CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Euskal abertzaletasun - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"46f849ba-2e7b-45c1-85ca-299439f8901d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Euskal_abertzaletasun","wgTitle":"Euskal abertzaletasun","wgCurRevisionId":9950565,"wgRevisionId":9950565,"wgArticleId":142809,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak","Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from otsaila 2021","Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak","Hezkuntza Programako artikuluak","Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia","Eusko abertzaletasuna"],"wgPageViewLanguage":"eu","wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Euskal_abertzaletasun","wgRelevantArticleId":142809, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3336983","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true, "wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista","ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea", "ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Euskal abertzaletasun - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Euskal_abertzaletasun"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Euskal_abertzaletasun"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Euskal_abertzaletasun rootpage-Euskal_abertzaletasun skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu nagusia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z"><span>Azala</span></a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala"><span>Txikipedia</span></a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela"><span>Ikusgela</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna"><span>Txokoa</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r"><span>Aldaketa berriak</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x"><span>Ausazko orria</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua."><span>Laguntza</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Bilatu</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Itxura</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class=""><span>Dohaintza egin</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Euskal+abertzaletasun" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class=""><span>Sortu kontua</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Euskal+abertzaletasun" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class=""><span>Hasi saioa</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Tresna pertsonalak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu"><span>Dohaintza egin</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Euskal+abertzaletasun" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Sortu kontua</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Euskal+abertzaletasun" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Hasi saioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi"><span>gehiago ikasi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y"><span>Ekarpenak</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Oinarria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Oinarria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Oinarria</span> </div> </a> <ul id="toc-Oinarria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izena" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Izena"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Izena</span> </div> </a> <ul id="toc-Izena-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Izana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Izana</span> </div> </a> <ul id="toc-Izana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Erakutsi/ezkutatu Historia azpiatal</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aurrekariak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aurrekariak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Aurrekariak</span> </div> </a> <ul id="toc-Aurrekariak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nazioaren_aipamena" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nazioaren_aipamena"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>Nazioaren aipamena</span> </div> </a> <ul id="toc-Nazioaren_aipamena-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zazpiak_bat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Zazpiak_bat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.2</span> <span>Zazpiak bat</span> </div> </a> <ul id="toc-Zazpiak_bat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Euskal_aurrenazionalismoa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Euskal_aurrenazionalismoa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3</span> <span>Euskal aurrenazionalismoa</span> </div> </a> <ul id="toc-Euskal_aurrenazionalismoa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Manuel_Larramendi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Manuel_Larramendi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3.1</span> <span>Manuel Larramendi</span> </div> </a> <ul id="toc-Manuel_Larramendi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dominique_Garat" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Dominique_Garat"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3.2</span> <span>Dominique Garat</span> </div> </a> <ul id="toc-Dominique_Garat-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Agosti_Xaho" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Agosti_Xaho"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3.3</span> <span>Agosti Xaho</span> </div> </a> <ul id="toc-Agosti_Xaho-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Arturo_Kanpion" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Arturo_Kanpion"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.3.4</span> <span>Arturo Kanpion</span> </div> </a> <ul id="toc-Arturo_Kanpion-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Euskal_abertzaletasunaren_hastapenak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Euskal_abertzaletasunaren_hastapenak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Euskal abertzaletasunaren hastapenak</span> </div> </a> <ul id="toc-Euskal_abertzaletasunaren_hastapenak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sabin_Arana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sabin_Arana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.1</span> <span>Sabin Arana</span> </div> </a> <ul id="toc-Sabin_Arana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sabin_Aranaren_osteko_abertzaletasuna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sabin_Aranaren_osteko_abertzaletasuna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2.2</span> <span>Sabin Aranaren osteko abertzaletasuna</span> </div> </a> <ul id="toc-Sabin_Aranaren_osteko_abertzaletasuna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Espainiako_II._Errepublikaren_garaia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Espainiako_II._Errepublikaren_garaia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Espainiako II. Errepublikaren garaia</span> </div> </a> <ul id="toc-Espainiako_II._Errepublikaren_garaia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Frankismopean" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Frankismopean"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Frankismopean</span> </div> </a> <ul id="toc-Frankismopean-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diktaduraren_gainbehera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Diktaduraren_gainbehera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Diktaduraren gainbehera</span> </div> </a> <ul id="toc-Diktaduraren_gainbehera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Frankismoaren_ondoren" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Frankismoaren_ondoren"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.6</span> <span>Frankismoaren ondoren</span> </div> </a> <ul id="toc-Frankismoaren_ondoren-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ikerketa_soziologikoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikerketa_soziologikoak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ikerketa soziologikoak</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikerketa_soziologikoak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sinbologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Sinbologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Sinbologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Sinbologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Erreferentziak</span> </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikus,_gainera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikus,_gainera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Ikus, gainera</span> </div> </a> <ul id="toc-Ikus,_gainera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Kanpo estekak</span> </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Euskal abertzaletasun</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 30 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-30" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">30 hizkuntza</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_basco" title="Nacionalismo basco – aragoiera" lang="an" hreflang="an" data-title="Nacionalismo basco" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoiera" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%D9%8A%D8%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D9%83%D9%8A%D8%A9" title="قومية باسكية – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="قومية باسكية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Nacionalismu_vascu" title="Nacionalismu vascu – asturiera" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Nacionalismu vascu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiera" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Nacionalisme_basc" title="Nacionalisme basc – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Nacionalisme basc" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Baskick%C3%BD_nacionalismus" title="Baskický nacionalismus – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Baskický nacionalismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cenedlaetholdeb_Basgaidd" title="Cenedlaetholdeb Basgaidd – galesa" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cenedlaetholdeb Basgaidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galesa" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%B1%CF%83%CE%BA%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Βασκικός εθνικισμός – greziera" lang="el" hreflang="el" data-title="Βασκικός εθνικισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greziera" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Basque_nationalism" title="Basque nationalism – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Basque nationalism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/E%C5%ADska_naciismo" title="Eŭska naciismo – esperantoa" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Eŭska naciismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperantoa" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_vasco" title="Nacionalismo vasco – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Nacionalismo vasco" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Baskinationalismi" title="Baskinationalismi – finlandiera" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Baskinationalismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandiera" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Nationalisme_basque" title="Nationalisme basque – frantsesa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Nationalisme basque" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frantsesa" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_vasco" title="Nacionalismo vasco – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Nacionalismo vasco" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Baskijski_nacionalizam" title="Baskijski nacionalizam – kroaziera" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Baskijski nacionalizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%BD%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Բասկյան ազգայնականություն – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բասկյան ազգայնականություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Nasionalisme_Basque" title="Nasionalisme Basque – indonesiera" lang="id" hreflang="id" data-title="Nasionalisme Basque" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiera" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Baskiana_nacionalismo" title="Baskiana nacionalismo – idoa" lang="io" hreflang="io" data-title="Baskiana nacionalismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="idoa" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Nazionalismo_basco" title="Nazionalismo basco – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Nazionalismo basco" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%82%B9%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%83%8A%E3%82%B7%E3%83%A7%E3%83%8A%E3%83%AA%E3%82%BA%E3%83%A0" title="バスク・ナショナリズム – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="バスク・ナショナリズム" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EC%8A%A4%ED%81%AC_%EA%B5%AD%EB%AF%BC%EC%A3%BC%EC%9D%98" title="바스크 국민주의 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바스크 국민주의" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Nacionalismo_basco" title="Nacionalismo basco – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Nacionalismo basco" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Баскский национализм – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Баскский национализм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Baschismu" title="Baschismu – sardiniera" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Baschismu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardiniera" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Baskijski_nacionalizam" title="Baskijski nacionalizam – serbokroaziera" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Baskijski nacionalizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbokroaziera" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Baskovski_nacionalizem" title="Baskovski nacionalizem – esloveniera" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Baskovski nacionalizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveniera" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Nacionalizmi_bask" title="Nacionalizmi bask – albaniera" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Nacionalizmi bask" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaniera" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%81%E0%B9%8C" title="ชาตินิยมบาสก์ – thailandiera" lang="th" hreflang="th" data-title="ชาตินิยมบาสก์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandiera" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Bask_milliyet%C3%A7ili%C4%9Fi" title="Bask milliyetçiliği – turkiera" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Bask milliyetçiliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkiera" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D0%BA%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Баскський націоналізм – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Баскський націоналізм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E6%96%AF%E5%85%8B%E6%B0%91%E6%97%8F%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="巴斯克民族主義 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="巴斯克民族主義" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3336983#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Euskal_abertzaletasun" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c"><span>Artikulua</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eztabaida:Euskal_abertzaletasun" rel="discussion" title="Artikuluari buruzko eztabaida [t]" accesskey="t"><span>Eztabaida</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">euskara</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Euskal_abertzaletasun"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tresnak</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Euskal_abertzaletasun"><span>Irakurri</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v"><span>Aldatu</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e"><span>Aldatu iturburu kodea</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=history"><span>Ikusi historia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Euskal_abertzaletasun" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j"><span>Honanzko esteka duten orriak</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Euskal_abertzaletasun" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k"><span>Lotutako orrietako aldaketak</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u"><span>Fitxategia igo</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q"><span>Orri bereziak</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&oldid=9950565" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra"><span>Lotura iraunkorra</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago"><span>Orri honen datuak</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Euskal_abertzaletasun&id=9950565&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa"><span>Artikulu hau aipatu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FEuskal_abertzaletasun"><span>URL laburra lortu</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FEuskal_abertzaletasun"><span>QR kodea jaitsi</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Euskal+abertzaletasun"><span>Liburu bat sortu</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Euskal_abertzaletasun&action=show-download-screen"><span>Deskargatu PDF formatuan</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p"><span>Inprimatzeko bertsioa</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Basque_nationalism" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3336983" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g"><span>Wikidata itema</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-2-HezkuntzaPrograma" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza" title="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da"><img alt="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox" cellpadding="0" cellspacing="0" align="right" style="border:1px #FF0000 solid; font-size:90%; text-align:center; margin: 0 0 1em 1em; background:#FFF;"> <tbody><tr> <td style="padding:0.2em; text-align:center; margin:5px;"><small>Artikulu hau serie honen zatia da:</small><br /><span style="font-size: 150%"><b><a class="mw-selflink selflink">Euskal<br />abertzaletasuna</a></b></span> </td></tr> <tr> <td><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:EH_mapa_hutsa.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EH_mapa_hutsa.png/100px-EH_mapa_hutsa.png" decoding="async" width="100" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EH_mapa_hutsa.png/150px-EH_mapa_hutsa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EH_mapa_hutsa.png/200px-EH_mapa_hutsa.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="236" /></a><figcaption></figcaption></figure><br /> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Oinarrizko kontzeptuak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/Euskal_nazionalismoa" class="mw-redirect" title="Euskal nazionalismoa">Euskal nazionalismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herria</a></li> <li><a href="/wiki/Euskara" title="Euskara">Euskara</a></li> <li><a href="/wiki/Independentzia" title="Independentzia">Independentzia</a></li> <li><a href="/wiki/Nazio" title="Nazio">Nazioa</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Koalizio eta alderdi politikoak </span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <p><b>Gaur egungoak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Abertzaleen_Batasuna" title="Abertzaleen Batasuna">Abertzaleen Batasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Herria_Bildu" title="Euskal Herria Bildu">EH Bildu</a></li> <li><a href="/wiki/EH_Bai" class="mw-redirect" title="EH Bai">EH Bai</a></li> <li><a href="/wiki/Eusko_Alkartasuna" title="Eusko Alkartasuna">Eusko Alkartasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Euzko_Alderdi_Jeltzalea" title="Euzko Alderdi Jeltzalea">Euzko Alderdi Jeltzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Sortu" title="Sortu">Sortu</a></li></ul> <p><b>Lehengoak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Amaiur_(koalizio_politikoa)" class="mw-redirect" title="Amaiur (koalizio politikoa)">Amaiur</a></li> <li><a href="/wiki/Aralar_(alderdi_politikoa)" title="Aralar (alderdi politikoa)">Aralar</a></li> <li><a href="/wiki/Batasuna" title="Batasuna">Batasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Eusko_Abertzale_Ekintza" title="Eusko Abertzale Ekintza">Eusko Abertzale Ekintza</a></li> <li><a href="/wiki/Euzkotar_Erkal_Abertzale_Alderdia" title="Euzkotar Erkal Abertzale Alderdia">Euzkotar Erkal Abertzale Alderdia</a></li> <li><a href="/wiki/Euskadiko_Ezkerra" title="Euskadiko Ezkerra">Euskadiko Ezkerra</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Sozialista_Biltzarrea" title="Euskal Sozialista Biltzarrea">Euskal Sozialista Biltzarrea</a></li> <li><a href="/wiki/Hamaikabat" title="Hamaikabat">Hamaikabat</a></li> <li><a href="/wiki/Herriko_Alderdi_Sozialista_Iraultzailea" title="Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea">Herriko Alderdi Sozialista Iraultzailea</a></li> <li><a href="/wiki/Herri_Batasuna" title="Herri Batasuna">Herri Batasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Jagi-Jagi" class="mw-disambig" title="Jagi-Jagi">Jagi-Jagi</a></li> <li><a href="/wiki/Langile_Abertzale_Iraultzaileen_Alderdia" title="Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia">Langile Abertzale Iraultzaileen Alderdia</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Sindikatuak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/Langile_Abertzaleen_Batzordeak" title="Langile Abertzaleen Batzordeak">LAB</a> | <a href="/wiki/Eusko_Langileen_Alkartasuna" title="Eusko Langileen Alkartasuna">ELA</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Herriko_Nekazarien_Elkartasuna" title="Euskal Herriko Nekazarien Elkartasuna">EHNE</a> | <a href="/wiki/ELB" class="mw-redirect" title="ELB">ELB</a></li> <li><a href="/wiki/Hiru_(sindikatua)" title="Hiru (sindikatua)">Hiru</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Gizarte-eragileak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <p><b>Gaur egungoak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Ernai" title="Ernai">Ernai</a></li> <li><a href="/wiki/Gazte_Abertzaleak" title="Gazte Abertzaleak">Gazte Abertzaleak</a></li> <li><a href="/wiki/Independentistak" class="mw-redirect" title="Independentistak">Independentistak</a></li></ul> <p><b>Lehengoak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Askatasuna_(erakundea)" title="Askatasuna (erakundea)">Askatasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Bai_Euskal_Herriari" title="Bai Euskal Herriari">Bai Euskal Herriari</a></li> <li><a href="/wiki/ESAIT" title="ESAIT">ESAIT</a></li> <li><a href="/wiki/Jarrai" title="Jarrai">Jarrai</a></li> <li><a href="/wiki/Koordinadora_Abertzale_Sozialista" title="Koordinadora Abertzale Sozialista">KAS</a></li> <li><a href="/wiki/Segi" title="Segi">Segi</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Talde armatuak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <p><b>Talde Armatuak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Euskadi_Ta_Askatasuna" title="Euskadi Ta Askatasuna">Euskadi Ta Askatasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Iparretarrak" title="Iparretarrak">Iparretarrak</a></li> <li><a href="/wiki/Komando_Autonomo_Antikapitalistak" title="Komando Autonomo Antikapitalistak">Komando Autonomo Antikapitalistak</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Zuzentasuna" title="Euskal Zuzentasuna">Euskal Zuzentasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Hordago" title="Hordago">Hordago</a></li> <li><a href="/wiki/Irrintzi_(talde_armatua)" title="Irrintzi (talde armatua)">Irrintzi</a></li></ul> <p><b>Gudarosteak</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Eusko_Gudarostea" title="Eusko Gudarostea">Eusko Gudarostea</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Eusko abertzale ospetsuak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/Jose_Antonio_Agirre" title="Jose Antonio Agirre">Jose Antonio Agirre</a></li> <li><a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Arana</a></li> <li><a href="/wiki/Luis_Arana" class="mw-disambig" title="Luis Arana">Luis Arana</a></li> <li><a href="/wiki/Jose_Miguel_Be%C3%B1aran" class="mw-redirect" title="Jose Miguel Beñaran">Argala</a></li> <li><a href="/wiki/Xabier_Arzalluz" title="Xabier Arzalluz">Xabier Arzalluz</a></li> <li><a href="/wiki/Eli_Gallastegi" title="Eli Gallastegi">Eli Gallastegi</a></li> <li><a href="/wiki/Carlos_Garaikoetxea" title="Carlos Garaikoetxea">Carlos Garaikoetxea</a></li> <li><a href="/wiki/Jon_Idigoras" title="Jon Idigoras">Jon Idigoras</a></li> <li><a href="/wiki/Txomin_Iturbe" title="Txomin Iturbe">Txomin Iturbe</a></li> <li><a href="/wiki/Mixel_Lab%C3%A9guerie" title="Mixel Labéguerie">Mixel Labéguerie</a></li> <li><a href="/wiki/Jesus_Maria_Leizaola" title="Jesus Maria Leizaola">Jesus Maria Leizaola</a></li> <li><a href="/wiki/Telesforo_Monz%C3%B3n" title="Telesforo Monzón">Telesforo Monzón</a></li> <li><a href="/wiki/Arnaldo_Otegi" title="Arnaldo Otegi">Arnaldo Otegi</a></li> <li><a href="/wiki/Txillardegi" title="Txillardegi">Txillardegi</a></li> <li><a href="/wiki/Agosti_Xaho" title="Agosti Xaho">Agosti Xaho</a></li></ul> </div> </div> </td></tr> <tr> <td><div class="NavFrame"> <div class="NavHead" style="background-color:#00FF7F;border:1px solid #FF0000;padding: 0px 0px 0px 4px; font-size: 100%; text-align:left;margin:0px;color:#FFFFFF"><b><span style="color:#000;">Gertuko kontzeptuak</span></b></div> <div class="NavContent" style="text-align:left;margin:0px 1px;border:none;text-weight:bold;display:none;"> <ul><li><a href="/wiki/Abertzaletasun" title="Abertzaletasun">Abertzaletasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Independentismo" class="mw-redirect" title="Independentismo">Independentismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Nazionalismo" title="Nazionalismo">Nazionalismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Internazionalismo" title="Internazionalismo">Internazionalismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Euskadi_(terminoaren_historia)" title="Euskadi (terminoaren historia)">Euskadi</a></li> <li><a href="/wiki/Hego_Euskal_Herriko_foruak" title="Hego Euskal Herriko foruak">Euskal Herriko foruak</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Herriko_historia" title="Euskal Herriko historia">Euskal Herriko historia</a></li> <li><a href="/wiki/Abertzale" class="mw-redirect" title="Abertzale">Abertzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Jaun-goikua_eta_Lagi-za%C5%95a" title="Jaun-goikua eta Lagi-zaŕa">Jaun-goikua eta Lagi-zaŕa</a></li> <li><a href="/wiki/Jeltzale" title="Jeltzale">Jeltzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Ezker_abertzale" class="mw-redirect" title="Ezker abertzale">Ezker abertzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Aberri_Eguna" title="Aberri Eguna">Aberri Eguna</a></li> <li><a href="/wiki/Alderdi_Eguna" title="Alderdi Eguna">Alderdi Eguna</a></li> <li><a href="/wiki/Gudari_Eguna" title="Gudari Eguna">Gudari Eguna</a></li> <li><a href="/wiki/Udalbiltza" title="Udalbiltza">Udalbiltza</a></li></ul> </div> </div> </td></tr></tbody></table> <p><b>Euskal abertzaletasuna</b> <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herriaren</a> naziotasuna eta bere <a href="/wiki/Autodeterminazio_eskubidea" class="mw-redirect" title="Autodeterminazio eskubidea">autodeterminazio eskubidea</a> defendatzen duen ideologia politikoa da. Bere ustez, herritartasuna eta naziotasuna <a href="/wiki/Euskara" title="Euskara">berezko hizkuntza</a>, kultura, historia eta nortasun kolektiboan dautza. XIX. mendearen bukaeran agertu bazen ere —<a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Aranarekin</a>— aurrekariak ditu aurreko mendeetan. Bere barnean pentsamolde ugari daude: <a href="/wiki/Independentzia" title="Independentzia">independentismoa</a>, <a href="/wiki/Subiranismo" class="mw-redirect" title="Subiranismo">subiranismoa</a> edota <a href="/wiki/Konfederalismo" class="mw-redirect" title="Konfederalismo">konfederalismoa</a>. Baina pentsamolde guzti hauek esaldi batean bat datoz: Euskal Herria euskaldunen eta euskal herritarren aberria da, hortik <i>abertzale</i> izendapena. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oinarria">Oinarria</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Oinarria»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Oinarria"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Flag_of_the_Basque_Country.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/200px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png" decoding="async" width="200" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/300px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/400px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="560" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ikurrina" class="mw-redirect" title="Ikurrina">Ikurrina</a>, euskal abertzale gehienek erabiltzen duten bandera</figcaption></figure> <p><i>Abertzale</i> hitzak, berriz, «aberria maite duena, aberriaren alde saiatzen edo borrokatzen duena» esan nahi du.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nahiz eta <i>abertzale</i> hitzak edozein aberriren zaleak izendatzeko balio duen,<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> besterik zehazten ez bada, aberritzat <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herria</a> dutenak izaten ditu aipagai, gehienetan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Izena">Izena</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Izena»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Izena"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div><p> Historian, zein aberritako abertzale ziren bereizteko, Euskal Herriaren abertzaleek <i>eusko abertzale</i> terminoa erabili dute, jeltzaleek ez ezik (<a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabino Arana Goiriren</a> garaitik), baita ezker abertzalekoek ere (ikus, adibidez, <a href="/wiki/Eusko_Abertzale_Ekintza" title="Eusko Abertzale Ekintza">Eusko Abertzale Ekintza</a> alderdiaren izena bera).</p><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Arrano_Beltza_flag.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Arrano_Beltza_flag.svg/200px-Arrano_Beltza_flag.svg.png" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Arrano_Beltza_flag.svg/300px-Arrano_Beltza_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Arrano_Beltza_flag.svg/400px-Arrano_Beltza_flag.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a><figcaption><a href="/wiki/Arrano_Beltza" title="Arrano Beltza">Arrano Beltza</a>, hainbat eusko abertzalek erabilia</figcaption></figure> <p>Esanahi horrekin berarekin <i><a href="/wiki/Euskara" title="Euskara">euskal</a> abertzale</i> erabiltzen da gaur egun,<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> segur aski <a href="/wiki/Euzko_Alderdi_Jeltzalea" title="Euzko Alderdi Jeltzalea">EAJk</a> <i>Eusko Abertzaleak</i> izena erregistratu zuelako, <a href="/wiki/1980ko_hamarkada" title="1980ko hamarkada">1980ko hamarkadan</a>, eta ordezkaritza duen hainbat tokitan bere hautetsien taldeak izendatzeko erabiltzen duelako.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Eusko_Alkartasuna" title="Eusko Alkartasuna">Eusko Alkartasuna</a> ere saiatu zen izen hori bereganatzen, baina EAJ aurreratu zitzaion.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gerora, bi alderdi politikoak koalizioan aritu zirenean, Gipuzkoan elkarrekin erabili zuten izen hori, <a href="/wiki/2001" title="2001">2001ean</a>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nolanahi ere, badirudi azkenaldian <a href="/wiki/Ezker_abertzalea" title="Ezker abertzalea">ezker abertzaleak</a> uko egin diola <i>eusko abertzale</i> izenari (Eusko Ekintza alderdiaren izenean izan ezik), nahita edo Espainiako legeak horretara bultzatuta. Izan ere, Espainiako legeak gaztelaniazko izen generikoak erregistratzea galarazten duen arren (edonork izen horiek libre erabiltzeko aukera izan dezan), ez ditu berdin babesten gainerako hizkuntza ofizialak. </p><p>Bestetik, maila akademikoan erabiliagoa da euskal nazionalismoa forma<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, ziur aski nazioartean <i><a href="/wiki/Nazionalismo" title="Nazionalismo">nazionalismo</a></i> kontzeptua erabili ohi delako <a href="/w/index.php?title=Nazionalismoari_buruzko_ikasketak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nazionalismoari buruzko ikasketak (sortu gabe)">nazionalismoari buruzko ikasketetan</a> (maiz, ingelesez: <i>nationalism studies</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Izana">Izana</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Izana»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Izana"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Euskal abertzaletasunak, oinarrian, Euskal Herriaren <a href="/wiki/Nazio" title="Nazio">nazio</a> izaera aldarrikatzen du. Era berean, eta maila ezberdinetan bada ere (maila sinbolikotik independentzia proposamenetaraino), Euskal Herriaren lurralde batasuna aldezten du, Euskal Herriaren lurralde eremua zehaztean terminoaren usadiozko definizioa hartuta.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Herritartasuna edo naziotasunaren defentsak berezko hizkuntza -<a href="/wiki/Euskara" title="Euskara">euskara</a>-, kultura, nortasuna/identitatearen aldeko jarrera aktiboa hartzera eramaten du euskal abertzaletasuna. </p><p>Euskal Herrian, hainbat erakunde <a href="/wiki/Politika" title="Politika">politikori</a> deitzen zaie abertzale (<i>euskal abertzale</i> esanahiarekin): <a href="/wiki/Abertzaleen_Batasuna" title="Abertzaleen Batasuna">Abertzaleen Batasunari</a>, <a href="/wiki/Aralar_(alderdi_politikoa)" title="Aralar (alderdi politikoa)">Aralarri</a>, <a href="/wiki/EH_Bildu" class="mw-redirect" title="EH Bildu">EH Bilduri</a>, <a href="/wiki/Euskal_Herria_Bai" title="Euskal Herria Bai">EH Bairi</a>, <a href="/wiki/Eusko_Abertzale_Ekintza" title="Eusko Abertzale Ekintza">Eusko Ekintzari</a>, <a href="/wiki/Eusko_Alkartasuna" title="Eusko Alkartasuna">Eusko Alkartasunari</a>, <a href="/wiki/Euzko_Alderdi_Jeltzalea" title="Euzko Alderdi Jeltzalea">Euzko Alderdi Jeltzaleari</a>, <a href="/wiki/Nafarroa_Bai" title="Nafarroa Bai">Geroa Bairi</a>, <a href="/wiki/Sortu" title="Sortu">Sorturi</a>, eta abarri. </p><p>Alderdi politikoez harago, abertzaletasunak eragin handia du Euskal Herriko <a href="/wiki/Gizarte" title="Gizarte">gizarte</a> eragile, herri mugimendu, sindikatu, kultur elkarte nahiz erakunde anitzetan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Historia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aurrekariak">Aurrekariak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Aurrekariak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Aurrekariak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nazioaren_aipamena">Nazioaren aipamena</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Nazioaren aipamena»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Nazioaren aipamena"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Hainbat idatzi zaharretan Euskal Herriaren naziotasuna aipatzen da, nahiz eta hitz horren esanahia -gaur egungoarekin alderatuta- oso bestelakoa izan. </p> <ul><li>aipamenik zaharrena, hainbat egileren arabera <sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=Fredegario&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fredegario (sortu gabe)">Fredegario</a> frankoak egiten du, VII. mendean: "<i>Wasconium nationem</i>" idazten du <sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li>1643an <a href="/wiki/Axular" class="mw-redirect" title="Axular">Axularrek</a> Euskal Herriaren lurraldeak zehazten ditu: "<i>Ceren anhitz moldez eta differenqui minçatcen baitira Euskal herrian, Naffarroa garayan, Naffarroa berrean, Çuberoan, Lapurdin, Bizcayan, Guipuzcoan, Alaba-herrian eta bertce anhitz leccutan</i>".</li></ul> <ul><li>Nafarroako Diputazioak, Espainiako erregeari XVII. mendean bidalitako gutun batean, behin eta berriz "<i>Nación Bascongada</i>" esamoldea erabiltzen du, "<i>lurralde honetako seme-alabak</i>" izendatzeko ez ezik, baita "<i>Bizkaiko Jaurerri Txit Agurgarriarenak, zein Gipuzkoako eta Arabako Probintzienak ere</i>" <sup id="cite_ref-#1_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-#1-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li>1675ean <a href="/wiki/Dominique_Bidegarai" title="Dominique Bidegarai">Dominique Bidegarai</a> apaizak euskara-frantsesa-gaztelania-latinera hiztegia egiterakoan "<i>Euskal Nazioaren eta bere seme-alaben onurako</i>" egina duela aitortzen du <sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li>1745ean, euskal nazionalismo modernoaren sorreraren baino 150 urte lehenago, <a href="/wiki/Manuel_Larramendi" title="Manuel Larramendi">Manuel Larramendi</a> gipuzkoarrak lehenengo proposamen independentista egiten du, Euskal Herriko lurraldeak "<i>Nazio bereizirik, berezko Nazioa, Nazio librea eta besteekiko independentea</i>" izan zitezen <sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li>1745ean ere, <a href="/wiki/Joan_Filipe_Bela" title="Joan Filipe Bela">Joan Filipe Bela</a> militar zuberotarrak Frantziako errege <a href="/wiki/Luis_XV.a_Frantziakoa" class="mw-redirect" title="Luis XV.a Frantziakoa">Luis XVarengandik</a> agindu bat jaso zuen, euskal gudariz osatutako gudaroste bat sortu zezan ("<i>basques de nation</i>", hitzez hitz). "Kantabriako Errege Gudarostea" osatu zen <sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/Juan_Perotxegi" title="Juan Perotxegi">Juan Perotxegik</a>, 1769an, "<i>Origen de la Nación Bascongada y de su lengua</i>" liburua argitaratzen du Iruñean <sup id="cite_ref-#1_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-#1-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <ul><li>1816an, "Euskal Nazioak" aipatzen ditu <a href="/wiki/Juan_Antonio_Iza-Zamakola" title="Juan Antonio Iza-Zamakola">Juan Antonio Zamakola</a> bizkaitarrak "<i>Historia de las Naciones bascas de una y otra parte del Pirineo septentrional y costas del mar Cantábrico</i>" bere liburuan,</li></ul> <ul><li>Euskal Herria XIX. mendean bisitatu zuten atzerritarren artean ere oso aipatua da euskal herritartasuna: Saint de Bois le Compte frantsesak ("Euskal Nazioak"), <a href="/wiki/Wilhelm_von_Humboldt" title="Wilhelm von Humboldt">Humboldt</a> prusiarrak ("Euskal Nazioa"), <a href="/w/index.php?title=Thomas_Roscoe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Roscoe (sortu gabe)">Thomas Roscoe</a> britainiarrak ("Euskal nazionalitatea"), <a href="/wiki/Victor_Hugo" title="Victor Hugo">Victor Hugo</a> frantsesak ("Foruen Nazioa"), etab. <sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Zazpiak_bat">Zazpiak bat</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Zazpiak bat»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Zazpiak bat"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Gehiago jakiteko, irakurri: «<a href="/wiki/Zazpiak_bat" class="mw-redirect" title="Zazpiak bat">Zazpiak bat</a>»</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Zazpiak_Bat.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zazpiak_Bat.svg/150px-Zazpiak_Bat.svg.png" decoding="async" width="150" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zazpiak_Bat.svg/225px-Zazpiak_Bat.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Zazpiak_Bat.svg/300px-Zazpiak_Bat.svg.png 2x" data-file-width="579" data-file-height="689" /></a><figcaption>Zazpiak Bat, jatorrizko armarriak zituen lurraldeen ikur eta posizioekin.</figcaption></figure> <p>Euskal Herriko lurraldeen nolabaiteko batasuna beste zenbait egileengan ere topa daiteke: </p> <ul><li><a href="/wiki/Agosti_Xaho" title="Agosti Xaho">Agosti Xahok</a> (1811-1858) bere <i>Etudes grammaticales sur la langue euskarienne</i> liburua "Zazpi Uskal Herrietako Uskalduner" eskaini ziela 1836an.</li> <li><a href="/wiki/Lucien_Bonaparte" title="Lucien Bonaparte">Lucien Bonapartek</a> (1775-1840) bere <a href="/wiki/Euskalki" title="Euskalki">euskalkien</a> mapak aurkeztu zituenean XIX. mendeko hirurogeigarren hamarkadan honela izendatu zituen: <i>Carte des Sept Provinces Vasques</i> (Zazpi euskal probintzien mapa).</li> <li><b>Zazpiak Bat</b> <a href="/wiki/Anton_Abadia" title="Anton Abadia">Anton Abadia</a> euskaltzaleak <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendean</a> zabaldutako <a href="/wiki/Goiburu" title="Goiburu">goiburua</a> da, <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herriko</a> zazpi <a href="/wiki/Euskal_Herriaren_banaketa_administratiboa" title="Euskal Herriaren banaketa administratiboa">herrialdeen</a> bateratzearen aldekoa: <a href="/wiki/Araba" title="Araba">Araba</a>, <a href="/wiki/Bizkaia" title="Bizkaia">Bizkaia</a>, <a href="/wiki/Gipuzkoa" title="Gipuzkoa">Gipuzkoa</a>, <a href="/wiki/Lapurdi" title="Lapurdi">Lapurdi</a>, <a href="/wiki/Nafarroa_Beherea" title="Nafarroa Beherea">Nafarroa Beherea</a> eta <a href="/wiki/Nafarroa_Garaia" title="Nafarroa Garaia">Garaia</a>, eta <a href="/wiki/Zuberoa" title="Zuberoa">Zuberoa</a>. 1877an jadanik Iruñeko <a href="/wiki/Nafarroako_Euskal_Elkargoa" title="Nafarroako Euskal Elkargoa">Nafarroako Euskal Elkargoak</a> erabili zuen Zazpiak Bat leloa, <a href="/wiki/Arturo_Kanpion" title="Arturo Kanpion">Kanpion</a>, <a href="/wiki/Juan_Iturralde_Suit" class="mw-redirect" title="Juan Iturralde Suit">Iturralde Suit</a>, <a href="/wiki/Julio_Altadill" title="Julio Altadill">Altadill</a> eta <a href="/wiki/Hermilio_Oloritz" title="Hermilio Oloritz">Oloritzen</a> ahotik.</li> <li>Itsasoaz bestaldean, 1889an, "Euskaldunak Bat" goiburu bezala erabili izan zen<sup id="cite_ref-:4_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li>1891ean <a href="/w/index.php?title=Felipe_Casal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Felipe Casal (sortu gabe)">Felipe Casalen</a> poema batean (Ama euskarari akrostikoa: zazpiak beti bat) aurki dezakegu behin betiko formara hurbilpena. Hurrengo urtean, <a href="/wiki/Anton_Abadia" title="Anton Abadia">Anton Abadiak</a> 1892ko <i>Congrès et Fêtes de la tradition Basque</i> ospakizunari "Biba Zazpiak Bat" ohiukatuz eman zion amaiera<sup id="cite_ref-:4_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, eta <a href="/wiki/Euskal_Lore_Jokoak" title="Euskal Lore Jokoak">Lore Joko</a> anitzetan erabili<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Bestalde, 1877an Nafarroako Euskal Elkargoak goiburu bezala erabili zuen<sup id="cite_ref-:1_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:2_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li> <li><a href="/wiki/Zazpiak_Bat" title="Zazpiak Bat">Zazpiak Bat</a> zazpi herrialde historiko horien ezkutuak biltzen dituen armarria da eta herrialdeon batasuna irudikatzen du. Sei ataletan banatuta dago, Nafarroa osoa (Nafarroa Beherea eta Garaia) atal bakarrean jarrita, armarri bat bera baitute. <a href="/wiki/Jean_Jaurgain" title="Jean Jaurgain">Jean Jaurgainek</a> <a href="/wiki/1897" title="1897">1892an</a> diseinatu zuen<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Donibane_Lohizune" title="Donibane Lohizune">Donibane Lohizunen</a> eginiko <i>Congrès et Fêtes de la Tradition Basque</i> ospakizunerako.</li> <li>1893an, <a href="/wiki/Grazian_Adema" title="Grazian Adema">Grazian Adema <i>Zaldubi</i></a> Lapurtarrak "<a href="/wiki/Zazpi_euskal_herriek_bat_egin_dezagun" class="mw-redirect" title="Zazpi euskal herriek bat egin dezagun">Zazpi euskal herriek bat egin dezagun</a>" bertsoa kantatu zuen <a href="/wiki/Azpeitia" title="Azpeitia">Azpeitiako</a> Euskal Jaietan, hau ere azkar zabaldu zelarik<sup id="cite_ref-:2_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:4_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-:4-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>.</li></ul> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; color: inherit; background-color:transparent; border-style:none; width:;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;">« </td> <td>Zazpi Eskual Herriek <br />bat egin dezagun<br /> <p>Guziak beti, beti,<br /> gauden gu Eskualdun </p> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;">» </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-top: 10px; text-align:right;font-size: 90%;"><a href="/wiki/Grazian_Adema" title="Grazian Adema">Grazian Adema</a> </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Euskal_aurrenazionalismoa">Euskal aurrenazionalismoa</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Euskal aurrenazionalismoa»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Euskal aurrenazionalismoa"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Manuel_Larramendi">Manuel Larramendi</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «Manuel Larramendi»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Manuel Larramendi"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Historialari gehienak bat datoz <a href="/wiki/Manuel_Larramendi" title="Manuel Larramendi">Manuel Larramendi</a> jesuita gipuzkoarrari (1690-1766) lehenengo euskal aurrenazionalista kalifikatzailea ipintzerakoan. <a href="/wiki/Andoain" title="Andoain">Andoainen</a> jaioa eta hazia, bere bizitzaren zati luze bat Espainia aldean osatu zuen, bere azken urteak <a href="/wiki/Loiolako_Santutegia" title="Loiolako Santutegia">Loiolan</a> pasatu arren. Jakituria handikoa eta hizlari aparta, Espainiako Karlos II erregearen alargunaren konfesore izatera iritsi zen Madrilen. </p><p>Larramendik idatzi zituen lan eta liburu guztiei euskaltzaletasuna darie. Euskal Herriaren identitatearen zutabeak -hizkuntza, foruak, erakundeak- sutsu defendatu zituen bere bizitza osoan. Erdaldunek euskararekiko agertzen zuten arbuio eta mesprezuaren aurrean, euskarari gorazarrea eginez erantzuten zuen. Iberiar penintsulako hizkuntza zaharrena izateaz gain, hizkuntza garbia eta kutsadurarik gabekoa zela, eta goi mailako kulturarako ere gaitasuna zuela frogatzen ahalegindu zen. Era berean, euskal lurraldeen foruak -eta bereziki <a href="/wiki/Gipuzkoa" title="Gipuzkoa">Gipuzkoakoak</a>- defendatu zituen, eta foru-pribilegioen kontrako kanpaina bultzatu zuten gaztelauei foruak "euskal probintzien jatorrizko independentziaren zantzuak" zirela gogoratu zien. </p><p>Foruen eta hizkuntzaren defentsa sutsuak jarrera independentista garbiak azaltzera eraman zuen andoaindarra. Bere obraren hainbat pasartetan nabarmen geratzen da abertzaletasunaren aitzindaria izan zela: </p><p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Zergatik euskarak ezin du bere hiztun guztiak elkarrekin ikusi, Nazio bakar batean bildurik, aske eta beste hizkuntza eta nazioen menpekotasunetik at?. Zergatik egon behar dute Espainiako hiru lurraldek (Gipuzkoak, Arabak eta Bizkaiak) Gaztelaren menpean (eta zer ez nuke esan behar Nafarroako erresumaz?) eta beste hiruk (Lapurdik, Zuberoak eta Nafarroa Behereak) Frantziaren menpean?</i> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Gaztelaren utzikeriak gure askatasunaz hausnartzera eraman gaitu; honetaz baliatuko gara atsekabe bana Gaztelari eta Frantziari emateko, ekarri dizkiguten zorigaitzengatik.... Pirinioetako Probintzia Batuak izango gara.... Eta baskongadoz osatutako Errepublika sortuko dugu</i> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Anbizio eta harrokeriari ateak irekiko dizkiete Frantziak eta Espainiak, eta gerra deklaratuko digute. Ez gaitezen beldurtu.... Hogeita hamar mila gizon prest egongo dira etsaiari aurre egiteko, saiatu eta adoretsuak, haien askatasuna defendatzeko</i>.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Dominique_Garat">Dominique Garat</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Dominique Garat»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Dominique Garat"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Dominique_Joseph_Garat" title="Dominique Joseph Garat">Dominique Joseph Garat</a> lapurtarrak (1749-1833) kargu garrantzitsuak bete zituen <a href="/wiki/Frantziako_Iraultza" title="Frantziako Iraultza">Frantziako Iraultzaren</a> garaian, eta <a href="/wiki/Napoleon" class="mw-redirect" title="Napoleon">Napoleon</a> beraren lankidea izan zen. 1808an, "Euskal Estatu Nazional" baten sorrera proposatu zion enperadoreari, <i><a href="/wiki/Fenizia_Berria" title="Fenizia Berria">Fenizia Berria</a></i> izenekoa, zazpi euskal lurralde historikoak bilduko zituena. Estatu berria Frantzia eta Espainiaren arteko lurralde neutroa izango litzateke, bi estatu horien arteko ohiko tentsioak baretuko zituena <sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Bonaparte konbentzitu nahian, bere txostenean (<i>Recherches sur le Peuple primitif de l'Espagne, sur les révolutions de cette péninsule, sur les basques espagnols et françois</i>) Garatek argudio sendoak ematen zituen euskal estatu horren alde: Pirinioetako bi aldetako euskaldunek harreman sendoak mantentzen dituzte haien artean; iparraldekoek ez dituzte berenganatu frantsesen hizkuntza eta ohiturak, eta hegoaldekoek, ezta Espainiakoak ere. Euskal estatu berrian euskara izango litzateke hizkuntza bakarra, eta <a href="/wiki/Ingalaterra" title="Ingalaterra">Ingalaterrari</a> aurre egiteko itsasoko potentzia bihurtuko litzateke. <sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Egitasmoa ezerezean geratu zen Napoleonen gainbehera etorri zenean. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Agosti_Xaho">Agosti Xaho</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «Agosti Xaho»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Agosti Xaho"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_(portrait).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg/225px-Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg" decoding="async" width="225" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg/338px-Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg/450px-Tom%C3%A1s_Zumalac%C3%A1rregui_%28portrait%29.jpg 2x" data-file-width="464" data-file-height="596" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tomas_Zumalakarregi" title="Tomas Zumalakarregi">Tomas Zumalakarregi</a> jeneral karlista</figcaption></figure> <p>Euskal abertzaletasunaren aitzindaria, <a href="/wiki/Agosti_Xaho" title="Agosti Xaho">Agosti Xaho</a> zuberotarra (1811-1858) oso pertsonaia heterodoxoa izan zen bere garaian (errepublikazalea, agnostikoa, iraultzailea, esoterista...); ez dira gutxi ezkerreko abertzaletasunaren oinarriak bere figuran ere ikusten dituztenak. </p><p>Bere garaiko <a href="/wiki/Erromantiko" class="mw-redirect" title="Erromantiko">erromantiko</a> handien antzera, bizitza laburra, abenturazalea eta trinkoa izan zuen. Bere ideologiaren ardatz nagusiak hiru izan ziren: demokrazia eta errepublikanismoa, aurrerakoitasuna eta euskaltzaletasuna. <a href="/wiki/1848ko_Frantziako_Iraultza" title="1848ko Frantziako Iraultza">1848ko Frantziako Iraultzan</a> parte hartu zuen, eta bere ideia politikoak zirela-eta bi aldiz erbesteratu zen. Frantziako idazle eta intelektual askoren laguna, ideia aurrerakoiak uztartu zituen, inongo gatazkarik gabe, bere sakoneko euskaltzaletasunarekin eta aurrenazionalismoarekin. </p><p><a href="/wiki/Aitor" title="Aitor">Aitorren</a> mitoaren sortzailea, euskaraz argitaratutako lehenengo egunkariaren bultzatzailea (<a href="/wiki/Uskal_Herriko_Gaseta" class="mw-redirect" title="Uskal Herriko Gaseta">Uskal Herriko Gaseta</a>) eta Euskal Herriko historiaren liburu baten egilea (<i>Histoire primitive des euskariens-Basques</i>), besteak beste, heriotzak harrapatu zuen hiztegi mardul bat egiten ari zela (euskara, frantsesa, gaztelania eta latinarena). Bere lan gehienak frantsesez idatzi bazituen ere, ez dira gutxi euskaraz osatu zituenak. </p><p>Bere lehenengo lanetan (<i>Les paroles d'un Biscaïen aux liberaux de la reine Christine</i>-n, adibidez) nazionalismoaren zantzuak sumatzen dira iadanik, "euskal nazioa"-ren aipamenak behin eta berriz azaltzen direlako, ageriko zentzu politiko batekin (Euskal Herriko Errepublika Federatuak zituen amets). Lehenengo <a href="/wiki/Karlistada" class="mw-redirect" title="Karlistada">karlistadak</a> arrasto sakona utzi zuen bere pentsamenduan; horren lekuko zuzena, liburu ospetsu batean (<i>Voyage a Navarre pendant l'insurrection des Basques</i>) karlismoari buruzko bere irizpideak laga zizkigun. </p><p>Espainiako historialari gehienen interpretazioen aldean, Xahok ez du karlismoan ikusten erregimen zaharraren aldeko borroka dinastikoa; aitzitik, <a href="/wiki/Zumalakarregi" class="mw-redirect" title="Zumalakarregi">Zumalakarregik</a> gidatzen zuen armadaren atzean euskal foruen eta independentziaren aldeko borroka dakusa. Beste egile batzuek ideia bera defendatuko dute gero. </p><p>Azpimarratzekoa da, halere, Xaho ez zela inoiz benetako karlista bat izan, foruzalea baizik. Hots, euskaldunen eskubide nazionalen aldekoa zen, baina ez zen monarkikoa edo katolikoa. </p><p>1846an hau idatzi zuen <i>Ariel</i> aldizkarian: </p><p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Arrazak eta hizkuntzak, hots, jatorrizko ezaugarriek, Herri bati ematen diote bere independentzia politikoaren eskubidea... Euskal nazionalitatearen berrezarpena urruti dago oraindik, dudarik gabe, baina egunen batean iritsiko da, esana dugu aspaldian... Baskoniako bereizgarriak berreskuratuko dira</i>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> <a href="/wiki/Xabier_Zabaltza" title="Xabier Zabaltza">Xabier Zabaltza</a> historialariak esaten duenez: "<i>Xahok Bidasoako bi tradizio euskaltzaleak bildu zituen: Ipar Euskal Herrian, bertako euskaltzaleak baino politikoagoa izan zen; Hegoaldean, foruzaleak eta lehenengo abertzaleak baino euskaltzaleagoa</i>" <sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Arturo_Kanpion">Arturo Kanpion</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Arturo Kanpion»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Arturo Kanpion"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Xaho hil zen garaian jaio zen <a href="/wiki/Arturo_Kanpion" title="Arturo Kanpion">Arturo Kanpion</a> nafarra (Iruñea, 1854-Donostia, 1937). Zuberotarraren aldean, Kanpion tradizionalista eta kontserbadoreagoa izan zen, baina Xaho bezain euskaltzalea eta foruzalea. Bere bizitzaren azken urteetan nazionalista bihurtu zen <sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Kanpionen bizitzaren goiburua, berak idatzitako liburuetan ezarritako esaldi honek laburbiltzen du: "<i>Euskal Erriaren alde</i>" <sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Euskaldun berria eta euskaltzale amorratua, XIX. mendeko Nafarroako euskararen galeraren lekuko etsia izan zen, gai honetaz artikulu eta lan saminak idatziz. Arlo politikoan, foruen galera ere ikusi zuen, eta honek ideologia foruzale, hasieran, eta aurrenazionalista, gero, hartzera eraman zuen. </p><p>Arlo linguistikoan bere lanik gorena "<i>Gramática de los Cuatro dialectos literarios de la lengua eúskara</i>" da, 1884koa. Euskaraz ere lan batzuk argitaratu zituen ("<i>Orreaga</i>" balada, esaterako). <a href="/wiki/Euskaltzaindia" title="Euskaltzaindia">Euskaltzaindiaren</a> sorreran parte aktiboa izan zuen, eta euskaltzain osoa izan zen sorreratik hil arte. </p><p>Kanpionentzat euskal hizkuntza da euskal naziotasunaren zutabe nagusia. <a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Aranaren</a> aldean (gai honetaz bien arteko desadostasuna nabarmena zen), arrazak ez du izango iruindarrarentzat bizkaitarrak ematen dion garrantzia. Hizkuntza, aldiz, Herri baten arima eta motorra da: </p><p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Euskal nortasunaz mintzatzen naizenean, ezaugarri anatomikoak ez ditut aintzakotzat hartzen, bere interesa aitortu arren. Ontzat emango bagenu ere antropologiak euskal talde etniko eta euskal arraza aipatzea, honek ez lituzke azalduko euskal taldeen eta beste taldeen arteko aldeak. Horrek animalia ezagutzeko balioko luke, ez gizakia. Gizakiak arima eta gogoa du, eta hizkuntza da arima eta gogo horren funtsa</i>.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> Izuturik euskararen atzerakada orokorraren aurrean (batez ere, Nafarroan), Kanpionek -beste nafar euskaltzalekin batera- <a href="/wiki/Nafarroako_Euskara_Elkargoa" class="mw-redirect" title="Nafarroako Euskara Elkargoa">Nafarroako Euskara Elkargoa</a> sortu zuen, 1877an. Elkarte honek euskara eta euskal kultura eta nortasunaren aldeko lan itzela burutuko du XIX. mendearen bukaeran. </p><p>Ekarpen linguistikoak egiteaz gain, liburu historikoak ere idatzi zituen Kanpionek, eta euskal kutsuko gaztelaniazko eleberri batzuk ere. </p><p>Arlo politikoan, ez zen inoiz alderdi politikoko kide bat izan, kargu politikoak izan arren (Iruñean zein Madrilen). Kanpionen abertzaletasuna ez dator bat Sabin Aranarenarekin. Sabinen antzera, eboluzio bat izan zuen foruzaletasunetik nazionalismoraino, eta euskal lurraldeen burujabetza eskubidea onartzen du, baina planteamendu independentistaraino iritsi gabe. Sabinek, aldiz, independentzia garbi aldarrikatuko du. </p><p>Kanpionek esana: </p><p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Mella diputatuak arestian galdetzen zuen ea Espainia nazioen multzo bat den, eta ezetz esaten zuen. Niretzat, aldiz, nabarmena da baietz. Multzo horretan gaztelar nazioa, katalana eta euskal nazioen multzoa sartu behar dira</i> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p> <table style="background-color:#e0e0e0;border-collapse:collapse;border-radius: 6px;border-style:none;margin: .5em 2.75em; padding: 20px;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding-left:10px; padding-right:10px;">« </td> <td align="left" style="padding:10px; padding-bottom:10px; font-size: 90%;"><i>Nazioaren batasunaz eta aberri komunaz eztabaidatu dezagun: guri dagokigunez, euskal estatuek Espainiako monarkian itunen bidez daudela esango dugu. Espainiako estatuak itun horiek apurtu ditu, eta guk berriz indarrean jarri nahi ditugu. Horiek dira gure nazionalismoaren helburuak</i>.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:40px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding-left:10px; padding-right:10px;">» </td></tr></tbody></table> <p><br /> </p><p>Kanpionen aurrenazionalismoak hizkuntza jarri zuen euskal nazioaren bizkarrezurrean. Horrek ahalbidetuko du arrazan ez oinarritutako nazionalismo integratzaile baten sorrera, Sabin Aranaren ostean -XX. mendeko erdialdetik aurrera- nagusituko dena. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Euskal_abertzaletasunaren_hastapenak">Euskal abertzaletasunaren hastapenak</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Euskal abertzaletasunaren hastapenak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Euskal abertzaletasunaren hastapenak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Euskal_nazionalismoaren_hastapenak" title="Euskal nazionalismoaren hastapenak">Euskal nazionalismoaren hastapenak</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:SabinoAranaTxapeldun.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/SabinoAranaTxapeldun.jpg/220px-SabinoAranaTxapeldun.jpg" decoding="async" width="220" height="360" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/48/SabinoAranaTxapeldun.jpg 1.5x" data-file-width="280" data-file-height="458" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Arana</a>.</figcaption></figure> <p>XVIII. eta XIX. mendeetan azaldutako aurrenazionalismoa euskal sentimenduan, euskaltzaletasunean eta Euskal Herriko lurralde batasunean zetzan. <a href="/wiki/Karlistaldiak" class="mw-redirect" title="Karlistaldiak">Karlistaden</a> ostean, eta bereziki 1876tik aurrera, eduki politikoagoa hartuko du, Sabin Aranaren abertzaletasun apurtzaile iristeraino. </p><p><b>Euskal nazionalismoa</b> <a href="/wiki/XIX._mendea" title="XIX. mendea">XIX. mendearen</a> bukaeran <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herriak</a> izan zuen berrikuntza politikoaren osagai funtsezkoetako bat izan zen. Mendearen amaieran, batez ere bi prozesuren ondorioz, eratu zen <a href="/wiki/Ideologia" title="Ideologia">ideologia</a> politiko, <a href="/wiki/Doktrina_(argipena)" class="mw-redirect" title="Doktrina (argipena)">doktrina</a> edo jokabidetzat jotzen den euskal nazionalismoa. </p><p>Batetik, <a href="/wiki/Industrializazio" title="Industrializazio">industrializazioak</a> <a href="/wiki/Bizkaia" title="Bizkaia">Bizkaian</a> demografia-aldaketak eta kultura-aldaketak ekarri zituen; aldaketa hauek <a href="/wiki/Espainia" title="Espainia">Espainiarekin</a> lotura estua zuten bi <a href="/wiki/Gizarte_klase" title="Gizarte klase">klase sozialetan</a> islatu ziren: <a href="/wiki/Burgesia" title="Burgesia">burgesia</a> monopolista eta <a href="/wiki/Langile" title="Langile">langileria</a>. Bi hauen artean zegoen klasea, hau da, aginpide ekonomiko eta politikotik at zegoen burgesia txikia, izan zen euskal nazionalismoaren oinarri soziala. Horretaz gain, industrializazio horrek etorkinen uholde handia ekarri zuen Bizkaira, Espainiako <a href="/wiki/Gaztela" title="Gaztela">Gaztelatik</a> batez ere. XIX. mendearen erdialdean Bizkaia ia guztia euskalduna zen, baina XIX mendearen amaieran eta XX. mendearen hasieran euskarak atzerakada nabarmena izan zuen, batez ere Bilbo inguruan. Hizkuntza ez ezik, etorri berriek euren kultura, ohiturak eta idiosinkrasia ere ekarri zituzten. Bizkaitar askok inbasio gisa ikusi zuten egoera, eta testuinguru horrek Sabin Aranaren nazionalismoaren hedapena erraztu zuen <sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bestetik, <a href="/wiki/1876" title="1876">1876ko</a> <a href="/wiki/Uztailaren_21" title="Uztailaren 21">uztailaren 21ean</a> <a href="https://eu.wikisource.org/wiki/es:Ley_de_21_de_julio_de_1876" class="extiw" title="s:es:Ley de 21 de julio de 1876">indarrean jarri zen abolizio legeak</a> biderik gabe utzi zituen <a href="/wiki/Bizkaia" title="Bizkaia">Bizkaia</a>, <a href="/wiki/Araba" title="Araba">Araba</a> eta <a href="/wiki/Gipuzkoa" title="Gipuzkoa">Gipuzkoako</a> <a href="/wiki/Foru" title="Foru">foruak</a>. Horiek berreskuratzeko ahaleginak izan ziren euskal nazionalismoaren lehen urratsak. Ondorengo urteetan, <a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Arana Goirik</a> foruen aldarrikapena alde batera utzi eta politika nazionalaren ideia zabaldu zuen. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sabin_Arana">Sabin Arana</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Sabin Arana»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Sabin Arana"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Sanrokada,_Gernika,_1893.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg/220px-Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg" decoding="async" width="220" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg/330px-Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg/440px-Sanrokada%2C_Gernika%2C_1893.jpg 2x" data-file-width="4026" data-file-height="2472" /></a><figcaption>Gernikako <a href="/wiki/Sanrokada" title="Sanrokada">Sanrokadaren</a> argazkia (1893), euskal abertzaletasun politikoaren abiapuntutzat joa</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Arana</a>»</div> <p>Euskal abertzaletasuna, horrenbestez, une historiko berezi batean sortzen da, aldeko faktore batzuk biltzen dituen une zehatz batean, XIX. mendearen amaieran. Eta faktore horietako bat espainiar nazionalismo zentralistaren agerpena da, euskal foruak indargabetu berri dituena (1876an); esan liteke, beraz, euskal nazionalismoa Espainiakoaren erantzun gisa agertzen dela, defentsarako dela, eta bere ustez mehatxupean dauden euskal identitatearen zantzuak (hizkuntza, kultura, arraza, ohiturak...) babesteko azaltzen dela <sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Sabin_Arana" title="Sabin Arana">Sabin Arana</a> (1865-1903) da euskal nazionalismo modernoaren lehenengo ideologo nagusia. Egia bada ere bera jaio aurretik beste batzuek (Larramendik, Xahok...) euskal nazionalitatearen aldeko diskurtsoa plazaratu zutela, inork ez zuen Aranak bezain ongi landu abertzaletasunaren corpus teorikoa, eta are gutxiago euskal kontzientzia nazionala euskaldunen artean arrakasta handiz zabaldu <sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Familia karlista batean jaio zen Bilbon Sabin Arana, eta bera ere karlista izan zen gaztetan. Hasiera batean 1876ko aurreko egoerara itzultzea zen bere helburu politikoa, karlista eta fuerista guztien antzera, baina 1882an, bere anaia <a href="/wiki/Luis_Arana_Goiri" title="Luis Arana Goiri">Luisen</a> eraginez, karlismoa baztertu eta independentzia politiko osoa aldarrikatu zuen Bizkaiarentzat eta gainontzeko euskal lurraldeentzat. </p><p>Aranak <a href="/wiki/1892" title="1892">1892</a>. urtean <i><a href="/wiki/Bizkaia_bere_independentziaren_alde" title="Bizkaia bere independentziaren alde">Bizkaya por su Independencia</a></i> liburua idatzi zuen. Haren pentsamoldearen oinarriak <a href="/wiki/Independentzia" title="Independentzia">independentismoa</a>, <a href="/wiki/Eusko_abertzaletasun" class="mw-redirect" title="Eusko abertzaletasun">abertzaletasuna</a>, euskal arrazaren garbitasuna, <a href="/wiki/Katolizismo" title="Katolizismo">katolizismoa</a> eta <a href="/wiki/Sabindarren_euskara_garbia" title="Sabindarren euskara garbia">euskara garbia</a> izan ziren eta ideia multzo hori <a href="/wiki/Jeltzale" title="Jeltzale"><i>Jaungoikua ta Lagizarra</i> (JEL)</a> leloan laburbildu zuen. Aranak <a href="/wiki/Bizkaia" title="Bizkaia">Bizkaiaren</a> <a href="/wiki/Independentzia" title="Independentzia">independentzia</a> eskatzen zuen, beste gainerako <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">euskal herriekin</a> batera <a href="/wiki/Euskadi_(terminoaren_historia)" title="Euskadi (terminoaren historia)">Euzkadi</a> izeneko <a href="/wiki/Euskaldun" title="Euskaldun">euskal</a> <a href="/wiki/Konfederazio" title="Konfederazio">konfederazio</a> edo <a href="/wiki/Nazio" title="Nazio">nazio</a> federalean batzeko. Gaur egun aski ospetsua den eta garai hartan <a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herriko</a> gizartean asaldura eragin zuen esaldi berritzailea eta apurtzailea honako hau izan zen: </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; color: inherit; background-color:transparent; border-style:none; width:;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;">« </td> <td><a href="/wiki/Euskaldun" title="Euskaldun">Euzkotarren</a> aberria <a href="/wiki/Euskadi_(terminoaren_historia)" title="Euskadi (terminoaren historia)">Euzkadi</a> da. </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;">» </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-top: 10px; text-align:right;font-size: 90%;">Arana ta Goiri'taŕ Sabin </td></tr></tbody></table> <p>Euskal proiektu nazional hau gauzatzeko asmoz, <a href="/wiki/Eusko_abertzaletasun" class="mw-redirect" title="Eusko abertzaletasun">euskal abertzaletasunari</a> ikur, ideologia, alderdi, aldizkari eta esaera edo lelo multzo bat eman izan zizkion, horien artean <a href="/wiki/Ikurrina" class="mw-redirect" title="Ikurrina">Ikurrina</a>, <a href="/wiki/Euzko_Alderdi_Jeltzalea" title="Euzko Alderdi Jeltzalea">Euzko Alderdi Jeltzalea</a> edota <a href="/wiki/Eusko_Abendaren_Ereserkia" title="Eusko Abendaren Ereserkia">Euzko Abendaren Ereserkija</a> daudelarik. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sabin_Aranaren_osteko_abertzaletasuna">Sabin Aranaren osteko abertzaletasuna</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Sabin Aranaren osteko abertzaletasuna»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Sabin Aranaren osteko abertzaletasuna"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gazte hil zen Arana, baina mugimendu nazionalistaren oinarriak (arraza, hizkuntza, katolizismoa eta independentismoa), tresnak (<a href="/wiki/EAJ" class="mw-redirect" title="EAJ">EAJ</a>) eta sinboloak (ikurrina, ereserkia...) finkatuta utzi zituen. Arana euskal herritarren kontzientzia nazionala piztu zuen lehenengo ideologoa dugu, euskal abertzaletasunaren lehenengo formulazio teorikoa burutu zuena. Bere mezuak arrakasta azkarra lortu zuen Euskal Herriko biztanleriaren sektore zabal batean, eta -aldaketak aldaketa- ezinbesteko erreferentzia bihurtuko da eusko abertzaletasuna landuko duten hurrengo belaunaldientzat. </p><p>Hasieratik bertatik, euskal nazionalismoak errepresio bortitza jasan zuen espainiar agintarien aldetik: bere lehenengo komunikabidea (<a href="/wiki/Bizkaitarra_(aldizkaria)" title="Bizkaitarra (aldizkaria)">Bizkaitarra</a> aldizkaria) 1895ean itxiarazi zuten, Sabinek berak espetxea bisitatu zuen bi aldiz (1895ean eta 1902an) eta Bilboko lehenengo zinegotzi abertzaleak ere kargurik gabe utzi zituen gobernadore zibilak (1899an) <sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Oztopoak oztopo, hauteskunde-emaitzek etengabeko gorakada ekarri zioten mugimendu berriari: 1898ko hauteskundeetan Arana bera diputatu probintziala hautatu zuten, eta <a href="/wiki/Bizkaiko_Foru_Aldundia" title="Bizkaiko Foru Aldundia">Bizkaiko Foru Aldundian</a> sartu zen. 1899ko Udal Hauteskundeetan abertzaleek 5 zinegotzi lortu zituzten Bilbon, eta presentzia zabala Bizkaiko hainbat udalerritan. Bizkaiko hiriburuak lehenengo alkate abertzalea izango du 1907an (<a href="/wiki/Gregorio_Ibarretxe" title="Gregorio Ibarretxe">Gregorio Ibarretxe</a>) <sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. 1911an Bizkaian, Gipuzkoan, Araban eta Nafarroan Buru Batzarrak zeuden, Euskadi Buru Batzarra osatzen zutenak. 1917an EAJk Bizkaiko Foru Aldundia kontrolatzen du, eta hurrengo urtean Espainiako Parlamentuan ordezkaritza lortuko du lehenbizikoz. </p><p>Arana hil eta gutxira, EAJren barruan bi joera nagusi azaldu ziren, hurrengo urteetan aurrez aurre agertuko direnak: alde batetik, Sabin Aranaren oinordeko ideologikotzat jotzen zirenak, hots, ortodoxia independentista mantendu nahi zutenak (<a href="/wiki/Luis_Arana_Goiri" title="Luis Arana Goiri">Luis Arana</a> -Sabinen anaia- eta <a href="/wiki/Angel_Zabala" title="Angel Zabala">Angel Zabala</a> ordezkatuta); bestalde, <a href="/wiki/Ramon_de_la_Sota" title="Ramon de la Sota">Ramon de la Sota</a> eta <a href="/wiki/Engrazio_Arantzadi" title="Engrazio Arantzadi">Engrazio Arantzadiren</a> -Kizkitza- inguruko taldea, arlo nazionalean joera autonomista eta posibilistagoa zutenak. Bi ildo horien arteko ika-mikak traumatikoak izatera iritsi ziren hainbat unetan (1915ean Luis Arana -Sabinen pentsamenduan eragin handia izan zuena- alderditik kanporatu zuten) eta alderdiaren zatiketarekin bukatu ziren (1921ean). Ez dira gutxi EAJren barruan aipatutako bi joera sorreratik gaur arte iraun dutela defendatzen duten historialariak <sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1911an Eusko Langile Alkartasuna-Solidaridad de Obreros Vascos (<a href="/wiki/ELA-STV" class="mw-redirect" title="ELA-STV">ELA-STV</a>) sindikatu abertzalea sortzen da, ordura arteko sindikalismo sozialista espainiarrari aurre egin nahian. ELAk hazkunde azkarra ezagutu zuen, 1921ean 10.000 afiliatu baitzituen, eta 1936an 50.000 <sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Sindikatu horrek ideologia sozial-kristaua zuen oinarria, eta hasiera bateko jarrera bateratzaileetatik jarrera antikapitalista izatera pasatu zuen Espainiako II. Errepublikaren garaian. </p><p>1921ean EAJaren barne liskarrek bitan banatu zuten alderdia: <a href="/wiki/Euzko_JEL-Batza" title="Euzko JEL-Batza">Euzko JEL-Batza</a> (EJB), 1916an agertutakoa, eta <a href="/wiki/EAJ-Aberri" class="mw-redirect" title="EAJ-Aberri">EAJ-Aberri</a>/Eusko Alderdi Jeltzalea; lehena moderatua, bigarrena independentista. Buruzagi nagusiak <a href="/wiki/Engrazio_Arantzadi" title="Engrazio Arantzadi">Engrazio Arantzadi</a> -Kizkitza- eta <a href="/wiki/Eli_Gallastegi" title="Eli Gallastegi">Eli Gallastegi</a> -Gudari-, hurrenez hurren, izan ziren. Independentistek Irlandako gertaeretan aurkitu zuten inspirazioa, bereziki garrantzitsua izanik <a href="/wiki/Terence_MacSwiney" title="Terence MacSwiney">Terence MacSwineyren</a> gose grebaren inguruan harrotutako borroka.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Primo_de_Riveraren_diktadura" title="Primo de Riveraren diktadura">Primo de Riveraren diktadurak</a> legez kanpo utzi zituen bi alderdi horiek. Diktadura hori erori zenean, 1930ean, batasuneko akordio batera iritsi eta alderdia birsortu zuten, Eusko Alderdi Jeltzalea izen zaharrarekin. </p><p>1930. urteak alderdi abertzale berri baten sorrera ere ikusi zuen: <a href="/wiki/Eusko_Abertzale_Ekintza" title="Eusko Abertzale Ekintza">Eusko Abertzale Ekintza</a> (EAE-ANV). EAJren aldean, alderdi berria akonfesionala eta liberalagoa zen, eta zentro-ezkerreko espazioa bete zuen bere lehenengo urteetan. Ezkerreko abertzaletasunaren aitzindari honek emaitza apalak lortu zituen XX. mendeko 30eko hamarkadaren hauteskundeetan, eta nazionalismo jeltzalearen kontrapuntu progresista bihurtu zen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Espainiako_II._Errepublikaren_garaia">Espainiako II. Errepublikaren garaia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Espainiako II. Errepublikaren garaia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Espainiako II. Errepublikaren garaia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Aberri_Eguna_1933.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Aberri_Eguna_1933.jpg/300px-Aberri_Eguna_1933.jpg" decoding="async" width="300" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Aberri_Eguna_1933.jpg/450px-Aberri_Eguna_1933.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Aberri_Eguna_1933.jpg/600px-Aberri_Eguna_1933.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="664" /></a><figcaption>Donostiako Aberri Eguna, 1933an</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Espainiako_II._Errepublika" class="mw-redirect" title="Espainiako II. Errepublika">Espainiako II Errepublikaren</a> garaian euskal abertzaletasunaren ahaleginak, hein handi batean, Hego Euskal Herrirako autonomia estatutua lortzera bideratu ziren. Autonomia estatuaren eskaera lehenago planteatu bazen ere (1917an Bizkaiko, Gipuzkoako eta Arabako Foru Aldundiek Espainiako Gobernuari eskaera hori egin zioten lehenbizikoz), Errepublika garaian bereziki urrats esanguratsuak eman ziren xede hori gauzatzeko asmoz. Nahiz eta abertzaletasunaren sektore batek (<a href="/wiki/Eli_Gallastegi" title="Eli Gallastegi">Eli Gallastegi</a> eta <a href="/wiki/Jagi-Jagi" class="mw-disambig" title="Jagi-Jagi">Jagi-Jagi</a> taldeak) ez zuen begi onez ikusten eskaera hori (burujabetza osoa nahi zutelako), abertzale gehienak (EAJ eta EAE/ANV) estatutuaren alde mobilizatu ziren, etorkizunean burujabetza gehiago lortzeko asmoari muzin egin gabe. </p><p>Lizarrako biltzarrean (1931ean) abertzaletasunak, karlismoarekin batera, <a href="https://eu.wikisource.org/wiki/es:Estatuto_General_del_Estado_Vasco_aprobado_en_la_Magna_Asamblea_de_Municipios_Vascos_celebrada_en_Estella_(Lizarra)_el_d%C3%ADa_14_de_Junio_de_1931" class="extiw" title="s:es:Estatuto General del Estado Vasco aprobado en la Magna Asamblea de Municipios Vascos celebrada en Estella (Lizarra) el día 14 de Junio de 1931">autonomia estatutuaren proiektua</a> aurkeztu (<a href="/wiki/Eusko_Ikaskuntza" title="Eusko Ikaskuntza">Eusko Ikaskuntzak</a> prestatuta) eta Hego Euskal Herriko udal-ordezkari gehienek onartu zuten. Espainiako Gobernuak, baina, atzera bota zuen, proiektuaren konfesionalismoak talka egiten zuelako errepublikako balore laikoekin. Hortaz, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://atzoatzokoa.gipuzkoakultura.net/c22f3/index.php">1932an beste proiektu bat</a> aurkeztu zen Iruñean, karlisten eta tradizionalisten sostengua jaso ez zuena, Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak onartuta, baina Nafarroako ordezkarien babesa (ozta-ozta) jaso ez zuena (historialari batzuen ustez Nafarroako ordezkarien bozketan irregulartasun ugari egon ziren <sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>). </p><p>1933an Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako biztanleek erreferendum baten bidez onartu zuten, gehiengo osoz, estatutuaren proiektua baina Espainiako gobernu eskuindarrak bidea moztu zion. </p><p>1936an, altxamendu faxistaren baino apur bat lehenago, <a href="/wiki/Frente_Popular" class="mw-redirect mw-disambig" title="Frente Popular">Frente Popular</a> ezkertiarrak irabazten ditu Espainiako hauteskundeak. Horrek, <a href="/wiki/Espainiako_Gerra_Zibila" title="Espainiako Gerra Zibila">Espainiako Gerra Zibilak</a> eta abertzaleek errepublikari erakutsitako leialtasunak autonomia estatutua martxan jartzen du 1936ko urrian. Lehenengo <a href="/wiki/Eusko_Jaurlaritza" title="Eusko Jaurlaritza">Eusko Jaurlaritza</a> osatu zen, <a href="/wiki/Jose_Antonio_Agirre" title="Jose Antonio Agirre">Jose Antonio Agirre</a> (EAJ) lehendakari zuena eta beste alderdi politikoetako ministroak ere zituena. Jaurlaritza berriak (praktikan Bizkaian soilik agintzen zuena) autonomia handiz jardun zuen zortzi hilabeteetan, faxistek Bizkaia osoa hartu zuten arte. </p><p>Errepublikaren garaian, 1932an, ospatu zuten euskal abertzaleek lehenengo <a href="/wiki/Aberri_Eguna" title="Aberri Eguna">Aberri Eguna</a>, Bilbon, arrakasta handiz (60.000 lagun bildu ziren). Hurrengo urteetan, eta Espainiako Gerra Zibilera arte, Donostian (1933an), Gasteizen (1934an) eta Iruñean (1935ean) ospatu zen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Frankismopean">Frankismopean</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=17" title="Aldatu atal hau: «Frankismopean»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Frankismopean"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Francisco_Franco" title="Francisco Franco">Francoren</a> garaipenak (1939an) <a href="/wiki/Espainiako_Gerra_Zibila" title="Espainiako Gerra Zibila">Espainiako Gerra Zibilean</a> espainiarra ez zen nazionalismo ororen kontrako errepresio bortitza ekarri zuen. Eusko Jaurlaritzak erbesteko bidea hartu behar izan zuen, abertzale asko fusilatu edo espetxeratuak izan ziren, euskarak jazarpen latza jasan zuen, euskal kultura zokoratua izan zen eta ikurrina eta euskal sinbolo guztiak debekatuta eta jazarrita. Erregimen faxista berriak Bizkaiko eta Gipuzkoako Foru Aldundiak indargabetu zituen, "probintzia traidoreak" zirelakoan. </p><p>Gerra Zibila bukatuta, errepresio latzak eusko abertzaletasunaren erresistentzia zapaldu zuen, eta fusilatuak, espetxeratuak edo erbesteko bidea hartu ez zuten militanteek nekez mantendu izan zuten piztuta abertzaletasunaren sugarra. Iturri batzuen arabera <sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> 1936-1939ko gerrak 50.000 hildako eragin zituen Hego Euskal Herrian, 10.000 preso, 1.000 fusilatu eta 150.000-200.000 arteko erbesteratu. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ikurrina,_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan,_Donostia,_Euskal_Herria.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg/200px-Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg" decoding="async" width="200" height="297" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg/300px-Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg/400px-Ikurrina%2C_San_Ignazio_Loiolakoa_elizan_frankismoan%2C_Donostia%2C_Euskal_Herria.jpg 2x" data-file-width="425" data-file-height="632" /></a><figcaption>1946an Donostiako <a href="/wiki/Artzain_Onaren_katedrala" title="Artzain Onaren katedrala">Artzain Onaren</a> katedralean <a href="/wiki/Joseba_Elosegi" title="Joseba Elosegi">Joseba Elosegik</a> zintzilikatutako ikurrina</figcaption></figure> <p>XX. mendeko 40ko hamarkadan, klandestinitatea inoiz baino ilunagoa izan zen, eta katakunbetan jardun zuen. Errejimen faxistak zirrikitu gutxi uzten zituen, eta militantzia politikoak arrisku handiak zekartzan, <a href="/wiki/Luis_Alava_Sautu" class="mw-redirect" title="Luis Alava Sautu">Luis Alava Sautu</a> burukide jeltzaleak (Gasteizen erresistentzia antolatzen saiatu zena) bere haragian egiaztatuko zuenez (1942an atxilotua eta fusilatua izan zen). </p><p>XX. mendeko 50eko hamarkadan erresistentzia abertzalea haziko da Hego Euskal Herrian, militantzia eta jardueraren aldetik. Ezkutuko propagandaren banaketa, <a href="/wiki/Ikurrin" title="Ikurrin">ikurrinen</a> jartzeak, monumentu frankisten aurkako erasoak... ohikoagoak bihurtuko dira hamarkada aurrera joan ahala. 1947an eta 1951ean, halaber, Bizkaiak eta Gipuzkoak Francoren garaiko lehenengo greba handiak ikusiko dituzte ere. </p><p>1950eko hamarkadan <a href="/wiki/Ipar_Euskal_Herria" title="Ipar Euskal Herria">Ipar Euskal Herrian</a> aterpe hartu zuten hegoaldeko abertzale batzuek (<a href="/wiki/Telesforo_Monz%C3%B3n" title="Telesforo Monzón">Monzón</a>, <a href="/wiki/Manu_Sota" class="mw-redirect" title="Manu Sota">Manu Sota</a>, <a href="/wiki/Manu_Robles-Arangiz" title="Manu Robles-Arangiz">Manu Robles-Arangiz</a>...), bertako euskaltzale batzuen laguntzaz (<a href="/wiki/Piarres_Lafitte" title="Piarres Lafitte">Piarres Lafitte</a>, <a href="/wiki/Piarres_Lartzabal" title="Piarres Lartzabal">Piarres Lartzabal</a>...) abertzaletasunaren sustraiak finkatu zituzten Iparraldean, euskal kulturaren sustapena bultzatuz eta geroagoko <a href="/wiki/Enbata_(alderdi_politikoa)" title="Enbata (alderdi politikoa)">Enbata</a> taldearen agerpena erraztuz. </p><p>1952an gipuzkoar eta bizkaitar ikasle gazte batzuek talde abertzale klandestinoa sortu zuten Bilbon, <a href="/wiki/Ekin_(historikoa)" title="Ekin (historikoa)">Ekin taldea</a>, hurrengo urteetan eragin handia izan zuena eta etorkizuneko <a href="/wiki/ETA" class="mw-redirect" title="ETA">ETAren</a> enbrioia izango zena. <a href="/wiki/Julen_Madariaga" title="Julen Madariaga">Julen Madariaga</a>, José Luis Alvarez Enparantza, "<a href="/wiki/Txillardegi" title="Txillardegi">Txillardegi</a>", <a href="/wiki/Jos%C3%A9_Mar%C3%ADa_Benito_del_Valle" title="José María Benito del Valle">José Maria Benito del Valle</a>, <a href="/w/index.php?title=Manu_Agirre&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manu Agirre (sortu gabe)">Manu Agirre</a>, <a href="/w/index.php?title=I%C3%B1aki_Gaintzarain&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iñaki Gaintzarain (sortu gabe)">Iñaki Gaintzarain</a> eta <a href="/wiki/Rafa_Albisu" title="Rafa Albisu">Rafa Albisu</a>, besteak beste, talde horretako partaideak ziren. Ekin taldearen helburua euskal gaietan (euskara, kultura, historia, politika...) kontzientziatzea eta heztea zen, ikastaroak eta bilera irekiak antolatuz; abertzaletasun klasikoarekin kritikoak ziren eta <a href="/wiki/Frankismo" title="Frankismo">frankismoaren</a> aurrean EAJk agertzen zuen aktibismorik eza salatzen zuten. Halere, harreman estua mantendu zuten <a href="/wiki/EGI" class="mw-redirect" title="EGI">EGI</a> (EAJren gazte taldea) erakundearekin. </p><p>XX. mendeko 50eko urteak, aldi berean, goibelak izango dira erbesteko Eusko Jaurlaritzarentzat. Izan ere, <a href="/wiki/AEB" class="mw-redirect" title="AEB">AEBak</a> eta Europako herrialde askok errejimen frankistaren aurkako isolamenduari amaiera emango diote, konturatuko baitira <a href="/wiki/Francisco_Franco" title="Francisco Franco">Franco</a> aliatu ezin hobea dela komunismoaren aurkako borrokan (<a href="/wiki/Gerra_Hotza" title="Gerra Hotza">Gerra Hotzaren</a> garaiak ziren). <a href="/wiki/Jose_Antonio_Agirre" title="Jose Antonio Agirre">Jose Antonio Agirrek</a> zuzentzen zuen gobernuarentzat kolpe latza izan zen hori, Euskal Herrira epe laburrean itzultzeko itxaropena ezerezean geratzen zelako mendebaldeko potentziek frankismoari hauspoa ematerakoan. <a href="/wiki/Ekin_(historikoa)" title="Ekin (historikoa)">Ekin taldeko</a> gazteek, aldiz, aktibismoa areagotuko dute traizio horren aurrean, jeltzaleen patxada, bide batez, salatuz. </p><p>1959an oihartzun handia izan zuen Hego Euskal Herriko 339 apaizek idatzi zuten eskutitzak, euskal kultura eta identitatearen aurkako errepresioa salatzen zuena. </p><p><a href="/wiki/Ekin_(historikoa)" title="Ekin (historikoa)">Ekin</a> eta <a href="/wiki/EAJ" class="mw-redirect" title="EAJ">EAJren</a> arteko harremanak nabarmen gaiztotu ziren 1957tik aurrera. Alderdi jeltzaleak Ekin taldean zeuden <a href="/wiki/EGI" class="mw-redirect" title="EGI">EGIko</a> militante batzuk zigortu zituen (tartean, <a href="/wiki/Jose_Maria_Benito_del_Valle" class="mw-redirect" title="Jose Maria Benito del Valle">Jose Maria Benito del Valle</a>). Horrek bi erakunderen arteko haustura ekarri zuen, alferrik izanik Jose Antonio Agirre lehendakari beraren ahaleginak lotura mantentzeko. </p> <table cellpadding="10" align="center" style="border-collapse:collapse; color: inherit; background-color:transparent; border-style:none; width:;"> <tbody><tr> <td width="20" valign="top" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:left;padding:2 2px;">« </td> <td>Sabin Aranak Alderdi Karlistarekin moztu zuen bezala, edo Leninek II. Internazionalarekin, guk ere uste genuen gauza bera egin behar genuela Eusko Alderdi Jeltzalearekin, ezinezkoa baitzen bere militanteak izatea </td> <td width="20" valign="bottom" style="color:silver;font-size:20px;font-family:'Times New Roman',serif;font-weight:bold;text-align:right;padding:2 2px;">» </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="padding-top: 10px; text-align:right;font-size: 90%;">Txillardegi </td></tr></tbody></table> <p>Ekineko kideek talde berri bat sortu zuten EAJrik gabeko etapa berriarentzat. Modu horretan jaio zen <a href="/wiki/ETA" class="mw-redirect" title="ETA">ETA</a>, 1959ko uztailaren 31an. Erakunde berriak naziotasunaren hainbat oinarri berraztertu zituen jaio bezain laster: Sabin Aranaren aldean, ETAk ez dio aparteko garrantzirik emango arrazari edo erlijioari, adibidez. Aldiz, hizkuntzan oinarrituko du nazioaren funtsa. Naziotasuna egiten izaerak konstatazio eta erreferentzia izanik ere, komunitate-bilakaerara irekia dago ETA. Horrek esan nahi du, praktikan, Euskal Herrian jaio ez arren euskal hizkuntza eta sentimendua bereganatzen duen etorkina euskal nazioaren semea dela. Horrek ikuspuntu berritzailea zekarren, EAE/ANVren ildotik gertuago zegoena <sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sorreratik bertatik argi uzten du ETAk zein den bere helburu nagusia: Euskal Herriko independentzia. Erakundea ez da antifrankista, independentista baizik. Autodeterminazioaren bidez, bere iritziz, lortu behar du Euskadik bere burujabetasun osoa, Frantziatik eta Espainiatik at <sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ETAren agerpena testuinguru berezi batean gertatu zen, bere sorrera eta hazkundea erraztu zuena: Euskal Herrian ezkutuan eta isilpean zegoen sentimendu abertzalea, EAJren immobilismoa, frankismoaren errepresio bortitza, garapen industriala eta etorkinen etorrera masiboa, Espainiako Gerra Zibilak sortutako eta itxi gabeko zauriak, etab. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Diktaduraren_gainbehera">Diktaduraren gainbehera</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=18" title="Aldatu atal hau: «Diktaduraren gainbehera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Diktaduraren gainbehera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Itsasuko_monolitoa_(1963).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Itsasuko_monolitoa_%281963%29.jpg/250px-Itsasuko_monolitoa_%281963%29.jpg" decoding="async" width="250" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Itsasuko_monolitoa_%281963%29.jpg/375px-Itsasuko_monolitoa_%281963%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/Itsasuko_monolitoa_%281963%29.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption>Itsasuko oroitarria, 1963ko Aberri Egunean <a href="/wiki/Enbata_(alderdi_politikoa)" title="Enbata (alderdi politikoa)">Enbata</a> taldeak jarrita</figcaption></figure> <p>Bere ibilbide luzean barne aldaketa sakonak ezagutu zituen ETAk. Aldaketa horiek barne tentsioak eragin zituzten sarritan, eta erakundeak bizi zituen zatiketa ugariren atzean daude. Hasierako abertzaletasunari laster gehitu zitzaion <a href="/wiki/Sozialismo" title="Sozialismo">sozialismoa</a> ere, eta V. asanbladatik aurrera (1967an), <a href="/wiki/Marxismo-leninismo" class="mw-redirect" title="Marxismo-leninismo">marxismo-leninismoa</a>, militante historiko batzuen (<a href="/wiki/Txillardegi" title="Txillardegi">Txillardegi</a>, <a href="/wiki/Benito_del_Valle" class="mw-redirect" title="Benito del Valle">Benito del Valle</a>...) irteera eragin zuena. Lehenengo urteetako ekintzak ez ziren odoltsuak izan (propagandaren banaketa, potentzia gutxiko lehergailuak jarri, ikurrinak eskegi, Espainiako banderak erre, pintadak egin...) baina 1968tik aurrera jauzi kualitatiboa emango du, hilketa selektiboak burutuz. Urteen poderioz, baina, hilketa horiek ez dira hain hautakorrak izango, eta biktimen eta mehatxatuen espektroa asko hedatuko da. </p><p>1963an, Ipar Euskal Herrian, <a href="/wiki/Enbata_(alderdi_politikoa)" title="Enbata (alderdi politikoa)">Enbata</a> taldea agertu zen, bertako lehenengo mugimendu politiko abertzalea. Ordura arte Iparraldean abertzaletasuna mugimendu kultural hutsa zen, euskaltzalea, antolakuntza politikorik gabekoa. Harrezkero, abertzaletasuna aukera politiko bihurtuko da eta hauteskundeetan parte hartuko du, emaitza apalekin lehenengo urteetan. Halere, XX mendeko 80ko hamarkadatik aurrera gero eta garrantzi handiagoa hartuko du Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoako eremu politikoan. Sorrerako ekitaldian, Enbata taldeak euskal departamendua eskatzen zuen Ipar Euskal Herrirako, lehenengo fase batean. Bigarren fase batean, Euskal Estatu baten sorrera Hegoaldeko lau lurralde historikoekin batera <sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1964an, <a href="/wiki/Gernika" class="mw-redirect" title="Gernika">Gernikan</a>, frankismopeko lehenengo <a href="/wiki/Aberri_Eguna" title="Aberri Eguna">Aberri Eguna</a> ospatu zuten euskal abertzaleek, EAJk deituta. Frankismoak debekatu arren, 30.000 lagun bildu ziren Bizkaiko hirian, kontrolak, isunak eta mehatxu guztiak gaindituz <sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ez_Dok_Amairu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Ez_Dok_Amairu.jpg/300px-Ez_Dok_Amairu.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Ez_Dok_Amairu.jpg/450px-Ez_Dok_Amairu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Ez_Dok_Amairu.jpg/600px-Ez_Dok_Amairu.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="532" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ez_Dok_Amairu" title="Ez Dok Amairu">Ez Dok Amairu</a> taldearen musikari batzuk</figcaption></figure> <p>XX. mendeko 60ko hamarkadak Gerra Zibilaren osteko euskal kulturaren aldeko mugimenduaren berpiztea ekarri zuen. 1960 inguruan gerra ondorengo lehenengo <a href="/wiki/Ikastola" title="Ikastola">ikastolak</a> agertu ziren, frankismoak uzten zituen zirrikitu txikiak aprobetxatuz. 1970ean 12.000 ikasle zituzten, 120 ikastoletan banatuak. Euskal kultura eta hizkuntzaren suspertze prozesu biziak euskal literaturaren lan eta idazle berrien agerpena dakar (<a href="/wiki/Gabriel_Aresti" title="Gabriel Aresti">Gabriel Aresti</a>, <a href="/wiki/Txillardegi" title="Txillardegi">Txillardegi</a>, <a href="/wiki/Ram%C3%B3n_Saizarbitoria" class="mw-redirect" title="Ramón Saizarbitoria">Ramón Saizarbitoria</a>...), hizkuntzaren batuketa prozesua (Arantzazuko batzarra, 1968an), euskal musika berriaren sorrera (<a href="/wiki/Ez_Dok_Amairu" title="Ez Dok Amairu">Ez Dok Amairu</a>), ikastolak, dantza taldeak.... Euskal Herria osoan kontzientzia kolektiboa berpizten da biztanleriaren zati handi batean, diktaduraren aurkako borroka politikoak eta euskal kulturaren pizkundeak eraginda. </p><p>1970ean ETAk nazioarteko oihartzun handia lortu zuen, frankismoak erakunde horren 16 kide <a href="/wiki/Burgosko_prozesua" title="Burgosko prozesua">Burgosen epaitzen dituenean</a>. </p><p>1973an <a href="/wiki/Iparretarrak" title="Iparretarrak">Iparretarrak</a> erakunde armatua agertzen da Ipar Euskal Herrian. ETAren antzeko helburuekin, 2000. urtera arte jardun zuen, frantziar erakunde eta ordezkarien aurkako atentatuak eginez. </p><p>Franko hiltzerakoan (1975ean) euskal abertzaletasuna bi adar nagusitan banatzen zen Hegoaldean: demokrata kristaua (EAJ) eta sozialista. Azken honetan, era berean, adar eta erakunde asko zeuden, sozialdemokraziatik marxismo-leninismoraino. Esan daiteke ezkerreko abertzaletasuna oso atomizatuta zegoela, eta <a href="/wiki/Herri_Batasuna" title="Herri Batasuna">Herri Batasuna</a> sortu arte (1978an) hala jarraitu zuela. </p><p>XX. mendeko 70eko hamarkadan euskal abertzaletasunak presentzia handia zeukan ezkerreko alderdi gehienetan, baita espainiar eremuko alderdietan ere (<a href="/wiki/PSE" class="mw-redirect" title="PSE">PSE</a>, <a href="/wiki/EPK" class="mw-redirect" title="EPK">EPK</a>, <a href="/wiki/LKI" class="mw-redirect" title="LKI">LKI</a>...). Hego Euskal Herriko lurralde batasuna eta <a href="/wiki/Autodeterminazio_eskubidea" class="mw-redirect" title="Autodeterminazio eskubidea">autodeterminazio eskubidea</a>, esaterako, ezkerreko alderdi guztietako programetan aipatzen ziren. Denbora aurrera joan ahala, 80ko hamarkadan, oinarri horiei muzin egin zieten alderdi politiko estatalistek. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Frankismoaren_ondoren">Frankismoaren ondoren</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=19" title="Aldatu atal hau: «Frankismoaren ondoren»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Frankismoaren ondoren"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Francisco_Franco" title="Francisco Franco">Franco</a> hil eta gero (1975ean) errejimenaren barruko sektorerik irekiena, Espainiako oposizioaren alderdi politikoen laguntzarekin, bidea demokraziarantz jorratzen hasi zen. 1978ko <a href="/wiki/Espainiako_Konstituzioa" class="mw-redirect" title="Espainiako Konstituzioa">Espainiako Konstituzioak</a> demokraziaren oinarriak jarri zituen Estatuan, baina lurralde egiturari dagokionez ez zituen <a href="/wiki/Hego_Euskal_Herri" class="mw-redirect" title="Hego Euskal Herri">Hego Euskal Herriko</a> eta <a href="/wiki/Katalunia" class="mw-redirect" title="Katalunia">Kataluniako</a> naziotasuna onartzen, eta ezta haien autodeterminazio eskubidea ere. Horrenbestez, euskal alderdi abertzaleek abstentzioaren aldeko deia egin zuten, eta Hego Euskal Herrian gehiengoak ez zuen Konstituzio hori onartu <sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1979an Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako <a href="/wiki/1979ko_Euskal_Autonomia_Erkidegoko_Estatutua" class="mw-redirect" title="1979ko Euskal Autonomia Erkidegoko Estatutua">Autonomia Estatutua</a> onartu zuen lurralde horietako biztanleen %55ak. Ezker abertzaleak ez zion babesik eman, besteak beste Nafarroa kanpoan geratzen zelako. Herrialde honetako alderdi hegemonikoek (<a href="/wiki/UCD" class="mw-redirect" title="UCD">UCD</a>, <a href="/wiki/PSOE" class="mw-redirect" title="PSOE">PSOE</a>...) erabaki zuten erresuma zaharra gainontzeko euskal probintzietatik bereiztea, eta 1982an <a href="/wiki/Nafarroako_Foru_Hobekuntza" title="Nafarroako Foru Hobekuntza">Foru-Hobekunta</a> adostu zuten Espainiako gobernuarekin. Lege horrek autonomia uniprobintziala bihurtzen zuen Nafarroa, inongo kontsulta edo erreferendumik egin gabe. </p><p>Bestalde, Ipar Euskal Herrian XX. mendeko 80ko hamarkadak abertzaletasunaren gorakada ekarriko du. Euskal departamenduaren aldeko aldarrikapena gero eta ozenagoa izanen da, eta eremu abertzalea gaindituko du (1996an, auzapezen %66a departamenduaren alde agertu zen). 1985ean <a href="/wiki/EMA" class="mw-redirect mw-disambig" title="EMA">EMA</a> (Ezkerreko Mugimendu Abertzalea) sortu zen, eta 1986an EB (<a href="/wiki/Euskal_Batasuna" title="Euskal Batasuna">Euskal Batasuna</a>) <sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Departamenduaren aldeko borroka luzeak <a href="/wiki/Euskal_Hirigune_Elkargoa" title="Euskal Hirigune Elkargoa">Euskal Hirigune Elkargoaren</a> sorrera ekarriko du, 2017an. </p><p>1986an, EAJren ezker aldetik izandako zatiketa batek <a href="/wiki/Eusko_Alkartasuna" title="Eusko Alkartasuna">Eusko Alkartasuna</a> (EA) sortu zuen. Alderdi berriak abertzale, sozialdemokrata eta independentistatzat jotzen du bere burua. </p><p>Era berean, <a href="/wiki/Batasuna" title="Batasuna">Batasuna</a> alderditik gertatutako bereizte batek <a href="/wiki/Aralar_(alderdi_politikoa)" title="Aralar (alderdi politikoa)">Aralar</a> alderdiaren sorrera eragin zuen, 2001ean. </p><p>1980tik hona, euskal abertzaletasuna hegemonikoa izan da <a href="/wiki/Eusko_Legebiltzarra" title="Eusko Legebiltzarra">Gasteizko Parlamentuan</a> (diputatuen %55-%75 lortuz) eta gutxiengo esanguratsua <a href="/wiki/Nafarroako_Parlamentua" title="Nafarroako Parlamentua">Iruñeko Parlamentuan</a> (diputatuen %20-%35 lortuz). Ipar Euskal Herrian, 2021eko <a href="/wiki/2021eko_Pirinio_Atlantikoetako_departamendu_hauteskundeak" title="2021eko Pirinio Atlantikoetako departamendu hauteskundeak">departamenduetako hauteskundeetan</a> botoen %24,5a eman zieten alderdi abertzaleei <sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikerketa_soziologikoak">Ikerketa soziologikoak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=20" title="Aldatu atal hau: «Ikerketa soziologikoak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Ikerketa soziologikoak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea,_Itsason.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg/350px-2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg" decoding="async" width="350" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg/525px-2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg/700px-2014an_Gure_Esku_Dagok_Durango_eta_Iru%C3%B1aren_artean_antolatutako_Giza_Katea%2C_Itsason.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gure_Esku_Dago" class="mw-redirect" title="Gure Esku Dago">Gure Esku Dagok</a> 2014an <a href="/wiki/2014ko_Erabakitzeko_Eskubidearen_Aldeko_Giza_Katea" title="2014ko Erabakitzeko Eskubidearen Aldeko Giza Katea">Durango eta Iruñearen artean antolatutako Giza katea</a>, <a href="/wiki/Itsaso_(Gipuzkoa)" title="Itsaso (Gipuzkoa)">Itsason</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Euskobarometro" class="mw-redirect" title="Euskobarometro">Euskobarometro</a> izeneko ikerketak burutzen ditu tarteka <a href="/wiki/EHU" class="mw-redirect" title="EHU">EHUak</a>. Ohikoa da<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ikerketa horietan jendearen iritziak jasotzea bere identitateaz edo lurralde-egituraz (independentzia, autonomia...). Antzeko galderak ere egiten ditu Eusko Jaurlaritzaren Soziometroak. </p><p>2000 eta 2016 urteen artean, ikerketa horien emaitzek gorabehera batzuk dituzte, egoeraren arabera. Baina hiru segmentu garbi jasotzen dituzte EAEko biztanleen artean estatus politikoari dagokionez: </p> <ul><li>%30-%35aren artean, urteen arabera, gaurko autonomiaren alde agertzen da</li> <li>%25-%35aren artean, urteen arabera, independentziaren alde jotzen du</li> <li>%25-%30aren artean, urteen arabera, errejimen federala hobesten du <sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Bestalde, erabakitze eskubideari dagokionez gehiengo zabal batek (%60 inguruk) independentziari buruzko erreferendum lotesle baten alde jotzen zuen 2013an <sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Balizko erreferendum horretan, jendearen erantzunak aldakorrak izan dira, urteen arabera: </p> <ul><li>%30-%40ak, bai independentziari</li> <li>%30-%40ak, ez independentziari</li> <li>%20-%30ak, baldintzen arabera</li></ul> <p>Ikerketa berritzaile bat burutu zuen 2015ean Parte Hartuz EHUko ikerkuntza taldeak, euskal estatuaz euskal gizartean dauden iritziak eta jarrerak zehatz ezagutzeko. Beste ikerketen aldean, Euskal Herriko zazpi herrialdeetan gauzatu zen azterketa hau, eta jendeari ez zitzaion independentziaz galdetu, Euskal Estatuaz baizik. Euskal estatu baten aukera mahai gainean jarrita, jendeari haren alde ala aurka bozkatuko lukeen galdetu zitzaionean, inkestatutako gehienek (%40,7) alde egingo luketela esan zuten; beste batzuek, aldiz, kontra (%35,3). Eta abstenitu edo erantzunik eman ez zuten kopurua %24koa izan zen <sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Beste ikerketa baten emaitzak jakinarazi zituzten 2020an Telesforo Monzon laborategiak eta Euskal Herriko Unibertsitateko Parte Hartuz taldeak. Euskal Herriko zazpi lurraldeetan 1.289 elkarrizketa egin ziren, eta independentziari buruzko erreferendum legal eta lotesle batean %42,5 batek euskal estatu baten alde bozkatuko zuela esan zuen, eta %31,5ak aurka <sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Euskal Autonomi Erkidegoan euskal estatuaren aldekoak %48,3 ziren, eta Nafarroan %23,7 (eta aurkakoak %25,8 eta %54,3, hurrenez hurren). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sinbologia">Sinbologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=21" title="Aldatu atal hau: «Sinbologia»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Sinbologia"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg/220px-Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg/330px-Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg/440px-Oiartzunen_nafar_ekitaldia.jpg 2x" data-file-width="576" data-file-height="432" /></a><figcaption>Euskal abertzaleek erabili dituzten hiru bandera: <a href="/wiki/Nafarroako_bandera" title="Nafarroako bandera">Nafarroako bandera</a>, <a href="/wiki/Ikurrin" title="Ikurrin">Ikurrina</a> eta <a href="/wiki/Arrano_Beltza" title="Arrano Beltza">Arrano Beltza</a>. <a href="/wiki/Gudari_Eguna" title="Gudari Eguna">Gudari Eguna</a>, <a href="/wiki/Aritxulegi" title="Aritxulegi">Aritxulegi</a>, <a href="/wiki/Oiartzun" title="Oiartzun">Oiartzun</a>, 2006.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Juanan_Aroma.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Juanan_Aroma.jpg/220px-Juanan_Aroma.jpg" decoding="async" width="220" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Juanan_Aroma.jpg/330px-Juanan_Aroma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Juanan_Aroma.jpg/440px-Juanan_Aroma.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="1800" /></a><figcaption>Txistulari bat <a href="/wiki/Durango" title="Durango">Durangon</a>, 2022.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Ikurrina,_Biarritz_Olympique_Pays_Basque,_2009.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg/220px-Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg/330px-Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg/440px-Ikurrina%2C_Biarritz_Olympique_Pays_Basque%2C_2009.jpg 2x" data-file-width="470" data-file-height="301" /></a><figcaption><a href="/wiki/Biarritz_Olympique" title="Biarritz Olympique">Biarritz Olympique</a>eko jokalariak elastikoan ikurrina daroatela, 2009.</figcaption></figure> <p>Euskal abertzaleek hainbat ikur erabili izan dituzte beren burua identifikatzeko. <a href="/wiki/Ikurrin" title="Ikurrin">Ikurrina</a>, hasiera batean mendebaldean sortutako ikurra izan bazen ere, arrakasta izan du Euskal Herria osoan. <a href="/wiki/Nafarroako_bandera" title="Nafarroako bandera">Nafarroako bandera</a>, euskal abertzale batzuentzat, aspaldiko estatu bat eta etorkizuneko estatu bat lotzen duen ikurra da, <a href="/wiki/Arrano_Beltza" title="Arrano Beltza">Arrano Beltzaren</a> ikurra bezala. </p><p><a href="/wiki/Lauburu" title="Lauburu">Lauburua</a>, Euskal Herriko Antzineko ikurtzat jo izan dute euskal abertzale askok. </p><p><a href="/wiki/Letra-tipo" title="Letra-tipo">Letra tipo</a> batzuk erabili izan dira euskal identitatea azpimarratzeko, eta badaude "<a href="/wiki/Euskal_tipografia" title="Euskal tipografia">euskal letrak</a>" bezala identifikatzen diren <a href="/wiki/Euskal_tipografia" title="Euskal tipografia">letra-tipo batzuk</a>. </p><p>Euskal <a href="/wiki/Folklore" title="Folklore">folklorean</a> erabili izan diren hainbat elementu ere, euskal ikurtzat jo izan dira: <a href="/wiki/Alboka" title="Alboka">alboka</a>, <a href="/wiki/Txistu" title="Txistu">txistua</a>, <a href="/wiki/Danbolin" title="Danbolin">danbolina</a>, <a href="/wiki/Trikiti_musika" title="Trikiti musika">esku-soinua</a>, <a href="/wiki/Txalaparta" title="Txalaparta">txalaparta</a>... </p><p>Gure arbaso askorentzat eguneroko jantzietako elementuak ziren <a href="/wiki/Txapel" title="Txapel">txapelak</a> eta <a href="/wiki/Buruzapi" title="Buruzapi">buruzapiak</a>, esaterako, balio sinboliko berria hartu dute gaurko euskal abertzale askorentzat. Halaber zenbait jaka mota: <a href="/wiki/Kaiku_(jaka)" title="Kaiku (jaka)">kaikuak</a>, mendigoizaleak, gudariak.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Ardi_latx" title="Ardi latx">Ardi latxa</a> eta <a href="/wiki/Basurde" title="Basurde">basurdea</a> agian izan dira autoetan gehien erabili izan diren ikur-animaliak, ardia batez ere. </p><p>Euskal abertzale batzuek, edo merkataritza interes jakin batzuk dituzten batzuek, bertoko jaki batzuk ikurtzat hartu dituzte: <a href="/wiki/Ezpeletako_piperra" title="Ezpeletako piperra">Ezpeletako piperrak</a>, <a href="/wiki/Sagardo" title="Sagardo">sagardoa</a>, <a href="/wiki/Ardi-gazta" title="Ardi-gazta">ardi-gasna</a>... </p><p>Euskal abertzaletasunaren sinbologia askotan nahastu egin da zenbait kirol profesionaleko talde batzuen sinbologiarekin, <a href="/wiki/Futbol" title="Futbol">futbolean</a>, <a href="/wiki/Txirrindularitza" title="Txirrindularitza">txirrindularitzan</a>, <a href="/wiki/Hamabosteko_errugbi" title="Hamabosteko errugbi">rugbian</a>, <a href="/wiki/Arraunketa" title="Arraunketa">arraunketan</a>... </p><p>Euskal abertzale askok, ia guztiek, euskarari balio sinboliko handia ematen diote, hizkuntza orok duen balio komunikatibotik harago. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=22" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Erreferentziak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns references-column-count references-column-count-2" style="-moz-column-count: 2; -webkit-column-count: 2; column-count: 2; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www1.euskadi.net/harluxet/hiztegia1.asp?sarrera=abertzale">«abertzale»</a> sarrera, Harluxet Hiztegi Entziklopedikoan.</span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <span class="reference-text">Halaxe ageri da gaur egungo hiztegi guztietan: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090204171942/http://www1.euskadi.net/euskalterm/indice_e.htm">Euskalterm terminologia bankuan</a>, Elhuyar hiztegian, Zehazki hiztegian, 3000 Hiztegian, Labayru hiztegian.</span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Etimologia" title="Etimologia">Etimologikoki</a>, «euskararen abertzale» esanahia du.</span> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <span class="reference-text">EAJk <i>Eusko Abertzaleak</i> izeneko taldeak sortu ditu, konparazio batera, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gipuzkoablogs.net/jjgg/EuskoAbertzaleak/?lp_lang_pref=eu">Gipuzkoako Batzar Nagusietan</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.portugalete.org/portal/RecursosWeb/DOCUMENTOS/1/0_1290_1.pdf">Portugaleteko Udalean</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup> eta <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304121214/http://www.parlamentovasco.org/e_comorga_gru_ACT.html">Eusko Legebiltzarrean</a>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <span class="reference-text">Imanol Murua Uria: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110716234406/http://paperekoa.berria.info/harian/2006-09-02/002/772/lege_info.htm">«Hura bai haustura»</a>, <i>Berria</i>, 2006-09-02.</span> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <span class="reference-text">«La Junta Electoral del País Vasco deja sin espacios públicos gratuitos a PNV-EA, por no presentarse en las tres provincias vascas como una única coalición. En Vizcaya y Álava se presentan bajo la denominación PNV-EA, y en Guipúzcoa concurren bajo el nombre PNV-EA-Eusko Abertzaleak, a fin de que los dos partidos puedan formar posteriormente dos grupos parlamentarios propios.» Espainiako Barne Arazoetako Ministerioaren <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mir.es/gl/DGRIS/Cronologia/2001/abril.htm">web orria, 2001eko apirileko albisteei buruzkoa</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup>, 2010-07-08an hartua.</span> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <span class="reference-text">EHUn euskal nazionalismoari buruzko masterrak izen hori du: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.euskalnazionalismoa.ehu.es/p179-1000/eu">Euskal nazionalismoa XXI. mendean</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uztaro.com/hemeroteka_bil.html?modulo=hemeroteka_bil&bila=nazionalismo&modulo=hemeroteka_bil&_submit.x=0&_submit.y=0">Nazionalismoari buruzko artikulu batzuk <i>Uztaro</i>n, tartean euskal nazionalismoari buruzkoak</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <span class="reference-text">«Araba, Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa (Beherea eta Garaia) eta Zuberoa batera izendatzeko erabil bedi <i>Euskal Herria</i> izena». Euskaltzaindia, 137. araua («<i>Euskal Herria</i> izena»).</span> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <span class="reference-text"> Nación, Patria y ruído de sables, Jose Mari Esparza Zabalegi, euskalkultura <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.euskalkultura.com/español/noticias/nacion-patria-y-ruido-de-sables/">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <span class="reference-text"> Wasconum nationem -ut sunt natura leves- proptes eventum supradictum valde elatos, et propter multationem Adelarici nimis repperit efferatos" (Baskoniako Nazioa -berez geldiezina dena- oso aztoratuta ikusi zuen, aipatutako gertakaria eta Adelarikori ezarritako zigorra direla-eta) </span> </li> <li id="cite_note-#1-12">↑ <a href="#cite_ref-#1_12-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-#1_12-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"> Jose Mari Esparza Zabalegi: Mapas para una Nación, Txalaparta (2011), 47. orr. </span> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.euskomedia.org/aunamendi/13995">Auñamendi Eusko Entziklopedia</a> </span> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <span class="reference-text"> Jose Mari Esparza Zabalegi: Mapas para una Nación, Txalaparta (2011), 25. orr. </span> </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: Los vascos, de la autonomía a la independencia, Txertoa argitaletxea (1985), 37-39 orr. ISBN: 84-7148-172-3 </span> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <span class="reference-text"> Jose Mari Esparza Zabalegi: Mapas para una Nación, Txalaparta (2011), 47-48. orr. </span> </li> <li id="cite_note-:4-17">↑ <a href="#cite_ref-:4_17-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:4_17-1"><sup><b>b</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:4_17-2"><sup><b>c</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFUrkizu_Sarasua">Urkizu Sarasua, Patricio. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus/artikuluak/artikulua.php?id=eu&ar=146820">«Zazpiak Bat»</a> <i>Auñamendi Entziklopedia</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-11-10)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Frantsesez dago aipu honen iturburua"><b>(Frantsesez)</b></span></span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rhpst.huma-num.fr/items/show/171">«Papiers d'Antoine-Th. d'Abbadie (1810-1897)»</a> <i>RHPST</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-11-0)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Frantsesez dago aipu honen iturburua"><b>(Frantsesez)</b></span></span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.archives-abbadia.fr/notice_document_172.htm">«Affiche illustrée des fêtes internationales de Saint-Jean-de-Luz (1892)»</a> <i>Chateau Abbadia Obserbatoire</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-11-10)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-:1-20"><a href="#cite_ref-:1_20-0">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFJimeno_Jurio1997">Jimeno Jurio, Jose Maria.  (1997). <i>Navarra: historia del euskera. </i> Txalaparta</span>.</span> </li> <li id="cite_note-:2-21">↑ <a href="#cite_ref-:2_21-0"><sup><b>a</b></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_21-1"><sup><b>b</b></sup></a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFZabaltza">Zabaltza, Xabier. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yumpu.com/es/document/read/23187396/zazpiak-bat-jakin"><i>Zazpiak Bat. </i></a> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-11-10)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"></span> <span class="citation" id="CITEREFEsparza2011-11-22">Esparza, Andoni.  (2011-11-22). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.berria.eus/paperekoa/1704/005/004/2011-12-22/zazpiak-bat-egaaren-artikuluari-buruz.htm">«'Zazpiak bat' Egañaren artikuluari buruz»</a> <i>Berria</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-11-04)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: Los vascos, de la autonomía a la independencia, Txertoa argitaletxea (1985), 26-30 orr. </span> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <span class="reference-text"> Esparza Zabalegi, J.M.: Mapas para una Nación, Txalaparta (2011), 70-72 orr. </span> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lapurdum.revues.org/309">Recherches sur le peuple primitif de l’Espagne ; sur les révolutions de cette péninsule ; sur les Basques espagnols et françois. Rapport établi en 1811 pour Napoléon Ier</a> </span> </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.es/books?id=42NYY3YtHysC&pg=PA59&lpg=PA59&dq=pre-nacionalismo+agosti+xaho&source=bl&ots=GRFgUt_2W7&sig=ZHVtzhguURQCvRwZdFzp18gWiCs&hl=eu&sa=X&ved=0ahUKEwi6uMvHt-nQAhVCExoKHYOnD50Q6AEIHzAA#v=onepage&q=pre-nacionalismo%20agosti%20xaho&f=false">Xaho, el genio de Zuberoa</a> </span> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <span class="reference-text">Zabaltza, X: Agustin Chao, precursor incomprendido <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20161221071929/http://www.nabasque.org/old_nabo/pdf/Xaho%20Precursor_incomprendido_precurseur_incompris.pdf">[2]</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <span class="reference-text"> Discursos Políticos y Literarios de Arturo Campión, Ed. La Gran Enciclopedia Vasca (1976), 256 orr. </span> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <span class="reference-text"> Estornes Lasa, B.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.euskomedia.org/aunamendi/28782?q=arturo+campion&numreg=1&start=0">Arturo Campion Jaimebon</a> Auñamendi Eusko Entziklopedia </span> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <span class="reference-text">Discursos Políticos y Literarios de Arturo Campión, Ed. La Gran Enciclopedia Vasca (1976), 256 orr. </span> </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <span class="reference-text">Discursos Políticos y Literarios de Arturo Campión, Ed. La Gran Enciclopedia Vasca (1976), 254-255 orr. </span> </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <span class="reference-text"> Kintana, Jurgi: Sabino Arana Goiri, Euzkadiren aita, Elkar, 2007, 147-148 orr. IBSN: 84-9783-526-8 </span> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <span class="reference-text"> Lorenzo Espinosa, J.M.: Historia de Euskal Herria, tomo III, Txalaparta (1995), 62-66 orr. IBSN 84-8136-948-9 </span> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <span class="reference-text"> Lorenzo Espinosa, J.M.: Historia de Euskal Herria, tomo III, Txalaparta (1995), 87-88 orr. IBSN 84-8136-948-9 </span> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <span class="reference-text"> Lorenzo Espinosa, J.M: "Historia de Euskal Herria", Tomo III, Txalaparta (1993), 114-115 orr </span> </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ianasagasti.blogs.com/mi_blog/2010/03/un-alcalde-olvidado-gregorio-ibarretxe.html">Un alcalde olvidado: Gregorio Ibarretxe</a> </span> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://arabatik.wordpress.com/2005/11/07/el-pendulo-patriotico/">El péndulo patriótico, Ludger Mess eta Santiago de Pablo</a> Arabatik bloga </span> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <span class="reference-text"> Lorenzo Espinosa, J.M: "Historia de Euskal Herria", Tomo III, Txalaparta (1993), 146 orr </span> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation" id="CITEREFCullen">Cullen, Niall. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.berria.eus/paperekoa/1947/018/001/2020-10-25/matxinada-baten-adar-guztiak.htm">«Matxinada baten adar guztiak»</a> <i>Berria</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2021-01-01)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <span class="reference-text"> Jimeno Jurío, J.M.: <i>Navarra jamás dijo no al estatuto vasco</i> Txalaparta (1997) </span> </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: Los vascos, de la autonomía a la independencia, Ed. Txertoa (1985), 153-155 orr. </span> </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: "Euskal abertzaleen sozialismoa", Euskal Herria, Historia eta Gizartea, Caja Laboral Popular (1985), 558-563 orr. </span> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: "Los vascos, de la autonomía a la independencia", Ed. Txertoa (1985) 242-244 orr. </span> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <span class="reference-text"> Apalategi, Jokin: Los vascos, de la autonomía a la independencia, Ed. Txertoa (1985), 268-269 orr. </span> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blogs.deia.com/historiasdelosvascos/2014/04/01/aberri-eguna-de-1964-gernika-nuevamente-simbolo-de-libertad/">Aberri Eguna de 1964. Gernika, símbolo de libertad</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161224074656/http://www.infolaso.com/politica1/35-elecciones-en-espana/715-constitucion.html">Resultados del referéndum de la Constitución española de 1978</a><span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.euskara.euskadi.eus/r59-luredir/eu/contenidos/articulo/c0508/eu_d0508015/0508015.html">Iparraldea XX. mendean</a> </span> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <span class="reference-text"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.naziogintza.eus/nazio-bidelagunak/frantziako-nazioek-eskualdeko-hauteskundeetan-bozkatu-dute/">Frantziar estatuko nazioek eskualdeko hauteskundeetan bozkatu dute</a> Naziogintza, 2021-07-02 </span> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> <span style="cursor: help; font-size: 90%; font-family: bold; color: gray" title="Gaztelaniaz dago aipu honen iturburua"><b>(Gaztelaniaz)</b></span></span> <span class="citation" id="CITEREFPérez-Agote,_Alfonso.1984">Pérez-Agote, Alfonso..  (1984). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/13345657"><i>La reproducción del nacionalismo : el caso vasco. </i></a> (1a ed. argitaraldia) Centro de Investigaciones Sociológicas <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/8474760860" title="Berezi:BookSources/8474760860">8474760860</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=13345657">13345657</a>. <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2019-10-28)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170202063946/http://www.berria.eus/paperekoa/1503/006/002/2012-11-23/egungo_estatusa_gainditu_edo_independentziarako_aukera_izan_nahi_dute_52k.htm">Egungo estatusa gainditu edo independentziarako aukera izan nahi dute %52k</a> Berria egunkaria, 2012-11-23</span> </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170202064003/http://www.berria.eus/paperekoa/1518/011/001/2013-06-29/eaeko_58_independentziari_buruzko_erreferenduma_egitearen_alde_daude.htm">EAEko %58 independentziari buruzko erreferenduma egitearen alde daude</a> Berria egunkaria, 2013-06-29</span> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170202064258/http://www.berria.eus/paperekoa/1832/022/003/2016-02-21/euskal_estatuaz.htm">Euskal Estatuaz</a> Berria egunkaria, 2016-02-21</span> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <span class="reference-text"> Urain, Jon O.: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.berria.eus/albisteak/191277/herritarren-425ek-euskal-estatuaren-alde-bozkatuko-lukete-erreferendum-adostu-batean.htm">Herritarren %42,5ek euskal estatuaren alde bozkatuko lukete erreferendum adostu batean</a> BERRIA, 2020-12-18an </span> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <span class="reference-text"><span class="citation"> </span> <span class="citation" id="CITEREFNarbaiza">Narbaiza, Leire. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eibar.org/blogak/antigona/kaikuak-gudariak-eta-mendigoizaleak-hiru-izen-eta-jaka-bi">«Kaikuak, gudariak eta mendigoizaleak; hiru izen eta jaka bi»</a> <i>eibar.org</i> <span class="reference-accessdate"><small>(Noiz kontsultatua: 2023-06-27)</small></span></span>.</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikus,_gainera"><span id="Ikus.2C_gainera"></span>Ikus, gainera</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=23" title="Aldatu atal hau: «Ikus, gainera»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Ikus, gainera"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Eusko_Abertzaletasunaren_Museoa" title="Eusko Abertzaletasunaren Museoa">Eusko Abertzaletasunaren Museoa</a></li> <li><a href="/wiki/Ezker_abertzalea" title="Ezker abertzalea">Ezker abertzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Nazionalismo" title="Nazionalismo">Nazionalismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Jeltzale" title="Jeltzale">Jeltzalea</a></li> <li><a href="/wiki/Euskaltzaletasun" title="Euskaltzaletasun">Euskaltzaletasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Nabarrismo" title="Nabarrismo">Nabarrismoa</a></li> <li><a href="/wiki/Euskozaletasun" class="mw-redirect" title="Euskozaletasun">Euskozaletasuna</a></li> <li><a href="/wiki/Euskal_Herriaren_independentziari_buruzko_galdeketak" title="Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketak">Euskal Herriaren independentziari buruzko galdeketak</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&veaction=edit&section=24" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor"><span>aldatu</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Kanpo estekak"><span>aldatu iturburu kodea</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Abertzaletasuna krisian</i> mahai-ingurua, <i>Argia</i> astekariak antolatua: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.argia.com/argia-astekaria/2191/sinestu-adostu-eta-ausartu-behar-du-abertzaletasunak/osoa">testua</a> eta <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.argia.com/multimedia/bideoa/abertzaletasuna-krisian">bideoa</a>.</li> <li><i>Abertzaletasuna Araban</i> mahai-ingurua, <i>Argia</i> astekariak antolatua: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.argia.com/larrun/htdocs/araba1.htm">testua</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.euskalnazionalismoa.ehu.es">Euskal nazionalismoari buruzko ikasketak EHUn</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Wikipedia:Esteka_hautsia" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Esteka hautsia"><span title=" Data honetatik dago hautsita esteka: otsaila 2021">Betiko hautsitako esteka</span></a></i>]</span></sup></li></ul> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b>Wikimedia proiektuak</b></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3336983" class="extiw" title="wikidata:Q3336983">Q3336983</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Basque_nationalism">Basque nationalism</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q3336983%22">Q3336983</a></span></span></li></ul> <hr /> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> Datuak:</span> <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q3336983" class="extiw" title="wikidata:Q3336983">Q3336983</a></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> Multimedia:</span> <span class="uid"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Basque_nationalism">Basque nationalism</a></span> / <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q3336983%22">Q3336983</a></span></span></li></ul> </div></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9236167"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9236165"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Europako_estaturik_gabeko_nazioak_eta_herrialdeak" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9236167"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9235565">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-ikusi"><a href="/wiki/Txantiloi:Navbox" title="Txantiloi:Navbox"><abbr title="Txantiloi hau ikusi" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">i</abbr></a></li><li class="nv-eztabaida"><a href="/w/index.php?title=Txantiloi_eztabaida:Navbox&action=edit&redlink=1" class="new" title="Txantiloi eztabaida:Navbox (sortu gabe)"><abbr title="Txantiloi hau eztabaidatu" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">e</abbr></a></li><li class="nv-aldatu"><a class="external text" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Txantiloi:Navbox&action=edit"><abbr title="Txantiloi hau aldatu" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">a</abbr></a></li></ul></div><div id="Europako_estaturik_gabeko_nazioak_eta_herrialdeak" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Estaturik_gabeko_nazio" title="Estaturik gabeko nazio">Europako estaturik gabeko nazioak eta herrialdeak</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg/22px-Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg/33px-Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg/44px-Flag_of_Valle_d%27Aosta.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Aostako_Harana" title="Aostako Harana">Aostako Harana</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Brittany.svg/22px-Flag_of_Brittany.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Brittany.svg/33px-Flag_of_Brittany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Flag_of_Brittany.svg/44px-Flag_of_Brittany.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></span></span> </span><a href="/wiki/Bretainia" title="Bretainia">Bretainia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/22px-Flag_of_Scotland.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/33px-Flag_of_Scotland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Flag_of_Scotland.svg/44px-Flag_of_Scotland.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Eskozia" title="Eskozia">Eskozia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/22px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png" decoding="async" width="22" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/33px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_the_Basque_Country.svg/44px-Flag_of_the_Basque_Country.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="560" /></span></span> </span><a href="/wiki/Euskal_Herria" title="Euskal Herria">Euskal Herria</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/22px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/33px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Flag_of_the_Faroe_Islands.svg/44px-Flag_of_the_Faroe_Islands.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/Faroeak" title="Faroeak">Faroeak</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Flanders.svg/22px-Flag_of_Flanders.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Flanders.svg/33px-Flag_of_Flanders.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Flag_of_Flanders.svg/44px-Flag_of_Flanders.svg.png 2x" data-file-width="941" data-file-height="627" /></span></span> </span><a href="/wiki/Flandria" title="Flandria">Flandria</a> · <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Flag_of_Gagauzia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Gagauzia.svg/20px-Flag_of_Gagauzia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Gagauzia.svg/30px-Flag_of_Gagauzia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Gagauzia.svg/40px-Flag_of_Gagauzia.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <a href="/wiki/Gagauzia" title="Gagauzia">Gagauzia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/22px-Flag_of_Wales.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/33px-Flag_of_Wales.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Flag_of_Wales.svg/44px-Flag_of_Wales.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480" /></span></span> </span><a href="/wiki/Gales" title="Gales">Gales</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Galicia.svg/22px-Flag_of_Galicia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Galicia.svg/33px-Flag_of_Galicia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Flag_of_Galicia.svg/44px-Flag_of_Galicia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/Galizia" title="Galizia">Galizia</a> · <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Four_Provinces_Flag.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Four_Provinces_Flag.svg/25px-Four_Provinces_Flag.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Four_Provinces_Flag.svg/38px-Four_Provinces_Flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Four_Provinces_Flag.svg/50px-Four_Provinces_Flag.svg.png 2x" data-file-width="1320" data-file-height="680" /></a></span> <a href="/wiki/Irlanda" title="Irlanda">Irlanda</a>** · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Katalunia" title="Katalunia"><img alt="Katalunia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Catalonia.svg/22px-Flag_of_Catalonia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Catalonia.svg/33px-Flag_of_Catalonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Catalonia.svg/44px-Flag_of_Catalonia.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /></a></span></span> <a href="/wiki/Katalan_Herriak" title="Katalan Herriak">Katalan Herriak</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/22px-Flag_of_Cornwall.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/33px-Flag_of_Cornwall.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Cornwall.svg/44px-Flag_of_Cornwall.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/Kornualles" title="Kornualles">Kornualles</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Flag_of_Corsica.svg/22px-Flag_of_Corsica.svg.png" decoding="async" width="22" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Flag_of_Corsica.svg/33px-Flag_of_Corsica.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7c/Flag_of_Corsica.svg/44px-Flag_of_Corsica.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="450" /></span></span> </span><a href="/wiki/Korsika" title="Korsika">Korsika</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sami_flag.svg/22px-Sami_flag.svg.png" decoding="async" width="22" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sami_flag.svg/33px-Sami_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Sami_flag.svg/44px-Sami_flag.svg.png 2x" data-file-width="808" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/S%C3%A1pmi" title="Sápmi">Laponia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg/22px-Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg/33px-Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg/44px-Flag_of_the_Isle_of_Mann.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/Man" title="Man">Man</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg/22px-Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg/33px-Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg/44px-Flag_of_Occitania_%28with_star%29.svg.png 2x" data-file-width="798" data-file-height="531" /></span></span> </span><a href="/wiki/Okzitania" title="Okzitania">Okzitania</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Sardinia.svg/22px-Flag_of_Sardinia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Sardinia.svg/33px-Flag_of_Sardinia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Sardinia.svg/44px-Flag_of_Sardinia.svg.png 2x" data-file-width="895" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/Sardinia" title="Sardinia">Sardinia</a> * <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Flag_of_Upper_Silesia.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Flag_of_Upper_Silesia.png/20px-Flag_of_Upper_Silesia.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Flag_of_Upper_Silesia.png/30px-Flag_of_Upper_Silesia.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Flag_of_Upper_Silesia.png/40px-Flag_of_Upper_Silesia.png 2x" data-file-width="1199" data-file-height="765" /></a></span> <a href="/wiki/Silesia_Garaia" title="Silesia Garaia">Silesia Garaia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg/22px-Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg/33px-Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg/44px-Flag_of_Sicily_%28revised%29.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="530" /></span></span> </span><a href="/wiki/Sizilia" title="Sizilia">Sizilia</a> · <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Wallonia.svg/22px-Flag_of_Wallonia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Wallonia.svg/33px-Flag_of_Wallonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_Wallonia.svg/44px-Flag_of_Wallonia.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/Valonia" title="Valonia">Valonia</a> * <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fitxategi:Flag_of_South_Tyrol.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_South_Tyrol.svg/20px-Flag_of_South_Tyrol.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_South_Tyrol.svg/30px-Flag_of_South_Tyrol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_South_Tyrol.svg/40px-Flag_of_South_Tyrol.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/Hego_Tirol" class="mw-redirect" title="Hego Tirol">Hego Tirol</a> * <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/22px-Frisian_flag.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/33px-Frisian_flag.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Frisian_flag.svg/44px-Frisian_flag.svg.png 2x" data-file-width="910" data-file-height="630" /></span></span> </span><a href="/wiki/Frisia" title="Frisia">Frisia</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><ul><li>Irlandaren 3/4ak barne hartzen dituen <a href="/wiki/Irlandako_Errepublika" class="mw-redirect" title="Irlandako Errepublika">Irlandako Errepublika</a> estatua badago, baina ez du herrialde edo uhartea osoa barne hartzen.</li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&oldid=9950565">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&oldid=9950565</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Eusko_abertzaletasuna" title="Kategoria:Eusko abertzaletasuna">Eusko abertzaletasuna</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:Kanpo_esteka_hautsiak_dituzten_orri_guztiak" title="Kategoria:Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak">Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orri guztiak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:Kanpo_esteka_hautsiak_dituzten_orriak_from_otsaila_2021" title="Kategoria:Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from otsaila 2021">Wikipedia:Kanpo esteka hautsiak dituzten orriak from otsaila 2021</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Betiko_hautsitako_kanpo_estekak_dituzten_artikuluak" title="Kategoria:Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak">Betiko hautsitako kanpo estekak dituzten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programako_artikuluak" title="Kategoria:Hezkuntza Programako artikuluak">Hezkuntza Programako artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programa/Geografia_eta_Historia" title="Kategoria:Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia">Hezkuntza Programa/Geografia eta Historia</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 26 urria 2024, 10:48.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Euskal_abertzaletasun&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-qxqtj","wgBackendResponseTime":171,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.528","walltime":"0.743","ppvisitednodes":{"value":10335,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":94405,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":25346,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":40098,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 513.439 1 -total"," 30.63% 157.265 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 23.95% 122.960 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 22.07% 113.320 1 Txantiloi:Europako_estaturik_gabeko_herrialdeak"," 21.36% 109.680 1 Txantiloi:Navbox"," 17.54% 90.035 15 Txantiloi:Category_handler"," 15.53% 79.753 17 Txantiloi:Bandera"," 12.86% 66.005 8 Txantiloi:Erreferentzia"," 12.53% 64.355 18 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 12.39% 63.612 7 Txantiloi:Apurtutako_esteka"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.116","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1479167,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7d588db968-9sxqx","timestamp":"20241104223824","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Euskal abertzaletasun","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Euskal_abertzaletasun","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3336983","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3336983","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-07-01T13:01:39Z","dateModified":"2024-10-26T09:48:49Z"}</script> </body> </html>