CINXE.COM
Dol Guldur – Wikipédia, a enciclopédia livre
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Dol Guldur – Wikipédia, a enciclopédia livre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ptwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janeiro","fevereiro","março","abril","maio","junho","julho","agosto","setembro","outubro","novembro","dezembro"],"wgRequestId":"97fdb75c-c45a-4bbf-be98-0f5a41f4bf99","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Dol_Guldur","wgTitle":"Dol Guldur","wgCurRevisionId":63428373,"wgRevisionId":63428373,"wgArticleId":492015,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["!CS1 inglês-fontes em língua (en)","!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores","!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN","Cidades e vilas da Terra Média","Castelos e fortalezas da Terra Média"],"wgPageViewLanguage":"pt","wgPageContentLanguage":"pt","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Dol_Guldur","wgRelevantArticleId":492015,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1755479","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.30"};RLSTATE={"ext.gadget.FeedbackHighlight-base":"ready", "ext.gadget.keepPDU":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Topicon","ext.gadget.Metacaixa","ext.gadget.TitleRewrite","ext.gadget.ElementosOcultaveis","ext.gadget.FeedbackHighlight","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.NewVillagePump","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.requestForAdminship", "ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.PagesForDeletion","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pt&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&modules=ext.gadget.FeedbackHighlight-base%2CkeepPDU&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Dol Guldur – Wikipédia, a enciclopédia livre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pt.m.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (pt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="''Feed'' Atom Wikipédia" href="/w/index.php?title=Especial:Mudan%C3%A7as_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Dol_Guldur rootpage-Dol_Guldur skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar para o conteúdo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="''Site''"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegação </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" title="Visitar a página principal [z]" accesskey="z"><span>Página principal</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Conte%C3%BAdo_destacado"><span>Conteúdo destacado</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Eventos_atuais" title="Informação temática sobre eventos atuais"><span>Eventos atuais</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Esplanada"><span>Esplanada</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleat%C3%B3ria" title="Carregar página aleatória [x]" accesskey="x"><span>Página aleatória</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%C3%8Dndice"><span>Portais</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Informe_um_erro"><span>Informar um erro</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_especiais"><span>Páginas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Colaboração </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-welcome" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Boas-vindas"><span>Boas-vindas</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_principal" title="Um local reservado para auxílio."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-Páginas-de-testes-públicas" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_de_testes"><span>Páginas de testes públicas</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Portal_comunit%C3%A1rio" title="Sobre o projeto"><span>Portal comunitário</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mudan%C3%A7as_recentes" title="Uma lista de mudanças recentes nesta wiki [r]" accesskey="r"><span>Mudanças recentes</span></a></li><li id="n-maintenance" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Manuten%C3%A7%C3%A3o"><span>Manutenção</span></a></li><li id="n-createpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Guia_de_edi%C3%A7%C3%A3o/Como_come%C3%A7ar_uma_p%C3%A1gina"><span>Criar página</span></a></li><li id="n-newpages-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_novas"><span>Páginas novas</span></a></li><li id="n-contact-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contato"><span>Contato</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pt.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Pesquisar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia" aria-label="Pesquisar na Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas pessoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspeto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspeto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pt.wikipedia.org&uselang=pt" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&returnto=Dol+Guldur" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório" class=""><span>Criar uma conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Dol+Guldur" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Mais opções" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas pessoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas pessoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu do utilizador" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=pt.wikipedia.org&uselang=pt"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&returnto=Dol+Guldur" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Criar uma conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&returnto=Dol+Guldur" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores sem sessão iniciada <a href="/wiki/Ajuda:Introduction" aria-label="Saiba mais sobre edição"><span>saber mais</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minhas_contribui%C3%A7%C3%B5es" title="Uma lista de edições feitas a partir deste endereço IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuições</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minha_discuss%C3%A3o" title="Discussão sobre edições feitas a partir deste endereço IP [n]" accesskey="n"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eocultar\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"pt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="''Site''"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteúdo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteúdo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Início</div> </a> </li> <li id="toc-Etimologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Etimologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Etimologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cenário_fictício" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Cenário_fictício"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Cenário fictício</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Cenário_fictício-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Cenário fictício</span> </button> <ul id="toc-Cenário_fictício-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Geografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Geografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Geografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-História" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#História"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>História</span> </div> </a> <ul id="toc-História-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Política" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Política"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Política</span> </div> </a> <ul id="toc-Política-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cultura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Cultura</span> </div> </a> <ul id="toc-Cultura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Adaptações" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Adaptações"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Adaptações</span> </div> </a> <ul id="toc-Adaptações-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ver_também" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ver_também"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Ver também</span> </div> </a> <ul id="toc-Ver_também-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referências" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referências"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Referências</span> </div> </a> <ul id="toc-Referências-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Índice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Dol Guldur</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir para um artigo noutra língua. Disponível em 23 línguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-23" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">23 línguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB-%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D1%80" title="Дол-Гулдур — bielorrusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Дол-Гулдур" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB_%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D1%80" title="Дол Гулдур — búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Дол Гулдур" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — bósnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bósnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — catalão" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalão" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur_(Mittelerde)" title="Dol Guldur (Mittelerde) — alemão" lang="de" hreflang="de" data-title="Dol Guldur (Mittelerde)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemão" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — inglês" lang="en" hreflang="en" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglês" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — espanhol" lang="es" hreflang="es" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — estónio" lang="et" hreflang="et" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estónio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84_%DA%AF%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="دول گلدور — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="دول گلدور" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — finlandês" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — francês" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francês" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — neerlandês" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur_(Tolkien)" title="Dol Guldur (Tolkien) — norueguês bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Dol Guldur (Tolkien)" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norueguês bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB_%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D1%80" title="Дол Гулдур — russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Дол Гулдур" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB_%D0%93%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D1%80" title="Дол Гулдур — sérvio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Дол Гулдур" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="sérvio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A5_%E0%B8%81%E0%B8%B8%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="โดล กุลดัวร์ — tailandês" lang="th" hreflang="th" data-title="โดล กุลดัวร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandês" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Dol_Guldur" title="Dol Guldur — turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Dol Guldur" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BB-%D2%90%D1%83%D0%BB%D0%B4%D1%83%D1%80" title="Дол-Ґулдур — ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Дол-Ґулдур" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%9A%E7%88%BE%E5%93%A5%E5%A4%9A" title="多爾哥多 — chinês" lang="zh" hreflang="zh" data-title="多爾哥多" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinês" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1755479#sitelinks-wikipedia" title="Editar hiperligações interlínguas" class="wbc-editpage">Editar hiperligações</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaços nominais"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dol_Guldur" title="Ver a página de conteúdo [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discuss%C3%A3o:Dol_Guldur" rel="discussion" title="Discussão sobre o conteúdo da página [t]" accesskey="t"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mudar a variante da língua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">português</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dol_Guldur"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=history" title="Edições anteriores desta página. [h]" accesskey="h"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mais opções" > <div class="vector-menu-heading"> Operações </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Dol_Guldur"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=history"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Geral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_afluentes/Dol_Guldur" title="Lista de todas as páginas que contêm hiperligações para esta [j]" accesskey="j"><span>Páginas afluentes</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Altera%C3%A7%C3%B5es_relacionadas/Dol_Guldur" rel="nofollow" title="Mudanças recentes nas páginas para as quais esta contém hiperligações [k]" accesskey="k"><span>Alterações relacionadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pt.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Carregar_ficheiro" title="Carregar ficheiros [u]" accesskey="u"><span>Carregar ficheiro</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&oldid=63428373" title="Hiperligação permanente para esta revisão desta página"><span>Hiperligação permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=info" title="Mais informações sobre esta página"><span>Informações da página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Dol_Guldur&id=63428373&wpFormIdentifier=titleform" title="Informação sobre como citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FDol_Guldur"><span>Obter URL encurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FDol_Guldur"><span>Descarregar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Livro&bookcmd=book_creator&referer=Dol+Guldur"><span>Criar um livro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Dol_Guldur&action=show-download-screen"><span>Descarregar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&printable=yes" title="Versão para impressão desta página [p]" accesskey="p"><span>Versão para impressão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros projetos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1755479" title="Hiperligação para o elemento do repositório de dados [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspeto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pt" dir="ltr"><div class="hatnote"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Disambig_grey.svg/20px-Disambig_grey.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Disambig_grey.svg/30px-Disambig_grey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Disambig_grey.svg/40px-Disambig_grey.svg.png 2x" data-file-width="260" data-file-height="200" /></span></span> <b>Nota:</b> Para o álbum de Summoning, veja <a href="/wiki/Dol_Guldur_(%C3%A1lbum)" class="mw-redirect" title="Dol Guldur (álbum)">Dol Guldur (álbum)</a>.</div> <table class="infobox infobox_v2" cellpadding="3" border="0" style="width: 22em; text-align: left; font-size: 88%;"> <tbody><tr> <th colspan="2" class="topo padrão" style="background-color: #69a0f3; color: black; text-align: center; font-size: 120%; line-height: 1.5em; padding: 3px;"><span class="">Dol Guldur</span> </th></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; background-color: #69a0f3; color: black; text-align:center;">Informações </th></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Criado por </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;"><a href="/wiki/J._R._R._Tolkien" title="J. R. R. Tolkien">J. R. R. Tolkien</a> </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Tipo </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;">Fortaleza </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Fundador </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;"><a href="/wiki/Sauron" title="Sauron">Sauron</a> </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Senhor </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;">Sauron<br /><a href="/wiki/Kham%C3%BBl" class="mw-redirect" title="Khamûl">Khamûl</a> </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Localizações </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;"><a href="/wiki/Floresta_das_Trevas" class="mw-redirect" title="Floresta das Trevas">Floresta das Trevas</a> </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight: bold; width: 40%;">Origem </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left;"><a href="/wiki/Terra_M%C3%A9dia" title="Terra Média">Terra Média</a> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Dol Guldur</b> (sindarin: "Colina da Bruxaria" ou "Monte da Feitiçaria")<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span>[</span>1<span>]</span></a></sup> era a fortaleza de <a href="/wiki/Sauron" title="Sauron">Sauron</a> na <a href="/wiki/Floresta_das_Trevas" class="mw-redirect" title="Floresta das Trevas">Floresta das Trevas</a> (<i>Mirkwood</i>, em inglês) no mundo fictício da <a href="/wiki/Terra_M%C3%A9dia" title="Terra Média">Terra Média</a>, de <a href="/wiki/J._R._R._Tolkien" title="J. R. R. Tolkien">J. R. R. Tolkien</a>. É mencionada pela primeira vez (como "masmorras do <a href="/wiki/Sauron" title="Sauron">Necromante</a>") em <i><a href="/wiki/O_Hobbit" title="O Hobbit">O Hobbit</a></i>.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span>[</span>2<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span>[</span>3<span>]</span></a></sup> O próprio morro e suas rochas formam o ponto mais alto na parte sudoeste da floresta. Antes da ocupação de Sauron era chamada de <i>Amon Lanc</i> ("Colina Nua" ou "Monte Nu").<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span>[</span>4<span>]</span></a></sup> Ficava perto da borda ocidental da floresta, através de <a href="/wiki/Anduin" class="mw-redirect" title="Anduin">Anduin</a> até <a href="/wiki/Lothl%C3%B3rien" title="Lothlórien">Lothlórien</a>. Em uma passagem que parece aplicar-se o nome de <i>Dol Guldur</i>, principalmente, à fortaleza, em vez da colina estéril que subia acima, a Comitiva do Anel à primeira vista a avistou a partir de Cerin Amroth em Lórien.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span>[</span>5<span>]</span></a></sup> </p><p>Na Segunda Era, antes de Sauron ocupar a colina, Elfos do <a href="/wiki/Floresta_das_Trevas" class="mw-redirect" title="Floresta das Trevas">Reino da Floresta</a> sob Oropher, pai de Thranduil, povoaram a área de Rhovanion em torno de Amon Lanc, mas retiraram-se ao norte, evidentemente, para evitar conflitos com Lórien e <a href="/wiki/Moria" title="Moria">Moria</a>. Os Sábios perceberam o mal crescendo lá no início da Terceira Era, a partir de cerca do ano de 1100.<sup id="cite_ref-AppB-TA1100_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA1100-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span>[</span>7<span>]</span></a></sup> Durante o final da Terceira Era, Sauron usou esta fortaleza como base para atacar Lothlórien e a área circundante.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span>[</span>8<span>]</span></a></sup> Tolkien sugeriu que o Senhor das Trevas se estabeleceu em Dol Guldur como o foco de sua ascensão durante o período antes da <a href="/wiki/Guerra_do_Anel" title="Guerra do Anel">Guerra do Anel</a>, em parte, para que pudesse procurar o <a href="/wiki/Anel_de_Sauron" class="mw-redirect" title="Anel de Sauron">Um Anel</a> nos Campos de Lis apenas até o rio.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span>[</span>9<span>]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimologia">Etimologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=1" title="Editar secção: Etimologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=1" title="Editar código-fonte da secção: Etimologia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De acordo com <i>Contos Inacabados de Númenor e da Terra Média</i>, Dol Guldur era originalmente conhecida na linguagem fictícia sindarin de Tolkien como <i>Amon Lanc</i> ("monte nu", de <i>amon</i> "monte" e <i>lanc</i> "nu" ou "pelado").<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span>[</span>10<span>]</span></a></sup> Depois que Sauron veio a residir lá, tornou-se conhecida como <i>Dol Guldur</i> ("Colina da Bruxaria"), adquirindo uma conotação de corrupção e mal. A palavra <i>dol</i> significa estritamente "cabeça" em élfico, mas é frequentemente aplicada aos montes ou montanhas na obra de Tolkien, como em <i><a href="/w/index.php?title=Dol_Amroth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dol Amroth (página não existe)">Dol Amroth</a></i> e <i><a href="/w/index.php?title=Dol_Baran&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dol Baran (página não existe)">Dol Baran</a></i>.<sup id="cite_ref-Silmarillion-Etymology_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Silmarillion-Etymology-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> A palavra <i>guldur</i> significa "magia negra": <i>gûl</i> significa "feitiçaria, magia", do caule <i>ngol</i> ou <i>nólë</i> que significa "longo estudo, sabedoria, conhecimento"; e <i>dûr</i> que significa "escuro".<sup id="cite_ref-Silmarillion-Etymology_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Silmarillion-Etymology-11"><span>[</span>11<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Cenário_fictício"><span id="Cen.C3.A1rio_fict.C3.ADcio"></span>Cenário fictício</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=2" title="Editar secção: Cenário fictício" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=2" title="Editar código-fonte da secção: Cenário fictício"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Geografia">Geografia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=3" title="Editar secção: Geografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=3" title="Editar código-fonte da secção: Geografia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Dol Guldur aparece nos mapas publicados em <i>O Senhor dos Anéis</i>. O monte subia acima do rio Anduin em frente a Lórien dentro da grande floresta a leste do rio. A influência de Sauron causou uma grande sombra de doença e morte caindo sobre a floresta, que ficou conhecida como <a href="/wiki/Floresta_das_Trevas" class="mw-redirect" title="Floresta das Trevas">Floresta das Trevas</a>.<sup id="cite_ref-PrologueofMirk_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-PrologueofMirk-12"><span>[</span>12<span>]</span></a></sup> </p><p>Ao nordeste do outro lado da Floresta estavam os reinos de Thranduil e <a href="/wiki/Erebor" title="Erebor">Erebor</a>, a Montanha Solitária. Mais ao norte, estava <a href="/wiki/Ered_Mithrin" class="mw-redirect" title="Ered Mithrin">Ered Mithrin</a>, as Montanhas Cinzentas, onde os <a href="/wiki/An%C3%B5es_(Tolkien)" title="Anões (Tolkien)">Anões</a> por sua vez prosperaram. </p><p>De acordo com os apêndices do livro, em uma reunião na Floresta após a derrota de Sauron, <a href="/wiki/Celeborn" title="Celeborn">Celeborn</a> e Thranduil rebatizaram-na de floresta <i>Eryn Lasgalen</i>, "Floresta das Folhas Verdes".<sup id="cite_ref-Naming_of_Wood_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Naming_of_Wood-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> Thranduil reivindicou as regiões do norte da Floresta até o sul das montanhas no centro da Floresta (a Emyn Duir), e Celeborn tomou a parte sul da Floresta abaixo do Narrows, as chamando de Leste de Lórien.<sup id="cite_ref-Naming_of_Wood_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Naming_of_Wood-13"><span>[</span>13<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="História"><span id="Hist.C3.B3ria"></span>História</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=4" title="Editar secção: História" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=4" title="Editar código-fonte da secção: História"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Battle_Under_the_Trees.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Battle_Under_the_Trees.jpg/300px-Battle_Under_the_Trees.jpg" decoding="async" width="300" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Battle_Under_the_Trees.jpg/450px-Battle_Under_the_Trees.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fb/Battle_Under_the_Trees.jpg 2x" data-file-width="561" data-file-height="447" /></a><figcaption>A Batalha sob as Árvores.</figcaption></figure> <p>A história fictícia de Dol Guldur é definida através de várias das obras de Tolkien, incluindo <i><a href="/wiki/O_Senhor_dos_An%C3%A9is" title="O Senhor dos Anéis">O Senhor dos Anéis</a></i>, <i><a href="/wiki/O_Hobbit" title="O Hobbit">O Hobbit</a></i>, <i><a href="/wiki/O_Silmarillion" title="O Silmarillion">O Silmarillion</a></i> e <i>Contos Inacabados</i>. A história de Sauron no local começa na Terceira Era, por volta do ano de 1100.<sup id="cite_ref-AppB-TA1100_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA1100-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> Devido à sua situação dentro da <a href="/wiki/Floresta_das_Trevas" class="mw-redirect" title="Floresta das Trevas">Floresta das Trevas</a> e a leste de <a href="/wiki/Lothl%C3%B3rien" title="Lothlórien">Lórien</a>, Dol Guldur era uma fortaleza chave no retorno de Sauron ao poder. </p><p>Depois que Sauron foi derrotado na Guerra da Última Aliança, ele retirou-se para Amon Lanc e construiu uma fortaleza, onde se escondeu em sigilo enquanto recuperava sua força. À medida que a força do mal que lá residia tornou-se evidente para o mundo exterior, ele foi nomeado O Necromante.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> Não era conhecido na primeira vez que Sauron tinha recuperado sua forma física e estava cuidando de sua própria saúde; acreditava-se que um <i><a href="/wiki/Nazg%C3%BBl" title="Nazgûl">Nazgûl</a></i> havia dominado a torre e terras.<sup id="cite_ref-AppB-TA1100_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA1100-6"><span>[</span>6<span>]</span></a></sup> Mas, como o poder cresceu em força, <a href="/wiki/Gandalf" title="Gandalf">Gandalf, o Cinzento</a>, ficou desconfiado e no ano de 2063 viajou para Dol Guldur para investigar.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-AppB-TA2063_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2063-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> Sauron antecipou sua vinda e retirou-se ao Oriente para permanecer oculto em segredo.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-2" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-AppB-TA2063_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2063-15"><span>[</span>15<span>]</span></a></sup> Assim começou o que mais tarde ficou conhecido como <i>A Paz Vigilante</i>, que durou até 2460 da Terceira Era, quando Sauron finalmente retornou para Dol Guldur depois de anos de clandestinidade.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span>[</span>16<span>]</span></a></sup> </p><p>Em 2845 da Terceira Era, <a href="/wiki/Lista_de_an%C3%B5es_da_Terra-m%C3%A9dia#Thráin_II" class="mw-redirect" title="Lista de anões da Terra-média">Thráin Segundo</a>, rei do povo de Durin, o último portador de um dos Sete Anéis do Poder dados aos <a href="/wiki/An%C3%B5es_(Tolkien)" title="Anões (Tolkien)">Anões</a>, foi capturado pelas forças de Sauron e foi mantido em Dol Guldur, onde ele rendeu o seu anel a Sauron sob tortura.<sup id="cite_ref-Thrain's_Torture_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Thrain's_Torture-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span>[</span>18<span>]</span></a></sup> Gandalf foi novamente para Dol Guldur em 2850 para investigar as suspeitas do poder que estava nascendo, descobrindo que este era de fato Sauron, e encontrou Thráin nas masmorras perto da morte.<sup id="cite_ref-Thrain's_Torture_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Thrain's_Torture-17"><span>[</span>17<span>]</span></a></sup> Thráin tinha esquecido o seu próprio nome, mas deu um mapa a Gandalf, e uma chave para a <a href="/wiki/Erebor" title="Erebor">Montanha Solitária</a> ao seu filho, <a href="/wiki/Thorin_Escudo_de_Carvalho" class="mw-redirect" title="Thorin Escudo de Carvalho">Thorin Escudo de Carvalho</a>.<sup id="cite_ref-AppB-TA2850_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2850-19"><span>[</span>19<span>]</span></a></sup> Mais uma vez antecipando o Sábio, Sauron deixou Dol Guldur para <a href="/wiki/Mordor" title="Mordor">Mordor</a> no ano de 2941.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span>[</span>20<span>]</span></a></sup> Dez anos mais tarde, quando Sauron revelou-se abertamente em Mordor, enviou três Nazgûl para reocuparem Dol Guldur.<sup id="cite_ref-AppB-TA2951_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2951-21"><span>[</span>21<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Nazg%C3%BBl" title="Nazgûl">Khamûl</a> (um dos três) comandou a Fortaleza na ausência de Sauron.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span>[</span>22<span>]</span></a></sup> Em março de 3018, escoteiros de Dol Guldur tornaram-se cientes de que <a href="/wiki/Gollum" title="Gollum">Gollum</a> tinha sido trazido para a Floresta das Trevas e estava sendo mantido prisioneiro por Thranduil.<sup id="cite_ref-Aragon_Gollum_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Aragon_Gollum-23"><span>[</span>23<span>]</span></a></sup> Em 20 de junho de 3018, orcs de Dol Guldur atacaram os <a href="/wiki/Elfos_(Tolkien)" title="Elfos (Tolkien)">Elfos</a> que prendiam Gollum; no caos, ele escapou e desapareceu. </p><p>Em março de 3019, durante os últimos dias da <a href="/wiki/Guerra_do_Anel" title="Guerra do Anel">Guerra do Anel</a>, Dol Guldur enviou forças contra os reinos de <a href="/wiki/Lothl%C3%B3rien" title="Lothlórien">Lothlórien</a> e Thranduil no que veio a ser conhecido como a Batalha de Lothlórien e da Floresta das Trevas: três ataques a Lórien (11, 15 e 22 de março) e um, "A Batalha sob as Árvores", contra Thranduil (15 de Março). Todos foram ferozmente combatidos, mas o poder de Galadriel e a força dos Elfos revelou-se demasiado grande para Dol Guldur superar. Após a derrota de Sauron em 25 de março, Celeborn marchou em Dol Guldur e a derrubou. Galadriel então destruiu a fortaleza para que a floresta ficasse livre da sombra da torre (Estas batalhas são todas descritas no Apêndice B de <i>O Senhor dos Anéis</i>, de acordo com as entradas para as datas envolvidas, e após a entrada em 25 de março). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Política"><span id="Pol.C3.ADtica"></span>Política</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=5" title="Editar secção: Política" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=5" title="Editar código-fonte da secção: Política"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tolkien descreveu como, na história de Dol Guldur, a crescente atividade e poder de Sauron aumentou as tensões entre os seus inimigos. Os Sábios (vários senhores élficos e <a href="/wiki/Istari" class="mw-redirect" title="Istari">Magos</a> — incluindo <a href="/wiki/Gandalf" title="Gandalf">Gandalf, o Cinzento</a>) haviam sentido um poder maligno crescendo em Dol Guldur, e eles tentaram determinar se Sauron estava vivo e recuperava suas forças. Tolkien tinha retratado a guerra travada pela Última Aliança de Elfos e Homens contra Sauron no final da Segunda Era como uma luta devastadora,<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-3" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Saruman's_Betrayal-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> algo que os Sábios esperavam não ter que repetir. Em resposta à crescente ameaça em Dol Guldur, formaram o Conselho Branco no ano de 2463 da Terceira Era, logo após o retorno do inimigo à fortaleza. Muito mais tarde, em 2850, Gandalf se infiltrou na área para investigar Dol Guldur, e descobriu que a presença maligna cuja identidade ele havia suspeitado por muito tempo era de fato Sauron.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-4" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-AppB-TA2850_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2850-19"><span>[</span>19<span>]</span></a></sup> No ano seguinte, ele pressionou o Conselho Branco a um ataque contra o inimigo. </p><p>Porém Saruman, o chefe do Conselho, que havia sido corrompido pelo desejo do <a href="/wiki/Anel_de_Sauron" class="mw-redirect" title="Anel de Sauron">Um Anel</a> de Sauron, opondo-se a este movimento, garantindo-lhes que sem o Anel Sauron não poderia recuperar sua força total.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-5" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Saruman's_Betrayal-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-AppB-TA2851_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2851-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup> Ele dispensou o Conselho, sugerindo que o Anel provavelmente tinha sido perdido no rio <a href="/wiki/Anduin" class="mw-redirect" title="Anduin">Anduin</a> e tinha sido levado para o mar.<sup id="cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-Saruman's_Betrayal-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> Mas, na verdade, ele mesmo estava procurando o Um Anel, e nessa busca secretamente traiu o Conselho.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span>[</span>26<span>]</span></a></sup> Acreditava que o Anel estava escondido nos Campos de Lis, não muito longe de Dol Guldur, e foi procurá-lo lá. Por Isildur ter perecido nos Campos de Lis, quando seu exército foi emboscado por <a href="/wiki/Orcs_(Terra_M%C3%A9dia)" title="Orcs (Terra Média)">orcs</a> após a derrota de Sauron — e foi Isildur que tinha tomado o Anel de Sauron e foi seu último portador conhecido. Saruman, portanto, não queria que Sauron fosse perturbado, na esperança de que, se ele continuasse sua busca, o Anel poderia se revelar na tentativa de chegar ao seu verdadeiro e único mestre.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-6" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-AppB-TA2851_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-AppB-TA2851-25"><span>[</span>25<span>]</span></a></sup> </p><p>Sauron, portanto, foi deixado aos seus meios. Gandalf permaneceu incomodado com a presença do inimigo, e ao Conselho Branco no ano de 2941 mais uma vez ele argumentou que um ataque a Dol Guldur era inevitável e necessário para a segurança da Terra Média e seus povos.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-7" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-3" class="reference"><a href="#cite_note-Saruman's_Betrayal-24"><span>[</span>24<span>]</span></a></sup> Saruman concordou desta vez, mas só porque ele tinha descoberto dois anos antes que Sauron também estava procurando o Um Anel nos Campos de Lis.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span>[</span>27<span>]</span></a></sup> Saruman esperava também que com Sauron e seus servos fora do caminho, ele mesmo poderia ter mais tempo livre para continuar a busca.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span>[</span>28<span>]</span></a></sup> O Conselho reuniu suas forças e dirigiu Sauron de Dol Guldur.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-8" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup> Mas a vitória foi vazia: Sauron havia previsto e se preparou com antecedência para o ataque, e viajou em segredo para <a href="/wiki/Mordor" title="Mordor">Mordor</a> para reconstruir <a href="/wiki/Barad-d%C3%BBr" title="Barad-dûr">Barad-dûr</a> para ser seu novo santuário — e Dol Guldur foi logo reocupada pelos <i>Nazgûl</i> enviados por Sauron de Mordor.<sup id="cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-9" class="reference"><a href="#cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span>[</span>14<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span>[</span>29<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span>[</span>30<span>]</span></a></sup> Não foi até a Guerra do Anel, quando Saruman foi desmascarado e Sauron caiu, que os sábios finalmente purificaram a influência escura de Dol Guldur.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span>[</span>31<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cultura">Cultura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=6" title="Editar secção: Cultura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=6" title="Editar código-fonte da secção: Cultura"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>No universo de Tolkien, a Floresta das Trevas é predominantemente povoada por elfos,<sup id="cite_ref-Angie_Errigo#1_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Angie_Errigo#1-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> incluindo o rei Oropher, seu filho Thranduil e o neto <a href="/wiki/Legolas" class="mw-redirect" title="Legolas">Legolas</a>.<sup id="cite_ref-Angie_Errigo#1_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Angie_Errigo#1-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span>[</span>33<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span>[</span>34<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span>[</span>35<span>]</span></a></sup> No entanto, a raça dos elfos silvestres são os habitantes predominantes da Floresta das Trevas.<sup id="cite_ref-seldom_seen_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-seldom_seen-36"><span>[</span>36<span>]</span></a></sup> Suas casas se encontram nas profundezas da floresta (como lembrado por <a href="/wiki/Aragorn" title="Aragorn">Aragorn</a> e Legolas quando a Companhia do Anel chegaram ao Silverlode) em <i>Fellowship of the Ring</i>.<sup id="cite_ref-seldom_seen_36-1" class="reference"><a href="#cite_note-seldom_seen-36"><span>[</span>36<span>]</span></a></sup> <a href="/wiki/Sauron" title="Sauron">Sauron</a> porém secretamente construiu uma fortaleza na região e, lentamente, tomou as regiões meridionais da terra dos elfos sem batalha ao longo do tempo.<sup id="cite_ref-Angie_Errigo#1_32-2" class="reference"><a href="#cite_note-Angie_Errigo#1-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> Como resultado, a floresta começou a sediar <a href="/wiki/Orcs_(Terra_M%C3%A9dia)" title="Orcs (Terra Média)">Orcs</a>, <a href="/wiki/Nazg%C3%BBl" title="Nazgûl">Nazgûl</a>, e aranhas gigantes.<sup id="cite_ref-Angie_Errigo#1_32-3" class="reference"><a href="#cite_note-Angie_Errigo#1-32"><span>[</span>32<span>]</span></a></sup> </p><p>Os elfos de <a href="/wiki/Lothl%C3%B3rien" title="Lothlórien">Lothlórien</a> liderados por <a href="/wiki/Galadriel" title="Galadriel">Galadriel</a> e <a href="/wiki/Celeborn" title="Celeborn">Celeborn</a> cruzaram o rio <a href="/wiki/Anduin" class="mw-redirect" title="Anduin">Anduin</a> para recuperar Amon Lanc após a derrota de Sauron, e a fortaleza foi destruída. Celeborn renomeou a terra de "Lórien Oriental", e elfos silvestres prosperaram no que anteriormente tinha sido a Floresta das Trevas.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span>[</span>37<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Adaptações"><span id="Adapta.C3.A7.C3.B5es"></span>Adaptações</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=7" title="Editar secção: Adaptações" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=7" title="Editar código-fonte da secção: Adaptações"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vários retratos de Dol Guldur estão incluídos no jogo <i>The Lord of the Rings Strategy Battle Game</i>, da <a href="/wiki/Games_Workshop" title="Games Workshop">Games Workshop</a>, aparecendo com destaque na "Queda do Necromante". Um certo número de inimigos estão listados, incluindo a Aranha Rainha, castelões de Dol Guldur, Sauron, o Necromante, o <a href="/wiki/Warg" title="Warg">Warg</a> Chefe Selvagem, e seus respectivos exércitos. Os Morcegos Gigantes também estão incluídos no jogo. Todo o conjunto de figuras do jogo é destaque no site da Games Workshop; estes são semelhantes em muitos aspectos aos da franquia <i><a href="/w/index.php?title=Warhammer_Fantasy_Battle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Warhammer Fantasy Battle (página não existe)">Warhammer</a></i>. </p><p>Dol Guldur tem sido destaque em muitas das adaptações de jogos de <i><a href="/wiki/O_Senhor_dos_An%C3%A9is" title="O Senhor dos Anéis">O Senhor dos Anéis</a></i>, incluindo a representação da editora <a href="/w/index.php?title=Iron_Crown_Enterprises&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iron Crown Enterprises (página não existe)">Iron Crown Enterprises</a>, que contém cenários e aventuras para o jogo <i><a href="/wiki/Middle-Earth_Role_Playing" title="Middle-Earth Role Playing">Middle-Earth Role Playing</a></i>. No jogo de estratégia de batalha <i><a href="/wiki/The_Lord_of_the_Rings:_The_Battle_for_Middle_Earth_II" class="mw-redirect" title="The Lord of the Rings: The Battle for Middle Earth II">The Lord of the Rings: The Battle for Middle Earth II</a></i>, Dol Guldur aparece como um edifício icônico.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span>[</span>38<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span>[</span>39<span>]</span></a></sup> O cenário-campanha chamado de "Assalto à Dol Guldur" aparece como a parte final da boa campanha.<sup id="cite_ref-Official_Game_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Official_Game-40"><span>[</span>40<span>]</span></a></sup> </p><p>Lançado em 1996, o álbum <i><a href="/wiki/Dol_Guldur_(%C3%A1lbum)" class="mw-redirect" title="Dol Guldur (álbum)">Dol Guldur</a></i> da banda de black metal <a href="/wiki/Summoning" title="Summoning">Summoning</a> apresenta o nome da fortaleza.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span>[</span>41<span>]</span></a></sup> </p><p>O artista canadense <a href="/wiki/John_Howe" title="John Howe">John Howe</a> retratou Dol Guldur em vários de seus esboços e desenhos.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span>[</span>42<span>]</span></a></sup> Howe desenhou estes para a <a href="/wiki/Electronic_Arts" title="Electronic Arts">Electronic Arts</a>.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span>[</span>43<span>]</span></a></sup> Em <i>Myth and Magic: The Art of John Howe</i>, ele inclui Dol Guldur entre outras fortalezas da Terra Média, como Dol Amroth.<sup id="cite_ref-Myth&Magic_44-0" class="reference"><a href="#cite_note-Myth&Magic-44"><span>[</span>44<span>]</span></a></sup> Além disso, Howe criou muitos desenhos para <a href="/wiki/Peter_Jackson" title="Peter Jackson">Peter Jackson</a> durante as filmagens de <i><a href="/wiki/O_Senhor_dos_An%C3%A9is_(s%C3%A9rie_de_filmes)" title="O Senhor dos Anéis (série de filmes)">O Senhor dos Anéis</a></i>, na Nova Zelândia, trabalhando pela Tolkien Enterprises, e também desenhou para o jogo de cartões colecionáveis da Terra Média da Iron Crown Enterprises, que menciona Dol Guldur no cartão de Gandalf.<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span>[</span>45<span>]</span></a></sup><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span>[</span>46<span>]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ver_também"><span id="Ver_tamb.C3.A9m"></span>Ver também</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&veaction=edit&section=8" title="Editar secção: Ver também" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Dol_Guldur&action=edit&section=8" title="Editar código-fonte da secção: Ver também"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Minas_Morgul" class="mw-redirect" title="Minas Morgul">Minas Morgul</a></li> <li><a href="/wiki/Isengard" title="Isengard">Isengard</a></li> <li><a href="/wiki/Colinas_de_Ferro" class="mw-redirect" title="Colinas de Ferro">Colinas de Ferro</a></li></ul> <h2 id="Referências" style="cursor: help;" title="Esta seção foi configurada para não ser editável diretamente. Edite a página toda ou a seção anterior em vez disso."><span id="Refer.C3.AAncias"></span>Referências</h2> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>O Silmarillion</i>, Índice, p. 324.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>O Hobbit</i>, "Uma Festa Inesperada", p. 34.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Nelson, Charles W. (2000). «6: The sins of Middle-earth, Tolkien's use of Allegory». <i>J.R.R. Tolkien and His Literary Resonances: Views of Middle-earth</i> (em inglês). [S.l.]: Greenwood Press. p. 86</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.atitle=6%3A+The+sins+of+Middle-earth%2C+Tolkien%27s+use+of+Allegory&rft.aufirst=Charles+W.&rft.aulast=Nelson&rft.btitle=J.R.R.+Tolkien+and+His+Literary+Resonances%3A+Views+of+Middle-earth&rft.date=2000&rft.genre=bookitem&rft.pages=86&rft.pub=Greenwood+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Unfinished Tales</i>, "Disaster of the Gladden Fields", p. 280, nota 12.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "Lothlórien", p. 366.</span> </li> <li id="cite_note-AppB-TA1100-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA1100_6-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA1100_6-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA1100_6-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 1100.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Unfinished Tales</i>, "O Desastre do Campo de Lis", p. 280, nota 14.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, entradas para 11, 15, e 21 de março de 3019 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Veja por exemplo, <i>O Silmarillion</i>, "Dos Anéis de Poder e da Terceira Era", p. 302.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Unfinished Tales</i>, Index, p. 418.</span> </li> <li id="cite_note-Silmarillion-Etymology-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Silmarillion-Etymology_11-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Silmarillion-Etymology_11-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>O Silmarillion</i>, Apêndice sobre Elementos em Quenya e Nomes em Sindarin.</span> </li> <li id="cite_note-PrologueofMirk-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PrologueofMirk_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, Prólogo, 1. Concerning Hobbits, p. 12.</span> </li> <li id="cite_note-Naming_of_Wood-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Naming_of_Wood_13-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Naming_of_Wood_13-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, após a entrada para 25 de março de 3019 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-Gandalf_Dol_Guldur-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-3">d</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-4">e</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-5">f</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-6">g</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-7">h</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-8">i</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Gandalf_Dol_Guldur_14-9">j</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "The Council of Elrond", p. 244.</span> </li> <li id="cite_note-AppB-TA2063-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2063_15-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2063_15-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 2063.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 2460.</span> </li> <li id="cite_note-Thrain's_Torture-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Thrain's_Torture_17-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Thrain's_Torture_17-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "O Conselho de Elrond", p. 261.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 2845.</span> </li> <li id="cite_note-AppB-TA2850-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2850_19-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2850_19-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A.2850.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 2941.</span> </li> <li id="cite_note-AppB-TA2951-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-AppB-TA2951_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, T.A. 2951.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Contos Inacabados</i>, "A Caça do Anel", p. 338, p. 352 (nota 1).</span> </li> <li id="cite_note-Aragon_Gollum-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Aragon_Gollum_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "O Conselho de Elrond", p. 247</span> </li> <li id="cite_note-Saruman's_Betrayal-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Saruman's_Betrayal_24-3">d</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "O Concelho de Elrond", pp. 258-259.</span> </li> <li id="cite_note-AppB-TA2851-25"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2851_25-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-AppB-TA2851_25-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, 2851 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Rutledge, Fleming (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.co.uk/books?id=FRiViwMylSUC&pg=PA100&dq=dol+guldur&lr=&ei=CkheSJmyEJSCjwGpt_z4Bg&sig=ctJrmSsUQQUE54FmB6cCIdbDnxw#PPA100,M1"><i>The Battle for Middle-earth: Tolkien's Divine Design in The Lord of the Rings</i></a>. [S.l.]: Wm. B. Eerdmans Publishing. p. 100. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-8028-2497-4" title="Especial:Fontes de livros/978-0-8028-2497-4">978-0-8028-2497-4</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.aufirst=Fleming&rft.aulast=Rutledge&rft.btitle=The+Battle+for+Middle-earth%3A+Tolkien%27s+Divine+Design+in+The+Lord+of+the+Rings&rft.date=2004&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-8028-2497-4&rft.pages=100&rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.co.uk%2Fbooks%3Fid%3DFRiViwMylSUC%26pg%3DPA100%26dq%3Ddol%2Bguldur%26lr%3D%26ei%3DCkheSJmyEJSCjwGpt_z4Bg%26sig%3DctJrmSsUQQUE54FmB6cCIdbDnxw%23PPA100%2CM1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, 2939 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>O Silmarillion</i>, "Dos Anéis de Poder e da Terceira Era", p. 301–2.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, 2941 e 2951 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Fellowship of the Ring</i>, "The Shadow of the Past", p. 42: <i>"Parecia que o poder maligno na Floresta das Trevas havia sido expulso pelo Conselho Branco para reaparecer em uma força maior nas velhas fortalezas de Mordor ..."</i></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Return of the King</i>, Apêndice B, a discussão depois de 25 de março de 3019 da Terceira Era.</span> </li> <li id="cite_note-Angie_Errigo#1-32"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Angie_Errigo#1_32-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Angie_Errigo#1_32-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Angie_Errigo#1_32-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Angie_Errigo#1_32-3">d</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Errigo, Angie. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.co.uk/books?id=hper1VsSlTkC&pg=PA196&dq=Dol+Guldur&as_brr=3&ei=Lb5fSKG0E4HsiQG-zpTFCg&sig=gQM6MpzA_Vz-tcf0MssdWqw2g7A#PPA197,M1"><i>The Rough Guide to the Lord of the Rings: Everything You Ever Wanted to Know ...</i></a> (em inglês). [S.l.]: Rough Guides. p. 196, 197. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-1-84353-275-0" title="Especial:Fontes de livros/978-1-84353-275-0">978-1-84353-275-0</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.aufirst=Angie&rft.aulast=Errigo&rft.btitle=The+Rough+Guide+to+the+Lord+of+the+Rings%3A+Everything+You+Ever+Wanted+to+Know+...&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-84353-275-0&rft.pages=196%2C+197&rft.pub=Rough+Guides&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.co.uk%2Fbooks%3Fid%3Dhper1VsSlTkC%26pg%3DPA196%26dq%3DDol%2BGuldur%26as_brr%3D3%26ei%3DLb5fSKG0E4HsiQG-zpTFCg%26sig%3DgQM6MpzA_Vz-tcf0MssdWqw2g7A%23PPA197%2CM1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">J.R.R., Tolkien (1954–1955). <i>The Lord of the Rings</i> (em inglês). [S.l.]: George Allen & Unwin. p. 422. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-00-714913-1" title="Especial:Fontes de livros/0-00-714913-1">0-00-714913-1</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.aufirst=Tolkien&rft.aulast=J.R.R.&rft.btitle=The+Lord+of+the+Rings&rft.date=1954%2F1955&rft.genre=book&rft.isbn=0-00-714913-1&rft.pages=422&rft.pub=George+Allen+%26+Unwin&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">«O Rei do Palácio Dourado». <i>As Duas Torres</i> 2ª ed. São Paulo: Martins Fontes. 2009. p. 111. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/853-361-338-5" title="Especial:Fontes de livros/853-361-338-5">853-361-338-5</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.atitle=O+Rei+do+Pal%C3%A1cio+Dourado&rft.btitle=As+Duas+Torres&rft.date=2009&rft.edition=2%AA&rft.genre=bookitem&rft.isbn=853-361-338-5&rft.pages=111&rft.place=S%C3%A3o+Paulo&rft.pub=Martins+Fontes&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thainsbook.net/legolas.html">«Tuckborough Quotes»</a> (em inglês). The Thain's Book<span class="reference-accessdate">. Consultado em 30 de agosto de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.btitle=Tuckborough+Quotes&rft.genre=unknown&rft.pub=The+Thain%27s+Book&rft_id=http%3A%2F%2Fthainsbook.net%2Flegolas.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-seldom_seen-36"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-seldom_seen_36-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-seldom_seen_36-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Tolkien, J. R. R. (1954–1955). «Lothlórien». <i>The Lord of the Rings</i> (em inglês). [S.l.]: George Allen & Unwin. p. 329</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.atitle=Lothl%C3%B3rien&rft.aufirst=J.+R.+R.&rft.aulast=Tolkien&rft.btitle=The+Lord+of+the+Rings&rft.date=1954%2F1955&rft.genre=bookitem&rft.pages=329&rft.pub=George+Allen+%26+Unwin&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Lord of the Rings</i> Apêndice B.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">McGregor, Georgia Leigh. <i>Architecture, space and gameplay in World of Warcraft and Battle for Middle Earth 2</i>, ACM International Conference Proceeding Series; Vol. 223, Murdoch University, 2006 <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0869059017" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-86905-901-7</a></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Leigh McGregor, Georgia. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.users.on.net/~georgia88/files/Architecture,%20Space%20and%20Gameplay%20-%20Georgia%20Leigh%20McGregor.pdf">«Architecture, Space and Gameplay in BFME2 and WOW»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> (em inglês). University of New South Wales<span class="reference-accessdate">. Consultado em 2 de fevereiro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.aufirst=Georgia&rft.aulast=Leigh+McGregor&rft.btitle=Architecture%2C+Space+and+Gameplay+in+BFME2+and+WOW&rft.genre=unknown&rft.pub=University+of+New+South+Wales&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.users.on.net%2F~georgia88%2Ffiles%2FArchitecture%2C%2520Space%2520and%2520Gameplay%2520-%2520Georgia%2520Leigh%2520McGregor.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Official_Game-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Official_Game_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>The Lord of the Rings: Battle for Middle-earth II</i>. EA Games, 2006. See detailed map. EAN 5030930050368.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.allmusic.com/album/dol-guldur-mw0000574180">«Summoning - Dol Guldur»</a>. <i>All Media Guide</i> (em inglês). Allmusic<span class="reference-accessdate">. Consultado em 2 de setembro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.atitle=Summoning+-+Dol+Guldur&rft.genre=unknown&rft.jtitle=All+Media+Guide&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.allmusic.com%2Falbum%2Fdol-guldur-mw0000574180&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.john-howe.com/portfolio/gallery/search.php?sessionid=4f50f48f65c3d9513712a1a2be677280">«John Howe Dol Guldur portfolio»</a> (em inglês). John Howe<span class="reference-accessdate">. Consultado em 14 de setembro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.btitle=John+Howe+Dol+Guldur+portfolio&rft.genre=unknown&rft.pub=John+Howe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.john-howe.com%2Fportfolio%2Fgallery%2Fsearch.php%3Fsessionid%3D4f50f48f65c3d9513712a1a2be677280&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.john-howe.com/portfolio/gallery/details.php?image_id=3549&mode=search">«Electronic Arts design»</a> (em inglês). John Howe<span class="reference-accessdate">. Consultado em 14 de setembro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.btitle=Electronic+Arts+design&rft.genre=unknown&rft.pub=John+Howe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.john-howe.com%2Fportfolio%2Fgallery%2Fdetails.php%3Fimage_id%3D3549%26mode%3Dsearch&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Myth&Magic-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Myth&Magic_44-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Howe, John; <a href="/wiki/Peter_Jackson" title="Peter Jackson">Peter Jackson</a>, <a href="/wiki/Alan_Lee" title="Alan Lee">Alan Lee</a>, <a href="/wiki/Ian_McKellen" title="Ian McKellen">Ian McKellen</a>, <a href="/w/index.php?title=Robert_Holdstock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Holdstock (página não existe)">Robert Holdstock</a>, <a href="/wiki/Robin_Hobb" title="Robin Hobb">Robin Hobb</a>... (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.john-howe.com/portfolio/gallery/details.php?image_id=1543&mode=search"><i>Myth and Magic: The Art of John Howe</i></a> (em inglês). [S.l.]: Harper Collins. p. 144. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-00-710795-1" title="Especial:Fontes de livros/0-00-710795-1">0-00-710795-1</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.au=Peter+Jackson%2C+Alan+Lee%2C+Ian+McKellen%2C+Robert+Holdstock%2C+Robin+Hobb...&rft.aufirst=John&rft.aulast=Howe&rft.btitle=Myth+and+Magic%3A+The+Art+of+John+Howe&rft.date=2001&rft.genre=book&rft.isbn=0-00-710795-1&rft.pages=144&rft.pub=Harper+Collins&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.john-howe.com%2Fportfolio%2Fgallery%2Fdetails.php%3Fimage_id%3D1543%26mode%3Dsearch&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33"> !CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores (<a href="/wiki/Categoria:!CS1_manut:_Nomes_m%C3%BAltiplos:_lista_de_autores" title="Categoria:!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Tolkien Enterprises (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.john-howe.com/portfolio/gallery/details.php?image_id=198&mode=search">«Middle-earth collectable card game»</a>. <i>Iron Crown Enterprises</i> (em inglês). John Howe<span class="reference-accessdate">. Consultado em 14 de setembro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.atitle=Middle-earth+collectable+card+game&rft.au=Tolkien+Enterprises+%281996%29&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Iron+Crown+Enterprises&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.john-howe.com%2Fportfolio%2Fgallery%2Fdetails.php%3Fimage_id%3D198%26mode%3Dsearch&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.john-howe.com/portfolio/gallery/details.php?image_id=327&mode=search">«Gandalf»</a> (em inglês). John Howe<span class="reference-accessdate">. Consultado em 14 de setembro de 2014</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3ADol+Guldur&rft.btitle=Gandalf&rft.genre=unknown&rft.pub=John+Howe&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.john-howe.com%2Fportfolio%2Fgallery%2Fdetails.php%3Fimage_id%3D327%26mode%3Dsearch&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div></div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Controle_de_autoridade" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Controle_de_autoridade" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Ajuda:Controle_de_autoridade" title="Ajuda:Controle de autoridade">Controle de autoridade</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1755479" class="extiw" title="wikidata:Q1755479">Q1755479</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q28736250" class="extiw" title="d:Q28736250">Peakbagger</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=38021">38021</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <ul class="noprint navigation-box" style="border-top: solid silver 1px; border-right: solid silver 1px; border-bottom:1px solid silver; border-left: solid silver 1px; padding:3px; background-color: #F9F9F9; text-align: center; margin-top:10px; margin-left: 0; clear: both;"><li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Flag_of_the_United_Kingdom_(3-5).svg" title="Portal do Reino Unido"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/25px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/38px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/50px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Reino_Unido" title="Portal:Reino Unido">Portal do Reino Unido</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:FreeCiv_B.great_library.png" title="Portal da literatura"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/FreeCiv_B.great_library.png/25px-FreeCiv_B.great_library.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/FreeCiv_B.great_library.png/38px-FreeCiv_B.great_library.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d0/FreeCiv_B.great_library.png 2x" data-file-width="50" data-file-height="34" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Literatura" title="Portal:Literatura">Portal da literatura</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Arda.Tengwar.svg" title="Portal da Terra-média"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Arda.Tengwar.svg/19px-Arda.Tengwar.svg.png" decoding="async" width="19" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Arda.Tengwar.svg/29px-Arda.Tengwar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Arda.Tengwar.svg/38px-Arda.Tengwar.svg.png 2x" data-file-width="56" data-file-height="87" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Terra-m%C3%A9dia" title="Portal:Terra-média">Portal da Terra-média</a></span></span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐cb647db69‐lzmml Cached time: 20250211235009 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.384 seconds Real time usage: 0.460 seconds Preprocessor visited node count: 7058/1000000 Post‐expand include size: 43757/2097152 bytes Template argument size: 2165/2097152 bytes Highest expansion depth: 17/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 36473/5000000 bytes Lua time usage: 0.143/10.000 seconds Lua memory usage: 3233976/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 2/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 395.953 1 -total 33.89% 134.182 1 Predefinição:Info/Lugar_fictício 33.26% 131.703 1 Predefinição:Info 27.72% 109.772 1 Predefinição:Referências 23.55% 93.244 1 Predefinição:Controle_de_autoridade 15.58% 61.693 7 Predefinição:Citar_livro 8.00% 31.695 1 Predefinição:Portal3 7.43% 29.417 3 Predefinição:Portal3/Portais 6.90% 27.312 2 Predefinição:Categorização_AD_e_AB_de_outras_wikis 5.34% 21.151 7 Predefinição:Citar_web --> <!-- Saved in parser cache with key ptwiki:pcache:492015:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250211235009 and revision id 63428373. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtida de "<a dir="ltr" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Dol_Guldur&oldid=63428373">https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Dol_Guldur&oldid=63428373</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Cidades_e_vilas_da_Terra_M%C3%A9dia" title="Categoria:Cidades e vilas da Terra Média">Cidades e vilas da Terra Média</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Castelos_e_fortalezas_da_Terra_M%C3%A9dia" title="Categoria:Castelos e fortalezas da Terra Média">Castelos e fortalezas da Terra Média</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_ingl%C3%AAs-fontes_em_l%C3%ADngua_(en)" title="Categoria:!CS1 inglês-fontes em língua (en)">!CS1 inglês-fontes em língua (en)</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_manut:_Nomes_m%C3%BAltiplos:_lista_de_autores" title="Categoria:!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores">!CS1 manut: Nomes múltiplos: lista de autores</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_hiperliga%C3%A7%C3%B5es_m%C3%A1gicas_ISBN" title="Categoria:!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN">!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página foi editada pela última vez às 13h20min de 20 de abril de 2022.</li> <li id="footer-info-copyright">Este texto é disponibilizado nos termos da licença <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt">Atribuição-CompartilhaIgual 4.0 Internacional (CC BY-SA 4.0) da Creative Commons</a>; pode estar sujeito a condições adicionais. Para mais detalhes, consulte as <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condições de utilização</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/pt-br">Política de privacidade</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sobre">Sobre a Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Aviso_geral">Avisos gerais</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pt.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaração sobre ''cookies''</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Dol_Guldur&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versão móvel</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Dol Guldur</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>23 línguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Adicionar tópico</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-854dd98cd4-c8gwg","wgBackendResponseTime":127,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.384","walltime":"0.460","ppvisitednodes":{"value":7058,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":43757,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2165,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":36473,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 395.953 1 -total"," 33.89% 134.182 1 Predefinição:Info/Lugar_fictício"," 33.26% 131.703 1 Predefinição:Info"," 27.72% 109.772 1 Predefinição:Referências"," 23.55% 93.244 1 Predefinição:Controle_de_autoridade"," 15.58% 61.693 7 Predefinição:Citar_livro"," 8.00% 31.695 1 Predefinição:Portal3"," 7.43% 29.417 3 Predefinição:Portal3/Portais"," 6.90% 27.312 2 Predefinição:Categorização_AD_e_AB_de_outras_wikis"," 5.34% 21.151 7 Predefinição:Citar_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.143","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3233976,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-cb647db69-lzmml","timestamp":"20250211235009","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Dol Guldur","url":"https:\/\/pt.wikipedia.org\/wiki\/Dol_Guldur","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1755479","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1755479","author":{"@type":"Organization","name":"Contribuidores dos projetos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Funda\u00e7\u00e3o Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-08-18T16:02:20Z","dateModified":"2022-04-20T13:20:30Z"}</script> </body> </html>