdarı Georgiyə zamin durduqdan sonra onları bağışladı. 1406-cı ildə Təbrizdə hakimiyyət daxili iğtişaşlardan istifadə edən və Teymurilərin asılılığından çıxmış Şeyx İbrahim öz qoşunları ilə Təbrizə doğru hərəkət etdi və əraziləri bir dövlətədə birləşdirmək məqsədilə Cənubi Azərbaycanı ilhaq etməyə can atdı. O, müəyyən mənada buna nail olaraq kiçik bir zaman kəsiyində də olsa da istəyinə çatdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Uzun_Həsən_(hakimiyyət_illəri:_1468–1478)"><span id="Uzun_H.C9.99s.C9.99n_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1468.E2.80.931478.29"></span>Uzun Həsən (hakimiyyət illəri: 1468–1478)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=7" title="Uzun Həsən (hakimiyyət illəri: 1468–1478) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=7" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Uzun Həsən (hakimiyyət illəri: 1468–1478)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1468-ci ildə Ağqoyunlu dövlətinin əsasını qoymuşdur. Uzun Həsənin tolerantlığı — başqa məzhəbə və dinlərə etiqad edən əhaliyə qayğısı bu nəhəng və çoxtayfalı ölkədə sabitləşdirici rol oynamışdır. Uzun Həsən <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1_imperiyas%C4%B1" title="Osmanlı imperiyası">Osmanlı imperiyası</a>, Venesiya Respublikası, Böyük <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> Knyazlığı, <a href="/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1l_Orda" title="Qızıl Orda">Qızıl Orda</a>, <a href="/wiki/Pol%C5%9Fa" title="Polşa">Polşa</a>, <a href="/wiki/Avstriya" title="Avstriya">Avstriya</a>, <a href="/wiki/Macar%C4%B1stan" title="Macarıstan">Macarıstan</a>, Çexiya, <a href="/wiki/Almaniya" title="Almaniya">Almaniya</a>, Papalıq, Burqundiya, Neopolitan Krallığı, <a href="/wiki/Rodos" title="Rodos">Rodos</a>, <a href="/wiki/Kipr" title="Kipr">Kipr</a>, Qaraman bəyliyi, <a href="/wiki/Misir" title="Misir">Misir</a>, Hindistan və başqa dövlətlərlə diplomatik münasibətlər saxlamışdır. </p><p>Uzun Həsən ordunu təkmilləşdirmək və nizami ordu yaratmaq məqsədilə Avropadan mütəxəssislər də çağırmışdır. Venesiya və başqa ölkələrdən gəlmiş mütəxəssislər odlu silah istehsal etmək üçün Uzun Həsənə köməklik göstərmişlər. Bununla da ölkədə top istehsalına başlanılmış, topçu kadrlar hazırlanmasının əsası qoyulmuşdur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şah_İsmayıl_Xətai_(hakimiyyət_illəri:_1501–1524)"><span id=".C5.9Eah_.C4.B0smay.C4.B1l_X.C9.99tai_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1501.E2.80.931524.29"></span>Şah İsmayıl Xətai (hakimiyyət illəri: 1501–1524)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=8" title="Şah İsmayıl Xətai (hakimiyyət illəri: 1501–1524) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=8" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şah İsmayıl Xətai (hakimiyyət illəri: 1501–1524)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1501-ci ilin payızında Təbrizə daxil olan İsmayıl özünü şah elan edərək paytaxtı Təbriz olan Səfəvilər dövlətinin əsasını qoymuşdur. Onun dövründə Azərbaycan türkcəsi ana dili kimi qəbul edilmiş və əsas yazışmalar rəsmi səviyyədə bu dildə aparılmışdır. Bütün əraziləri özündə birləşdirərək böyük bir dövlət yaratmağa hələ hakimiyyətinin ilk illərində nail olan Şah İsmayıl İran, İraq, Şərqi Anadolunu və Gürcüstanı özünə tabe etdirərək Səfəvilər dövlətini Yaxın Şərqdə qüdrətli dövlətə çevirmiş, onun ərazisini 2 milyon 800 min kvadrat kilometrə çatdırdı. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Şah_I_Abbas_(hakimiyyət_illəri:_1587–1629)"><span id=".C5.9Eah_I_Abbas_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1587.E2.80.931629.29"></span>Şah I Abbas (hakimiyyət illəri: 1587–1629)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=9" title="Şah I Abbas (hakimiyyət illəri: 1587–1629) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=9" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Şah I Abbas (hakimiyyət illəri: 1587–1629)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Şah I Abbasın hakimiyyətə gəldiyi zamanlar Azərbaycan, demək olar ki, bütünlüklə (Hazırkı cənub bölgəsi və Ərdəbil istisna olmaqla) Osmanlının nəzarətinə keçmişdi. Şah I Abbas sülh bağladıqdan sonra keçirdiyi islahatlarla tarixi liderlik statusu qazandı. Qeyri türklər, əsasən də farslar üzərində hakimiyyəti möhkəmləndirmək üçün paytaxtı 1598-ci ildə onların sıx yaşadığı İsfahan köçürdü. Ordunu yenidən təşkil etdi. Belə ki orduda qızılbaşlarla yanaşı tüfəngçi, topçu və qulamlar adlanan birliklər yaratdı. Böyük tikinti işləri apardı, bəzi şəhərləri vergidən azad etdi. 1612-ci il Sərab və 1618-ci il Mərənd sülh müqavilələri ilə yenidən Səfəvilər dövlətinin əvvəlki sərhədlərini bərpa etməyə nail oldu və Portuqaliyalıları 1620-ci ildə Hörmüzdən çıxarmaqla müstəqilliyə olan zərbələri birdəfəlik dəf etdi. Bununla da Səfəvilərin süqutunun qarşısını aldı və yenidən inkişafına rəvac verdi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nadir_şah_Əfşar_(hakimiyyət_illəri:_1736–1747)"><span id="Nadir_.C5.9Fah_.C6.8Ff.C5.9Far_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1736.E2.80.931747.29"></span>Nadir şah Əfşar (hakimiyyət illəri: 1736–1747)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=10" title="Nadir şah Əfşar (hakimiyyət illəri: 1736–1747) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=10" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Nadir şah Əfşar (hakimiyyət illəri: 1736–1747)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nadir şah hаkimiyyətə gəlməsi ilə ölkə dаxilində türk tаyfаlаrının bir dövlət hаlındа birləşməsinə nаil оlmuş, yaranmış məzhəb ayrılığının qarşısının alınmasında müstəsna xidmətlər göstərmiş, hərbi sаhəni yеniləşdirmiş və möhkəmləndirmişdir. Nadir Şah, 1736-cı ildə hakimiyyətə gələn kimi Qəndəhаr və Pişəvаrı kеçib, Аttоk və Cəlum çаylаrını аdlаyıb 1738-ci ildə Lаhоru fəth etmişdir. O, 1739-cu ildə Dеhlini də öz hakimiyyəti altına almış və bеləliklə, İraqdаn, Dəmirqapı Dərbənddən Kəşmir və Dеhliyədək geniş bir əraziyə sahib olmuşdur. Nadir Şah sаysız vаrdаn, kаrvаnlа yüklənmiş dаş-qаşdаn bаşqа 3 milyаrd hind gümüş rupisi ilə gеri qаyıtmışdır. Osmanlı və Rusiya ilə müqavilələr imzalayaraq ölkədə sabitliyi qısa bir müddətə də olsa bərpa edə bilmişdir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fətəli_xan_Əfşar_(hakimiyyət_illəri:_1747–1763)"><span id="F.C9.99t.C9.99li_xan_.C6.8Ff.C5.9Far_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1747.E2.80.931763.29"></span>Fətəli xan Əfşar (hakimiyyət illəri: 1747–1763)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=11" title="Fətəli xan Əfşar (hakimiyyət illəri: 1747–1763) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=11" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Fətəli xan Əfşar (hakimiyyət illəri: 1747–1763)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>XVIII əsrin ortalarında Urmiya xanlığının əsasını qoymuş və Azərbaycanın bütövləşməsi uğrunda öz səylərini göstərmişdir. 1759-cu ildə Qarabağ xanlığını tutmaqla Urmiya xanlığının güclənməsinə şərait yaratmışdır. Nəticədə Urmiya, Təbriz, Xoy, <a href="/wiki/Qarada%C4%9F" class="mw-disambig" title="Qaradağ">Qaradağ</a>, Marağa və Sərab xanlıqları, yəni Ərdəbil və Maku xanlıqları istisna olmaqla bütün Cənubi <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> xanlıqlarını birləşdirməklə tarixi liderlik missiyasını həyata keçirmişdir. Ölkənin paytaxtı əvvəllər Urmiya, sonralar isə Tərbriz şəhəri olmuşdur. Fətəli xan İranda ali hakimiyyət uğrunda mübarizə aparan Kərim xan Zəndin üzərində qalib gəldikdən sonra hakimiyyətini Mərkəzi və Qərbi <a href="/wiki/%C4%B0ran" title="İran">İrana</a> da yaya bilmişdir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cavad_xan_(hakimiyyət_illəri:_1786–1804)"><span id="Cavad_xan_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1786.E2.80.931804.29"></span>Cavad xan (hakimiyyət illəri: 1786–1804)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=12" title="Cavad xan (hakimiyyət illəri: 1786–1804) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=12" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Cavad xan (hakimiyyət illəri: 1786–1804)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gəncə xanlığının son hakimi olmuşdur. Hələ hakimiyyətinin ilk illərində Nadirin verdiyi Şəmşəddil mahalını geri qaytarmışdır. 1786-cı ildən Gəncəni idarə edən Cavad xan 1804-cü ilə qədər Rusiya təbbəliyini qəbul etməmiş və xanlığın azadlığı uğrunda mübarizə aparmış və yalnız yanvarın 3-dən 4-nə keçən gecə general L. Sisianovun başçılığı ilə uzun müddət şəhəri mühasirədə saxlayan rus işğalçı qoşunları ilə qeyri-bərabər döyüşdə qəhrəmancasına həlak olmuşdur. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Qubalı_Fətəli_xan_(hakimiyyət_illəri:_1758–1789)"><span id="Qubal.C4.B1_F.C9.99t.C9.99li_xan_.28hakimiyy.C9.99t_ill.C9.99ri:_1758.E2.80.931789.29"></span>Qubalı Fətəli xan (hakimiyyət illəri: 1758–1789)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=13" title="Qubalı Fətəli xan (hakimiyyət illəri: 1758–1789) bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=13" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Qubalı Fətəli xan (hakimiyyət illəri: 1758–1789)"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nadir şah Əfşarın ölümündən sonra Qubalı Fətəli xan Quba, Dərbənd və Salyan xanlıqlarını birləşdirməklə Şərqi Qafqazın tarixi lideri kimi tanınmışdır. O, Şamaxı, Şəki, Bakı xanlıqlarını, Car-Balakən azad cəmiyyətini və Ərəş sultanlığını ittifaqa çağırmış, ittifaqa gəlməyən xanlıqları birləşdirmək üçün silaha əl atmağa məcbur olmuş və 1785-ci ildə Şəki xanlığını, 1787-ci ildə Şirvan xanlığını və bir az sonra Bakı xanlığını özünə tabe etmişdir. Otuz illik silahlı mübarizədən sonra Fətəli xan Azərbaycanın əsas xanlıqlarını birləşdirməyə nail oldu. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Azərbaycan_Xalq_Cümhuriyyəti_yaranması"><span id="Az.C9.99rbaycan_Xalq_C.C3.BCmhuriyy.C9.99ti_yaranmas.C4.B1"></span>Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranması</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=14" title="Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranması bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=14" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti yaranması"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg/200px-Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg" decoding="async" width="200" height="298" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg/300px-Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg/400px-Soldiers_of_the_Azerbaijan_Democratic_Republic.jpg 2x" data-file-width="458" data-file-height="683" /></a><figcaption>AXC əsgərləri (1918)</figcaption></figure> <p>1917-ci ilin noyabrında Zaqafqaziya komissarlığı Zaqafqaziyanın respublikalarında milli hərbi korpuslarının yaradılması haqqında qərar qəbul etdi. Azərbaycan korpusunu təşkil etmək general <a href="/wiki/%C6%8Flia%C4%9Fa_%C5%9E%C4%B1xlinski" title="Əliağa Şıxlinski">Əliağa Şıxlinskiyə</a> tapşırılmışdı. </p><p>1918-ci ildə isə Çar <a href="/wiki/Rusiya" title="Rusiya">Rusiyasının</a> süqutundan sonra Şərqdə ilk demokratik respublika olan <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a> Xalq Cümhuriyyəti yarandı. Cəmi 23 ay ömür sürməsinə baxmayaraq, Cümhuriyyət dövründə müstəqil dövlətin bütün atributları, o cümlədən milli ordu formalaşdırıldı. Həm ermənilərin, həm də bolşeviklərin işğalçılıq siyasətinə qarşı mübarizə aparmalı olan ADR hökuməti 1918-ci il iyunun 19-da gərgin vəziyyəti nəzərə alaraq bütün Azərbaycan ərazisində hərbi vəziyyət elan etdi. İyunun 26-da diviziya statusunda hərbi korpusun yaradılması barədə qərar qəbul olundu və Azərbaycanda milli ordunun təməli qoyuldu. 1918–1920-ci illərdə görkəmli generallarımız Səməd bəy Mehmandarov, Əliağa Şıxlinski və digər peşəkar hərbçilərimizin rəhbərliyi ilə Azərbaycanda yüksək döyüş qabiliyyətli, hərbi hazırlığa və intizama malik milli ordu hissələri formalaşdırıldı. Qeyd olunduğu kimi, 1918-ci il 26 iyun tarixli fərmanla Azərbaycan Milli Ordusunun yaradılmasına başlanıldı. Avqustun 1-də isə AXC-nin Hərbi Nazirliyi təsis edildi. İstedadlı general Səməd bəy Mehmandarov dekabrın 25-də hərbi nazir, general-leytenant Əliağa Şıxlinski isə nazir müavini təyin edildilər. Qısa müddət ərzində <a href="/wiki/Milli_Ordu" class="mw-redirect" title="Milli Ordu">Milli Ordu</a> Osmanlı dövlətinin Qafqaz İslam Ordusu ilə birlikdə Bakını və ətraf qəzaları erməni-bolşevik işğalından xilas etdi. Bu hərbi birləşmələr Muğanda və Əsgəranda milli hökumətə qarşı baş vermiş qiyamları yatırmaqda yüksək səriştəlilik göstərdi, Qazaxda Azərbaycan sərhəddini pozmuş erməni nizami ordu hissələrini darmadağın etdi. O zaman Azərbaycan ordusunun İbrahim ağa Vəkilov, Hüseynxan Naxçıvanski, İbrahim ağa Usubov, Həmid Qaytabaşı, Kazım Qacar, Cavad bəy Şıxlinski, Həbib bəy Səlimov, Qalib bəy Vəkilov kimi istedadlı generalları var idi. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rusiyada_Oktyabr_çevrilişi_və_Azərbaycan"><span id="Rusiyada_Oktyabr_.C3.A7evrili.C5.9Fi_v.C9.99_Az.C9.99rbaycan"></span>Rusiyada Oktyabr çevrilişi və Azərbaycan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=15" title="Rusiyada Oktyabr çevrilişi və Azərbaycan bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=15" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Rusiyada Oktyabr çevrilişi və Azərbaycan"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1917-ci il oktyabrın 27-də Bakı fəhlə və əsgər deputatları sovetinin fövqəladə geniş yığıncağı keçirildi. Yığıncaqda 166 səsə qarşı 246 səslə eser, menşevik və daşnak bloku üstünlük qazandı. 3 siyasi partiya (eserlər, menşeviklər və daşnaklar) adından Sovet bəyan etdi ki, inqilabın müdafiəsi Petroqradda başlanmış üsyanın qansız və dinc yolla ləğv olunmasını tələb edir, ölkədə bütün hakimiyyöt Müəssislər Məclisinə verilməli, o vaxta qədər mövcud hakimiyyətin kifayət qədər inqilabi gücü olmazsa bütün hakimiyyət demokratiya daxilində koalisiyaya verilməlidir.43 Beləliklə, xırda burjua partiyaları günün yeni şüarını — "demokratiya daxilində koalisiya" şüarını irəli sürdülər. Koalisiya bolşeviklərin də iştirakını nəzərdə tuturdu. Xırda burjua partiyalarının müsəlman demokratiyasına mənfi münasibəti yenə də özünü göstərdi. Sovetinə oktyabr seçkilərində "Müsavat"ın xeyli uğur qazanmasına baxmayaraq xırda burjua partiyaları müsəlman demokratiyasını real siyasi qüvvə kimi inkar edirdilər. Bu şəraitdə münaqişənin aradan qaldırılmasına çalışan müsavatçılar bolşevikləri müdafiə etdilər. Müsavatçılar münaqişəyə demokratik partiyalar üçün son dərəcə zororli bir hal kimi baxırdılar. Özlərinin hakimiyyət strukturlarında iştirakını artırmaq məqsədilə müsavatçılar bir neçə təklif və bəyanatlar təqdim etdilər. Bu təklifi miizakirə edən "Müsavat" 1917-ci il noyabrın 7-də aşağıdakı qətnaməni qəbul etdi: "Yerli demokratiya daxilində yaranmış münaqişənin bolşevikləri inqilabi, demokratiyanın qalan hissəsindən təcrid etm ək yolu ilə həllini bütün demokratiyanın ümumi məqsədləri üçün son dərəcə zərərli hesab edirik, çünki inqilabm sol qanadının zəifləməsi, eyni zamanda əksinqilabın sağ qanadının güclənməsi deməkdir."48 Buna görə də "Müsavat" özünün iki rəsmi nümayondəsinin daxil olduğu İcraiyyə Komitəsində bolşeviklərlə bir yerdə işləyirdi. </p><p>1917-ci il dekabrın 12–13-də bolşeviklər və müsavatçılar arasında münasibətlərin gərginləşdirilməsi şəraitində dəyişdirilmiş seçki qaydası əsasında Bakı Sovetində seçkilər keçirildi. Nəticələr müsavatçılar üçün heç də ümidverici deyildir. Bolşcviklərin 51 səsinə qarşı müsavatçılar 21 sos aldıiar. 41 səs almış daşnaklar, 38 səs almış sol eserlər və 28 səs almış sağ eserlər də müsavatçılardan irəlidə idilər. Cəmi 11 səs alan menşeviklər m üsavatçılardan geridə qaldılar.54 Seçki ılə əlaqədar Sovetin 1917-ci il 31 dekabr tarixli iclasında çıxış edən M .Rəsulzadə bəyan etdi ki, "Sovet demokratik əsaslarla seçilmədiyinə və kəndlilər burada təmsii olunmadığına görə, partiva, hakimiyyəti indiki Sovetə verməkdən imtina edir." Beləliklə, 1917–1918-ci illərin qışı bütövlükdə Cənubi Qafqazdakı hadisələrin gedişində, o cümlədən siyasi partiyaların horokotində əks olunan rəngarəng siyasi hadisələrlə xarakterizə olunur. Bu dövrdə diyarı siyasi baxımdan iki hissəyə — Cənubi Qafqazda Rusiya bolşcvizminin dayağına çevrilon Bakı və qalan bütün Cənubi Qafqaza bölmək olardı. Aydın olurdu ki, hakimiyyəti ələ keçirən bolşeviklər Azərbaycana muxtariyyət verilməsi üçün islahatlar keçirmək fikrində deyildirlər. Bunun əvozindo onlar bütün inqilabi-demokratik qüvvələrin Xalq Komissarları Soveti ətrafında birləşməsi haqqında mosəloyo təkrar-təkrar qayıdırdılar. 1917-ci il noyabrın 26-da bütün Cənubi Qafqazda olduğu kimi Azərbaycanda da Müəssislər Məclisinə seçkilər keçirildi. Zaqafqaziya dairəsi üzrə seçkilərdə 15 partiya iştirak etdi, bunların içərisində seçkilərin 73 faizdən çox səsini toplamış menşeviklər, müsavatçılar və daşnaklar üstünlük təşkil edirdilər. Bütövlükdə <a href="/wiki/Zaqafqaziya" class="mw-redirect" title="Zaqafqaziya">Zaqafqaziya</a> dairəsi üzrə bolşeviklərə cəmi 4,4 faiz səs verdilər. Bakıda onlara əhalinin 20 faizi və qarnizon əsgərlərinin 70 faizdən çoxu səs verdi. Eserlərə seçicilərin 16,9 faizi, menşeviklərə isə cəmi 5,1 faizi səs verdi. Rəqəmlərdən belə nəticəyə gəlmək olar ki, seçkilərin nəticələri əhalinin əhval-ruhiyyəsinə uyğun idi. Bütün Cənubi Qafqaz ilə müqayisədə bolşeviklərin Bakıda aşkar qələbəsi fonunda "<a href="/wiki/M%C3%BCsavat" class="mw-redirect" title="Müsavat">Müsavat</a>" və "<a href="/wiki/Da%C5%9Fnaks%C3%BCtyun" class="mw-redirect" title="Daşnaksütyun">Daşnaksütyun</a>" partiyaları daha əlverişli mövqe tuturdular. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Azərbaycan_xalqının_soyqırımı._Zaqafqaziya_Respublikasının_dağılması"><span id="Az.C9.99rbaycan_xalq.C4.B1n.C4.B1n_soyq.C4.B1r.C4.B1m.C4.B1._Zaqafqaziya_Respublikas.C4.B1n.C4.B1n_da.C4.9F.C4.B1lmas.C4.B1"></span>Azərbaycan xalqının soyqırımı. Zaqafqaziya Respublikasının dağılması</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=16" title="Azərbaycan xalqının soyqırımı. Zaqafqaziya Respublikasının dağılması bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=16" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycan xalqının soyqırımı. Zaqafqaziya Respublikasının dağılması"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Azərbaycanda milli hərəkatm genişlənməsi, milli azadlıq partiyası olan "Müsavat"ın nüfuzunun artması, "Böyük Ermənistan" yolunda ciddi maneəyə çevriləbilərdi. Mart qırğınını törətməklə, daşnaklar, "Müsavat" sosial bazasını, yəni şəhərin müsəlman əhalisini məhv etməyi planlaşdırmışdılar. Bu məqsədlə təxminən 7 min erməni əsgəri müxtəlif cəbhələrdən Bakıya gətirilmişdi. Bundan əlavə, "Qırmızı qvardiya" adı ilə yaradılan 10–12 minlik ordunun da 70 faizi ermənilər idi. Əsasən ruslardan ibarət olan Xəzər donanması içərisində xüsusi təbliğat işi aparılmışdı. Bunlardan əlavə, Şamaxı və Muğanda ehtiyat rus-molokan silahlı dəstələri də yaradılmışdı. Müdafiə Komitəsində M.Rəsulzadənin keçirdiyi görüşdə müəyyən razılıqlar əldə edilsə də, silahları qaytarmağa söz verilsə də erməni-bolşevik koalisiyası buna əməl etm ədi, çünki "Hümmətə" o qədər də etibar etmirdilər, onlar N.Nərimanovun çoxluğu öz ətrafın da birləşib "sağa meyl etməsindən" narazı idilər. Beləliklə, əvvəlcədən sövdələşmə əsasında bolşevik-erməni koalisiyası, S.Şaumyann dediyi kimi, həlledici döyüşlərə "hər cür hazırhq görmüşdü və dərhal bütün cəbhə boyu hücuma başladı. "Martın 30-da axşam saat 5 00-da Bakıda ilk atəşlər açıldı. Mart qırğını başlanana qədər aldadıcı şəkildə özlərinin bitərəfliyini elan etmiş "Daşnaksütyun" və Erməni Milli Şurası ilk atəşdən sonra Bakı Sovetini müdafiə etdilər. Nəinki silahlı erməni əsgərləri, habelə Bakıdakı erməni ziyalıları da Sovet tərəfindən döyüşlərdə iştirak edirdilər. Bu hadisə ilə bağlı M.Rəsulzadə yazır: "Milli türk təşkilatının əzmkar müdaxiləsi ilə hadisə az bir zərərlə yatışdırılmaq üzrə ikən sayğısız bir taqım cəhlənin qərəzkar müftənlərə alət olması ilə fitnə təkrar olunmuş, zatən günlərdən bəri qətala hazırlanmış bulunan bolşevik erməni qüvveyi-müsəlləhəsi müharibə bir vəziyyət olaraq şəhərin müşəlman məhəlləsini bombardman etm əyə başlamışdır. "Tarixə qanlı faciə kimi daxil olan mart qətlləri üç gün davam etdi. Beləliklə, üç günün (18–21 mart) 30 mart — 1 aprel qətl və qarətlərindən sonra Fövqəladə istintaq Komissiyasının ümumiləşdirdiyi hesabatına görə Bakıda əksin qilabçı adı ilə 12 min türk-müsəlman əhalisi qətlə yetirildi. Mart soyqırımından bir ii sonra erm ənilər bu hadisəni bolşeviklərlə müsəlmanlar arasında baş vermiş hakimiyyət mübarizəsi kimi təqdim etməyə başladılar. 1919-cu ilin payızında Bakıya gəlmiş ABŞ missiyasının başçısı general Harboıda təqdim etdiyi sənəddə Bakıdakı erməni yepiskopu Baqrat ermənilərin mart hadisələrində iştirakını inkar edirdi. S.Şaumyandan da irəli gedərək o, Bakıda həmin hadisələr vaxtı 1000 nəfərin — 300 nəfər erməni və rus, 700 nəfər müsəlmanın öldürüldüyünü iddia edirdi." </p><p>Məlum olduğu kimi, türk-müsəlman soyqırımı təkcə Bakı ilə məhdudlaşmadı. Aprel ayının ilk günlərindən etibarən Bakıda törədilmiş cinayətlər eyni ilə Bakıya yaxın olan Şamaxıda, Quba-Xaçmazda, Lənkəranda, Hacıqabul və Salyanda törədildi. Lakin 1918-ci ilin maymda <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Xalq_C%C3%BCmhuriyy%C9%99ti" title="Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti">Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin</a> yaranması milli dövlətçiliyin bərpası, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda ölüm-dirim mübarizəsinin başlanması yadelli düşmənlərin bu planlarını pozdu. Bakı hadisələri ilə əlaqədar olaraq, müsəlman fraksiyası Zaqafqaziya Seymindən Bakıya müsəlman əhalisini müdafiə etmək üçün qoşun göndərməyi tələb etdi. 1918-ci il aprelin 3-də Zaqafqaziya Seyminin Bakı hadisələrinə həsr olunmuş iclasmda Fətəlixan Xoyski bildirdi ki, "Müsəlman əhalisini müdafiə etmək üçün tədbirlər görülməsə, müsəlman nazirlər hökumətin tərkibindən çıxacaqlar". </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İkinci_Dünya_müharibəsi"><span id=".C4.B0kinci_D.C3.BCnya_m.C3.BCharib.C9.99si"></span>İkinci Dünya müharibəsi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=17" title="İkinci Dünya müharibəsi bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=17" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İkinci Dünya müharibəsi"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1939–1945-ci illərdə İkinci Dünya müharibəsinin gedişi, nəticələri həqiqəti bir daha təsdiqlədi. Azərbaycan xalqı öz zəngin hərbi-tarixi ənənələrinə sadiq qalaraq bu müharibədə də əsl şücaət göstərdi. Həmin dövrdə Azərbaycan diviziyaları Qafqazdan Berlinədək şanlı döyüş yolu keçdi. İkinci Dünya müharibəsi cəbhələrində general <a href="/wiki/H%C9%99zi_Aslanov" title="Həzi Aslanov">Həzi Aslanov</a>, <a href="/wiki/Mehdi_H%C3%BCseynzad%C9%99" title="Mehdi Hüseynzadə">Mehdi Hüseynzadə</a>, <a href="/wiki/M%C3%BCseyib_Allahverdiyev" title="Müseyib Allahverdiyev">Müseyib Allahverdiyev</a>, <a href="/wiki/M%C9%99stan_%C6%8Fliyev" title="Məstan Əliyev">Məstan Əliyev</a>, <a href="/wiki/Ziya_B%C3%BCnyadov" title="Ziya Bünyadov">Ziya Bünyadov</a>, <a href="/wiki/%C4%B0srafil_M%C9%99mm%C9%99dov" class="mw-disambig" title="İsrafil Məmmədov">İsrafil Məmmədov</a>, <a href="/wiki/G%C9%99ray_%C6%8Fs%C9%99dov" title="Gəray Əsədov">Gəray Əsədov</a>, <a href="/wiki/M%C9%99lik_M%C9%99h%C9%99rr%C9%99mov" title="Məlik Məhərrəmov">Məlik Məhərrəmov</a>, <a href="/wiki/Yusif_Sad%C4%B1xov" title="Yusif Sadıxov">Yusif Sadıxov</a>, <a href="/wiki/Tahir_%C4%B0sayev" title="Tahir İsayev">Tahir İsayev</a>, <a href="/wiki/M%C9%99rdan_Musayev" title="Mərdan Musayev">Mərdan Musayev</a> və başqa qəhrəman övladları şücaət və mərdlik göstərmişdirlər. Onların qəhrəmanlığı sayəsində Azərbaycanın şanlı hərb tarixi ənənələri XX əsrdə də uğurla davam etdirildi. </p><p>Müharibədən sonrakı dövrdən 1969-cu ilədək Azərbaycanda hərbi kadr hazırlığına İttifaq rəhbərliyi yenə də qısqanc münasibət bəsləyirdi.Heydər Əliyev azərbaycanlı gənclərin Bakı Ali Birləşmiş Komandanlıq və Bakı Ali Hərbi Dənizçilik məktəblərinə, eləcə də SSRİ-nin digər hərbi məktəblərinə güzəştli şərtlərlə qəbul olunmasına da nail olmuşdu. Beləliklə, <a href="/wiki/Heyd%C9%99r_%C6%8Fliyev" title="Heydər Əliyev">Heydər Əliyev</a> Azərbaycanın müstəqillik əldə etməsindən 20 il öncə milli hərbi kadr hazırlığı üçün zəruri bazanın təşkilini həyata keçirdi. Həqiqətən də bu hərbi məktəb sonra milli ordu quruculuğunun əsas dayağına çevrildi. </p><p>Heydər Əliyev respublikaya rəhbərlik etdiyi dövrlərdə ordu quruculuğu, milli zabit kadrlarının hazırlığı məsələləri daim önə çəkildi. <a href="/wiki/Heyd%C9%99r_%C6%8Fliyev" title="Heydər Əliyev">Heydər Əliyev</a> 1971-ci ildə böyük səylər nəticəsində Azərbaycanda hərbi kadrlar hazırlayan məktəbin – görkəmli sərkərdə <a href="/wiki/C%C9%99m%C5%9Fid_Nax%C3%A7%C4%B1vanski" title="Cəmşid Naxçıvanski">Cəmşid Naxçıvanskinin</a> adını daşıyan hərbi liseyin yaradılmasına nail oldu. O dövrdə Azərbaycan hər il təxminən 60 min gənci ordu sıralarına göndərirdi. Lakin onların böyük əksəriyyəti inşaat batalyonlarına düşürdü. Hərbi hissələrdə <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanl%C4%B1" class="mw-redirect" title="Azərbaycanlı">azərbaycanlı</a> zabitləri barmaqla saymaq olardı. Odur ki, Bakıda belə bir hərbi məktəbin açılmasının böyük əhəmiyyəti var idi. <a href="/wiki/Bak%C4%B1" title="Bakı">Bakıda</a> hərbi lisey və paytaxt küçələrindən biri Cəmşid Naxçıvanskinin adını daşıyır, onun vətəni Naxçıvanda xatirə muzeyi fəaliyyət göstərir. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Azərbaycan_ordusu"><span id="Az.C9.99rbaycan_ordusu"></span>Azərbaycan ordusu</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=18" title="Azərbaycan ordusu bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=18" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycan ordusu"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900089">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7806491">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks" style="width: 15.3em"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_tarixi" title="Azərbaycan tarixi">Azərbaycan tarixi</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Maiden_Tower_(Baku).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg/250px-Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg/375px-Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg/500px-Maiden_Tower_%28Baku%29.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="803" /></a><figcaption></figcaption></figure></td></tr><tr><td class="sidebar-above" style="font-size:smaller;"> <small><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_(ekzonim)" class="mw-redirect" title="Azərbaycan (ekzonim)">Etimologiya</a>  • <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_tarixinin_xronologiyas%C4%B1" title="Azərbaycan tarixinin xronologiyası">Xronologiya</a>  • <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanl%C4%B1lar%C4%B1n_etnogenezi" title="Azərbaycanlıların etnogenezi">Etnogenez</a> </small></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="color:#777; background: #eeeeee; text-align:center;;color: var(--color-base)">Ən qədim dövr</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="text-align:left;"> <dl><dt><a href="/wiki/Da%C5%9F_d%C3%B6vr%C3%BC" title="Daş dövrü"><span style="color:#888">Daş</span></a><span style="color:#888"> və </span><a href="/wiki/Eneolit_d%C3%B6vr%C3%BC" class="mw-redirect" title="Eneolit dövrü"><span style="color:#888">Mis</span></a><span style="color:#888"> dövrü</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Quru%C3%A7ay_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Quruçay mədəniyyəti">Quruçay mədəniyyəti</a></b> <dl><dd><a href="/wiki/Az%C4%B1x_ma%C4%9Faras%C4%B1" title="Azıx mağarası">Azıx mağarası</a> <dl><dd><small><a href="/wiki/Az%C4%B1xantrop" title="Azıxantrop">Azıxantrop</a></small></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Ta%C4%9Flar_ma%C4%9Faras%C4%B1" title="Tağlar mağarası">Tağlar mağarası</a></dd> <dd><a href="/wiki/Damc%C4%B1l%C4%B1_ma%C4%9Faras%C4%B1" title="Damcılı mağarası">Damcılı mağarası</a></dd> <dd><a href="/wiki/Zar_ma%C4%9Fara_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si" title="Zar mağara düşərgəsi">Zar mağarası</a></dd> <dd><a href="/wiki/%C5%9Eu%C5%9Fa_ma%C4%9Fara_d%C3%BC%C5%9F%C9%99rg%C9%99si" title="Şuşa mağara düşərgəsi">Şuşa mağarası</a></dd></dl></dd> <dd><small><b><a href="/wiki/%C5%9Eulaveri-%C5%9Eomut%C9%99p%C9%99_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Şulaveri-Şomutəpə mədəniyyəti">Şulaveri-Şomutəpə mədəniyyəti</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888"><i>təxm.</i>6500–3400 e.ə.</span></span></div></small> <dl><dd><a href="/wiki/%C5%9Eomut%C9%99p%C9%99_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yeri" class="mw-redirect" title="Şomutəpə yaşayış yeri">Şomutəpə yaşayış yeri</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/K%C3%BCr-Araz_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Kür-Araz mədəniyyəti">Kür-Araz mədəniyyəti</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888"><i>təxm.</i>3400–2000 e.ə.</span></span></div> <dl><dd><b><a href="/wiki/I_K%C3%BClt%C9%99p%C9%99_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yeri_(Bab%C9%99k)" title="I Kültəpə yaşayış yeri (Babək)">I Kültəpə yaşayış yeri (Babək)</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qar%C4%9Falart%C9%99p%C9%99si_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yeri" title="Qarğalartəpəsi yaşayış yeri">Qarğalartəpəsi yaşayış yeri</a></b></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Leylat%C9%99p%C9%99_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Leylatəpə mədəniyyəti">Leylatəpə mədəniyyəti</a></b></dd></dl> <hr /> <dl><dt><a href="/wiki/Tunc_d%C3%B6vr%C3%BC" title="Tunc dövrü"><span style="color:#888">Tunc</span></a><span style="color:#888"> və </span><a href="/wiki/D%C9%99mir_d%C3%B6vr%C3%BC" title="Dəmir dövrü"><span style="color:#888">Dəmir</span></a><span style="color:#888"> dövrü</span></dt> <dd><small><b><a href="/wiki/Xocal%C4%B1-G%C9%99d%C9%99b%C9%99y_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti">Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888"><i>təxm.</i>XIII–VII əsrlər e.ə.</span></span></div></small></dd> <dd><b><a href="/wiki/Boyal%C4%B1_Qablar_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" class="mw-redirect" title="Boyalı Qablar mədəniyyəti">Boyalı Qablar mədəniyyəti</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888"><i>təxm.</i>II minillik e.ə.</span></span></div> <dl><dd><b><a href="/wiki/II_K%C3%BClt%C9%99p%C9%99_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yeri_(Bab%C9%99k)" title="II Kültəpə yaşayış yeri (Babək)">II Kültəpə yaşayış yeri (Babək)</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C3%9Cz%C9%99rlikt%C9%99p%C9%99_ya%C5%9Fay%C4%B1%C5%9F_yeri" title="Üzərliktəpə yaşayış yeri">Üzərliktəpə yaşayış yeri</a></b></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><span style="color:#888">Erkən tayfa ittifaqları</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Aratta" title="Aratta">Aratta</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">III min.I yar. e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Lulubi" class="mw-redirect" title="Lulubi">Lulubi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">XXIII əsr-II min. e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Kuti" class="mw-redirect" title="Kuti">Kuti</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">III min.əvv.-III min.son. e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Turukki" title="Turukki">Turukki</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">XX–XIX əsr e.ə.</span></span></div></dd></dl> <hr /> <dl><dt><span style="color:#888">Erkən dövlətlər</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Manna" title="Manna">Manna</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">850–616 e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Midiya" class="mw-disambig" title="Midiya">Midiya</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">728—549 e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C4%B0%C5%9Fquz" title="İşquz">İşquz</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">652–625 e.ə.</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Ki%C3%A7ik_Midiya" title="Kiçik Midiya">Kiçik Midiya</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">558–330 e.ə.</span></span></div> <dl><dd><small><b><a href="/wiki/K%C3%BCp_q%C9%99birl%C9%99ri_m%C9%99d%C9%99niyy%C9%99ti" title="Küp qəbirləri mədəniyyəti">Küp qəbirləri mədəniyyəti</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">e.ə.IV əsr-b.e. VII əsr</span></span></div></small></dd></dl></dd></dl> <hr /></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="color:#777; background: #eeeeee; text-align:center;;color: var(--color-base)">Antik dövr</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="text-align:left;"> <dl><dt><span style="color:#888">İskəndər imperiyasından sonra</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Atropatena" title="Atropatena">Atropatena</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">328—224 e.ə.</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Atropatidl%C9%99r" title="Atropatidlər">Atropatidlər</a></dd> <dd><a href="/wiki/Atropatena_Ar%C5%9Fakil%C9%99ri" title="Atropatena Arşakiləri">Atropatena Arşakiləri</a></dd> <dd><a href="/wiki/Atropatena_(satrapl%C4%B1q)" title="Atropatena (satraplıq)">Sasanilər dövrü</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qafqaz_Albaniyas%C4%B1" title="Qafqaz Albaniyası">Qafqaz Albaniyası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">e.ə.IV əsr—b.e.704 </span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Arran%C5%9Fahlar" title="Arranşahlar">Aranoğulları</a> <dl><dd><i><b><a href="/w/index.php?title=Qafqaz_Albaniyas%C4%B1-Roma_%C9%99laq%C9%99l%C9%99ri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qafqaz Albaniyası-Roma əlaqələri (səhifə mövcud deyil)">Roma ilə əlaqələr</a></b></i></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Alban_Ar%C5%9Fakil%C9%99ri" title="Alban Arşakiləri">Alban Arşakiləri</a> <dl><dd><i><b><a href="/wiki/Alban_H%C9%99vari_Kils%C9%99si" class="mw-redirect" title="Alban Həvari Kilsəsi">Xristianlığın yayılması</a></b></i> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">301</span></span></div></dd> <dd><i><b><a href="/wiki/Albaniya_(satrapl%C4%B1q)" title="Albaniya (satraplıq)">Satraplıq</a></b></i> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">252-639</span></span></div></dd> <dd><i><b><a href="/w/index.php?title=Akilisen_s%C3%BClh%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akilisen sülhü (səhifə mövcud deyil)">Akilisen sülhü</a></b></i> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">387</span></span></div></dd> <dd><i><b><a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7%C3%BCnc%C3%BC_fars-t%C3%BCrk_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Üçüncü fars-türk müharibəsi">Fars-Göytürk müharibəsi</a></b></i> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">627-629</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Mehranil%C9%99r" title="Mehranilər">Mehranilər</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Leq_%C3%A7arl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Leq çarlığı">Leq çarlığı</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">b.e III əsr</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Maskut" class="mw-redirect" title="Maskut">Maskut</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">b.e III əsr </span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Kaspiana" title="Kaspiana">Kaspiana</a></dd> <dd><a href="/wiki/%C5%9Eirvan" class="mw-disambig" title="Şirvan">Şirvan</a></dd></dl> <hr /></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="color:#777; background: #eeeeee; text-align:center;;color: var(--color-base)">Orta əsrlər</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="text-align:left;"> <dl><dt><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_%C6%8Fr%C9%99b_Xilaf%C9%99tinin_t%C9%99rkibind%C9%99" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Ərəb Xilafətinin tərkibində"><span style="color:#888">Ərəb dövrü</span></a></dt> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanda_%C4%B0slam" class="mw-redirect" title="Azərbaycanda İslam">İslamın yayılması</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">VIII-IX əsrlər</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Arran" title="Arran">Arran</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C6%8Frm%C9%99niyy%C9%99" title="Ərməniyyə">Ərməniyyə</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">653–884</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/X%C3%BCrr%C9%99mil%C9%99r_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" title="Xürrəmilər hərəkatı">Xürrəmilər hərəkatı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">VIII-IX əsrlər</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ki_d%C3%B6vl%C9%99ti" title="Şəki dövləti">Şəki dövləti</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">VIII əsr—1117</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Mehranil%C9%99r" title="Mehranilər">Mehranilər</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Arevmanelil%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arevmanelilər (səhifə mövcud deyil)">Arevmanelilər</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=Qriqol_o%C4%9Fullar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qriqol oğulları (səhifə mövcud deyil)">Qriqol oğulları</a></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_orta_%C9%99srl%C9%99rd%C9%99" class="mw-redirect" title="Azərbaycan orta əsrlərdə"><span style="color:#888">Orta əsrlər Azərbaycanı</span></a></dt> <dd><b><a href="/wiki/Layzan%C5%9Fahlar" title="Layzanşahlar">Layzanşahlar</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">861 — 917</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C5%9Eirvan%C5%9Fahlar_d%C3%B6vl%C9%99ti" title="Şirvanşahlar dövləti">Şirvanşahlar</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">861 — 1539</span></span></div> <dl><dd><b><a href="/wiki/M%C9%99zy%C9%99dil%C9%99r" title="Məzyədilər">Məzyədilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">861-1027</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/K%C9%99sranil%C9%99r" title="Kəsranilər">Kəsranilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1027-1382</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Ruslar%C4%B1n_Qafqaz_ekspedisiyalar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusların Qafqaz ekspedisiyaları">Vikinq yürüşləri</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">914-1041</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eirvan_G%C3%BCrc%C3%BCstan%C4%B1n_hakimiyy%C9%99tind%C9%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şirvan Gürcüstanın hakimiyyətində (səhifə mövcud deyil)">Gürcü təbəəliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1124-1239</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/D%C9%99rb%C9%99ndil%C9%99r" title="Dərbəndilər">Dərbəndilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1382-1539</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/D%C9%99rb%C9%99nd_%C9%99mirliyi" title="Dərbənd əmirliyi">Dərbənd əmirliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">869 — 1075</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Sacil%C9%99r" title="Sacilər">Sacilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">889-929</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Salaril%C9%99r" title="Salarilər">Salarilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">919-1062</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ddadil%C9%99r" title="Şəddadilər">Şəddadilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">951–1075</span></span></div> <dl><dd><b><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ddadil%C9%99r_s%C3%BClal%C9%99si#Ani_qolu" title="Şəddadilər sülaləsi">Ani əmirliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1072-1174</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/R%C9%99vvadil%C9%99r" title="Rəvvadilər">Rəvvadilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">955-1071</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Vaspurakan_%C3%A7arl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Vaspurakan çarlığı">Vaspurakan çarlığı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">908–1021</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/S%C3%BCnik_%C3%A7arl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Sünik çarlığı">Sünik çarlığı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">987— 1170</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/w/index.php?title=Artsak_%C3%A7arl%C4%B1%C4%9F%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artsak çarlığı (səhifə mövcud deyil)">Artsak çarlığı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1000–1261</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Xa%C3%A7%C4%B1n_knyazl%C4%B1%C4%9F%C4%B1" title="Xaçın knyazlığı">Xaçın knyazlığı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">X-XIV əsrlər</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Dop_s%C3%BClal%C9%99si" title="Dop sülaləsi">Dəfnə sülaləsi</a></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=H%C9%99s%C9%99n-C%C9%99lalyanlar_s%C3%BClal%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Həsən-Cəlalyanlar sülaləsi (səhifə mövcud deyil)">Həsən-Cəlalyanlar sülaləsi</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van%C5%9Fahl%C4%B1q" title="Naxçıvanşahlıq">Naxçıvanşahlıq</a></b> <small><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">X əsr — XI əsrin 60-cı illəri</span></span></div></small> <dl><dd><a href="/w/index.php?title=%C6%8Fbudul%C9%99fil%C9%99r&action=edit&redlink=1" class="new" title="Əbuduləfilər (səhifə mövcud deyil)">Əbuduləfilər</a></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_S%C9%99lcuq_imperiyas%C4%B1" title="Böyük Səlcuq imperiyası"><span style="color:#888">Türk</span></a><span style="color:#888">-</span><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Monqol_imperiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Böyük Monqol imperiyası"><span style="color:#888">Monqol</span></a><span style="color:#888"> dövrü</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/T%C3%BCrkl%C9%99rin_miqrasiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Türklərin miqrasiyası">Türkləşmə</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/A%C4%9Fsunqurlar_s%C3%BClal%C9%99si" class="mw-redirect" title="Ağsunqurlar sülaləsi">Ağsunqurlular</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1108–1227</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Atab%C9%99yl%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Atabəyləri">Azərbaycan Atabəyləri</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1136-1225</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Elxanil%C9%99r" class="mw-redirect" title="Elxanilər">Elxani təbəəliyində</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1236–1335</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Qaraba%C4%9F" title="Qarabağ">Qarabağ</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1230-cu illər</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/%C3%87obanil%C9%99r_s%C3%BClal%C9%99si" class="mw-redirect" title="Çobanilər sülaləsi">Çobanilər</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1335–1357</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/C%C9%99lairil%C9%99r_s%C3%BClal%C9%99si" class="mw-redirect" title="Cəlairilər sülaləsi">Cəlairilər</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1336–1432</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Teymuril%C9%99r" title="Teymurilər">Teymurilər</a></b> <dl><dd><a href="/wiki/H%C3%BCrufilik" title="Hürufilik">Hürufilik</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C5%9E%C9%99ki_hakimliyi" title="Şəki hakimliyi">Şəki hakimliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1384–1551</span></span></div> <dl><dd><a href="/w/index.php?title=Orlat_s%C3%BClal%C9%99si&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orlat sülaləsi (səhifə mövcud deyil)">Orlat sülaləsi</a></dd> <dd><a href="/wiki/Qara_ke%C5%9Fi%C5%9F_n%C9%99sli" title="Qara keşiş nəsli">Qara keşiş nəsli</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qaraqoyunlular" title="Qaraqoyunlular">Qaraqoyunlular</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1406–1468</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/A%C4%9Fqoyunlular" title="Ağqoyunlular">Ağqoyunlular</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1468–1508</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/%C6%8Frd%C9%99bil_hakimliyi" title="Ərdəbil hakimliyi">Ərdəbil hakimliyi</a></dd></dl></dd></dl> <hr /></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="color:#777; background: #eeeeee; text-align:center;;color: var(--color-base)">Erkən müasir dövr</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="text-align:left;"> <dl><dt><span style="color:#888">İmperiyalar dövrü və parçalanma</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r" title="Səfəvilər">Səfəvilər</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1501–1736</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_tayfalar%C4%B1" title="Azərbaycan tayfaları">Azərbaycan tayfaları</a></dd> <dd><a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vil%C9%99rin_%C9%99halini_%C5%9Fi%C9%99l%C9%99%C5%9Fdirm%C9%99si" title="Səfəvilərin əhalini şiələşdirməsi">Şiələşdirmə</a></dd> <dd><a href="/wiki/Qaraba%C4%9F_b%C9%99yl%C9%99rb%C9%99yliyi" title="Qarabağ bəylərbəyliyi">Qarabağ bəylərbəyliyi</a></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_b%C9%99yl%C9%99rb%C9%99yliyi" class="mw-redirect" title="Azərbaycan bəylərbəyliyi">Azərbaycan bəylərbəyliyi</a></dd> <dd><a href="/wiki/%C5%9Eirvan_b%C9%99yl%C9%99rb%C9%99yliyi" title="Şirvan bəylərbəyliyi">Şirvan bəylərbəyliyi</a></dd> <dd><a href="/wiki/%C3%87uxurs%C9%99%C9%99d_b%C9%99yl%C9%99rb%C9%99yliyi" title="Çuxursəəd bəylərbəyliyi">Çuxursəəd bəylərbəyliyi</a></dd> <dd><a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibələri">Osmanlı ilə müharibələr</a> <dl><dd><a href="/wiki/Habsburq-S%C9%99f%C9%99vi_ittifaq%C4%B1" title="Habsburq-Səfəvi ittifaqı">Habsburqlarla ittifaq</a></dd> <dd><a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van_sanca%C4%9F%C4%B1" title="Naxçıvan sancağı">Naxçıvan sancağı</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/Ordubadil%C9%99r_s%C3%BClal%C9%99si" title="Ordubadilər sülaləsi">Ordubadilər</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C6%8Ff%C5%9Farlar_%C4%B0mperiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Əfşarlar İmperiyası">Əfşarlar</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1736–1747</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/X%C9%99ms%C9%99_(Qaraba%C4%9F)" class="mw-redirect" title="Xəmsə (Qarabağ)">Xəmsə məlikləri</a></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qacarlar" class="mw-redirect" title="Qacarlar">Qacarlar</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1796–1925</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_xanl%C4%B1qlar%C4%B1" title="Azərbaycan xanlıqları">Azərbaycan xanlıqları</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1747–1828</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_sultanl%C4%B1qlar%C4%B1" title="Azərbaycan sultanlıqları">Azərbaycan sultanlıqları</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">XVI əsr–1828</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Car-Balak%C9%99n_camaat%C4%B1" title="Car-Balakən camaatı">Car-Balakən camaatı</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">XVII əsr–1830</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/K%C3%BCr%C9%99k%C3%A7ay_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Kürəkçay müqaviləsi">Kürəkçay müqaviləsi</a></dd> <dd><a href="/wiki/G%C3%BCl%C3%BCstan_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Gülüstan müqaviləsi">Gülüstan müqaviləsi</a></dd> <dd><a href="/wiki/T%C3%BCrkm%C9%99n%C3%A7ay_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Türkmənçay müqaviləsi">Türkmənçay müqaviləsi</a></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><a href="/wiki/Rusiya_%C4%B0mperiyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusiya İmperiyası"><span style="color:#888">Rusiya dövrü</span></a></dt> <dd><b><a href="/wiki/M%C3%BCs%C9%99lman_%C9%99yal%C9%99tl%C9%99ri_r%C9%99isliyi" title="Müsəlman əyalətləri rəisliyi">Müsəlman əyalətləri rəisliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1804–1840</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/H%C9%99rbi_dair%C9%99_r%C9%99isliyi" title="Hərbi dairə rəisliyi">Hərbi dairə rəisliyi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1806–1840</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Erm%C9%99ni_vilay%C9%99ti" title="Erməni vilayəti">Erməni vilayəti</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1828–1840</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/X%C9%99z%C9%99r_vilay%C9%99ti" class="mw-redirect" title="Xəzər vilayəti">Xəzər vilayəti</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1840–1846</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C5%9Eamax%C4%B1_quberniyas%C4%B1" title="Şamaxı quberniyası">Şamaxı quberniyası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1846–1859</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Bak%C4%B1_quberniyas%C4%B1" title="Bakı quberniyası">Bakı quberniyası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1859–1917</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Yelizavetpol_quberniyas%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yelizavetpol quberniyası">Yelizavetpol quberniyası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1868–1917</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C4%B0r%C9%99van_quberniyas%C4%B1" title="İrəvan quberniyası">İrəvan quberniyası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1850–1917</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Zaqatala_dair%C9%99si" title="Zaqatala dairəsi">Zaqatala dairəsi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1859–1917</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Bak%C4%B1_t%C9%99tili_(1903)" title="Bakı tətili (1903)">Bakı tətili</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1903</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_milli_oyan%C4%B1%C5%9F%C4%B1" title="Azərbaycan milli oyanışı">Milli oyanış</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Milli_Azadl%C4%B1q_H%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" class="mw-disambig" title="Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı">Milli Azadlıq Hərəkatı</a></b> <dl><dd><a href="/wiki/H%C3%BCmm%C9%99t" class="mw-redirect" title="Hümmət">Hümmət</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1904</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/M%C3%BCsavat_(1911-1920)" class="mw-redirect" title="Müsavat (1911-1920)">Müsavat</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1911</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qafqaz_c%C9%99bh%C9%99si_(Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si)" class="mw-redirect" title="Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)">Qafqaz cəbhəsi</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1914–1918</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Mart_soyq%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1" title="Mart soyqırımı">Bakı qırğınları</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Quba_soyq%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1" title="Quba soyqırımı">Quba qırğınları</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/%C5%9Eamax%C4%B1_soyq%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1" title="Şamaxı soyqırımı">Şamaxı qırğınları</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eu%C5%9Fa_soyq%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şuşa soyqırımı (səhifə mövcud deyil)">Şuşa qırğınları</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Qafqaz_%C4%B0slam_Ordusu" title="Qafqaz İslam Ordusu">Qafqaz İslam Ordusu</a></dd> <dd><a href="/wiki/Bak%C4%B1_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Bakı döyüşü">Bakı döyüşü</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/G%C3%B6y%C3%A7ay_sava%C5%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Göyçay savaşı">Göyçay savaşı</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Araz_T%C3%BCrk_C%C3%BCmhuriyy%C9%99ti" title="Araz Türk Cümhuriyyəti">Araz Türk Cümhuriyyəti</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918-1919</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Mu%C4%9Fan_M%C3%BCv%C9%99qq%C9%99ti_H%C9%99rbi_Diktaturas%C4%B1" title="Muğan Müvəqqəti Hərbi Diktaturası">Muğan Hərbi Diktaturası</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918-1919</span></span></div></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><span style="color:#888">Müasir Azərbaycan</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Xalq_C%C3%BCmhuriyy%C9%99ti" title="Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti">İlk Azərbaycan Respublikası</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918–1920</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Batum_konfrans%C4%B1" class="mw-redirect" title="Batum konfransı">Batum konfransı</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Mu%C4%9Fan_Sovet_Respublikas%C4%B1" title="Muğan Sovet Respublikası">Muğan Sovet Respublikası</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1919</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan-Erm%C9%99nistan_m%C3%BCharib%C9%99si_(1918-1920)" class="mw-redirect" title="Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)">Ermənistanla müharibə</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1918–1920</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/Azad%C4%B1stan" title="Azadıstan">Azadıstan</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1920</span></span></div></dd></dl> <hr /></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="color:#777; background: #eeeeee; text-align:center;;color: var(--color-base)">Müasir dövr</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="text-align:left;"> <dl><dt><a href="/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ"><span style="color:#888">SSRİ dövrü</span></a></dt> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Sovet_Sosialist_Respublikas%C4%B1" title="Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası">Azərbaycan SSR</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1920–1991</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Qaraba%C4%9F_%C3%BCsyan%C4%B1_(1920)" title="Qarabağ üsyanı (1920)">Qarabağ üsyanı</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1920</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/G%C9%99nc%C9%99_%C3%BCsyan%C4%B1_(1920)" title="Gəncə üsyanı (1920)">Gəncə üsyanı</a><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1920</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Moskva_m%C3%BCqavil%C9%99si_(1921)" title="Moskva müqaviləsi (1921)">Moskva müqaviləsi</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1921</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Qars_m%C3%BCqavil%C9%99si" title="Qars müqaviləsi">Qars müqaviləsi</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1921</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanda_Stalin_repressiyalar%C4%B1" title="Azərbaycanda Stalin repressiyaları">Stalin repressiyaları</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1920-1950</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Da%C4%9Fl%C4%B1q_Qaraba%C4%9F_Muxtar_Vilay%C9%99ti" title="Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti">Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1923</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van_Muxtar_Sovet_Sosialist_Respublikas%C4%B1" title="Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası">Naxçıvan Sovet Respublikası</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1924</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Milli_H%C3%B6kum%C9%99ti" title="Azərbaycan Milli Hökuməti">Azərbaycan Milli Hökuməti</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1945-1946</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99" class="mw-redirect" title="Azərbaycan İkinci dünya müharibəsində">II Dünya müharibəsi</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1941-1945</span></span></div> <dl><dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_legionu" title="Azərbaycan legionu">Azərbaycan legionu</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/XX_%C9%99srd%C9%99_Az%C9%99rbaycanl%C4%B1lar%C4%B1n_Erm%C9%99nistandan_deportasiyas%C4%B1_v%C9%99_k%C3%B6%C3%A7%C3%BCr%C3%BClm%C9%99si" class="mw-redirect" title="XX əsrdə Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası və köçürülməsi">Deportasiya</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1947–1988</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Sumqay%C4%B1t_hadis%C9%99l%C9%99ri_(1988)" title="Sumqayıt hadisələri (1988)">Sumqayıt hadisələri</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1988</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Milli_Azadl%C4%B1q_H%C9%99r%C9%99kat%C4%B1_(1988-1991)" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı (1988-1991)">Meydan hərəkatı</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1988-1991</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Qaraba%C4%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Qarabağ müharibəsi">Qarabağ müharibəsi</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1989–1994</span></span></div></dd> <dd><a href="/wiki/Qara_Yanvar" title="Qara Yanvar">Qara Yanvar</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1990</span></span></div></dd></dl></dd></dl> <hr /> <dl><dt><span style="color:#888">Müstəqillik dövrü</span></dt> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1991-ci ildən</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van_Muxtar_Respublikas%C4%B1" title="Naxçıvan Muxtar Respublikası">Naxçıvan</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1991-ci ildən</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/X%C9%99z%C9%99r_d%C9%99nizinin_h%C3%BCquqi_statusu" title="Xəzər dənizinin hüquqi statusu">Xəzərin statusu</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1991-ci ildən</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Tal%C4%B1%C5%9F-Mu%C4%9Fan_Muxtar_Respublikas%C4%B1" title="Talış-Muğan Muxtar Respublikası">Talış-Muğan</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1993</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Qondarma_Da%C4%9Fl%C4%B1q_Qaraba%C4%9F_Respublikas%C4%B1" title="Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası">Dağlıq Qarabağ</a></b> <small><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1994-cü ildən</span></span></div></small> <dl><dd><b><a href="/wiki/Qaraba%C4%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Qarabağ müharibəsi">Qarabağ müharibəsi</a></b> <small><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1988-1994</span></span></div></small></dd> <dd><a href="/wiki/Xocal%C4%B1_soyq%C4%B1r%C4%B1m%C4%B1" title="Xocalı soyqırımı">Xocalı soyqırımı</a> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1992</span></span></div></dd></dl></dd> <dd><b><a href="/wiki/4_iyun_G%C9%99nc%C9%99_qiyam%C4%B1" title="4 iyun Gəncə qiyamı">Gəncə hadisələri</a></b> <div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1993</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/Mart_hadis%C9%99l%C9%99ri_(1995)" class="mw-redirect" title="Mart hadisələri (1995)">Mart hadisələri</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">1995</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/%C4%B0kinci_Qaraba%C4%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Qarabağ müharibəsi">İkinci Qarabağ müharibəsi</a></b><div style="float: right;"><span style="font-size:85%;"><span style="color:#888">2020</span></span></div></dd> <dd><b><a href="/wiki/B%C3%B6y%C3%BCk_Qay%C4%B1d%C4%B1%C5%9F" title="Böyük Qayıdış">Böyük Qayıdış</a></b></dd> <dd><b><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_diasporu" title="Azərbaycan diasporu">Azərbaycan diasporu</a></b></dd></dl></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below" style="border-top: 1px solid #aaa;"> <span class="nowrap"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fayl:Flag_of_Azerbaijan.svg" class="mw-file-description" title="Azərbaycan"><img alt="Azərbaycan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/22px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/33px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/44px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></span></span> <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan" title="Azərbaycan">Azərbaycan</a></span> <a href="/wiki/Portal:Az%C9%99rbaycan" title="Portal:Azərbaycan">portalı</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Az%C9%99rbaycan_tarixi" title="Şablon:Azərbaycan tarixi"><span title="Şablona bax">b</span></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_m%C3%BCzakir%C9%99si:Az%C9%99rbaycan_tarixi" title="Şablon müzakirəsi:Azərbaycan tarixi"><span title="Müzakirə et">m</span></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:Az%C9%99rbaycan_tarixi&action=edit"><span title="Bu şablonu redaktə et">r</span></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Azərbaycan Respublikası</b> Hərbi İdarəsinin 1919-cu il sentyabr ayının 21-də verdiyi digər bir əmrdə isə deyilirdi: "Azərbaycan hökumətinin 1918-ci il iyunun 27-də Dövlət dili haqqında qəbul etdiyi qərara əsasən ölkə ərazisində, o cümlədən hərbi hissələrdə yazışmalarda türk dilindən istifadə edilsin. Bu məqsədlə mərkəzi Bakı şəhərində yerləşən Baş qərargahda zabitlərin türk dilini öyrənməsi məqsədilə iki mərhələli axşam kursları açılıb. Birinci mərhələ türk dilini tamamilə bilməyən hərbçilər üçün nəzərdə tutulub. İkinci mərhələdə isə türk dilini şifahi şəkildə bilənlər, ancaq onun yazılı qanun-qaydalarından, türk ədəbiyyatından və türk tarixindən xəbərdar olmayanlar savadlarını artırmalıdırlar… Hərbi nazir arzu edir ki, türk dilini bilməyən, ancaq Azərbaycan ordusunda hərbi xidmət etmək arzusunda olan bütün hərbçilər türk dilini və qrammatikasını öyrənmək məqsədilə təşkil edilən kurslarda bu dili öyrənsinlər. Belə kurslar hərbi hissələrin yerləşdikləri bütün ərazilərdə, hərbi müəssisələrdə və qarnizonlarda təşkil edilməlidir." Həmin dövrdə orduda nizam-intizamın təmini, ordunun döyüş qabiliyyətinin artırılması daim diqqət mərkəzində olduğu üçün bu məsələlərə dönə-dönə qayıdılırdı. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fayl:Azerbaijan_Army_4.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Azerbaijan_Army_4.jpg/300px-Azerbaijan_Army_4.jpg" decoding="async" width="300" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Azerbaijan_Army_4.jpg 1.5x" data-file-width="443" data-file-height="297" /></a><figcaption>Azərbaycan ordusu</figcaption></figure> <p>Azərbaycan ordusunun formalaşmasında və təşkilində, onun döyüş qabiliyyətinin artırılmasında qardaş Türkiyədən gələn zabitlər mühüm rol oynadılar. Onların çoxu Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə canlarından keçdilər. Yeni yaranan Azərbaycan ordusu <a href="/wiki/Qaraba%C4%9F" title="Qarabağ">Qarabağın</a> dağlıq hissəsində erməni qiyamının yatırılmasında tarixi bir vəzifəni həyata keçirdi. Bolşevik Rusiyasının əli ilə milli ordunun zabitlərinə divan tutuldu, 20 min nəfərdən yuxarı zabit və generallar məhkəməsiz güllələndi. Azərbaycan Respublikasının Sovet Sosialist Respublikası İttifaqı (SSRİ) tərkibində olduğu 1923-cü il yanvarın 1-dən sonrakı ilk 17 ildə (yəni Böyük Vətən müharibəsinin başlanmasına qədərki dövrdə) Respublika vətəndaşları Sovet Ordusu tərkibində ümumi əsgəri mükəlləfiyyətə cəlb edilməklə yanaşı,Azərbaycanda bir milli atıcı diviziya da var idi. Həmin dağ-atıcı diviziyası 1920-ci ilin 30 oktyabrında təşkil edilmişdi və 1938-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. 1924–1930-cu illərdə diviziyanın komandiri Cəmşid Naxçıvanski (1895–1938) olmuşdur. Sovet Ordusunun təşkili ərazi sistemindən sırf kadr sisteminə keçirildikdə (1938) həmin diviziya 77-ci diviziya adı ilə Zaqafqaziya hərbi dairəsi (1935-ci ildə yaradılmışdır) ordusu tərkibinə daxil edilmişdi. </p><p>1991-ci ildə Azərbaycan yenidən müstəqilliyini əldə etdi. Azərbaycanın ikinci dəfə dövlət müstəqilliyinin bərpasından sonra, 1991-ci ilin sentyabrında Ali Sovetin qərarı ilə <a href="/w/index.php?title=M%C3%BCdafi%C9%99_Nazirliyi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Müdafiə Nazirliyi (səhifə mövcud deyil)">Müdafiə Nazirliyi</a> (MN), oktyabrın 9-da isə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin (ASQ) yaradılması barədə qərar qəbul edildi. <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Respublikas%C4%B1_Prezidenti" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Respublikası Prezidenti">Azərbaycan Respublikası Prezidentinin</a> 1992-ci il 18 sentyabr tarixli Fərmanı ilə oktyabrın 9-u <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Respublikas%C4%B1_Silahl%C4%B1_Q%C3%BCvv%C9%99l%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri">Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri</a> günü elan edildi. Lakin 22 may 1998-ci il tarixli prezident fərmanı ilə həmin fərman qüvvədən düşürülərək 26 iyun tarixi "Silahlı Qüvvələr günü" elan edilmişdir. Hal-hazırda <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_Ordusu" class="mw-redirect" title="Azərbaycan Ordusu">Azərbaycan Ordusu</a> Azərbaycan dövlətçiliyini, ərazi bütövlüyünü qorumağa qadir olan və regionda ən böyük ordudur. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Azərbaycan_milli-tarixi_faciələri"><span id="Az.C9.99rbaycan_milli-tarixi_faci.C9.99l.C9.99ri"></span>Azərbaycan milli-tarixi faciələri</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=19" title="Azərbaycan milli-tarixi faciələri bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=19" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycan milli-tarixi faciələri"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><b>1803–1813 və 1826–1828-ci</b> illərdə Qacarlar dövləti ilə Rusiya arasında baş vermiş döyüşlərdə Azərbaycan iki hissəyə bölündü. 1813-cü il oktyabrın 13-də bağlanmış Gülüstan müqaviləsinə əsasən İrəvan və Naxçıvan xanlıqlarından başqa şimalda olan Azərbaycan ərazisindəki Gəncə, Qarabağ, Şəki, Lənkəran, Şamaxı, Quba, Dərbənd xanlıqları Rusiyanın tərkibinə qatıldı. 1828-ci il fevralın 10-da bağlanmış Türkmənçay müqaviləsinə görə isə İrəvan və Naxçıvan xanlıqları da Rusiyanın tərkibinə ilhaq edildi. Beləliklə, Azərbaycan torpaqları bölüşdürüldü.</li> <li><b>1918-ci il martın 30-dan aprelin 2-dək</b> ermənilər Bakı Sovetinin köməyi ilə Bakıda azərbaycanlılara qarşı soyqırım həyata keçirdilər. 3 gün davam edən qanlı qırğında 12 mindən çox müsəlman öldürüldü.</li> <li><b>1918-ci ilin aprelindən</b> sentyabrınadək ermənilər bolşeviklərin köməyi ilə Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Göyçay, Kürdəmir, Hacıqabul və Salyanda azərbaycanlılara qarşı soyqırımı həyata keçirdilər. Bu soyqırımın nəticəsində Şamaxı qəzasında 58 kənd dağıdıldı, 7 minə qədər adam öldürüldü, Quba qəzasında 122 kənd dağıdıldı, yüzlərlə dinc sakin məhv edildi.</li> <li><b>1918-ci ilin yayında</b> Andranikin başçılığı ilə erməni qüvvələri Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində dinc Azərbaycan əhalisinə qarşı soyqırıma başladı. Daşnaklar 1918-ci ilin axırlarında Zəngəzurda 115, Cavanşir, Cəbrayıl, Şuşa qəzalarında 21, İrəvan quberniyasında 60-dan çox Azərbaycan kəndini məhv etdilər. 100 mindən çox əhali öz yurdundan qovuldu.</li> <li><b>1920-ci il aprelin 28-də</b> Azərbaycan Demokratik Respublikası Sovet Rusiyası tərəfindən işğal olundu. 23 ay fəaliyyət göstərmiş bu dövlət 1991-ci ilə qədər SSRİ-nin tərkibində qalmışdı.</li> <li><b>1947-ci il dekabrın 23-də</b> SSRİ Nazirlər Soveti "Ermənistan SSR-dən kolxozçuların və başqa azərbaycanlı əhalinin Azərbaycan SSR-nin Kür-Araz ovalığına köçürülməsi haqqında" qərar verdi. 1948–1953-cü illər ərzində 100 mindən çox azərbaycanlı öz ata-baba yurdundan kütləvi surətdə köçürüldü.</li> <li><b>1990-cı il yanvarın 20-də</b> Sovet Ordu hissələri Bakıda və respublikanın digər məntəqələrində dinc əhaliyə qarşı soyqırımı həyata keçirdi. Rəsmi məlumata görə, Sovet Ordusunun hücumu zamanı Bakıda və respublikanın digər yaşayış məntəqələrində131 nəfər öldürülmüş, 744 nəfər yaralanmış, 4 nəfər itkin düşmüş, xeyli adam həbs olunmuşdu.</li> <li><b>1992-ci il fevralın 26-da</b> Xocalı soyqırımı baş verdi. Rus ordusunun köməyi ilə ermənilər Xocalıda 244 nəfəri qətlə yetirdi, 200 nəfərdən çox itkin düşdü, donaraq ölənlərin sayı isə 700 nəfərdən artıq oldu.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Azərbaycanda_hərbi_rütbələr"><span id="Az.C9.99rbaycanda_h.C9.99rbi_r.C3.BCtb.C9.99l.C9.99r"></span>Azərbaycanda hərbi rütbələr</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=20" title="Azərbaycanda hərbi rütbələr bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=20" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Azərbaycanda hərbi rütbələr"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hər bir hərbi qulluqçuya və hərbi vəzifəliyə onun qulluq vəziyyətindən, hərbi və ya xüsusi hazırlığından, hərbi xidmət müddətindən, ehtiyatda vəziyyətindən, qoşun növünə və ya xidmətinə mənsubiyyətindən və xidmətlərindən asılı olaraq müvafiq hərbi rütbə verilir. Azərbaycanda ali zabit hərbi rütbələri ali zabit vəzifələrində çalışan hərbi qulluqçulara müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən verilir. Hərbi qulluqçulara və hərbi vəzifəlilərə digər hərbi rütbələrin verilməsi bir qayda olaraq, növbəlik qaydasında "Hərbi xidmətkeçmə haqqında" Əsasnaməsinə və Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin İntizam Nizamnaməsinin tələblərinə uyğun olaraq həyata keçirilir Qoşun növləri və xüsusi qoşun generallarının hərbi rütbələrinə mənsub olduqları qoşunların adları əlavə edilir. Tibb xidməti, ədliyyə zabitlərinin və generallarının hərbi rütbələrinə mənsub olduqları xidmətlərin adları əlavə edilir. </p><p>İstər XIX, istərsə də XX əsrdə baş verən bir sıra münaqişələrdə iştirak edərkən ayrı-ayrı Azərbaycan hərbçiləri müəyyən taktika və özünəməxsus hərbi strategiyaları ilə fərqləniblər. Bakıda Bakıxanovlar, <a href="/wiki/Qazax" title="Qazax">Qazaxda</a> Şıxlinskilər və Vəkilovlar, <a href="/wiki/Qaraba%C4%9F" title="Qarabağ">Qarabağda</a> Cavanşirlər, <a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1van" class="mw-disambig" title="Naxçıvan">Naxçıvanda</a> Kəngərlilər, <a href="/wiki/G%C9%99nc%C9%99" title="Gəncə">Gəncədə</a> Cavadxanlar və digər bölgələrdə yaşayan nəsillər içərisindən çıxmış generallar Azərbaycan xalqını dünyaya tanıtmışlar. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ədəbiyyat"><span id=".C6.8Fd.C9.99biyyat"></span>Ədəbiyyat</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=21" title="Ədəbiyyat bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=21" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Ədəbiyyat"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Azərbaycan Cümhuriyyəti: 1918–1920 / Azərbaycan Respublikası EA A.A.Bakıxanov ad. Tarix İnstitutu; red. heyəti: F. Maqsudov, İ.Əliyev; ред. N. Ağamalıyeva. — Bakı: Elm, 1998. — 336 с. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Həmçinin_bax"><span id="H.C9.99m.C3.A7inin_bax"></span>Həmçinin bax</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=22" title="Həmçinin bax bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=22" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Həmçinin bax"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_qat%C4%B1ld%C4%B1%C4%9F%C4%B1_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9Fl%C9%99rin_siyah%C4%B1s%C4%B1" title="Azərbaycanın qatıldığı döyüşlərin siyahısı">Azərbaycanın qatıldığı döyüşlərin siyahısı</a></li> <li><a href="/wiki/Jurnalistl%C9%99r_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_h%C9%99rbi_m%C9%99lumat_kitab%C4%B1" title="Jurnalistlər üçün hərbi məlumat kitabı">Jurnalistlər üçün hərbi məlumat kitabı</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="İstinadlar"><span id=".C4.B0stinadlar"></span>İstinadlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=23" title="İstinadlar bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=23" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: İstinadlar"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6982878">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.preslib.az/">http://www.preslib.az/</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://azerbaijans.com/content_652_az.html">http://azerbaijans.com/content_652_az.html</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/4174/ordu-adr-d%C3%B6vr%C3%BCnd%C9%99.html#cut">http://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/4174/ordu-adr-d%C3%B6vr%C3%BCnd%C9%99.html#cut</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.azerbaijan.az/portal/Society/Army/army_01_a.html">http://www.azerbaijan.az/portal/Society/Army/army_01_a.html</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160307075058/http://www.azerbaijan.az/portal/Society/Army/army_01_a.html">Arxivləşdirilib</a> 2016-03-07 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://nizami.libmks.az/1314-naxgdvanski-cymeid.html">http://nizami.libmks.az/1314-naxgdvanski-cymeid.html</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Link_rot" class="extiw" title="en:Wikipedia:Link rot"><span title="  January 2021 tarixində işarələnmiş ölü keçid">ölü keçid</span></a></i>]</span></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external free" href="http://xatai.libmks.az/home/2141-tarixi-liderlyrimiz-haqqdnda-mylumat.html">http://xatai.libmks.az/home/2141-tarixi-liderlyrimiz-haqqdnda-mylumat.html</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Link_rot" class="extiw" title="en:Wikipedia:Link rot"><span title="  January 2021 tarixində işarələnmiş ölü keçid">ölü keçid</span></a></i>]</span></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xarici_keçidlər"><span id="Xarici_ke.C3.A7idl.C9.99r"></span>Xarici keçidlər</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit&section=24" title="Xarici keçidlər bölməsini redaktə et" class="mw-editsection-visualeditor"><span>redaktə</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&section=24" title="Bölmənin mənbə kodunu redaktə et: Xarici keçidlər"><span>mənbəni redaktə et</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7666803">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6900090">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Vikianbar" title="Vikianbar">Vikianbarda</a> <span data-wikidata-property-id="P373" class="no-wikidata"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Military_history_of_Azerbaijan" class="extiw" title="commons:Category:Military history of Azerbaijan"><i><b>Azərbaycanın hərb tarixi</b></i></a></span> ilə əlaqəli mediafayllar var.</div></div> </div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Azərbaycanın_hərb_tarixi" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:lightred;"><span style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" title="Bu şablona bax"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></span><div id="Azərbaycanın_hərb_tarixi" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a class="mw-selflink selflink">Azərbaycanın hərb tarixi</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:lightred;">Qədim Dövr</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Qavqamel_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" class="mw-redirect" title="Qavqamel döyüşü">Qavqamel döyüşü</a> • <a href="/wiki/Pompeyin_Qafqaz_Albaniyas%C4%B1na_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Pompeyin Qafqaz Albaniyasına yürüşü">Pompeyin Qafqaz Albaniyasına yürüşü</a>  • <a href="/wiki/Amid_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Amid döyüşü">Amid döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Dzirav_%C3%A7%C3%B6l%C3%BCnd%C9%99_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F" title="Dzirav çölündə döyüş">Dzirav çölündə döyüş</a>  • <a href="/wiki/II_Va%C3%A7enin_Sasanil%C9%99r%C9%99_qar%C5%9F%C4%B1_%C3%BCsyan%C4%B1" title="II Vaçenin Sasanilərə qarşı üsyanı">II Vaçenin Sasanilərə qarşı üsyanı</a>  • <a href="/wiki/Qadsiyy%C9%99_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" class="mw-redirect" title="Qadsiyyə döyüşü">Qadsiyyə döyüşü</a>  • <a href="/wiki/X%C9%99z%C9%99r-%C9%99r%C9%99b_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Xəzər-ərəb müharibələri">Xəzər-ərəb müharibələri</a>  •</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:lightred;">Orta Əsrlər</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Pavlikanlar_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" title="Pavlikanlar hərəkatı">Pavlikanlar hərəkatı</a>  • <a href="/wiki/X%C3%BCrr%C9%99mil%C9%99r_h%C9%99r%C9%99kat%C4%B1" title="Xürrəmilər hərəkatı">Xürrəmilər hərəkatı</a>  • <a href="/wiki/Ruslar%C4%B1n_Qafqaz_ekspedisiyalar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Rusların Qafqaz ekspedisiyaları">Rusların Qafqaz ekspedisiyaları</a>  • <a href="/wiki/Monqollar%C4%B1n_Az%C9%99rbaycana_ilk_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Monqolların Azərbaycana ilk yürüşü">Monqolların Azərbaycana ilk yürüşü</a>  • <a href="/wiki/Monqollar%C4%B1n_Az%C9%99rbaycana_II_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Monqolların Azərbaycana II yürüşü">Monqolların Azərbaycana II yürüşü</a>  • <a href="/wiki/Monqollar%C4%B1n_Az%C9%99rbaycana_III_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Monqolların Azərbaycana III yürüşü">Monqolların Azərbaycana III yürüşü</a>  • <a href="/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1l_Ordan%C4%B1n_Az%C9%99rbaycana_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" title="Qızıl Ordanın Azərbaycana yürüşləri">Qızıl Ordanın Azərbaycana yürüşləri</a>  • <a href="/wiki/Teymuril%C9%99rin_Az%C9%99rbaycana_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" title="Teymurilərin Azərbaycana yürüşləri">Teymurilərin Azərbaycana yürüşləri</a>  • <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99nbi-Qazan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Şənbi-Qazan döyüşü">Şənbi-Qazan döyüşü</a>  • <a href="/wiki/K%C3%BCr_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC_(1412)" title="Kür döyüşü (1412)">Kür döyüşü (1412)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99nc%C9%99q_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Səncəq döyüşü">Səncəq döyüşü</a> • <a href="/wiki/Otluqbeli_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Otluqbeli döyüşü">Otluqbeli döyüşü</a>  • <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99m%C9%99si_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Şəməsi döyüşü">Şəməsi döyüşü</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:lightred;">Yeni Dövr</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-%C5%9Eirvan%C5%9Fahlar_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Səfəvi-Şirvanşahlar müharibələri">Səfəvi-Şirvanşahlar müharibələri</a> • <a href="/wiki/Caban%C4%B1_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" class="mw-redirect" title="Cabanı döyüşü">Cabanı döyüşü</a>  • <a href="/wiki/%C5%9E%C9%99rur_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Şərur döyüşü">Şərur döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Almaqula%C4%9F%C4%B1_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Almaqulağı döyüşü">Almaqulağı döyüşü</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-%C5%9Eeybani_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Səfəvi-Şeybani müharibələri">Səfəvi-Şeybani müharibələri</a>  • <a href="/wiki/M%C9%99rv_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Mərv döyüşü">Mərv döyüşü</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibələri">Səfəvi-Osmanlı müharibələri</a>  • <a href="/wiki/%C3%87ald%C4%B1ran_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Çaldıran döyüşü">Çaldıran döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Qo%C3%A7hisar_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" class="mw-redirect" title="Qoçhisar döyüşü">Qoçhisar döyüşü</a> • <a href="/wiki/V%C9%99kal%C9%99t_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Vəkalət müharibəsi">Vəkalət müharibəsi</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1532-1555)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1532-1555)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1532-1555)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Mo%C4%9Fol_m%C3%BCharib%C9%99l%C9%99ri" title="Səfəvi-Moğol müharibələri">Səfəvi-Moğol müharibələri</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Mo%C4%9Fol_m%C3%BCharib%C9%99si_(1537-1544)" title="Səfəvi-Moğol müharibəsi (1537-1544)">Səfəvi-Moğol müharibəsi (1537-1544)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1578-1590)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1578-1590)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1578-1590)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1603-1618)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1603-1618)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1603-1618)</a>  • <a href="/wiki/Sufiyan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Sufiyan döyüşü">Sufiyan döyüşü</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1616-1618)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1616-1618)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1616-1618)</a> • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1623-1639)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1623-1639)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1623-1639)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Rusiya_m%C3%BCharib%C9%99si_(1651-1653)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Rusiya müharibəsi (1651-1653)">Səfəvi-Rusiya müharibəsi (1651-1653)</a>  • <a href="/wiki/Don_kazaklar%C4%B1n%C4%B1n_S%C9%99f%C9%99vil%C9%99r_d%C3%B6vl%C9%99tin%C9%99_y%C3%BCr%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri_(1667-1668)" title="Don kazaklarının Səfəvilər dövlətinə yürüşləri (1667-1668)">Don kazaklarının Səfəvilər dövlətinə yürüşləri (1667-1668)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Rusiya_m%C3%BCharib%C9%99si_(1722-1723)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Rusiya müharibəsi (1722-1723)">Səfəvi-Rusiya müharibəsi (1722-1723)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1723-1727)" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1723-1727)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1723-1727)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1730-1736)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1730-1736)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1730-1736)</a>  • <a href="/wiki/S%C9%99f%C9%99vi-Osmanl%C4%B1_m%C3%BCharib%C9%99si_(1730-1732)" class="mw-redirect" title="Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1730-1732)">Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1730-1732)</a>  • <a href="/wiki/Osmanl%C4%B1-%C4%B0ran_m%C3%BCharib%C9%99si_(1743-1746)" class="mw-redirect" title="Osmanlı-İran müharibəsi (1743-1746)">Osmanlı-İran müharibəsi (1743-1746)</a>  • <a href="/wiki/Rusiya-%C4%B0ran_m%C3%BCharib%C9%99si_(1796)" title="Rusiya-İran müharibəsi (1796)">Rusiya-İran müharibəsi (1796)</a>  • <a href="/wiki/G%C9%99nc%C9%99_qalas%C4%B1n%C4%B1n_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1" title="Gəncə qalasının işğalı">Gəncə qalasının işğalı</a>  • <a href="/wiki/Rusiya-%C4%B0ran_m%C3%BCharib%C9%99si_(1804-1813)" class="mw-redirect" title="Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)">Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)</a>  • <a href="/wiki/Sultanbud_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Sultanbud döyüşü">Sultanbud döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Asland%C3%BCz_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Aslandüz döyüşü">Aslandüz döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Rusiya-%C4%B0ran_m%C3%BCharib%C9%99si_(1826-1828)" class="mw-redirect" title="Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)">Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)</a>  • <a href="/wiki/%C5%9Eamxor_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Şamxor döyüşü">Şamxor döyüşü</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px;background:lightred;">Ən Yeni Dövr</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Rus-yapon_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Rus-yapon müharibəsi">Rus-yapon müharibəsi</a>  • <a href="/wiki/Erm%C9%99ni-Az%C9%99rbaycan_m%C3%BCharib%C9%99si_(1905-1906)" class="mw-redirect" title="Erməni-Azərbaycan müharibəsi (1905-1906)">Erməni-Azərbaycan müharibəsi (1905-1906)</a>  • <a href="/wiki/Birinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="Birinci Dünya müharibəsi">Birinci Dünya müharibəsi</a>   • <a href="/wiki/G%C3%BCrc%C3%BCstan-Erm%C9%99nistan_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Gürcüstan-Ermənistan müharibəsi">Gürcüstan-Ermənistan müharibəsi</a>  • <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan-Erm%C9%99nistan_m%C3%BCharib%C9%99si_(1918-1920)" class="mw-redirect" title="Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)">Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)</a>  • <a href="/wiki/G%C3%B6y%C3%A7ay_sava%C5%9F%C4%B1" class="mw-redirect" title="Göyçay savaşı">Göyçay savaşı</a>  • <a href="/wiki/Salyan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Salyan döyüşü">Salyan döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Bak%C4%B1_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Bakı döyüşü">Bakı döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Mu%C4%9Fan_hadis%C9%99l%C9%99ri" title="Muğan hadisələri">Muğan hadisələri</a>  • <a href="/wiki/Sarvan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Sarvan döyüşü">Sarvan döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Yalama_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%BC" title="Yalama döyüşü">Yalama döyüşü</a>  • <a href="/wiki/Aprel_i%C5%9F%C4%9Fal%C4%B1" title="Aprel işğalı">Aprel işğalı</a> (<a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_sovetl%C9%99%C5%9Fdirilm%C9%99sind%C9%99_T%C3%BCrkiy%C9%99nin_m%C3%BCdaxil%C9%99si" title="Azərbaycanın sovetləşdirilməsində Türkiyənin müdaxiləsi">Türkiyənin müdaxiləsi</a>)  • <a href="/wiki/%C4%B0kinci_D%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Dünya müharibəsi">İkinci Dünya müharibəsi</a> (<a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan_%C4%B0kinci_d%C3%BCnya_m%C3%BCharib%C9%99sind%C9%99" class="mw-redirect" title="Azərbaycan İkinci dünya müharibəsində">Azərbaycan İkinci dünya müharibəsində</a>)  • <a href="/wiki/%C6%8Ffqan%C4%B1stan_m%C3%BCharib%C9%99si_(1979-1989)" class="mw-redirect" title="Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)">Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)</a>  •  <a href="/wiki/Qaraba%C4%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" class="mw-redirect" title="Qarabağ müharibəsi">Qarabağ müharibəsi</a>  • <a href="/wiki/May_hadis%C9%99l%C9%99ri_(Az%C9%99rbaycan)" title="May hadisələri (Azərbaycan)">May hadisələri</a>  • <a href="/wiki/Subtropik_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1" title="Subtropik əməliyyatı">Subtropik əməliyyatı</a>  • <a href="/wiki/Nax%C3%A7%C4%B1vanda_d%C3%B6vl%C9%99t_%C3%A7evrili%C5%9Fin%C9%99_c%C9%99hd" title="Naxçıvanda dövlət çevrilişinə cəhd">Naxçıvanda dövlət çevrilişinə cəhd</a>  • <a href="/wiki/4_iyun_G%C9%99nc%C9%99_qiyam%C4%B1" title="4 iyun Gəncə qiyamı">4 iyun Gəncə qiyamı</a>  • <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycanda_d%C3%B6vl%C9%99t_%C3%A7evrili%C5%9Fin%C9%99_c%C9%99hd_(1995)" title="Azərbaycanda dövlət çevrilişinə cəhd (1995)">1995-ci il Azərbaycanda dövlət çevrilişinə cəhd</a>  • <a href="/wiki/Qobustan_qiyam%C4%B1_(1999)" title="Qobustan qiyamı (1999)">Qobustan qiyamı (1999)</a>  • <a href="/wiki/Aprel_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" title="Aprel döyüşləri">Aprel döyüşləri</a>  • <a href="/wiki/G%C3%BCnn%C3%BCt_%C9%99m%C9%99liyyat%C4%B1" title="Günnüt əməliyyatı">Günnüt əməliyyatı</a>  • <a href="/wiki/Tovuz_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9Fl%C9%99ri" title="Tovuz döyüşləri">Tovuz döyüşləri</a>  • <a href="/wiki/%C4%B0kinci_Qaraba%C4%9F_m%C3%BCharib%C9%99si" title="İkinci Qarabağ müharibəsi">İkinci Qarabağ müharibəsi</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/Q%C4%B1z%C4%B1lba%C5%9F" title="Qızılbaş">Qızılbaş</a>  • <a href="/wiki/Qafqaz_%C4%B0slam_Ordusu" title="Qafqaz İslam Ordusu">Qafqaz İslam Ordusu</a>  • <a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan%E2%80%93NATO_%C9%99laq%C9%99l%C9%99ri" class="mw-redirect" title="Azərbaycan–NATO əlaqələri">Azərbaycan–NATO əlaqələri</a>  • <a href="/wiki/Kateqoriya:Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" title="Kateqoriya:Azərbaycanın hərb tarixi">Kateqoriya:Azərbaycanın hərb tarixi</a>  • <a href="/wiki/Portal:Az%C9%99rbaycan_Silahl%C4%B1_Q%C3%BCvv%C9%99l%C9%99ri" title="Portal:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri">Portal:Azərbaycan Silahlı Qüvvələri</a></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Mənbə — "<a dir="ltr" href="https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycanın_hərb_tarixi&oldid=7620550">https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Azərbaycanın_hərb_tarixi&oldid=7620550</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:Kateqoriyalar" title="Xüsusi:Kateqoriyalar">Kateqoriya</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kateqoriya:Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" title="Kateqoriya:Azərbaycanın hərb tarixi">Azərbaycanın hərb tarixi</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>Naviqasiya menyusu</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Şəxsi alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="Redaktə edərkən istifadə etdiyiniz IP ünvanı üçün istifadəçi səhifəsi">Daxil olmamısınız</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:M%C3%BCzakir%C9%99S%C9%99hif%C9%99m" title="Bu IP ünvanından edilmiş müzakirələr [n]" accesskey="n"><span>Müzakirə</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C3%B6hf%C9%99l%C9%99rim" title="Bu IP ünvanından edilən redaktələrin siyahısı [y]" accesskey="y"><span>Töhfələr</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:HesabYarat&returnto=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+h%C9%99rb+tarixi&returntoquery=section%3D14%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Hesab yaratmaq və daxil olmaq üçün təşviq olunursunuz; Ancaq məcburi deyil"><span>Hesab yarat</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DaxilOl&returnto=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+h%C9%99rb+tarixi&returntoquery=section%3D14%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Daxil olmanız tövsiyə olunur, amma bu məcburi tələb deyil. [o]" accesskey="o"><span>Daxil ol</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Ad fəzaları</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" title="Məqalənin məzmununu göstər [c]" accesskey="c"><span>Məqalə</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=M%C3%BCzakir%C9%99:Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Məqalə haqqında müzakirə (səhifə mövcud deyil) [t]" accesskey="t"><span>Müzakirə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">azərbaycanca</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Görünüş</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi"><span>Oxu</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&veaction=edit" title="Bu səhifəni redaktə et [v]" accesskey="v"><span>Redaktə</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=edit" title="Səhifənin cari kodunu redaktə et [e]" accesskey="e"><span>Mənbəni redaktə et</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=history" title="Bu səhifənin keçmiş nüsxələri. [h]" accesskey="h"><span>Tarixçəyə bax</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="Daha çox seçim" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Daha çox</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >Axtar</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="Vikipediyada axtar" aria-label="Vikipediyada axtar" autocapitalize="sentences" title="Vikipediya saytında axtar [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="Xüsusi:Axtar"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="Bu mətnin olduğu səhifələri axtar" value="Axtar"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="Əgər varsa, eyni adı daşıyan səhifəyə keç" value="Get"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifə"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Naviqasiya</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99" title="Ana səhifəni ziyarət edin [z]" accesskey="z"><span>Ana səhifə</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1" title="Layihə haqqında, nələr edəbilərsiniz, axtardıqlarınızı harda tapmaq olar"><span>Kənd meydanı</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:%C4%B0cma_portal%C4%B1" title="Gündəlik xəbərlər ilə əlaqəli məlumatlar"><span>İcma portalı</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:SonD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r" title="Vikidəki son dəyişikliklər siyahısı [r]" accesskey="r"><span>Son dəyişikliklər</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:T%C9%99sad%C3%BCfi" title="Təsadüfi məqaləyə keç [x]" accesskey="x"><span>Təsadüfi məqalə</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Layihələr" class="mw-portlet mw-portlet-Layihələr vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Layihələr-label" > <h3 id="p-Layihələr-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Layihələr</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Seçilmiş-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Seçilmiş məqalələr</span></a></li><li id="n-Seçilmiş-siyahılar" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Se%C3%A7ilmi%C5%9F_siyah%C4%B1lar"><span>Seçilmiş siyahılar</span></a></li><li id="n-Yaxşı-məqalələr" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yax%C5%9F%C4%B1_m%C9%99qal%C9%99l%C9%99r"><span>Yaxşı məqalələr</span></a></li><li id="n-Məqalə-namizədləri" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99qal%C9%99_namiz%C9%99dl%C9%99ri"><span>Məqalə namizədləri</span></a></li><li id="n-Mövzulu-ay" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C3%B6vzulu_ay"><span>Mövzulu ay</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-Xüsusi" class="mw-portlet mw-portlet-Xüsusi vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-Xüsusi-label" > <h3 id="p-Xüsusi-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Xüsusi</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Biziml%C9%99_%C9%99laq%C9%99"><span>Bizimlə əlaqə</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=spontaneous&uselang=az" title="Bizə dəstək verin"><span>İanə et</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6m%C9%99k:M%C3%BCnd%C9%99ricat" title="Yardım almaq üçün."><span>Kömək</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Alətlər</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:S%C9%99hif%C9%99y%C9%99Ke%C3%A7idl%C9%99r/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" title="Vikidə bu məqaləyə bağlantılar [j]" accesskey="j"><span>Səhifəyə keçidlər</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:%C6%8Flaq%C9%99liD%C9%99yi%C5%9Fiklikl%C9%99r/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi" rel="nofollow" title="Bu məqaləyə aid başqa səhifələrdə yeni dəyişikliklər [k]" accesskey="k"><span>Əlaqəli redaktələr</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipediya:Yükləmə_sehrbazı" title="Yeni şəkil və ya multimedia faylı yüklə [u]" accesskey="u"><span>Fayl yüklə</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/X%C3%BCsusi:X%C3%BCsusiS%C9%99hif%C9%99l%C9%99r" title="Xüsusi səhifələrin siyahısı [q]" accesskey="q"><span>Xüsusi səhifələr</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&oldid=7620550" title="Bu səhifənin bu versiyasına daimi keçid"><span>Daimi keçid</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=info" title="Bu səhifə haqqında ətraflı məlumat"><span>Səhifə məlumatları</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:CiteThisPage&page=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&id=7620550&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu səhifəyə necə istinad etmək barədə məlumat"><span>Bu səhifəyə istinad et</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DAz%25C9%2599rbaycan%25C4%25B1n_h%25C9%2599rb_tarixi%26section%3D14%26veaction%3Dedit"><span>Qısaldılmış URL əldə et</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:QrCode&url=https%3A%2F%2Faz.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DAz%25C9%2599rbaycan%25C4%25B1n_h%25C9%2599rb_tarixi%26section%3D14%26veaction%3Dedit"><span>QR-kodu endir</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Çap et/ixrac</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+h%C9%99rb+tarixi"><span>Kitab yarat</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=X%C3%BCsusi:DownloadAsPdf&page=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&action=show-download-screen"><span>PDF kimi yüklə</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&printable=yes" title="Səhifənin çap versiyası [p]" accesskey="p"><span>Çap versiyası</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər layihələrdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Military_history_of_Azerbaijan" hreflang="en"><span>Vikianbar</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q6857560" title="Bağlanan məlumatların saxlanması elementinə keçid [g]" accesskey="g"><span>Vikidata elementi</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">Digər dillərdə</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Milit%C3%AAre_geskiedenis_van_Azerbeidjan" title="Militêre geskiedenis van Azerbeidjan – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Militêre geskiedenis van Azerbeidjan" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B3%D9%83%D8%B1%D9%8A_%D9%84%D8%A3%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="التاريخ العسكري لأذربيجان – ərəb" lang="ar" hreflang="ar" data-title="التاريخ العسكري لأذربيجان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="ərəb" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Military_history_of_Azerbaijan" title="Military history of Azerbaijan – ingilis" lang="en" hreflang="en" data-title="Military history of Azerbaijan" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingilis" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="تاریخ نظامی جمهوری آذربایجان – fars" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تاریخ نظامی جمهوری آذربایجان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="fars" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_militaire_de_l%27Azerba%C3%AFdjan" title="Histoire militaire de l'Azerbaïdjan – fransız" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Histoire militaire de l'Azerbaïdjan" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="fransız" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A5%88%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A5%88%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="अज़रबैजान का सैन्य इतिहास – hind" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अज़रबैजान का सैन्य इतिहास" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hind" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sejarah_militer_Azerbaijan" title="Sejarah militer Azerbaijan – indoneziya" lang="id" hreflang="id" data-title="Sejarah militer Azerbaijan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indoneziya" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_militare_dell%27Azerbaigian" title="Storia militare dell'Azerbaigian – italyan" lang="it" hreflang="it" data-title="Storia militare dell'Azerbaigian" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="italyan" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%82%BC%E3%83%AB%E3%83%90%E3%82%A4%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%81%AE%E8%BB%8D%E4%BA%8B%E5%8F%B2" title="アゼルバイジャンの軍事史 – yapon" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アゼルバイジャンの軍事史" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="yapon" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%AF%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%93%E1%83%A0%E1%83%9D_%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="აზერბაიჯანის სამხედრო ისტორია – gürcü" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აზერბაიჯანის სამხედრო ისტორია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gürcü" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%95%84%EC%A0%9C%EB%A5%B4%EB%B0%94%EC%9D%B4%EC%9E%94%EC%9D%98_%EA%B5%B0%EC%82%AC%EC%82%AC" title="아제르바이잔의 군사사 – koreya" lang="ko" hreflang="ko" data-title="아제르바이잔의 군사사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreya" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Azerbaid%C5%BEano_karybos_istorija" title="Azerbaidžano karybos istorija – litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Azerbaidžano karybos istorija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%9D%E0%A4%B0%E0%A4%AC%E0%A5%88%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%9A%E0%A4%BE_%E0%A4%B2%E0%A4%B7%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%B0%E0%A5%80_%E0%A4%87%E0%A4%A4%E0%A4%BF%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%B8" title="अझरबैजानचा लष्करी इतिहास – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="अझरबैजानचा लष्करी इतिहास" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_militar_do_Azerbaij%C3%A3o" title="História militar do Azerbaijão – portuqal" lang="pt" hreflang="pt" data-title="História militar do Azerbaijão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portuqal" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Военная история Азербайджана – rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Военная история Азербайджана" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D1%98%D0%BD%D0%B0_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B5%D1%98%D1%9F%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Војна историја Азербејџана – serb" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Војна историја Азербејџана" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serb" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Azerbajdzjans_milit%C3%A4rhistoria" title="Azerbajdzjans militärhistoria – isveç" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Azerbajdzjans militärhistoria" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="isveç" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%84%E0%B8%9A%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="ประวัติศาสตร์การทหารของประเทศอาเซอร์ไบจาน – tay" lang="th" hreflang="th" data-title="ประวัติศาสตร์การทหารของประเทศอาเซอร์ไบจาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tay" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan_asker%C3%AE_tarihi" title="Azerbaycan askerî tarihi – türk" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Azerbaycan askerî tarihi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="türk" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Військова історія Азербайджану – ukrayna" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Військова історія Азербайджану" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrayna" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q6857560#sitelinks-wikipedia" title="Dillərarası keçidləri redaktə et" class="wbc-editpage">Keçidləri redaktə et</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Bu səhifə sonuncu dəfə 17:51, 14 may 2024 tarixində redaktə edilib.</li> <li id="footer-info-copyright">Mətn <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.az">Creative Commons Attribution-ShareAlike lisenziyası</a> altındadır, bəzi hallarda əlavə şərtlər tətbiq oluna bilər. Ətraflı məlumat üçün <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">istifadə şərtlərinə</a> baxın.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik siyasəti</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipediya:Haqq%C4%B1nda">Vikipediya haqqında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipediya:M%C9%99suliyy%C9%99td%C9%99n_imtina">Məsuliyyətdən imtina</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kodeksi</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Tərtibatçılar</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/az.wikipedia.org">Statistikalar</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Kuki məlumatı</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//az.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi&section=14&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil versiya</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f7b5ccf54-nq9ln","wgBackendResponseTime":160,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.359","walltime":"0.520","ppvisitednodes":{"value":3867,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":132996,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":21569,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":7784,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 363.682 1 -total"," 48.78% 177.400 1 Şablon:Azərbaycan_tarixi"," 47.25% 171.831 1 Şablon:Sidebar_with_collapsible_lists"," 18.95% 68.936 2 Şablon:Dead_link"," 14.66% 53.307 1 Şablon:Vikianbar_kateqoriyası"," 14.04% 51.046 1 Şablon:Törəmə_layihələr"," 13.30% 48.382 1 Şablon:Side_box"," 12.76% 46.397 2 Şablon:Fix"," 12.04% 43.782 2 Şablon:Cat_handler"," 10.14% 36.880 109 Şablon:Align"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.126","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2070183,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-68d6679558-45dhw","timestamp":"20241106155119","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Az\u0259rbaycan\u0131n h\u0259rb tarixi","url":"https:\/\/az.wikipedia.org\/wiki\/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_h%C9%99rb_tarixi","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6857560","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6857560","author":{"@type":"Organization","name":"Vikimedia layih\u0259l\u0259rin\u0259 t\u00f6hf\u0259 ver\u0259nl\u0259r"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2014-05-15T14:35:50Z","dateModified":"2024-05-14T17:51:55Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/az\/8\/85\/Az%C9%99rbaycan_d%C3%B6y%C3%BC%C5%9F%C3%A7%C3%BCs%C3%BC.JPG"}</script> </body> </html>