CINXE.COM

Ivan Jablonka - Contributions dans Le Monde

<!DOCTYPE html> <html lang="fr" prefix="og: https://ogp.me/ns#"> <head> <meta charset="UTF-8"> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1, shrink-to-fit=no"> <meta name="referrer" content="no-referrer-when-downgrade"> <meta name="theme-color" content="#ffffff"> <link rel="preconnect" href="//img.lemde.fr"> <link rel="preload" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.ac7bf37b26f16e97.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin> <link rel="preload" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Medium-Web.133dea79c01db68e.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin> <link rel="preload" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/front/fonts/variables/the-antiqua-b/TheAntiquaB-LeMonde.b353d5d190089f96.woff2" as="font" type="font/woff2" crossorigin> <link rel="manifest" href="/manifest.json"> <script>var lmd = {"consent":{"version":1},"context":{"aec":false,"urlPrefix":"","staled":true,"pageType":"rubrique"},"user":false,"lang":"fr","hosts":{"abo":"abo.lemonde.fr","lemonde":"www.lemonde.fr","sf_secure":"secure.lemonde.fr","forecast":"forecast.lemonde.fr"},"env":"prd","analytics":{"oneNext":{"id":"244044216595"},"fba":{"id":"122349388153507","idCommunication":"607705069438811","pageType":"signataires","contentType":"element-journaliste","name":"ivan-jablonka"},"amplitude":{"id":"7dec6d6e90d5288af6e9a882f8def199","arvatoSelectionCode":"false","pageType":"signataires"},"chartbeat":{"domain":"lemonde.fr"},"smart_tag":{"url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/bucket\/resources\/front\/ca618854ca95a48e.f059fa8ec986ac03df57567f05271c8fa274e8cf.43260.js","pixelPath":"\/f059fa8ec986ac03df57567f05271c8fa274e8cf","customObject":[]},"piano":{"url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/bucket\/resources\/front\/03ea4fa719e85114.f059fa8ec986ac03df57567f05271c8fa274e8cf.pa.js","pixelPath":"f059fa8ec986ac03df57567f05271c8fa274e8cf","properties":{"site_level2":"102","page_chapter1":"signataires","page_chapter2":"ivan-jablonka","page_chapter3":"","page":"page_1","population":"gratuit","producteur":"edito","refresh":"false"}}},"features":{"capping":false},"batch":{"smallIcon":"\/bucket\/resources\/front\/static\/img\/logos\/pwa-96-transparent.png","defaultIcon":"\/bucket\/resources\/front\/static\/img\/logos\/pwa-192.png"},"metas":{"canonicalUrl":"https:\/\/www.lemonde.fr\/signataires\/ivan-jablonka\/"},"requests":{"_url":"\/signataires\/ivan-jablonka\/","_staled_":""},"current_date":"2025-02-21T19:36:11+01:00"}; lmd.device = "desktop"; </script> <script type="text/javascript">!function(){"use strict";var e;(function(e){e.exports=function(){for(var e,t="__tcfapiLocator",a=[],r=window;r;){try{if(r.frames[t]){e=r;break}}catch(e){}if(r===window.top)break;r=r.parent}e||(function e(){var a=r.document,n=!!r.frames[t];if(!n)if(a.body){var s=a.createElement("iframe");s.style.cssText="display:none",s.name=t,a.body.appendChild(s)}else setTimeout(e,5);return!n}(),r.__tcfapi=function(){for(var e,t=arguments.length,r=new Array(t),n=0;n<t;n++)r[n]=arguments[n];if(!r.length)return a;if("setGdprApplies"===r[0])r.length>3&&2===parseInt(r[1],10)&&"boolean"==typeof r[3]&&(e=r[3],"function"==typeof r[2]&&r[2]("set",!0));else if("ping"===r[0]){var s={gdprApplies:e,cmpLoaded:!1,cmpStatus:"stub"};"function"==typeof r[2]&&r[2](s)}else a.push(r)},r.addEventListener("message",(function(e){var t="string"==typeof e.data,a={};try{a=t?JSON.parse(e.data):e.data}catch(e){}var r=a.__tcfapiCall;r&&window.__tcfapi(r.command,r.version,(function(a,n){var s={__tcfapiReturn:{returnValue:a,success:n,callId:r.callId}};t&&(s=JSON.stringify(s)),e&&e.source&&e.source.postMessage&&e.source.postMessage(s,"*")}),r.parameter)}),!1))}}(e={exports:{}},e.exports),e.exports)()}();</script> <script type="text/javascript">var GDPR_CONFIG = {"displayMode":"standard","usePiano":true,"usePianoAsyncCommands":true,"pianoIdData":{"siteIdKey":"lmd_site_id","siteIdValue":"43260"}};</script> <script type="text/javascript" src="//cmp.lemonde.fr/js/lemonde.min.js" async="1" onerror="(function(){window.cmpLoadFailed=true;document.dispatchEvent(new Event('gdprCmpLoadFailed'));})()"></script> <script> if(typeof Promise === 'undefined' || (sessionStorage.fontsFirst && sessionStorage.fontsLast && 'fonts' in document)) { document.documentElement.classList.add('fonts-loaded'); } </script> <style type="text/css">@font-face{font-display:swap;font-family:The Antiqua B;font-stretch:25% 150%;font-style:normal;font-weight:100 900;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/variables/the-antiqua-b/TheAntiquaB-LeMonde.b353d5d190089f96.woff2) format("woff2-variations"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/variables/the-antiqua-b/TheAntiquaB-LeMonde.b353d5d190089f96.woff2) format("woff2")}@font-face{ascent-override:99%;descent-override:29%;font-family:The Antiqua B Fallback;line-gap-override:1%;size-adjust:100%;src:local("Georgia"),local(Georgia)}:root{--font-antiqua-b:"The Antiqua B","The Antiqua B Fallback",Droid-serif;--font-antiqua-b-extrabold:"The Antiqua B ExtraBold","The Antiqua B ExtraBold Fallback","Georgia","Times Roman",serif;--font-marr-sans:"Marr Sans","Marr Sans Fallback",Roboto;--font-marr-sans-medium:"Marr Sans Medium","Marr Sans Medium Fallback",Roboto;--font-marr-sans-condensed:"Marr Sans Condensed","Marr Sans Condensed Fallback","DINCondensed-Bold","Roboto Condensed";--font-marr-sans-condensed-semibold:"Marr Sans Condensed Semibold","Marr Sans Condensed Semibold Fallback","DINCondensed-Bold","Roboto Condensed"}@font-face{font-display:swap;font-family:The Antiqua B standard;font-style:normal;font-weight:800;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.aa422a41ddcabe4b.eot);src:local("TheAntiquaB_LT_800"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.aa422a41ddcabe4b.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.a5e223e59d84d843.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.ae7988b2d6c42dc2.woff) format("woff"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.f1b6a43f72ebe70d.svg#TheAntiquaB_LT_800) format("svg")}@font-face{font-display:swap;font-family:The Antiqua B ExtraBold;font-style:normal;font-weight:800;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.aa422a41ddcabe4b.eot);src:local("TheAntiquaB_LT_800"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.aa422a41ddcabe4b.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.a5e223e59d84d843.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.ae7988b2d6c42dc2.woff) format("woff"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/the-antiqua-b/TheAntiquaB_LT_800.f1b6a43f72ebe70d.svg#TheAntiquaB_LT_800) format("svg")}@font-face{ascent-override:94%;descent-override:29%;font-family:The Antiqua B ExtraBold Fallback;line-gap-override:0%;size-adjust:107%;src:local(Georgia),local("Georgia")}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans;font-style:normal;font-weight:400;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Regular-Web.5f6ebfbc1a345c86.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Regular-Web.5f6ebfbc1a345c86.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Regular-Web.2f89fff3877253bf.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Regular-Web.cdb3946e94041532.woff) format("woff")}@font-face{ascent-override:90%;descent-override:36%;font-family:Marr Sans Fallback;line-gap-override:3%;size-adjust:102.6%;src:local("Arial")}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans;font-style:normal;font-weight:500;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.5e282e64aafd3c38.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.5e282e64aafd3c38.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.ac7bf37b26f16e97.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.925dd64435af08a3.woff) format("woff")}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans Medium;font-style:normal;font-weight:500;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.5e282e64aafd3c38.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.5e282e64aafd3c38.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.ac7bf37b26f16e97.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans/MarrSans-Medium-Web.925dd64435af08a3.woff) format("woff")}@font-face{ascent-override:98%;descent-override:23%;font-family:Marr Sans Medium Fallback;line-gap-override:3%;size-adjust:102%;src:local("Arial"),local(Arial)}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans Condensed;font-style:normal;font-weight:500;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Medium-Web.54afa03f9c5947cd.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Medium-Web.54afa03f9c5947cd.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Medium-Web.133dea79c01db68e.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Medium-Web.3a8ed51cac63c624.woff) format("woff")}@font-face{ascent-override:103%;descent-override:22%;font-family:Marr Sans Condensed Fallback;line-gap-override:0%;size-adjust:89%;src:local(Arial Narrow),local("Arial Narrow")}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans Condensed;font-style:normal;font-weight:600;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.b51b008de9e44bc9.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.b51b008de9e44bc9.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.22ed62e40765ed70.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.38e59055f09189d1.woff) format("woff")}@font-face{font-display:swap;font-family:Marr Sans Condensed Semibold;font-style:normal;font-weight:600;src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.b51b008de9e44bc9.eot);src:url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.b51b008de9e44bc9.eot?#iefix) format("embedded-opentype"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.22ed62e40765ed70.woff2) format("woff2"),url(/bucket/resources/front/front/fonts/marr-sans-cond/MarrSansCondensed-Semibold-Web.38e59055f09189d1.woff) format("woff")}@font-face{ascent-override:100%;descent-override:20%;font-family:Marr Sans Condensed Semibold Fallback;line-gap-override:0%;size-adjust:96%;src:local(Arial Narrow),local("Arial Narrow")}.weight--hairline{font-weight:100}.weight--thin{font-weight:200}.weight--light{font-weight:300}.weight--normal{font-weight:400}.weight--medium{font-weight:500}.weight--semibold{font-weight:600}.weight--bold{font-weight:700}.weight--extrabold{font-weight:800}.weight--black{font-weight:900}[data-af-custom-fonts=af-creatives-text]{font-family:Marr Sans,sans-serif!important} </style> <script>(()=>{var e={9910:e=>{!function(){function t(e,t){document.addEventListener?e.addEventListener("scroll",t,!1):e.attachEvent("scroll",t)}function n(e){this.g=document.createElement("div"),this.g.setAttribute("aria-hidden","true"),this.g.appendChild(document.createTextNode(e)),this.h=document.createElement("span"),this.i=document.createElement("span"),this.m=document.createElement("span"),this.j=document.createElement("span"),this.l=-1,this.h.style.cssText="max-width:none;display:inline-block;position:absolute;height:100%;width:100%;overflow:scroll;font-size:16px;",this.i.style.cssText="max-width:none;display:inline-block;position:absolute;height:100%;width:100%;overflow:scroll;font-size:16px;",this.j.style.cssText="max-width:none;display:inline-block;position:absolute;height:100%;width:100%;overflow:scroll;font-size:16px;",this.m.style.cssText="display:inline-block;width:200%;height:200%;font-size:16px;max-width:none;",this.h.appendChild(this.m),this.i.appendChild(this.j),this.g.appendChild(this.h),this.g.appendChild(this.i)}function i(e,t){e.g.style.cssText="max-width:none;min-width:20px;min-height:20px;display:inline-block;overflow:hidden;position:absolute;width:auto;margin:0;padding:0;top:-999px;white-space:nowrap;font-synthesis:none;font:"+t+";"}function o(e){var t=e.g.offsetWidth,n=t+100;return e.j.style.width=n+"px",e.i.scrollLeft=n,e.h.scrollLeft=e.h.scrollWidth+100,e.l!==t&&(e.l=t,!0)}function s(e,n){function i(){var e=s;o(e)&&null!==e.g.parentNode&&n(e.l)}var s=e;t(e.h,i),t(e.i,i),o(e)}function a(e,t,n){t=t||{},n=n||window,this.family=e,this.style=t.style||"normal",this.weight=t.weight||"normal",this.stretch=t.stretch||"normal",this.context=n}var d=null,r=null,l=null,c=null;function h(e){return null===c&&(c=!!e.document.fonts),c}function u(e,t){var n=e.style,i=e.weight;if(null===l){var o=document.createElement("div");try{o.style.font="condensed 100px sans-serif"}catch(e){}l=""!==o.style.font}return[n,i,l?e.stretch:"","100px",t].join(" ")}a.prototype.load=function(e,t){var o=this,a=e||"BESbswy",l=0,c=t||3e3,f=(new Date).getTime();return new Promise((function(e,t){if(h(o.context)&&!function(e){return null===r&&(h(e)&&/Apple/.test(window.navigator.vendor)?(e=/AppleWebKit\/([0-9]+)(?:\.([0-9]+))(?:\.([0-9]+))/.exec(window.navigator.userAgent),r=!!e&&603>parseInt(e[1],10)):r=!1),r}(o.context)){var m=new Promise((function(e,t){!function n(){(new Date).getTime()-f>=c?t(Error(c+"ms timeout exceeded")):o.context.document.fonts.load(u(o,'"'+o.family+'"'),a).then((function(t){1<=t.length?e():setTimeout(n,25)}),t)}()})),p=new Promise((function(e,t){l=setTimeout((function(){t(Error(c+"ms timeout exceeded"))}),c)}));Promise.race([p,m]).then((function(){clearTimeout(l),e(o)}),t)}else!function(e){document.body?e():document.addEventListener?document.addEventListener("DOMContentLoaded",(function t(){document.removeEventListener("DOMContentLoaded",t),e()})):document.attachEvent("onreadystatechange",(function t(){"interactive"!=document.readyState&&"complete"!=document.readyState||(document.detachEvent("onreadystatechange",t),e())}))}((function(){function r(){var t;(t=-1!=w&&-1!=g||-1!=w&&-1!=v||-1!=g&&-1!=v)&&((t=w!=g&&w!=v&&g!=v)||(null===d&&(t=/AppleWebKit\/([0-9]+)(?:\.([0-9]+))/.exec(window.navigator.userAgent),d=!!t&&(536>parseInt(t[1],10)||536===parseInt(t[1],10)&&11>=parseInt(t[2],10))),t=d&&(w==x&&g==x&&v==x||w==y&&g==y&&v==y||w==E&&g==E&&v==E)),t=!t),t&&(null!==T.parentNode&&T.parentNode.removeChild(T),clearTimeout(l),e(o))}var h=new n(a),m=new n(a),p=new n(a),w=-1,g=-1,v=-1,x=-1,y=-1,E=-1,T=document.createElement("div");T.dir="ltr",i(h,u(o,"sans-serif")),i(m,u(o,"serif")),i(p,u(o,"monospace")),T.appendChild(h.g),T.appendChild(m.g),T.appendChild(p.g),o.context.document.body.appendChild(T),x=h.g.offsetWidth,y=m.g.offsetWidth,E=p.g.offsetWidth,function e(){if((new Date).getTime()-f>=c)null!==T.parentNode&&T.parentNode.removeChild(T),t(Error(c+"ms timeout exceeded"));else{var n=o.context.document.hidden;!0!==n&&void 0!==n||(w=h.g.offsetWidth,g=m.g.offsetWidth,v=p.g.offsetWidth,r()),l=setTimeout(e,50)}}(),s(h,(function(e){w=e,r()})),i(h,u(o,'"'+o.family+'",sans-serif')),s(m,(function(e){g=e,r()})),i(m,u(o,'"'+o.family+'",serif')),s(p,(function(e){v=e,r()})),i(p,u(o,'"'+o.family+'",monospace'))}))}))},e.exports=a}()}},t={};function n(i){var o=t[i];if(void 0!==o)return o.exports;var s=t[i]={exports:{}};return e[i](s,s.exports,n),s.exports}n.n=e=>{var t=e&&e.__esModule?()=>e.default:()=>e;return n.d(t,{a:t}),t},n.d=(e,t)=>{for(var i in t)n.o(t,i)&&!n.o(e,i)&&Object.defineProperty(e,i,{enumerable:!0,get:t[i]})},n.o=(e,t)=>Object.prototype.hasOwnProperty.call(e,t),(()=>{"use strict";var e=n(9910),t=n.n(e);const i=new(t())("The Antiqua B",{weight:500}),o=new(t())("The Antiqua B",{style:"italic",weight:500}),s=new(t())("The Antiqua B",{weight:700}),a=new(t())("The Antiqua B",{style:"italic",weight:700}),d=new(t())("The Antiqua B",{weight:800}),r=new(t())("Marr Sans",{weight:400}),l=new(t())("Marr Sans",{weight:500}),c=new(t())("Marr Sans",{weight:600}),h=new(t())("Marr Sans Condensed",{weight:500}),u=new(t())("Marr Sans Condensed",{weight:600}),f=new(t())("Marr Sans Condensed",{weight:700});"undefined"==typeof Promise||sessionStorage.fontsFirst&&sessionStorage.fontsLast||Promise.all([d.load(),h.load(),l.load(),r.load()]).then((()=>{sessionStorage.fontsFirst=!0,document.documentElement.classList.add("fonts-loaded"),Promise.all([c.load(),u.load(),f.load(),r.load(),l.load(),i.load(),o.load(),s.load(),a.load()]).then((()=>{sessionStorage.fontsLast=!0}))}))})()})();</script> <link rel="stylesheet" type="text/css" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/css/en_continu.971ad44eda4bf6bd.css" /> <link rel="stylesheet" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/css/icons.7a47faf03f4fe763.css" media="print" onload="this.media='all'; this.onload=null;"> <noscript><link rel="stylesheet" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/css/icons.7a47faf03f4fe763.css"></noscript> <link rel="stylesheet" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/css/fonts_last.cea482816fe203d2.css" media="print" onload="this.media='all'; this.onload=null;"> <noscript><link rel="stylesheet" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/css/fonts_last.cea482816fe203d2.css"></noscript> <meta name="robots" content="index, follow, noarchive"> <meta name="robots" content="max-video-preview:3"> <meta name="robots" content="max-image-preview:large"> <meta name="robots" content="max-snippet:-1"> <title>Ivan Jablonka - Contributions dans Le Monde</title> <meta name="description" content="Ivan Jablonka. Consultez l’ensemble des contributions par Ivan Jablonka publiées dans Le Monde, M le Mag ou Le Monde des livres"> <meta property="og:site_name" content="Le Monde.fr"/> <meta property="og:locale" content="fr_FR"/> <meta property="og:title" content="Ivan Jablonka, ses dernières publications dans Le Monde"> <meta property="og:description" content="Consultez l’ensemble des contributions par Ivan Jablonka publiées dans Le Monde, M le Mag ou Le Monde des livres"> <meta property="og:url" content="https://www.lemonde.fr/signataires/ivan-jablonka/"> <meta property="og:type" content="website"/> <meta property="og:image" content="https://asset.lemde.fr/medias/img/social-network/default.png"> <meta property="og:image:width" content="1880"> <meta property="og:image:height" content="984"> <meta property="og:image:type" content="image/png"/> <meta name="twitter:card" content="summary_large_image"> <meta name="twitter:site" content="@lemondefr"> <meta property="twitter:url" content="https://www.lemonde.fr/signataires/ivan-jablonka/"> <meta property="twitter:title" content="Ivan Jablonka, ses dernières publications dans Le Monde"> <meta property="twitter:description" content="Consultez l’ensemble des contributions par Ivan Jablonka publiées dans Le Monde, M le Mag ou Le Monde des livres"> <meta property="twitter:image" content="https://s1.lemde.fr/medias/web/1.2.708/img/placeholder/default.png"> <meta property="al:ios:url" content="lmfr://rubrique/?x4=8&xto=AL-8-[Autres]"> <meta property="al:android:url" content="lmfr://rubrique/?x4=8&xto=AL-8-[Autres]"> <meta property="fb:app_id" content="166878320861"> <meta property="fb:page_id" content="14892757589"> <link rel="canonical" href="https://www.lemonde.fr/signataires/ivan-jablonka/"> <link rel="shortcut icon" href="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/img/logos/favicon.e92b44c2b7f5c147.ico"/> <link rel="apple-touch-icon" type="image/png" sizes="180x180" href="/bucket/resources/front/static/img/logos/pwa-180.png"> <link rel="icon" type="image/png" sizes="180x180" href="/bucket/resources/front/static/img/logos/pwa-180.png"> <link rel="alternate" > <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="ads" data-gdpr-inline>// Ads by Google !function(C,O,U,R,I,E,T){ var q = (a) => {a = a || O; return C.createElement(a)}, t = (a) => {U[E] = {};U[E].a = a}, p = (u, e) => { var a = q(), b = C.querySelector(O); a.src = R + u; if (e) { a.onerror = () => t(T);a.onload = () => t(!T) }; b.parentNode.insertBefore(a, b) }, d = () => { try { if (U[E].a) p(I + "/cidbmp/adv.js"); else { if (Math.random()>0.1) return; var a = q("img"); a.style = "display:none!important;"; a.src = R + I + "/dbabp/noa" + E + "?clientWidth=" + U.innerWidth + "&network=mpub&sa=10"; C.body.appendChild(a); } } catch (e) { setTimeout(d, 100); } }; p("pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js?client=ca-pub-9945624415527048", T); d(); }(document, "script", window, "https://", "storage.googleapis.com", "dblock", !0); </script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/vendor.3aee036b216e2a97.js" async="1"></script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/batch_load.7e7c6e51a1c07e71.js" async="1"></script> <script async id="ebx" src="//applets.ebxcdn.com/ebx.js"></script> <link href="https://mastodon.social/@lemonde" rel="me"> </head> <body id="js-body" class=" lmd-lang-fr "> <svg style="display: none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"> <symbol id="lmd-icon-m-abo" viewBox="0 0 24 24"> <path fill="#FFC700" d="M0 0h24v24H0z"/> <path fill="#2A303C" fill-rule="evenodd" d="M19.0334 7.94603c-.6672.41266-.8891.96964-.8891 1.8309v6.87167c0 .4318.0516.6279.2734.7544l.2223.126.6144-.3781.2055.4319-2.135 1.3462-.7339-.5213c-.3254-.2332-.4626-.5205-.4626-1.077v-6.1364c0-1.1479.3427-1.75888.8208-2.13496l.2734-.21526-2.0151-1.23889-.9049.57392v8.93659c0 .7535-.1023.8614-.7352 1.202 0 0-.4944.2517-1.1763.6284h-.1369V9.04126c0-.48401-.052-.59246-.308-.80746l-.7165-.60987-.8714.51971v5.13266c0 .8967-.1363 1.5427-.81943 1.9908l-1.70718 1.1308-.17178-.3045c.5301-.4314.64919-1.0422.64919-1.7595V9.09481c0-.77182-.10147-1.07651-.87079-.93284-.28999.05305-.73409.12536-1.0073.16102-1.12746.16195-1.60596-.68167-.83729-1.74008 0 0 .18834-.26927.66617-.91592l.37662.26992-.27408.41267c-.35833.53914-.06815.826.51289.60984.273-.10774.80201-.32233 1.17776-.4847 1.62165-.6634 2.21992.43117 2.30522 1.07738l2.0157-1.27412 1.7403 1.39904 2.1513-1.39904 1.6569.98726c.5632.33995.8366.19674 1.2295-.01897l.3246-.17911.2558.4488-.699.43007ZM8.4972 18.9461c-.17068-.5032-.66551-1.0232-1.55395-1.0589-.83727-.018-2.03265.3235-3.02231 1.1131l-.18852-.2516c.71773-.8258 2.39118-2.153 4.14955-2.1715.92283 0 1.57157.3235 2.03265.8438l.76888-.449.2221.4671-2.4084 1.507Z"/> </symbol> <symbol id="lmd-icon-nav-arrow" viewBox="0 0 7 12"> <path fill="currentColor" d="M5.62 11.77.24 6.55C.16 6.48.11 6.39.06 6.3.02 6.2 0 6.1 0 6s.02-.2.06-.3c.04-.1.1-.18.18-.25L5.62.23c.15-.15.36-.23.57-.23s.42.08.57.23c.15.15.24.35.24.55s-.09.41-.24.55L1.95 6l4.81 4.66c.15.15.24.35.24.55s-.09.41-.24.55c-.15.15-.36.23-.57.23s-.42-.08-.57-.23Z"/> </symbol> <symbol id="lmd-icon-phosphor-bookmark-simple-regular" viewBox="0 0 256 256"> <path fill="currentColor" d="M184,32H72A16,16,0,0,0,56,48V224a8,8,0,0,0,12.24,6.78L128,193.43l59.77,37.35A8,8,0,0,0,200,224V48A16,16,0,0,0,184,32Zm0,177.57-51.77-32.35a8,8,0,0,0-8.48,0L72,209.57V48H184Z"></path> </symbol> <symbol id="lmd-icon-phosphor-bookmark-simple-fill" viewBox="0 0 256 256"> <path fill="currentColor" d="M184,32H72A16,16,0,0,0,56,48V224a8,8,0,0,0,12.24,6.78L128,193.43l59.77,37.35A8,8,0,0,0,200,224V48A16,16,0,0,0,184,32Z"></path> </symbol> <symbol id="lmd-icon-phosphor-timer-regular" viewBox="0 0 256 256"> <path fill="currentColor" d="M128,40a96,96,0,1,0,96,96A96.11,96.11,0,0,0,128,40Zm0,176a80,80,0,1,1,80-80A80.09,80.09,0,0,1,128,216ZM173.66,90.34a8,8,0,0,1,0,11.32l-40,40a8,8,0,0,1-11.32-11.32l40-40A8,8,0,0,1,173.66,90.34ZM96,16a8,8,0,0,1,8-8h48a8,8,0,0,1,0,16H104A8,8,0,0,1,96,16Z"></path> </symbol> </svg> <div id="cover" class="dfp-slot dfp__slot dfp-unloaded" data-format="cover" aria-hidden="true"></div> <div id="Header" class=" old__header"> <header class="Header"> <div class="left"> <a rel="noopener" target="_blank" data-target="jelec-header" style=" background-image: url('/thumbnail/journal/20250222/276/201?5800543');" href="https://journal.lemonde.fr" id="jelec_link" class="Header__jelec"> <p>Consulter<br/>le journal</p> </a> <button id="Burger-mobile" class="Burger js-nav-burger"> <span class="Burger__icon"> <span class="sr-only">Navigation</span> </span> </button> </div> <div class="center"> <div class="Header__logo"> <a href="/"> <div class="logo__lemonde logo--full"></div> <span class="sr-only">Retour à la page d’accueil du Monde</span> </a> </div> </div> <div class="right"> <div class="Header__actions Header__actions--desktop old__header-actions-right Header__actions--staled js-header-actions-staled"> <a class="Header__connexion js-header-login" href="https://secure.lemonde.fr/sfuser/connexion"> <span class="icon__nav-connexion"> <span class="sr-only">Se connecter</span> </span> <span class="login-info">Se connecter</span> </a> <a href="https://abo.lemonde.fr/" class="Header__subscription lmd-btn lmd-btn--s lmd-btn--premium js-btn-premium">S’abonner</a> </div> </div> </header> </div> <div class="Header__nav-container"> <nav id="Nav" class="Nav Nav--free lmd-u-shadow" data-sticky="0" data-is-home=0> <div id="nav-desktop" class="wrapper Nav--hidden"> <ul id="nav-markup" class=""> <li class="Nav__item js-burger-to-show Nav__item--hide"> </li> <li class="Nav__item Nav__item-home Nav__item--extended"> <a href="/" class="Burger__right-arrow" data-target="a-la-une"> <span class="icon__home"></span> <span class="js-burger-to-show">À la une</span> <span class="sr-only">Retour à la page d’accueil du Monde</span> </a> </li> <li class="Nav__item Nav__item-en-continu"> <a id="js-home-tab-continu" href="https://www.lemonde.fr/actualite-en-continu/" class="Burger__right-arrow " data-target="en-continu" role="button" data-lazyload="0"> <span class="icon__nav-en-continu"></span> <span class="js-burger-to-show">En continu</span> </a> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable Nav__item-actualites"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown Burger__right-arrow" data-target="actualite" role="button" aria-expanded="false">Actualités</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open Nav__sub-item-actualites"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left"> <span>En ce moment</span> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/crise-ukrainienne/" data-suggestion class="js-actu-tag">Guerre en Ukraine</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/donald-trump/" data-suggestion class="js-actu-tag">Donald Trump</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/guerre-au-proche-orient/" data-suggestion class="js-actu-tag">Guerres au Proche-Orient</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/gouvernement-bayrou/" data-suggestion class="js-actu-tag">Gouvernement Bayrou</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/en-direct/" data-suggestion class="js-actu-tag">En direct</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/affaire-betharram/" data-suggestion class="js-actu-tag">Affaire de Bétharram</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/affaires-de-sarkozy/" data-suggestion class="js-actu-tag">Affaires de Sarkozy</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/congo-rdc/" data-suggestion class="js-actu-tag">Congo-RDC</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/actualite-en-continu/" data-suggestion class="js-actu-tag">Toute l’actualité en continu</a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right Nav__container--mobile"> <span> Actualités </span> <div class="Nav__content Nav__content--list old__nav-content-list"> <ul class="old__nav-content-list-container"> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/international/">International</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/politique/">Politique</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/societe/">Société</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/planete/">Planète</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/climat/">Climat</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/afrique/">Le Monde Afrique</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/les-decodeurs/">Les Décodeurs</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/sport/">Sport</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/education/">Education</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/campus/">M Campus</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/sante/">Santé</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/intimites/">Intimités</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/sciences/">Sciences</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/pixels/">Pixels</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/disparitions/">Disparitions</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/le-fil-good/">Le Fil Good</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/podcasts/">Podcasts</a> </li> <li class="old__nav-content-list-item"> <a class="" href="https://www.lemonde.fr/le-monde-et-vous/">Le Monde & Vous</a> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="Économie" role="button" aria-expanded="false" data-lazyload="0">Économie</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left Nav__container--default Nav__container--mobile"> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/economie/" class="Nav__sub-title">Économie</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/economie-mondiale/"> Économie mondiale </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/economie-francaise/"> Économie française </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/actualite-medias/"> Médias </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/emploi/"> Emploi </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/argent/"> Argent & placements </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/tribunes-eco/"> Tribunes éco </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/smart-cities/"> Cities </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/le-club-de-l-economie/"> Le Club de l’économie </a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right"> <div class="Nav__content Nav__content--media"> <div class="Nav__content-wrapper"> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/economie/article/2025/02/21/la-fin-de-nrj-12-un-scenario-noir-pour-le-groupe-nrj_6557601_3234.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/5932/3955/360/0/95/0/b313962_sirius-fs-upload-1-g9znt1xkg0tm-1740062499122-rea10803984.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/5932/3955/180/0/95/0/b313962_sirius-fs-upload-1-g9znt1xkg0tm-1740062499122-rea10803984.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/5932/3955/360/0/95/0/b313962_sirius-fs-upload-1-g9znt1xkg0tm-1740062499122-rea10803984.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/5932/3955/180/0/95/0/b313962_sirius-fs-upload-1-g9znt1xkg0tm-1740062499122-rea10803984.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Économie</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">La fin de NRJ 12, un scénario noir pour le groupe NRJ</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/economie/article/2025/02/20/nouvel-iphone-apple-serait-il-en-train-de-perdre-son-mojo_6555729_3234.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/6000/4000/360/0/95/0/3fc11f3_sirius-fs-upload-1-avkd3usofj47-1740045233449-063-2173357519-1.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/6000/4000/180/0/95/0/3fc11f3_sirius-fs-upload-1-avkd3usofj47-1740045233449-063-2173357519-1.jpg" width="180" height="120" alt="Des iPhone 16 à l’Apple Store de New York, le 20 septembre 2024."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/6000/4000/360/0/95/0/3fc11f3_sirius-fs-upload-1-avkd3usofj47-1740045233449-063-2173357519-1.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/0/6000/4000/180/0/95/0/3fc11f3_sirius-fs-upload-1-avkd3usofj47-1740045233449-063-2173357519-1.jpg" alt="Des iPhone 16 à l’Apple Store de New York, le 20 septembre 2024."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Chronique</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Nouvel iPhone : « Apple serait-il en train de perdre son mojo ? »</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Philippe Escande</div> <div class="article__author-desc"></div> </div> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/economie/article/2025/02/21/le-rebond-des-bourses-europeennes-est-le-reflet-d-une-courte-vue-teintee-d-une-bonne-dose-de-cynisme_6557359_3234.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/8640/5760/360/0/95/0/1f75e27_sirius-fs-upload-1-od8tz9jiv7e7-1740128037951-000-34r98fj.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/8640/5760/180/0/95/0/1f75e27_sirius-fs-upload-1-od8tz9jiv7e7-1740128037951-000-34r98fj.jpg" width="180" height="120" alt="Dans le bâtiment d’Euronext à La Défense (Hauts-de-Seine), le 10 mai 2024."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/8640/5760/360/0/95/0/1f75e27_sirius-fs-upload-1-od8tz9jiv7e7-1740128037951-000-34r98fj.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/8640/5760/180/0/95/0/1f75e27_sirius-fs-upload-1-od8tz9jiv7e7-1740128037951-000-34r98fj.jpg" alt="Dans le bâtiment d’Euronext à La Défense (Hauts-de-Seine), le 10 mai 2024."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Chronique</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">« Le rebond des Bourses européennes est le reflet d’une courte vue, teintée d’une bonne dose de cynisme »</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Isabelle Chaperon</div> <div class="article__author-desc"></div> </div> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/21/salon-de-l-agriculture-pour-reussir-la-necessaire-transition-agroecologique-il-faut-transformer-le-systeme-productif-europeen_6557806_3232.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/01/27/0/390/4219/2813/360/0/95/0/811a5e8_ftp-import-images-1-elmtw4uzlk5l-2025-01-27t130823z-1891046590-rc2kk2ail50a-rtrmadp-3-france-wheat-exports.JPG 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/01/27/0/390/4219/2813/180/0/95/0/811a5e8_ftp-import-images-1-elmtw4uzlk5l-2025-01-27t130823z-1891046590-rc2kk2ail50a-rtrmadp-3-france-wheat-exports.JPG" width="180" height="120" alt="A Escalles (Pas-de-Calais), le 9 août 2023. "> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/01/27/0/390/4219/2813/360/0/95/0/811a5e8_ftp-import-images-1-elmtw4uzlk5l-2025-01-27t130823z-1891046590-rc2kk2ail50a-rtrmadp-3-france-wheat-exports.JPG 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/01/27/0/390/4219/2813/180/0/95/0/811a5e8_ftp-import-images-1-elmtw4uzlk5l-2025-01-27t130823z-1891046590-rc2kk2ail50a-rtrmadp-3-france-wheat-exports.JPG" alt="A Escalles (Pas-de-Calais), le 9 août 2023. "></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Tribune</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Salon de l’agriculture : « Pour réussir la nécessaire transition agroécologique, il faut transformer le système productif européen »</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Gaspard Koenig</div> <div class="article__author-desc">Philosophe</div> </div> </a> </div> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="Vidéos" role="button" aria-expanded="false" data-lazyload="0">Vidéos</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left Nav__container--default Nav__container--mobile"> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/videos/" class="Nav__sub-title">Vidéos</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/actualite/"> L’actualité </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/eclairages/"> Les explications </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/enquetes-video/"> Enquêtes vidéo </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/les-series/"> Les mini-séries </a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right"> <div class="Nav__content Nav__content--media"> <div class="Nav__content-wrapper"> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/international/video/2025/02/19/diplomatie-donald-trump-est-il-un-bon-negociateur_6553836_3210.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/176/1542/1028/360/0/95/0/9a82d30_sirius-fs-upload-1-tau9hywbqd74-1739875317173-thumbnail-trump-deal-capslock-sirius-copie.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/176/1542/1028/180/0/95/0/9a82d30_sirius-fs-upload-1-tau9hywbqd74-1739875317173-thumbnail-trump-deal-capslock-sirius-copie.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/176/1542/1028/360/0/95/0/9a82d30_sirius-fs-upload-1-tau9hywbqd74-1739875317173-thumbnail-trump-deal-capslock-sirius-copie.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/176/1542/1028/180/0/95/0/9a82d30_sirius-fs-upload-1-tau9hywbqd74-1739875317173-thumbnail-trump-deal-capslock-sirius-copie.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">International</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Donald Trump est-il vraiment le « faiseur de deals » qu’il prétend être ?</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/international/video/2025/02/20/en-cisjordanie-la-recolte-des-olives-sous-la-menace-de-colons-armes_6556284_3210.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/2/2340/1560/360/0/95/0/458a0b6_sirius-fs-upload-1-nmckmo1sikpi-1740062898666-capture-da-ei-cran-2025-02-20-ai-15-48-08.png 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/2/2340/1560/180/0/95/0/458a0b6_sirius-fs-upload-1-nmckmo1sikpi-1740062898666-capture-da-ei-cran-2025-02-20-ai-15-48-08.png" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/2/2340/1560/360/0/95/0/458a0b6_sirius-fs-upload-1-nmckmo1sikpi-1740062898666-capture-da-ei-cran-2025-02-20-ai-15-48-08.png 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/20/0/2/2340/1560/180/0/95/0/458a0b6_sirius-fs-upload-1-nmckmo1sikpi-1740062898666-capture-da-ei-cran-2025-02-20-ai-15-48-08.png" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">International</div> <p class="article__title">En Cisjordanie, la récolte des olives sous la menace de colons armés</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/afrique/video/2024/03/28/nord-kivu-comment-l-est-de-la-rdc-plonge-dans-un-effroyable-chaos_6224728_3212.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2024/03/28/0/150/1620/1080/360/0/95/0/6adb801_1711642023037-oo-2023-uyghurs-in-seafood-eng-master-00-15-56-23-still005.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2024/03/28/0/150/1620/1080/180/0/95/0/6adb801_1711642023037-oo-2023-uyghurs-in-seafood-eng-master-00-15-56-23-still005.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2024/03/28/0/150/1620/1080/360/0/95/0/6adb801_1711642023037-oo-2023-uyghurs-in-seafood-eng-master-00-15-56-23-still005.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2024/03/28/0/150/1620/1080/180/0/95/0/6adb801_1711642023037-oo-2023-uyghurs-in-seafood-eng-master-00-15-56-23-still005.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Le Monde Afrique</div> <p class="article__title">M23 au Nord-Kivu : comment l’est de la RDC plonge dans un effroyable chaos</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/culture/video/2025/01/27/80-ans-de-la-liberation-d-auschwitz-pourquoi-les-allies-informes-de-la-shoah-n-ont-pas-tente-de-la-stopper-plus-tot_6110608_3247.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2022/01/21/0/107/1616/1078/360/0/95/0/e686e1c_169140244-vignette-sho2.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2022/01/21/0/107/1616/1078/180/0/95/0/e686e1c_169140244-vignette-sho2.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2022/01/21/0/107/1616/1078/360/0/95/0/e686e1c_169140244-vignette-sho2.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2022/01/21/0/107/1616/1078/180/0/95/0/e686e1c_169140244-vignette-sho2.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Culture</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">80 ans de l’ouverture d’Auschwitz : pourquoi les Alliés, informés de la Shoah, n’ont pas tenté de la stopper plus tôt</p> </a> </div> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="Débats" role="button" aria-expanded="false" data-lazyload="0">Débats</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left Nav__container--default Nav__container--mobile"> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/idees/" class="Nav__sub-title">Débats</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/editoriaux/"> Editoriaux </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/idees-chroniques/"> Chroniques </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/enquete-idees/"> Enquêtes idées </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/notions/"> Notions </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/entretien-idees/"> Entretiens idées </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/analyses/"> Analyses </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/idees-tribunes/"> Tribunes </a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right"> <div class="Nav__content Nav__content--media"> <div class="Nav__content-wrapper"> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/21/les-etats-unis-de-trump-menace-pour-la-democratie-en-europe_6557361_3232.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/5500/3666/360/0/95/0/3b2e401_ftp-import-images-1-9pdhjdl26mkt-2025-02-21t005622z-395332344-rc2oyca80e8d-rtrmadp-3-usa-trump-governors.JPG 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/5500/3666/180/0/95/0/3b2e401_ftp-import-images-1-9pdhjdl26mkt-2025-02-21t005622z-395332344-rc2oyca80e8d-rtrmadp-3-usa-trump-governors.JPG" width="180" height="120" alt="Donald Trump à Washington, le 20 février 2025."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/5500/3666/360/0/95/0/3b2e401_ftp-import-images-1-9pdhjdl26mkt-2025-02-21t005622z-395332344-rc2oyca80e8d-rtrmadp-3-usa-trump-governors.JPG 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/21/0/0/5500/3666/180/0/95/0/3b2e401_ftp-import-images-1-9pdhjdl26mkt-2025-02-21t005622z-395332344-rc2oyca80e8d-rtrmadp-3-usa-trump-governors.JPG" alt="Donald Trump à Washington, le 20 février 2025."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Éditorial</div> <p class="article__title">Les Etats-Unis de Donald Trump, une menace pour la démocratie en Europe</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/21/la-democratie-chretienne-ou-la-reconciliation-de-l-evangile-avec-la-republique_6557697_3232.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/52/2980/1987/360/0/95/0/f529133_ftp-import-images-1-gpusaxpgoza1-057e2de1bb8840a1b89e22800a822bba-0-9e7a990e90e748308781e2fa4238025f.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/52/2980/1987/180/0/95/0/f529133_ftp-import-images-1-gpusaxpgoza1-057e2de1bb8840a1b89e22800a822bba-0-9e7a990e90e748308781e2fa4238025f.jpg" width="180" height="120" alt="Une affiche électorale du candidat de la CDU , Friedrich Merz, au poste de chancelier allemand, près de Francfort, le 17 février 2025. "> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/52/2980/1987/360/0/95/0/f529133_ftp-import-images-1-gpusaxpgoza1-057e2de1bb8840a1b89e22800a822bba-0-9e7a990e90e748308781e2fa4238025f.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/52/2980/1987/180/0/95/0/f529133_ftp-import-images-1-gpusaxpgoza1-057e2de1bb8840a1b89e22800a822bba-0-9e7a990e90e748308781e2fa4238025f.jpg" alt="Une affiche électorale du candidat de la CDU , Friedrich Merz, au poste de chancelier allemand, près de Francfort, le 17 février 2025. "></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Débats</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">La démocratie chrétienne ou la réconciliation de l’Evangile avec la République</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/20/croyons-les-anarcho-capitalistes-americains-lorsqu-ils-annoncent-vouloir-se-debarrasser-de-la-democratie_6555481_3232.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/13/0/0/8256/5504/360/0/95/0/d3eb4b5_ftp-import-images-1-lklbbzu9wcvl-5019908-01-06.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/13/0/0/8256/5504/180/0/95/0/d3eb4b5_ftp-import-images-1-lklbbzu9wcvl-5019908-01-06.jpg" width="180" height="120" alt="Elon Musk et Donald Trump à la Maison Blanche, à Washington, le 11 février 2025."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/13/0/0/8256/5504/360/0/95/0/d3eb4b5_ftp-import-images-1-lklbbzu9wcvl-5019908-01-06.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/13/0/0/8256/5504/180/0/95/0/d3eb4b5_ftp-import-images-1-lklbbzu9wcvl-5019908-01-06.jpg" alt="Elon Musk et Donald Trump à la Maison Blanche, à Washington, le 11 février 2025."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Chronique</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">« Croyons les techno-monarchistes et libertariens américains lorsqu’ils annoncent vouloir se débarrasser de la démocratie »</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Marie Charrel</div> <div class="article__author-desc"></div> </div> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/21/les-associations-doivent-pouvoir-continuer-a-deployer-leur-role-de-vigie-citoyenne-dans-les-centres-de-retention-administrative_6557602_3232.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/0/2700/1800/360/0/95/0/eba7ade_ftp-import-images-1-unnfb6vclop9-5071612-01-06.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/0/2700/1800/180/0/95/0/eba7ade_ftp-import-images-1-unnfb6vclop9-5071612-01-06.jpg" width="180" height="120" alt="Le ministre de l’intérieur, Bruno Retailleau, à l’Assemblée nationale, le 18 février 2025. "> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/0/2700/1800/360/0/95/0/eba7ade_ftp-import-images-1-unnfb6vclop9-5071612-01-06.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/18/0/0/2700/1800/180/0/95/0/eba7ade_ftp-import-images-1-unnfb6vclop9-5071612-01-06.jpg" alt="Le ministre de l’intérieur, Bruno Retailleau, à l’Assemblée nationale, le 18 février 2025. "></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Tribune</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">« Les associations doivent pouvoir continuer à déployer leur rôle de vigie citoyenne dans les centres de rétention administrative »</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Fanélie Carrey-Conte</div> <div class="article__author-desc">Secrétaire générale de La Cimade</div> </div> </a> </div> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="Culture" role="button" aria-expanded="false" data-lazyload="0">Culture</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left Nav__container--default Nav__container--mobile"> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/culture/" class="Nav__sub-title">Culture</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/cinema/"> Cinéma </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/televisions-radio/"> Télévision </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/livres/"> Le Monde des livres </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/musiques/"> Musiques </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/arts/"> Arts </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/scenes/"> Scènes </a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right"> <div class="Nav__content Nav__content--media"> <div class="Nav__content-wrapper"> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/culture/article/2025/02/21/berlinale-2025-hanna-schygulla-rencontre-avec-une-heroine-allemande_6557770_3246.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/6365/4243/360/0/95/0/f5cd521_ftp-import-images-1-yhulumgylqo0-ffccf5d5ef9345c49975563a0c61ceb5-0-efb9b351def84e048997f0dbf19e84ac.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/6365/4243/180/0/95/0/f5cd521_ftp-import-images-1-yhulumgylqo0-ffccf5d5ef9345c49975563a0c61ceb5-0-efb9b351def84e048997f0dbf19e84ac.jpg" width="180" height="120" alt="Hanna Schygulla, à la Berlinale, le 19 février 2025."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/6365/4243/360/0/95/0/f5cd521_ftp-import-images-1-yhulumgylqo0-ffccf5d5ef9345c49975563a0c61ceb5-0-efb9b351def84e048997f0dbf19e84ac.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/6365/4243/180/0/95/0/f5cd521_ftp-import-images-1-yhulumgylqo0-ffccf5d5ef9345c49975563a0c61ceb5-0-efb9b351def84e048997f0dbf19e84ac.jpg" alt="Hanna Schygulla, à la Berlinale, le 19 février 2025."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Culture</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Berlinale 2025 : Hanna Schygulla, rencontre avec une héroïne allemande</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/livres/article/2025/02/21/histoire-globale-des-techniques-la-chronique-essai-de-roger-pol-droit_6557622_3260.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/13/306/0/600/400/360/0/95/0/4f83427_sirius-fs-upload-1-bghk7txavpha-1739435566365-histoire-globale-des-techniques.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/13/306/0/600/400/180/0/95/0/4f83427_sirius-fs-upload-1-bghk7txavpha-1739435566365-histoire-globale-des-techniques.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/13/306/0/600/400/360/0/95/0/4f83427_sirius-fs-upload-1-bghk7txavpha-1739435566365-histoire-globale-des-techniques.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/13/306/0/600/400/180/0/95/0/4f83427_sirius-fs-upload-1-bghk7txavpha-1739435566365-histoire-globale-des-techniques.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Chronique</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">« Histoire globale des techniques » : la chronique « essai » de Roger-Pol Droit</p> <div class="article__author"> <div class="article__author-name">Roger-Pol Droit</div> <div class="article__author-desc"></div> </div> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/culture/article/2025/02/21/mauriac-memoires-intimes-sur-france-5-un-geant-ecartele_6557849_3246.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/17/2017/0/4236/2824/360/0/95/0/e8b3bfa_sirius-fs-upload-1-8uzezrc2wzxr-1739801878950-franc387oismauriac2cmc389moiresintimes-4.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/17/2017/0/4236/2824/180/0/95/0/e8b3bfa_sirius-fs-upload-1-8uzezrc2wzxr-1739801878950-franc387oismauriac2cmc389moiresintimes-4.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/17/2017/0/4236/2824/360/0/95/0/e8b3bfa_sirius-fs-upload-1-8uzezrc2wzxr-1739801878950-franc387oismauriac2cmc389moiresintimes-4.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/17/2017/0/4236/2824/180/0/95/0/e8b3bfa_sirius-fs-upload-1-8uzezrc2wzxr-1739801878950-franc387oismauriac2cmc389moiresintimes-4.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Culture</div> <p class="article__title">« Mauriac, Mémoires intimes », sur France 5 : un géant écartelé</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/culture/article/2025/02/21/dans-la-tete-de-luigi-mangione-sur-max-et-mycanal-un-true-crime-efficace_6557696_3246.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/570/3078/2052/360/0/95/0/56ba9d3_sirius-fs-upload-1-c77azi3id7zf-1739962069043-wbd-278903-000-fr-std169-zxx.jpeg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/570/3078/2052/180/0/95/0/56ba9d3_sirius-fs-upload-1-c77azi3id7zf-1739962069043-wbd-278903-000-fr-std169-zxx.jpeg" width="180" height="120" alt="« Dans la tête de Luigi Mangione », de Brian Ross et Rhonda Schwartz."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/570/3078/2052/360/0/95/0/56ba9d3_sirius-fs-upload-1-c77azi3id7zf-1739962069043-wbd-278903-000-fr-std169-zxx.jpeg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/570/3078/2052/180/0/95/0/56ba9d3_sirius-fs-upload-1-c77azi3id7zf-1739962069043-wbd-278903-000-fr-std169-zxx.jpeg" alt="« Dans la tête de Luigi Mangione », de Brian Ross et Rhonda Schwartz."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Culture</div> <p class="article__title">« Dans la tête de Luigi Mangione », sur Max et MyCanal : un « true crime » efficace</p> </a> </div> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="Le Goût du Monde" role="button" aria-expanded="false" data-lazyload="0">Le Goût du Monde</a> <div class="Nav__sub-item js-burger-open"> <div class="wrapper"> <div class="Nav__container Nav__container--left Nav__container--default Nav__container--mobile"> <ul> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-styles/" class="Nav__sub-title">Le Goût du Monde</a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/le-monde-passe-a-table/"> Le Monde passe à table </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-voyage/"> Voyage </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-design-deco/"> Design & déco </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-mode/"> Mode </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-beaute/"> Beauté </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-horlogerie-joaillerie/"> Horlogerie & Joaillerie </a> </li> <li class="nav-item--has-logo"> <a href="https://www.lemonde.fr/m-le-mag/"> <i class="logo__m-le-mag logo__m-le-mag--nav"></i> <span class="sr-only">M le mag</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.lemonde.fr/m-perso/"> <i class="logo__l-epoque"></i> <span class="sr-only">L’époque</span> </a> </li> </ul> </div> <div class="Nav__container Nav__container--right"> <div class="Nav__content Nav__content--media"> <div class="Nav__content-wrapper"> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/m-styles/article/2025/02/21/design-le-taille-crayon-la-grande-histoire-d-un-petit-accessoire_6557613_4497319.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/3548/2365/360/0/95/0/19997ce_sirius-fs-upload-1-pf62d0tuo7ml-1739963605443-pns-703185130-hd.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/3548/2365/180/0/95/0/19997ce_sirius-fs-upload-1-pf62d0tuo7ml-1739963605443-pns-703185130-hd.jpg" width="180" height="120" alt=""> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/3548/2365/360/0/95/0/19997ce_sirius-fs-upload-1-pf62d0tuo7ml-1739963605443-pns-703185130-hd.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/19/0/0/3548/2365/180/0/95/0/19997ce_sirius-fs-upload-1-pf62d0tuo7ml-1739963605443-pns-703185130-hd.jpg" alt=""></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Le Goût du Monde</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Le taille-crayon, la grande histoire d’un petit accessoire</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/m-styles/article/2025/02/21/pot-au-feu-la-recette-des-fondateurs-des-bieres-de-belleville_6557497_4497319.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/13/275/138/1226/817/360/0/95/0/98053a7_ftp-import-images-1-0bxdg59jp5gt-369470-3410222.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/13/275/138/1226/817/180/0/95/0/98053a7_ftp-import-images-1-0bxdg59jp5gt-369470-3410222.jpg" width="180" height="120" alt="Le pot-au-feu des fondateurs des Bières de Belleville."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/13/275/138/1226/817/360/0/95/0/98053a7_ftp-import-images-1-0bxdg59jp5gt-369470-3410222.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/13/275/138/1226/817/180/0/95/0/98053a7_ftp-import-images-1-0bxdg59jp5gt-369470-3410222.jpg" alt="Le pot-au-feu des fondateurs des Bières de Belleville."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Le Goût du Monde</div> <p class="article__title">Pot-au-feu : la recette des fondateurs des Bières de Belleville</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/m-styles/article/2025/02/21/mathieu-parnaud-et-vincent-montagut-brasseurs-la-biere-est-notre-metier-mais-la-base-le-ciment-du-projet-c-est-notre-histoire-d-amitie_6557461_4497319.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/13/283/0/1200/800/360/0/95/0/0de99ee_ftp-import-images-1-ifrp9tyyikcd-369471-3410222.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/13/283/0/1200/800/180/0/95/0/0de99ee_ftp-import-images-1-ifrp9tyyikcd-369471-3410222.jpg" width="180" height="120" alt="Vincent Montagut et Mathieu Parnaud, fondateurs des Bières de Belleville, à Paris, le 7 février 2025."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/13/283/0/1200/800/360/0/95/0/0de99ee_ftp-import-images-1-ifrp9tyyikcd-369471-3410222.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/13/283/0/1200/800/180/0/95/0/0de99ee_ftp-import-images-1-ifrp9tyyikcd-369471-3410222.jpg" alt="Vincent Montagut et Mathieu Parnaud, fondateurs des Bières de Belleville, à Paris, le 7 février 2025."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">Le Goût du Monde</div> <p class="article__title">Mathieu Parnaud et Vincent Montagut, brasseurs : « La bière est notre métier, mais la base, le ciment du projet, c’est notre histoire d’amitié »</p> </a> <a class="article article--nav" href="https://www.lemonde.fr/m-perso/article/2025/02/21/un-apero-avec-eva-joly-la-peur-pendant-longtemps-ne-m-a-pas-quittee_6557807_4497916.html" data-suggestion> <div class="article__media-container"> <picture class="article__media"> <img class="teaser__media teaser__media--nav js-media-nav" data-lazy-retina="https://img.lemde.fr/2025/02/07/0/0/4724/3149/360/0/95/0/6854476_sirius-fs-upload-1-ekmkdsfdpg2b-1738928574418-eva-joly-023-copie.jpg 2x" data-lazy="https://img.lemde.fr/2025/02/07/0/0/4724/3149/180/0/95/0/6854476_sirius-fs-upload-1-ekmkdsfdpg2b-1738928574418-eva-joly-023-copie.jpg" width="180" height="120" alt="Eva Joly, au Harry’s Bar, à Paris, le 29 janvier 2025."> <noscript><img width="180" height="120" srcset="https://img.lemde.fr/2025/02/07/0/0/4724/3149/360/0/95/0/6854476_sirius-fs-upload-1-ekmkdsfdpg2b-1738928574418-eva-joly-023-copie.jpg 2x" src="https://img.lemde.fr/2025/02/07/0/0/4724/3149/180/0/95/0/6854476_sirius-fs-upload-1-ekmkdsfdpg2b-1738928574418-eva-joly-023-copie.jpg" alt="Eva Joly, au Harry’s Bar, à Paris, le 29 janvier 2025."></noscript> </picture> </div> <div class="article__kicker">L&#039;époque</div> <span class="icon__premium icon--outside-simple"> <span class="sr-only">Article réservé aux abonnés</span> </span><p class="article__title">Un apéro avec Eva Joly : « La peur, pendant longtemps, ne m’a pas quittée »</p> </a> </div> </div> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item--droppable Nav__item-services"> <a href="#" class="Nav__item-link js-dropdown" data-target="services" role="button" aria-expanded="false">Services</a> <div class="Nav__sub-item Nav__sub-item-services js-burger-open"> <div class="sub-item-wrapper grid-l-2"> <div> <p>Services Le Monde</p> <div> <ul class="wrapper-list-link grid-template-row-4"> <li><a href="https://boutique.lemonde.fr/#xtor=AD-46" title="Boutique Le Monde">Boutique Le Monde</a></li> <li><a href="https://ateliers.lemonde.fr/" title="Les ateliers du Monde">Les ateliers du Monde</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/memorable/quiz-et-questions-de-culture-generale" title="Mémorable : améliorer sa culture générale">Mémorable : améliorer sa culture générale</a></li> <li><a href="https://jeux.lemonde.fr/" title="Mots croisés / Sudokus">Mots croisés / Sudokus</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/" title="Comparatifs et guides d’achat">Comparatifs et guides d’achat</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/syndication/" title="Réutiliser nos contenus">Réutiliser nos contenus</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/newsletters/" title="Newsletters">Newsletters</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/chaleur-humaine/article/2025/01/30/mesurez-votre-impact-environnement-avec-le-calculateur-d-empreinte-carbone-et-eau_6523433_6125299.html?lmd_medium=header&lmd_campaign=services_partenaire_lmfr&lmd_creation=ademe" title="Calculateur d&#039;empreinte carbone ">Calculateur d&#039;empreinte carbone </a></li> </ul> </div> </div> <div> <p>Services partenaires</p> <div> <ul class="wrapper-list-link grid-template-row-4"> <li><a href="https://www.lemonde.fr/annonces-legales/" title="Annonces légales">Annonces légales</a></li> <li><a href="https://paroles2chansons.lemonde.fr/" title="Paroles de chansons">Paroles de chansons</a></li> <li><a href="https://jardinage.lemonde.fr/" title="Jardinage">Jardinage</a></li> <li><a href="https://arcade.lemonde.fr/solitaire/" title="Solitaire gratuit en ligne">Solitaire gratuit en ligne</a></li> <li><a href="https://anglais.lemonde.fr/" title="Apprendre l’anglais">Apprendre l’anglais</a></li> <li><a href="https://allemand.lemonde.fr/" title="Apprendre l’allemand">Apprendre l’allemand</a></li> <li><a href="https://italien.lemonde.fr/" title="Apprendre l’italien">Apprendre l’italien</a></li> <li><a href="https://arcade.lemonde.fr/mahjong/" title="Mahjong gratuit">Mahjong gratuit</a></li> </ul> </div> </div> <div> <p>GUIDES D&#039;ACHAT</p> <div> <ul class="wrapper-list-link grid-template-row-5"> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2024/11/20/les-meilleurs-fours-micro-ondes-grill_6405200_5306571.html" title="Les meilleurs fours micro-ondes grill">Les meilleurs fours micro-ondes grill</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2022/07/06/les-meilleurs-reveils-simulateurs-d-aube_6133588_5306571.html" title="Les meilleurs réveils simulateurs d’aube">Les meilleurs réveils simulateurs d’aube</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2024/04/25/les-meilleurs-aspirateurs-balais-sans-fil_6229835_5306571.html" title="Les meilleurs aspirateurs balais sans fil">Les meilleurs aspirateurs balais sans fil</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2018/11/04/le-meilleur-couteau-de-cuisine-pour-les-chefs-comme-pour-les-cuisiniers-amateurs_5378778_5306571.html" title="Les meilleurs couteaux de cuisine">Les meilleurs couteaux de cuisine</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2021/10/07/instax-ou-polaroid-les-meilleurs-appareils-photos-instantanes-en-2021_6097486_5306571.html" title="Les meilleurs appareils photo instantanés">Les meilleurs appareils photo instantanés</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/06/09/les-meilleurs-coussins-de-voyage_6176870_5306571.html" title="Les meilleurs coussins de voyage">Les meilleurs coussins de voyage</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2024/11/28/en-relecture-les-meilleurs-mixeurs-plongeants_6418762_5306571.html" title="Les meilleurs mixeurs plongeants">Les meilleurs mixeurs plongeants</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2022/12/14/les-meilleurs-boucleurs-a-cheveux_6154394_5306571.html" title="Les meilleurs boucleurs à cheveux">Les meilleurs boucleurs à cheveux</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/10/04/les-meilleurs-gaufriers_6192421_5306571.html" title="Les meilleurs gaufriers">Les meilleurs gaufriers</a></li> </ul> </div> </div> <div> <p>Suppléments partenaires</p> <div> <ul class="wrapper-list-link grid-template-row-6"> <li><a href="https://la-beaute-creatrice.lemonde.fr/" title="La beauté créatrice">La beauté créatrice</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/perspectives/" title="Perspectives">Perspectives</a></li> <li><a href="https://www.lemonde.fr/intelligences-numeriques/" title="Intelligences Numériques">Intelligences Numériques</a></li> </ul> </div> </div> <div> <ul class="wrapper-list-link wrapper-list-link-cookie"> <li><a href="#" class="gdpr-cs-parameters-link">Gestion des cookies</a></li> </ul> </div> </div> </div> </li> <li class="Nav__item Nav__item-search"> <a href="https://www.lemonde.fr/recherche/" class="Nav__search icon__search" data-target="recherche" role="button"> <span class="sr-only">Recherche</span> </a> </li> </ul> </div> <div id="nav-mobile" class="Nav__mobile"></div> </nav> </div> <div class="lmd-banners js-lmd-banners"> </div> <main role="main" class="main LeMondeMain main--free "> <div id="dfp-habillage" class="dfp-slot dfp__slot dfp__slot--habillage" data-format="habillage" aria-hidden="true"></div> <div class="dfp__container"><div id="banniere_haute" class="dfp-slot dfp__slot dfp__slot--banniere dfp__slot--banniere-haute adm-ad-loading" data-format="banniere_haute" aria-hidden="true"><div class="loader"></div></div></div> <article class="page page--section"> <section class="zone zone--float"> <header class="page__heading page__heading--authors"> <section class="article__author article__author--posts"> <section class="article__author-description article__author-description--posts"> <h1 class="article__author-identity article__author-identity--posts">Ivan Jablonka</h1> </section> </section> </header> <section class="page__float"> <aside class="page__side-content aside__page-float"> <section class="aside__page old__aside-page aside__page--sitemap"> <section class="friend friend--section "> <div id="pave_haut" class="dfp-slot dfp__slot friend--around dfp__sticky dfp__slot--pave dfp__slot--desktop" data-format="pave_haut" aria-hidden="true"></div> </section> <section id="forecast_widget" class="friend" data-title="Ivan Jablonka"></section> <section class="friend friend--section "> <div class="insert"> <p class="insert__title">Édition du jour</p> <p class="insert__date">Daté du samedi 22 février</p> <img src="data:image/svg+xml,%3Csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' viewBox='0 0 276 201'%3E%3C/svg%3E" data-srcset="/thumbnail/journal/20250222/276/201?5800543" width="276" height="201" class="insert__media" alt=""> <a class="insert__action lmd-btn lmd-btn--l lmd-btn--black" rel="noopener" target="_blank" data-target="jelec-sidebar" href="https://journal.lemonde.fr/">Lire le journal numérique</a> </div> </section> <section class="friend friend--section "> <div class="bizdev-list js-bizdev" data-partner="gymglish"> <div class="bizdev-list__header"> <div class="bizdev-list__header-title">Formations de langues</div> <div class="bizdev-list__header-partner">Avec Gymglish</div> </div> <div class="bizdev-list__content"> <a href="https://anglais.lemonde.fr/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Cours d’anglais</span> </div> </a> <a href="https://espagnol.lemonde.fr/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Cours d’espagnol</span> </div> </a> <a href="https://italien.lemonde.fr/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Cours d’italien</span> </div> </a> <a href="https://allemand.lemonde.fr/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Cours d’allemand</span> </div> </a> <a href="https://progresser-orthographe.lemonde.fr/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Cours d’orthographe</span> </div> </a> <a href="https://www.gymglish.com/gymglish/shop/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Découvrez nos offres</span> </div> </a> <a href="https://www.gymglish.com/gymglish/shop/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Offrez un cours de langue</span> </div> </a> <a href="https://langues.lemonde.fr/" class="bizdev-list__link-to-all"> Tous nos cours de langues <span class="bizdev-list__link-arrow"></span> </a> </div> </div> </section> <section class="friend friend--section "> <div id="pave_bas" class="dfp-slot dfp__slot friend--around dfp__sticky dfp__slot--pave dfp__slot--desktop dfp-unloaded" data-format="pave_bas" aria-hidden="true"></div> </section> <section class="friend friend--section "> <div class="bizdev-list js-bizdev" data-partner="jeux_gratuit_KR3M"> <div class="bizdev-list__header"> <div class="bizdev-list__header-title">Jeux gratuits d’arcade</div> <div class="bizdev-list__header-partner">Avec KR3M</div> </div> <div class="bizdev-list__content"> <a href="https://arcade.lemonde.fr/solitaire/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Solitaire gratuit en ligne</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/sudoku/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Sudoku gratuit en ligne</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/mahjong/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Mahjong gratuit</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/bubble-shooter/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Bubble Shooter</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/snake/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Snake</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/sudoku/difficile/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Sudoku difficile</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/echecs/" class="bizdev-list__code"> <div class="bizdev-list__code-text"> <span class="bizdev-list__code-bold">Jouer aux échecs en ligne</span> </div> </a> <a href="https://arcade.lemonde.fr/" class="bizdev-list__link-to-all"> Tous nos jeux gratuits <span class="bizdev-list__link-arrow"></span> </a> </div> </div> </section> </section> </aside> <section id="river" class="page__content river river--medium river--rubrique river--solo river--en-continu"> <h2 class="river__title"> Ses publications </h2> <div class=""> <div class="thread"> <section class="teaser teaser--inline-picture "> <figure class="teaser__figure teaser__figure--page"> <picture class="teaser__picture teaser__picture--3-2"> <source data-srcset="https://img.lemde.fr/2025/01/21/0/0/5500/3666/780/520/60/0/7fc7aaf_ftp-import-images-1-ql70wu6gxheo-2025-01-21t191157z-283034796-rc2becasy4l4-rtrmadp-3-usa-trump-pardons.JPG" media="(min-width: 576px)"> <img class="teaser__media" width="110" height="74" data-src="https://img.lemde.fr/2025/01/21/0/0/5500/3666/110/73/60/0/7fc7aaf_ftp-import-images-1-ql70wu6gxheo-2025-01-21t191157z-283034796-rc2becasy4l4-rtrmadp-3-usa-trump-pardons.JPG" alt=""> <noscript> <img class="teaser__media" width="110" height="74" src="https://img.lemde.fr/2025/01/21/0/0/5500/3666/110/73/60/0/7fc7aaf_ftp-import-images-1-ql70wu6gxheo-2025-01-21t191157z-283034796-rc2becasy4l4-rtrmadp-3-usa-trump-pardons.JPG" alt=""> </noscript> </picture> </figure> <a class="teaser__link" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2025/02/12/ivan-jablonka-historien-l-agenda-du-trumpisme-uvre-a-une-contre-revolution-masculiniste_6543988_3232.html"> <span class="teaser__kicker teaser__kicker--premium">Tribune</span> <span class="icon__premium"><span class="sr-only">Article réservé à nos abonnés </span></span> <h3 class="teaser__title">Ivan Jablonka, historien : « L’agenda du trumpisme œuvre à une contre-révolution masculiniste »</h3> <p class="teaser__desc">Avec le second mandat de Donald Trump s’ouvre une nouvelle ère associant le virilisme au nationalisme et à la violence, dans un esprit de revanche dirigé contre les conquêtes féministes des cinquante dernières années, affirme l’écrivain dans une tribune au « Monde ».</p> </a> <p class="meta__publisher meta--page"> <span class="meta__date">Publié le 12 février 2025 à 19h00, modifié le 13 février 2025 à 05h33</span> <a class="article__author-link" href="/signataires/ivan-jablonka/"> <span class="meta__author meta__author--page">Ivan Jablonka</span> </a> </p> </section> </div> <div class="thread"> <section class="teaser teaser--inline-picture "> <figure class="teaser__figure teaser__figure--page"> <picture class="teaser__picture teaser__picture--3-2"> <source data-srcset="https://img.lemde.fr/2023/09/28/251/838/1478/985/780/520/60/0/7524f92_1695911220527-000-arp1248999.jpg" media="(min-width: 576px)"> <img class="teaser__media" width="110" height="74" data-src="https://img.lemde.fr/2023/09/28/251/838/1478/985/110/73/60/0/7524f92_1695911220527-000-arp1248999.jpg" alt=""> <noscript> <img class="teaser__media" width="110" height="74" src="https://img.lemde.fr/2023/09/28/251/838/1478/985/110/73/60/0/7524f92_1695911220527-000-arp1248999.jpg" alt=""> </noscript> </picture> </figure> <a class="teaser__link" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2023/09/30/ivan-jablonka-aujourd-hui-le-spectre-de-pierre-goldman-nous-murmure-cent-questions_6191720_3232.html"> <span class="teaser__kicker teaser__kicker--premium">Tribune</span> <span class="icon__premium"><span class="sr-only">Article réservé à nos abonnés </span></span> <h3 class="teaser__title">Ivan Jablonka, historien : « Aujourd’hui, le spectre de Pierre Goldman nous murmure cent questions »</h3> <p class="teaser__desc">Avec son film « Le Procès Goldman », Cédric Kahn fait resurgir le fantôme du militant d’extrême gauche, braqueur et écrivain. Au-delà du mythe du « délinquant en guerre contre la société », l’historien s’interroge, dans une tribune au « Monde », sur la fascination de la gauche française des années 1970 pour ce type de figures et sa légitimation de la violence politique.</p> </a> <p class="meta__publisher meta--page"> <span class="meta__date">Publié le 30 septembre 2023 à 08h00, modifié le 30 septembre 2023 à 13h09</span> <a class="article__author-link" href="/signataires/ivan-jablonka/"> <span class="meta__author meta__author--page">Ivan Jablonka</span> </a> </p> </section> </div> <div class="thread"> <section class="teaser teaser--inline-picture "> <figure class="teaser__figure teaser__figure--page"> <picture class="teaser__picture teaser__picture--3-2"> <source data-srcset="https://img.lemde.fr/2017/07/20/18/0/960/640/780/520/60/0/dd4ce6c_13777-nrmz57.lqps49ggb9.jpg" media="(min-width: 576px)"> <img class="teaser__media" width="110" height="74" data-src="https://img.lemde.fr/2017/07/20/18/0/960/640/110/73/60/0/dd4ce6c_13777-nrmz57.lqps49ggb9.jpg" alt=""> <noscript> <img class="teaser__media" width="110" height="74" src="https://img.lemde.fr/2017/07/20/18/0/960/640/110/73/60/0/dd4ce6c_13777-nrmz57.lqps49ggb9.jpg" alt=""> </noscript> </picture> </figure> <a class="teaser__link" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2017/07/20/jusqu-a-preuve-du-contraire_5163050_3232.html"> <span class="teaser__kicker teaser__kicker--premium">Tribune</span> <span class="icon__premium"><span class="sr-only">Article réservé à nos abonnés </span></span> <h3 class="teaser__title">Jusqu’à preuve du contraire, par Ivan Jablonka</h3> <p class="teaser__desc">La vérité si je mens (1/6). Comment affronte-t-on la vérité dans l’exercice de son métier ? Nous avons demandé à six personnalités d’y réfléchir. Cette semaine, l’historien Ivan Jablonka.</p> </a> <p class="meta__publisher meta--page"> <span class="meta__date">Publié le 20 juillet 2017 à 16h59, modifié le 02 août 2017 à 16h37</span> <a class="article__author-link" href="/signataires/ivan-jablonka/"> <span class="meta__author meta__author--page">Ivan Jablonka</span> </a> </p> </section> </div> </div> </section> </section> </section> </article> <div id="banniere_basse" class="dfp-slot dfp__slot dfp__slot--banniere dfp-unloaded" data-format="banniere_basse" aria-hidden="true"></div> </main> <footer id="footer" class="footer footer--free"> <section class="zone zone--footer old__zone"> <section class="footer__main"> <section class="footer__top"> <section class="footer__category-container"> <section class="footer__category footer__category-services js-footer-category"> <h3 class="footer__category-title">Services Le Monde</h3> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://boutique.lemonde.fr/" >Boutique Le Monde</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://ateliers.lemonde.fr/" >Les ateliers du Monde</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/memorable/tester-et-ameliorer-sa-memoire" >Mémorable : travailler sa mémoire</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://jeux.lemonde.fr/mots-croises" >Mots croisés</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://jeux.lemonde.fr/sudoku" >Sudokus</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/resultats-elections/" >Résultats des élections législatives 2024</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/education/" >Education</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/m-gastronomie/" >Gastronomie</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/syndication/" >Réutiliser nos contenus</a></li> </ul> </section> <section class="footer__category footer__category-guides js-footer-category"> <h3 class="footer__category-title">Guides d'achat Le Monde</h3> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2024/04/05/les-meilleurs-robots-patissiers_6226175_5306571.html" >Les meilleurs robots pâtissiers</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/09/08/les-meilleurs-robots-aspirateurs-laveurs_6188403_5306571.html" >Les meilleurs robots aspirateurs laveurs</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2022/11/23/les-meilleurs-jeux-de-societe-pour-adultes_6151232_5306571.html" >Jeux de société pour adultes</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/10/17/le-meilleur-antivol-pour-velo_6195018_5306571.html" >Le meilleur antivol pour vélo</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/11/24/les-meilleures-friteuses-sans-huile_6202128_5306571.html" >Les meilleures friteuses sans huile</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/guides-d-achat/article/2023/01/26/les-meilleures-imprimantes-laser_6159425_5306571.html" >Les meilleures imprimantes laser</a></li> </ul> </section> <section class="footer__category footer__category-international js-footer-category"> <h3 class="footer__category-title">Le Monde à l'international</h3> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/en/" >Le Monde in English</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/algerie/" >Algérie</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/belgique/" >Belgique</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/canada/" >Canada</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/cote-d-ivoire/" >Côte d’Ivoire</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/mali/" >Mali</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/maroc/" >Maroc</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/senegal/" >Sénégal</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/suisse/" >Suisse</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/tunisie/" >Tunisie</a></li> </ul> </section> <section class="footer__category footer__category-partners js-footer-category"> <h3 class="footer__category-title">Services Partenaires</h3> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/le-monde-services/article/2024/04/26/les-partenaires-du-monde_6230133_447.html" >Nos partenaires</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://jardinage.lemonde.fr/" >Découvrir le jardinage</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://paroles2chansons.lemonde.fr/" >Hits du moment</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://arcade.lemonde.fr/mahjong-solitaire/" >Mahjong solitaire gratuit</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://arcade.lemonde.fr/" >Jeux gratuits d’arcade</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://arcade.lemonde.fr/bubble-shooter/" >Bubble Shooter</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/annonces-legales/list" >Consulter les annonces légales</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://about.pressreader.com/hotels/le-monde/?utm_campaign=hospitality-le-monde&utm_source=le-monde&utm_medium=footer" >Le Monde pour les hôtels</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.arsmundi.de/" >Art et objets avec Ars Mundi</a></li> </ul> </section> <section class="footer__category footer__category-sites js-footer-category"> <h3 class="footer__category-title">Sites du groupe</h3> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/le-monde-evenements/" rel="noopener" target="_blank">Le Monde Evènements</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.courrierinternational.com/" rel="noopener" target="_blank">Courrier International</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.telerama.fr/" rel="noopener" target="_blank">Télérama</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lavie.fr/" rel="noopener" target="_blank">La Vie</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.huffingtonpost.fr/" rel="noopener" target="_blank">Le HuffPost</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.nouvelobs.com/" rel="noopener" target="_blank">Le Nouvel Obs</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.monde-diplomatique.fr/" rel="noopener" target="_blank">Le Monde diplomatique</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://sdllemonde.fr/" rel="noopener" target="_blank">La société des lecteurs du Monde</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/qui-sommes-nous/article/2007/11/17/talents-un-site-d-emploi-coedite-par-le-monde-interactif-et-telerama_978404_3386.html" >Talents</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://ensecurite.sourcesure.eu/" rel="noopener" target="_blank">Source Sûre</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/le-club-de-l-economie/" >Le Club de l’économie</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://mpublicite.fr/" rel="noopener" target="_blank">M Publicité</a></li> <li class="footer__bullet"><a class="footer__link" href="https://carnet.lemonde.fr/annonce" rel="noopener" target="_blank">Le carnet du Monde</a></li> </ul> </section> </section> <section class="footer__middle"> <section class="footer__cta"> <p class="footer__title">Newsletters du monde</p> <a class="footer__link footer__link--cta" href="/newsletters/" > <span class="footer__icon icon__newsletter-footer"></span> Recevoir les newsletters du Monde </a> </section> <section class="footer__cta"> <p class="footer__title">Applications Mobiles</p> <section class="footer__apps"> <span class="footer__icon icon__apps"></span> <ul class="footer__links footer__links--apps"> <li class="footer__bullet footer__bullet--apps"><a class="footer__link footer__link--apps" href="https://www.lemonde.fr/applications-groupe/lemonde/ios/iphone/">Sur iPhone</a></li> <li class="footer__bullet footer__bullet--apps"><a class="footer__link footer__link--apps" href="https://www.lemonde.fr/applications-groupe/lemonde/android/smartphone/">Sur Android</a></li> </ul> </section> </section> <section class="footer__cta"> <p class="footer__title"> Abonnement </p> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://www.lemonde.fr/archives-du-monde/" > <span class="footer__icon icon__archive"></span> Archives du Monde </a> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://abo.lemonde.fr/" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__subscribe"></span> S’abonner / Se désabonner </a> <a class="footer__link footer__link--cta js-footer-login" href="https://secure.lemonde.fr/sfuser/connexion" > <span class="footer__icon icon__connexion"></span> Se connecter </a> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://journal.lemonde.fr/" > <span class="footer__icon icon__journal"></span> Consulter le Journal du jour </a> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://evenements-abonnes.lemonde.fr/" rel="noopener" target="_blank"> Évenements abonnés </a> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://www.lemonde.fr/jeux-abonnes/" > Jeux-concours abonnés </a> <a class="footer__link footer__link--cta" href="https://www.lemonde.fr/faq/?thematic=contacter" rel="noopener" target="_blank"> Contacter Le Monde </a> </section> </section> <section class="footer__category footer__category-legales"> <input type="checkbox" tabindex="-1" name="footer__toggle" class="footer__category-checkbox" id="infos-legales"> <label for="infos-legales" class="footer__category-label"> <h3 class="footer__category-title">Informations légales le Monde</h3> </label> <ul class="footer__links"> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link" href="https://moncompte.lemonde.fr/mentions-legales" rel="noopener" target="_blank"> Mentions légales </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link" href="https://moncompte.lemonde.fr/cgv" rel="noopener" target="_blank"> Conditions générales </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/actualite-medias/article/2010/11/03/la-charte-d-ethique-et-de-deontologie-du-groupe-le-monde_1434737_3236.html" rel="noopener" target="_blank"> Charte du Groupe </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/confidentialite/" rel="noopener" target="_blank"> Politique de confidentialité </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/faq/" rel="noopener" target="_blank"> Aide (FAQ) </a> </li> </ul> </section> </section> </section> <section class="footer__mandatory"> <h3 class="footer__title">Informations légales le Monde</h3> <ul class="footer__links footer__links--list"> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list " href="https://moncompte.lemonde.fr/mentions-legales" > Mentions légales </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list " href="https://www.lemonde.fr/actualite-medias/article/2010/11/03/la-charte-d-ethique-et-de-deontologie-du-groupe-le-monde_1434737_3236.html" > Charte du Groupe </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list " href="https://www.lemonde.fr/confidentialite/" > Politique de confidentialité </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list gdpr-cs-parameters-link" href="/#" > Gestion des cookies </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list " href="https://moncompte.lemonde.fr/cgv" rel="noopener" target="_blank"> Conditions générales </a> </li> <li class="footer__bullet"> <a class="footer__link footer__link--list " href="https://www.lemonde.fr/faq/" rel="noopener" target="_blank"> Aide (FAQ) </a> </li> </ul> </section> <section class="footer__bottom"> <p class="footer__title">Suivez Le Monde</p> <section class="footer__social"> <ul class="footer__links footer__links--social"> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.facebook.com/lemonde.fr" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__facebook--footer"></span> Facebook </a> </li> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.youtube.com/user/LeMonde" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__youtube"></span> Youtube </a> </li> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.instagram.com/lemondefr/?hl=fr" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__instagram icon__instagram--footer"></span> Instagram </a> </li> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.snapchat.com/discover/Le-Monde/8843708388" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__snapchat"></span> Snapchat </a> </li> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.tiktok.com/@lemondefr" rel="noopener" target="_blank"> <span class="footer__icon icon__tiktok"></span> TikTok </a> </li> <li class="footer__bullet footer__bullet--social"> <a class="footer__link" href="https://www.lemonde.fr/actualite-medias/article/2019/08/12/les-flux-rss-du-monde-fr_5498778_3236.html" > <span class="footer__icon icon__rss"></span> Fils RSS </a> </li> </ul> </section> </section> </section> </footer> <script type="application/ld+json">{"@context":"http:\/\/schema.org","@type":"ItemList","url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/ivan-jablonka\/","description":"Ivan Jablonka","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":0,"url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/idees\/article\/2025\/02\/12\/ivan-jablonka-historien-l-agenda-du-trumpisme-uvre-a-une-contre-revolution-masculiniste_6543988_3232.html"},{"@type":"ListItem","position":1,"url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/idees\/article\/2023\/09\/30\/ivan-jablonka-aujourd-hui-le-spectre-de-pierre-goldman-nous-murmure-cent-questions_6191720_3232.html"},{"@type":"ListItem","position":2,"url":"https:\/\/www.lemonde.fr\/idees\/article\/2017\/07\/20\/jusqu-a-preuve-du-contraire_5163050_3232.html"}]}</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"http:\/\/schema.org","@type":"BreadcrumbList","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"A la une","item":{"@type":"Thing","@id":"https:\/\/www.lemonde.fr\/"}},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Ivan Jablonka","item":{"@type":"Thing","@id":"https:\/\/www.lemonde.fr\/ivan-jablonka\/"}}]}</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"NewsMediaOrganization","name":"Le Monde","url":"https:\/\/www.lemonde.fr","logo":"https:\/\/asset.lemde.fr\/medias\/img\/social-network\/default.png","sameAs":["https:\/\/www.facebook.com\/lemonde.fr","https:\/\/twitter.com\/lemondefr","https:\/\/www.instagram.com\/lemondefr\/","https:\/\/www.youtube.com\/user\/LeMonde","https:\/\/www.linkedin.com\/company\/le-monde\/"]}</script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/common.b61386c33110162b.js" async="1"></script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/en_continu.5f25173e79e875ce.js" async="true"></script> <div id="overlay" class="overlay"></div> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="ads" data-gdpr-src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/ads.fc76881366e353c0.js" async="1"></script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/8fa6e88429e04299.f059fa8ec986ac03df57567f05271c8fa274e8cf.js" async="1"></script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="analytics" data-gdpr-src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/anltcs.ec4139cf117d2695.js" async="1"></script> <script src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/forecast.d34bc898744b0326.js" async="1"></script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="personalization" data-gdpr-src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/survey.e9b89561e2bc9db2.js" async="1"></script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="mediaPlatforms" data-gdpr-src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/scls.8ff99de0cc88f607.js" async="1"></script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="analytics" data-gdpr-src="https://news.google.com/swg/js/v1/swg.js" async="1" subscriptions-control="manual"></script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="personalization" data-gdpr-src="https://www.lemonde.fr/bucket/resources/front/js/batch_push.58df4eb1a5efe79c.js" async="1"></script> <script>var ADS_CONFIG = {"adUnit":"\/128139881\/LM_lemonde\/divers\/divers\/rg","targets":{"keywords":"divers","rub":"divers","rubriques":[]}}</script> <script type="text/plain" data-gdpr-purposes="ads" data-gdpr-src="https://boot.pbstck.com/v1/adm/ff68074f-eb4e-4535-b869-407a1c8fdd7d" async="1"></script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10