CINXE.COM
Pinus - Wikipedia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="it" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Pinus - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )itwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","gennaio","febbraio","marzo","aprile","maggio","giugno","luglio","agosto","settembre","ottobre","novembre","dicembre"],"wgRequestId":"d41532a7-fd2b-47c7-809d-83dfeaf58563","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Pinus","wgTitle":"Pinus","wgCurRevisionId":144448865,"wgRevisionId":144448865,"wgArticleId":2612646,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Voci con Tassobox - Regno Plantæ","P6706 letta da Wikidata","P1417 letta da Wikidata","P842 letta da Wikidata","Voci con codice Thesaurus BNCF","Voci con codice LCCN","Voci con codice GND","Voci con codice BNF","Voci con codice J9U","Voci non biografiche con codici di controllo di autorità","Pinaceae","Legnami","Taxa classificati da Linneo"],"wgPageViewLanguage":"it","wgPageContentLanguage":"it","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Pinus","wgRelevantArticleId":2612646,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Pino","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"it","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"it"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Pinus","wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12024","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.MainPageWikiList","ext.gadget.stru-commonsupload","ext.gadget.HiddenCat","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.TitoloErrato","ext.gadget.NewSection","ext.gadget.RichiediRevisioneBozza","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=it&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=it&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.24"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Pinus_brutia%2802%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Pinus_brutia%2802%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Pinus - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//it.m.wikipedia.org/wiki/Pinus"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifica" href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (it)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//it.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://it.wikipedia.org/wiki/Pinus"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Feed Atom di Wikipedia" href="/w/index.php?title=Speciale:UltimeModifiche&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Pinus rootpage-Pinus skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vai al contenuto</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principale" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principale" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principale</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principale</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigazione </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pagina_principale" title="Visita la pagina principale [z]" accesskey="z"><span>Pagina principale</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:UltimeModifiche" title="Elenco delle ultime modifiche del sito [r]" accesskey="r"><span>Ultime modifiche</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PaginaCasuale" title="Mostra una pagina a caso [x]" accesskey="x"><span>Una voce a caso</span></a></li><li id="n-nearby-pages-title" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:NelleVicinanze"><span>Nelle vicinanze</span></a></li><li id="n-vetrina" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Vetrina"><span>Vetrina</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Aiuto" title="Pagine di aiuto"><span>Aiuto</span></a></li><li id="n-Sportello-informazioni" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aiuto:Sportello_informazioni"><span>Sportello informazioni</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PagineSpeciali"><span>Pagine speciali</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Comunità" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Comunità" > <div class="vector-menu-heading"> Comunità </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portale:Comunit%C3%A0" title="Descrizione del progetto, cosa puoi fare, dove trovare le cose"><span>Portale Comunità</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Bar"><span>Bar</span></a></li><li id="n-wikipediano" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipediano"><span>Il Wikipediano</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Contatti"><span>Contatti</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Pagina_principale" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="L'enciclopedia libera" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-it.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciale:Ricerca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia" aria-label="Cerca in Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Cerca in Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Strumenti personali"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifica la dimensione, la larghezza e il colore del testo" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspetto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspetto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it" class=""><span>Fai una donazione</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Pinus" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio" class=""><span>registrati</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Pinus" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o" class=""><span>entra</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Altre opzioni" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti personali" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti personali</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utente" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=it.wikipedia.org&uselang=it"><span>Fai una donazione</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:CreaUtenza&returnto=Pinus" title="Si consiglia di registrarsi e di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>registrati</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Entra&returnto=Pinus" title="Si consiglia di effettuare l'accesso, anche se non è obbligatorio [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>entra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagine per utenti anonimi <a href="/wiki/Aiuto:Benvenuto" aria-label="Ulteriori informazioni sulla contribuzione"><span>ulteriori informazioni</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieiContributi" title="Un elenco delle modifiche fatte da questo indirizzo IP [y]" accesskey="y"><span>contributi</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:MieDiscussioni" title="Discussioni sulle modifiche fatte da questo indirizzo IP [n]" accesskey="n"><span>discussioni</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sito"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Indice" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Indice</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">nascondi</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inizio</div> </a> </li> <li id="toc-Tassonomia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tassonomia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Tassonomia</span> </div> </a> <ul id="toc-Tassonomia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Morfologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Morfologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Morfologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Morfologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Usi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Usi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Usi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Usi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Attiva/disattiva la sottosezione Usi</span> </button> <ul id="toc-Usi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Legname_e_costruzioni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Legname_e_costruzioni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Legname e costruzioni</span> </div> </a> <ul id="toc-Legname_e_costruzioni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Usi_ornamentali" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Usi_ornamentali"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Usi ornamentali</span> </div> </a> <ul id="toc-Usi_ornamentali-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Silvicoltura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Silvicoltura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Silvicoltura</span> </div> </a> <ul id="toc-Silvicoltura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cibo_e_nutrienti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cibo_e_nutrienti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Cibo e nutrienti</span> </div> </a> <ul id="toc-Cibo_e_nutrienti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Galleria_d'immagini" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Galleria_d'immagini"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Galleria d'immagini</span> </div> </a> <ul id="toc-Galleria_d'immagini-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Note" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Note"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Note</span> </div> </a> <ul id="toc-Note-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voci_correlate" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voci_correlate"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Voci correlate</span> </div> </a> <ul id="toc-Voci_correlate-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Altri_progetti" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Altri_progetti"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Altri progetti</span> </div> </a> <ul id="toc-Altri_progetti-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Collegamenti_esterni" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Collegamenti_esterni"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Collegamenti esterni</span> </div> </a> <ul id="toc-Collegamenti_esterni-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Indice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Pinus</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vai a una voce in un'altra lingua. Disponibile in 128 lingue" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-128" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">128 lingue</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Denneboom" title="Denneboom - afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Denneboom" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kiefern" title="Kiefern - tedesco svizzero" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kiefern" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="tedesco svizzero" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%A8%E1%8D%88%E1%88%A8%E1%8A%95%E1%8C%85_%E1%8C%A5%E1%8B%B5" title="የፈረንጅ ጥድ - amarico" lang="am" hreflang="am" data-title="የፈረንጅ ጥድ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amarico" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - aragonese" lang="an" hreflang="an" data-title="Pinus" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonese" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/P%C4%ABntr%C4%93ow" title="Pīntrēow - inglese antico" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Pīntrēow" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="inglese antico" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="صنوبر - arabo" lang="ar" hreflang="ar" data-title="صنوبر" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabo" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="صنوبر - arabo egiziano" lang="arz" hreflang="arz" data-title="صنوبر" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabo egiziano" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Pinus" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Cikokw" title="Cikokw - atikamekw" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Cikokw" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="atikamekw" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eam_a%C4%9Fac%C4%B1" title="Şam ağacı - azerbaigiano" lang="az" hreflang="az" data-title="Şam ağacı" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaigiano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85_%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="شام آغاجی - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="شام آغاجی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Farchn" title="Farchn - bavarese" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Farchn" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarese" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Po%C5%A1is" title="Pošis - samogitico" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Pošis" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitico" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B2%D0%BE%D1%8F" title="Хвоя - bielorusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Хвоя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80" title="Бор - bulgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Бор" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%B0%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7" title="সরলবৃক্ষ - bengalese" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সরলবৃক্ষ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalese" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%90%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A4%E0%BD%B2%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BC%8D" title="ཐང་ཤིང་། - tibetano" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཐང་ཤིང་།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetano" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - bosniaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Pinus" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaco" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D2%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BD" title="Нарһан модон - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Нарһан модон" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - catalano" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Pinus" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalano" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0_(%D0%B4%D0%B8%D1%82%D1%82)" title="Бага (дитт) - ceceno" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Бага (дитт)" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="ceceno" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Pinus_(pino)" title="Pinus (pino) - cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Pinus (pino)" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuano" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="voce in vetrina"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Borovice" title="Borovice - ceco" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Borovice" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="ceco" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8B%D1%80" title="Хыр - ciuvascio" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Хыр" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="ciuvascio" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Pinwydden" title="Pinwydden - gallese" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Pinwydden" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallese" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Fyrresl%C3%A6gten" title="Fyrreslægten - danese" lang="da" hreflang="da" data-title="Fyrreslægten" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danese" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kiefern" title="Kiefern - tedesco" lang="de" hreflang="de" data-title="Kiefern" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%B3jca" title="Chójca - basso sorabo" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Chójca" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="basso sorabo" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B5%CF%8D%CE%BA%CE%BF" title="Πεύκο - greco" lang="el" hreflang="el" data-title="Πεύκο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greco" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pine" title="Pine - inglese" lang="en" hreflang="en" data-title="Pine" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglese" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Pino" title="Pino - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Pino" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - spagnolo" lang="es" hreflang="es" data-title="Pinus" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="spagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4nd_(perekond)" title="Mänd (perekond) - estone" lang="et" hreflang="et" data-title="Mänd (perekond)" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estone" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Pinu" title="Pinu - basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Pinu" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AC" title="کاج - persiano" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کاج" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiano" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4nnyt" title="Männyt - finlandese" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Männyt" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Pin_(plante)" title="Pin (plante) - francese" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Pin (plante)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francese" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Sj%C3%BC%C3%BCren" title="Sjüüren - frisone settentrionale" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Sjüüren" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisone settentrionale" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/P%C3%A9ine" title="Péine - irlandese" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Péine" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandese" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Giuthas" title="Giuthas - gaelico scozzese" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Giuthas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaelico scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Pi%C3%B1eiro" title="Piñeiro - galiziano" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Piñeiro" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziano" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Juys_(Pinus)" title="Juys (Pinus) - mannese" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Juys (Pinus)" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="mannese" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%9F" title="אורן - ebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="אורן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%80%E0%A4%A1%E0%A4%BC" title="चीड़ - hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चीड़" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bor_(biljni_rod)" title="Bor (biljni rod) - croato" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bor (biljni rod)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croato" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%B3jna" title="Chójna - alto sorabo" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Chójna" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="alto sorabo" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/T%C5%B1nyal%C3%A1bos_feny%C5%91" title="Tűnyalábos fenyő - ungherese" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tűnyalábos fenyő" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ungherese" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B3%D5%AB" title="Սոճի - armeno" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Սոճի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeno" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8D%D5%B8%D5%B3%D5%AB" title="Սոճի - Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Սոճի" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - indonesiano" lang="id" hreflang="id" data-title="Pinus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiano" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B9%D1%85%D0%BA_(%D0%B3%D0%B0%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D0%B2%D0%B0%D1%8C%D1%80)" title="Дийхк (гаьний ваьр) - ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Дийхк (гаьний ваьр)" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ingush" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Pino" title="Pino - ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Pino" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Furur" title="Furur - islandese" lang="is" hreflang="is" data-title="Furur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandese" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%83%84" title="マツ - giapponese" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マツ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="giapponese" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%95%E1%83%98" title="ფიჭვი - georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფიჭვი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tayda" title="Tayda - cabilo" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tayda" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="cabilo" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%B9" title="Қарағай - kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қарағай" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%86%8C%EB%82%98%EB%AC%B4%EC%86%8D" title="소나무속 - coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="소나무속" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B6%D1%83%D0%BC" title="Пожум - permiaco" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Пожум" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="permiaco" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%87am" title="Çam - curdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çam" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curdo" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%B6%D3%A7%D0%BC" title="Пожӧм - komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Пожӧм" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="komi" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - latino" lang="la" hreflang="la" data-title="Pinus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latino" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Kiferen" title="Kiferen - lussemburghese" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kiferen" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="lussemburghese" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Pino" title="Pino - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Pino" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Pu%C5%A1is" title="Pušis - lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Pušis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Priedes" title="Priedes - lettone" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Priedes" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="lettone" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%87%D0%B5" title="Пиче - moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Пиче" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksha" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Hazokesika" title="Hazokesika - malgascio" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Hazokesika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgascio" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D3%B1%D0%BD%D1%87%D3%A7" title="Пӱнчӧ - Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Пӱнчӧ" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80_(%D0%B4%D1%80%D0%B2%D0%BE)" title="Бор (дрво) - macedone" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Бор (дрво)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedone" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%88%E0%B5%BB" title="പൈൻ - malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പൈൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D1%81" title="Нарс - mongolo" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нарс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolo" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%88%E0%A4%A8_%E0%A4%B5%E0%A5%83%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7" title="पाईन वृक्ष - marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="पाईन वृक्ष" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D3%93%D0%BA%D1%82%D3%B9" title="Йӓктӹ - mari occidentale" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Йӓктӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="mari occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - malese" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Pinus" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malese" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%91%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%80%9B%E1%80%BE%E1%80%B0%E1%80%B8" title="ထင်းရှူး - birmano" lang="my" hreflang="my" data-title="ထင်းရှူး" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmano" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%87%D0%B5" title="Пиче - erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Пиче" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzya" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/F%C3%B6hren" title="Föhren - basso tedesco" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Föhren" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="basso tedesco" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A5%8B" title="सल्लो - nepalese" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सल्लो" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalese" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Den_(geslacht)" title="Den (geslacht) - olandese" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Den (geslacht)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="olandese" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Furuslekta" title="Furuslekta - norvegese nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Furuslekta" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegese nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Furuslekten" title="Furuslekten - norvegese bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Furuslekten" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegese bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/%C5%83d%C3%ADshch%C3%AD%C3%AD%CA%BC" title="Ńdíshchííʼ - navajo" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Ńdíshchííʼ" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="navajo" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Pin" title="Pin - occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Pin" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%C3%A6%D0%B7%D1%8B" title="Нæзы - ossetico" lang="os" hreflang="os" data-title="Нæзы" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossetico" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9A%E0%A9%80%E0%A9%9C" title="ਚੀੜ - punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਚੀੜ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Beintbaam" title="Beintbaam - tedesco della Pennsylvania" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Beintbaam" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="tedesco della Pennsylvania" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sosna" title="Sosna - polacco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sosna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polacco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%86" title="پائن - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پائن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Pinheiro" title="Pinheiro - portoghese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Pinheiro" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portoghese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Pinu" title="Pinu - quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Pinu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Pin_(arbore)" title="Pin (arbore) - rumeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Pin (arbore)" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B0" title="Сосна - russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Сосна" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Umubunda_(pinusi)" title="Umubunda (pinusi) - kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Umubunda (pinusi)" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8D%D1%81" title="Бэс - sacha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Бэс" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sacha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Pine" title="Pine - scozzese" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Pine" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scozzese" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Bor_(biljka)" title="Bor (biljka) - serbo-croato" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Bor (biljka)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croato" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Tayda" title="Tayda - tashelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Tayda" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhit" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Pine" title="Pine - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Pine" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Borovica" title="Borovica - slovacco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Borovica" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovacco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Bor_(drevo)" title="Bor (drevo) - sloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Bor (drevo)" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="sloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Pisha" title="Pisha - albanese" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Pisha" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanese" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8_(%D1%80%D0%BE%D0%B4)" title="Борови (род) - serbo" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Борови (род)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbo" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Fjuurenboome" title="Fjuurenboome - saterfriesisch" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Fjuurenboome" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="saterfriesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Pines" title="Pines - sundanese" lang="su" hreflang="su" data-title="Pines" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanese" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tallsl%C3%A4ktet" title="Tallsläktet - svedese" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tallsläktet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="svedese" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AF%88%E0%AE%A9%E0%AF%8D" title="பைன் - tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பைன்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="పైన్ - telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="పైన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B1%D0%B0%D1%80" title="Санавбар - tagico" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Санавбар" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tagico" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2" title="สนเขา - thailandese" lang="th" hreflang="th" data-title="สนเขา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandese" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pino" title="Pino - tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pino" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87am" title="Çam - turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çam" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Mupayi" title="Mupayi - tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Mupayi" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsonga" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82" title="Нарат - tataro" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Нарат" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tataro" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D1%8B" title="Хады - tuvinian" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Хады" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuvinian" class="interlanguage-link-target"><span>Тыва дыл</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%B6%D1%8B%D0%BC" title="Пужым - udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Пужым" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurt" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%81%D0%BD%D0%B0" title="Сосна - ucraino" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Сосна" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraino" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1_(%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA)" title="صنوبر (درخت) - urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="صنوبر (درخت)" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Qarag%CA%BBay" title="Qaragʻay - uzbeco" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Qaragʻay" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeco" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Pedai" title="Pedai - vepso" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Pedai" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="vepso" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chi_Th%C3%B4ng" title="Chi Thông - vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chi Thông" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Pynboom" title="Pynboom - fiammingo occidentale" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Pynboom" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="fiammingo occidentale" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Pinus" title="Pinus - waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Pinus" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%BE%E5%B1%9E" title="松属 - wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="松属" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%95%E1%83%98" title="ფიჭვი - mengrelio" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ფიჭვი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mengrelio" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%90%D7%A1%D7%A0%D7%A2" title="סאסנע - yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="סאסנע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%BE%E5%B1%AC" title="松屬 - cinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="松屬" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="cinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%9D%BE%E5%B1%AC" title="松屬 - cantonese" lang="yue" hreflang="yue" data-title="松屬" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonese" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12024#sitelinks-wikipedia" title="Modifica collegamenti interlinguistici" class="wbc-editpage">Modifica collegamenti</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Namespace"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pinus" title="Vedi la voce [c]" accesskey="c"><span>Voce</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussione:Pinus" rel="discussion" title="Vedi le discussioni relative a questa pagina [t]" accesskey="t"><span>Discussione</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambia versione linguistica" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">italiano</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Visite"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pinus"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=history" title="Versioni precedenti di questa pagina [h]" accesskey="h"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Strumenti" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Strumenti</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Strumenti</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">nascondi</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Altre opzioni" > <div class="vector-menu-heading"> Azioni </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Pinus"><span>Leggi</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit" title="Modifica questa pagina [v]" accesskey="v"><span>Modifica</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit" title="Modifica il wikitesto di questa pagina [e]" accesskey="e"><span>Modifica wikitesto</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=history"><span>Cronologia</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generale </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:PuntanoQui/Pinus" title="Elenco di tutte le pagine che sono collegate a questa [j]" accesskey="j"><span>Puntano qui</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciale:ModificheCorrelate/Pinus" rel="nofollow" title="Elenco delle ultime modifiche alle pagine collegate a questa [k]" accesskey="k"><span>Modifiche correlate</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&oldid=144448865" title="Collegamento permanente a questa versione di questa pagina"><span>Link permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=info" title="Ulteriori informazioni su questa pagina"><span>Informazioni pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Cita&page=Pinus&id=144448865&wpFormIdentifier=titleform" title="Informazioni su come citare questa pagina"><span>Cita questa voce</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FPinus"><span>Ottieni URL breve</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:QrCode&url=https%3A%2F%2Fit.wikipedia.org%2Fwiki%2FPinus"><span>Scarica codice QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Stampa/esporta </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Pinus"><span>Crea un libro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciale:DownloadAsPdf&page=Pinus&action=show-download-screen"><span>Scarica come PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pinus&printable=yes" title="Versione stampabile di questa pagina [p]" accesskey="p"><span>Versione stampabile</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In altri progetti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Pinus" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-species mw-list-item"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/Pinus" hreflang="en"><span>Wikispecies</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/Pino" hreflang="it"><span>Wikiquote</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12024" title="Collegamento all'elemento connesso dell'archivio dati [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Strumenti pagine"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspetto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspetto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">sposta nella barra laterale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">nascondi</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Da Wikipedia, l'enciclopedia libera.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Reindirizzamento da <strong><a href="/w/index.php?title=Pino&redirect=no" class="mw-redirect" title="Pino">Pino</a></strong>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="it" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130658281">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote.nota-disambigua{clear:both;margin-top:0;padding:.05em .5em}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r139142988">.mw-parser-output .hatnote-content{align-items:center;display:flex}.mw-parser-output .hatnote-icon{flex-shrink:0}.mw-parser-output .hatnote-icon img{display:flex}.mw-parser-output .hatnote-text{font-style:italic}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote{border:1px solid #CCC;display:flex;margin:.5em 0;padding:.2em .5em}body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .hatnote-text{padding-left:.5em}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon{padding-right:8px}body.skin-minerva .mw-parser-output .hatnote-icon img{height:auto;width:16px}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new{color:#d73333}body.skin--responsive .mw-parser-output .hatnote a.new:visited{color:#a55858}</style> <div class="hatnote noprint nota-disambigua"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/20px-Nota_disambigua.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/40px-Nota_disambigua.svg.png 1.5x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></span></span> <span class="hatnote-text"><a href="/wiki/Aiuto:Disambiguazione" title="Aiuto:Disambiguazione">Disambiguazione</a> – "Pini" rimanda qui. Se stai cercando altri significati, vedi <b><a href="/wiki/Pini_(disambigua)" class="mw-disambig" title="Pini (disambigua)">Pini (disambigua)</a></b>.</span></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r130658281" /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint nota-disambigua"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/20px-Nota_disambigua.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Nota_disambigua.svg/40px-Nota_disambigua.svg.png 1.5x" data-file-width="200" data-file-height="200" /></span></span> <span class="hatnote-text"><a href="/wiki/Aiuto:Disambiguazione" title="Aiuto:Disambiguazione">Disambiguazione</a> – "Pino" rimanda qui. Se stai cercando altri significati, vedi <b><a href="/wiki/Pino_(disambigua)" class="mw-disambig" title="Pino (disambigua)">Pino (disambigua)</a></b>.</span></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r143074810">.mw-parser-output .sinottico{background-color:#f8f9fa;border:1px solid #c8ccd1;border-spacing:0;clear:right;float:right;font-size:95%;line-height:1.4em;margin:0 0 1em 1.5em;width:280px}.mw-parser-output .sinottico caption{font-weight:bold}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){background-color:#f3f3f3;border-right:1px solid #e5e5e8;text-align:left;vertical-align:top}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr:not(:last-child)>th,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th{border-bottom:1px solid #e0e0e0}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>th:not(:only-child),.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>th:not(:only-child){padding:.25em .4em}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata>tbody>tr>td{vertical-align:middle}.mw-parser-output .sinottico>tbody>tr>td>hr:only-child{margin:0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sinottico ul{margin:0 0 0 1em;padding:0}.mw-parser-output .sinottico_annidata{border-spacing:0;margin:0 -.4em;width:calc(100% + calc(.4em*2))}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child{margin-bottom:-.2em}.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>td,.mw-parser-output .sinottico_annidata:last-child>tbody>tr:last-child>th{border-bottom:none}.mw-parser-output .sinottico_divisione+.sinottico_divisione>th,.mw-parser-output .sinottico_testata+.sinottico_divisione>th{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .sinottico_divisione th{background-color:#eeeeee;padding:.15em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_piede{text-align:center;font-size:90%;background:#EFEFEF}.mw-parser-output .sinottico_piede2{background-color:white;font-size:xx-small;padding-bottom:0;text-align:right}.mw-parser-output .sinottico_sottotitolo{font-size:80%}.mw-parser-output .sinottico_testata th{background-color:#dedede;font-size:116%;padding:.2em .4em;text-align:center}.mw-parser-output .sinottico_testo_centrale{text-align:center}</style><table class="infobox sinottico" summary="Tabella sinottica che riassume i principali dati del soggetto" style="width:230px"><tbody><tr class="sinottico_testata"><th colspan="2" style="background-color: lightgreen; color: black;"><div class="noprint" style="position:relative; float:right; font-size:70%;"><figure class="mw-default-size noresize" typeof="mw:File"><span title="Come leggere il tassobox"><img alt="Come leggere il tassobox" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Information-silk.svg/16px-Information-silk.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Information-silk.svg/24px-Information-silk.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Information-silk.svg/32px-Information-silk.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" usemap="#ImageMap_37fb70b5d7ceee19" /></span><map name="ImageMap_37fb70b5d7ceee19"><area href="/wiki/Progetto:Forme_di_vita/Come_leggere_il_tassobox" shape="rect" coords="0,0,50,50" alt="Progetto:Forme di vita/Come leggere il tassobox" title="Progetto:Forme di vita/Come leggere il tassobox" /></map><figcaption>Come leggere il tassobox</figcaption></figure></div>Pino</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/File:Pinus_brutia(02).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Pinus_brutia%2802%29.jpg/250px-Pinus_brutia%2802%29.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Pinus_brutia%2802%29.jpg/330px-Pinus_brutia%2802%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Pinus_brutia%2802%29.jpg/440px-Pinus_brutia%2802%29.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption></figcaption></figure><i><a href="/wiki/Pinus_brutia" title="Pinus brutia">Pinus brutia</a></i></td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background-color: lightgreen; color: black;">Intervallo geologico</th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><div style="font-weight:normal; text-align:center; padding-bottom:2px;"><span style="display:inline-block;"></span><span style="display:inline-block;">Barremiano -Recente</span> <span style="display:inline-block;"></span><div id="Timeline-row" style="margin: 4px auto 0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0;"> <div style="position:absolute; height:100%; left:0px; width:208.07692307692px; padding-left:5px; text-align:left; background-color:rgb(254,214,123); background-image: -moz-linear-gradient(left, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1)); background-image: -o-linear-gradient(left, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1)); background-image: -webkit-linear-gradient(left, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1)); background-image: linear-gradient(to right, rgba(255,255,255,1), rgba(254,217,106,1) 15%, rgba(254,217,106,1));"><a href="/wiki/Precambriano" title="Precambriano">PreЄ</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(129,170,114); left:36.892307692308px; width:18.818461538462px;"><a href="/wiki/Cambriano" title="Cambriano">Є</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,169,138); left:55.710769230769px; width:14.215384615385px;"><a href="/wiki/Ordoviciano" title="Ordoviciano">O</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(166,223,197); left:69.926153846154px; width:8.1907692307692px;"><a href="/wiki/Siluriano" title="Siluriano">S</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(221,150,81); left:78.116923076923px; width:20.409230769231px;"><a href="/wiki/Devoniano" title="Devoniano">D</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(63,174,173); left:98.526153846154px; width:20.307692307692px;"><a href="/wiki/Carbonifero" title="Carbonifero">C</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(247,88,60); left:118.83384615385px; width:15.816307692308px;"><a href="/wiki/Permiano" title="Permiano">P</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(153,78,150); left:134.65015384615px; width:17.217538461538px;"><a href="/wiki/Triassico" title="Triassico">T</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,187,231); left:151.86769230769px; width:19.055384615385px;"><a href="/wiki/Giurassico" title="Giurassico">J</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(111,200,107); left:170.92307692308px; width:26.738461538462px;"><a href="/wiki/Cretacico" title="Cretacico">K</a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,161,99); left:197.66153846154px; width:14.543692307692px;"><a href="/wiki/Paleogene" title="Paleogene"><small>Pg</small></a></div> <div style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(254,221,45); left:212.20523076923px; width:6.9215384615385px;"><a href="/wiki/Neogene" title="Neogene"><small>N</small></a></div> <div id="end-border" style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:219px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:220px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div style="position:absolute; height:8px; left:176px; width:44px; background-color:#360; opacity:0.42;"></div> <div style="position:absolute; height:8px; left:176px; width:44px; background-color:#360; opacity:1;"></div> <div style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:177px; width:42px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div></div> </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background-color: lightgreen; color: black;"><a href="/wiki/Classificazione_scientifica" title="Classificazione scientifica">Classificazione scientifica</a></th></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Dominio_(biologia)" title="Dominio (biologia)">Dominio</a></th><td><a href="/wiki/Eukaryota" title="Eukaryota">Eukaryota</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal; width:50%"><a href="/wiki/Regno_(biologia)" title="Regno (biologia)">Regno</a></th><td><a href="/wiki/Plantae" title="Plantae">Plantae</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Sottoregno" class="mw-redirect" title="Sottoregno">Sottoregno</a></th><td><a href="/wiki/Tracheobionta" class="mw-redirect" title="Tracheobionta">Tracheobionta</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Superphylum" title="Superphylum">Superdivisione</a></th><td><a href="/wiki/Spermatophyta" title="Spermatophyta">Spermatophyta</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Phylum" title="Phylum">Divisione</a></th><td><a href="/wiki/Pinophyta" title="Pinophyta">Pinophyta</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Classe_(tassonomia)" title="Classe (tassonomia)">Classe</a></th><td><a href="/wiki/Pinopsida" class="mw-redirect" title="Pinopsida">Pinopsida</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Ordine_(tassonomia)" title="Ordine (tassonomia)">Ordine</a></th><td><a href="/wiki/Pinales" title="Pinales">Pinales</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Famiglia_(tassonomia)" title="Famiglia (tassonomia)">Famiglia</a></th><td><a href="/wiki/Pinaceae" title="Pinaceae">Pinaceae</a> </td></tr><tr><th style="font-weight:normal"><a href="/wiki/Genere_(tassonomia)" title="Genere (tassonomia)">Genere</a></th><td><i><b>Pinus</b></i><br /><small><a href="/wiki/Linneo" title="Linneo">L.</a>, <a href="/wiki/1753" title="1753">1753</a></small> </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background-color: lightgreen; color: black;"><a href="/wiki/Sottogenere" title="Sottogenere">sottogeneri</a></th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2" style="text-align:left"><div> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Pinus_(sottogenere)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pinus (sottogenere) (la pagina non esiste)">Pinus</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Ducampopinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ducampopinus (la pagina non esiste)">Ducampopinus</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Strobus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strobus (la pagina non esiste)">Strobus</a></i></li></ul> </div> </td></tr><tr class="sinottico_divisione"><th colspan="2" style="background-color: lightgreen; color: black;"><a href="/wiki/Areale" title="Areale">Areale</a></th></tr><tr><td class="sinottico_testo_centrale" colspan="2"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/File:Pinus_range.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Pinus_range.png/250px-Pinus_range.png" decoding="async" width="220" height="112" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Pinus_range.png/330px-Pinus_range.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Pinus_range.png/500px-Pinus_range.png 2x" data-file-width="2752" data-file-height="1396" /></a><figcaption></figcaption></figure> </td></tr></tbody></table> <p><b>Pino</b> (<i><b>Pinus</b></i> <small><a href="/wiki/Linneo" title="Linneo">L.</a>, <a href="/wiki/1753" title="1753">1753</a></small>) è il <a href="/wiki/Nome_volgare" title="Nome volgare">nome comune</a> di un <a href="/wiki/Genere_(tassonomia)" title="Genere (tassonomia)">genere</a> di <a href="/wiki/Albero" title="Albero">alberi</a> e <a href="/wiki/Arbusto" title="Arbusto">arbusti</a> <a href="/wiki/Sempreverdi" class="mw-redirect" title="Sempreverdi">sempreverdi</a>, appartenente alla <a href="/wiki/Famiglia_(tassonomia)" title="Famiglia (tassonomia)">famiglia</a> <a href="/wiki/Pinaceae" title="Pinaceae">Pinaceae</a>. A questo genere appartengono circa 120 <a href="/wiki/Specie" title="Specie">specie</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tassonomia">Tassonomia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=1" title="Modifica la sezione Tassonomia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Tassonomia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r130657691">body:not(.skin-minerva) .mw-parser-output .vedi-anche{font-size:95%}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r139142988" /> <div class="hatnote noprint vedi-anche"> <div class="hatnote-content"><span class="noviewer hatnote-icon" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/20px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Magnifying_glass_icon_mgx2.svg/40px-Magnifying_glass_icon_mgx2.svg.png 1.5x" data-file-width="286" data-file-height="280" /></span></span> <span class="hatnote-text">Lo stesso argomento in dettaglio: <b><a href="/wiki/Specie_di_Pinus" title="Specie di Pinus">Specie di Pinus</a></b>.</span></div> </div> <p>Il genere <i>Pinus</i> comprende circa 120 <a href="/wiki/Specie_di_Pinus" title="Specie di Pinus">specie</a>, raggruppate in 3 <a href="/wiki/Sottogenere" title="Sottogenere">sottogeneri</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: </p> <ul><li>sottogenere <i><a href="/w/index.php?title=Pinus_(sottogenere)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pinus (sottogenere) (la pagina non esiste)">Pinus</a></i> <small>L.</small> (74 specie)</li> <li>sottogenere <i><a href="/w/index.php?title=Ducampopinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ducampopinus (la pagina non esiste)">Ducampopinus</a></i> (<small>A. Cheval.) de Ferré ex Critchf. & Little</small> (20 specie)</li> <li>sottogenere <i><a href="/w/index.php?title=Strobus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Strobus (la pagina non esiste)">Strobus</a></i> <small>Lemmon</small> (23 specie)</li></ul> <p>Ogni sottogenere viene ulteriormente suddiviso in varie <a href="/wiki/Sezione_(tassonomia)" title="Sezione (tassonomia)">sezioni</a> e <a href="/wiki/Sottosezione_(tassonomia)" title="Sottosezione (tassonomia)">sottosezioni</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Morfologia">Morfologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=2" title="Modifica la sezione Morfologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Morfologia"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gli <a href="/wiki/Ago_(botanica)" title="Ago (botanica)">aghi</a> (cioè le foglie del pino) sono riuniti in gruppi di 2, 3 o 5 che nelle piante adulte non sono inserite direttamente nel ramo (contrariamente agli <a href="/wiki/Abies" title="Abies">abeti</a>) ma su corti rametti detti <a href="/wiki/Brachiblasti" class="mw-redirect" title="Brachiblasti">brachiblasti</a>. Sono specie sempreverdi. Durante lo sviluppo di una pianta si possono osservare 3 tipi di foglie: </p> <ul><li>giovanili - compaiono al primo anno, sono appiattite e disposte singolarmente a spirale sul ramo; vivono 2-3 anni;</li> <li>eufille - sono foglie squamiformi portate in modo spiralato lungo i macroblasti;</li> <li>microfilli - sono le foglie aghiformi definitive portate a fascetti sui brachiblasti.</li></ul> <p>Le specie del genere <i>Pinus</i> sono <a href="/wiki/Monoico" class="mw-redirect" title="Monoico">monoiche</a>: i microsporofilli sono riuniti in coni maschili che portano da 2 a 20 sacche polliniche, i coni femminili portano macrosporofilli con squame copritrici sterili e squame ovulifere (fertili), ognuna con 2 ovuli. Dopo la fecondazione i coni femminili lignificano trasformandosi in pigne che portano i semi. </p><p>In Italia sono presenti il <a href="/wiki/Pino_silvestre" class="mw-redirect" title="Pino silvestre">pino silvestre</a>, il <a href="/wiki/Pino_cembro" class="mw-redirect" title="Pino cembro">pino cembro</a> e il <a href="/wiki/Pino_mugo" class="mw-redirect" title="Pino mugo">pino mugo</a> nelle zone alpine; il pino mugo, il <a href="/wiki/Pino_nero" class="mw-redirect" title="Pino nero">pino nero</a> e il <a href="/wiki/Pino_loricato" class="mw-redirect" title="Pino loricato">pino loricato</a> in talune ristrette aree <a href="/wiki/Appennini" title="Appennini">appenniniche</a>; il <a href="/wiki/Pino_marittimo" class="mw-redirect" title="Pino marittimo">pino marittimo</a>, il <a href="/wiki/Pino_domestico" class="mw-redirect" title="Pino domestico">pino domestico</a>, il pino calabro e il <a href="/wiki/Pino_d%27Aleppo" class="mw-redirect" title="Pino d'Aleppo">pino d'Aleppo</a> nella zona mediterranea. </p><p>Assieme agli <a href="/wiki/Abies" title="Abies">abeti</a> caratterizzano i boschi di alta montagna. </p><p>I diversi pini si possono identificare grazie ad alcune caratteristiche facilmente individuabili: </p> <ul><li>mazzette di 2 aghi <ul><li>pigne rotondeggianti, <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999100000000000000♠"></span>10-15 cm</span>, con semi non alati (pinoli), aghi di <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999100000000000000♠"></span>10<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>15 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_pinea" title="Pinus pinea">pino domestico</a> (in Italia specie spontanea in zone marittime)</li> <li>pigne coniche, <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998500000000000000♠"></span>5<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>10 cm</span>, aghi di <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998600000000000000♠"></span>6<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>10 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_halepensis" title="Pinus halepensis">pino d'Aleppo</a> e aghi di <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999100000000000000♠"></span>10<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>20 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_brutia" title="Pinus brutia">pino calabro</a> (in Italia sono entrambe specie spontanee in zone marittime e di bassa quota)</li> <li>pigne allungate, <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999120000000000000♠"></span>12<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>20 cm</span>, con semi alati, aghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999140000000000000♠"></span>14<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>18 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_pinaster" title="Pinus pinaster">pino marittimo</a> (in Italia specie spontanea in zone marittime)</li> <li>pigne ovali di <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998400000000000000♠"></span>4<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>6 cm</span>, aghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998300000000000000♠"></span>3<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>7 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_sylvestris" title="Pinus sylvestris">pino silvestre</a> (in Italia specie spontanea in zone alpine)</li> <li>pigne coniche <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998500000000000000♠"></span>5<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>8 cm</span>, aghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999120000000000000♠"></span>12<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>15 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_nigra" title="Pinus nigra">pino nero</a> e <a href="/wiki/Pinus_nigra" title="Pinus nigra">pino nero calabro</a></li> <li>pigne <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998500000000000000♠"></span>5 cm</span> con semi alati, aghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998400000000000000♠"></span>4<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>6 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_mugo" title="Pinus mugo">pino uncinato</a></li> <li>pino dalle dimensioni di un cespuglio, che cresce nelle alte quote: <a href="/wiki/Pinus_mugo" title="Pinus mugo">pino mugo</a></li></ul></li> <li>mazzette di 3 aghi <ul><li>aghi lunghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999100000000000000♠"></span>10<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>14 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_radiata" title="Pinus radiata">pino di Monterey</a></li> <li>aghi lunghi <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999200000000000000♠"></span>20<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>30 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_canariensis" title="Pinus canariensis">pino delle Canarie</a></li></ul></li> <li>mazzette di 5 aghi <ul><li>pigna di ca. <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998500000000000000♠"></span>5<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>7 cm</span>, con pinoli duri e commestibili: <a href="/wiki/Pinus_cembra" title="Pinus cembra">pino cembro</a>, presente come pianta spontanea in quota nelle <a href="/wiki/Alpi" title="Alpi">Alpi</a></li> <li>pigna di ca. <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999100000000000000♠"></span>10<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>15 cm</span>, aghi lunghi fino ad <span class="nowrap"><span data-sort-value="6998800000000000000♠"></span>8<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>10 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_strobus" title="Pinus strobus">pino strobo</a>, in Italia pianta ornamentale</li> <li>pigna di ca. <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999200000000000000♠"></span>20<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>30 cm</span>, aghi lunghi fino a <span class="nowrap"><span data-sort-value="6999120000000000000♠"></span>12<span style="margin-left:0.3em;margin-right:0.15em;">±</span>20 cm</span>: <a href="/wiki/Pinus_roxburghii" title="Pinus roxburghii">pino dell'Himalaya</a>, in Italia pianta ornamentale</li></ul></li></ul> <p>Inoltre, gli unici pini dalle dimensioni di un cespuglio, che crescono ad alte quote: pino mugo e <a href="/wiki/Pinus_pumilio" class="mw-redirect" title="Pinus pumilio">pinus pumilio</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Usi">Usi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=3" title="Modifica la sezione Usi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Usi"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Legname_e_costruzioni">Legname e costruzioni</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=4" title="Modifica la sezione Legname e costruzioni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Legname e costruzioni"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>I pini sono tra le specie arboree più importanti dal punto di vista commerciale, apprezzate per il loro legname e la polpa di legno in tutto il mondo. Nelle regioni temperate e tropicali, sono legni teneri a crescita rapida che crescono in boschi relativamente densi. I pini commerciali vengono coltivati in piantagioni per un legname più denso e quindi più durevole dell'abete rosso (<i>Picea</i>). Il legno di pino è ampiamente utilizzato in articoli di falegnameria di alto valore come mobili, infissi per finestre, pannellature, pavimenti e coperture grazie alla sua abbondanza e al basso costo.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Usi_ornamentali">Usi ornamentali</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=5" title="Modifica la sezione Usi ornamentali" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Usi ornamentali"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Molte specie di pino sono attraenti come piantagioni ornamentali per parchi e giardini più grandi, con una varietà di cultivar nane adatte a spazi più piccoli. Attualmente ci sono 818 cultivar nominate (o trinomi) riconosciute dall'American Conifer Society ACS. I pini sono anche coltivati e raccolti a scopo commerciale per gli alberi di Natale. Le pigne, tra le più grandi e durevoli di tutte le pigne di conifere, sono i preferiti dell'artigianato. I rami di pino, apprezzati soprattutto in inverno per il loro odore gradevole e il verde, sono comunemente tagliati per le decorazioni.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Silvicoltura">Silvicoltura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=6" title="Modifica la sezione Silvicoltura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Silvicoltura"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Quando vengono coltivate per tronchi da sega, le piantagioni di pini possono essere raccolte dopo 25 anni, con alcuni boschi che possono crescere fino a 50 anni o più (il valore del legno aumenta più rapidamente con l'età degli alberi). Nei climi più freddi e secchi, la crescita è più lenta e la raccolta può avvenire a età molto più avanzate. Gli alberi imperfetti (come quelli con tronchi piegati o biforcuti, alberi più piccoli o alberi malati) vengono rimossi in un'operazione di "diradamento" ogni 5-10 anni. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cibo_e_nutrienti">Cibo e nutrienti</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=7" title="Modifica la sezione Cibo e nutrienti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Cibo e nutrienti"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>I semi (pinoli) sono generalmente commestibili; i giovani coni maschili possono essere cucinati e mangiati, così come la corteccia dei giovani rametti. Alcune specie hanno grandi pinoli, che vengono raccolti e venduti per cucinare e cuocere al forno. Sono un ingrediente del pesto alla genovese.<sup id="cite_ref-CMPM_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CMPM-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>La corteccia interna morbida, umida e bianca (cambio) sotto la corteccia esterna legnosa è commestibile e molto ricca di vitamine A e C. Può essere consumata cruda a fette come spuntino o essiccata e macinata in polvere per essere utilizzata come farina sostitutiva o addensante in stufati, zuppe e altri cibi, come il pane di corteccia. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galleria_d'immagini"><span id="Galleria_d.27immagini"></span>Galleria d'immagini</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=8" title="Modifica la sezione Galleria d'immagini" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Galleria d'immagini"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Pinus_sylvestris_branch.jpg" class="mw-file-description" title="Pinus sylvestris"><img alt="Pinus sylvestris" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Pinus_sylvestris_branch.jpg/120px-Pinus_sylvestris_branch.jpg" decoding="async" width="120" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Pinus_sylvestris_branch.jpg/250px-Pinus_sylvestris_branch.jpg 1.5x" data-file-width="1626" data-file-height="1098" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinus sylvestris</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Junge_Zapfen.jpg" class="mw-file-description" title="Pinus mugo"><img alt="Pinus mugo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Junge_Zapfen.jpg/120px-Junge_Zapfen.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Junge_Zapfen.jpg/250px-Junge_Zapfen.jpg 1.5x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinus mugo</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Pinus_cembra.jpg" class="mw-file-description" title="Pinus cembra"><img alt="Pinus cembra" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Pinus_cembra.jpg/120px-Pinus_cembra.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Pinus_cembra.jpg/250px-Pinus_cembra.jpg 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="771" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinus cembra</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Pinus_edulis_cone_with_seeds_2005-10-15.jpg" class="mw-file-description" title="Pinus edulis"><img alt="Pinus edulis" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Pinus_edulis_cone_with_seeds_2005-10-15.jpg/120px-Pinus_edulis_cone_with_seeds_2005-10-15.jpg" decoding="async" width="120" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Pinus_edulis_cone_with_seeds_2005-10-15.jpg/250px-Pinus_edulis_cone_with_seeds_2005-10-15.jpg 1.5x" data-file-width="2112" data-file-height="1704" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinus edulis</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Pinus_strobus_Cone.jpg" class="mw-file-description" title="Pinus strobus"><img alt="Pinus strobus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pinus_strobus_Cone.jpg/93px-Pinus_strobus_Cone.jpg" decoding="async" width="93" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pinus_strobus_Cone.jpg/139px-Pinus_strobus_Cone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Pinus_strobus_Cone.jpg/186px-Pinus_strobus_Cone.jpg 2x" data-file-width="1149" data-file-height="1482" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Pinus strobus</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Pino18902.jpg" class="mw-file-description" title="coni femminili del pino domestico"><img alt="coni femminili del pino domestico" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Pino18902.jpg/120px-Pino18902.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Pino18902.jpg/250px-Pino18902.jpg 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="675" /></a></span></div> <div class="gallerytext">coni femminili del pino domestico</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Maiorca_-_pino_piegato_dal_vento.jpg" class="mw-file-description" title="Un Pino piegato dal vento a Maiorca"><img alt="Un Pino piegato dal vento a Maiorca" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Maiorca_-_pino_piegato_dal_vento.jpg/120px-Maiorca_-_pino_piegato_dal_vento.jpg" decoding="async" width="120" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Maiorca_-_pino_piegato_dal_vento.jpg/250px-Maiorca_-_pino_piegato_dal_vento.jpg 1.5x" data-file-width="2768" data-file-height="2056" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Un Pino piegato dal vento a <a href="/wiki/Maiorca" title="Maiorca">Maiorca</a> </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Flowering_young_pine_cones.jpg" class="mw-file-description" title="Coni femminili"><img alt="Coni femminili" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Flowering_young_pine_cones.jpg/120px-Flowering_young_pine_cones.jpg" decoding="async" width="120" height="117" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Flowering_young_pine_cones.jpg/250px-Flowering_young_pine_cones.jpg 1.5x" data-file-width="971" data-file-height="950" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Coni femminili</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Note">Note</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=9" title="Modifica la sezione Note" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Note"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation libro" style="font-style:normal"> Price, R.A., A. Liston and S.H. Strauss, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ecologybiogeogra0000unse"><span style="font-style:italic;">Phylogeny and systematics of Pinus</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Richardson D.M. (ed.), Ecology and Biogeography of Pinus</span>, Cambridge University Press, 1998, pp. 49-68, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Speciale:RicercaISBN/0-521-55176-5" title="Speciale:RicercaISBN/0-521-55176-5">0-521-55176-5</a>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://timberframehq.com/timber-framing-101/timber-species/"><span style="font-style:italic;">Choosing a Timber Species - Timber Frame HQ</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Timber Frame HQ</span>. <small>URL consultato il 4 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation news" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.homedit.com/5-ways-to-decorate-with-pine-boughs/"><span style="font-style:italic;">5 Ways to Decorate with Pine Boughs</span></a>, in <span style="font-style:italic;">Home Decorating Trends - Homedit</span>, 4 dicembre 2012. <small>URL consultato il 4 gennaio 2018</small>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CMPM-4"><a href="#cite_ref-CMPM_4-0"><b>^</b></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210516204546/https://www.pestochampionship.it/championships-recipe/?lang=en"><span style="font-style:italic;">Pesto's official recipe</span></a>, su <span style="font-style:italic;">pestochampionship.it</span>, Campionato Mondiale Pesto al Mortaio. <small>URL consultato il 16 maggio 2021</small> <small>(archiviato dall'<abbr title="https://www.pestochampionship.it/championships-recipe/?lang=en">url originale</abbr> il 16 maggio 2021)</small>.</cite></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voci_correlate">Voci correlate</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=10" title="Modifica la sezione Voci correlate" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Voci correlate"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Abeti" class="mw-redirect" title="Abeti">Abeti</a></li> <li><a href="/wiki/Picea" title="Picea">Pecci</a></li> <li><a href="/wiki/Pinophyta" title="Pinophyta">Pinophyta</a></li> <li><a href="/wiki/Maggiolino_dei_pini" class="mw-redirect" title="Maggiolino dei pini">Maggiolino dei pini</a></li> <li><a href="/wiki/Processionaria_del_pino" class="mw-redirect" title="Processionaria del pino">Processionaria del pino</a></li> <li><a href="/wiki/Balfourianae" title="Balfourianae">Balfourianae</a></li> <li><a href="/wiki/Larice" class="mw-redirect" title="Larice">Larice</a> (larix)</li> <li><a href="/wiki/Pineta" title="Pineta">Pineta</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Altri_progetti">Altri progetti</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=11" title="Modifica la sezione Altri progetti" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Altri progetti"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div id="interProject" class="toccolours" style="display: none; clear: both; margin-top: 2em"><p id="sisterProjects" style="background-color: #efefef; color: black; font-weight: bold; margin: 0"><span>Altri progetti</span></p><ul title="Collegamenti verso gli altri progetti Wikimedia"> <li class="" title=""><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/pino" class="extiw" title="q:pino">Wikiquote</a></li> <li class="" title=""><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/pino" class="extiw" title="wikt:pino">Wikizionario</a></li> <li class="" title=""><span class="plainlinks" title="commons:Category:Pinus"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Pinus?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span></li> <li class="" title=""><span class="plainlinks" title="wikispecies:Pinus"><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/Pinus?uselang=it">Wikispecies</a></span></li></ul></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" title="Collabora a Wikiquote"><img alt="Collabora a Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/40px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> <a href="https://it.wikiquote.org/wiki/" class="extiw" title="q:">Wikiquote</a> contiene citazioni sul <b><a href="https://it.wikiquote.org/wiki/pino" class="extiw" title="q:pino">pino</a></b></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" title="Collabora a Wikizionario"><img alt="Collabora a Wikizionario" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/20px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a></span> <a href="https://it.wiktionary.org/wiki/" class="extiw" title="wikt:">Wikizionario</a> contiene il lemma di dizionario «<b><a href="https://it.wiktionary.org/wiki/pino" class="extiw" title="wikt:pino">pino</a></b>»</li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it" title="Collabora a Wikimedia Commons"><img alt="Collabora a Wikimedia Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/?uselang=it">Wikimedia Commons</a></span> contiene immagini o altri file sul <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Pinus?uselang=it">pino</a></span></b></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="https://species.wikimedia.org/wiki/?uselang=it" title="Collabora a Wikispecies"><img alt="Collabora a Wikispecies" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/WikiSpecies_notext.svg/20px-WikiSpecies_notext.svg.png" decoding="async" width="18" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/WikiSpecies_notext.svg/40px-WikiSpecies_notext.svg.png 1.5x" data-file-width="106" data-file-height="129" /></a></span> <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/?uselang=it">Wikispecies</a></span> contiene informazioni sul <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://species.wikimedia.org/wiki/Pinus?uselang=it">pino</a></span></b></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Collegamenti_esterni">Collegamenti esterni</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Pinus&veaction=edit&section=12" title="Modifica la sezione Collegamenti esterni" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifica</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Pinus&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Collegamenti esterni"><span>modifica wikitesto</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li><cite id="CITEREFSapere.it" class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sapere.it/enciclopedia/Pinus.html"><span style="font-style:italic;">Pinus</span></a>, su <span style="font-style:italic;">sapere.it</span>, <a href="/wiki/De_Agostini" title="De Agostini">De Agostini</a>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12024#P6706" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite id="CITEREFBritannica.com" class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/plant/pine"><span style="font-style:italic;">pine</span></a>, su <span style="font-style:italic;"><a href="/wiki/Enciclopedia_Britannica" title="Enciclopedia Britannica">Enciclopedia Britannica</a></span>, Encyclopædia Britannica, Inc.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12024#P1417" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite id="CITEREFFossilworks.org" class="citation web" style="font-style:normal">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fossilworks.org/cgi-bin/bridge.pl?a=taxonInfo&taxon_no=55062"><span style="font-style:italic;">Pinus</span></a>, su <span style="font-style:italic;">Fossilworks.org</span>.</cite> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q12024#P842" title="Modifica su Wikidata"><img alt="Modifica su Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></li> <li><cite class="citation web" style="font-style:normal"> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://conifersgarden.com/encyclopedia/pinus"><span style="font-style:italic;">Pinus - Description | CG Encyclopedia</span></a>, su <span style="font-style:italic;">conifersgarden.com</span>. <small>URL consultato il 3 aprile 2025</small>.</cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140554510">.mw-parser-output .CdA{border:1px solid #aaa;width:100%;margin:auto;font-size:90%;padding:2px}.mw-parser-output .CdA th{background-color:#f2f2f2;font-weight:bold;width:20%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA{border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .CdA th{background-color:#202122}}</style><table class="CdA"><tbody><tr><th><a href="/wiki/Aiuto:Controllo_di_autorit%C3%A0" title="Aiuto:Controllo di autorità">Controllo di autorità</a></th><td><a href="/wiki/Nuovo_soggettario" title="Nuovo soggettario">Thesaurus BNCF</a> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=10569">10569</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85102199">sh85102199</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="tedesco">DE</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4163731-8">4163731-8</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Francia" title="Biblioteca nazionale di Francia">BNF</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="francese">FR</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119593466">cb119593466</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119593466">(data)</a></span><span style="font-weight:bold;"> ·</span> <a href="/wiki/Biblioteca_nazionale_di_Israele" title="Biblioteca nazionale di Israele">J9U</a> <span class="uid">(<span style="font-weight:bolder; font-size:80%"><abbr title="inglese">EN</abbr>, <abbr title="ebraico">HE</abbr></span>) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nli.org.il/en/authorities/987007548688405171">987007548688405171</a></span></td></tr></tbody></table> <div class="noprint" style="width:100%; padding: 3px 0; display: flex; flex-wrap: wrap; row-gap: 4px; column-gap: 8px; box-sizing: border-box;"><div style="flex-grow: 1"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r140555418">.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{width:100%;line-height:25px;border:1px solid #CCF;background-color:#F0EEFF;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#FAFAFA}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello{background-color:#202122;border-color:#54595D}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .itwiki-template-occhiello-progetto{background-color:#282929}}</style><div class="itwiki-template-occhiello"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/File:Nuvola_apps_khangman.svg" class="mw-file-description" title="Botanica"><img alt=" " src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Nuvola_apps_khangman.svg/25px-Nuvola_apps_khangman.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Nuvola_apps_khangman.svg/38px-Nuvola_apps_khangman.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Nuvola_apps_khangman.svg/50px-Nuvola_apps_khangman.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a></span> <b><a href="/wiki/Portale:Botanica" title="Portale:Botanica">Portale Botanica</a></b>: accedi alle voci di Wikipedia che trattano di botanica</div></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐658b85fd8d‐t995x Cached time: 20250411124428 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.452 seconds Real time usage: 0.625 seconds Preprocessor visited node count: 8419/1000000 Post‐expand include size: 57074/2097152 bytes Template argument size: 9689/2097152 bytes Highest expansion depth: 22/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 16781/5000000 bytes Lua time usage: 0.235/10.000 seconds Lua memory usage: 7644420/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/500 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 545.376 1 -total 26.96% 147.059 1 Template:Tassobox 25.55% 139.318 1 Template:Infobox 24.84% 135.472 1 Template:Collegamenti_esterni 10.77% 58.725 1 Template:Intervallo_geologico 9.80% 53.449 19 Template:Val 9.39% 51.205 1 Template:Interprogetto 8.74% 47.651 1 Template:Fanerozoico_220px 7.09% 38.658 11 Template:Intervallo_geologico/bar 6.16% 33.582 2 Template:Nota_disambigua --> <!-- Saved in parser cache with key itwiki:pcache:2612646:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250411124428 and revision id 144448865. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Estratto da "<a dir="ltr" href="https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Pinus&oldid=144448865">https://it.wikipedia.org/w/index.php?title=Pinus&oldid=144448865</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categoria:Categorie" title="Categoria:Categorie">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Pinaceae" title="Categoria:Pinaceae">Pinaceae</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Legnami" title="Categoria:Legnami">Legnami</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Taxa_classificati_da_Linneo" title="Categoria:Taxa classificati da Linneo">Taxa classificati da Linneo</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorie nascoste: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_Tassobox_-_Regno_Plant%C3%A6" title="Categoria:Voci con Tassobox - Regno Plantæ">Voci con Tassobox - Regno Plantæ</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P6706_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P6706 letta da Wikidata">P6706 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P1417_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P1417 letta da Wikidata">P1417 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:P842_letta_da_Wikidata" title="Categoria:P842 letta da Wikidata">P842 letta da Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_Thesaurus_BNCF" title="Categoria:Voci con codice Thesaurus BNCF">Voci con codice Thesaurus BNCF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_LCCN" title="Categoria:Voci con codice LCCN">Voci con codice LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_GND" title="Categoria:Voci con codice GND">Voci con codice GND</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_BNF" title="Categoria:Voci con codice BNF">Voci con codice BNF</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_con_codice_J9U" title="Categoria:Voci con codice J9U">Voci con codice J9U</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Voci_non_biografiche_con_codici_di_controllo_di_autorit%C3%A0" title="Categoria:Voci non biografiche con codici di controllo di autorità">Voci non biografiche con codici di controllo di autorità</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Questa pagina è stata modificata per l'ultima volta l'11 apr 2025 alle 14:43.</li> <li id="footer-info-copyright">Il testo è disponibile secondo la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.it">licenza Creative Commons Attribuzione-Condividi allo stesso modo</a>; possono applicarsi condizioni ulteriori. Vedi le <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/it">condizioni d'uso</a> per i dettagli.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/it">Informativa sulla privacy</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Sala_stampa/Wikipedia">Informazioni su Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Avvertenze_generali">Avvertenze</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Codice di condotta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Sviluppatori</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/it.wikipedia.org">Statistiche</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Dichiarazione sui cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//it.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Pinus&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versione mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ricerca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Cerca in Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciale:Ricerca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ricerca</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Indice" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostra/Nascondi l'indice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Mostra/Nascondi l'indice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Pinus</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>128 lingue</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Aggiungi argomento</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-658b85fd8d-7p594","wgBackendResponseTime":156,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.452","walltime":"0.625","ppvisitednodes":{"value":8419,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":57074,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":9689,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":22,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":16781,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":500},"timingprofile":["100.00% 545.376 1 -total"," 26.96% 147.059 1 Template:Tassobox"," 25.55% 139.318 1 Template:Infobox"," 24.84% 135.472 1 Template:Collegamenti_esterni"," 10.77% 58.725 1 Template:Intervallo_geologico"," 9.80% 53.449 19 Template:Val"," 9.39% 51.205 1 Template:Interprogetto"," 8.74% 47.651 1 Template:Fanerozoico_220px"," 7.09% 38.658 11 Template:Intervallo_geologico/bar"," 6.16% 33.582 2 Template:Nota_disambigua"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.235","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7644420,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-658b85fd8d-t995x","timestamp":"20250411124428","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Pinus","url":"https:\/\/it.wikipedia.org\/wiki\/Pinus","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12024","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12024","author":{"@type":"Organization","name":"Contributori ai progetti Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-04-28T16:57:06Z","dateModified":"2025-04-11T12:43:47Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/5a\/Pinus_brutia%2802%29.jpg","headline":"genere di alberi e arbusti sempreverdi della famiglia delle Pinaceae"}</script> </body> </html>