CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Duitse literatuur - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"e0fabfd2-7bc0-4ec2-b16f-10a1f56b92b7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Duitse_literatuur","wgTitle":"Duitse literatuur","wgCurRevisionId":67302877,"wgRevisionId":67302877,"wgArticleId":202744,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Duitstalige literatuur","Literatuur in Duitsland","Literatuur in Oostenrijk","Literatuur in Zwitserland"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Duitse_literatuur","wgRelevantArticleId":202744,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q181287","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready", "user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents", "ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Literaturnobelpreis.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1102"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Literaturnobelpreis.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="735"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="588"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Duitse literatuur - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Duitse_literatuur"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Duitse_literatuur"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Duitse_literatuur rootpage-Duitse_literatuur skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Duitse+literatuur&returntoquery=section%3D19%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Duitse+literatuur&returntoquery=section%3D19%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Duitse+literatuur&returntoquery=section%3D19%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Duitse+literatuur&returntoquery=section%3D19%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Middeleeuwen_(750-1500)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Middeleeuwen_(750-1500)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Middeleeuwen (750-1500)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Middeleeuwen_(750-1500)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Middeleeuwen (750-1500)-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Middeleeuwen_(750-1500)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-750–1100" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#750–1100"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>750–1100</span> </div> </a> <ul id="toc-750–1100-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1100–1250" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1100–1250"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>1100–1250</span> </div> </a> <ul id="toc-1100–1250-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1250–1500" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#1250–1500"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>1250–1500</span> </div> </a> <ul id="toc-1250–1500-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Humanisme_en_Reformatie_(1450–1600)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Humanisme_en_Reformatie_(1450–1600)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Humanisme en Reformatie (1450–1600)</span> </div> </a> <ul id="toc-Humanisme_en_Reformatie_(1450–1600)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Barok_(1600–1720)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Barok_(1600–1720)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Barok (1600–1720)</span> </div> </a> <ul id="toc-Barok_(1600–1720)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verlichting_(1720–1770)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Verlichting_(1720–1770)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Verlichting (1720–1770)</span> </div> </a> <ul id="toc-Verlichting_(1720–1770)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sturm_und_Drang_(1765–1785)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sturm_und_Drang_(1765–1785)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Sturm und Drang (1765–1785)</span> </div> </a> <ul id="toc-Sturm_und_Drang_(1765–1785)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Weimarer_Klassik_(1786–1805)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Weimarer_Klassik_(1786–1805)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Weimarer Klassik (1786–1805)</span> </div> </a> <ul id="toc-Weimarer_Klassik_(1786–1805)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Romantiek_(1796–1835)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Romantiek_(1796–1835)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Romantiek (1796–1835)</span> </div> </a> <ul id="toc-Romantiek_(1796–1835)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Biedermeier_(1815–1848)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Biedermeier_(1815–1848)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Biedermeier (1815–1848)</span> </div> </a> <ul id="toc-Biedermeier_(1815–1848)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vormärz_(1830–1850)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Vormärz_(1830–1850)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Vormärz (1830–1850)</span> </div> </a> <ul id="toc-Vormärz_(1830–1850)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poëtisch_realisme_(1848–1890)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Poëtisch_realisme_(1848–1890)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Poëtisch realisme (1848–1890)</span> </div> </a> <ul id="toc-Poëtisch_realisme_(1848–1890)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Naturalisme_(1880–1900)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naturalisme_(1880–1900)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Naturalisme (1880–1900)</span> </div> </a> <ul id="toc-Naturalisme_(1880–1900)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_periode_1900-1933" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#De_periode_1900-1933"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>De periode 1900-1933</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-De_periode_1900-1933-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>De periode 1900-1933-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-De_periode_1900-1933-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Symbolisme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Symbolisme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>Symbolisme</span> </div> </a> <ul id="toc-Symbolisme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vernieuwing_in_de_roman" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vernieuwing_in_de_roman"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.2</span> <span>Vernieuwing in de roman</span> </div> </a> <ul id="toc-Vernieuwing_in_de_roman-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Heimatkunst_(1890-1910)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Heimatkunst_(1890-1910)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.3</span> <span>Heimatkunst (1890-1910)</span> </div> </a> <ul id="toc-Heimatkunst_(1890-1910)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Expressionisme_(1910–1920)_en_avant-garde" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Expressionisme_(1910–1920)_en_avant-garde"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.4</span> <span>Expressionisme (1910–1920) en avant-garde</span> </div> </a> <ul id="toc-Expressionisme_(1910–1920)_en_avant-garde-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nieuwe_zakelijkheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nieuwe_zakelijkheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.5</span> <span>Nieuwe zakelijkheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Nieuwe_zakelijkheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nationaalsocialisme_en_Exilliteratur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nationaalsocialisme_en_Exilliteratur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Nationaalsocialisme en <i>Exilliteratur</i></span> </div> </a> <ul id="toc-Nationaalsocialisme_en_Exilliteratur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-1945_tot_de_Duitse_hereniging" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#1945_tot_de_Duitse_hereniging"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>1945 tot de Duitse hereniging</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-1945_tot_de_Duitse_hereniging-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>1945 tot de Duitse hereniging-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-1945_tot_de_Duitse_hereniging-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bondsrepubliek_Duitsland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bondsrepubliek_Duitsland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.1</span> <span>Bondsrepubliek Duitsland</span> </div> </a> <ul id="toc-Bondsrepubliek_Duitsland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Duitse_Democratische_Republiek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Duitse_Democratische_Republiek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.2</span> <span>Duitse Democratische Republiek</span> </div> </a> <ul id="toc-Duitse_Democratische_Republiek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Oostenrijk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Oostenrijk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.3</span> <span>Oostenrijk</span> </div> </a> <ul id="toc-Oostenrijk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zwitserland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zwitserland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14.4</span> <span>Zwitserland</span> </div> </a> <ul id="toc-Zwitserland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur_in_het_herenigde_Duitsland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur_in_het_herenigde_Duitsland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Literatuur in het herenigde Duitsland</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur_in_het_herenigde_Duitsland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Duitse literatuur</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 63 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-63" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">63 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Duitse_letterkunde" title="Duitse letterkunde – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Duitse letterkunde" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AF%D8%A8_%D8%A3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="أدب ألمانيا – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="أدب ألمانيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Lliteratura_n%27alem%C3%A1n" title="Lliteratura n'alemán – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Lliteratura n'alemán" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Alman_%C9%99d%C9%99biyyat%C4%B1" title="Alman ədəbiyyatı – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Alman ədəbiyyatı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Нямецкая літаратура – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Нямецкая літаратура" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BE%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Немска поезия – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Немска поезия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Sastra_babahasa_Jerman" title="Sastra babahasa Jerman – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Sastra babahasa Jerman" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="জার্মান সাহিত্য – Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="জার্মান সাহিত্য" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Njema%C4%8Dka_knji%C5%BEevnost" title="Njemačka književnost – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Njemačka književnost" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Literatura_alemanya" title="Literatura alemanya – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Literatura alemanya" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/N%C4%9Bmeck%C3%A1_literatura" title="Německá literatura – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Německá literatura" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tysk_litteratur" title="Tysk litteratur – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Tysk litteratur" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Deutschsprachige_Literatur" title="Deutschsprachige Literatur – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Deutschsprachige Literatur" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%81%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%AF%CE%B1" title="Γερμανική λογοτεχνία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Γερμανική λογοτεχνία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/German_literature" title="German literature – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="German literature" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Germanlingva_literaturo" title="Germanlingva literaturo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Germanlingva literaturo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Literatura_en_alem%C3%A1n" title="Literatura en alemán – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Literatura en alemán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Saksakeelne_kirjandus" title="Saksakeelne kirjandus – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Saksakeelne kirjandus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Alemanezko_literatura" title="Alemanezko literatura – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Alemanezko literatura" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ادبیات آلمانی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ادبیات آلمانی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Saksankielinen_kirjallisuus" title="Saksankielinen kirjallisuus – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Saksankielinen kirjallisuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Litt%C3%A9rature_de_langue_allemande" title="Littérature de langue allemande – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Littérature de langue allemande" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/D%C3%BAtsktalige_literatuer" title="Dútsktalige literatuer – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Dútsktalige literatuer" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%AA_%D7%92%D7%A8%D7%9E%D7%A0%D7%99%D7%AA" title="ספרות גרמנית – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="ספרות גרמנית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%A8_%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE_%E0%A4%95%E0%A4%BE_%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%AF" title="जर्मन भाषा का साहित्य – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जर्मन भाषा का साहित्य" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Njema%C4%8Dka_knji%C5%BEevnost" title="Njemačka književnost – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Njemačka književnost" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/N%C3%A9met_irodalom" title="Német irodalom – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Német irodalom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գերմանական գրականություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գերմանական գրականություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sastra_berbahasa_Jerman" title="Sastra berbahasa Jerman – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Sastra berbahasa Jerman" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Letteratura_tedesca" title="Letteratura tedesca – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Letteratura tedesca" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E6%96%87%E5%AD%A6" title="ドイツ文学 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ドイツ文学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98_%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%90" title="გერმანული ლიტერატურა – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გერმანული ლიტერატურა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D1%96%D1%81_%D3%99%D0%B4%D0%B5%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Неміс әдебиеті – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Неміс әдебиеті" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%B9%E0%B2%BF%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AF" title="ಜರ್ಮನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜರ್ಮನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%8F%85%EC%9D%BC_%EB%AC%B8%ED%95%99" title="독일 문학 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="독일 문학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/W%C3%AAjeya_alman%C3%AE" title="Wêjeya almanî – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Wêjeya almanî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Litterae_Theodiscae" title="Litterae Theodiscae – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Litterae Theodiscae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Leteratur_deutx" title="Leteratur deutx – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Leteratur deutx" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Leteratura_tud%C3%ABscia" title="Leteratura tudëscia – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Leteratura tudëscia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D0%BD%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Германска книжевност – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Германска книжевност" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AC%E1%80%95%E1%80%B1" title="ဂျာမန်စာပေ – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျာမန်စာပေ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tysk_litteratur" title="Tysk litteratur – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tysk litteratur" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tysk_litteratur" title="Tysk litteratur – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tysk litteratur" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%A8_%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%A4" title="ਜਰਮਨ ਸਾਹਿਤ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜਰਮਨ ਸਾਹਿਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Literatura_niemieckoj%C4%99zyczna" title="Literatura niemieckojęzyczna – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Literatura niemieckojęzyczna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Literatura_em_alem%C3%A3o" title="Literatura em alemão – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Literatura em alemão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Literatura_german%C4%83" title="Literatura germană – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Literatura germană" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Немецкая литература – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Немецкая литература" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/German_literature" title="German literature – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="German literature" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Nemeck%C3%A1_literat%C3%BAra" title="Nemecká literatúra – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Nemecká literatúra" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Nem%C5%A1ka_knji%C5%BEevnost" title="Nemška književnost – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Nemška književnost" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%87%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D1%9A%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Немачка књижевност – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Немачка књижевност" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tyskspr%C3%A5kig_litteratur" title="Tyskspråkig litteratur – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tyskspråkig litteratur" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Nemes_edebi%C3%BDaty" title="Nemes edebiýaty – Turkmeens" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Nemes edebiýaty" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Turkmeens" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Panitikang_Aleman" title="Panitikang Aleman – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Panitikang Aleman" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Alman_edebiyat%C4%B1" title="Alman edebiyatı – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Alman edebiyatı" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%BC%D0%B5%D1%86%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Німецька література – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Німецька література" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%AF%D8%A8" title="جرمن ادب – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جرمن ادب" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Văn học Đức – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Văn học Đức" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Literatura_Inaleman" title="Literatura Inaleman – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Literatura Inaleman" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%B7%E8%AF%AD%E6%96%87%E5%AD%A6" title="德语文学 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="德语文学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%B7%E8%AF%AD%E6%96%87%E5%AD%A6" title="德语文学 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="德语文学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BE%B7%E6%96%87%E6%96%87%E5%AD%B8" title="德文文學 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="德文文學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q181287#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Duitse_literatuur" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Duitse_literatuur" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Duitse_literatuur"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Duitse_literatuur"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Duitse_literatuur" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Duitse_literatuur" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&oldid=67302877" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Duitse_literatuur&id=67302877&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DDuitse_literatuur%26section%3D19%26veaction%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DDuitse_literatuur%26section%3D19%26veaction%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Duitse+literatuur"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Duitse_literatuur&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:German-language_literature" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q181287" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p>Onder <b>Duitse <a href="/wiki/Literatuur" title="Literatuur">literatuur</a></b> verstaat men alle literaire werken die in het <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> zijn geschreven. Ook de <a href="/w/index.php?title=Oostenrijkse_literatuur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oostenrijkse literatuur (de pagina bestaat niet)">literatuur van Oostenrijk</a>, de <a href="/w/index.php?title=Duitstalige_Zwitserse_literatuur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duitstalige Zwitserse literatuur (de pagina bestaat niet)">Duitstalige Zwitserse literatuur</a> en de Duitstalige literatuur van Duitsland vallen hier dus onder. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Literaturnobelpreis.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Literaturnobelpreis.png/260px-Literaturnobelpreis.png" decoding="async" width="260" height="239" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Literaturnobelpreis.png/390px-Literaturnobelpreis.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/a3/Literaturnobelpreis.png 2x" data-file-width="465" data-file-height="427" /></a><figcaption>1902 <a href="/wiki/Theodor_Mommsen" title="Theodor Mommsen">Theodor Mommsen</a> (DE)<br />1908 <a href="/wiki/Rudolf_Eucken" class="mw-redirect" title="Rudolf Eucken">Rudolf Eucken</a> (DE)<br />1910 <a href="/wiki/Paul_Heyse" title="Paul Heyse">Paul Heyse</a> (DE)<br />1912 <a href="/wiki/Gerhart_Hauptmann" title="Gerhart Hauptmann">Gerhart Hauptmann</a> (DE)<br />1919 <a href="/wiki/Carl_Spitteler" title="Carl Spitteler">Carl Spitteler</a> (CH)<br />1929 <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomas Mann</a> (DE)<br />1946 <a href="/wiki/Hermann_Hesse" title="Hermann Hesse">Hermann Hesse</a> (CH/DE)<br />1966 <a href="/wiki/Nelly_Sachs" title="Nelly Sachs">Nelly Sachs</a> (DE)<br />1972 <a href="/wiki/Heinrich_B%C3%B6ll" title="Heinrich Böll">Heinrich Böll</a> (DE)<br />1981 <a href="/wiki/Elias_Canetti" title="Elias Canetti">Elias Canetti</a> (UK)<br />1999 <a href="/wiki/G%C3%BCnter_Grass" title="Günter Grass">Günter Grass</a> (DE)<br />2004 <a href="/wiki/Elfriede_Jelinek" title="Elfriede Jelinek">Elfriede Jelinek</a> (AT)<br />2009 <a href="/wiki/Herta_M%C3%BCller" title="Herta Müller">Herta Müller</a> (DE)</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Middeleeuwen_(750-1500)"><span id="Middeleeuwen_.28750-1500.29"></span>Middeleeuwen (750-1500)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Middeleeuwen (750-1500)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Middeleeuwen (750-1500)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Middeleeuwse_literatuur" title="Middeleeuwse literatuur">Middeleeuwse literatuur</a></i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="750–1100"><span id="750.E2.80.931100"></span>750–1100</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: 750–1100" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: 750–1100"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de <a href="/wiki/Vroege_middeleeuwen" title="Vroege middeleeuwen">vroege middeleeuwen</a> werden verhalen slechts <a href="/wiki/Orale_traditie" title="Orale traditie">mondeling</a> overgeleverd. Van deze Oudgermaanse poëzie zijn dan ook nog slechts het <i><a href="/wiki/Hildebrandslied" title="Hildebrandslied">Hildebrandslied</a></i> en de Germaans-heidense <a href="/wiki/Merseburger_toverspreuken" title="Merseburger toverspreuken">Merseburger toverspreuken</a> bekend. </p><p>Tot circa 1000 stond de <a href="/wiki/Oudhoogduits" title="Oudhoogduits">Oudhoogduitse</a> letterkunde in het teken van het <a href="/wiki/Christendom" title="Christendom">christendom</a>. Met name <a href="/wiki/Glos_(tekst)" title="Glos (tekst)">glossen</a> en vertalingen uit het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijn</a> speelden een grote rol, naast bijbelepen – nog in het oude <a href="/wiki/Stafrijm" class="mw-redirect" title="Stafrijm">stafrijm</a> – als de <i><a href="/wiki/Heliand" title="Heliand">Heliand</a></i> en het <i><a href="/w/index.php?title=Liber_evangeliorum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liber evangeliorum (de pagina bestaat niet)">Liber evangeliorum</a></i> van <a href="/w/index.php?title=Otfrid_von_Wei%C3%9Fenburg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Otfrid von Weißenburg (de pagina bestaat niet)">Otfrid von Weißenburg</a>. In de elfde eeuw ontstonden vroeg-<a href="/wiki/Middelhoogduits" title="Middelhoogduits">Middelhoogduitse</a> religieus-moralistische teksten, vooral bestemd voor adellijke leken, zoals het <i><a href="/w/index.php?title=Ezzolied&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ezzolied (de pagina bestaat niet)">Ezzolied</a></i> (ca. 1065) en legenden zoals het <i><a href="/w/index.php?title=Annolied&action=edit&redlink=1" class="new" title="Annolied (de pagina bestaat niet)">Annolied</a></i> (ca. 1077). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg/260px-Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg" decoding="async" width="260" height="387" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg/390px-Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg/520px-Codex_Manesse_Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg.jpg 2x" data-file-width="961" data-file-height="1430" /></a><figcaption>Gottfried von Straßburg (in het blauwe gewaad)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1100–1250"><span id="1100.E2.80.931250"></span>1100–1250</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: 1100–1250" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: 1100–1250"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de twaalfde eeuw werd het aantal thema's in de literatuur uitgebreid met wereldlijke stof (o.a. <i><a href="/wiki/Roelandslied" class="mw-redirect" title="Roelandslied">Roelandslied</a></i>) en deed met <a href="/wiki/Hendrik_van_Veldeke" title="Hendrik van Veldeke">Hendrik van Veldeke</a> (Duits: <i>Heinrich von Veldeke</i>, hij wordt zowel tot de Nederlandse als de Duitse literatuur gerekend) de <a href="/wiki/Hoofse_liefde" title="Hoofse liefde">hoofse dichtkunst</a> zijn intrede. </p><p>Uit volkse liefdeslyriek ontstond in deze periode de <a href="/wiki/Minnezang" title="Minnezang">minnezang</a> met als belangrijkste vertegenwoordigers <a href="/w/index.php?title=Heinrich_von_Morungen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heinrich von Morungen (de pagina bestaat niet)">Heinrich von Morungen</a>, <a href="/wiki/Hartmann_von_Aue" title="Hartmann von Aue">Hartmann von Aue</a> en <a href="/wiki/Walther_von_der_Vogelweide" title="Walther von der Vogelweide">Walther von der Vogelweide</a>. Naar Frans voorbeeld (<a href="/wiki/Chr%C3%A9tien_de_Troyes" title="Chrétien de Troyes">Chrétien de Troyes</a>) ontstonden hoofse epen als <i><a href="/wiki/Erec" title="Erec">Erec</a></i> (Hartmann von Aue), <i><a href="/wiki/Tristan_en_Isolde_(legende)" title="Tristan en Isolde (legende)">Tristan und Isolde</a></i> (<a href="/wiki/Gottfried_von_Stra%C3%9Fburg" title="Gottfried von Straßburg">Gottfried von Straßburg</a>), <i>Parzival</i> (<a href="/wiki/Wolfram_von_Eschenbach" title="Wolfram von Eschenbach">Wolfram von Eschenbach</a>) en het anonieme <i><a href="/wiki/Nibelungenlied" title="Nibelungenlied">Nibelungenlied</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="1250–1500"><span id="1250.E2.80.931500"></span>1250–1500</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: 1250–1500" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: 1250–1500"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van cruciaal belang was in de late middeleeuwen de uitvinding van de <a href="/wiki/Boekdrukkunst" title="Boekdrukkunst">boekdrukkunst</a>, die goedkope productie van boeken mogelijk maakte. Een overgang naar de moderne tijd vormde <a href="/w/index.php?title=Johannes_von_Tepl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes von Tepl (de pagina bestaat niet)">Johannes von Tepl</a> met zijn <i><a href="/wiki/Der_Ackermann_aus_B%C3%B6hmen" class="mw-redirect" title="Der Ackermann aus Böhmen">Der Ackermann aus Böhmen</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Humanisme_en_Reformatie_(1450–1600)"><span id="Humanisme_en_Reformatie_.281450.E2.80.931600.29"></span>Humanisme en Reformatie (1450–1600)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Humanisme en Reformatie (1450–1600)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Humanisme en Reformatie (1450–1600)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Renaissanceliteratuur" title="Renaissanceliteratuur">Renaissanceliteratuur</a></i></div> <p>Met de <a href="/wiki/Renaissance" title="Renaissance">Renaissance</a> in Italië kwam Duitsland in aanraking met het daarmee nauw verwante <a href="/wiki/Renaissance-humanisme" class="mw-redirect" title="Renaissance-humanisme">humanisme</a>, dat echter slechts aan een kleine groep geleerden als <a href="/wiki/Desiderius_Erasmus" title="Desiderius Erasmus">Desiderius Erasmus</a> en <a href="/wiki/Johannes_Reuchlin" title="Johannes Reuchlin">Johannes Reuchlin</a> bleef voorbehouden, die bovendien in het Latijn schreven. </p><p>Succesvolle werken in de volkstaal waren de rebelse gedichten van <a href="/wiki/Ulrich_von_Hutten" title="Ulrich von Hutten">Ulrich von Hutten</a> (1488-1523) en het <i><a href="/wiki/Das_Narrenschiff" title="Das Narrenschiff">Narrenschiff</a></i> van <a href="/wiki/Sebastian_Brant" title="Sebastian Brant">Sebastian Brant</a> (1458-1521). </p><p>Meer invloed had de door <a href="/wiki/Maarten_Luther" title="Maarten Luther">Maarten Luther</a> (1483-1546) op gang gebrachte <a href="/wiki/Reformatie" title="Reformatie">Reformatie</a>. Luthers <a href="/wiki/Bijbelvertaling" title="Bijbelvertaling">Bijbelvertaling</a> (1522-1534) oefende een blijvende invloed op het Duits uit. Overige stromingen van belang waren de <i><a href="/wiki/Meistersang" class="mw-redirect" title="Meistersang">Meistersang</a></i>, de <a href="/wiki/Klucht" title="Klucht">klucht</a> en het <i><a href="/w/index.php?title=Fastnachtsspiel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fastnachtsspiel (de pagina bestaat niet)">Fastnachtsspiel</a></i> met als belangrijkste vertegenwoordigers <a href="/wiki/Hans_Sachs" title="Hans Sachs">Hans Sachs</a> (1494–1576) en <a href="/w/index.php?title=J%C3%B6rg_Wickram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jörg Wickram (de pagina bestaat niet)">Jörg Wickram</a> (ca. 1505–1562). Ook noemenswaardig zijn <a href="/w/index.php?title=Volksboek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volksboek (de pagina bestaat niet)">volksboeken</a> als de <i><a href="/w/index.php?title=Historia_von_D._Johann_Fausten&action=edit&redlink=1" class="new" title="Historia von D. Johann Fausten (de pagina bestaat niet)">Historia von D. Johann Fausten</a></i> en <i>Till Eulenspiegel</i> (<a href="/wiki/Tijl_Uilenspiegel" title="Tijl Uilenspiegel">Tijl Uilenspiegel</a>). Een overgang naar de barok vormde <a href="/w/index.php?title=Johann_Fischart&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Fischart (de pagina bestaat niet)">Johann Fischart</a> (ca. 1546-1590). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Barok_(1600–1720)"><span id="Barok_.281600.E2.80.931720.29"></span>Barok (1600–1720)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Barok (1600–1720)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Barok (1600–1720)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Barokliteratuur" title="Barokliteratuur">Barokliteratuur</a></i></div> <p>De <a href="/wiki/Barok_(stijlperiode)" title="Barok (stijlperiode)">barok</a> bracht een nieuwe vorm van kunst naar Duitsland. Als grondlegger geldt <a href="/wiki/Martin_Opitz" title="Martin Opitz">Martin Opitz</a> (1579-1639), die ook de <a href="/w/index.php?title=Herdersliteratuur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Herdersliteratuur (de pagina bestaat niet)">herdersliteratuur</a> introduceerde. Vermeldenswaardig zijn voorts nog zijn leerlingen <a href="/w/index.php?title=Paul_Fleming&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paul Fleming (de pagina bestaat niet)">Paul Fleming</a> (1609-1640) en <a href="/wiki/Simon_Dach" title="Simon Dach">Simon Dach</a> (1605-1659). </p><p>Andere belangrijke dichtvormen uit deze periode zijn het <a href="/wiki/Sonnet" title="Sonnet">sonnet</a>, de <a href="/wiki/Ode_(dichtkunst)" title="Ode (dichtkunst)">ode</a> en het <a href="/wiki/Epigram" title="Epigram">epigram</a>. De lyriek kan grofweg worden verdeeld in religieus (voornamelijke protestants) en wereldlijk. Van de eerste groep zijn <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Spee_von_Langenfeld&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Spee von Langenfeld (de pagina bestaat niet)">Friedrich Spee von Langenfeld</a> (1591-1635), <a href="/wiki/Paul_Gerhardt" title="Paul Gerhardt">Paul Gerhardt</a> (1607-1676), <a href="/wiki/Angelus_Silesius" title="Angelus Silesius">Angelus Silesius</a> (1624-1677) en de mysticus <a href="/wiki/Jakob_B%C3%B6hme" title="Jakob Böhme">Jakob Böhme</a> (1575-1624) van belang; van de tweede groep de sonnetten van <a href="/wiki/Andreas_Gryphius" title="Andreas Gryphius">Andreas Gryphius</a> (1616-1664), alsmede <a href="/w/index.php?title=Christian_Hofmann_von_Hofmannswaldau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Hofmann von Hofmannswaldau (de pagina bestaat niet)">Christian Hofmann von Hofmannswaldau</a> (1617-1679). </p><p>In deze tijd werden talrijke <a href="/w/index.php?title=Sprachgesellschaft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sprachgesellschaft (de pagina bestaat niet)">Sprachgesellschaften</a> opgericht, te vergelijken met de Nederlandse <a href="/wiki/Rederijkers" class="mw-redirect" title="Rederijkers">rederijkerskamers</a>, waarvan met name de <a href="/w/index.php?title=Fruchtbringende_Gesellschaft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fruchtbringende Gesellschaft (de pagina bestaat niet)">Fruchtbringende Gesellschaft</a> bekend is. </p><p>Wat betreft de barokke roman zijn te onderscheiden: de herdersroman, de <a href="/wiki/Hoofse_roman" title="Hoofse roman">hoofs-galante roman</a>, de <a href="/w/index.php?title=Staatsroman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Staatsroman (de pagina bestaat niet)">staatsroman</a> en de <a href="/wiki/Schelmenroman" title="Schelmenroman">schelmenroman</a>. Te noemen is hier vooral de auteur <a href="/wiki/Hans_Jakob_Christoffel_von_Grimmelshausen" title="Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen">Hans Jakob Christoffel von Grimmelshausen</a> (ca. 1625-1676) met zijn <i><a href="/wiki/Der_abenteuerliche_Simplicissimus" title="Der abenteuerliche Simplicissimus">Simplicissimus</a></i> en talrijke daarvan afgeleide werken. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg/260px-Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg" decoding="async" width="260" height="329" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg 1.5x" data-file-width="316" data-file-height="400" /></a><figcaption>Leibniz</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Verlichting_(1720–1770)"><span id="Verlichting_.281720.E2.80.931770.29"></span>Verlichting (1720–1770)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Verlichting (1720–1770)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Verlichting (1720–1770)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een echte grens tussen de barok en de <a href="/wiki/De_Verlichting" class="mw-redirect" title="De Verlichting">Verlichting</a> is moeilijk te trekken. Tot de vroege Verlichting kunnen personen als <a href="/wiki/Christian_Wolff_(rechtsgeleerde)" class="mw-redirect" title="Christian Wolff (rechtsgeleerde)">Christian Wolff</a>, <a href="/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz" title="Gottfried Wilhelm Leibniz">Gottfried Wilhelm Leibniz</a> (1646-1716) en <a href="/wiki/Christian_F%C3%BCrchtegott_Gellert" title="Christian Fürchtegott Gellert">Christian Fürchtegott Gellert</a> (1715-1769) gerekend worden, die eigenlijk iets eerder leefden. <a href="/w/index.php?title=Johann_Christian_G%C3%BCnther&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Christian Günther (de pagina bestaat niet)">Johann Christian Günther</a> (1695-1723) en <a href="/wiki/Barthold_Heinrich_Brockes" title="Barthold Heinrich Brockes">Barthold Heinrich Brockes</a> (1680-1747) worden tot beide tijdvakken gerekend. </p><p>De Verlichting bracht de Duitstalige literatuur met name didactische en moraliserende werken. Belangrijk in deze periode waren de theoretische werken van <a href="/wiki/Johann_Christoph_Gottsched" title="Johann Christoph Gottsched">Johann Christoph Gottsched</a> (1700-1766; zijn literatuur geldt echter als tweederangs), die de literatuur naar voorbeeld van het Franse <a href="/wiki/Classicisme" title="Classicisme">classicisme</a> geheel op verstandelijke regels wilde gronden. </p><p>Hij werd bestreden door de Zwitsers <a href="/w/index.php?title=Johann_Jakob_Bodmer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Jakob Bodmer (de pagina bestaat niet)">Johann Jakob Bodmer</a> (1698-1783) en <a href="/w/index.php?title=Johann_Jakob_Breitinger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johann Jakob Breitinger (de pagina bestaat niet)">Johann Jakob Breitinger</a> (1701-1776), die meer de nadruk op de <a href="/wiki/Verbeeldingskracht" title="Verbeeldingskracht">fantasie</a> wilden leggen (<i>Empfindung</i>). In deze geest schreef <a href="/wiki/Friedrich_Gottlieb_Klopstock" title="Friedrich Gottlieb Klopstock">Friedrich Gottlieb Klopstock</a> (1724-1803). Hij werd op zijn beurt weer bestreden door <a href="/wiki/Gotthold_Ephraim_Lessing" title="Gotthold Ephraim Lessing">Gotthold Ephraim Lessing</a> (1729-1781), die <a href="/wiki/William_Shakespeare" title="William Shakespeare">William Shakespeare</a> als voorbeeld zag. Te noemen zijn zijn <i>Minna von Barnhelm</i> (het eerste Duitse karakterblijspel), literatuurkritiek (met <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Nicolai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Nicolai (de pagina bestaat niet)">Friedrich Nicolai</a> en <a href="/wiki/Moses_Mendelssohn" title="Moses Mendelssohn">Moses Mendelssohn</a>) en drama's, met name <i><a href="/w/index.php?title=Nathan_der_Weise&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nathan der Weise (de pagina bestaat niet)">Nathan der Weise</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sturm_und_Drang_(1765–1785)"><span id="Sturm_und_Drang_.281765.E2.80.931785.29"></span>Sturm und Drang (1765–1785)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Sturm und Drang (1765–1785)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Sturm und Drang (1765–1785)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Sturm_und_Drang" title="Sturm und Drang">Sturm und Drang</a> was een reactie van jongere schrijvers op de Verlichting, die als benauwend en koud werd ervaren. Deze stroming, waarvan <a href="/wiki/Johann_Gottfried_Herder" class="mw-redirect" title="Johann Gottfried Herder">Johann Gottfried Herder</a> wegbereider is, werd gekenmerkt door een <i>geniecultus</i>, oorspronkelijkheid en het zich afwenden van het verstand. Andere bekende <i>Stürmer-und-Dränger</i> zijn <a href="/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe" title="Johann Wolfgang von Goethe">Johann Wolfgang von Goethe</a> (1749-1832; <i><a href="/wiki/Die_Leiden_des_jungen_Werthers" title="Die Leiden des jungen Werthers">Die Leiden des jungen Werthers</a></i>), <a href="/wiki/Friedrich_Schiller" title="Friedrich Schiller">Friedrich Schiller</a> (1759-1805; <i><a href="/wiki/Die_R%C3%A4uber" title="Die Räuber">Die Räuber</a></i>) en <a href="/wiki/Jakob_Michael_Reinhold_Lenz" title="Jakob Michael Reinhold Lenz">Jakob Michael Reinhold Lenz</a> (1751-1792). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Weimarer_Klassik_(1786–1805)"><span id="Weimarer_Klassik_.281786.E2.80.931805.29"></span>Weimarer Klassik (1786–1805)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Weimarer Klassik (1786–1805)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Weimarer Klassik (1786–1805)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op de Sturm und Drang volgde al snel de <a href="/wiki/Weimarer_Klassik" class="mw-redirect" title="Weimarer Klassik">Weimarer Klassik</a>, waarvan het begin meestal bij Goethes Italiaanse reis in 1786 wordt gezien. Deze nieuwe stroming, die haar centrum aan het hof in <a href="/wiki/Weimar_(Th%C3%BCringen)" title="Weimar (Thüringen)">Weimar</a> had, oriënteerde zich op de <a href="/wiki/Renaissance-humanisme" class="mw-redirect" title="Renaissance-humanisme">humanistische</a> idealen met <a href="/wiki/Classicisme" title="Classicisme">classicistische</a> elementen. </p><p>Belangrijke werken van Goethe die tot de Klassik worden gerekend zijn het drama <i><a href="/w/index.php?title=Iphigenie_auf_Tauris&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iphigenie auf Tauris (de pagina bestaat niet)">Iphigenie auf Tauris</a></i> en de tragedies <i><a href="/wiki/Faust_(Goethe)" title="Faust (Goethe)">Faust</a> I</i> en <i>II</i>. Hierbij behoort het eerste deel van Faust tot de Sturm und Drang periode van Goethe en het tweede gedeelte bij de Klassik. De tweede grote schrijver van de Weimarer Klassik is Friedrich Schiller met zijn drama's <i>Wallenstein</i> (1800), <i>Maria Stuart</i> (1801), <i>Die Jungfrau von Orleans</i> (1801) en <i>Wilhelm Tell</i> (1804). Tot de vroege Klassik wordt gerekend <a href="/w/index.php?title=Karl_Philipp_Moritz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Philipp Moritz (de pagina bestaat niet)">Karl Philipp Moritz</a> (1757-1793), tot de late <a href="/wiki/Friedrich_H%C3%B6lderlin" title="Friedrich Hölderlin">Friedrich Hölderlin</a> (1770-1843), die reeds richting romantiek ging. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Friederich_von_Schlegel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Friederich_von_Schlegel.jpg/260px-Friederich_von_Schlegel.jpg" decoding="async" width="260" height="286" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Friederich_von_Schlegel.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="330" /></a><figcaption>Friedrich Schlegel</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Romantiek_(1796–1835)"><span id="Romantiek_.281796.E2.80.931835.29"></span>Romantiek (1796–1835)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Romantiek (1796–1835)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Romantiek (1796–1835)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Romantiek_(stroming)" title="Romantiek (stroming)">romantiek</a> ontstond als reactie op de Verlichting en de Klassik, en knoopte meer bij de Sturm und Drang aan. In deze stroming werd de nadruk gelegd op de fantasie, het onbewuste en de <a href="/wiki/Geschiedenis_van_Duitsland" title="Geschiedenis van Duitsland">Duitse geschiedenis</a> (niet de Griekse, zoals in de Klassik). </p><p>De vroege romantiek is vanuit literatuur-theoretisch perspectief belangrijk. Bevriende auteurs als <a href="/wiki/August_Wilhelm_von_Schlegel" title="August Wilhelm von Schlegel">August Wilhelm Schlegel</a> (1767-1845) en <a href="/wiki/Friedrich_von_Schlegel" title="Friedrich von Schlegel">Friedrich Schlegel</a> (1772-1829), <a href="/wiki/Wilhelm_Heinrich_Wackenroder" title="Wilhelm Heinrich Wackenroder">Wilhelm Heinrich Wackenroder</a> (1773-1798), <a href="/wiki/Ludwig_Tieck" title="Ludwig Tieck">Ludwig Tieck</a> (1773-1853) en <a href="/wiki/Novalis" title="Novalis">Novalis</a> (1772-1801) braken met vele conventies en deden het <a href="/wiki/Sprookje" title="Sprookje">sprookje</a> en de lyriek op de voorgrond treden ten koste van het drama. </p><p>Andere belangrijke vertegenwoordigers waren <a href="/wiki/Ludwig_Achim_von_Arnim" class="mw-redirect" title="Ludwig Achim von Arnim">Ludwig Achim von Arnim</a> (1781-1831), <a href="/wiki/Clemens_Brentano" title="Clemens Brentano">Clemens Brentano</a> (1778-1842) en hun echtgenote/zuster <a href="/wiki/Bettina_von_Arnim" title="Bettina von Arnim">Bettina von Arnim</a> (1785-1859). Zeer bekend zijn de <i><a href="/wiki/Kinder-_und_Hausm%C3%A4rchen" title="Kinder- und Hausmärchen">Kinder- und Hausmärchen</a></i> van de <a href="/wiki/Gebroeders_Grimm" title="Gebroeders Grimm">Gebroeders Grimm</a> (<a href="/wiki/Jacob_Grimm" title="Jacob Grimm">Jacob</a> en <a href="/wiki/Wilhelm_Grimm" title="Wilhelm Grimm">Wilhelm</a>). <a href="/wiki/E.T.A._Hoffmann" title="E.T.A. Hoffmann">E.T.A. Hoffmann</a> (1776-1822) en <a href="/wiki/Joseph_von_Eichendorff" title="Joseph von Eichendorff">Joseph von Eichendorff</a> (1788-1857) zijn tot de late romantiek te rekenen, <a href="/wiki/Heinrich_Heine" title="Heinrich Heine">Heinrich Heine</a> (1797-1856) echter al tot het realisme. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Biedermeier_(1815–1848)"><span id="Biedermeier_.281815.E2.80.931848.29"></span>Biedermeier (1815–1848)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Biedermeier (1815–1848)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Biedermeier (1815–1848)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bekende <a href="/wiki/Biedermeier" title="Biedermeier">Biedermeier</a>-dichters zijn <a href="/wiki/Nikolaus_Lenau" title="Nikolaus Lenau">Nikolaus Lenau</a> (1802-1850), <a href="/wiki/Eduard_M%C3%B6rike" title="Eduard Mörike">Eduard Mörike</a> (1804-1875), <a href="/wiki/Friedrich_R%C3%BCckert" title="Friedrich Rückert">Friedrich Rückert</a> (1788-1866) en <a href="/wiki/August_von_Platen" title="August von Platen">August von Platen</a> (1796-1835); bekende prozaschrijvers <a href="/wiki/Annette_von_Droste-H%C3%BClshoff" title="Annette von Droste-Hülshoff">Annette von Droste-Hülshoff</a> (1797-1848), <a href="/wiki/Adalbert_Stifter" title="Adalbert Stifter">Adalbert Stifter</a> (1805-1868), <a href="/w/index.php?title=Jeremias_Gotthelf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jeremias Gotthelf (de pagina bestaat niet)">Jeremias Gotthelf</a> (1797-1854) en <a href="/wiki/Wilhelm_Hauff" title="Wilhelm Hauff">Wilhelm Hauff</a> (1802-1827). De Oostenrijkse dramatici <a href="/wiki/Franz_Grillparzer" title="Franz Grillparzer">Franz Grillparzer</a> (1791-1872), <a href="/wiki/Johann_Nepomuk_Nestroy" class="mw-redirect" title="Johann Nepomuk Nestroy">Johann Nepomuk Nestroy</a> (1801-1862) en <a href="/wiki/Ferdinand_Raimund" title="Ferdinand Raimund">Ferdinand Raimund</a> (1790-1836) zijn in meer of mindere mate tot de Biedermeier te rekenen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vormärz_(1830–1850)"><span id="Vorm.C3.A4rz_.281830.E2.80.931850.29"></span>Vormärz (1830–1850)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Vormärz (1830–1850)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Vormärz (1830–1850)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Auteurs die tot de Vormärz gerekend worden, waren politiek geëngageerd en brachten het politieke gedicht tot bloei. Vele van hen waren verenigd in de losse groepering <a href="/wiki/Junges_Deutschland" title="Junges Deutschland">Junges Deutschland</a>, zoals <a href="/wiki/Georg_Herwegh" title="Georg Herwegh">Georg Herwegh</a> (1817-1875), <a href="/w/index.php?title=Heinrich_Laube&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heinrich Laube (de pagina bestaat niet)">Heinrich Laube</a> (1806-1884), <a href="/w/index.php?title=Karl_Gutzkow&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Gutzkow (de pagina bestaat niet)">Karl Gutzkow</a> (1811-1878) en <a href="/wiki/Ferdinand_Freiligrath" title="Ferdinand Freiligrath">Ferdinand Freiligrath</a> (1810-1876). Gelijkgezind waren Heinrich Heine, <a href="/wiki/Ludwig_B%C3%B6rne" class="mw-redirect" title="Ludwig Börne">Ludwig Börne</a> (1786-1837) en <a href="/wiki/Georg_B%C3%BCchner" title="Georg Büchner">Georg Büchner</a> (1813-1837). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poëtisch_realisme_(1848–1890)"><span id="Po.C3.ABtisch_realisme_.281848.E2.80.931890.29"></span>Poëtisch realisme (1848–1890)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Poëtisch realisme (1848–1890)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Poëtisch realisme (1848–1890)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/w/index.php?title=Po%C3%ABtisch_realisme_(literatuur)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poëtisch realisme (literatuur) (de pagina bestaat niet)">poëtisch realisme</a> of burgerlijk realisme kenmerkt zich door een afkeer van de grote maatschappelijke problemen en in plaats daarvan aandacht voor de kleine problemen thuis en het individu. Het belangrijkste genre van deze stroming was de <a href="/wiki/Novelle_(proza)" title="Novelle (proza)">novelle</a>, bijvoorbeeld <i>Das Amulett</i> van <a href="/wiki/Conrad_Ferdinand_Meyer" title="Conrad Ferdinand Meyer">Conrad Ferdinand Meyer</a> (1825-1898) en <i>Der Schimmelreiter</i> van <a href="/wiki/Theodor_Storm_(schrijver)" title="Theodor Storm (schrijver)">Theodor Storm</a> (1817-1888). Wat betreft het drama is alleen <a href="/wiki/Friedrich_Hebbel" title="Friedrich Hebbel">Friedrich Hebbel</a> (1813-1863) van belang. De belangrijkste romanschrijvers waren <a href="/wiki/Gustav_Freytag" title="Gustav Freytag">Gustav Freytag</a> (1816-1895) en <a href="/wiki/Wilhelm_Raabe" title="Wilhelm Raabe">Wilhelm Raabe</a> (1831-1910). </p><p>De twee grote schrijvers van het burgerlijke realisme zijn de Zwitser <a href="/wiki/Gottfried_Keller_(schrijver)" title="Gottfried Keller (schrijver)">Gottfried Keller</a> (1819-1890) en <a href="/wiki/Theodor_Fontane" title="Theodor Fontane">Theodor Fontane</a> (1819-1898). In Oostenrijk zijn de dorpse motieven van <a href="/wiki/Marie_von_Ebner-Eschenbach" title="Marie von Ebner-Eschenbach">Marie von Ebner-Eschenbach</a> (1830-1916), <a href="/wiki/Ludwig_Anzengruber" title="Ludwig Anzengruber">Ludwig Anzengruber</a> (1839-1889) en, later, <a href="/w/index.php?title=Peter_Rosegger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Rosegger (de pagina bestaat niet)">Peter Rosegger</a> (1843-1918) van belang. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naturalisme_(1880–1900)"><span id="Naturalisme_.281880.E2.80.931900.29"></span>Naturalisme (1880–1900)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Naturalisme (1880–1900)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Naturalisme (1880–1900)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Belangrijke <a href="/wiki/Naturalisme_(literatuur)" title="Naturalisme (literatuur)">naturalistische</a> romans zijn er in het Duitse taalgebied niet geweest. Vermeldenswaardig zijn wel de lyrische poëzie en het korte proza van <a href="/wiki/Arno_Holz" title="Arno Holz">Arno Holz</a> (1863-1929) en <a href="/w/index.php?title=Johannes_Schlaf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Johannes Schlaf (de pagina bestaat niet)">Johannes Schlaf</a> (1862-1941), alsmede de drama's van <a href="/wiki/Gerhart_Hauptmann" title="Gerhart Hauptmann">Gerhart Hauptmann</a> (1862-1946, 1912; Nobelprijs voor de Literatuur). Op de grens met het <a href="/wiki/Fin_de_si%C3%A8cle" title="Fin de siècle">fin de siècle</a> vinden we <a href="/wiki/Frank_Wedekind" title="Frank Wedekind">Frank Wedekind</a> (1864-1918). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="De_periode_1900-1933">De periode 1900-1933</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: De periode 1900-1933" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: De periode 1900-1933"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De periode 1900-1933 is zeer pluriform en kent geen dominerende stroming. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Symbolisme">Symbolisme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Symbolisme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Symbolisme"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Symbolisme" title="Symbolisme">symbolistische</a> dichtkunst is elitair en hecht veel waarde aan schoonheid en vorm. In navolging van Fransen als <a href="/wiki/St%C3%A9phane_Mallarm%C3%A9" title="Stéphane Mallarmé">Stéphane Mallarmé</a>, <a href="/wiki/Charles_Baudelaire" title="Charles Baudelaire">Charles Baudelaire</a> en <a href="/wiki/Arthur_Rimbaud" title="Arthur Rimbaud">Arthur Rimbaud</a> zijn in Duitsland met name <a href="/wiki/Stefan_George" title="Stefan George">Stefan George</a> (1868-1933), <a href="/wiki/Hugo_von_Hofmannsthal" title="Hugo von Hofmannsthal">Hugo von Hofmannsthal</a> (1874-1929) en <a href="/wiki/Rainer_Maria_Rilke" title="Rainer Maria Rilke">Rainer Maria Rilke</a> (1875-1926) van belang. Een verwante richting is de <a href="/wiki/Jugendstil" title="Jugendstil">jugendstil</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vernieuwing_in_de_roman">Vernieuwing in de roman</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Vernieuwing in de roman" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Vernieuwing in de roman"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Parallel aan tegen de traditie gerichte stromingen ontstonden ook prozawerken die de roman verruimden, zoals van <a href="/wiki/Heinrich_Mann" title="Heinrich Mann">Heinrich Mann</a> (1871-1950), <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomas Mann</a> (1875-1955), <a href="/wiki/Hermann_Broch" title="Hermann Broch">Hermann Broch</a> (1886-1951), <a href="/wiki/Robert_Musil" title="Robert Musil">Robert Musil</a> (1880-1942), <a href="/wiki/Franz_Kafka" title="Franz Kafka">Franz Kafka</a> (1883-1924) en <a href="/wiki/Hermann_Hesse" title="Hermann Hesse">Hermann Hesse</a> (1877-1962). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Heimatkunst_(1890-1910)"><span id="Heimatkunst_.281890-1910.29"></span>Heimatkunst (1890-1910)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Heimatkunst (1890-1910)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Heimatkunst (1890-1910)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/w/index.php?title=Heimatkunst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heimatkunst (de pagina bestaat niet)">Heimatkunst</a> was een literaire stroming die haar heil zocht in het dorpsleven en de natuur en was een reactie op het stedelijke naturalisme en de kunstmatig geachte <a href="/wiki/Neoromantiek" title="Neoromantiek">neoromantiek</a>. Van belang is vooral <a href="/w/index.php?title=Adolf_Bartels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adolf Bartels (de pagina bestaat niet)">Adolf Bartels</a> (1862-1945), die samen met <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Lienhard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Friedrich Lienhard (de pagina bestaat niet)">Friedrich Lienhard</a> het tijdschrift <i>Heimat</i> uitgaf. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Expressionisme_(1910–1920)_en_avant-garde"><span id="Expressionisme_.281910.E2.80.931920.29_en_avant-garde"></span>Expressionisme (1910–1920) en avant-garde</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Expressionisme (1910–1920) en avant-garde" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Expressionisme (1910–1920) en avant-garde"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Expressionisme" title="Expressionisme">expressionisme</a>, de laatste grote literaire stroming in Duitsland, was een reactie op de burgerlijke levensnormen van het fin de siècle. De antiburgerlijke tendensen van deze periode culmineerden in het <a href="/wiki/Dada%C3%AFsme" title="Dadaïsme">dadaïsme</a>. Invloed oefenden ook het <a href="/wiki/Surrealisme" title="Surrealisme">surrealisme</a> en het <a href="/wiki/Futurisme" title="Futurisme">futurisme</a> uit. </p><p>Belangrijke schrijvers van het expressionisme zijn <a href="/wiki/Alfred_D%C3%B6blin" title="Alfred Döblin">Alfred Döblin</a> (1878-1957), <a href="/wiki/Albert_Ehrenstein" title="Albert Ehrenstein">Albert Ehrenstein</a> (1886-1950), <a href="/w/index.php?title=Carl_Einstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carl Einstein (de pagina bestaat niet)">Carl Einstein</a> (1885-1940), <a href="/w/index.php?title=Salomo_Friedl%C3%A4nder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Salomo Friedländer (de pagina bestaat niet)">Salomo Friedländer</a> (1871-1946), <a href="/wiki/Walter_Hasenclever" title="Walter Hasenclever">Walter Hasenclever</a> (1890-1940), <a href="/wiki/Georg_Heym" title="Georg Heym">Georg Heym</a> (1887-1912), <a href="/w/index.php?title=Ludwig_Rubiner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludwig Rubiner (de pagina bestaat niet)">Ludwig Rubiner</a> (1881-1920), <a href="/wiki/Else_Lasker-Sch%C3%BCler" title="Else Lasker-Schüler">Else Lasker-Schüler</a> (1869-1945), <a href="/w/index.php?title=August_Stramm&action=edit&redlink=1" class="new" title="August Stramm (de pagina bestaat niet)">August Stramm</a> (1874-1915), <a href="/wiki/Ernst_Toller" title="Ernst Toller">Ernst Toller</a> (1893-1939), <a href="/wiki/Georg_Trakl" title="Georg Trakl">Georg Trakl</a> (1887-1914) en <a href="/w/index.php?title=Alfred_Wolfenstein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfred Wolfenstein (de pagina bestaat niet)">Alfred Wolfenstein</a> (1888-1945). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nieuwe_zakelijkheid">Nieuwe zakelijkheid</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Nieuwe zakelijkheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Nieuwe zakelijkheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Op het expressionisme volgde de nuchtere en realistische <a href="/wiki/Nieuwe_zakelijkheid" title="Nieuwe zakelijkheid">nieuwe zakelijkheid</a> (<i>Neue Sachlichkeit</i>). Wat betreft de dramatiek zijn uit deze stroming te noemen <a href="/wiki/%C3%96d%C3%B6n_von_Horv%C3%A1th" title="Ödön von Horváth">Ödön von Horváth</a> (1901-1938), <a href="/wiki/Bertolt_Brecht" title="Bertolt Brecht">Bertolt Brecht</a> (1898-1956) en de regisseur <a href="/wiki/Erwin_Piscator" title="Erwin Piscator">Erwin Piscator</a>, wat betreft de epiek <a href="/wiki/Erich_K%C3%A4stner_(schrijver)" title="Erich Kästner (schrijver)">Erich Kästner</a> (1899-1974), <a href="/wiki/Anna_Seghers" title="Anna Seghers">Anna Seghers</a> (1900-1983), <a href="/wiki/Erich_Maria_Remarque" title="Erich Maria Remarque">Erich Maria Remarque</a> (1898-1970) en <a href="/wiki/Arnold_Zweig" title="Arnold Zweig">Arnold Zweig</a> (1887-1968). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nationaalsocialisme_en_Exilliteratur">Nationaalsocialisme en <i>Exilliteratur</i></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Nationaalsocialisme en Exilliteratur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Nationaalsocialisme en Exilliteratur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de machtsovername van <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> in <a href="/wiki/1933" title="1933">1933</a> was in Duitsland onafhankelijke literatuur en literatuurkritiek niet meer mogelijk. In <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a> volgde de <a href="/wiki/Anschluss" title="Anschluss">Anschluss</a> van Oostenrijk. In beide landen vonden <a href="/wiki/Boekverbranding" title="Boekverbranding">boekverbrandingen</a> plaats. De door het naziregime gesteunde literatuur werd gekenmerkt door de <a href="/wiki/Blut_und_Boden" title="Blut und Boden">Blut und Bodencultus</a>. Vele schrijvers moesten het land ontvluchten. Enkele die dit weigerden, vonden de dood (<a href="/wiki/Jakob_van_Hoddis" title="Jakob van Hoddis">Jakob van Hoddis</a>, <a href="/wiki/Carl_von_Ossietzky" title="Carl von Ossietzky">Carl von Ossietzky</a>). Van belang is ook de <i>Innere Emigration</i> van tegenstanders van het regime die in het Rijk bleven en dus monddood werden gemaakt. Te noemen zijn in deze categorie <a href="/wiki/Gottfried_Benn" title="Gottfried Benn">Gottfried Benn</a>, <a href="/wiki/Ernst_J%C3%BCnger" title="Ernst Jünger">Ernst Jünger</a>, <a href="/wiki/Erich_K%C3%A4stner_(schrijver)" title="Erich Kästner (schrijver)">Erich Kästner</a>, <a href="/wiki/Gerhart_Hauptmann" title="Gerhart Hauptmann">Gerhart Hauptmann</a>, <a href="/wiki/Heimito_von_Doderer" title="Heimito von Doderer">Heimito von Doderer</a> en <a href="/wiki/Wolfgang_Koeppen" title="Wolfgang Koeppen">Wolfgang Koeppen</a>. </p><p>1500 auteurs ontvluchtten echter het land en vormden in het buitenland centra van <a href="/wiki/Emigrantenliteratuur" title="Emigrantenliteratuur">emigrantenliteratuur</a> (<i><a href="/wiki/Exilliteratur" class="mw-redirect" title="Exilliteratur">Exilliteratur</a></i>, letterlijk "ballingschapsliteratuur"). Auteurs die ook in het buitenland productief waren, zijn bijvoorbeeld <a href="/wiki/Heinrich_Mann" title="Heinrich Mann">Heinrich Mann</a>, <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomas Mann</a>, <a href="/wiki/Bertolt_Brecht" title="Bertolt Brecht">Bertolt Brecht</a>, <a href="/wiki/Anna_Seghers" title="Anna Seghers">Anna Seghers</a>, <a href="/wiki/Franz_Werfel" title="Franz Werfel">Franz Werfel</a> en <a href="/wiki/Hermann_Broch" title="Hermann Broch">Hermann Broch</a>. Minder in hun element waren bijvoorbeeld <a href="/wiki/Alfred_D%C3%B6blin" title="Alfred Döblin">Alfred Döblin</a> en <a href="/wiki/Joseph_Roth" title="Joseph Roth">Joseph Roth</a>. Na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> keerden deze schrijvers deels terug naar Duitsland, andere – zoals <a href="/wiki/Elias_Canetti" title="Elias Canetti">Elias Canetti</a> – bleven in het buitenland. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="1945_tot_de_Duitse_hereniging">1945 tot de Duitse hereniging</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: 1945 tot de Duitse hereniging" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: 1945 tot de Duitse hereniging"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog sprak men in Duitsland en Oostenrijk – die jarenlang politiek en cultuur geïsoleerd waren geweest – van een nulpunt (<i>Stunde Null</i>, <i>Kahlschlag</i>, <i>tabula rasa</i>). Meteen ontstond de <i><a href="/wiki/Tr%C3%BCmmerliteratur" class="mw-redirect" title="Trümmerliteratur">Trümmerliteratur</a></i> (tot ca. <a href="/wiki/1950" title="1950">1950</a>), die uitdrukking gaf aan de verschrikkingen van de nazitijd en een ineengestorte wereld beschreef. Iets later begon men de misgelopen literaire ontwikkelingen in te halen. De <a href="/wiki/Wiener_Gruppe" title="Wiener Gruppe">Wiener Gruppe</a> zocht naar nieuwe vormen van literatuur, de <a href="/wiki/Gruppe_47" title="Gruppe 47">Gruppe 47</a> werd in West-Duitsland toonaangevend. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bondsrepubliek_Duitsland">Bondsrepubliek Duitsland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Bondsrepubliek Duitsland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Bondsrepubliek Duitsland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Direct na 1945 concentreerde de <a href="/wiki/Bondsrepubliek_Duitsland_(1949-1990)" title="Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)">West-Duitse</a> literatuur zich vooral op de gruwelen van de oorlog en de situatie van teruggekeerden (de zogenaamde 'Vergangenheitsbewältigung', d.i. het in het reine komen met het verleden): de <a href="/wiki/Kaalslagliteratuur" title="Kaalslagliteratuur">kaalslagliteratuur</a>. Een populair genre hiervoor was het <a href="/wiki/Kortverhaal" class="mw-redirect" title="Kortverhaal">kortverhaal</a>, zoals van <a href="/wiki/Heinrich_B%C3%B6ll" title="Heinrich Böll">Heinrich Böll</a> (1917-1985). Toen het <a href="/wiki/Wirtschaftswunder" title="Wirtschaftswunder">Wirtschaftswunder</a> inzette, hield men zich daarentegen meer met het heden bezig, zoals in de maatschappijkritische romans van <a href="/wiki/Wolfgang_Koeppen" title="Wolfgang Koeppen">Wolfgang Koeppen</a> (1906-1996) en <a href="/wiki/Martin_Walser" title="Martin Walser">Martin Walser</a> (1927). Te noemen zijn verder <a href="/wiki/G%C3%BCnter_Grass" title="Günter Grass">Günter Grass</a> (1927), <a href="/wiki/G%C3%BCnter_Eich" title="Günter Eich">Günter Eich</a> (1907-1972) en de <a href="/wiki/Concrete_po%C3%ABzie" title="Concrete poëzie">concrete poëzie</a> van <a href="/w/index.php?title=Helmut_Hei%C3%9Fenb%C3%BCttel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helmut Heißenbüttel (de pagina bestaat niet)">Helmut Heißenbüttel</a> (1921-1996). </p><p>Minder goed in een bepaalde richting in te passen zijn <a href="/wiki/Uwe_Johnson" title="Uwe Johnson">Uwe Johnson</a> (1934-1984), de experimenterende <a href="/wiki/Arno_Schmidt" title="Arno Schmidt">Arno Schmidt</a> (1914-1979) en de absurde drama's van <a href="/w/index.php?title=Wolfgang_Hildesheimer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wolfgang Hildesheimer (de pagina bestaat niet)">Wolfgang Hildesheimer</a> (1916-1991). Met de <a href="/wiki/Vietnamoorlog" title="Vietnamoorlog">Vietnamoorlog</a> kwamen het politieke gedicht (<a href="/wiki/Hans_Magnus_Enzensberger" title="Hans Magnus Enzensberger">Hans Magnus Enzensberger</a> (1929), <a href="/wiki/Erich_Fried" title="Erich Fried">Erich Fried</a> (1921-1988)) en het politieke drama (<a href="/wiki/Peter_Weiss" title="Peter Weiss">Peter Weiss</a> (1916-1982), <a href="/wiki/Rolf_Hochhuth" title="Rolf Hochhuth">Rolf Hochhuth</a> (1931)) op. De 'Nieuwe Subjectiviteit' (<a href="/w/index.php?title=Rolf_Dieter_Brinkmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rolf Dieter Brinkmann (de pagina bestaat niet)">Rolf Dieter Brinkmann</a>) ging daar weer tegenin en had aandacht voor de waarneming van het alledaagse. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Duitse_Democratische_Republiek">Duitse Democratische Republiek</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Duitse Democratische Republiek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Duitse Democratische Republiek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de <a href="/wiki/Duitse_Democratische_Republiek" title="Duitse Democratische Republiek">DDR</a>, die zichzelf als <i>"Literaturgesellschaft"</i> afficheerde, eiste het regime een literatuur op basis van het <a href="/wiki/Socialistisch_realisme" title="Socialistisch realisme">socialistisch realisme</a> en het kritisch realisme. Als vertegenwoordiger van deze stroming is vooral <a href="/wiki/Hermann_Kant" title="Hermann Kant">Hermann Kant</a> (1926) te noemen. De belangrijkste prozaschrijver was <a href="/wiki/Johannes_Bobrowski" title="Johannes Bobrowski">Johannes Bobrowski</a> (1917-1965). Veel schrijvers moesten of mochten het land echter verlaten, onder wie <a href="/wiki/Wolf_Biermann" title="Wolf Biermann">Wolf Biermann</a> (1936; de bekende <i>Biermann-<a href="/wiki/Ausb%C3%BCrgerung" title="Ausbürgerung">Ausbürgerung</a></i> in 1976), <a href="/wiki/Sarah_Kirsch" title="Sarah Kirsch">Sarah Kirsch</a> (1935) en reeds vroeger <a href="/wiki/Uwe_Johnson" title="Uwe Johnson">Uwe Johnson</a> (1934). </p><p>Andere belangrijke auteurs zijn <a href="/wiki/Christa_Wolf" title="Christa Wolf">Christa Wolf</a> (1929), <a href="/wiki/Heiner_M%C3%BCller" title="Heiner Müller">Heiner Müller</a> (1929-1995), <a href="/w/index.php?title=Irmtraud_Morgner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irmtraud Morgner (de pagina bestaat niet)">Irmtraud Morgner</a> (1933-1990), <a href="/w/index.php?title=Stephan_Hermlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephan Hermlin (de pagina bestaat niet)">Stephan Hermlin</a> (1915-1997), <a href="/wiki/Stefan_Heym" title="Stefan Heym">Stefan Heym</a> (1913-2001) en <a href="/wiki/Jurek_Becker" title="Jurek Becker">Jurek Becker</a> (1937-1997). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Oostenrijk">Oostenrijk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Oostenrijk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Oostenrijk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Oostenrijk trachtten na de Tweede Wereldoorlog vooral de <a href="/wiki/Wiener_Gruppe" title="Wiener Gruppe">Wiener Gruppe</a> rond <a href="/wiki/Gerhard_R%C3%BChm" title="Gerhard Rühm">Gerhard Rühm</a> (1930), <a href="/wiki/Konrad_Bayer" title="Konrad Bayer">Konrad Bayer</a> (1932-1964) en <a href="/w/index.php?title=Hans_Carl_Artmann&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Carl Artmann (de pagina bestaat niet)">H.C. Artmann</a> (1921-2000) en auteurs als <a href="/w/index.php?title=Albert_Paris_G%C3%BCtersloh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albert Paris Gütersloh (de pagina bestaat niet)">Albert Paris Gütersloh</a> (1887-1973) en <a href="/wiki/Heimito_von_Doderer" title="Heimito von Doderer">Heimito von Doderer</a> (1896-1966) aanknopingspunten te vinden met de door het <a href="/wiki/Austrofascisme" title="Austrofascisme">austrofascisme</a> en het <a href="/wiki/Nationaalsocialisme" title="Nationaalsocialisme">nazitijdperk</a> afgesloten moderne traditie. </p><p>Een constante in de Oostenrijkse literatuur is het taalspel, waarvan <a href="/wiki/Ernst_Jandl" title="Ernst Jandl">Ernst Jandl</a> (1925-2000) en <a href="/w/index.php?title=Franzobel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Franzobel (de pagina bestaat niet)">Franzobel</a> (1967) de bekendste vertegenwoordigers zijn. </p><p>Van grote invloed waren in de jaren 60 en 70 auteurs als <a href="/wiki/Peter_Handke" title="Peter Handke">Peter Handke</a> (1942), <a href="/wiki/Ingeborg_Bachmann" title="Ingeborg Bachmann">Ingeborg Bachmann</a> (1926-1973) en <a href="/wiki/Thomas_Bernhard" title="Thomas Bernhard">Thomas Bernhard</a> (1931-1989). In deze traditie schrijven ook <a href="/wiki/Norbert_Gstrein" title="Norbert Gstrein">Norbert Gstrein</a> (1961), <a href="/wiki/Elfriede_Jelinek" title="Elfriede Jelinek">Elfriede Jelinek</a> (1946), <a href="/w/index.php?title=O._P._Zier&action=edit&redlink=1" class="new" title="O. P. Zier (de pagina bestaat niet)">O. P. Zier</a> (1954), <a href="/w/index.php?title=Sabine_Gruber&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabine Gruber (de pagina bestaat niet)">Sabine Gruber</a> (1963) en <a href="/w/index.php?title=Ruth_Asp%C3%B6ck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruth Aspöck (de pagina bestaat niet)">Ruth Aspöck</a> (1947). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zwitserland">Zwitserland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=26" title="Bewerk dit kopje: Zwitserland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=26" title="De broncode bewerken van de sectie: Zwitserland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1945 speelde in de literatuur van Zwitserland een veel minder ingrijpende rol dan in Duitsland en Oostenrijk. De belangrijkste auteurs zijn <a href="/wiki/Max_Frisch" title="Max Frisch">Max Frisch</a> (1911-1991) en <a href="/wiki/Friedrich_D%C3%BCrrenmatt" title="Friedrich Dürrenmatt">Friedrich Dürrenmatt</a> (1921-1990). Verder zijn te noemen <a href="/w/index.php?title=Adolf_Muschg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adolf Muschg (de pagina bestaat niet)">Adolf Muschg</a> (1934), <a href="/w/index.php?title=Peter_Bichsel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Bichsel (de pagina bestaat niet)">Peter Bichsel</a> (1935) en <a href="/w/index.php?title=Urs_Widmer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urs Widmer (de pagina bestaat niet)">Urs Widmer</a> (1938). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Literatuur_in_het_herenigde_Duitsland">Literatuur in het herenigde Duitsland</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=27" title="Bewerk dit kopje: Literatuur in het herenigde Duitsland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=27" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur in het herenigde Duitsland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Val_van_het_communisme_in_Oost-Europa" class="mw-redirect" title="Val van het communisme in Oost-Europa">Val van de Muur</a> in <a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a> – gevolgd door de <a href="/wiki/Hereniging_van_Duitsland" class="mw-redirect" title="Hereniging van Duitsland">Duitse hereniging</a> – leidde tot de ontmaskering van enkele voormalig Oost-Duitse auteurs die hun medewerking hadden verleend aan de <a href="/wiki/Stasi" title="Stasi">Stasi</a> (<a href="/wiki/Christa_Wolf" title="Christa Wolf">Christa Wolf</a>, <a href="/w/index.php?title=Sascha_Anderson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sascha Anderson (de pagina bestaat niet)">Sascha Anderson</a>). </p><p>De huidige Duitse literatuur wordt vaak politieke onverschilligheid verweten. Een uitzondering hierop vormen in Oostenrijk de politiek en feministisch geëngageerde <a href="/wiki/Elfriede_Jelinek" title="Elfriede Jelinek">Elfriede Jelinek</a>, die in <a href="/wiki/2004" title="2004">2004</a> de <a href="/wiki/Nobelprijs_voor_de_Literatuur" class="mw-redirect" title="Nobelprijs voor de Literatuur">Nobelprijs voor de Literatuur</a> ontving, en een auteur als <a href="/wiki/Robert_Menasse" title="Robert Menasse">Robert Menasse</a>. </p><p>Bekende vertegenwoordigers van het <a href="/wiki/Postmodernisme" title="Postmodernisme">postmodernisme</a>, dat met name in <a href="/wiki/Zuid-Duitsland" title="Zuid-Duitsland">Zuid-Duitsland</a> en Oostenrijk post vatte, zijn <a href="/wiki/Oswald_Wiener" title="Oswald Wiener">Oswald Wiener</a> (1935), <a href="/w/index.php?title=Hans_Wollschl%C3%A4ger&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Wollschläger (de pagina bestaat niet)">Hans Wollschläger</a> (1935), <a href="/w/index.php?title=Christoph_Ransmayr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christoph Ransmayr (de pagina bestaat niet)">Christoph Ransmayr</a> (1954) en <a href="/w/index.php?title=Marlene_Streeruwitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marlene Streeruwitz (de pagina bestaat niet)">Marlene Streeruwitz</a> (1950). Een bekende <a href="/wiki/Sciencefiction" title="Sciencefiction">sciencefictionauteur</a> is <a href="/wiki/Andreas_Eschbach" title="Andreas Eschbach">Andreas Eschbach</a> (1959). Vertegenwoordigers van de <a href="/w/index.php?title=Popliteratuur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Popliteratuur (de pagina bestaat niet)">popliteratuur</a> zijn onder anderen <a href="/wiki/Benjamin_Lebert" title="Benjamin Lebert">Benjamin Lebert</a> (1982), <a href="/w/index.php?title=Wladimir_Kaminer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wladimir Kaminer (de pagina bestaat niet)">Wladimir Kaminer</a> (1967), <a href="/wiki/Christian_Kracht" title="Christian Kracht">Christian Kracht</a> (1966), <a href="/w/index.php?title=Sven_Regener&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sven Regener (de pagina bestaat niet)">Sven Regener</a> (1961) en <a href="/wiki/Charlotte_Roche" title="Charlotte Roche">Charlotte Roche</a> (1978). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&veaction=edit&section=28" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Duitse_literatuur&action=edit&section=28" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.duits.de/literatuur">Overzicht van de Duitse literatuur in tekst, beeld en geluid</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://duitslandinstituut.nl/naslagwerk/1625/inleiding">Naslagwerk Duitse literatuur 1945-2015</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Literatuur"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_literatuur" title="Sjabloon:Navigatie literatuur"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_literatuur&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Literatuur" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Literatuur" title="Literatuur">Literatuur</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Stromingen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Classicisme_(literatuur)" title="Classicisme (literatuur)">classicisme</a> · <a href="/wiki/Dada%C3%AFsme" title="Dadaïsme">dadaïsme</a> · <a href="/wiki/Existentialisme" title="Existentialisme">existentialisme</a> · <a href="/wiki/Expressionisme" title="Expressionisme">expressionisme</a> · <a href="/wiki/Frans-classicisme" title="Frans-classicisme">Frans-classicisme</a> · <a href="/wiki/Harlem_Renaissance" title="Harlem Renaissance">Harlem Renaissance</a> · <a href="/wiki/Imaginisme" title="Imaginisme">imaginisme</a> · <a href="/wiki/Kaalslagliteratuur" title="Kaalslagliteratuur">kaalslagliteratuur</a> · <a href="/wiki/Magisch_realisme_(literatuur)" title="Magisch realisme (literatuur)">magisch realisme</a> · <a href="/wiki/Marinisme" title="Marinisme">marinisme</a> · <a href="/wiki/Modernisme" title="Modernisme">modernisme</a> · <a href="/wiki/Naturalisme_(literatuur)" title="Naturalisme (literatuur)">naturalisme</a> · <a class="mw-selflink-fragment" href="#Poëtisch_realisme_(1848–1890)">poëtisch realisme</a> · <a href="/wiki/Realisme_(literatuur)" title="Realisme (literatuur)">realisme</a> · <a href="/wiki/Romantiek_(literatuur)" title="Romantiek (literatuur)">romantiek</a> · <a href="/wiki/Socialistisch_realisme" title="Socialistisch realisme">socialistisch realisme</a> · <a href="/wiki/Surrealisme" title="Surrealisme">surrealisme</a> · <a href="/wiki/Symbolisme" title="Symbolisme">symbolisme</a> · <a href="/wiki/Verlichting_(stroming)" title="Verlichting (stroming)">Verlichting</a> · <a href="/wiki/Vitalisme_(literatuur)" title="Vitalisme (literatuur)">vitalisme</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Naar tijdvak:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Hellenistische_literatuur" title="Hellenistische literatuur">Hellenistische literatuur</a>, <a href="/wiki/Barokliteratuur" title="Barokliteratuur">barokliteratuur</a> · <a href="/wiki/Middeleeuwse_literatuur" title="Middeleeuwse literatuur">middeleeuwse literatuur</a> · <a href="/wiki/Neolatijnse_literatuur" title="Neolatijnse literatuur">Neolatijnse literatuur</a> · <a href="/wiki/Postmoderne_literatuur" title="Postmoderne literatuur">postmoderne literatuur</a> · <a href="/wiki/Renaissanceliteratuur" title="Renaissanceliteratuur">renaissanceliteratuur</a> · <a href="/wiki/Romeinse_literatuur" title="Romeinse literatuur">Romeinse literatuur</a> · <a href="/wiki/Victoriaanse_literatuur" title="Victoriaanse literatuur">victoriaanse literatuur</a></td></tr><tr><td class="links"><span class="nowrap"><b>Naar taal en gebied:</b></span></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Afrikaanse_literatuur" title="Afrikaanse literatuur">Afrikaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Amerikaanse_literatuur" title="Amerikaanse literatuur">Amerikaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Arabische_literatuur" title="Arabische literatuur">Arabische literatuur</a> · <a href="/wiki/Australische_literatuur" title="Australische literatuur">Australische literatuur</a> · <a href="/wiki/Belgische_literatuur" title="Belgische literatuur">Belgische literatuur</a> · <a href="/wiki/Braziliaanse_literatuur" title="Braziliaanse literatuur">Braziliaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Britse_literatuur" title="Britse literatuur">Britse literatuur</a> · <a href="/wiki/Byzantijnse_literatuur" title="Byzantijnse literatuur">Byzantijnse literatuur</a> · <a href="/wiki/Literatuur_van_het_Caribisch_deel_van_het_Koninkrijk_der_Nederlanden" title="Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden">Literatuur van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden</a> · <a href="/wiki/Chicanoliteratuur" title="Chicanoliteratuur">Chicanoliteratuur</a> · <a href="/wiki/Chinese_literatuur" title="Chinese literatuur">Chinese literatuur</a> · <a href="/wiki/Deense_literatuur" title="Deense literatuur">Deense literatuur</a> · <a href="/wiki/Engelse_literatuur" title="Engelse literatuur">Engelse literatuur</a> · <a class="mw-selflink selflink">Duitse literatuur</a> · <a href="/wiki/Franse_literatuur" title="Franse literatuur">Franse literatuur</a> · <a href="/wiki/Friese_literatuur" title="Friese literatuur">Friese literatuur</a> · <a href="/wiki/Griekse_literatuur" title="Griekse literatuur">Griekse literatuur</a> · <a href="/wiki/Ierse_literatuur" title="Ierse literatuur">Ierse literatuur</a> · <a href="/wiki/Indonesische_literatuur" title="Indonesische literatuur">Indonesische literatuur</a> · <a href="/wiki/Italiaanse_literatuur" title="Italiaanse literatuur">Italiaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Japanse_literatuur" title="Japanse literatuur">Japanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Koreaanse_literatuur" title="Koreaanse literatuur">Koreaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Latijnse_literatuur" title="Latijnse literatuur">Latijnse literatuur</a> · <a href="/wiki/Latijns-Amerikaanse_literatuur" title="Latijns-Amerikaanse literatuur">Latijns-Amerikaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Middelperzische_literatuur" title="Middelperzische literatuur">Middelperzische literatuur</a> · <a href="/wiki/Nederlandse_literatuur" title="Nederlandse literatuur">Nederlandse literatuur</a> · <a href="/wiki/Noorse_literatuur" title="Noorse literatuur">Noorse literatuur</a> · <a href="/wiki/Oudgriekse_literatuur" title="Oudgriekse literatuur">Oudgriekse literatuur</a> · <a href="/wiki/Russische_literatuur" title="Russische literatuur">Russische literatuur</a> · <a href="/wiki/Schotse_literatuur" title="Schotse literatuur">Schotse literatuur</a> · <a href="/wiki/Spaanse_literatuur" title="Spaanse literatuur">Spaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Surinaamse_literatuur" title="Surinaamse literatuur">Surinaamse literatuur</a> · <a href="/wiki/Syrische_literatuur" title="Syrische literatuur">Syrische literatuur</a> · <a href="/wiki/Tibetaanse_literatuur" title="Tibetaanse literatuur">Tibetaanse literatuur</a> · <a href="/wiki/Tsjechische_literatuur" title="Tsjechische literatuur">Tsjechische literatuur</a> · <a href="/wiki/Turkse_literatuur" title="Turkse literatuur">Turkse literatuur</a> · <a href="/wiki/Vlaamse_literatuur" title="Vlaamse literatuur">Vlaamse literatuur</a> · <a href="/wiki/Welshe_literatuur" title="Welshe literatuur">Welshe literatuur</a> · <a href="/wiki/Wereldliteratuur" title="Wereldliteratuur">Wereldliteratuur</a> · <a href="/wiki/Zweedse_literatuur" title="Zweedse literatuur">Zweedse literatuur</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Kenmerken:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Alinea" title="Alinea">alinea</a> · <a href="/wiki/Bibliografie" title="Bibliografie">bibliografie</a> · <a href="/wiki/Bladspiegel" title="Bladspiegel">bladspiegel</a> · <a href="/wiki/Intertekstualiteit" title="Intertekstualiteit">intertekstualiteit</a> · <a href="/wiki/Isotopie_(taalkunde)" title="Isotopie (taalkunde)">isotopie</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Genres:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Drama_(genre)" title="Drama (genre)">dramatiek</a> · <a href="/wiki/Epiek" title="Epiek">epiek</a> · <a href="/wiki/Jeugdliteratuur" title="Jeugdliteratuur">jeugdliteratuur</a> · <a href="/wiki/Leugenliteratuur" title="Leugenliteratuur">leugenliteratuur</a> · <a href="/wiki/Literair_genre" title="Literair genre">literair genre</a> · <a href="/wiki/Lyriek" title="Lyriek">lyriek</a> · <a href="/wiki/Mondelinge_geschiedenis" title="Mondelinge geschiedenis">mondelinge geschiedenis</a> · <a href="/wiki/Orale_traditie" title="Orale traditie">orale traditie</a> · <a href="/wiki/Po%C3%ABzie" title="Poëzie">poëzie</a> · <a href="/wiki/Proza" title="Proza">proza</a> · <a href="/wiki/Rabbijnse_literatuur" title="Rabbijnse literatuur">Rabbijnse literatuur</a> · <a href="/wiki/Vakliteratuur" title="Vakliteratuur">vakliteratuur</a> · <a href="/wiki/Wijsheidsliteratuur" title="Wijsheidsliteratuur">wijsheidsliteratuur</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Studies:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Algemene_literatuurwetenschap" title="Algemene literatuurwetenschap">algemene literatuurwetenschap</a> · <a href="/wiki/Letterkunde" title="Letterkunde">letterkunde</a> · <a href="/wiki/Literaire_canon" title="Literaire canon">literaire canon</a> · <a href="/wiki/Literaire_kritiek" title="Literaire kritiek">literaire kritiek</a> · <a href="/wiki/Literatuurgeschiedenis" title="Literatuurgeschiedenis">literatuurgeschiedenis</a> · <a href="/wiki/Literatuurwetenschap" title="Literatuurwetenschap">literatuurwetenschap</a> · <a href="/wiki/Narratologie" title="Narratologie">narratologie</a></td></tr></tbody></table> </div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Duitse_literatuur#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Duitse literatuur">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:German-language_literature#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:German-language literature">German-language literature</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Duitse_literatuur&oldid=67302877">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Duitse_literatuur&oldid=67302877</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Duitstalige_literatuur" title="Categorie:Duitstalige literatuur">Duitstalige literatuur</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Literatuur_in_Duitsland" title="Categorie:Literatuur in Duitsland">Literatuur in Duitsland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Literatuur_in_Oostenrijk" title="Categorie:Literatuur in Oostenrijk">Literatuur in Oostenrijk</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Literatuur_in_Zwitserland" title="Categorie:Literatuur in Zwitserland">Literatuur in Zwitserland</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 1 apr 2024 om 16:55.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Duitse_literatuur&section=19&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-688fc9465-mx8px","wgBackendResponseTime":211,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.128","walltime":"0.481","ppvisitednodes":{"value":879,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":18679,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8866,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2004,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 137.057 1 -total"," 66.65% 91.347 1 Sjabloon:Commonscat"," 63.66% 87.253 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 59.90% 82.097 2 Sjabloon:First_non_empty"," 29.87% 40.938 1 Sjabloon:Navigatie_literatuur"," 27.88% 38.218 1 Sjabloon:Navigatie"," 9.40% 12.882 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 8.20% 11.242 1 Sjabloon:Bewerklinks"," 3.04% 4.165 3 Sjabloon:Zie_ook"," 1.44% 1.975 3 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.012","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":623572,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-75c465f4c6-jxdhr","timestamp":"20241125100839","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Duitse literatuur","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Duitse_literatuur","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q181287","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q181287","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-03-16T12:47:19Z","dateModified":"2024-04-01T15:55:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a3\/Literaturnobelpreis.png"}</script> </body> </html>