CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="th" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>กระจุกดาวทรงกลม - วิกิพีเดีย</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )thwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "thai","wgMonthNames":["","มกราคม","กุมภาพันธ์","มีนาคม","เมษายน","พฤษภาคม","มิถุนายน","กรกฎาคม","สิงหาคม","กันยายน","ตุลาคม","พฤศจิกายน","ธันวาคม"],"wgRequestId":"80dbbf07-1551-47c8-ab25-21e8fc637dee","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"กระจุกดาวทรงกลม","wgTitle":"กระจุกดาวทรงกลม","wgCurRevisionId":11904666,"wgRevisionId":11904666,"wgArticleId":172257,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["บทความที่มีข้อความภาษาอังกฤษ","แม่แบบคอมมอนส์หมวดหมู่ลิงก์ตรงกับวิกิสนเทศ", "CS1 แหล่งที่มาภาษาอังกฤษ (en)","บทความที่มีตัวระบุ BNF","บทความที่มีตัวระบุ BNFdata","บทความที่มีตัวระบุ GND","บทความที่มีตัวระบุ J9U","บทความที่มีตัวระบุ LCCN","บทความคัดสรร","กระจุกดาว","กระจุกดาวทรงกลม"],"wgPageViewLanguage":"th","wgPageContentLanguage":"th","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"กระจุกดาวทรงกลม","wgRelevantArticleId":172257,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"th", "pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"th"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q11276","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading" ,"ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=th&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=th&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=th&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=th&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/1200px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1259"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/800px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="839"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/640px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="671"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="กระจุกดาวทรงกลม - วิกิพีเดีย"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//th.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="แก้ไข" href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="วิกิพีเดีย (th)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//th.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.th"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ฟีดอะตอม วิกิพีเดีย" href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%94&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-กระจุกดาวทรงกลม rootpage-กระจุกดาวทรงกลม skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">ข้ามไปเนื้อหา</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ไซต์"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="เมนูหลัก" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">เมนูหลัก</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">เมนูหลัก</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ย้ายเมนูไปที่แถบด้านข้าง</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ซ่อน</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> การนำทาง </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81" title="เยี่ยมชมหน้าหลัก [z]" accesskey="z"><span>หน้าหลัก</span></a></li><li id="n-ask" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%B3%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%A1"><span>ถามคำถาม</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%A2:%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%95%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%88%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="ค้นหาข้อมูลเบื้องหลังในเหตุการณ์ปัจจุบัน"><span>เหตุการณ์ปัจจุบัน</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1" title="โหลดหน้าแบบสุ่ม [x]" accesskey="x"><span>สุ่มบทความ</span></a></li><li id="n-about" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A" title="ทำความรู้จักวิกิพีเดีย"><span>เกี่ยวกับวิกิพีเดีย</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD" title="วิธีการติดต่อวิกิพีเดีย"><span>ติดต่อเรา</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> มีส่วนร่วม </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89:%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D" title="ข้อแนะนำการใช้และแก้ไขวิกิพีเดีย"><span>คำอธิบาย</span></a></li><li id="n-introduction" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%AA%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99"><span>เริ่มต้นเขียน</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A1" title="เกี่ยวกับโครงการ สิ่งที่คุณทำได้ และวิธีการค้นหา"><span>ศาลาประชาคม</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%94" title="รายการเปลี่ยนแปลงล่าสุดในวิกินี้ [r]" accesskey="r"><span>ปรับปรุงล่าสุด</span></a></li><li id="n-discord" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%94%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%94"><span>ดิสคอร์ด</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="วิกิพีเดีย" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-th.svg" style="width: 6.4375em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="สารานุกรมเสรี" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-th.svg" width="100" height="18" style="width: 6.25em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%84%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%B2" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ค้นหาวิกิ [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>ค้นหา</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ค้นหาใน วิกิพีเดีย" aria-label="ค้นหาใน วิกิพีเดีย" autocapitalize="sentences" title="ค้นหาวิกิ [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="พิเศษ:ค้นหา"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">ค้นหา</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="เครื่องมือส่วนตัว"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="หน้าตา"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="หน้าตา" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">หน้าตา</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_th.wikipedia.org&uselang=th" class=""><span>บริจาคให้วิกิพีเดีย</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B9%88&returnto=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="แนะนำให้คุณสร้างบัญชีและเข้าสู่ระบบ แต่ไม่บังคับ" class=""><span>สร้างบัญชี</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99&returnto=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="แนะนำให้คุณเข้าสู่ระบบ แต่ไม่บังคับ [o]" accesskey="o" class=""><span>เข้าสู่ระบบ</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="ตัวเลือกเพิ่มเติม" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="เครื่องมือส่วนตัว" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">เครื่องมือส่วนตัว</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="เมนูผู้ใช้" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_th.wikipedia.org&uselang=th"><span>บริจาคให้วิกิพีเดีย</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B9%88&returnto=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="แนะนำให้คุณสร้างบัญชีและเข้าสู่ระบบ แต่ไม่บังคับ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>สร้างบัญชี</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%A5%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99&returnto=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="แนะนำให้คุณเข้าสู่ระบบ แต่ไม่บังคับ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>เข้าสู่ระบบ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> หน้าสำหรับผู้แก้ไขที่ออกจากระบบ <a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%99%E0%B8%B3" aria-label="เรียนรู้เพิ่มเกี่ยวกับการแก้ไข"><span>เรียนรู้เพิ่มเติม</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%89%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99" title="รายการการแก้ไขจากเลขที่อยู่ไอพีนี้ [y]" accesskey="y"><span>ส่วนร่วม</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B9%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A2%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%89%E0%B8%B1%E0%B8%99" title="อภิปรายเกี่ยวกับการแก้ไขจากเลขที่อยู่ไอพีนี้ [n]" accesskey="n"><span>คุย</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="ไซต์"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="สารบัญ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">สารบัญ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ย้ายเมนูไปที่แถบด้านข้าง</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ซ่อน</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">บทนำ</div> </a> </li> <li id="toc-ประวัติการสังเกตการณ์" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ประวัติการสังเกตการณ์"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>ประวัติการสังเกตการณ์</span> </div> </a> <ul id="toc-ประวัติการสังเกตการณ์-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-องค์ประกอบ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#องค์ประกอบ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>องค์ประกอบ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-องค์ประกอบ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle องค์ประกอบ subsection</span> </button> <ul id="toc-องค์ประกอบ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ส่วนประกอบความเป็นโลหะ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ส่วนประกอบความเป็นโลหะ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>ส่วนประกอบความเป็นโลหะ</span> </div> </a> <ul id="toc-ส่วนประกอบความเป็นโลหะ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-องค์ประกอบแปลกประหลาด" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#องค์ประกอบแปลกประหลาด"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>องค์ประกอบแปลกประหลาด</span> </div> </a> <ul id="toc-องค์ประกอบแปลกประหลาด-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง</span> </div> </a> <ul id="toc-ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-รูปร่างลักษณะ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#รูปร่างลักษณะ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>รูปร่างลักษณะ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-รูปร่างลักษณะ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle รูปร่างลักษณะ subsection</span> </button> <ul id="toc-รูปร่างลักษณะ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-รัศมี" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#รัศมี"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>รัศมี</span> </div> </a> <ul id="toc-รัศมี-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง</span> </div> </a> <ul id="toc-การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-แบบจำลอง_n_วัตถุ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#แบบจำลอง_n_วัตถุ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>แบบจำลอง n วัตถุ</span> </div> </a> <ul id="toc-แบบจำลอง_n_วัตถุ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-รูปร่างที่คาบเกี่ยว" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#รูปร่างที่คาบเกี่ยว"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>รูปร่างที่คาบเกี่ยว</span> </div> </a> <ul id="toc-รูปร่างที่คาบเกี่ยว-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน</span> </div> </a> <ul id="toc-ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ดูเพิ่ม" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ดูเพิ่ม"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>ดูเพิ่ม</span> </div> </a> <ul id="toc-ดูเพิ่ม-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-อ้างอิง" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#อ้างอิง"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>อ้างอิง</span> </div> </a> <ul id="toc-อ้างอิง-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-แหล่งข้อมูลอื่น" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#แหล่งข้อมูลอื่น"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>แหล่งข้อมูลอื่น</span> </div> </a> <ul id="toc-แหล่งข้อมูลอื่น-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="สารบัญ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">กระจุกดาวทรงกลม</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="ไปที่บทความในภาษาอื่น ซึ่งมีใน 66 ภาษา" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-66" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">66 ภาษา</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%86%D9%82%D9%88%D8%AF_%D9%83%D8%B1%D9%88%D9%8A" title="عنقود كروي – อาหรับ" lang="ar" hreflang="ar" data-title="عنقود كروي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="อาหรับ" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/C%C3%BAmulu_globular" title="Cúmulu globular – อัสตูเรียส" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Cúmulu globular" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="อัสตูเรียส" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCr%C9%99vi_ulduz_topalar%C4%B1" title="Kürəvi ulduz topaları – อาเซอร์ไบจาน" lang="az" hreflang="az" data-title="Kürəvi ulduz topaları" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="อาเซอร์ไบจาน" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B5_%D0%B7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Шаравое зорнае скопішча – เบลารุส" lang="be" hreflang="be" data-title="Шаравое зорнае скопішча" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="เบลารุส" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D1%83%D0%BF" title="Кълбовиден звезден куп – บัลแกเรีย" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кълбовиден звезден куп" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="บัลแกเรีย" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%81%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AC%E0%A6%95" title="বর্তুলাকার স্তবক – บังกลา" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বর্তুলাকার স্তবক" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="บังกลา" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kuglasto_zvjezdano_jato" title="Kuglasto zvjezdano jato – บอสเนีย" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kuglasto zvjezdano jato" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="บอสเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/C%C3%BAmul_globular" title="Cúmul globular – คาตาลัน" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cúmul globular" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="คาตาลัน" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Kulov%C3%A1_hv%C4%9Bzdokupa" title="Kulová hvězdokupa – เช็ก" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Kulová hvězdokupa" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="เช็ก" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Kuglehob" title="Kuglehob – เดนมาร์ก" lang="da" hreflang="da" data-title="Kuglehob" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="เดนมาร์ก" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kugelsternhaufen" title="Kugelsternhaufen – เยอรมัน" lang="de" hreflang="de" data-title="Kugelsternhaufen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="เยอรมัน" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="บทความคัดสรร"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%86%CE%B1%CE%B9%CF%81%CF%89%CF%84%CF%8C_%CF%83%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CE%BF%CF%82" title="Σφαιρωτό σμήνος – กรีก" lang="el" hreflang="el" data-title="Σφαιρωτό σμήνος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="กรีก" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="บทความคัดสรร"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Globular_cluster" title="Globular cluster – อังกฤษ" lang="en" hreflang="en" data-title="Globular cluster" data-language-autonym="English" data-language-local-name="อังกฤษ" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Globa_stelamaso" title="Globa stelamaso – เอสเปรันโต" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Globa stelamaso" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="เอสเปรันโต" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/C%C3%BAmulo_globular" title="Cúmulo globular – สเปน" lang="es" hreflang="es" data-title="Cúmulo globular" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="สเปน" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kerasparv" title="Kerasparv – เอสโตเนีย" lang="et" hreflang="et" data-title="Kerasparv" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="เอสโตเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Kumulu_globular" title="Kumulu globular – บาสก์" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Kumulu globular" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="บาสก์" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%87_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="خوشه ستاره‌ای کروی – เปอร์เซีย" lang="fa" hreflang="fa" data-title="خوشه ستاره‌ای کروی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="เปอร์เซีย" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Pallomainen_t%C3%A4htijoukko" title="Pallomainen tähtijoukko – ฟินแลนด์" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Pallomainen tähtijoukko" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ฟินแลนด์" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Amas_globulaire" title="Amas globulaire – ฝรั่งเศส" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Amas globulaire" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ฝรั่งเศส" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Braisle_chruinneogach" title="Braisle chruinneogach – ไอริช" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Braisle chruinneogach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ไอริช" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%D7%91%D7%99%D7%A8_%D7%9B%D7%93%D7%95%D7%A8%D7%99" title="צביר כדורי – ฮิบรู" lang="he" hreflang="he" data-title="צביר כדורי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ฮิบรู" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2_%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9B" title="गोल तारागुच्छ – ฮินดี" lang="hi" hreflang="hi" data-title="गोल तारागुच्छ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ฮินดี" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kuglasti_skup" title="Kuglasti skup – โครเอเชีย" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kuglasti skup" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="โครเอเชีย" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6mbhalmaz" title="Gömbhalmaz – ฮังการี" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Gömbhalmaz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ฮังการี" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%B1%D6%87_%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Գնդաձև աստղակույտեր – อาร์เมเนีย" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գնդաձև աստղակույտեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="อาร์เมเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gugus_bola" title="Gugus bola – อินโดนีเซีย" lang="id" hreflang="id" data-title="Gugus bola" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="อินโดนีเซีย" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="บทความคัดสรร"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ammasso_globulare" title="Ammasso globulare – อิตาลี" lang="it" hreflang="it" data-title="Ammasso globulare" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="อิตาลี" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%90%83%E7%8A%B6%E6%98%9F%E5%9B%A3" title="球状星団 – ญี่ปุ่น" lang="ja" hreflang="ja" data-title="球状星団" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ญี่ปุ่น" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80_%D1%82%D3%99%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96_%D2%AF%D0%B9%D1%96%D1%80%D0%B6%D2%B1%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7" title="Шар тәрізді үйіржұлдыз – คาซัค" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Шар тәрізді үйіржұлдыз" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="คาซัค" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%AC%EC%83%81%EC%84%B1%EB%8B%A8" title="구상성단 – เกาหลี" lang="ko" hreflang="ko" data-title="구상성단" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="เกาหลี" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cumulus_stellarum_globosus" title="Cumulus stellarum globosus – ละติน" lang="la" hreflang="la" data-title="Cumulus stellarum globosus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ละติน" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Kugelst%C3%A4rekoup" title="Kugelstärekoup – ลักเซมเบิร์ก" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kugelstärekoup" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="ลักเซมเบิร์ก" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kamuolinis_spie%C4%8Dius" title="Kamuolinis spiečius – ลิทัวเนีย" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kamuolinis spiečius" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="ลิทัวเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Lodveida_zvaig%C5%BE%C5%86u_kopa" title="Lodveida zvaigžņu kopa – ลัตเวีย" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Lodveida zvaigžņu kopa" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ลัตเวีย" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="บทความคัดสรร"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B1%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D1%95%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%BE" title="Збиено ѕвездено јато – มาซิโดเนีย" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Збиено ѕвездено јато" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="มาซิโดเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%97%E0%B5%8B%E0%B4%B3%E0%B5%80%E0%B4%AF_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%B9%E0%B4%82" title="ഗോളീയ താരവ്യൂഹം – มาลายาลัม" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഗോളീയ താരവ്യൂഹം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="มาลายาลัม" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0_%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%97%E0%A5%81%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%9B" title="गोलाकार तारकागुच्छ – มราฐี" lang="mr" hreflang="mr" data-title="गोलाकार तारकागुच्छ" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="มราฐี" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="บทความคัดสรร"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kelompok_globul" title="Kelompok globul – มาเลย์" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kelompok globul" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="มาเลย์" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Bolvormige_sterrenhoop" title="Bolvormige sterrenhoop – ดัตช์" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Bolvormige sterrenhoop" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ดัตช์" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Kulehop" title="Kulehop – นอร์เวย์นีนอสก์" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kulehop" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="นอร์เวย์นีนอสก์" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Kulehop" title="Kulehop – นอร์เวย์บุคมอล" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kulehop" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="นอร์เวย์บุคมอล" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Am%C3%A0s_globular" title="Amàs globular – อ็อกซิตัน" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Amàs globular" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="อ็อกซิตัน" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gromada_kulista" title="Gromada kulista – โปแลนด์" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gromada kulista" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="โปแลนด์" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%88_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%8A_%DA%89%D9%84%D9%87" title="د ستورو کروي ډله – พัชโต" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د ستورو کروي ډله" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="พัชโต" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Aglomerado_globular" title="Aglomerado globular – โปรตุเกส" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Aglomerado globular" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="โปรตุเกส" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Roi_globular" title="Roi globular – โรมาเนีย" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Roi globular" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="โรมาเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D0%B5_%D0%B7%D0%B2%D1%91%D0%B7%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Шаровое звёздное скопление – รัสเซีย" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Шаровое звёздное скопление" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="รัสเซีย" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ammassu_globulari" title="Ammassu globulari – ซิซิลี" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ammassu globulari" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="ซิซิลี" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kuglasti_skup" title="Kuglasti skup – เซอร์โบ-โครเอเชีย" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kuglasti skup" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="เซอร์โบ-โครเอเชีย" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Globular_cluster" title="Globular cluster – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Globular cluster" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Gu%C4%BEov%C3%A1_hviezdokopa" title="Guľová hviezdokopa – สโลวัก" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Guľová hviezdokopa" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="สโลวัก" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kroglasta_zvezdna_kopica" title="Kroglasta zvezdna kopica – สโลวีเนีย" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kroglasta zvezdna kopica" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="สโลวีเนีย" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B1%D0%B8%D1%98%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D0%B2%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE_%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%BE" title="Збијено звездано јато – เซอร์เบีย" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Збијено звездано јато" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="เซอร์เบีย" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Klotformig_stj%C3%A4rnhop" title="Klotformig stjärnhop – สวีเดน" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Klotformig stjärnhop" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="สวีเดน" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AF%8B%E0%AE%B3%E0%AE%95%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%8A%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81_%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%82%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="கோளகக் கொத்து விண்மீன் கூட்டம் – ทมิฬ" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கோளகக் கொத்து விண்மீன் கூட்டம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="ทมิฬ" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCresel_y%C4%B1ld%C4%B1z_k%C3%BCmesi" title="Küresel yıldız kümesi – ตุรกี" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Küresel yıldız kümesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ตุรกี" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D1%8B%D0%B7%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%B9%D0%BE%D0%BC%D1%80%D1%8B_%D1%82%D1%83%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%88%D1%8B" title="Йолдызлар йомры тупланышы – ตาตาร์" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йолдызлар йомры тупланышы" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="ตาตาร์" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B5_%D1%81%D0%BA%D1%83%D0%BF%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Кулясте скупчення – ยูเครน" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кулясте скупчення" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ยูเครน" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%A5m_sao_c%E1%BA%A7u" title="Cụm sao cầu – เวียดนาม" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cụm sao cầu" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="เวียดนาม" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Pundok_malidong" title="Pundok malidong – วาเรย์" lang="war" hreflang="war" data-title="Pundok malidong" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="วาเรย์" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%90%83%E7%8A%B6%E6%98%9F%E5%9B%A2" title="球状星团 – จีนอู๋" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="球状星团" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="จีนอู๋" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%90" title="გლობულური გვართა – เมเกรเลีย" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="გლობულური გვართა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="เมเกรเลีย" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%90%83%E7%8B%80%E6%98%9F%E5%9C%98" title="球狀星團 – จีน" lang="zh" hreflang="zh" data-title="球狀星團" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="จีน" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ki%C3%BB-ch%C5%8Dng_chhe%E2%81%BF-tho%C3%A2n" title="Kiû-chōng chheⁿ-thoân – จีนมินหนาน" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kiû-chōng chheⁿ-thoân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="จีนมินหนาน" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%90%83%E7%8B%80%E6%98%9F%E5%9C%98" title="球狀星團 – กวางตุ้ง" lang="yue" hreflang="yue" data-title="球狀星團" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="กวางตุ้ง" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11276#sitelinks-wikipedia" title="แก้ไขลิงก์ข้ามภาษา" class="wbc-editpage">แก้ไขลิงก์</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="เนมสเปซ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="ดูหน้าเนื้อหา [c]" accesskey="c"><span>บทความ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B9%E0%B8%94%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A2:%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" rel="discussion" title="อภิปรายเกี่ยวกับหน้าเนื้อหา [t]" accesskey="t"><span>อภิปราย</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="เปลี่ยนรูปแบบภาษา" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ไทย</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="ดู"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1"><span>อ่าน</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit" title="แก้ไขรหัสต้นฉบับของหน้านี้ [e]" accesskey="e"><span>แก้ไข</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=history" title="แก้ไขเก่าของหน้านี้ [h]" accesskey="h"><span>ดูประวัติ</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="หน้าเครื่องมือ"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="เครื่องมือ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">เครื่องมือ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">เครื่องมือ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ย้ายเมนูไปที่แถบด้านข้าง</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ซ่อน</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="ตัวเลือกเพิ่มเติม" > <div class="vector-menu-heading"> การกระทำ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1"><span>อ่าน</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit" title="แก้ไขรหัสต้นฉบับของหน้านี้ [e]" accesskey="e"><span>แก้ไข</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=history"><span>ดูประวัติ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> ทั่วไป </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%B2/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="รายการหน้าวิกิทุกหน้าที่ลิงก์มาที่นี่ [j]" accesskey="j"><span>หน้าที่ลิงก์มา</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%B2/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" rel="nofollow" title="รายการเปลี่ยนแปลงล่าสุดในหน้าที่ลิงก์จากหน้านี้ [k]" accesskey="k"><span>การเปลี่ยนแปลงที่เกี่ยวโยง</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%9B%E0%B9%82%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%94" title="อัปโหลดไฟล์ [u]" accesskey="u"><span>อัปโหลดไฟล์</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9" title="รายการหน้าพิเศษทั้งหมด [q]" accesskey="q"><span>หน้าพิเศษ</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&oldid=11904666" title="ลิงก์ถาวรมารุ่นนี้ของหน้านี้"><span>ลิงก์ถาวร</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=info" title="ข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับหน้านี้"><span>สารสนเทศหน้า</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AD%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%87&page=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&id=11904666&wpFormIdentifier=titleform" title="สารสนเทศเกี่ยวกับวิธีการอ้างอิงหน้านี้"><span>อ้างอิงบทความนี้</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fth.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%2588%25E0%25B8%25B8%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%2597%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A5%25E0%25B8%25A1"><span>รับยูอาร์แอลแบบสั้น</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:QrCode&url=https%3A%2F%2Fth.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%2588%25E0%25B8%25B8%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%2594%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%2597%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%2587%25E0%25B8%2581%25E0%25B8%25A5%25E0%25B8%25A1"><span>ดาวน์โหลดคิวอาร์โค้ด</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> พิมพ์/ส่งออก </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%AD&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1"><span>สร้างหนังสือ</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:DownloadAsPdf&page=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=show-download-screen"><span>ดาวน์โหลดเป็น PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&printable=yes" title="รุ่นที่พร้อมพิมพ์ของหน้านี้ [p]" accesskey="p"><span>รุ่นพร้อมพิมพ์</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ในโครงการอื่น </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Globular_clusters" hreflang="en"><span>วิกิมีเดียคอมมอนส์</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11276" title="ลิงก์ไปยังสิ่งนี้ในคลังซึ่งเชื่อมโยงข้อมูลต่าง ๆ เข้าด้วยกัน [g]" accesskey="g"><span>สิ่งนี้ในวิกิสนเทศ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="หน้าเครื่องมือ"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="หน้าตา"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">หน้าตา</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ย้ายเมนูไปที่แถบด้านข้าง</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ซ่อน</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%A3" title="นี่คือบทความคัดสรร คลิกเพื่อดูรายละเอียดเพิ่มเติม"><img alt="นี่คือบทความคัดสรร คลิกเพื่อดูรายละเอียดเพิ่มเติม" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="th" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10827797">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box metadata side-box-right" style="width:238px; background-color:#f3f9ff;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9259874">.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none none;margin:0}.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}body.skin-minerva .mw-parser-output .plainlist ul{list-style:none;padding-left:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:AD-thai.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/AD-thai.svg/50px-AD-thai.svg.png" decoding="async" width="50" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/AD-thai.svg/75px-AD-thai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/AD-thai.svg/100px-AD-thai.svg.png 2x" data-file-width="79" data-file-height="29" /></a></span></div> <div class="side-box-text plainlist">บทความนี้อ้างอิง<a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%9B%E0%B8%B5/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%87" title="วิกิพีเดีย:โครงการวันเดือนปี/การใช้ปีคริสต์ศักราชอ้างอิง">คริสต์ศักราช/คริสต์ทศวรรษ/คริสต์ศตวรรษ</a> ซึ่งเป็นสาระสำคัญของเนื้อหา</div></div> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/250px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg" decoding="async" width="250" height="262" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/375px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg/500px-A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg 2x" data-file-width="1777" data-file-height="1864" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_80&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 80 (ไม่มีหน้านี้)">เมสสิเยร์ 80</a> กระจุกดาวทรงกลมใน<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B8%87%E0%B8%9B%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87" title="กลุ่มดาวแมงป่อง">กลุ่มดาวแมงป่อง</a> อยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ของเรา 28,000 <a href="/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87" title="ปีแสง">ปีแสง</a> ประกอบด้วยดาวฤกษ์นับแสนดวง</figcaption></figure> <p><b>กระจุกดาวทรงกลม</b> (<a href="/wiki/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9" title="ภาษาอังกฤษ">อังกฤษ</a>: <span lang="en">globular cluster</span>) เป็นแหล่งรวมของดวงดาวที่มีรูปร่างเป็นทรงกลม โคจรไปรอบ ๆ แกนกลาง<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="ดาราจักร">ดาราจักร</a> <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ดาวฤกษ์">ดาวฤกษ์</a>ในกระจุกดาวทรงกลมมี<a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%A1%E0%B8%96%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%87" class="mw-redirect" title="แรงโน้มถ่วง">แรงโน้มถ่วง</a>ดึงดูดต่อกันค่อนข้างมาก ทำให้พวกมันรวมตัวเป็นกลุ่มทรงกลม มีความหนาแน่นของดาวค่อนข้างสูงโดยเฉพาะในจุดศูนย์กลาง บางครั้งเรียกชื่อโดยย่อเพียงว่า "globular" </p><p>กระจุกดาวทรงกลมมักพบอยู่ใน<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="กลดดาราจักร">กลดดาราจักร</a> มีดวงดาวรวมตัวกันอยู่มากและมักมีอายุเก่าแก่กว่าส่วนที่เหลือของดาราจักร หรือกระจุกดาวเปิดซึ่งมักพบในจานดาราจักร ใน<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" class="mw-redirect" title="ดาราจักรทางช้างเผือก">ดาราจักรทางช้างเผือก</a>มีกระจุกดาวทรงกลมอยู่ราว 158 แห่ง<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> และคาดว่ายังมีกระจุกดาวที่ยังค้นไม่พบอีกราว 10–20 แห่ง<sup id="cite_ref-glob03_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-glob03-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ดาราจักรขนาดใหญ่อาจมีกระจุกดาวมากกว่านี้ เช่น <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2" class="mw-redirect" title="ดาราจักรแอนโดรเมดา">ดาราจักรแอนโดรเมดา</a>อาจมีกระจุกดาวอยู่ราว 500 แห่ง<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B5" class="mw-redirect" title="ดาราจักรชนิดรี">ดาราจักรชนิดรี</a>ขนาดยักษ์บางแห่ง เช่น <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3_M87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักร M87 (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักร M87</a> อาจมีกระจุกดาวทรงกลมอยู่มากถึงกว่า 10,000 แห่ง<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> กระจุกดาวทรงกลมเหล่านี้โคจรอยู่ในดาราจักรด้วยรัศมีขนาดใหญ่ราว 40 กิโล<a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B9%87%E0%B8%81" class="mw-redirect" title="พาร์เซ็ก">พาร์เซ็ก</a> (ประมาณ 131,000 <a href="/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87" title="ปีแสง">ปีแสง</a>) หรือมากกว่านั้น<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ดาราจักรทุกแห่งใน<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%99" title="กลุ่มท้องถิ่น">กลุ่มท้องถิ่น</a>ที่มีมวลมากพอจะมีกลุ่มกระจุกดาวทรงกลมที่เกี่ยวเนื่องกัน และเท่าที่มีการสำรวจแล้ว ดาราจักรขนาดใหญ่แต่ละแห่งจะมีระบบของกระจุกดาวทรงกลมอยู่ด้วยเสมอ<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%98%E0%B8%99%E0%B8%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรแคระคนยิงธนู (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรแคระคนยิงธนู</a>กับ<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%82%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรแคระสุนัขใหญ่ (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรแคระสุนัขใหญ่</a>ดูจะอยู่ในขั้นตอนการสูญเสียกระจุกดาวทรงกลมของมัน (เช่นเดียวกับ<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_12&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรพาโลมาร์ 12 (ไม่มีหน้านี้)">พาโลมาร์ 12</a>) ให้แก่ดาราจักร<a href="/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ทางช้างเผือก">ทางช้างเผือก</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> เหตุการณ์นี้แสดงให้เห็นว่ามีกระจุกดาวทรงกลมในดาราจักรแห่งนี้มากมายที่ถูกดึงออกไปจากดาราจักรในอดีต </p><p>แม้จะดูเหมือนว่า กระจุกดาวทรงกลมเป็นแหล่งที่มีดาวฤกษ์อันถือกำเนิดในยุคแรกเริ่มของดาราจักร แต่จุดกำเนิดและบทบาทของมันใน<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="กำเนิดและวิวัฒนาการของดาราจักร">วิวัฒนาการของดาราจักร</a>ยังไม่เป็นที่ประจักษ์แน่ชัด เราทราบดีว่ากระจุกดาวทรงกลมมีความแตกต่างอย่างชัดเจนจาก<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B5" title="ดาราจักรแคระชนิดรี">ดาราจักรแคระชนิดรี</a> และมีการก่อตัวเป็นโครงสร้างดาวฤกษ์ส่วนหนึ่งอยู่ในดาราจักรแม่ของมันเองแทนที่จะแยกตัวเป็นดาราจักรไปต่างหาก<sup id="cite_ref-apj613_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-apj613-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> อย่างไรก็ดี จากการประเมินของนักดาราศาสตร์เมื่อไม่นานมานี้พบว่ายังไม่สามารถแยกแยะกระจุกดาวทรงกลมกับ<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%82%E0%B9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรแคระทรงไข่ (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรแคระทรงไข่</a>ออกจากกันเป็นคนละประเภทได้โดยเด็ดขาด<sup id="cite_ref-Bergh2007_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bergh2007-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ประวัติการสังเกตการณ์"><span id=".E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.A7.E0.B8.B1.E0.B8.95.E0.B8.B4.E0.B8.81.E0.B8.B2.E0.B8.A3.E0.B8.AA.E0.B8.B1.E0.B8.87.E0.B9.80.E0.B8.81.E0.B8.95.E0.B8.81.E0.B8.B2.E0.B8.A3.E0.B8.93.E0.B9.8C"></span>ประวัติการสังเกตการณ์</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=1" title="แก้ไขส่วน: ประวัติการสังเกตการณ์"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" align="right"> <caption><b>การค้นพบกระจุกดาวทรงกลมในยุคแรก</b> </caption> <tbody><tr> <th>ชื่อกระจุกดาว </th> <th>ค้นพบโดย </th> <th>ปีที่พบ </th></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_22&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 22 (ไม่มีหน้านี้)">M22</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%A1_%E0%B9%84%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="อับราฮัม ไอห์ล (ไม่มีหน้านี้)">อับราฮัม ไอห์ล</a> </td> <td>ค.ศ. 1665 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B9%89%E0%B8%B2" title="โอเมกาคนครึ่งม้า">ω Cen</a> </td> <td><a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B9%8C_%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%A2%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="เอ็ดมันด์ ฮัลเลย์">เอ็ดมันด์ ฮัลเลย์</a> </td> <td>ค.ศ. 1677 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_5&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 5 (ไม่มีหน้านี้)">M5</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%95%E0%B8%95%E0%B9%8C%E0%B8%9F%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%94_%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%8A&action=edit&redlink=1" class="new" title="ก็อตต์ฟรีด เคิร์ช (ไม่มีหน้านี้)">ก็อตต์ฟรีด เคิร์ช</a> </td> <td>ค.ศ. 1702 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_13&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 13 (ไม่มีหน้านี้)">M13</a> </td> <td>เอ็ดมันด์ ฮัลเลย์ </td> <td>ค.ศ. 1714 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_71&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 71 (ไม่มีหน้านี้)">M71</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=Philippe_Loys_de_Ch%C3%A9seaux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philippe Loys de Chéseaux (ไม่มีหน้านี้)">Philippe Loys de Chéseaux</a> </td> <td>ค.ศ. 1745 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_4&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 4 (ไม่มีหน้านี้)">M4</a> </td> <td>Philippe Loys de Chéseaux </td> <td>ค.ศ. 1746 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_15&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 15 (ไม่มีหน้านี้)">M15</a> </td> <td><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%8C%E0%B8%AD%E0%B8%87-%E0%B9%82%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%84_%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="ฌอง-โดมินิค มารัลดี (ไม่มีหน้านี้)">ฌอง-โดมินิค มารัลดี</a> </td> <td>ค.ศ. 1746 </td></tr> <tr> <td style="text-align: center;"><a href="/w/index.php?title=%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_2&action=edit&redlink=1" class="new" title="เมสสิเยร์ 2 (ไม่มีหน้านี้)">M2</a> </td> <td>ฌอง-โดมินิค มารัลดี </td> <td>ค.ศ. 1746 </td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:Messier75.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Messier75.jpg/200px-Messier75.jpg" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/53/Messier75.jpg 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a><figcaption>กระจุกดาว M75 เป็นกระจุกดาวประเภท I ที่มีความหนาแน่นสูงมาก</figcaption></figure> <p>กระจุกดาวทรงกลมแห่งแรกที่ค้นพบได้แก่ กระจุกดาว <a href="/w/index.php?title=M22&action=edit&redlink=1" class="new" title="M22 (ไม่มีหน้านี้)">M22</a> ค้นพบโดย อับราฮัม ไอห์ล นักดาราศาสตร์สมัครเล่นชาว<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99" class="mw-disambig" title="เยอรมัน">เยอรมัน</a> เมื่อปี ค.ศ. 1665<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> แต่ด้วยความสามารถในการรับแสงของ<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%99%E0%B9%8C" title="กล้องโทรทรรศน์">กล้องโทรทรรศน์</a>ยุคแรก ๆ ยังไม่ดีนัก จึงไม่สามารถแยกแยะ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ดาวฤกษ์">ดาวฤกษ์</a>แต่ละดวงในกระจุกดาวทรงกลมได้จนกระทั่ง <a href="/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%AA%E0%B9%8C_%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="ชาลส์ เมสสิเยร์">ชาลส์ เมสสิเยร์</a> เฝ้าสังเกตกระจุกดาว <a href="/w/index.php?title=M4&action=edit&redlink=1" class="new" title="M4 (ไม่มีหน้านี้)">M4</a> กระจุกดาวทรงกลม 8 แห่งแรกที่มีการค้นพบแสดงอยู่ในตารางทางด้านขวา ในเวลาต่อมา <a href="/wiki/%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B9%8C_%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A2%E0%B8%AA%E0%B9%8C_%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%AD_%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%A5%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="นิโคลาส์ หลุยส์ เดอ ลาซายล์">สมภารลาซายล์</a> ได้เพิ่มรายชื่อกระจุกดาว NGC 104, NGC 4833, M55, M69, และ NGC 6397 เข้าไปในรายชื่อวัตถุท้องฟ้าของเขาในฉบับปี 1751-52 ตัวอักษร M ที่นำหน้าตัวเลขหมายถึงเป็นรายชื่อดาวของชาลส์ เมสสิเยร์ ส่วน NGC ย่อมาจาก <i>New General Catalogue</i> ของ <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%AB%E0%B9%8C%E0%B8%99_%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="จอห์น เดรเยอร์ (ไม่มีหน้านี้)">จอห์น เดรเยอร์</a> </p><p><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1_%E0%B9%80%E0%B8%AE%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%A5" title="วิลเลียม เฮอร์เชล">วิลเลียม เฮอร์เชล</a> ได้เริ่มโครงการสำรวจท้องฟ้าโดยใช้กล้องโทรทรรศน์ขนาดใหญ่เมื่อปี ค.ศ. 1782 เขาสามารถจำแนกดาวฤกษ์แต่ละดวงในกระจุกดาวทรงกลมซึ่งเป็นที่รู้จักแล้ว 33 แห่ง นอกจากนั้นเขายังค้นพบกระจุกดาวเพิ่มอีก 37 แห่ง ในรายชื่อวัตถุท้องฟ้าในห้วงอวกาศลึกของเฮอร์เชลฉบับปี ค.ศ. 1789 ซึ่งเป็นฉบับที่สอง เขาได้ใช้คำว่า <i>กระจุกดาวทรงกลม</i> (globular cluster) เป็นครั้งแรกเพื่อเรียกชื่อกลุ่มดาวฤกษ์เหล่านั้นตามลักษณะปรากฏของมัน </p><p>มีการค้นพบกระจุกดาวทรงกลมเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ เป็น 83 แห่งในปี ค.ศ. 1915, 93 แห่งในปี ค.ศ. 1930 และถึง 97 แห่งในปี ค.ศ. 1947 ปัจจุบันพบกระจุกดาวทรงกลมใน<a href="/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ทางช้างเผือก">ทางช้างเผือก</a>แล้วจำนวน 151 แห่ง จากจำนวนที่ประมาณการไว้ว่าน่าจะมีอยู่ราว 180 ± 20 แห่ง<sup id="cite_ref-milky_way_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-milky_way-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> เชื่อว่ากระจุกดาวที่ยังค้นไม่พบนี้อาจจะซ่อนอยู่หลังม่านแก๊สและฝุ่นในดาราจักร </p><p><a href="/wiki/%E0%B8%AE%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B9%8C_%E0%B9%81%E0%B8%8A%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="ฮาร์โลว์ แชปลีย์">ฮาร์โลว์ แชปลีย์</a> ได้เริ่มขบวนการศึกษากระจุกดาวทรงกลมตั้งแต่ ปี ค.ศ. 1914 โดยได้ตีพิมพ์บทความทางวิทยาศาสตร์จำนวนมากกว่า 40 ฉบับ เขาศึกษา<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B9%80%E0%B8%9F%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%94" title="ดาวแปรแสงชนิดเซเฟอิด">ดาวแปรแสงชนิดเซเฟอิด</a>ที่มีอยู่ในกระจุกดาวเหล่านั้นและใช้ความสัมพันธ์ของคาบการเปลี่ยนแปลงแสงดาวในการประเมินระยะห่างของดาว </p><p>สำหรับในดาราจักรทางช้างเผือกของเรา มักพบกระจุกดาวทรงกลมส่วนใหญ่ที่บริเวณใจกลางของดาราจักร โดยที่ส่วนมากจะอยู่ด้านข้างของวงกลมท้องฟ้าของแกนกลาง ฮาร์โลว์ แชปลีย์ ได้ใช้การกระจายตัวที่ไม่สม่ำเสมออย่างมากนี้เพื่อช่วยในการประมาณขนาดโดยรวมของดาราจักรในปี ค.ศ. 1918 โดยใช้สมมุติฐานว่ากระจุกดาวทรงกลมกระจายตัวเป็นรูปทรงกลมอย่างหยาบ ๆ อยู่รอบแกนกลางดาราจักร เขาใช้ตำแหน่งของกระจุกดาวเพื่อประเมินตำแหน่งของดวงอาทิตย์เทียบกับแกนดาราจักร<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ถึงแม้ว่าการประเมินระยะห่างของเขามีความผิดพลาดไปอย่างมาก แต่ก็ได้สะท้อนให้ทราบถึงขนาดของดาราจักรที่ใหญ่กว่าที่เคยคิดกันมามาก ข้อผิดพลาดของเขามีสาเหตุจากฝุ่นในดาราจักรที่ลดทอนปริมาณแสงซึ่งกระจุกดาวทรงกลมส่งมายังโลก และทำให้มันดูเหมือนอยู่ไกลกว่าที่เป็นจริง อย่างไรก็ดีการประเมินของแชปลีย์ครั้งนี้ได้ระดับความสว่างระดับเดียวกันกับค่าที่ยอมรับกันอยู่ในปัจจุบัน </p><p>การตรวจวัดของแชปลีย์ยังบ่งชี้ว่า ดวงอาทิตย์อยู่ห่างจากใจกลางดาราจักรมาก ตรงข้ามกับความเชื่อก่อนหน้านั้นทั้งเรื่องตำแหน่งปรากฏและการกระจายตัวของดาวฤกษ์ปกติ ในความเป็นจริงแล้ว ดาวฤกษ์ปกติทั่วไปตั้งอยู่ภายในแผ่นจานดาราจักรและส่วนใหญ่ถูกบังด้วยแก๊สและฝุ่น ขณะที่กระจุกดาวทรงกลมตั้งอยู่ภายนอกแผ่นจานและสามารถมองเห็นได้จากระยะทางไกล ๆ </p><p>ในเวลาต่อมา เฮนเรียตตา สโวพ และ เฮเลน แบทเทิลส์ ซอว์เยอร์ (ต่อมาเปลี่ยนเป็น ฮอกก์) ได้เข้ามาช่วยงานศึกษาวิจัยของแชปลีย์ ระหว่างปี ค.ศ. 1927-29 ฮาร์โลว์ แชปลีย์กับเฮเลน ซอว์เยอร์ ได้ช่วยกันจัดประเภทกระจุกดาวตามองศาความหนาแน่นของกระจุกดาวนั้นเทียบกับแกนกลาง กระจุกดาวที่หนาแน่นที่สุดเรียกว่าเป็นกระจุกดาวประเภท I ไปจนถึงกระจุกดาวที่กระจายตัวกันมากที่สุดเป็นประเภท XII ในเวลาต่อมาระบบการจัดประเภทกระจุกดาวแบบนี้ได้ชื่อเรียกว่า <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%8A%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%8C-%E0%B8%8B%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ระบบความหนาแน่นของแชปลีย์-ซอว์เยอร์ (ไม่มีหน้านี้)">ระบบความหนาแน่นของแชปลีย์-ซอว์เยอร์</a> (Shapley–Sawyer Concentration Class) บางครั้งก็ใช้<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%81" class="mw-redirect" title="เลขอารบิก">เลขอารบิก</a> 1-12 แทนที่ประเภทแบบ<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%82%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%99" class="mw-redirect" title="เลขโรมัน">เลขโรมัน</a>ดั้งเดิม<sup id="cite_ref-Hogg1965_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hogg1965-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="องค์ประกอบ"><span id=".E0.B8.AD.E0.B8.87.E0.B8.84.E0.B9.8C.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.81.E0.B8.AD.E0.B8.9A"></span>องค์ประกอบ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=2" title="แก้ไขส่วน: องค์ประกอบ"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>กระจุกดาวทรงกลมประกอบด้วยดาวฤกษ์อายุมากหลายแสนดวงซึ่งมี<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%AB%E0%B8%B0" class="mw-redirect" title="ค่าความเป็นโลหะ">ค่าความเป็นโลหะ</a>ต่ำ ชนิดของดาวฤกษ์ที่พบในกระจุกดาวทรงกลมจะคล้ายคลึงกับที่พบใน<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="ดุมดาราจักร">ดุม</a>ของ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%81%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AB%E0%B8%AD%E0%B8%A2" title="ดาราจักรชนิดก้นหอย">ดาราจักรชนิดก้นหอย</a> แต่อัดตัวกันอยู่ในปริมาตรเพียงไม่กี่ลูกบาศก์<a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%81" title="พาร์เซก">พาร์เซก</a>เท่านั้น ไม่มีแก๊สและฝุ่นในกระจุกดาว คาดกันว่าแก๊สและฝุ่นทั้งหมดได้กลายสภาพไปเป็นดาวจนหมดเป็นเวลานานมาแล้ว </p><p>กระจุกดาวทรงกลมมีความหนาแน่นของดาวฤกษ์สูงมาก (เฉลี่ยประมาณ 0.4 ดวงต่อลูกบาศก์พาร์เซก ขึ้นไปจนถึง 100 หรือ 1000 ดวงต่อลูกบาศก์พาร์เซกในบริเวณในกลางกระจุกดาว) <sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> มันไม่ใช่สถานที่อันเหมาะสมที่จะเกิด<a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B9%8C" title="ระบบดาวเคราะห์">ระบบดาวเคราะห์</a>ได้เลย วงโคจรของระบบดาวเคราะห์จะมีภาวะไม่เสถียรอย่างมากภายในแกนกลางอันหนาแน่นของกระจุกดาว เนื่องมาจากการรบกวนจากดาวฤกษ์อื่นที่ผ่านไปมา <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B9%8C" title="ดาวเคราะห์">ดาวเคราะห์</a>ที่มีระยะวงโคจร 1 <a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="หน่วยดาราศาสตร์">หน่วยดาราศาสตร์</a>จากดาวฤกษ์ภายในแกนกลาง เช่น <a href="/w/index.php?title=47_%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="47 นกทูแคน (ไม่มีหน้านี้)">47 นกทูแคน</a> จะมีชีวิตรอดอยู่ราว 10<sup>8</sup> ปี<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> อย่างไรก็ดี มีการค้นพบระบบดาวเคราะห์อย่างน้อย 1 แห่ง โคจรอยู่รอบ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%A5%E0%B8%8B%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="ดาวพัลซาร์">ดาวพัลซาร์</a> (PSR B1620−26) ซึ่งอยู่ในกระจุกดาวทรงกลม M4<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>กระจุกดาวทรงกลมแต่ละแห่งมีอายุที่ค่อนข้างแน่นอน เพียงมีที่ยกเว้นเด่น ๆ บ้างไม่กี่แห่ง ทั้งนี้เพราะดาวฤกษ์ส่วนใหญ่ในกระจุกดาวจะมีอายุในระดับวิวัฒนาการประมาณเดียวกัน จากสมมุติฐานที่ว่ามันถือกำเนิดขึ้นมาพร้อมกัน ยังไม่พบกระจุกดาวทรงกลมแห่งใดที่มีปรากฏการณ์กำเนิดดาวฤกษ์อยู่เลย ซึ่งก็สอดคล้องกับข้อสังเกตที่ว่ากระจุกดาวทรงกลมถือเป็นหนึ่งในวัตถุท้องฟ้าที่มีอายุมากที่สุดในดาราจักร เป็นกลุ่มของดาวฤกษ์กลุ่มแรก ๆ ที่ถือกำเนิดขึ้น ย่านกำเนิดดาวฤกษ์ที่ใหญ่มากแห่งหนึ่งรู้จักในชื่อ มหากระจุกดาว (Super star cluster: SSC) ดังเช่นกระจุกดาว Westerlund 1 ในทางช้างเผือก ถือเป็นกระจุกดาวทรงกลมชุดแรก ๆ<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>กระจุกดาวทรงกลมบางแห่ง เช่น <a href="/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B9%89%E0%B8%B2" title="โอเมกาคนครึ่งม้า">โอเมกาคนครึ่งม้า</a> ใน<a href="/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ทางช้างเผือก">ทางช้างเผือก</a> หรือ G1 ในดาราจักร M31 มีมวลมากอย่างยิ่งยวด (หลายล้านเท่าของ<a href="/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="มวลดวงอาทิตย์">มวลดวงอาทิตย์</a>) และมีสมาชิกดาวฤกษ์อยู่เป็นจำนวนมาก กระจุกดาวทั้งสองแห่งถือเป็นหลักฐานสำคัญของกระจุกดาวทรงกลมมวลยิ่งยวดซึ่งอยู่ที่ใจกลางดาราจักรแคระที่ถูกดาราจักรที่ใหญ่กว่ากลืนรวมเข้าไป มีกระจุกดาวทรงกลมหลายแห่ง (เช่น M15) มีมวลสูงมากในใจกลาง ซึ่งเป็นไปได้ว่าอาจมี<a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B3" title="หลุมดำ">หลุมดำ</a>อยู่<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> แม้จะมีแบบจำลองที่ระบุว่า แกนกลางมวลมากนั้นอาจเป็นหลุมดำขนาดเล็ก หรือ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="ดาวนิวตรอน">ดาวนิวตรอน</a>ขนาดกลาง หรือ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="ดาวแคระขาว">ดาวแคระขาว</a>มวลมากก็ได้ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ส่วนประกอบความเป็นโลหะ"><span id=".E0.B8.AA.E0.B9.88.E0.B8.A7.E0.B8.99.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.81.E0.B8.AD.E0.B8.9A.E0.B8.84.E0.B8.A7.E0.B8.B2.E0.B8.A1.E0.B9.80.E0.B8.9B.E0.B9.87.E0.B8.99.E0.B9.82.E0.B8.A5.E0.B8.AB.E0.B8.B0"></span>ส่วนประกอบความเป็นโลหะ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=3" title="แก้ไขส่วน: ส่วนประกอบความเป็นโลหะ"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>โดยทั่วไปแล้ว กระจุกดาวทรงกลมจะประกอบด้วย<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%A3_2" class="mw-redirect" title="ดาวฤกษ์ชนิดดารากร 2">ดาวฤกษ์ชนิดดารากร 2</a> ซึ่งมีคุณสมบัติ<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%AB%E0%B8%B0_(%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C)" title="ความเป็นโลหะ (ดาราศาสตร์)">ความเป็นโลหะ</a>ต่ำกว่าเมื่อเทียบกับ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%A3_1" class="mw-redirect" title="ดาวฤกษ์ชนิดดารากร 1">ดาวฤกษ์ชนิดดารากร 1</a> อย่างเช่น<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="ดวงอาทิตย์">ดวงอาทิตย์</a> (สำหรับนักดาราศาสตร์แล้ว <i>โลหะ</i> หมายรวมถึงธาตุหนักทุกชนิดที่หนักกว่า<a href="/wiki/%E0%B8%AE%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="ฮีเลียม">ฮีเลียม</a> เช่น <a href="/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1" class="mw-redirect" title="ลิเธียม">ลิเธียม</a>และ<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="คาร์บอน">คาร์บอน</a>) </p><p>นักดาราศาสตร์ชาวดัตช์ ชื่อ เพียเตอร์ ออสเตอร์ฮอฟฟ์ สังเกตพบว่าน่าจะมีสมาชิกกระจุกดาวทรงกลมอยู่ 2 ประเภท ต่อมาเรียกชื่อการจัดกลุ่มเช่นนี้ว่า <i>กลุ่มของออสเตอร์ฮอฟฟ์</i> (Oosterhoff groups) โดยกลุ่มที่สองจะมี<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87" title="ดาวแปรแสง">ดาวแปรแสง</a>คาบยาว<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%84%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาวแปรแสงชนิดอาร์อาร์ไลเร (ไม่มีหน้านี้)">ชนิดอาร์อาร์ไลเร</a>เป็นสมาชิกอยู่ค่อนข้างน้อย<sup id="cite_ref-oosterhoff_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-oosterhoff-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> กระจุกดาวทั้งสองกลุ่มมี<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%A1" title="เส้นสเปกตรัม">เส้นองค์ประกอบความเป็นโลหะ</a>ค่อนข้างต่ำ แต่ดาวฤกษ์ในกลุ่มออสเตอร์ฮอฟฟ์ II (OoII) จะมีความเป็นโลหะต่ำกว่าแบบออสเตอร์ฮอฟฟ์ I (OoI)<sup id="cite_ref-oosterhoff_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-oosterhoff-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ดังนั้นกระจุกดาวกลุ่มออสเตอร์ฮอฟฟ์ I จึงมักเรียกว่าเป็นแบบ "มีโลหะมาก" (metal-rich) ส่วนกลุ่มออสเตอร์ฮอฟฟ์ II จะถูกเรียกว่าแบบ "มีโลหะน้อย" (metal-poor) </p><p>มีการเฝ้าสังเกตสมาชิกกระจุกดาวทั้ง 2 กลุ่มนี้ในดาราจักรหลายแห่ง (โดยเฉพาะอย่างยิ่งในดาราจักรชนิดรีมวลมาก) ทั้ง 2 กลุ่มมีอายุพอ ๆ กัน (ซึ่งเก่าแก่พอ ๆ กันกับอายุของเอกภพ) มีความแตกต่างกันเพียงปริมาณส่วนประกอบทางโลหะเท่านั้น มีการตั้งแบบจำลองหลายแบบเพื่อพยายามอธิบายถึงลักษณะประชากรย่อยเหล่านี้ ซึ่งรวมไปถึงการเกิดรวมตัวกันของดาราจักรที่มีแก๊สมาก การรวมตัวกันของดาราจักรแคระ และรูปแบบการก่อตัวของดาวฤกษ์หลายแบบในดาราจักรเดี่ยว ในทางช้างเผือกของเรา กระจุกดาวแบบที่มีโลหะน้อยมีความเกี่ยวข้องกับดาราจักรฮาโล ส่วนกระจุกดาวแบบมีโลหะมากจะเกี่ยวข้องกับดุมดาราจักร<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>สำหรับในทางช้างเผือก มีการค้นพบกระจุกดาวที่มีความเป็นโลหะต่ำอยู่เป็นจำนวนมากในบริเวณระนาบทางด้านนอกของกลดดาราจักร ข้อมูลนี้ช่วยสนับสนุนแนวคิดที่ว่า กระจุกดาวประเภท II ในดาราจักรเกิดจากการดึงดูดดาวฤกษ์มาจากดาราจักรข้างเคียง มิได้เป็นสมาชิกดั้งเดิมของระบบกระจุกดาวในทางช้างเผือกดังที่เคยเข้าใจกันมาแต่ก่อน นอกจากนี้ยังสามารถอธิบายความแตกต่างระหว่างกระจุกดาวทั้งสองประเภทได้ด้วยระยะเวลาที่ต่างกันซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ดาราจักรแต่ละแห่งได้ให้กำเนิดระบบกระจุกดาวของมันขึ้นมา<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="องค์ประกอบแปลกประหลาด"><span id=".E0.B8.AD.E0.B8.87.E0.B8.84.E0.B9.8C.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.81.E0.B8.AD.E0.B8.9A.E0.B9.81.E0.B8.9B.E0.B8.A5.E0.B8.81.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.AB.E0.B8.A5.E0.B8.B2.E0.B8.94"></span>องค์ประกอบแปลกประหลาด</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=4" title="แก้ไขส่วน: องค์ประกอบแปลกประหลาด"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:STSci-2002-18.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/STSci-2002-18.jpg/200px-STSci-2002-18.jpg" decoding="async" width="200" height="296" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/STSci-2002-18.jpg/300px-STSci-2002-18.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/STSci-2002-18.jpg/400px-STSci-2002-18.jpg 2x" data-file-width="541" data-file-height="800" /></a><figcaption>กระจุกดาว M15 ซึ่งเชื่อว่ามี<a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B3" title="หลุมดำ">หลุมดำ</a>ขนาดมวล 4,000 เท่าของ<a href="/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="มวลดวงอาทิตย์">มวลดวงอาทิตย์</a> อยู่ในใจกลาง ภาพจาก<a href="/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%8B%E0%B8%B2" class="mw-redirect" title="องค์การนาซา">องค์การนาซา</a></figcaption></figure> <p>กระจุกดาวทรงกลมมีความหนาแน่นของดาวฤกษ์สูงมาก ดังนั้นจึงมีปฏิกิริยาระหว่างกันค่อนข้างสูงและบ่อยครั้งที่ดาวฤกษ์เกือบจะเกิดการปะทะกัน ผลจากการประจันหน้าอย่างใกล้ชิดนี้ จึงมีประเภทของดาวฤกษ์ประหลาดบางชนิดเกิดขึ้นเป็นปกติธรรมดาในกระจุกดาวทรงกลม เช่น <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%9E%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99" class="mw-redirect" title="ดาวแปลกพวกสีน้ำเงิน">ดาวแปลกพวกสีน้ำเงิน</a>, millisecond pulsars และระบบดาวคู่รังสีเอ็กซ์มวลต่ำ ดาวแปลกพวกสีน้ำเงินเกิดขึ้นจากการรวมกันของดาวฤกษ์สองดวง ซึ่งอาจเป็นผลจากการประจันหน้ากับระบบดาวคู่<sup id="cite_ref-leonard_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-leonard-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ดาวฤกษ์ที่ได้มานี้มีอุณหภูมิสูงกว่าดาวฤกษ์อื่นในกระจุกดาวที่มีขนาดความส่องสว่างเดียวกัน และมีความแตกต่างไปจากดาวฤกษ์ในแถบลำดับหลักที่เกิดขึ้นในตอนเริ่มก่อตัวของกระจุกดาว<sup id="cite_ref-murphy_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-murphy-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>นักดาราศาสตร์พากันค้นหา<a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B3" title="หลุมดำ">หลุมดำ</a>ภายในกระจุกดาวทรงกลมมาตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1970 ซึ่งจำเป็นต้องได้ภาพที่มีความละเอียดค่อนข้างสูงมาก จึงมีเพียงผลที่ได้จาก<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%99%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%A5" title="กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล">กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล</a>เท่านั้นที่ช่วยยืนยันการค้นพบได้เป็นครั้งแรก ผลจากการสังเกตการณ์ด้วยกล้องฮับเบิลชี้ว่า อาจจะมีหลุมดำมวลปานกลางขนาดราว 4,000 เท่าของ<a href="/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B9%8C" title="มวลดวงอาทิตย์">มวลดวงอาทิตย์</a>อยู่ในกระจุกดาวทรงกลม M15 และหลุมดำขนาดราว 20,000 เท่าของมวลดวงอาทิตย์ในกระจุกดาว Mayall II ในดาราจักรแอนดรอเมดา<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ทั้ง<a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="รังสีเอ็กซ์">รังสีเอ็กซ์</a>และ<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%99%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B8" title="คลื่นวิทยุ">คลื่นวิทยุ</a>ที่ตรวจจับได้จากกระจุกดาว Mayall II ก็ล้วนสอดคล้องกันว่า น่าจะมีหลุมดำมวลปานกลางอยู่จริง<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>นี่เป็นเรื่องน่าสนใจอย่างยิ่ง เพราะเป็นหลุมดำแห่งแรกที่พบว่ามีขนาดมวลปานกลาง อยู่ระหว่าง<a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B3%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="หลุมดำจากดาวฤกษ์">หลุมดำจากดาวฤกษ์</a>โดยทั่วไปกับ<a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B3%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%A5%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%87" title="หลุมดำมวลยวดยิ่ง">หลุมดำมวลยวดยิ่ง</a>ที่ค้นพบในใจกลางดาราจักร มวลของหลุมดำมวลปานกลางเหล่านี้เป็นสัดส่วนกันกับมวลของกระจุกดาว ตามรูปแบบที่เคยค้นพบมาก่อนหน้านี้ระหว่างมวลของหลุมดำมวลยวดยิ่งกับดาราจักรที่อยู่รอบ ๆ มัน </p><p>แต่การอ้างว่ามีหลุมดำมวลปานกลางอยู่นั้นยังมีอุปสรรคบางอย่าง เพราะวัตถุที่หนาแน่นที่สุดในกระจุกดาวน่าจะเคลื่อนเข้าไปสู่ใจกลางของกระจุกดาวตามหลักการพอกพูนมวล ซึ่งได้แก่<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="ดาวแคระขาว">ดาวแคระขาว</a>และ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="ดาวนิวตรอน">ดาวนิวตรอน</a>อันเป็นพลเมืองอายุมากในกระจุกดาวทรงกลม รายงานการวิจัย 2 ชิ้นของ โฮลเจอร์ บอมการ์ด และคณะ ชี้ว่า อัตราส่วนมวลต่อแสงที่ใจกลางของกระจุกดาวน่าจะต้องเพิ่มสูงขึ้นอย่างฉับพลัน ทั้งในกระจุกดาว M15<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> และกระจุกดาว Mayall II<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> แม้จะไม่มีหลุมดำเลยก็ตาม </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง"><span id=".E0.B9.84.E0.B8.94.E0.B8.AD.E0.B8.B0.E0.B9.81.E0.B8.81.E0.B8.A3.E0.B8.A1.E0.B8.94.E0.B8.B1.E0.B8.8A.E0.B8.99.E0.B8.B5.E0.B8.AA.E0.B8.B5.E0.B8.81.E0.B8.B1.E0.B8.9A.E0.B8.84.E0.B8.A7.E0.B8.B2.E0.B8.A1.E0.B8.AA.E0.B8.A7.E0.B9.88.E0.B8.B2.E0.B8.87"></span>ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=5" title="แก้ไขส่วน: ไดอะแกรมดัชนีสีกับความสว่าง"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B9%81%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A1%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%AE%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%97%E0%B8%AA%E0%B8%8A%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87-%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%AA%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%A5%E0%B8%A5%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="ไดอะแกรมของแฮร์ทสชปรุง-รัสเซลล์">ไดอะแกรมของแฮร์ทสชปรุง-รัสเซลล์</a> คือกราฟแสดงข้อมูลตัวอย่างจำนวนมากของดาวฤกษ์ ระหว่างค่า<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B8%B9%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="ความส่องสว่างสัมบูรณ์">ความส่องสว่างสัมบูรณ์</a>กับ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%8A%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%AA%E0%B8%B5" title="ดัชนีสี">ดัชนีสี</a>ของดาวเหล่านั้น ดัชนีสี B-V คือค่าความแตกต่างระหว่างอันดับความสว่างของดาวในแสงสีน้ำเงิน (คือ B) กับอันดับความสว่างใน<a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B9%87%E0%B8%99" class="mw-redirect" title="แสงที่ตามองเห็น">แสงที่ตามองเห็น</a> (คือ V หรือแสงสีเขียว-เหลือง) ถ้าค่าเป็นบวกมาก ๆ แสดงว่าเป็นดาวแดงที่มีอุณหภูมิพื้นผิวค่อนข้างเย็น ส่วนค่าที่เป็นลบหมายถึงดาวน้ำเงินที่มีอุณหภูมิพื้นผิวค่อนข้างสูง </p><p>เมื่อนำดาวฤกษ์ใกล้ดวงอาทิตย์มาพล็อตตำแหน่งลงบนไดอะแกรม จะแสดงให้เห็นการกระจายตัวของดาวฤกษ์ที่มีมวลขนาดต่าง ๆ กัน รวมถึงอายุ และองค์ประกอบที่ต่างกัน ดาวฤกษ์ส่วนใหญ่จะอยู่ในบริเวณเส้นลาดชันของกราฟ ยิ่งมีความร้อนสูงขึ้นก็จะมีค่าความส่องสว่างปรากฏเพิ่มมากขึ้น ดาวฤกษ์ที่อยู่บนเส้นลาดชันของกราฟเช่นนี้เรียกว่า ดาวฤกษ์ใน<a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%96%E0%B8%9A%E0%B8%A5%E0%B8%B3%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81" title="แถบลำดับหลัก">แถบลำดับหลัก</a> อย่างไรก็ดี แผนภาพยังแสดงรวมถึงดาวฤกษ์ที่อยู่ภาวะหลังวิวัฒนาการและเคลื่อนตัวออกไปพ้นจากแถบลำดับหลักด้วยเช่นกัน </p><p>ดังทราบแล้วว่า ดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลมอยู่ห่างจากโลกของเราเป็นระยะทางใกล้เคียงกัน ค่าความส่องสว่างสัมบูรณ์ของดาวเหล่านี้จึงต่างจากค่าความส่องสว่างปรากฏในปริมาณพอ ๆ กันด้วย ดาวฤกษ์ในแถบลำดับหลักที่อยู่ในกระจุกดาวทรงกลมจะตกอยู่บนเส้นที่เชื่อกันว่าใกล้เคียงกันกับดาวฤกษ์เพื่อนบ้านของระบบสุริยะ (สมมุติฐานนี้ได้รับการยืนยันจากผลเปรียบเทียบที่ได้จากการเปรียบเทียบความสว่างของดาวแปรแสงคาบสั้นที่อยู่ใกล้ ๆ เช่น <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%84%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาวแปรแสงอาร์อาร์ไลเร (ไม่มีหน้านี้)">ดาวแปรแสงอาร์อาร์ไลเร</a>หรือ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B9%80%E0%B8%9F%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%94" class="mw-redirect" title="ดาวแปรแสงเซเฟอิด">ดาวแปรแสงเซเฟอิด</a> กับบรรดาดาวฤกษ์ในกระจุกดาวนั้น) <sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>เมื่อเทียบเส้นกราฟเหล่านี้ลงบนไดอะแกรมของแฮร์ทสชปรุง-รัสเซลล์ เราจึงสามารถบอกค่าความส่องสว่างสัมบูรณ์ของดาวฤกษ์ในแถบลำดับหลักในกระจุกดาวได้ ผลสืบเนื่องจากการนี้คือเราสามารถประมาณระยะห่างของกระจุกดาวโดยเปรียบเทียบกับค่าความส่องสว่างปรากฏของดาวได้ โดยใช้การคำนวณจากความแตกต่างระหว่างค่าความส่องสว่างสัมพัทธ์กับความส่องสว่างสัมบูรณ์ และระยะทางโมดูลัส<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>เมื่อเราพล็อตดาวฤกษ์จากกระจุกดาวทรงกลมที่สนใจลงบนไดอะแกรมของแฮร์ทสชปรุง-รัสเซลล์แล้ว จะพบว่าดาวฤกษ์เกือบทั้งหมดอยู่ในแนวใกล้เคียงกันเป็นเส้นโค้งที่เหมาะเจาะ ซึ่งจะต่างจากเส้นกราฟของดาวฤกษ์อื่นที่ใกล้เคียงกับดวงอาทิตย์อันแสดงถึงความแตกต่างของอายุและกำเนิดของดาว รูปร่างเส้นโค้งของกระจุกดาวทรงกลมแสดงให้เห็นถึงคุณลักษณะของกลุ่มดาวเหล่านั้นที่ถือกำเนิดขึ้นในเวลาเดียวกันและจากวัตถุสสารชนิดเดียวกัน จะแตกต่างกันก็เพียงมวลเริ่มต้นของแต่ละดวงเท่านั้น เนื่องจากตำแหน่งของดาวแต่ละดวงบนไดอะแกรมจะเปลี่ยนแปรไปตามอายุของดาว เราจึงสามารถใช้รูปร่างของกราฟกระจุกดาวทรงกลมเพื่อบ่งบอกอายุโดยรวมของกลุ่มดาวเหล่านั้นได้<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:M3_color_magnitude_diagram.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/M3_color_magnitude_diagram.jpg/400px-M3_color_magnitude_diagram.jpg" decoding="async" width="400" height="338" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/M3_color_magnitude_diagram.jpg/600px-M3_color_magnitude_diagram.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6f/M3_color_magnitude_diagram.jpg 2x" data-file-width="796" data-file-height="673" /></a><figcaption>ดัชนีสี-ความสว่าง ของกระจุกดาวทรงกลม <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%B8%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_3&action=edit&redlink=1" class="new" title="วัตถุเมสสิเยร์ 3 (ไม่มีหน้านี้)">M3</a> สังเกตว่ามีรูปร่างคล้าย "หัวเข่า" ที่อันดับความสว่าง 19 ซึ่งดาวฤกษ์เริ่มเข้าสู่สภาวะสำคัญในเส้นทางการวิวัฒนาการ</figcaption></figure> <p>ดาวฤกษ์ของกระจุกดาวทรงกลมบนแถบลำดับหลักที่มีมวลมากที่สุด จะมีค่า<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%A1%E0%B8%9A%E0%B8%B9%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C" class="mw-redirect" title="ความส่องสว่างสัมบูรณ์">ความส่องสว่างสัมบูรณ์</a>สูงที่สุดด้วย ดาวเหล่านี้จะมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็น<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A2%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ดาวยักษ์">ดาวยักษ์</a>เป็นพวกแรก ๆ ดาวฤกษ์ที่มีมวลน้อยลงไปตามลำดับก็จะค่อย ๆ เปลี่ยนแปลงไปเป็นดาวยักษ์ตามอายุของกระจุกดาว ดังนั้นเราจึงอาจตรวจวัดอายุของกระจุกดาวได้โดยการมองหาดาวฤกษ์ที่เพิ่งเปลี่ยนแปลงไปเป็นดาวยักษ์ ซึ่งบนแผนภาพ HR Diagram จะแสดงเป็นรูปร่างคล้าย "หัวเข่า" ที่โค้งขึ้นไปทางด้านบนขวาของเส้นแถบลำดับหลัก ความส่องสว่างสัมบูรณ์ที่ตำแหน่งเส้นโค้งนี้เป็นฟังก์ชันโดยตรงกับอายุของกระจุกดาวทรงกลม ดังนั้นจึงสามารถพล็อตอันดับของอายุดาวลงบนแกนที่ขนานกับแกนของความส่องสว่างได้ </p><p>นอกจากนี้ ยังสามารถระบุอายุของกระจุกดาวทรงกลมได้โดยการดูที่อุณหภูมิของดาวแคระขาวที่เย็นที่สุด ผลที่ได้โดยเฉลี่ยพบว่ากระจุกดาวทรงกลมจะมีอายุเก่าแก่ที่สุดราว 12,700 ล้านปี<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ซึ่งแตกต่างอย่างมากจาก<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%94" title="กระจุกดาวเปิด">กระจุกดาวเปิด</a>ที่มีอายุเฉลี่ยเพียงประมาณไม่กี่สิบล้านปีเท่านั้น </p><p>อายุของกระจุกดาวทรงกลมนี้เป็นขีดจำกัดอายุอย่างน้อยที่สุดของเอกภพทั้งมวล ค่าต่ำสุดที่เป็นไปได้ของอายุเอกภพนี้เป็นค่าคงตัวที่มีความสำคัญอย่างมากในการศึกษา<a href="/wiki/%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="จักรวาลวิทยา">จักรวาลวิทยา</a> ระหว่างช่วงต้นคริสต์ทศวรรษ 1990 นักดาราศาสตร์ประสบกับปัญหาที่ว่าอายุโดยประมาณของกระจุกดาวทรงกลมกลับมีค่ามากกว่าอายุของเอกภพที่ได้จากแบบจำลอง อย่างไรก็ดี การตรวจวัดค่าองค์ประกอบต่าง ๆ ของจักรวาลที่ดีขึ้นโดยการศึกษาจากอวกาศห้วงลึกและดาวเทียมอีกหลายชนิด เช่น <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1%E0%B9%82%E0%B8%84%E0%B8%9A%E0%B8%B5" title="ดาวเทียมโคบี">ดาวเทียมโคบี</a> ได้สางปัญหานี้ออกในเวลาต่อมาโดยใช้แบบจำลองคอมพิวเตอร์ที่แสดงถึงวิวัฒนาการของดวงดาว โดยใช้แบบจำลองทางจักรวาลวิทยาหลายแบบทำการคำนวณร่วมกัน </p><p>ความก้าวหน้าในการศึกษากระจุกดาวทรงกลมสามารถนำไปใช้ตรวจสอบและอธิบายความเปลี่ยนแปลงที่เกิดจากองค์ประกอบแก๊สและฝุ่นในช่วงเริ่มต้นการก่อตัวของกระจุกดาว กล่าวคือ ความเปลี่ยนแปลงจากการวิวัฒนาการอันเนื่องมาจากการที่มีองค์ประกอบธาตุหนักอยู่เป็นจำนวนมาก (ธาตุหนักในทางดาราศาสตร์หมายถึงธาตุทุกชนิดที่มีมวลมากกว่า<a href="/wiki/%E0%B8%AE%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%A1" title="ฮีเลียม">ฮีเลียม</a>) ข้อมูลที่ได้จากการศึกษากระจุกดาวทรงกลมนี้ยังนำไปใช้ในการศึกษาวิวัฒนาการของทางช้างเผือกในภาพรวมด้วย<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ในกระจุกดาวทรงกลม ยังมีการเฝ้าสังเกตดาวจำพวกหนึ่งเรียกว่า <a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%81%E0%B8%9B%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%9E%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B9%80%E0%B8%87%E0%B8%B4%E0%B8%99" class="mw-redirect" title="ดาวแปลกพวกสีน้ำเงิน">ดาวแปลกพวกสีน้ำเงิน</a> ซึ่งมีวิวัฒนาการอยู่บนแถบลำดับหลักในทิศทางที่จะมีสีน้ำเงินเข้มขึ้นและสว่างมากขึ้น กำเนิดของดาวเหล่านี้ยังคงไม่ชัดแจ้ง แต่แบบจำลองโดยมากเสนอแนะว่าดาวเหล่านี้เป็นผลมาจากการถ่ายเทมวลภายในของระบบดาวหลายดวง </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="รูปร่างลักษณะ"><span id=".E0.B8.A3.E0.B8.B9.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B9.88.E0.B8.B2.E0.B8.87.E0.B8.A5.E0.B8.B1.E0.B8.81.E0.B8.A9.E0.B8.93.E0.B8.B0"></span>รูปร่างลักษณะ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=6" title="แก้ไขส่วน: รูปร่างลักษณะ"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ตรงข้ามกับ<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%94" title="กระจุกดาวเปิด">กระจุกดาวเปิด</a> กระจุกดาวทรงกลมส่วนมากยังคงมีแรงดึงดูดภายในระหว่างกันเอาไว้แม้เวลาจะผ่านไปเนิ่นนานเมื่อเทียบกับอายุของดาว (มีข้อยกเว้นอยู่บ้างเมื่อมี<a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%A5" class="mw-redirect" title="แรงไทดัล">แรงปฏิกิริยาไทดัล</a>กับวัตถุมวลมากอื่น ๆ ที่ส่งผลให้ดาวกระจายตัวกันออกไป) </p><p>ตราบจนปัจจุบัน ลักษณะการก่อตัวของกระจุกดาวทรงกลมยังคงเป็นปรากฏการณ์ที่ไม่อาจเข้าใจได้ ยังไม่มีการยืนยันอย่างชัดเจนว่า ดาวฤกษ์ต่าง ๆ ในกระจุกดาวทรงกลมก่อตัวขึ้นเป็นรุ่นเดียวกันทั้งหมดหรือไม่ หรือมีการก่อตัวจากดาวฤกษ์หลาย ๆ รุ่นที่รวมตัวกันมาเรื่อย ๆ ตลอดช่วงเวลาหลายร้อยล้านปี เชื่อกันว่า ระยะเวลาก่อกำเนิดดาวฤกษ์จะมีความสัมพันธ์กับอายุของกระจุกดาวทรงกลมส่วนใหญ่<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> การเฝ้าสังเกตการณ์กระจุกดาวทรงกลมแสดงให้เห็นว่า การก่อตัวของดาวฤกษ์เหล่านี้เกิดขึ้นในย่านอภิบาลดาวฤกษ์แหล่งเดียวกัน ที่ซึ่งสสารระหว่างดาวมีความหนาแน่นสูงกว่าย่านอภิบาลดาวฤกษ์โดยทั่วไป เป็นไปได้ว่า ย่านกำเนิดกระจุกดาวทรงกลมจะเป็น<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%94&action=edit&redlink=1" class="new" title="ย่านดาวระเบิด (ไม่มีหน้านี้)">ย่านดาวระเบิด</a> หรือเกิดใน<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%A2%E0%B8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรอันตรกิริยา (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรอันตรกิริยา</a><sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>หลังจากกำเนิดแล้ว ดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลมจะเริ่มส่งแรงโน้มถ่วงดึงดูดต่อกันและกัน ผลที่ได้คือความเร็วเชิงเวกเตอร์ของดาวฤกษ์ค่อย ๆ เปลี่ยนแปลงไปจนสูญเสียความเร็วดั้งเดิมของมัน ช่วงเวลาที่ทำให้เกิดคุณสมบัตินี้ขึ้นเรียกว่า ช่วงพักตัว (relaxation time) ซึ่งสัมพันธ์กับความยาวช่วงเวลาที่ดาวฤกษ์ใช้ในการข้ามผ่านกระจุกดาว และจำนวนของมวลดาวฤกษ์ที่มีในระบบ<sup id="cite_ref-structure_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-structure-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ค่าของช่วงพักฟื้นนี้แปรเปลี่ยนไปตามแต่ละกระจุกดาว โดยเฉลี่ยแล้วจะอยู่ที่ประมาณ 10<sup>9</sup> ปี </p><p>แม้กระจุกดาวทรงกลมจะมีรูปร่างปรากฏดูคล้ายทรงกลม แต่ก็อาจมีสภาพคล้ายรูปไข่ได้ขึ้นกับแรงปฏิกิริยาไทดัล กระจุกดาวที่อยู่ใน<a href="/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ทางช้างเผือก">ทางช้างเผือก</a>และ<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2" title="ดาราจักรแอนดรอเมดา">ดาราจักรแอนดรอเมดา</a>มักมีสัณฐานค่อนข้างกลม ขณะที่กระจุกดาวใน<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%86%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B8%A5%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B9%88" class="mw-redirect" title="เมฆแมเจลแลนใหญ่">เมฆแมเจลแลนใหญ่</a>จะมีรูปทรงคล้ายไข่มากกว่า<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="รัศมี"><span id=".E0.B8.A3.E0.B8.B1.E0.B8.A8.E0.B8.A1.E0.B8.B5"></span>รัศมี</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=7" title="แก้ไขส่วน: รัศมี"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>นักดาราศาสตร์จำแนกรูปร่างของกระจุกดาวทรงกลมโดยใช้ค่าเฉลี่ยของรัศมีมาตรฐาน ประกอบด้วยรัศมีแกนกลาง (core radius; r<sub>c</sub>) รัศมีครึ่งแสง (half-light radius; r<sub>h</sub>) และรัศมีไทดัล (tidal radius; r<sub>t</sub>) ความส่องสว่างโดยรวมของกระจุกดาวค่อย ๆ ลดลงอย่างสม่ำเสมอเมื่อห่างออกจากแกนกลาง รัศมีแกนกลางคือระยะห่างที่ความสว่างปรากฏพื้นผิวลดลงเหลือครึ่งหนึ่ง ค่าที่เปรียบเทียบคือรัศมีครึ่งแสง หรือระยะห่างจากแกนกลางที่อยู่ภายในช่วงความส่องสว่างครึ่งหนึ่งของกระจุกดาวทั้งหมด ซึ่งส่วนใหญ่ค่าหลังนี้จะใหญ่กว่าค่ารัศมีแกนกลาง </p><p>พึงสังเกตว่า รัศมีครึ่งแสงนี้รวมดวงดาวที่อยู่บริเวณขอบนอกของกระจุกดาวซึ่งทอดตัวอยู่ในแนวสายตาเดียวกันด้วย ดังนั้นนักทฤษฎีจึงมักใช้ค่ารัศมีครึ่งมวล (half-mass radius; r<sub>m</sub> หรือรัศมีจากแกนกลางที่ครอบคลุมมวลครึ่งหนึ่งของมวลกระจุกดาวทั้งหมด ถ้ารัศมีครึ่งมวลมีค่าน้อยกว่าขนาดทั้งหมดมาก แสดงว่ากระจุกดาวมีความหนาแน่นที่แกนกลางสูง ตัวอย่างของกระจุกดาวลักษณะนี้ได้แก่ <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%B8%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%AA%E0%B8%AA%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_3&action=edit&redlink=1" class="new" title="วัตถุเมสสิเยร์ 3 (ไม่มีหน้านี้)">M3</a> ซึ่งมีขนาดมองเห็นทั้งหมดราว 18 <a href="/wiki/%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%9B%E0%B8%94%E0%B8%B2" title="ลิปดา">ลิปดา</a> แต่มีรัศมีครึ่งมวลเพียง 1.12 ลิปดาเท่านั้น<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>กระจุกดาวทรงกลมส่วนใหญ่มีรัศมีครึ่งแสงน้อยกว่า 10 <a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%81" title="พาร์เซก">พาร์เซก</a> มีเพียงบางแห่งที่มีรัศมีค่อนข้างใหญ่ เช่น กระจุกดาว NGC2419 มีรัศมีครึ่งแสง 18 พาร์เซก และกระจุกดาวพาโลมาร์ มีรัศมีครึ่งแสง 25 พาร์เซก เป็นต้น<sup id="cite_ref-Bergh2007_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bergh2007-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ส่วนรัศมีไทดัลคือระยะห่างจากจุดศูนย์กลางของกระจุกดาวที่ซึ่งแรงโน้มถ่วงภายนอกจากดาราจักรส่งอิทธิพลต่อดาวฤกษ์มากกว่าแรงโน้มถ่วงภายใน เป็นจุดที่ดาวฤกษ์เดี่ยวในกระจุกดาวอาจจะถูกแยกตัวออกไปโดยดาราจักรได้ รัศมีไทดัลของกระจุกดาว M3 มีค่าประมาณ 38 ลิปดา </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง"><span id=".E0.B8.81.E0.B8.B2.E0.B8.A3.E0.B8.81.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.88.E0.B8.B8.E0.B8.81.E0.B8.82.E0.B8.AD.E0.B8.87.E0.B8.A1.E0.B8.A7.E0.B8.A5.E0.B9.81.E0.B8.A5.E0.B8.B0.E0.B8.84.E0.B8.A7.E0.B8.B2.E0.B8.A1.E0.B8.AA.E0.B9.88.E0.B8.AD.E0.B8.87.E0.B8.AA.E0.B8.A7.E0.B9.88.E0.B8.B2.E0.B8.87"></span>การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=8" title="แก้ไขส่วน: การกระจุกของมวลและความส่องสว่าง"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>การวัดความโค้งการส่องสว่างของกระจุกดาวทรงกลมแห่งหนึ่ง ๆ ในรูปของฟังก์ชันของระยะห่างจากแกนกลาง โดยมากแล้วกระจุกดาวในทางช้างเผือกจะมีค่าความโค้งนี้เพิ่มขึ้นอย่างสม่ำเสมอเมื่อระยะห่างมีค่าน้อยลงจนถึงขีดระยะห่างคงที่ค่าหนึ่งจากแกนกลาง แล้วความส่องสว่างก็จะคงที่ โดยทั่วไประยะห่างนี้มีค่าราว 1-2 <a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%8B%E0%B8%81" title="พาร์เซก">พาร์เซก</a>จากแกนกลางกระจุกดาว อย่างไรก็ดี ประมาณ 20% ของกระจุกดาวทั้งหมดกำลังผ่านกระบวนการหนึ่งที่เรียกว่า "การยุบตัวของแกนกลาง" กระจุกดาวในกลุ่มนี้ค่าความส่องสว่างจะค่อย ๆ เพิ่มขึ้นไปจนถึงบริเวณใจกลาง<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ตัวอย่างของกระจุกดาวแบบที่กำลังยุบตัวในแกนกลางได้แก่ กระจุกดาว M15 </p><p>เชื่อกันว่า การยุบตัวที่แกนกลางเกิดจากการที่ดาวฤกษ์ในกระจุกดาวทรงกลมที่มีมวลมากกว่าประจันหน้ากันกับสมาชิกดวงอื่นในกระจุกที่มีมวลน้อยกว่า ผลของการประจันกันทำให้ดาวฤกษ์ดวงที่ใหญ่กว่าสูญเสียพลังงานจลน์และเริ่มยุบตัวเข้าหาแกนกลาง เมื่อผ่านช่วงระยะเวลาไปนาน ๆ จึงทำให้เกิดการรวมมวลอย่างมากของดาวฤกษ์ใกล้แกนกลาง ปรากฏการณ์นี้เรียกว่า mass segregation </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%A5%E0%B9%8C:47tuc_salt.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/47tuc_salt.jpg/250px-47tuc_salt.jpg" decoding="async" width="250" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/47tuc_salt.jpg/375px-47tuc_salt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/47tuc_salt.jpg/500px-47tuc_salt.jpg 2x" data-file-width="2024" data-file-height="1543" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=47_%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="47 นกทูแคน (ไม่มีหน้านี้)">47 นกทูแคน</a> - กระจุกดาวทรงกลมที่สว่างที่สุดเป็นอันดับสองในทางช้างเผือก รองจาก <a href="/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B6%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B9%89%E0%B8%B2" title="โอเมกาคนครึ่งม้า">โอเมกาคนครึ่งม้า</a></figcaption></figure> <p>มีการใช้<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%A8%E0%B8%99%E0%B9%8C%E0%B8%AD%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%AE%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%B4%E0%B8%A5" title="กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล">กล้องโทรทรรศน์อวกาศฮับเบิล</a>เพื่อเฝ้าสังเกตปรากฏการณ์เช่นนี้ในกระจุกดาวทรงกลม ดาวฤกษ์ที่หนักกว่าจะเคลื่อนช้าลงและเข้าไปกระจุกกันอยู่ในบริเวณแกนกลางของกระจุกดาว ส่วนดาวฤกษ์ที่เบาว่าจะมีความเร็วมากขึ้นและใช้เวลาอยู่ในบริเวณขอบนอกของกระจุกดาวมากกว่า กระจุกดาวทรงกลม <a href="/w/index.php?title=47_%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%97%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="47 นกทูแคน (ไม่มีหน้านี้)">47 นกทูแคน</a> ซึ่งประกอบด้วยดาวฤกษ์ราว 1 ล้านดวง เป็นตัวอย่างหนึ่งของกระจุกดาวทรงกลมที่หนาแน่นมากที่สุดแห่งหนึ่งในซีกโลกใต้ กระจุกดาวนี้เป็นเป้าหมายสำคัญของการถ่ายภาพการสังเกตการณ์ ทำให้นักดาราศาสตร์สามารถติดตามการเคลื่อนที่ของดาวฤกษ์ในกลุ่ม โดยสามารถระบุความเร็วที่แน่นอนของดาวฤกษ์ในกระจุกดาวนี้ได้แล้วเกือบ 15,000 ดวง<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>การยุบตัวที่แกนกลางของกระจุกดาวสามารถแบ่งออกเป็นสถานะต่าง ๆ กันได้ 3 ระดับ ระหว่างที่กระจุกดาวทรงกลมยังมีอายุเยาว์ กระบวนการยุบตัวจะเกิดกับดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้กับแกนกลาง อย่างไรก็ดี แรงปฏิกิริยาระหว่างระบบดาวคู่ช่วยป้องกันการยุบตัวของกระจุกดาวเอาไว้ได้เมื่อย่างเข้าสู่วัยกึ่งกลาง สุดท้าย เมื่อดาวคู่ในแกนกลางแยกตัวออกจากกันไป ส่งผลให้เกิดการชุมนุมกันอย่างหนาแน่นยิ่งขึ้นที่บริเวณแกนกลางของกระจุกดาว </p><p>ผลการศึกษาของ ดร.จอห์น เฟรเกอ ในปี ค.ศ. 2008 ได้ศึกษากระจุกดาวทรงกลม 13 แห่งในทางช้างเผือก พบว่ากระจุกดาว 3 แห่งมีแหล่งกำเนิดรังสีเอ็กซ์หรือระบบดาวคู่รังสีเอ็กซ์เป็นจำนวนมากอย่างผิดปกติ ซึ่งมีความหมายว่ากระจุกดาวนั้นมีอายุประมาณกึ่งกลางวิวัฒนาการ ก่อนหน้านั้น กระจุกดาวทรงกลมเหล่านี้เคยถูกจัดประเภทว่าเป็นวัตถุดาราศาสตร์อายุเก่าแก่มากเพราะมีความหนาแน่นของดาวฤกษ์บริเวณใจกลางสูงมาก ซึ่งเป็นการตรวจสอบอายุอีกวิธีหนึ่งของนักดาราศาสตร์ ผลจากการศึกษานี้แสดงว่ากระจุกดาวทรงกลมส่วนใหญ่ รวมถึงกระจุกดาวอีก 10 แห่งในผลการศึกษาของเฟรเกอ มิใช่กระจุกดาวรุ่นกลางดังที่เคยคิดมาแต่ก่อน แต่เป็นกระจุกของดาวฤกษ์ที่ยัง "อายุเยาว์" อยู่ </p><p>"น่าประหลาดใจอย่างยิ่งที่วัตถุเหล่านี้ ซึ่งเราเคยคิดกันว่าเป็นหนึ่งในวัตถุที่เก่าแก่ที่สุดในเอกภพ ที่แท้เพิ่งมีอายุไม่มากนัก" เฟรเกอเขียนเอาไว้ในบทความของเขาซึ่งตีพิมพ์ลงในวารสาร <i>Astrophysical Journal</i> "นี่อาจส่งผลอย่างใหญ่หลวงต่อแนวคิดเกี่ยวกับกระบวนการวิวัฒนาการของกระจุกดาวทรงกลมทั้งหลาย"<sup id="cite_ref-baldwin_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-baldwin-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ความส่องสว่างโดยรวมของกระจุกดาวทรงกลมที่อยู่ในดาราจักรทางช้างเผือกและดาราจักร M31 สามารถแสดงได้ด้วยแบบจำลองค่าเฉลี่ยของเส้นโค้งของเกาส์ ซึ่งแสดงด้วยค่ากลางข้อมูลของค่าเฉลี่ยแม็กนิจูด M<sub>v</sub> กับค่าผันแปร σ<sup>2</sup> การกระจายค่าความส่องสว่างของกระจุกดาวทรงกลมนี้เรียกว่า ฟังก์ชันความส่องสว่างของกระจุกดาวทรงกลม (Globular Cluster Luminosity Function; GCLF) (สำหรับทางช้างเผือก, M<sub>v</sub> = −7.20±0.13, σ=1.1±0.1 แม็กนิจูด)<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ฟังก์ชัน GCLF นี้สามารถนำมาใช้เป็น "<a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99" class="mw-redirect" title="เทียนมาตรฐาน">เทียนมาตรฐาน</a>" สำหรับตรวจวัดระยะห่างระหว่างดาราจักรได้ด้วย ภายใต้สมมุติฐานว่ากระจุกดาวทรงกลมในดาราจักรแห่งอื่นนั้นมีลักษณะพื้นฐานเช่นเดียวกันกับกระจุกดาวทรงกลมในทางช้างเผือก </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="แบบจำลอง_n_วัตถุ"><span id=".E0.B9.81.E0.B8.9A.E0.B8.9A.E0.B8.88.E0.B8.B3.E0.B8.A5.E0.B8.AD.E0.B8.87_n_.E0.B8.A7.E0.B8.B1.E0.B8.95.E0.B8.96.E0.B8.B8"></span>แบบจำลอง n วัตถุ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=9" title="แก้ไขส่วน: แบบจำลอง n วัตถุ"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>การคำนวณแรงปฏิกิริยาระหว่างดาวฤกษ์ที่อยู่ในกระจุกดาวทรงกลมจำเป็นต้องใช้วิธีการที่เรียกชื่อว่า <a href="/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%95%E0%B8%96%E0%B8%B8" title="ปัญหาหลายวัตถุ">ปัญหา n วัตถุ</a> กล่าวคือ ดาวฤกษ์แต่ละดวงที่อยู่ในกระจุกดาวจะสร้างแรงปฏิกิริยากับดาวฤกษ์อื่นที่เหลือจำนวน N-1 ดวง โดยที่ N คือจำนวนดาวฤกษ์ทั้งหมดที่มีในกระจุกดาวนั้น ถ้าใช้การคำนวณคอมพิวเตอร์ด้วย CPU แบบปกติเพื่อสร้างแบบจำลองพลศาสตร์จะต้องใช้ "ต้นทุน" เป็นสัดส่วนของ N<sup>3</sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ซึ่งจะกินทรัพยากรสูงมากหากจะคำนวณให้ได้ค่าที่แม่นยำสำหรับกระจุกดาวหนึ่งแห่ง<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> กระบวนวิธีทางคณิตศาสตร์ที่มีประสิทธิภาพมากกว่าคือการใช้พลศาสตร์ของ N วัตถุโดยการแบ่งกระจุกดาวทรงกลมนั้นออกเป็นส่วนเล็ก ๆ ที่มีปริมาตรและความเร็วจำนวนน้อย และใช้กฎความน่าจะเป็นในการระบุตำแหน่งของดาวฤกษ์ การเคลื่อนที่ของดาวสามารถระบุได้ด้วยการหาค่าเฉลี่ยของสมการที่เรียกว่า <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%9F%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%84%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C-%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B9%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="สมการของฟ็อคเคอร์-พลังค์ (ไม่มีหน้านี้)">สมการของฟ็อคเคอร์-พลังค์</a> การแก้สมการทำได้โดยการเปลี่ยนรูปให้ง่ายขึ้น หรือใช้<a href="/w/index.php?title=%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%82%E0%B8%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="แบบจำลองมอนติคาร์โล (ไม่มีหน้านี้)">แบบจำลองมอนติคาร์โล</a>พร้อมกับใส่ค่าตัวแปรแบบสุ่ม อย่างไรก็ตามแบบจำลองนี้ยังยากเกินจะหาคำตอบได้หากพิจารณาผลกระทบจากระบบดาวคู่และแรงปฏิกิริยากับแหล่งกำเนิดแรงโน้มถ่วงภายนอก (เช่นจากดาราจักรทางช้างเผือก) เข้ามาประกอบด้วย<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ผลจากแบบจำลอง n วัตถุแสดงให้เห็นว่า ดาวฤกษ์สามารถเคลื่อนไปตามเส้นทางไม่ปกติผ่านกระจุกดาวได้ โดยมากมักวนเป็นลูป และมักเคลื่อนเข้าหาแกนกลางของกระจุกดาวมากกว่าที่ดาวฤกษ์เดี่ยวจะเคลื่อนรอบศูนย์กลางมวล นอกจากนั้น ผลจากแรงปฏิกิริยากับดาวอื่น ๆ ส่งผลให้ความเร็วของดาวเพิ่มสูงขึ้น ดาวฤกษ์บางดวงมีพลังงานมากขึ้นจนเพียงพอจะหลุดพ้นไปจากกระจุกดาวได้ เมื่อช่วงเวลาไปนาน ๆ ผลกระทบนี้ทำให้กระจุกดาวกระจายตัวกันออกไป ซึ่งเป็นกระบวนการที่เรียกว่า การระเหย (evaportion)<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ระยะเวลาโดยทั่วไปของการเกิดสภาวะการระเหยของกระจุกดาวทรงกลมคือ 10<sup>10</sup> ปี<sup id="cite_ref-structure_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-structure-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%84%E0%B8%B9%E0%B9%88" title="ระบบดาวคู่">ระบบดาวคู่</a>มีบทบาทสำคัญอยู่ในจำนวนพลเมืองทั้งหมดของระบบดาว ประมาณครึ่งหนึ่งของดาวฤกษ์ทั้งหมดมีลักษณะเป็นดาวคู่ แบบจำลองทางคณิตศาสตร์ของกระจุกดาวทรงกลมแสดงให้เห็นว่า ระบบดาวคู่สามารถซ่อนหรือแม้แต่ย้อนกลับกระบวนการยุบตัวที่แกนกลางของกระจุกดาวทรงกลมได้ เมื่อดาวฤกษ์ในกระจุกดาวเกิดการประจันแรงโน้มถ่วงกับระบบดาวคู่ ผลลัพธ์ที่เป็นไปได้ทางหนึ่งคือดาวคู่นั้นจะดึงดูดเข้าใกล้กันมากขึ้น และดาวฤกษ์เดี่ยวจะได้รับ<a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B9%8C" title="พลังงานจลน์">พลังงานจลน์</a>เพิ่มไป เมื่อดาวฤกษ์มวลมากในกระจุกดาวมีความเร็วเพิ่มสูงขึ้นจากกระบวนการดังกล่าวนี้ ก็จะช่วยลดการอัดแน่นที่ใจกลางกระจุกดาวและลดการยุบตัวที่แกนกลางลง<sup id="cite_ref-murphy_23-1" class="reference"><a href="#cite_note-murphy-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>สำหรับอนาคตสุดท้ายของกระจุกดาวทรงกลม หากไม่เพิ่มพูนดาวฤกษ์ที่แกนกลางให้อัดแน่นกันไปเรื่อย ๆ<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ก็จะสูญเสียดาวฤกษ์ที่ขอบรอบนอกออกไปเรื่อย ๆ ทางใดทางหนึ่ง<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="รูปร่างที่คาบเกี่ยว"><span id=".E0.B8.A3.E0.B8.B9.E0.B8.9B.E0.B8.A3.E0.B9.88.E0.B8.B2.E0.B8.87.E0.B8.97.E0.B8.B5.E0.B9.88.E0.B8.84.E0.B8.B2.E0.B8.9A.E0.B9.80.E0.B8.81.E0.B8.B5.E0.B9.88.E0.B8.A2.E0.B8.A7"></span>รูปร่างที่คาบเกี่ยว</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=10" title="แก้ไขส่วน: รูปร่างที่คาบเกี่ยว"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>การแบ่งประเภทของกระจุกดาวในบางครั้งก็ไม่อาจระบุได้อย่างชัดเจน หลายวัตถุมีลักษณะคลุมเครือ ตัวอย่างเช่น กระจุกดาว BH176 ทางด้านใต้ของ<a href="/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81" title="ทางช้างเผือก">ทางช้างเผือก</a> มีลักษณะที่อาจเป็นได้ทั้ง<a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%94" title="กระจุกดาวเปิด">กระจุกดาวเปิด</a>หรือกระจุกดาวทรงกลม<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ในปี ค.ศ. 2005 นักดาราศาสตร์ค้นพบกระจุกดาวชนิดใหม่ที่ไม่เคยพบเห็นมาก่อนอยู่ใน<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2" title="ดาราจักรแอนดรอเมดา">ดาราจักรแอนดรอเมดา</a> โดยทั่วไปแล้วมีหลาย ๆ อย่างที่คล้ายคลึงกับกระจุกดาวทรงกลม กระจุกดาวชนิดใหม่นี้ประกอบด้วยดาวฤกษ์หลายแสนดวง ซึ่งเป็นจำนวนที่ใกล้เคียงกับที่พบอยู่ในกระจุกดาวทรงกลม และยังมีคุณลักษณะอีกหลายอย่างที่คล้ายคลึงกับกระจุกดาวทรงกลม เช่น ประชากรดาวฤกษ์และ<a href="/wiki/%E0%B8%84%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B9%87%E0%B8%99%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%AB%E0%B8%B0" class="mw-redirect" title="ค่าความเป็นโลหะ">ค่าความเป็นโลหะ</a> แต่สิ่งที่แตกต่างออกไปคือมันมีขนาดที่ใหญ่กว่ามาก โดยมีความยาวด้านตัดขวางหลายร้อย<a href="/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B9%81%E0%B8%AA%E0%B8%87" title="ปีแสง">ปีแสง</a> และมีความหนาแน่นต่ำกว่าหลายร้อยเท่า ดังนั้นระยะห่างระหว่างดาวฤกษ์แต่ละดวงในกระจุกดาวชนิดนี้จึงค่อนข้างห่าง กระจุกดาวชนิดใหม่นี้มีลักษณะอยู่กึ่งกลางระหว่างกระจุกดาวทรงกลม (ที่มีสสารมืดอยู่น้อย) กับ<a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรแคระทรงกลม (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรแคระทรงกลม</a> (ที่มีสสารมืดอยู่มาก)<sup id="cite_ref-extended_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-extended-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ยังไม่อาจทราบได้ว่ากระจุกดาวเหล่านี้เกิดขึ้นได้อย่างไร แต่การก่อตัวของมันอาจมีส่วนเกี่ยวพันอย่างใกล้ชิดกับกระจุกดาวทรงกลม ยังมีปัญหาอื่นที่ยังไม่ทราบคำตอบ เช่นทำไมจึงมีกระจุกดาวชนิดนี้ใน<a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2" title="ดาราจักรแอนดรอเมดา">ดาราจักร M31</a> แต่ไม่พบในทางช้างเผือก แล้วดาราจักรแห่งอื่น ๆ จะมีกระจุกดาวชนิดนี้ด้วยหรือไม่ ทั้งนี้เพราะคงไม่น่าจะเป็นไปได้ที่ดาราจักร M31 จะเป็นดาราจักรเพียงแห่งเดียวในเอกภพที่มีกระจุกดาวชนิดนี้<sup id="cite_ref-extended_49-1" class="reference"><a href="#cite_note-extended-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน"><span id=".E0.B8.9C.E0.B8.A5.E0.B8.88.E0.B8.B2.E0.B8.81.E0.B9.81.E0.B8.A3.E0.B8.87.E0.B8.94.E0.B8.B6.E0.B8.87.E0.B8.94.E0.B8.B9.E0.B8.94.E0.B8.A3.E0.B8.B0.E0.B8.AB.E0.B8.A7.E0.B9.88.E0.B8.B2.E0.B8.87.E0.B8.81.E0.B8.B1.E0.B8.99"></span>ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=11" title="แก้ไขส่วน: ผลจากแรงดึงดูดระหว่างกัน"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>เมื่อกระจุกดาวทรงกลมเคลื่อนเข้าประชิดกับมวลขนาดใหญ่ เช่น ย่านแกนกลางของดาราจักร จะเกิดแรงปฏิกิริยาระหว่างกันขึ้น ความแตกต่างของแรงดึงจากแรงโน้มถ่วงในกระจุกดาวส่วนที่อยู่ใกล้มวลขนาดใหญ่นั้น กับแรงดึงจากทางด้านที่อยู่ไกลออกไป ส่งผลให้เกิดเป็น<a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%97%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%A5" class="mw-redirect" title="แรงไทดัล">แรงไทดัล</a> "แรงกระแทกไทดัล" เกิดขึ้นเมื่อวงโคจรของกระจุกดาวเคลื่อนผ่านระนาบของดาราจักร </p><p>ผลจากแรงกระแทกไทดัล กระแสของดาวฤกษ์จะถูกดึงออกไปจากขอบเขตของกระจุกดาว เหลืออยู่แต่ดาวที่อยู่ในใจกลางกระจุกดาวเท่านั้น ผลจากแรงปฏิกิริยาไทดัลนี้ทำให้เกิดส่วนปลายหางของดาวฤกษ์ที่ทอดตัวออกไปยาวหลายองศาจากกระจุกดาว<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ส่วนหางนี้อาจจะอยู่ทางด้านหน้าหรือตามหลังเส้นทางโคจรของกระจุกดาวก็ได้ และอาจดึงเอาองค์ประกอบสำคัญ ๆ ซึ่งเป็นมวลเริ่มแรกของกระจุกดาวเอาไว้ ก่อตัวใหม่เป็นกลุ่มขึ้นก็ได้<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>กระจุกดาวทรงกลม <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%9E%E0%B8%B2%E0%B9%82%E0%B8%A5%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C_5&action=edit&redlink=1" class="new" title="พาโลมาร์ 5 (ไม่มีหน้านี้)">พาโลมาร์ 5</a> เป็นตัวอย่างหนึ่งซึ่งเคลื่อนที่ไปถึงจุดปลายวงโคจรหลังจากตัดผ่านดาราจักรทางช้างเผือก กระแสของดาวฤกษ์ที่ถูกดึงดูดทอดตัวออกไปทั้งทางด้านหน้าและด้านหลังของเส้นทางโคจรของกระจุกดาว เป็นระยะทางรวมราว 13,000 ปีแสง<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> แรงปฏิกิริยาไทดัลนี้ได้ดึงเอามวลจำนวนมากออกมาจากพาโลมาร์ 5 และคาดว่าแรงปฏิกิริยาที่จะเกิดขึ้นอีกครั้งเมื่อกระจุกดาวเคลื่อนเข้าใกล้แกนกลางดาราจักรจะทำให้มันกลายเป็น<a href="/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ธารดาวฤกษ์">ธารดาวฤกษ์</a>ขนาดยาวโคจรอยู่ในขอบรัศมีของทางช้างเผือก </p><p>แรงปฏิกิริยาไทดัลได้เพิ่ม<a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%88%E0%B8%A5%E0%B8%99%E0%B9%8C" title="พลังงานจลน์">พลังงานจลน์</a>เข้าไปให้แก่กระจุกดาวทรงกลม กล่าวให้เห็นภาพคือทำให้อัตราการระเหยเพิ่มสูงขึ้นและทำให้ขนาดของกระจุกดาวหดเล็กลง<sup id="cite_ref-structure_35-2" class="reference"><a href="#cite_note-structure-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> แรงกระแทกไทดัลไม่เพียงดึงเอามวลรอบนอกของกระจุกดาวให้หลุดออกมาเท่านั้น แต่ยังช่วยเร่งอัตราของกระบวนการยุบตัวที่แกนกลางด้วย กลไกกายภาพเดียวกันนี้อาจกำลังเกิดขึ้นกับดาราจักรแคระทรงกลม เช่น <a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%84%E0%B8%99%E0%B8%A2%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%98%E0%B8%99%E0%B8%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาราจักรแคระคนยิงธนู (ไม่มีหน้านี้)">ดาราจักรแคระคนยิงธนู</a> ซึ่งกำลังอยู่ภายใต้กระบวนรบกวนของแรงไทดัลอันเกิดจากการเคลื่อนเข้าใกล้ดาราจักรทางช้างเผือก </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ดูเพิ่ม"><span id=".E0.B8.94.E0.B8.B9.E0.B9.80.E0.B8.9E.E0.B8.B4.E0.B9.88.E0.B8.A1"></span>ดูเพิ่ม</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=12" title="แก้ไขส่วน: ดูเพิ่ม"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10849858">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:200px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:solid #aaa 1px;padding:0.1em;background:#f9f9f9}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="Portals" class="noprint portalbox portalborder portalright"> <li class="portalbox-entry"><span class="portalbox-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/28px-Crab_Nebula.jpg" decoding="async" width="28" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/42px-Crab_Nebula.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Crab_Nebula.jpg/56px-Crab_Nebula.jpg 2x" data-file-width="3864" data-file-height="3864" /></span></span></span><span class="portalbox-link"><a href="/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%A2:%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="สถานีย่อย:ดาราศาสตร์">สถานีย่อยดาราศาสตร์ </a></span></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%8A%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="รายชื่อกระจุกดาวทรงกลม">รายชื่อกระจุกดาวทรงกลม</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%A2%E0%B8%B0%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A5" title="บันไดระยะห่างของจักรวาล">บันไดระยะห่างของจักรวาล</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="อ้างอิง"><span id=".E0.B8.AD.E0.B9.89.E0.B8.B2.E0.B8.87.E0.B8.AD.E0.B8.B4.E0.B8.87"></span>อ้างอิง</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=13" title="แก้ไขส่วน: อ้างอิง"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10205087">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:#d33}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:#d33}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFFrommert,_Hartmut2007" class="citation web cs1">Frommert, Hartmut (สิงหาคม 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060118065559/http://www.seds.org/~spider/spider/MWGC/mwgc.html">"Milky Way Globular Clusters"</a>. <i>SEDS</i>. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seds.org/~spider/spider/MWGC/mwgc.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 18 มกราคม 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=SEDS&rft.atitle=Milky+Way+Globular+Clusters&rft.date=2007-08&rft.au=Frommert%2C+Hartmut&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seds.org%2F~spider%2Fspider%2FMWGC%2Fmwgc.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-glob03-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-glob03_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Ashman, Keith M.; Zepf, Stephen E. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?1992ApJ...384...50A">"The formation of globular clusters in merging and interacting galaxies"</a>. <i>Astrophysical Journal, Part 1</i> <b>384</b>: 50–61.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFPauline_BarmbyJohn_P._Huchra2001" class="citation journal cs1">Pauline Barmby; John P. Huchra (20 กรกฎาคม 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iopscience.iop.org/article/10.1086/323457/pdf">"M31 Globular Clusters in the Hubble Space Telescope Archive. I. Cluster Detection and Completeleness"</a>. <i>The Astronomical Journal</i>. The American Astronomical Society. <b>122</b> (5): 2458–2468. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F323457">10.1086/323457</a>. <a href="/wiki/S2CID_(identifier)" class="mw-redirect" title="S2CID (identifier)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:117895577">117895577</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.atitle=M31+Globular+Clusters+in+the+Hubble+Space+Telescope+Archive.+I.+Cluster+Detection+and+Completeleness&rft.volume=122&rft.issue=5&rft.pages=2458-2468&rft.date=2001-07-20&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F323457&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A117895577%23id-name%3DS2CID&rft.au=Pauline+Barmby&rft.au=John+P.+Huchra&rft_id=https%3A%2F%2Fiopscience.iop.org%2Farticle%2F10.1086%2F323457%2Fpdf&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Schweizer (1981). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1981ApJ...245..416S">"The halo globular clusters of the giant elliptical galaxy Messier 87"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>, <b>245</b> (5457) : 416–453.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">B. Dauphole, M. Geffert, J. Colin, C. Ducourant, M. Odenkirchen, H.-J. Tucholke (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1996A&A...313..119D">"The kinematics of globular clusters, apocentric distances and a halo metallicity gradient."</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i> <b>313</b>: 119–128.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Harris, William E. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1991ARA&A..29..543H">"Globular cluster systems in galaxies beyond the Local Group"</a>. <i>Annual Review of Astronomy and Astrophysics</i> <b>29</b>: 543–579. doi:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1146%2Fannurev.aa.29.090191.002551">10.1146/annurev.aa.29.090191.002551</a>, เก็บข้อมูลเมื่อ 2 มิถุนายน 2006.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFDinescu,_D._I.Majewski,_S._R.Girard,_T._M.Cudworth,_K._M.2000" class="citation journal cs1">Dinescu, D. I.; Majewski, S. R.; Girard, T. M.; Cudworth, K. M. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2000astro.ph..6314D">"The Absolute Proper Motion of Palomar 12: A Case for Tidal Capture from the Sagittarius Dwarf Spheroidal Galaxy"</a>. <i>The Astronomical Journal</i>. <b>120</b> (4): 1892–1905. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F301552">10.1086/301552</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astronomical+Journal&rft.atitle=The+Absolute+Proper+Motion+of+Palomar+12%3A+A+Case+for+Tidal+Capture+from+the+Sagittarius+Dwarf+Spheroidal+Galaxy&rft.volume=120&rft.issue=4&rft.pages=1892-1905&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F301552&rft.au=Dinescu%2C+D.+I.&rft.au=Majewski%2C+S.+R.&rft.au=Girard%2C+T.+M.&rft.au=Cudworth%2C+K.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2000astro.ph..6314D&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-apj613-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-apj613_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFLotzMiller,_Bryan_W.Ferguson,_Henry_C.2004" class="citation journal cs1">Lotz, Jennifer M.; Miller, Bryan W.; Ferguson, Henry C. (September 2004). "The Colors of Dwarf Elliptical Galaxy Globular Cluster Systems, Nuclei, and Stellar Halos". <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>613</b> (1): 262–278. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F422871">10.1086/422871</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=The+Colors+of+Dwarf+Elliptical+Galaxy+Globular+Cluster+Systems%2C+Nuclei%2C+and+Stellar+Halos&rft.volume=613&rft.issue=1&rft.pages=262-278&rft.date=2004-09&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F422871&rft.aulast=Lotz&rft.aufirst=Jennifer+M.&rft.au=Miller%2C+Bryan+W.&rft.au=Ferguson%2C+Henry+C.&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Bergh2007-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Bergh2007_9-0">9.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Bergh2007_9-1">9.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFvan_den_Bergh2007" class="citation journal cs1">van den Bergh, Sidney (November 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2007arXiv0711.4795V">"Globular Clusters and Dwarf Spheroidal Galaxies"</a>. <i>MNRAS (Letters) , in press</i>. <b>385</b>: L20. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1745-3933.2008.00424.x">10.1111/j.1745-3933.2008.00424.x</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=MNRAS+%28Letters%29+%2C+in+press&rft.atitle=Globular+Clusters+and+Dwarf+Spheroidal+Galaxies&rft.volume=385&rft.pages=L20&rft.date=2007-11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1745-3933.2008.00424.x&rft.aulast=van+den+Bergh&rft.aufirst=Sidney&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2007arXiv0711.4795V&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFSharp,_N._A." class="citation web cs1">Sharp, N. A. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141017085904/http://www.noao.edu/image_gallery/html/im0575.html">"M22, NGC6656"</a>. REU program/NOAO/AURA/NSF. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.noao.edu/image_gallery/html/im0575.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2014-10-17<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-08-16</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=M22%2C+NGC6656&rft.pub=REU+program%2FNOAO%2FAURA%2FNSF&rft.au=Sharp%2C+N.+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.noao.edu%2Fimage_gallery%2Fhtml%2Fim0575.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-milky_way-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-milky_way_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFAshman,_Keith_M.Zepf,_Stephen_E.1992" class="citation journal cs1">Ashman, Keith M.; Zepf, Stephen E. (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?1992ApJ...384...50A">"The formation of globular clusters in merging and interacting galaxies"</a>. <i>Astrophysical Journal, Part 1</i>. <b>384</b>: 50–61. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F170850">10.1086/170850</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-27</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal%2C+Part+1&rft.atitle=The+formation+of+globular+clusters+in+merging+and+interacting+galaxies&rft.volume=384&rft.pages=50-61&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F170850&rft.au=Ashman%2C+Keith+M.&rft.au=Zepf%2C+Stephen+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fcgi-bin%2Fbib_query%3F1992ApJ...384...50A&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFShapley1918" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Harlow_Shapley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harlow Shapley (ไม่มีหน้านี้)">Shapley, Harlow</a> (1918). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1918PASP...30...42S">"Globular Clusters and the Structure of the Galactic System"</a>. <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. <b>30</b> (173): 42+. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F122686">10.1086/122686</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-30</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=Globular+Clusters+and+the+Structure+of+the+Galactic+System&rft.volume=30&rft.issue=173&rft.pages=42%2B&rft.date=1918&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F122686&rft.aulast=Shapley&rft.aufirst=Harlow&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1918PASP...30...42S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Hogg1965-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hogg1965_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFHogg1965" class="citation journal cs1">Hogg, Helen Battles Sawyer (1965). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1965PASP...77..336S">"Harlow Shapley and Globular Clusters"</a>. <i>Publications of the Astronomical Society of the Pacific</i>. <b>77</b> (458): 336–46. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F128229">10.1086/128229</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Publications+of+the+Astronomical+Society+of+the+Pacific&rft.atitle=Harlow+Shapley+and+Globular+Clusters&rft.volume=77&rft.issue=458&rft.pages=336-46&rft.date=1965&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F128229&rft.aulast=Hogg&rft.aufirst=Helen+Battles+Sawyer&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fcgi-bin%2Fnph-bib_query%3Fbibcode%3D1965PASP...77..336S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFTalpur1997" class="citation web cs1">Talpur, Jon (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.keele.ac.uk/workx/globulars/globulars.html">"A Guide to Globular Clusters"</a>. Keele University<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2007-04-25</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Guide+to+Globular+Clusters&rft.pub=Keele+University&rft.date=1997&rft.aulast=Talpur&rft.aufirst=Jon&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.keele.ac.uk%2Fworkx%2Fglobulars%2Fglobulars.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFSigurdsson1992" class="citation journal cs1">Sigurdsson, Steinn (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1992ApJ...399L..95S">"Planets in globular clusters?"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>399</b> (1): L95–L97. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F186615">10.1086/186615</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-08-20</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Planets+in+globular+clusters%3F&rft.volume=399&rft.issue=1&rft.pages=L95-L97&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F186615&rft.aulast=Sigurdsson&rft.aufirst=Steinn&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1992ApJ...399L..95S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFArzoumanian,_Z.Joshi,_K.Rasio,_F._A.Thorsett,_S._E.1999" class="citation journal cs1">Arzoumanian, Z.; Joshi, K.; Rasio, F. A.; Thorsett, S. E. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1996astro.ph..5141A">"Orbital Parameters of the PSR B1620-26 Triple System"</a>. <i>Proceedings of the 160th colloquium of the International Astronomical Union</i>. <b>105</b>: 525<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2008-06-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+160th+colloquium+of+the+International+Astronomical+Union&rft.atitle=Orbital+Parameters+of+the+PSR+B1620-26+Triple+System&rft.volume=105&rft.pages=525&rft.date=1999&rft.au=Arzoumanian%2C+Z.&rft.au=Joshi%2C+K.&rft.au=Rasio%2C+F.+A.&rft.au=Thorsett%2C+S.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1996astro.ph..5141A&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070409105105/http://eso.org/outreach/press-rel/pr-2005/pr-08-05.html">"Young and Exotic Stellar Zoo: ESO's Telescopes Uncover Super Star Cluster in the Milky Way"</a>. ESO. 2005-03-22. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2005/pr-08-05.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2007-04-09<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2007-03-20</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Young+and+Exotic+Stellar+Zoo%3A+ESO%27s+Telescopes+Uncover+Super+Star+Cluster+in+the+Milky+Way&rft.date=2005-03-22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Foutreach%2Fpress-rel%2Fpr-2005%2Fpr-08-05.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFvan_der_Marel2002" class="citation web cs1">van der Marel, Roeland (2002-03-03). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-int.stsci.edu/~marel/m15release.html">"Black Holes in Globular Clusters"</a>. Space Telescope Science Institute<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-08</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Black+Holes+in+Globular+Clusters&rft.pub=Space+Telescope+Science+Institute&rft.date=2002-03-03&rft.aulast=van+der+Marel&rft.aufirst=Roeland&rft_id=http%3A%2F%2Fwww-int.stsci.edu%2F~marel%2Fm15release.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-oosterhoff-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-oosterhoff_19-0">19.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-oosterhoff_19-1">19.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFvan_Albada,_T._S.Baker,_Norman1973" class="citation journal cs1">van Albada, T. S.; Baker, Norman (1973). "On the Two Oosterhoff Groups of Globular Clusters". <i>Astrophysical Journal</i>. <b>185</b>: 477–498. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F152434">10.1086/152434</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=On+the+Two+Oosterhoff+Groups+of+Globular+Clusters&rft.volume=185&rft.pages=477-498&rft.date=1973&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F152434&rft.au=van+Albada%2C+T.+S.&rft.au=Baker%2C+Norman&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFHarris1976" class="citation journal cs1">Harris, W. E. (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1976AJ.....81.1095H">"Spatial structure of the globular cluster system and the distance to the galactic center"</a>. <i>Astronomical Journal</i>. <b>81</b>: 1095–1116. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F111991">10.1086/111991</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomical+Journal&rft.atitle=Spatial+structure+of+the+globular+cluster+system+and+the+distance+to+the+galactic+center&rft.volume=81&rft.pages=1095-1116&rft.date=1976&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F111991&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=W.+E.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1976AJ.....81.1095H&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFLee,_Y._W.Yoon,_S._J.2002" class="citation journal cs1">Lee, Y. W.; Yoon, S. J. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2002astro.ph..7607Y">"On the Construction of the Heavens"</a>. <i>An Aligned Stream of Low-Metallicity Clusters in the Halo of the Milky Way</i>. <b>297</b>: 578<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=An+Aligned+Stream+of+Low-Metallicity+Clusters+in+the+Halo+of+the+Milky+Way&rft.atitle=On+the+Construction+of+the+Heavens&rft.volume=297&rft.pages=578&rft.date=2002&rft.au=Lee%2C+Y.+W.&rft.au=Yoon%2C+S.+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2002astro.ph..7607Y&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-leonard-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-leonard_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFLeonard,_P._J._t.1989" class="citation journal cs1">Leonard, P. J. t. (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1989AJ.....98..217L">"Stellar collisions in globular clusters and the blue straggler problem"</a>. <i>The Astrophysical Journal</i>. <b>98</b>: 217. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F115138">10.1086/115138</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-11-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Astrophysical+Journal&rft.atitle=Stellar+collisions+in+globular+clusters+and+the+blue+straggler+problem&rft.volume=98&rft.pages=217&rft.date=1989&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F115138&rft.au=Leonard%2C+P.+J.+t.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1989AJ.....98..217L&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-murphy-23"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-murphy_23-0">23.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-murphy_23-1">23.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFRubin,_V._C.Ford,_W._K._J.1999" class="citation journal cs1">Rubin, V. C.; Ford, W. K. J. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060521044631/http://www.astrosociety.org/pubs/mercury/9904/murphy.html">"A Thousand Blazing Suns: The Inner Life of Globular Clusters"</a>. <i>Mercury</i>. <b>28</b>: 26. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.astrosociety.org/pubs/mercury/9904/murphy.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2006-05-21<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Mercury&rft.atitle=A+Thousand+Blazing+Suns%3A+The+Inner+Life+of+Globular+Clusters&rft.volume=28&rft.pages=26&rft.date=1999&rft.au=Rubin%2C+V.+C.&rft.au=Ford%2C+W.+K.+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astrosociety.org%2Fpubs%2Fmercury%2F9904%2Fmurphy.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFSavage,_D.Neal,_N.Villard,_R.Johnson,_R.2002" class="citation news cs1">Savage, D.; Neal, N.; Villard, R.; Johnson, R.; Lebo, H. (2002-09-17). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2002/18/text/">"Hubble Discovers Black Holes in Unexpected Places"</a>. <i>HubbleSite</i>. Space Telescope Science Institute<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-25</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=HubbleSite&rft.atitle=Hubble+Discovers+Black+Holes+in+Unexpected+Places&rft.date=2002-09-17&rft.au=Savage%2C+D.&rft.au=Neal%2C+N.&rft.au=Villard%2C+R.&rft.au=Johnson%2C+R.&rft.au=Lebo%2C+H.&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Fnewsdesk%2Farchive%2Freleases%2F2002%2F18%2Ftext%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFFinley2007" class="citation news cs1">Finley, Dave (2007-05-28). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nrao.edu/pr/2007/globularbh/">"Star Cluster Holds Midweight Black Hole, VLA Indicates"</a>. NRAO<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2007-05-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Star+Cluster+Holds+Midweight+Black+Hole%2C+VLA+Indicates&rft.date=2007-05-28&rft.aulast=Finley&rft.aufirst=Dave&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nrao.edu%2Fpr%2F2007%2Fglobularbh%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBaumgardt,_HolgerHut,_PietMakino,_JunichiroMcMillan,_Steve2003" class="citation journal cs1">Baumgardt, Holger; Hut, Piet; Makino, Junichiro; McMillan, Steve; Portegies Zwart, Simon (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2003ApJ...582L..21B">"On the Central Structure of M15"</a>. <i>Astrophysical Journal Letters</i>. <b>582</b>: 21. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F367537">10.1086/367537</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-09-13</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Letters&rft.atitle=On+the+Central+Structure+of+M15&rft.volume=582&rft.pages=21&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F367537&rft.au=Baumgardt%2C+Holger&rft.au=Hut%2C+Piet&rft.au=Makino%2C+Junichiro&rft.au=McMillan%2C+Steve&rft.au=Portegies+Zwart%2C+Simon&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2003ApJ...582L..21B&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBaumgardt,_HolgerHut,_PietMakino,_JunichiroMcMillan,_Steve2003" class="citation journal cs1">Baumgardt, Holger; Hut, Piet; Makino, Junichiro; McMillan, Steve; Portegies Zwart, Simon (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.uni-bonn.de/~holger/preprints/g1.html">"A Dynamical Model for the Globular Cluster G1"</a>. <i>Astrophysical Journal Letters</i>. <b>589</b>: 25. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F375802">10.1086/375802</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-09-13</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Letters&rft.atitle=A+Dynamical+Model+for+the+Globular+Cluster+G1&rft.volume=589&rft.pages=25&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F375802&rft.au=Baumgardt%2C+Holger&rft.au=Hut%2C+Piet&rft.au=Makino%2C+Junichiro&rft.au=McMillan%2C+Steve&rft.au=Portegies+Zwart%2C+Simon&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.uni-bonn.de%2F~holger%2Fpreprints%2Fg1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFShapley,_H.1917" class="citation journal cs1">Shapley, H. (1917). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1917ApJ....45..118S">"Studies based on the colors and magnitudes in stellar clusters. I,II,III"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>45</b>: 118–141. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F142314">10.1086/142314</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Studies+based+on+the+colors+and+magnitudes+in+stellar+clusters.+I%2CII%2CIII&rft.volume=45&rft.pages=118-141&rft.date=1917&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F142314&rft.au=Shapley%2C+H.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1917ApJ....45..118S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFMartin1958" class="citation book cs1">Martin, Schwarzschild (1958). <i>Structure and Evolution of Stars</i>. Princeton University Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Structure+and+Evolution+of+Stars&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1958&rft.aulast=Martin&rft.aufirst=Schwarzschild&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFSandage,_A.R.1957" class="citation journal cs1">Sandage, A.R. (1957). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1957ApJ...126..326S">"Observational Approach to Evolution. III. Semiempirical Evolution Tracks for M67 and M3"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>126</b>: 326. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F146405">10.1086/146405</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=Observational+Approach+to+Evolution.+III.+Semiempirical+Evolution+Tracks+for+M67+and+M3&rft.volume=126&rft.pages=326&rft.date=1957&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F146405&rft.au=Sandage%2C+A.R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1957ApJ...126..326S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFHansen,_B._M._S.Brewer,_J.Fahlman,_G._G.Gibson,_B._K.2002" class="citation journal cs1">Hansen, B. M. S.; Brewer, J.; Fahlman, G. G.; Gibson, B. K.; Ibata, R.; Limongi, M.; Rich, R. M.; Richer, H. B.; Shara, M. M.; Stetson, P. B. (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0205087">"The White Dwarf Cooling Sequence of the Globular Cluster Messier 4"</a>. <i>Astrophysical Journal Letters</i>. <b>574</b>: L155. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F342528">10.1086/342528</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal+Letters&rft.atitle=The+White+Dwarf+Cooling+Sequence+of+the+Globular+Cluster+Messier+4&rft.volume=574&rft.pages=L155&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F342528&rft.au=Hansen%2C+B.+M.+S.&rft.au=Brewer%2C+J.&rft.au=Fahlman%2C+G.+G.&rft.au=Gibson%2C+B.+K.&rft.au=Ibata%2C+R.&rft.au=Limongi%2C+M.&rft.au=Rich%2C+R.+M.&rft.au=Richer%2C+H.+B.&rft.au=Shara%2C+M.+M.&rft.au=Stetson%2C+P.+B.&rft_id=http%3A%2F%2Farxiv.org%2Fabs%2Fastro-ph%2F0205087&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060615053142/http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2001/pr-03-01.html">"Ashes from the Elder Brethren — UVES Observes Stellar Abundance Anomalies in Globular Clusters"</a> (Press release). 2001-03-01. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eso.org/outreach/press-rel/pr-2001/pr-03-01.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2006-06-15<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-26</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ashes+from+the+Elder+Brethren+%E2%80%94+UVES+Observes+Stellar+Abundance+Anomalies+in+Globular+Clusters&rft.date=2001-03-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eso.org%2Foutreach%2Fpress-rel%2Fpr-2001%2Fpr-03-01.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFWeaver,_D.Villard,_R.Christensen,_L._L.Piotto,_G.2007" class="citation news cs1">Weaver, D.; Villard, R.; Christensen, L. L.; Piotto, G.; Bedin, L. (2007-05-02). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/archive/releases/2007/18/full/">"Hubble Finds Multiple Stellar 'Baby Booms' in a Globular Cluster"</a>. Hubble News Desk<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2007-05-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hubble+Finds+Multiple+Stellar+%27Baby+Booms%27+in+a+Globular+Cluster&rft.date=2007-05-02&rft.au=Weaver%2C+D.&rft.au=Villard%2C+R.&rft.au=Christensen%2C+L.+L.&rft.au=Piotto%2C+G.&rft.au=Bedin%2C+L.&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Farchive%2Freleases%2F2007%2F18%2Ffull%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFElmegreen,_B._G.Efremov,_Y._N.1999" class="citation journal cs1">Elmegreen, B. G.; Efremov, Y. N. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1997ApJ...480..235E">"A Universal Formation Mechanism for Open and Globular Clusters in Turbulent Gas"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>480</b> (2): 235. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F303966">10.1086/303966</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=A+Universal+Formation+Mechanism+for+Open+and+Globular+Clusters+in+Turbulent+Gas&rft.volume=480&rft.issue=2&rft.pages=235&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F303966&rft.au=Elmegreen%2C+B.+G.&rft.au=Efremov%2C+Y.+N.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1997ApJ...480..235E&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-structure-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-structure_35-0">35.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-structure_35-1">35.1</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-structure_35-2">35.2</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBenacquista2006" class="citation journal cs1">Benacquista, Matthew J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061013060013/http://relativity.livingreviews.org/open?pubNo=lrr-2006-2&page=articlesu2.html">"Globular cluster structure"</a>. <i>Living Reviews in Relativity</i>. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://relativity.livingreviews.org/open?pubNo=lrr-2006-2&page=articlesu2.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2006-10-13<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-08-14</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Living+Reviews+in+Relativity&rft.atitle=Globular+cluster+structure&rft.date=2006&rft.aulast=Benacquista&rft.aufirst=Matthew+J.&rft_id=http%3A%2F%2Frelativity.livingreviews.org%2Fopen%3FpubNo%3Dlrr-2006-2%26page%3Darticlesu2.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFFrenk,_C._S.White,_S._D._M.1980" class="citation journal cs1">Frenk, C. S.; White, S. D. M. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1997astro.ph..2024G">"The ellipticities of Galactic and LMC globular clusters"</a>. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. <b>286</b> (3): L39–L42<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-31</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=The+ellipticities+of+Galactic+and+LMC+globular+clusters&rft.volume=286&rft.issue=3&rft.pages=L39-L42&rft.date=1980&rft.au=Frenk%2C+C.+S.&rft.au=White%2C+S.+D.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1997astro.ph..2024G&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBuonanno,_R.Corsi,_C._E.Buzzoni,_A.Cacciari,_C.1994" class="citation journal cs1">Buonanno, R.; Corsi, C. E.; Buzzoni, A.; Cacciari, C.; Ferraro, F. R.; Fusi Pecci, F. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1994A&A...290...69B">"The Stellar Population of the Globular Cluster M 3. I. Photographic Photometry of 10 000 Stars"</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. <b>290</b>: 69–103<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=The+Stellar+Population+of+the+Globular+Cluster+M+3.+I.+Photographic+Photometry+of+10+000+Stars&rft.volume=290&rft.pages=69-103&rft.date=1994&rft.au=Buonanno%2C+R.&rft.au=Corsi%2C+C.+E.&rft.au=Buzzoni%2C+A.&rft.au=Cacciari%2C+C.&rft.au=Ferraro%2C+F.+R.&rft.au=Fusi+Pecci%2C+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1994A%26A...290...69B&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFDjorgovski,_S.King,_I._R.1986" class="citation journal cs1">Djorgovski, S.; King, I. R. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1986ApJ...305L..61D">"A preliminary survey of collapsed cores in globular clusters"</a>. <i>Astrophysical Journal</i>. <b>305</b>: L61–L65. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F184685">10.1086/184685</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysical+Journal&rft.atitle=A+preliminary+survey+of+collapsed+cores+in+globular+clusters&rft.volume=305&rft.pages=L61-L65&rft.date=1986&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F184685&rft.au=Djorgovski%2C+S.&rft.au=King%2C+I.+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1986ApJ...305L..61D&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hubblesite.org/newscenter/newsdesk/archive/releases/2006/33/">"Stellar Sorting in Globular Cluster 47"</a>. Hubble News Desk. 2006-10-04<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-10-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Stellar+Sorting+in+Globular+Cluster+47&rft.date=2006-10-04&rft_id=http%3A%2F%2Fhubblesite.org%2Fnewscenter%2Fnewsdesk%2Farchive%2Freleases%2F2006%2F33%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-baldwin-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-baldwin_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBaldwin2008" class="citation news cs1">Baldwin, Emily (2008-04-29). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080502172852/http://www.astronomynow.com/Oldglobularclusterssurprisinglyyoung.html">"Old globular clusters surprisingly young"</a>. Astronomy Now Online. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astronomynow.com/Oldglobularclusterssurprisinglyyoung.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2008-05-02<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2008-05-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Old+globular+clusters+surprisingly+young&rft.date=2008-04-29&rft.aulast=Baldwin&rft.aufirst=Emily&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astronomynow.com%2FOldglobularclusterssurprisinglyyoung.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFSecker1992" class="citation journal cs1">Secker, Jeff (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1992AJ....104.1472S">"A Statistical Investigation into the Shape of the Globular cluster Luminosity Distribution"</a>. <i>Astronomical Journal</i>. <b>104</b> (4): 1472–1481. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086%2F116332">10.1086/116332</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-28</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomical+Journal&rft.atitle=A+Statistical+Investigation+into+the+Shape+of+the+Globular+cluster+Luminosity+Distribution&rft.volume=104&rft.issue=4&rft.pages=1472-1481&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F116332&rft.aulast=Secker&rft.aufirst=Jeff&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1992AJ....104.1472S&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBenacquista2002" class="citation web cs1">Benacquista, Matthew J. (2002-02-20). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303202937/http://relativity.livingreviews.org/open?pubNo=lrr-2002-2&page=articlesu11.html">"Relativistic Binaries in Globular Clusters: 5.1 N-body"</a>. Living Reviews in Relativity. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://relativity.livingreviews.org/open?pubNo=lrr-2002-2&page=articlesu11.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2016-03-03<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-10-25</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Relativistic+Binaries+in+Globular+Clusters%3A+5.1+N-body&rft.pub=Living+Reviews+in+Relativity&rft.date=2002-02-20&rft.aulast=Benacquista&rft.aufirst=Matthew+J.&rft_id=http%3A%2F%2Frelativity.livingreviews.org%2Fopen%3FpubNo%3Dlrr-2002-2%26page%3Darticlesu11.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFHeggieGiersz,_M.Spurzem,_R.Takahashi,_K.1998" class="citation conference cs1">Heggie, D. C.; Giersz, M.; Spurzem, R.; Takahashi, K. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1997astro.ph.11191H">"Dynamical Simulations: Methods and Comparisons"</a>. ใน Johannes Andersen (บ.ก.). <i>Highlights of Astronomy Vol. 11A, as presented at the Joint Discussion 14 of the XXIIIrd General Assembly of the IAU, 1997</i>. Kluwer Academic Publishers. p. 591<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-28</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Dynamical+Simulations%3A+Methods+and+Comparisons&rft.btitle=Highlights+of+Astronomy+Vol.+11A%2C+as+presented+at+the+Joint+Discussion+14+of+the+XXIIIrd+General+Assembly+of+the+IAU%2C+1997&rft.pages=591&rft.pub=Kluwer+Academic+Publishers&rft.date=1998&rft.aulast=Heggie&rft.aufirst=D.+C.&rft.au=Giersz%2C+M.&rft.au=Spurzem%2C+R.&rft.au=Takahashi%2C+K.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1997astro.ph.11191H&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFBenacquista2006" class="citation journal cs1">Benacquista, Matthew J. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060303104233/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2006-2/">"Relativistic Binaries in Globular Clusters"</a>. <i>Living Reviews in Relativity</i> (lrr-2006-2). คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2006-2/">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2006-03-03<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-05-28</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Living+Reviews+in+Relativity&rft.atitle=Relativistic+Binaries+in+Globular+Clusters&rft.issue=lrr-2006-2&rft.date=2006&rft.aulast=Benacquista&rft.aufirst=Matthew+J.&rft_id=http%3A%2F%2Frelativity.livingreviews.org%2FArticles%2Flrr-2006-2%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFJ._Goodman_and_P._Hut1985" class="citation book cs1">J. Goodman and P. Hut, บ.ก. (1985). <i>Dynamics of Star Clusters (International Astronomical Union Symposia)</i>. Springer. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%AD/90-277-1963-2" title="พิเศษ:แหล่งหนังสือ/90-277-1963-2"><bdi>90-277-1963-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dynamics+of+Star+Clusters+%28International+Astronomical+Union+Symposia%29&rft.pub=Springer&rft.date=1985&rft.isbn=90-277-1963-2&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFZhou,_YuanZhong,_Xie_Guang1990" class="citation journal cs1">Zhou, Yuan; Zhong, Xie Guang (June 1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1990Ap&SS.168..233Y">"The core evolution of a globular cluster containing massive black holes"</a>. <i>Astrophysics and Space Science</i>. <b>168</b> (2): 233–241. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00636869">10.1007/BF00636869</a><span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2008-12-11</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astrophysics+and+Space+Science&rft.atitle=The+core+evolution+of+a+globular+cluster+containing+massive+black+holes&rft.volume=168&rft.issue=2&rft.pages=233-241&rft.date=1990-06&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00636869&rft.au=Zhou%2C+Yuan&rft.au=Zhong%2C+Xie+Guang&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1990Ap%26SS.168..233Y&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFPooley" class="citation web cs1">Pooley, Dave. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100619062440/http://www.astro.wisc.edu/~pooley/research/node1.html">"Globular Cluster Dynamics: the importance of close binaries in a real N-body system"</a>. UW-Madison. คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.wisc.edu/~pooley/research/node1.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 2010-06-19<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2008-12-11</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Globular+Cluster+Dynamics%3A+the+importance+of+close+binaries+in+a+real+N-body+system&rft.pub=UW-Madison&rft.aulast=Pooley&rft.aufirst=Dave&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.astro.wisc.edu%2F~pooley%2Fresearch%2Fnode1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFOrtolani,_S.Bica,_E.Barbuy,_B.1995" class="citation journal cs1">Ortolani, S.; Bica, E.; Barbuy, B. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1995A&A...300..726O">"BH 176 and AM-2: globular or open clusters?"</a>. <i>Astronomy and Astrophysics</i>. <b>300</b>: 726<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2008-06-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Astronomy+and+Astrophysics&rft.atitle=BH+176+and+AM-2%3A+globular+or+open+clusters%3F&rft.volume=300&rft.pages=726&rft.date=1995&rft.au=Ortolani%2C+S.&rft.au=Bica%2C+E.&rft.au=Barbuy%2C+B.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F1995A%26A...300..726O&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-extended-49"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-extended_49-0">49.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-extended_49-1">49.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFHuxor,_A._P.Tanvir,_N._R.Irwin,_M._J.R._Ibata2005" class="citation journal cs1">Huxor, A. P.; Tanvir, N. R.; Irwin, M. J.; R. Ibata (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0412223">"A new population of extended, luminous, star clusters in the halo of M31"</a>. <i>Monthly Notices of the Royal Astronomical Society</i>. <b>360</b>: 993–1006. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2005.09086.x">10.1111/j.1365-2966.2005.09086.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.atitle=A+new+population+of+extended%2C+luminous%2C+star+clusters+in+the+halo+of+M31&rft.volume=360&rft.pages=993-1006&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2966.2005.09086.x&rft.au=Huxor%2C+A.+P.&rft.au=Tanvir%2C+N.+R.&rft.au=Irwin%2C+M.+J.&rft.au=R.+Ibata&rft_id=http%3A%2F%2Farxiv.org%2Fabs%2Fastro-ph%2F0412223&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFLauchner,_A.Wilhelm,_R.Beers,_T._C.Allende_Prieto,_C.2003" class="citation conference cs1">Lauchner, A.; Wilhelm, R.; Beers, T. C.; Allende Prieto, C. (December 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2003AAS...20311226L">"A Search for Kinematic Evidence of Tidal Tails in Globular Clusters"</a>. <i>American Astronomical Society Meeting 203, #112.26</i>. American Astronomical Society<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=A+Search+for+Kinematic+Evidence+of+Tidal+Tails+in+Globular+Clusters&rft.btitle=American+Astronomical+Society+Meeting+203%2C+%23112.26&rft.pub=American+Astronomical+Society&rft.date=2003-12&rft.au=Lauchner%2C+A.&rft.au=Wilhelm%2C+R.&rft.au=Beers%2C+T.+C.&rft.au=Allende+Prieto%2C+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2003AAS...20311226L&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFDi_Matteo,_P.Miocchi,_P.Capuzzo_Dolcetta,_R.2004" class="citation conference cs1">Di Matteo, P.; Miocchi, P.; Capuzzo Dolcetta, R. (May 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2004DDA....35.0303D">"Formation and Evolution of Clumpy Tidal Tails in Globular Clusters"</a>. <i>American Astronomical Society, DDA meeting #35, #03.03</i>. American Astronomical Society<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=conference&rft.atitle=Formation+and+Evolution+of+Clumpy+Tidal+Tails+in+Globular+Clusters&rft.btitle=American+Astronomical+Society%2C+DDA+meeting+%2335%2C+%2303.03&rft.pub=American+Astronomical+Society&rft.date=2004-05&rft.au=Di+Matteo%2C+P.&rft.au=Miocchi%2C+P.&rft.au=Capuzzo+Dolcetta%2C+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fadsabs.harvard.edu%2Fabs%2F2004DDA....35.0303D&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFStaude2002" class="citation web cs1">Staude, Jakob (2002-06-03). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sdss.org/news/releases/20020603.pal5.html">"Sky Survey Unveils Star Cluster Shredded By The Milky Way"</a>. <i>Image of the Week</i>. Sloan Digital Sky Survey<span class="reference-accessdate">. สืบค้นเมื่อ <span class="nowrap">2006-06-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Image+of+the+Week&rft.atitle=Sky+Survey+Unveils+Star+Cluster+Shredded+By+The+Milky+Way&rft.date=2002-06-03&rft.aulast=Staude&rft.aufirst=Jakob&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sdss.org%2Fnews%2Freleases%2F20020603.pal5.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="แหล่งข้อมูลอื่น"><span id=".E0.B9.81.E0.B8.AB.E0.B8.A5.E0.B9.88.E0.B8.87.E0.B8.82.E0.B9.89.E0.B8.AD.E0.B8.A1.E0.B8.B9.E0.B8.A5.E0.B8.AD.E0.B8.B7.E0.B9.88.E0.B8.99"></span>แหล่งข้อมูลอื่น</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&action=edit&section=14" title="แก้ไขส่วน: แหล่งข้อมูลอื่น"><span>แก้</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10827797"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r9259874"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search" class="extiw" title="commons:Special:Search">วิกิมีเดียคอมมอนส์</a>มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ <b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Globular_clusters?setlang=th">กระจุกดาวทรงกลม</a></b></div></div> </div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080224064318/http://seds.org/messier/glob.html">"Globular Clusters"</a>, <i>SEDS Messier pages</i> (ภาษาอังกฤษ), คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seds.org/messier/glob.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 24 กุมภาพันธ์ 2008</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=SEDS+Messier+pages&rft.atitle=Globular+Clusters&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seds.org%2Fmessier%2Fglob.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060118065559/http://www.seds.org/~spider/spider/MWGC/mwgc.html"><i>กระจุกดาวทรงกลมในทางช้างเผือก</i></a> (ภาษาอังกฤษ), คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seds.org/~spider/spider/MWGC/mwgc.html">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 18 มกราคม 2006</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%9C%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seds.org%2F~spider%2Fspider%2FMWGC%2Fmwgc.html&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10205087"><cite id="CITEREFMarco_Castellani" class="citation cs2 cs1-prop-foreign-lang-source">Marco Castellani, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060207102648/http://www.mporzio.astro.it/~marco/gc/">"ฐานข้อมูลกระจุกดาวทรงกลมในดาราจักร"</a>, <i>หอสังเกตการณ์ดาราศาสตร์แห่งกรุงโรม ประเทศอิตาลี</i> (ภาษาอังกฤษ), คลังข้อมูลเก่าเก็บจาก<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mporzio.astro.it/~marco/gc/">แหล่งเดิม</a>เมื่อ 7 กุมภาพันธ์ 2006</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%E0%B8%AB%E0%B8%AD%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%87%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1+%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B5&rft.atitle=%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B8%A5%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3&rft.au=Marco+Castellani&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mporzio.astro.it%2F~marco%2Fgc%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fth.wikipedia.org%3A%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" class="Z3988"></span></li></ul> <p><br /> </p> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10552737">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10791470">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ระบบดาวฤกษ์" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10552737"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10552732">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-ดู"><a href="/wiki/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A:%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" class="mw-redirect" title="แม่แบบ:ระบบดาว"><abbr title="ดูแม่แบบนี้" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ด</abbr></a></li><li class="nv-คุย"><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A2%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A:%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="คุยเรื่องแม่แบบ:ระบบดาว (ไม่มีหน้านี้)"><abbr title="อภิปรายแม่แบบนี้" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ค</abbr></a></li><li class="nv-แก้"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:EditPage/%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A:%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="พิเศษ:EditPage/แม่แบบ:ระบบดาว"><abbr title="แก้ไขแม่แบบนี้" style=";;background:none transparent;border:none;box-shadow:none;padding:0;">ก</abbr></a></li></ul></div><div id="ระบบดาวฤกษ์" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ระบบดาวฤกษ์">ระบบดาวฤกษ์</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">มีขอบเขต</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="ดาราจักร">ดาราจักร</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B9%81%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B0" title="ดาราจักรแคระ">ดาราจักรแคระ</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">กระจุกดาวทรงกลม</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%94" title="กระจุกดาวเปิด">กระจุกดาวเปิด</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%84%E0%B8%B9%E0%B9%88" title="ระบบดาวคู่">ระบบดาวคู่</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87" class="mw-redirect" title="ระบบดาวหลายดวง">ระบบดาวหลายดวง</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ไม่มีขอบเขต</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="ธารดาวฤกษ์">ธารดาวฤกษ์</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%99%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="ชุมนุมดาว">ชุมนุมดาว</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88" title="กลุ่มเคลื่อนที่">กลุ่มเคลื่อนที่</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%87%E0%B8%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="ดาวกระเด็น (ไม่มีหน้านี้)">ดาวกระเด็น</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">กลุ่มสังเกต</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%84%E0%B8%B9%E0%B9%88" title="ดาวคู่">ดาวคู่</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%94%E0%B8%A7%E0%B8%87" title="ดาวหลายดวง">ดาวหลายดวง</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B8%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="กลุ่มดาว">กลุ่มดาว</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B9%88%E0%B8%99" title="ดาวเรียงเด่น">ดาวเรียงเด่น</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%86%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="เมฆดาวฤกษ์">เมฆดาวฤกษ์</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span title="หมวดหมู่"><img alt="หมวดหมู่" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></span></span> <a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%A4%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B9%8C" title="หมวดหมู่:ระบบดาวฤกษ์">หมวดหมู่:ระบบดาวฤกษ์</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10552737"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10791470"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r11619334">.mw-parser-output .tooltip-dotted{border-bottom:1px dotted;cursor:help}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r11619334"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-label="Navbox" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%98%E0%B8%B5%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89:%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%B8%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%90%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="วิธีใช้:การควบคุมรายการหลักฐาน">ฐานข้อมูลการควบคุมรายการหลักฐาน</a>: ประจำชาติ <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q11276#identifiers" title="แก้ไขสิ่งนี้ที่วิกิสนเทศ"><img alt="แก้ไขสิ่งนี้ที่วิกิสนเทศ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><span class="rt-commentedText tooltip tooltip-dotted" title="Étoiles -- Amas globulaires"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12393896m">ฝรั่งเศส</a></span></span></li> <li><span class="uid"><span class="rt-commentedText tooltip tooltip-dotted" title="Étoiles -- Amas globulaires"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb12393896m">BnF data</a></span></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4298254-6">เยอรมนี</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007531590705171">อิสราเอล</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85127432">สหรัฐ</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">เข้าถึงจาก "<a dir="ltr" href="https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=กระจุกดาวทรงกลม&oldid=11904666">https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=กระจุกดาวทรงกลม&oldid=11904666</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A8%E0%B8%A9:%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88" title="พิเศษ:หมวดหมู่">หมวดหมู่</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%84%E0%B8%B1%E0%B8%94%E0%B8%AA%E0%B8%A3%E0%B8%A3" title="หมวดหมู่:บทความคัดสรร">บทความคัดสรร</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7" title="หมวดหมู่:กระจุกดาว">กระจุกดาว</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1" title="หมวดหมู่:กระจุกดาวทรงกลม">กระจุกดาวทรงกลม</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">หมวดหมู่ที่ซ่อนอยู่: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9" title="หมวดหมู่:บทความที่มีข้อความภาษาอังกฤษ">บทความที่มีข้อความภาษาอังกฤษ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B9%81%E0%B8%A1%E0%B9%88%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%A1%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B9%8C%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B9%8C%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8" title="หมวดหมู่:แม่แบบคอมมอนส์หมวดหมู่ลิงก์ตรงกับวิกิสนเทศ">แม่แบบคอมมอนส์หมวดหมู่ลิงก์ตรงกับวิกิสนเทศ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:CS1_%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A4%E0%B8%A9_(en)" title="หมวดหมู่:CS1 แหล่งที่มาภาษาอังกฤษ (en)">CS1 แหล่งที่มาภาษาอังกฤษ (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B8_BNF" title="หมวดหมู่:บทความที่มีตัวระบุ BNF">บทความที่มีตัวระบุ BNF</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B8_BNFdata" title="หมวดหมู่:บทความที่มีตัวระบุ BNFdata">บทความที่มีตัวระบุ BNFdata</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B8_GND" title="หมวดหมู่:บทความที่มีตัวระบุ GND">บทความที่มีตัวระบุ GND</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B8_J9U" title="หมวดหมู่:บทความที่มีตัวระบุ J9U">บทความที่มีตัวระบุ J9U</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B9%E0%B9%88:%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%B8_LCCN" title="หมวดหมู่:บทความที่มีตัวระบุ LCCN">บทความที่มีตัวระบุ LCCN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> หน้านี้แก้ไขล่าสุดเมื่อวันที่ 8 พฤศจิกายน 2567 เวลา 20:25 น.</li> <li id="footer-info-copyright"><div>อนุญาตให้เผยแพร่ภายใต้<a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">สัญญาอนุญาตครีเอทีฟคอมมอนส์ แบบแสดงที่มา-อนุญาตแบบเดียวกัน</a> และอาจมีเงื่อนไขเพิ่มเติม ดูรายละเอียดที่ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/th">ข้อกำหนดการใช้งาน</a><br /> Wikipedia® เป็นเครื่องหมายการค้าจดทะเบียนของ<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">มูลนิธิวิกิมีเดีย</a> องค์กรไม่แสวงผลกำไร</div> <div class="noprint"><br /><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%AD" title="วิกิพีเดีย:ติดต่อ">ติดต่อเรา</a></div></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">นโยบายความเป็นส่วนตัว</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%A7%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A">เกี่ยวกับวิกิพีเดีย</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2:%E0%B8%82%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%9B%E0%B8%8F%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%98%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%9C%E0%B8%B4%E0%B8%94%E0%B8%8A%E0%B8%AD%E0%B8%9A">ข้อปฏิเสธความรับผิดชอบ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">จรรยาบรรณ</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ผู้พัฒนา</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/th.wikipedia.org">สถิติ</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">นโยบายการใช้คุกกี้</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//th.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">มุมมองสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-985vd","wgBackendResponseTime":135,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.728","walltime":"0.948","ppvisitednodes":{"value":3265,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":137364,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1531,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":184272,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 775.147 1 -total"," 46.47% 360.173 1 แม่แบบ:รายการอ้างอิง"," 15.60% 120.892 29 แม่แบบ:Cite_journal"," 14.74% 114.292 7 แม่แบบ:Cite_web"," 14.50% 112.394 1 แม่แบบ:Langx"," 10.37% 80.379 1 แม่แบบ:ระบบดาวฤกษ์"," 10.00% 77.481 1 แม่แบบ:Navbox"," 6.73% 52.179 1 แม่แบบ:Authority_control"," 5.90% 45.733 1 แม่แบบ:บทความคัดสรร"," 5.24% 40.590 1 แม่แบบ:Top_icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.478","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":12533268,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6df7948d6c-w5nw5","timestamp":"20241127194627","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0e01\u0e23\u0e30\u0e08\u0e38\u0e01\u0e14\u0e32\u0e27\u0e17\u0e23\u0e07\u0e01\u0e25\u0e21","url":"https:\/\/th.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B8%E0%B8%81%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%A1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11276","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q11276","author":{"@type":"Organization","name":"\u0e1c\u0e39\u0e49\u0e21\u0e35\u0e2a\u0e48\u0e27\u0e19\u0e23\u0e48\u0e27\u0e21\u0e01\u0e31\u0e1a\u0e42\u0e04\u0e23\u0e07\u0e01\u0e32\u0e23\u0e27\u0e34\u0e01\u0e34\u0e21\u0e35\u0e40\u0e14\u0e35\u0e22"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-05-25T11:49:59Z","dateModified":"2024-11-08T13:25:50Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/6a\/A_Swarm_of_Ancient_Stars_-_GPN-2000-000930.jpg","headline":"\u0e41\u0e2b\u0e25\u0e48\u0e07\u0e23\u0e27\u0e21\u0e02\u0e2d\u0e07\u0e14\u0e27\u0e07\u0e14\u0e32\u0e27\u0e17\u0e35\u0e48\u0e21\u0e35\u0e23\u0e39\u0e1b\u0e23\u0e48\u0e32\u0e07\u0e40\u0e1b\u0e47\u0e19\u0e17\u0e23\u0e07\u0e01\u0e25\u0e21"}</script> </body> </html>