CINXE.COM
পর্বতারোহণ - উইকিপিডিয়া
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="bn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>পর্বতারোহণ - উইকিপিডিয়া</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bnwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "০\t১\t২\t৩\t৪\t৫\t৬\t৭\t৮\t৯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","জানুয়ারি","ফেব্রুয়ারি","মার্চ","এপ্রিল","মে","জুন","জুলাই","আগস্ট","সেপ্টেম্বর","অক্টোবর","নভেম্বর","ডিসেম্বর"],"wgRequestId":"7b67f6c2-57ca-422d-b5d5-7ef3c18b16b5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"পর্বতারোহণ","wgTitle":"পর্বতারোহণ","wgCurRevisionId":7857977,"wgRevisionId":7857977,"wgArticleId":299067,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ", "উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: সম্পাদকগণের তালিকা","উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা: সম্পাদকগণের তালিকা","সামঞ্জস্যহীন উদ্ধৃতির বিন্যাসসহ নিবন্ধ","পর্বতারোহণ"],"wgPageViewLanguage":"bn","wgPageContentLanguage":"bn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"পর্বতারোহণ","wgRelevantArticleId":299067,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"bn" ,"pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"bn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q36908","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready", "skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.sompadonasarangsho","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ShortUrl","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=bn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/1200px-Summitting_Island_Peak.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/800px-Summitting_Island_Peak.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/640px-Summitting_Island_Peak.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="পর্বতারোহণ - উইকিপিডিয়া"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//bn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="সম্পাদনা" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="উইকিপিডিয়া (bn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//bn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="উইকিপিডিয়া অ্যাটম ফিড" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-পর্বতারোহণ rootpage-পর্বতারোহণ skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">বিষয়বস্তুতে চলুন</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="প্রধান মেনু" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="প্রধান মেনু" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">প্রধান মেনু</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">প্রধান মেনু</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> পরিভ্রমণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="প্রধান পাতা পরিদর্শন করুন [z]" accesskey="z"><span>প্রধান পাতা</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="প্রকল্পের বৃত্তান্ত, আপনার করণীয়, কোথায় অনুসন্ধান করবেন"><span>সম্প্রদায়ের প্রবেশদ্বার</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A6%BE" title="যে কোন সমস্যা সমাধানে আলোচনা করার স্থান"><span>সম্প্রদায়ের আলোচনাসভা</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="উইকিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তগুলির তালিকা [r]" accesskey="r"><span>সাম্প্রতিক পরিবর্তন</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="অনির্ধারিত যেকোনো পাতা খুলুন [x]" accesskey="x"><span>অজানা যেকোনো পাতা</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A7%80" title="সাহায্য খুঁজে নিন"><span>সাহায্য</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE"><span>বিশেষ পাতাসমূহ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="উইকিপিডিয়া" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-bn.svg" style="width: 7.5em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="একটি মুক্ত বিশ্বকোষ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-bn.svg" width="120" height="17" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" aria-label="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" autocapitalize="sentences" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="পাতার ফন্টের আকার, প্রস্থ, ও রঙ পরিবর্তন করে" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="অবয়ব" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">অবয়ব</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn" class=""><span>দান করুন</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়" class=""><span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o" class=""><span>প্রবেশ করুন</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="আরও বিকল্প" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="ব্যবহারকারী মেনু" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn"><span>দান করুন</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>অবদান রাখুন</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>প্রবেশ করুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> অনিবন্ধিত সম্পাদকের জন্য পাতা <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" aria-label="সম্পাদনা করা সম্পর্কে আরও জানুন"><span>আরও জানুন</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="এই আইপি ঠিকানা থেকে করা সম্পাদনার উপর আলোচনা [n]" accesskey="n"><span>আলাপ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">পরিচ্ছেদসমূহ</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">লুকান</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">সূচনা</div> </a> </li> <li id="toc-কৌশল" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#কৌশল"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১</span> <span>কৌশল</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-কৌশল-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>কৌশল উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-কৌশল-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-তুষার" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তুষার"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১.১</span> <span>তুষার</span> </div> </a> <ul id="toc-তুষার-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-হিমবাহ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#হিমবাহ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১.২</span> <span>হিমবাহ</span> </div> </a> <ul id="toc-হিমবাহ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বরফ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বরফ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">১.৩</span> <span>বরফ</span> </div> </a> <ul id="toc-বরফ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-আশ্রয়" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#আশ্রয়"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২</span> <span>আশ্রয়</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-আশ্রয়-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>আশ্রয় উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-আশ্রয়-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-বেসক্যাম্প" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বেসক্যাম্প"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.১</span> <span>বেসক্যাম্প</span> </div> </a> <ul id="toc-বেসক্যাম্প-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-হাট" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#হাট"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.২</span> <span>হাট</span> </div> </a> <ul id="toc-হাট-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বিভি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বিভি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.৩</span> <span>বিভি</span> </div> </a> <ul id="toc-বিভি-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তাবু" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তাবু"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.৪</span> <span>তাবু</span> </div> </a> <ul id="toc-তাবু-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তুষার-গুহা" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তুষার-গুহা"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">২.৫</span> <span>তুষার-গুহা</span> </div> </a> <ul id="toc-তুষার-গুহা-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ঝুঁকি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ঝুঁকি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩</span> <span>ঝুঁকি</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ঝুঁকি-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>ঝুঁকি উপঅনুচ্ছেদ টগল করুন</span> </button> <ul id="toc-ঝুঁকি-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-পাথরখণ্ড" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#পাথরখণ্ড"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.১</span> <span>পাথরখণ্ড</span> </div> </a> <ul id="toc-পাথরখণ্ড-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বরফখণ্ড" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#বরফখণ্ড"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.২</span> <span>বরফখণ্ড</span> </div> </a> <ul id="toc-বরফখণ্ড-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তুষারধ্বস_বা_হিমপ্রবাহ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#তুষারধ্বস_বা_হিমপ্রবাহ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.৩</span> <span>তুষারধ্বস বা হিমপ্রবাহ</span> </div> </a> <ul id="toc-তুষারধ্বস_বা_হিমপ্রবাহ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ঢাল" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ঢাল"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৩.৪</span> <span>ঢাল</span> </div> </a> <ul id="toc-ঢাল-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-পর্বতারোহণের_রীতি" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#পর্বতারোহণের_রীতি"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৪</span> <span>পর্বতারোহণের রীতি</span> </div> </a> <ul id="toc-পর্বতারোহণের_রীতি-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-তথ্যসূত্র" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#তথ্যসূত্র"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৫</span> <span>তথ্যসূত্র</span> </div> </a> <ul id="toc-তথ্যসূত্র-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-বহিঃসংযোগ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#বহিঃসংযোগ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">৬</span> <span>বহিঃসংযোগ</span> </div> </a> <ul id="toc-বহিঃসংযোগ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="সূচিপত্র" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">পর্বতারোহণ</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="অন্য ভাষার একটি নিবন্ধে যান। ৮৮টি ভাষায় উপলব্ধ রয়েছে।" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-88" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">৮৮টি ভাষা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Bergklim" title="Bergklim - আফ্রিকান" lang="af" hreflang="af" data-title="Bergklim" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="আফ্রিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Bergsteigen" title="Bergsteigen - সুইস জার্মান" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Bergsteigen" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="সুইস জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Alpinismo" title="Alpinismo - আর্গোনিজ" lang="an" hreflang="an" data-title="Alpinismo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="আর্গোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%84%D9%82_%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D9%84" title="تسلق جبال - আরবি" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تسلق جبال" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="আরবি" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Alpinismu" title="Alpinismu - আস্তুরিয়" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Alpinismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="আস্তুরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Alpinizm" title="Alpinizm - আজারবাইজানী" lang="az" hreflang="az" data-title="Alpinizm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="আজারবাইজানী" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Альпінізм - বেলারুশিয়" lang="be" hreflang="be" data-title="Альпінізм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="বেলারুশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D1%8A%D0%BC" title="Алпинизъм - বুলগেরিয়" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Алпинизъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="বুলগেরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Alpinizam" title="Alpinizam - বসনীয়" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Alpinizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="বসনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B3%D0%B0" title="Уулалга - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Уулалга" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alpinisme" title="Alpinisme - কাতালান" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alpinisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="কাতালান" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="چیاوانی - মধ্য কুর্দিশ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چیاوانی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="মধ্য কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Alpinismus" title="Alpinismus - চেক" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Alpinismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="চেক" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mynydda" title="Mynydda - ওয়েলশ" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mynydda" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ওয়েলশ" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Bjergbestigning" title="Bjergbestigning - ডেনিশ" lang="da" hreflang="da" data-title="Bjergbestigning" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ডেনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Bergsteigen" title="Bergsteigen - জার্মান" lang="de" hreflang="de" data-title="Bergsteigen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B2%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B1" title="Ορειβασία - গ্রিক" lang="el" hreflang="el" data-title="Ορειβασία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="গ্রিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mountaineering" title="Mountaineering - ইংরেজি" lang="en" hreflang="en" data-title="Mountaineering" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ইংরেজি" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Montogrimpado" title="Montogrimpado - এস্পেরান্তো" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Montogrimpado" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="এস্পেরান্তো" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Monta%C3%B1ismo" title="Montañismo - স্প্যানিশ" lang="es" hreflang="es" data-title="Montañismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="স্প্যানিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Alpinism" title="Alpinism - এস্তোনীয়" lang="et" hreflang="et" data-title="Alpinism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="এস্তোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Mendizaletasun" title="Mendizaletasun - বাস্ক" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Mendizaletasun" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="বাস্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="کوهنوردی - ফার্সি" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کوهنوردی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ফার্সি" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Vuorikiipeily" title="Vuorikiipeily - ফিনিশ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Vuorikiipeily" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ফিনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Alpinisme" title="Alpinisme - ফরাসি" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Alpinisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ফরাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Berchbeklimmen" title="Berchbeklimmen - পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Berchbeklimmen" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sl%C3%A9ibhteoireacht" title="Sléibhteoireacht - আইরিশ" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sléibhteoireacht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="আইরিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Alpinismo" title="Alpinismo - গ্যালিশিয়" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Alpinismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="গ্যালিশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%98%D7%99%D7%A4%D7%95%D7%A1_%D7%94%D7%A8%D7%99%D7%9D" title="טיפוס הרים - হিব্রু" lang="he" hreflang="he" data-title="טיפוס הרים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="হিব্রু" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%A3" title="पर्वतारोहण - হিন্দি" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पर्वतारोहण" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="হিন্দি" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Alpinizam" title="Alpinizam - ক্রোয়েশীয়" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Alpinizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ক্রোয়েশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Alpinis" title="Alpinis - হাইতিয়ান ক্রেওল" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Alpinis" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="হাইতিয়ান ক্রেওল" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Hegym%C3%A1sz%C3%A1s" title="Hegymászás - হাঙ্গেরীয়" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Hegymászás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="হাঙ্গেরীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BC%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Լեռնագնացություն - আর্মেনিয়" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Լեռնագնացություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="আর্মেনিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pendakian_gunung" title="Pendakian gunung - ইন্দোনেশীয়" lang="id" hreflang="id" data-title="Pendakian gunung" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ইন্দোনেশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Montoacensado" title="Montoacensado - ইডো" lang="io" hreflang="io" data-title="Montoacensado" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ইডো" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fjallganga" title="Fjallganga - আইসল্যান্ডীয়" lang="is" hreflang="is" data-title="Fjallganga" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="আইসল্যান্ডীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Alpinismo" title="Alpinismo - ইতালিয়" lang="it" hreflang="it" data-title="Alpinismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ইতালিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BB%E5%B1%B1" title="登山 - জাপানি" lang="ja" hreflang="ja" data-title="登山" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="জাপানি" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ალპინიზმი - জর্জিয়ান" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ალპინიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="জর্জিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Alpinizm" title="Alpinizm - কারা-কাল্পাক" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Alpinizm" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="কারা-কাল্পাক" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Альпинизм - কাজাখ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Альпинизм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="কাজাখ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%B5%E0%B2%A4%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%B9%E0%B2%A3" title="ಪರ್ವತಾರೋಹಣ - কন্নড়" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪರ್ವತಾರೋಹಣ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="কন্নড়" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%93%B1%EC%82%B0" title="등산 - কোরিয়ান" lang="ko" hreflang="ko" data-title="등산" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="কোরিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Альпинизм - কির্গিজ" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Альпинизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="কির্গিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Oreobatia" title="Oreobatia - লাতিন" lang="la" hreflang="la" data-title="Oreobatia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="লাতিন" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/J%C3%AC_a_cr%C3%ABp" title="Jì a crëp - Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Jì a crëp" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Alpinizmas" title="Alpinizmas - লিথুয়েনীয়" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Alpinizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="লিথুয়েনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Alp%C4%ABnisms" title="Alpīnisms - লাত্ভীয়" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Alpīnisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="লাত্ভীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Panjek_gunuang" title="Panjek gunuang - মিনাংকাবাউ" lang="min" hreflang="min" data-title="Panjek gunuang" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="মিনাংকাবাউ" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE" title="Планинарство - ম্যাসিডোনীয়" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Планинарство" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ম্যাসিডোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%BC%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%B5%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%B9%E0%B4%A3%E0%B4%82" title="പർവ്വതാരോഹണം - মালায়ালাম" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പർവ്വതാരോഹണം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="মালায়ালাম" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A4%BF%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%95" title="गिर्यारोहक - মারাঠি" lang="mr" hreflang="mr" data-title="गिर्यारोहक" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="মারাঠি" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Daki_gunung" title="Daki gunung - মালয়" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Daki gunung" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="মালয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%BC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="တောင်တက်ခြင်း - বর্মি" lang="my" hreflang="my" data-title="တောင်တက်ခြင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="বর্মি" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%B9%E0%A4%A3" title="पर्वतारोहण - নেপালী" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पर्वतारोहण" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="নেপালী" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Alpinisme" title="Alpinisme - ওলন্দাজ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Alpinisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ওলন্দাজ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Alpinklatring" title="Alpinklatring - নরওয়েজিয়ান বোকমাল" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Alpinklatring" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান বোকমাল" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Alpinisme" title="Alpinisme - অক্সিটান" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Alpinisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="অক্সিটান" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Alpinizm" title="Alpinizm - পোলিশ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Alpinizm" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="পোলিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alpinismo" title="Alpinismo - পর্তুগীজ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Alpinismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="পর্তুগীজ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Urqu_wichay" title="Urqu wichay - কেচুয়া" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Urqu wichay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="কেচুয়া" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Alpinism" title="Alpinism - রোমানীয়" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Alpinism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="রোমানীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Альпинизм - রুশ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Альпинизм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="রুশ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B7%D0%BC" title="Алпинизм - Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Алпинизм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Alpinismu" title="Alpinismu - সিসিলিয়ান" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Alpinismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="সিসিলিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Alpinizam" title="Alpinizam - সার্বো-ক্রোয়েশিয়" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Alpinizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="সার্বো-ক্রোয়েশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mountaineering" title="Mountaineering - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mountaineering" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Horolezectvo" title="Horolezectvo - স্লোভাক" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Horolezectvo" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="স্লোভাক" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Alpinizem" title="Alpinizem - স্লোভেনীয়" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Alpinizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="স্লোভেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Alpinizmi" title="Alpinizmi - আলবেনীয়" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Alpinizmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="আলবেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%B5%D1%9A%D0%B5" title="Планинарење - সার্বীয়" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Планинарење" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="সার্বীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kl%C3%A4ttring#Alpin_klättring" title="Klättring - সুইডিশ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Klättring" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="সুইডিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%B2%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AF%87%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="மலையேற்றம் - তামিল" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மலையேற்றம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="তামিল" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%B9%E0%B0%A3" title="పర్వతారోహణ - তেলুগু" lang="te" hreflang="te" data-title="పర్వతారోహణ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="তেলুগু" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2" title="การปีนเขา - থাই" lang="th" hreflang="th" data-title="การปีนเขา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="থাই" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pamumundok" title="Pamumundok - তাগালগ" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pamumundok" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="তাগালগ" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Alpinizm" title="Alpinizm - তুর্কী" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Alpinizm" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="তুর্কী" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Альпінізм - ইউক্রেনীয়" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Альпінізм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ইউক্রেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Alpinizm" title="Alpinizm - উজবেক" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Alpinizm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="উজবেক" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Alpinismo" title="Alpinismo - ভেনেশিয়ান" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Alpinismo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="ভেনেশিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Leo_n%C3%BAi" title="Leo núi - ভিয়েতনামী" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Leo núi" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ভিয়েতনামী" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Alpinisse" title="Alpinisse - ওয়ালুন" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Alpinisse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="ওয়ালুন" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%88%AC%E5%B1%B1%E8%BF%90%E5%8A%A8" title="爬山运动 - উ চীনা" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="爬山运动" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="উ চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%96%E1%83%9B%E1%83%98" title="ალპინიზმი - Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ალპინიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BB%E5%B1%B1%E8%BF%90%E5%8A%A8" title="登山运动 - চীনা" lang="zh" hreflang="zh" data-title="登山运动" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Peh-soa%E2%81%BF" title="Peh-soaⁿ - Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Peh-soaⁿ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%88%AC%E5%B1%B1" title="爬山 - ক্যান্টোনিজ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="爬山" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ক্যান্টোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q36908#sitelinks-wikipedia" title="আন্তঃভাষার সংযোগ সম্পাদনা করুন" class="wbc-editpage">আন্তঃউইকি সংযোগ সম্পাদনা</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="নামস্থানসমূহ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="বিষয়বস্তু পাতাটি দেখুন [c]" accesskey="c"><span>নিবন্ধ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA:%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" rel="discussion" title="বিষয়বস্তু পাতা সম্পর্কে আলোচনা [t]" accesskey="t"><span>আলোচনা</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ভাষার রূপভেদ পরিবর্তন করুন" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">বাংলা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="দৃষ্টিকোণ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=history" title="এই পাতার পুরনো সংস্করণগুলি [h]" accesskey="h"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সরঞ্জাম" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">সরঞ্জাম</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">সরঞ্জাম</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="আরও বিকল্প" > <div class="vector-menu-heading"> কার্য </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=history"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> সাধারণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="যে সব উইকি পাতা থেকে এখানে সংযোগ আছে [j]" accesskey="j"><span>সংযোগকারী পৃষ্ঠাসমূহ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" rel="nofollow" title="এই পাতা থেকে সংযোগ আছে, এমন পাতাগুলিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তন [k]" accesskey="k"><span>সম্পর্কিত পরিবর্তন</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/wiki/উইকিপিডিয়া:আপলোড" title="ফাইল আপলোড করুন [u]" accesskey="u"><span>আপলোড করুন</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&oldid=7857977" title="পাতাটির এই সংস্করণের স্থায়ী সংযোগ"><span>স্থায়ী সংযোগ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=info" title="এই পাতা সম্পর্কে আরও তথ্য"><span>পাতার তথ্য</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4_%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%A8&page=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&id=7857977&wpFormIdentifier=titleform" title="এই পাতাটি কিভাবে উদ্ধৃত করবেন তার তথ্য"><span>এই নিবন্ধটি উদ্ধৃত করুন</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25AA%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258B%25E0%25A6%25B9%25E0%25A6%25A3"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল নিন</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25AA%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25A4%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B0%25E0%25A7%258B%25E0%25A6%25B9%25E0%25A6%25A3"><span>কিউআর কোড ডাউনলোড করুন</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/s/d68" title="বন্টনের জন্য এই সংক্ষিপ্ত ইউআরএল অনুলিপি করুন"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> মুদ্রণ/রপ্তানি </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87&bookcmd=book_creator&referer=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3"><span>বই তৈরি করুন</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:DownloadAsPdf&page=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=show-download-screen"><span>PDF ডাউনলোড</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&printable=yes" title="এ পাতার ছাপানোর উপযোগী সংস্করণ [p]" accesskey="p"><span>মুদ্রণযোগ্য সংস্করণ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> অন্যান্য প্রকল্পে </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mountaineering" hreflang="en"><span>উইকিমিডিয়া কমন্স</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q36908" title="আইটেম উপাত্ত ভান্ডারে সংযুক্ত করা লিঙ্ক [g]" accesskey="g"><span>উইকিউপাত্ত আইটেম</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">অবয়ব</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">লুকান</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">উইকিপিডিয়া, মুক্ত বিশ্বকোষ থেকে</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="bn" dir="ltr"><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Summitting_Island_Peak.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/220px-Summitting_Island_Peak.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/330px-Summitting_Island_Peak.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Summitting_Island_Peak.jpg/440px-Summitting_Island_Peak.jpg 2x" data-file-width="1536" data-file-height="2048" /></a><figcaption>২০০৪ সালে নেপালের পূর্বে আইল্যান্ড পিকের ৬,১৬০ মি (২০,২১০ ফু)<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>১<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> উচ্চ চূড়ায় এক পর্বতারোহী উঠছেন।</figcaption></figure> <p><b>পর্বতারোহণ</b> একধরনের খেলা, শখ বা পেশা। বিভিন্ন উচু পর্বতের শিখরে আরোহণের চেষ্টা থেকে পর্বতারোহণের সূচনা হয়েছিল। এটি ধীরে ধীরে একটি দুঃসাহসিক খেলা হিসেবে বিকাশ লাভ করে। তিন ধরনের পর্বতারোহণ রয়েছে: রক-ক্রাফট, স্নো ক্র্যাফট এবং স্কিয়িং। এগুলো নির্ভর করে পর্বতের পৃষ্ঠের উপর। পর্বতারোহণের জন্য অভিজ্ঞতা, শারীরিক সক্ষমতা এবং কারিগরী এবং সতর্কতামূলক জ্ঞান প্রয়োজন।<sup id="cite_ref-freedom_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-freedom-2"><span class="cite-bracket">[</span>২<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>পর্বতারোহণকে অনেক সময় <b>অ্যালপিনিজম</b> বলা হয়ে থাকে। বিশেষ ইউরোপীয় ভাষাসমূহের ক্ষেত্রে, এর অর্থ উচ্চ পর্বতশৃঙ্গে আরোহণ, যেমন- আল্পস পর্বতমালা। এধরনের দক্ষতার একজন পর্বতারোহীকে বলা হয় <b>অ্যালপিনিস্ট</b>। ঊনবিংশ শতকে অ্যালপিনিজম কথাটি প্রচলিত হয়। এর অর্থ নিছক আনন্দের জন্য পাহাড়ে ওঠা; কোন বিশেষ উদ্দেশ্য সাধন যেমন- ধর্মীয় বা পশুশিকারের জন্য নয়। </p><p>ইন্টারন্যশনাল মাউন্টেনারিং এন্ড ক্লাইম্বিং ফেডারেশন পর্বতারোহণ বিষয়ক বিশ্ব তত্ত্বাবধায়ক সংস্থা। এই সংস্থা পর্বতারোহণ সম্পর্কিত বিভিন্ন বিষয় যেমন পর্বতারোহণ নিরাপত্তা, প্রশিক্ষণ, বরফাবৃত পাহাড়ে ওঠা ইত্যাদি নিয়ে বিশ্বব্যাপী কর্মসূচি পালন করে থাকে।<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>৩<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="কৌশল"><span id=".E0.A6.95.E0.A7.8C.E0.A6.B6.E0.A6.B2"></span>কৌশল</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=1" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: কৌশল"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG/220px-Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG/330px-Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG/440px-Alpinistes_Aiguille_du_Midi_02.JPG 2x" data-file-width="1296" data-file-height="1944" /></a><figcaption>ফ্রান্সের অ্যাইগুইলি মিদি পর্বতের উঁচু ঢাল বেয়ে নিচে নামছেন পর্বতারোহীরা</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তুষার"><span id=".E0.A6.A4.E0.A7.81.E0.A6.B7.E0.A6.BE.E0.A6.B0"></span>তুষার</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=2" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তুষার"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>তুষার আবৃত বা তুষারপাত অবস্থায় পর্বতারোহণের ক্ষেত্রে পায়ে হেটে উঠতে হয়। এধরনের আরোহণের ক্ষেত্রে ক্র্যাম্পন নামের একধরনের বিশেষ জুতার দরকার। ক্র্যাম্পনে ৮-১৪টি স্পাইক থাকে যা পর্বতারোহীর জুতার সাথে লাগানো থাকে। এগুলি কঠিন তুষার এবং বরফের উপর দিয়ে হাঁটার সময় বরফকে আঁকড়ে ধরে থাকে। এছাড়া উঠার সময় শরীরের ভারসাম্য রক্ষার জন্য কুড়ালের দরকার হয়। এছাড়া পায়ের বিভিন্ন কৌশল অবলম্বন করতে হয়। উচ্চ শৃঙ্গে উঠার সময় শক্ত দড়ি বেয়ে উঠতে হয় যদি পর্বতের পৃষ্ঠে পা দিয়ে ভোর দেবার স্থান না থাকে। এছাড়া নিরাপত্তার স্বার্থেও দড়ি ব্যবহৃত হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="হিমবাহ"><span id=".E0.A6.B9.E0.A6.BF.E0.A6.AE.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.B9"></span>হিমবাহ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=3" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: হিমবাহ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>হিমবাহের উপর দিয়ে চলা বিপদজনক। বরফ পৃষ্ঠের বিশাল ফাটলসমূহ সবসময় দৃশ্যমান হয় না। কারণ ফাটলের উপরের অংশে বরফ জমে সেতুর ন্যায় পথ সৃষ্টি করতে পারে। এরকম সেতু কয়েক ইঞ্চি পুরু পর্যন্ত হতে পারে। পর্বতারোহীরা এরকম বিপদ থেকে রক্ষার জন্য সতর্কতামূলক উপায় হিসেবে দড়ি ব্যবহার করেন। এছাড়া ক্র্যাম্পন এবং কুড়াল ব্যবহৃত হয়। দুই থেকে পাঁচজনের পর্বতারোহীর দলে প্রত্যেকে সমদূরত্বে দড়ি দিয়ে বাধা অবস্থা থাকেন। যদি একজন আরোহী পড়ে যেতে থাকেন, তবে অন্য আরোহীরা নিজ প্রচেষ্টায় তাকে থামিয়ে দেন। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বরফ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A6.AB"></span>বরফ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=4" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বরফ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>বরফের উপর দিয়ে চলার জন্য কয়েক ধরনের উপায় ব্যবহৃত হয়। যদি পর্বত পুরোপুরি খাড়া না হয়ে ঢালু হয়, তবে আরোহী বরফে আইস স্ক্রু স্থাপন করে তাতে দড়ি বেধে দিয়ে থাকেন। দড়ির অপর অংশ দিয়ে নিজের শরীর নিরাপত্তার জন্যে বেধে নেন। আরোহী দলের প্রত্যেকে এই স্ক্রু ব্যবহার করে উঠে যায় এবং দলের শেষজন স্ক্রুটি সংগ্রহ করেন। যদি পর্বত বেশি খাড়া হয় তাহলে দলগতভাবে না উঠে একজন একজন করে উঠতে হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="আশ্রয়"><span id=".E0.A6.86.E0.A6.B6.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.AF.E0.A6.BC"></span>আশ্রয়</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=5" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: আশ্রয়"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>পর্বতারোহীরা পর্বতের অবস্থা, আবহাওয়া, স্থান ইত্যাদি চেদে বিভিন্ন ধরনের আশ্রয় ব্যবহার করে থাকে। এসব আশ্রয়ে আরোহীরা বিশ্রাম নেন বা রাত্রিযাপন করেন। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বেসক্যাম্প"><span id=".E0.A6.AC.E0.A7.87.E0.A6.B8.E0.A6.95.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.BE.E0.A6.AE.E0.A7.8D.E0.A6.AA"></span>বেসক্যাম্প</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=6" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বেসক্যাম্প"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>বেসক্যাম্প হল পর্বতের একটি স্থান যেখানে পর্বতারোহীরা বিশ্রামের জন্য অবস্থান করেন। বেসক্যাম্প পর্বতের অন্যান্য দুর্গম বা বিপদজনক জায়গা থেকে দূরে স্থাপন করা হয়। অনেক জনপ্রিয় ও বিপজ্জনক পর্বতে বেসক্যাম্প রয়েছে। যেসব ক্ষেত্রে বেস ক্যাম্প থেকে চূড়ায় একদিনের মধ্যে আরোহণ করা সম্ভব নয়, সেসব জায়গায় বেসক্যাম্পের উপরে অতিরিক্ত ক্যাম্প থাকে। যেমন- <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%8F%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%9F" class="mw-redirect" title="মাউন্ট এভারেস্ট">মাউন্ট এভারেস্টের</a> দক্ষিণ-পূর্ব দিকে বেস ক্যাম্পের পাশাপাশি চারটি অতিরিক্ত ক্যাম্প রয়েছে। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="হাট"><span id=".E0.A6.B9.E0.A6.BE.E0.A6.9F"></span>হাট</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=7" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: হাট"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Samotnia_noca_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Samotnia_noca_01.jpg/220px-Samotnia_noca_01.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Samotnia_noca_01.jpg/330px-Samotnia_noca_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/98/Samotnia_noca_01.jpg/440px-Samotnia_noca_01.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="533" /></a><figcaption>পোল্যান্ডের একটি মাউন্টেন হাট।</figcaption></figure> <p>ইউরোপের আল্পস পর্বত অঞ্চলে মাউন্টেন হাট নামে একধরনের ঘর পর্বতে স্থাপিত থাকে। এধরনের হাট পর্বতের বিভিন্ন উচ্চতায়, চরম দুর্গম জায়গায় থাকে। হাটের আকার-আয়তন বা নির্মাণ কৌশল বিভিন্ন রকমের হয়। তবে সবগুলোতেই একটি ডাইনিং বা খাবার ঘরকে কেন্দ্র করে অন্যান্য ঘরগুলো সাজানো থাকে। এসব ঘরে ম্যাট্রেস, কম্বল, বালিশ ইত্যাদি থাকে। এসব হাটের অনেকগুলোতে কর্মকর্তা-কর্মচারী থাকে। আবার কিছু হাট স্বেচ্ছাসেবক দ্বারা পরিচালিত হয়। যেমন- সুইস আলপাইন ক্লাব, ফ্রেঞ্চ আলপাইন ক্লাব। হাটের ম্যানেজার, (অনেক ক্ষেত্রে গার্ডিয়ান বা ওয়ার্ডেন হিসেবে অভিহিত) সাধারণত হালকা ও ভারী খাবার বিক্রি করেন। এছাড়া হাটে পানীয় জল, ঠান্ডা বা গরম পানীয়, স্ন্যাকস, কেক ও পেস্ট্রি থাকে। সব হাটে খাবার সরবরাহকারী থাকে না। অনেকগুলোতে নিজ থেকে খাবার নিতে হয়। অনেক হাট আর্থিক লেনদেনের জন্যে <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%9F_%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="ক্রেডিট কার্ড">ক্রেডিট কার্ড</a> গ্রহণ করে। হাটে রাত্রিযাপনের জন্য আগে থেকে অগ্রিম ভাবে জানানোর নিয়ম প্রচলিত আছে। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বিভি"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.AD.E0.A6.BF"></span>বিভি</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=8" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বিভি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>বিভি হল একধরনের থাকার ব্যবস্থা। যখন পর্বতারোহীর কাছে আশ্রয় নির্মাণের মত যথেষ্ট দ্রব্যাদি, খাবার ও অন্যান্য জিনিস থাকে না; তখন রাত্রিযাপনের জন্য হাতের নাগালে যা থাকে এবং আরোহীর নিকটে যেসব জিনিস থাকে তা দিয়ে সাধারণ একটি আশ্রয় বানান। যেমন একটি স্লিপিং ব্যাগ বিছিয়ে তাতে ঘুমানো। বিভি ব্যাগ পানি রোধক উপাদান দিয়ে বাবানো হয়। এতে জলীয়বাষ্প আটকে থাকে না এবং বাইরের জলকে ভেতরে প্রবেশ করতে বাধা দেয়। শীতল বায়ু থেকে রক্ষার জন্য অনেক সময় বড় পাথর খন্ডের পাশে, বরফের মাঝে গর্তে থাকার ব্যবস্থা করা হয়। তবে এসমস্ত পন্থা জরুরী অবস্থায় ব্যবহৃত হয়। অনেক আরোহী তাবু বহণ না করে বা সময় বাঁচানোর জন্যেও ইচ্ছাকৃতভাবে বিভি ব্যবহার করে থাকেন। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তাবু"><span id=".E0.A6.A4.E0.A6.BE.E0.A6.AC.E0.A7.81"></span>তাবু</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=9" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তাবু"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg/220px-Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg/330px-Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg/440px-Camping_at_Upper_Boyscout_Lake.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="675" /></a><figcaption>মাউন্ট হুইটনিতে রাত্রিযাপন</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Expedition_6066_mt._peak_035.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Expedition_6066_mt._peak_035.jpg/220px-Expedition_6066_mt._peak_035.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Expedition_6066_mt._peak_035.jpg/330px-Expedition_6066_mt._peak_035.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Expedition_6066_mt._peak_035.jpg/440px-Expedition_6066_mt._peak_035.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>তাবু একসাথে থাকার জায়গা</figcaption></figure> <p>তাবু হল সবচেয়ে বেশি প্রচলিত আশ্রয় ব্যবস্থা। তাবু সাধারণ ছোট আকার থেকে অনেক বড় ও ভারী যা পর্বতের উচ্চস্থানের শীতল বায়ুরোধক হতে পারে। অনেকসময় প্রবল তুষারপাত বা তীব্র বায়ুপ্রবাহের কারণে তাবু ভেঙ্গে যেতে পারে। পর্বতারোহীরা আশ্রয়ের জন্য বিশেষায়িত তাবু ব্যবহার করে। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তুষার-গুহা"><span id=".E0.A6.A4.E0.A7.81.E0.A6.B7.E0.A6.BE.E0.A6.B0-.E0.A6.97.E0.A7.81.E0.A6.B9.E0.A6.BE"></span>তুষার-গুহা</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=10" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তুষার-গুহা"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg/220px-Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg/330px-Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg/440px-Snow_Cave_on_Mount_Hood.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="675" /></a><figcaption>মাউন্ট হুডে একটি তুষার-গুহা</figcaption></figure> <p>অবস্থাভেদে তুষার গুহা আশ্রয় হিসেবে ব্যবহৃত হয়। অনেক আরোহী পর্বতের উচুতে তাবু ব্যবহার না করে তুষার-গুহাতে থাকে। তুষারে গর্ত করে এধরনের আশ্রয় নির্মাণ করা হয়। তুষার-গুহা সাধারণ তাবুর থেকে বেশি উষ্ণ এবং নীরব। সহজেই এধরনের আশ্রয় বানানো যায়। অনেক ক্ষেত্রে বেশি সময় নিয়ে কোদাল দিয়ে এগুলো বানানো হয়। যেকোন জায়গায় (যেখানে কমপক্ষে চারফিট গভীর বরফের আচ্ছাদন রয়েছে) তুষার-গুহা বানানো সম্ভব। তুষার গুহার ভেতরে স্লিপিং ব্যাগ বা বিভি দিয়ে আবৃত করলে তা আরও উষ্ণ হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ঝুঁকি"><span id=".E0.A6.9D.E0.A7.81.E0.A6.81.E0.A6.95.E0.A6.BF"></span>ঝুঁকি</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=11" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ঝুঁকি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>পর্বতারোহণ বিশ্বের সবচেয়ে বিপজ্জনক খেলাগুলোর মধ্যে অন্যতম। প্রতি বছর পর্বতে উঠতে গিয়ে প্রায়শঃই মৃত্যুর ঘটনা ঘটে। পর্বতারোহণের ঝুঁকি দুই প্রকার: একধরনের ঝুঁকি আছে যা পর্বতারোহীর উপস্থিতির উপর নির্ভর করে না; যেমন - পাথরখণ্ডের পতন, তীব্র তুষারপাত, দূর্যোগপূর্ণ <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%93%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="আবহাওয়া">আবহাওয়া</a> ইত্যাদি। আরেক ধরনের ঝুঁকি পর্বতারোহীর কারণে ঘটে থাকে। যেমন - প্রয়োজনীয় কোন জিনিস পড়ে যাওয়া, অভিজ্ঞতা না থাকায় ভুল কৌশল অবলম্বন। <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4" title="পর্বত">পর্বতের</a> যেসব দিকে মাঝে মধ্যেই তুষারখণ্ডের স্খলন ঘটে বা বড় ঝড় প্রবাহিত হয়, সেসব পথ দিয়ে না ওঠা ভাল। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="পাথরখণ্ড"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.BE.E0.A6.A5.E0.A6.B0.E0.A6.96.E0.A6.A3.E0.A7.8D.E0.A6.A1"></span>পাথরখণ্ড</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=12" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পাথরখণ্ড"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>প্রায় সব পাথুরে পর্বতই ক্রমাগর ক্ষয় হয়ে যাচ্ছে। পর্বতের বরফাবৃত অংশের উপর থেকে এই প্রবণতা বেশি। পর্বতের উপরের অংশ থেকে পতিত পাথর আরোহীর জন্য মারাত্মক ঝুঁকির কারণ হতে পারে। রাতের বেলা বরগ জমে পাথরখণ্ডকে আটকে রাখে, কিন্তু দিনের বেলায় সূর্যের তাপে এই বাঁধন আর থাকে না, ফলে তখন পাথরখণ্ড পতিত হওয়ার আশংঙ্কা বেশি থাকে। পর্বতে পাথর পড়ার ঘটনার ব্যাপারে জানার জন্য স্থানীয় মানুষের পরামর্শ কাজে লাগতে পারে। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="বরফখণ্ড"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.B0.E0.A6.AB.E0.A6.96.E0.A6.A3.E0.A7.8D.E0.A6.A1"></span>বরফখণ্ড</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=13" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বরফখণ্ড"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>পর্বতের যেসব স্থানে বরফখণ্ড পতিত হয়, সেসব জায়গা আগে থেকে শনাক্ত করা সম্ভব। বরফখণ্ড সাধারণত হিমবাহের খণ্ডিত অংশে পড়ে। পাহাড়ের উঁচু স্থানের বরফ ধীরে ধীরে নিচে পড়তে থাকলে তা এর সংস্পর্শে থাকা বরফসহ পড়তে পড়তে আকারে অনেক বড় পিন্ডে পরিণত হয় এবং তা ক্রমেই নিচের দিকে প্রবল বেগে গড়িয়ে পড়তে থাকে। এভাবে গড়িয়ে পড়া বরফখণ্ডের আঘাতে পর্বতারোহী প্রচন্ডভাবে আহত হতে পারে। এমনকি পাহার থেকে পড়েও যেতে পারে। বরফখণ্ড সাধারণত দিনের বেলা যখন তাপমাত্রা বেড়ে যায়, তখন পড়ে। তাই অভিজ্ঞ পর্বতারোহীরা পর্বতের সবচেয়ে নিরাপদ পথ অবলম্বল করে আরোহণ করেন। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="তুষারধ্বস_বা_হিমপ্রবাহ"><span id=".E0.A6.A4.E0.A7.81.E0.A6.B7.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A6.A7.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.B8_.E0.A6.AC.E0.A6.BE_.E0.A6.B9.E0.A6.BF.E0.A6.AE.E0.A6.AA.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.B9"></span>তুষারধ্বস বা হিমপ্রবাহ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=14" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তুষারধ্বস বা হিমপ্রবাহ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>প্রতি বছর শুধু <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%B8_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="আল্পস পর্বতমালা">আল্পস পর্বতমালাতেই</a> ১২০ থেকে ১৫০ জন মানুষ তুষারধ্বসের কারণে মারা যায়। এর অধিকাংশই ২০-২৫ বছর বয়সী অভিজ্ঞ পুরুষ পর্বতারোহী। হিমপ্রবাহ নিরাপদে অতিক্রম করা খুব কঠিন। অনেক ধরনের তুষারধ্বস রয়েছে। এরমধ্যে দুই প্রকারের তুষারধ্বস সবচেয়ে বেশি দেখা যায়। এগুলো হল তুষার হিমপ্রবাহ এবং বরফ হিমপ্রবাহ। বিশাত আয়তনের তুষারখন্ড যখন ভেঙ্গে যায় এবং তা নিচের দিকে পড়তে শুরু করে, তখন তুষার হিমপ্রবাহ ঘটে। তুষার হিমপ্রবাহ আকারে হিমপ্রবাহের মধ্যে সবচেয়ে বড় এবং ভয়ঙ্কর। পর্বতের যে ঢালগুলোর কম গাছপালা এবং বড় পাথরের পৃষ্ঠ থাকে সেখানে এই হিমপ্রবাহ ঘটার সম্ভাবনা বেশি থাকে। </p><p>বরফ হিমপ্রবাহ সাধারণত যেসব পর্বতের পৃষ্ঠ হিমবাহ দ্বারা গঠিত সেসব পর্বতে ঘটে। অস্থিতিশীল বরফখণ্ড সংঘর্ষের ফলে নিচের দিকে গড়িয়ে পড়তে থাকলে বরফ হিমপ্রবাহ ঘটে। এই বরফ হিমপ্রবাহের মধ্যে ছোট-বড় পাথরখণ্ডও থাকতে পারে। বরফ হিমপ্রবাহও বেশ ভয়ঙ্কর হতে পারে, বিশেষ করে যখন তা দীর্ঘ দুরত্ব অতিক্রম করে পড়তে থাকে। <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="আলাস্কা পর্বতমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">আলাস্কা পর্বতমালা</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%87%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B8_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="সেন্ট ইলিয়স পর্বতমালা (পাতার অস্তিত্ব নেই)">সেন্ট ইলিয়স পর্বতমালায়</a> এই বরফ হিমপ্রবাহ প্রায়ই দেখা যায়। </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ঢাল"><span id=".E0.A6.A2.E0.A6.BE.E0.A6.B2"></span>ঢাল</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=15" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: ঢাল"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>বরফের ঢালে চলাচলের সময় ক্র্যাম্পন ব্যবহার করতে হয়। ক্র্যাম্পন বিশেষ একধরনের দাঁতযুক্ত পাত যা পর্বতারোহীর জুতার নিচের দিকে শক্তভাবে যুক্ত করা হয়। এর দাঁতগুলো বরফকে আকড়ে ধরে রাখে, ফলে ক্র্যাম্পন পড়ে বরফ বা তুষারের ঢালে চলাফেরা করা যায়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="পর্বতারোহণের_রীতি"><span id=".E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.A4.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A7.8B.E0.A6.B9.E0.A6.A3.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.B0.E0.A7.80.E0.A6.A4.E0.A6.BF"></span>পর্বতারোহণের রীতি</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=16" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: পর্বতারোহণের রীতি"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>দুই ধরনের পর্বতারোহণের রীতি প্রচলিত আছে: <b>এক্সপিডিশন</b> এবং <b>আলপাইন</b>। </p><p>যে পর্বতারোহী আলপাইন রীতিতে আরোহণ করেন, তাকে আলপাইন মাউন্টেনিয়ার বলা হয়। এধরনের আরোহীরা সাধারণত মধ্যম উচ্চতার বরফাবৃত পর্বত যেমন- আল্পস বা রকি পর্বতে আরোহণ করেন। মধ্যম উচ্চতা বলতে ৭০০০ ফুট থেকে ১২০০০ ফুট বা এর চেয়েও বেশি ১২০০০ থেকে ১৮০০০ ফুট। এর চেয়েও বেশি উচ্চতার ক্ষেত্রে আলপাইন রীতিতে পর্বতারোহণের নজির পৃথিবীতে অবশ্য রয়েছে। এই রীতিতে বরফ, তুষারের বা হিমবাহের উপর দিয়ে আরোহণ করা হয়। আরোহীরা তাদের সব জিনিসপত্র একা একবারে নিয়ে উঠেন এবং এক পথ একবারই ব্যবহার করেন। </p><p>এক্সপিডিশন রীতি আলপাইন রীতির উল্টো। এই উপায়ে আরোহী ধীরে ধীরে তার সাথে ভারী জিনিসপত্র যেমন- তাবু, খাবার, পোশাক ইত্যাদি নিজে কয়েকবারে বা তা ওঠানোর জন্য কোন পালিত পশু কিংবা অন্য কোন ব্যক্তির সাহায্য নিয়ে আরোহণ করেন। যেসব পর্বতে আরোহণ করতে কয়েক দিন, সপ্তাহ এমনকি কয়েক মাস পর্যন্ত লাগে; সেসব ক্ষেত্রে এক্সপিডিশন রীতি ব্যবহৃত হয়। যেমন- হিমালয় পর্বতমালার অনেক শৃঙ্গে আরোহণ করতে কয়েক সপ্তাহ থেকে মাস পর্যন্ত লেগে যায়। তাই এই ক্ষেত্রে এক্সপিডিশন রীতি ব্যবহৃত হয়। বেশি উচ্চতার পর্বতে এই রীতিতে ওঠা হয়। ইউরোপের এবং আমেরিকার অধিকাংশ পর্বতে একদিনে আরোহণ করা যায়, তাই এই রীতির দরকার হয় না। তবে কিছু কিছু পর্বত যেমন আলাস্কা এবং সেন্ট ইলিয়াস পর্বতের বেস ক্যাম্পে উঠতেই ২ সপ্তাহ লাগে। তাই এক্ষেত্রে এক্সপিডিশন রীতিতে ওঠা হয়। শীতকালে <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="উত্তর আমেরিকা">উত্তর আমেরিকার</a> উচু শৃঙ্গগুলোতে উঠতে ৩০ থেকে ৬০ দিন পর্যন্ত লাগে। তাই এক্ষেত্রে একমাত্র এক্সপিডিশন রীতিই ব্যবহৃত হয়। </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="তথ্যসূত্র"><span id=".E0.A6.A4.E0.A6.A5.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.B8.E0.A7.82.E0.A6.A4.E0.A7.8D.E0.A6.B0"></span>তথ্যসূত্র</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=17" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: তথ্যসূত্র"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7391394">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nepalmountaineering.org/index.php?razer=peak_detail&&name=Imja-tse(Island%20Peak)">"Nepal Mountaineering Association"</a>। <i>web page</i>। ২০০৮<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২ জুন ২০১১</span>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web+page&rft.atitle=Nepal+Mountaineering+Association&rft.date=2008&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nepalmountaineering.org%2Findex.php%3Frazer%3Dpeak_detail%26%26name%3DImja-tse%28Island%2520Peak%29&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-freedom-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-freedom_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Cox, Steven M. and Kris Fulsaas, ed., সম্পাদক (2003-09)। <i><a href="/w/index.php?title=Mountaineering:_The_Freedom_of_the_Hills&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mountaineering: The Freedom of the Hills (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Mountaineering: The Freedom of the Hills</a></i> (7 সংস্করণ)। Seattle: The Mountaineers। <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%95_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%96%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE" class="mw-redirect" title="আন্তর্জাতিক মান পুস্তক সংখ্যা">আইএসবিএন</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%89%E0%A7%8E%E0%A6%B8/0-89886-828-9" title="বিশেষ:বইয়ের উৎস/0-89886-828-9">0-89886-828-9</a>।</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mountaineering%3A+The+Freedom+of+the+Hills&rft.place=Seattle&rft.edition=7&rft.pub=The+Mountaineers&rft.isbn=0-89886-828-9&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">এখানে তারিখের মান পরীক্ষা করুন: <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|তারিখ=</code> (<a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9F%E0%A6%BF#bad_date" title="সাহায্য:উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি">সাহায্য</a>)</span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: সম্পাদকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: সম্পাদকগণের তালিকা">link</a>) উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা: সম্পাদকগণের তালিকা (<a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE:_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা: সম্পাদকগণের তালিকা">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110511025957/http://theuiaa.org/activities.html">"UIAA Activities"</a>। UIAA। ১১ মে ২০১১ তারিখে <a rel="nofollow" class="external text" href="http://theuiaa.org/activities.html">মূল</a> থেকে আর্কাইভ করা<span class="reference-accessdate">। সংগ্রহের তারিখ ২৪ জানুয়ারি ২০১৩</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=UIAA+Activities&rft_id=http%3A%2F%2Ftheuiaa.org%2Factivities.html&rfr_id=info%3Asid%2Fbn.wikipedia.org%3A%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="বহিঃসংযোগ"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.B9.E0.A6.BF.E0.A6.83.E0.A6.B8.E0.A6.82.E0.A6.AF.E0.A7.8B.E0.A6.97"></span>বহিঃসংযোগ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&action=edit&section=18" title="অনুচ্ছেদ সম্পাদনা: বহিঃসংযোগ"><span>সম্পাদনা</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6302832">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6302829">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">উইকিমিডিয়া কমন্সে <b><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mountaineering?uselang=bn">পর্বতারোহণ</a></b> সংক্রান্ত মিডিয়া রয়েছে।</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://climber.org/data/glossary.html">A Climber's Glossary</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theuiaa.org">International Mountaineering and Climbing Federation (UIAA)</a> - পর্বতারোহণ বিষয়ক আন্তর্জাতিক সংস্থা</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thebmc.co.uk/">British Mountaineering Council</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mcofs.org.uk/home.asp">Mountaineering Council of Scotland</a></li></ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐74b7f56c86‐7dql8 Cached time: 20250120022526 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.137 seconds Real time usage: 0.282 seconds Preprocessor visited node count: 344/1000000 Post‐expand include size: 12108/2097152 bytes Template argument size: 592/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 6439/5000000 bytes Lua time usage: 0.054/10.000 seconds Lua memory usage: 3622253/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 132.822 1 -total 51.61% 68.550 1 টেমপ্লেট:সূত্র_তালিকা 30.21% 40.129 1 টেমপ্লেট:রূপান্তর 23.93% 31.782 1 টেমপ্লেট:ওয়েব_উদ্ধৃতি 15.83% 21.032 1 টেমপ্লেট:কমন্স_বিষয়শ্রেণী 14.78% 19.626 1 টেমপ্লেট:কমন্স 13.81% 18.349 1 টেমপ্লেট:সহপ্রকল্প 12.34% 16.396 1 টেমপ্লেট:পার্শ্ব_বাক্স 5.45% 7.233 1 টেমপ্লেট:সাময়িকী_উদ্ধৃতি 3.43% 4.554 1 টেমপ্লেট:বই_উদ্ধৃতি --> <!-- Saved in parser cache with key bnwiki:pcache:299067:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250120022526 and revision id 7857977. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">'<a dir="ltr" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=পর্বতারোহণ&oldid=7857977">https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=পর্বতারোহণ&oldid=7857977</a>' থেকে আনীত</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="বিশেষ:বিষয়শ্রেণী">বিষয়শ্রেণীসমূহ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%9E%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%B9%E0%A7%80%E0%A6%A8_%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%B8%E0%A6%B9_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7" title="বিষয়শ্রেণী:সামঞ্জস্যহীন উদ্ধৃতির বিন্যাসসহ নিবন্ধ">সামঞ্জস্যহীন উদ্ধৃতির বিন্যাসসহ নিবন্ধ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3" title="বিষয়শ্রেণী:পর্বতারোহণ">পর্বতারোহণ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">লুকানো বিষয়শ্রেণী: <ul><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%9F%E0%A6%BF:_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%96" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ">উদ্ধৃতি শৈলী ত্রুটি: তারিখ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%8F%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AE:_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: সম্পাদকগণের তালিকা">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: একাধিক নাম: সম্পাদকগণের তালিকা</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%89%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A6%BF_%E0%A6%B6%E0%A7%88%E0%A6%B2%E0%A7%80_%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%A3:_%E0%A6%85%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B2%E0%A7%87%E0%A6%96%E0%A6%BE:_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A6%95%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="বিষয়শ্রেণী:উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা: সম্পাদকগণের তালিকা">উদ্ধৃতি শৈলী রক্ষণাবেক্ষণ: অতিরিক্ত লেখা: সম্পাদকগণের তালিকা</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> এ পৃষ্ঠায় শেষ পরিবর্তন হয়েছিল ০৮:০৭টার সময়, ১ জানুয়ারি ২০২৫ তারিখে।</li> <li id="footer-info-copyright">লেখাগুলো <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn">ক্রিয়েটিভ কমন্স অ্যাট্রিবিউশন/শেয়ার-আলাইক লাইসেন্সের</a> আওতাভুক্ত; এর সাথে বাড়তি শর্ত প্রযোজ্য হতে পারে। এই সাইট ব্যবহার করার মাধ্যমে আপনি এর <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/bn">ব্যবহারের শর্তাবলী</a> ও <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/bn">গোপনীয়তা নীতির</a> সাথে সম্মত হচ্ছেন। উইকিপিডিয়া® একটি অলাভজনক সংস্থা, যা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">উইকিমিডিয়া ফাউন্ডেশনের</a> একটি নিবন্ধিত ট্রেডমার্ক।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">গোপনীয়তার নীতি</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4">উইকিপিডিয়া বৃত্তান্ত</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3_%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%97">দাবিত্যাগ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">আচরণবিধি</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">উন্নয়নকারী</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/bn.wikipedia.org">পরিসংখ্যান</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">কুকির বিবৃতি</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//bn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">মোবাইল সংস্করণ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="পরিচ্ছেদসমূহ" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সূচিপত্র টগল করুন" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">সূচিপত্র টগল করুন</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">পর্বতারোহণ</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>৮৮টি ভাষা</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>আলোচনা যোগ করুন</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-54bc5bdf84-ltbrv","wgBackendResponseTime":117,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.137","walltime":"0.282","ppvisitednodes":{"value":344,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":12108,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":592,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":6439,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 132.822 1 -total"," 51.61% 68.550 1 টেমপ্লেট:সূত্র_তালিকা"," 30.21% 40.129 1 টেমপ্লেট:রূপান্তর"," 23.93% 31.782 1 টেমপ্লেট:ওয়েব_উদ্ধৃতি"," 15.83% 21.032 1 টেমপ্লেট:কমন্স_বিষয়শ্রেণী"," 14.78% 19.626 1 টেমপ্লেট:কমন্স"," 13.81% 18.349 1 টেমপ্লেট:সহপ্রকল্প"," 12.34% 16.396 1 টেমপ্লেট:পার্শ্ব_বাক্স"," 5.45% 7.233 1 টেমপ্লেট:সাময়িকী_উদ্ধৃতি"," 3.43% 4.554 1 টেমপ্লেট:বই_উদ্ধৃতি"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.054","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3622253,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-74b7f56c86-7dql8","timestamp":"20250120022526","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u09aa\u09b0\u09cd\u09ac\u09a4\u09be\u09b0\u09cb\u09b9\u09a3","url":"https:\/\/bn.wikipedia.org\/wiki\/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%B9%E0%A6%A3","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q36908","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q36908","author":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09aa\u09cd\u09b0\u0995\u09b2\u09cd\u09aa\u09c7\u09b0 \u0985\u09ac\u09a6\u09be\u09a8\u0995\u09be\u09b0\u09c0\u0997\u09a3"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0989\u0987\u0995\u09bf\u09ae\u09bf\u09a1\u09bf\u09af\u09bc\u09be \u09ab\u09be\u0989\u09a8\u09cd\u09a1\u09c7\u09b6\u09a8","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-01-24T11:42:29Z","dateModified":"2025-01-01T08:07:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/51\/Summitting_Island_Peak.jpg"}</script> </body> </html>