CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ruhrgebied - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"90349314-9b04-4e0f-af24-0d2b0f8dba2a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ruhrgebied","wgTitle":"Ruhrgebied","wgCurRevisionId":68138535,"wgRevisionId":68138535,"wgArticleId":18578,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2011","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds mei 2023","Wikipedia:Gesproken Wikipedia","Streek in Duitsland","Geografie van Noordrijn-Westfalen"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ruhrgebied","wgRelevantArticleId":18578,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q151993","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser": false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/Lage_des_Ruhrgebiets.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1595"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/Lage_des_Ruhrgebiets.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1064"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="851"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ruhrgebied - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebied"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebied"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ruhrgebied rootpage-Ruhrgebied skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Ruhrgebied" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Ruhrgebied" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Ruhrgebied" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Ruhrgebied" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Naam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Naam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Naam</span> </div> </a> <ul id="toc-Naam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Administratieve_indeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Administratieve_indeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Administratieve indeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Administratieve_indeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Steden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Steden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Steden</span> </div> </a> <ul id="toc-Steden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Industriële_ontwikkeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Industriële_ontwikkeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Industriële ontwikkeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Industriële_ontwikkeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gevolgen_van_de_Eerste_en_Tweede_Wereldoorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gevolgen_van_de_Eerste_en_Tweede_Wereldoorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Gevolgen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Gevolgen_van_de_Eerste_en_Tweede_Wereldoorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kolen-_en_staalcrisis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kolen-_en_staalcrisis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Kolen- en staalcrisis</span> </div> </a> <ul id="toc-Kolen-_en_staalcrisis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ruimtelijke_structurering" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ruimtelijke_structurering"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Ruimtelijke structurering</span> </div> </a> <ul id="toc-Ruimtelijke_structurering-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Problemen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Problemen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Problemen</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Problemen-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Problemen-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Problemen-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Overschot_aan_industrieel_gebied" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overschot_aan_industrieel_gebied"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Overschot aan industrieel gebied</span> </div> </a> <ul id="toc-Overschot_aan_industrieel_gebied-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Milieuvervuiling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Milieuvervuiling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Milieuvervuiling</span> </div> </a> <ul id="toc-Milieuvervuiling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Woon-_en_werkfunctie_door_elkaar_heen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Woon-_en_werkfunctie_door_elkaar_heen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Woon- en werkfunctie door elkaar heen</span> </div> </a> <ul id="toc-Woon-_en_werkfunctie_door_elkaar_heen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cultuurhistorie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cultuurhistorie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Cultuurhistorie</span> </div> </a> <ul id="toc-Cultuurhistorie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wetenswaardigheden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wetenswaardigheden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Wetenswaardigheden</span> </div> </a> <ul id="toc-Wetenswaardigheden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ruhrgebied</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 77 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-77" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">77 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebied" title="Ruhrgebied – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Ruhrgebied" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebiet" title="Ruhrgebiet – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Ruhrgebiet" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="حوض الرور – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حوض الرور" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="رور – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="رور" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Rur_regionu" title="Rur regionu – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Rur regionu" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Рурская вобласць – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Рурская вобласць" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Рурска област – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Рурска област" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%B0" title="রুর – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রুর" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Ruhr_(takad)" title="Ruhr (takad) – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Ruhr (takad)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Regi%C3%B3_del_Ruhr" title="Regió del Ruhr – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Regió del Ruhr" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%D9%88%D8%B1" title="ڕور – Soranî" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕور" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Soranî" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Por%C3%BA%C5%99%C3%AD" title="Porúří – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Porúří" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ardal_y_Ruhr" title="Ardal y Ruhr – Welsh" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ardal y Ruhr" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Welsh" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Ruhr-distriktet" title="Ruhr-distriktet – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Ruhr-distriktet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebiet" title="Ruhrgebiet – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Ruhrgebiet" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BF%CE%B9%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A1%CE%BF%CF%85%CF%81" title="Κοιλάδα του Ρουρ – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Κοιλάδα του Ρουρ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Ruhr" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ruhr-regiono" title="Ruhr-regiono – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ruhr-regiono" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Regi%C3%B3n_del_Ruhr" title="Región del Ruhr – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Región del Ruhr" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Ruhri_linnastu" title="Ruhri linnastu – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Ruhri linnastu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="منطقه رور – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="منطقه رور" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Ruhrin_alue" title="Ruhrin alue – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Ruhrin alue" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Ruhr_(r%C3%A9gion)" title="Ruhr (région) – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Ruhr (région)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Metropoolregiuun_Ruhr" title="Metropoolregiuun Ruhr – Noord-Fries" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Metropoolregiuun Ruhr" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Noord-Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebiet" title="Ruhrgebiet – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ruhrgebiet" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%91%D7%9C_%D7%94%D7%A8%D7%95%D7%94%D7%A8" title="חבל הרוהר – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="חבל הרוהר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B0" title="रूर – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रूर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ruhr-vid%C3%A9k" title="Ruhr-vidék – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ruhr-vidék" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8C%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Ռուր – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ռուր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Region_del_Ruhr" title="Region del Ruhr – Interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Region del Ruhr" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Regiono_di_Ruhr" title="Regiono di Ruhr – Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Regiono di Ruhr" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – IJslands" lang="is" hreflang="is" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="IJslands" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Regione_della_Ruhr" title="Regione della Ruhr – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Regione della Ruhr" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%AB%E5%9C%B0%E6%96%B9" title="ルール地方 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ルール地方" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="რურის რეგიონი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რურის რეგიონი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A3%A8%EB%A5%B4" title="루르 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="루르" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Ruhrpott" title="Ruhrpott – Kölsch" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Ruhrpott" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Kölsch" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80_%D0%BA%D3%A9%D0%BC%D2%AF%D1%80_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%B9%D0%BD%D0%B8" title="Рур көмүр бассейни – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Рур көмүр бассейни" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Regio_Rurana" title="Regio Rurana – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Regio Rurana" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Ruhr_(region)" title="Ruhr (region) – Lombardisch" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Ruhr (region)" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombardisch" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/R%C5%ABro_sritis" title="Rūro sritis – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Rūro sritis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/R%C5%ABras_apgabals" title="Rūras apgabals – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rūras apgabals" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80" title="Рур – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Рур" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B0" title="रूर – Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="रूर" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B0%E1%80%B8%E1%80%9D%E1%80%AB%E1%80%B8%E1%80%94%E1%80%9A%E1%80%BA" title="ရူးဝါးနယ် – Birmaans" lang="my" hreflang="my" data-title="ရူးဝါးနယ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birmaans" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Ruhromr%C3%A5det" title="Ruhrområdet – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Ruhrområdet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Ruhromr%C3%A5det" title="Ruhrområdet – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Ruhrområdet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%82%E0%A8%86" title="ਰੂਆ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੂਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zag%C5%82%C4%99bie_Ruhry" title="Zagłębie Ruhry – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Zagłębie Ruhry" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Vale_do_Ruhr" title="Vale do Ruhr – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Vale do Ruhr" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Regiunea_Ruhr" title="Regiunea Ruhr – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Regiunea Ruhr" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Рурская область – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Рурская область" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Zona_da_Ruhr_(Girm%C3%A0nia)" title="Zona da Ruhr (Girmània) – Siciliaans" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Zona da Ruhr (Girmània)" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Siciliaans" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Schots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Schots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DA%BE%D8%B1" title="رھر – Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="رھر" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Ruhr_Area" title="Ruhr Area – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Ruhr Area" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Por%C3%BArie" title="Porúrie – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Porúrie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Porurje" title="Porurje – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Porurje" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Рурска област – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рурска област" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Ruhrgebiet" title="Ruhrgebiet – Saterfries" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Ruhrgebiet" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterfries" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ruhromr%C3%A5det" title="Ruhrområdet – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ruhrområdet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B0%E0%AF%82%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="ரூர் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="ரூர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="รัวร์ – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="รัวร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Ruhr_b%C3%B6lgesi" title="Ruhr bölgesi – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Ruhr bölgesi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%80%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%B5%D0%B3%D1%96%D0%BE%D0%BD" title="Рурський регіон – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Рурський регіон" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="رور – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="رور" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ruhr" title="Ruhr – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Ruhr" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%B2%81%E5%B0%94%E5%8C%BA" title="鲁尔区 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="鲁尔区" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%98" title="რურიშ რეგიონი – Mingreels" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რურიშ რეგიონი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingreels" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%B2%81%E5%B0%94%E5%8C%BA" title="鲁尔区 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鲁尔区" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q151993#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ruhrgebied" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Ruhrgebied" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ruhrgebied"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ruhrgebied"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Ruhrgebied" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Ruhrgebied" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&oldid=68138535" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Ruhrgebied&id=68138535&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FRuhrgebied"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FRuhrgebied"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Ruhrgebied"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Ruhrgebied&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Ruhrgebiet" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q151993" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-gesproken_wiki" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><div style="font-size:87%;" title="Klik op de startbutton om de geluidsopname van het artikel te starten"><span style="cursor:help; border-bottom: 1px dotted #555555;" title="Door op de afspeelknop te klikken kunt u dit artikel beluisteren. Na het opnemen kan het artikel gewijzigd zijn, waardoor de tekst van de opname wellicht verouderd is.">Beluister</span> <span class="gesproken_wiki_player" style="display:inline-block; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="80" style="width:80px;" data-durationhint="1015" data-mwtitle="Nl-Ruhrgebied-article.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bf/Nl-Ruhrgebied-article.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/bf/Nl-Ruhrgebied-article.ogg/Nl-Ruhrgebied-article.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /></audio></span></span></span> (<a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nl-Ruhrgebied-article.ogg" class="extiw" title="commons:File:Nl-Ruhrgebied-article.ogg">info</a>)</div> </div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <caption class="notheme" style="font-size:large; margin-bottom:0.5em;"><b>Ruhrgebied</b><br />Ruhrgebiet </caption> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="text-align:center;" colspan="2">Streek in <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van Duitsland"><img alt="Vlag van Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/20px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/30px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/40px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a></span> </th></tr> <tr> <td style="background:white; color:inherit;" class="center" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Lage_des_Ruhrgebiets.png" class="mw-file-description" title="Locatie in Duitsland"><img alt="Locatie in Duitsland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/09/Lage_des_Ruhrgebiets.png" decoding="async" width="200" height="266" class="mw-file-element" data-file-width="176" data-file-height="234" /></a></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Situering </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Deelstaten_van_Duitsland" title="Deelstaten van Duitsland">Deelstaat</a> </th> <td><span class="nowrap"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg" class="mw-file-description" title="Vlag van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen"><img alt="Vlag van de Duitse deelstaat Noordrijn-Westfalen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg/20px-Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg/30px-Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg/40px-Flag_of_North_Rhine-Westphalia.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="480" /></a></span> <a href="/wiki/Noordrijn-Westfalen" title="Noordrijn-Westfalen">Noordrijn-Westfalen</a></span> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Geografische_co%C3%B6rdinaten" title="Geografische coördinaten">Coördinaten</a> </th> <td><span class="coordinates plainlinks"><span id="text_coordinates"><a class="external text" href="https://geohack.toolforge.org/geohack.php?language=nl&params=51_30_N_7_30_E_type:city_scale:25000&pagename=Ruhrgebied">51°30'NB, 7°30'OL</a></span></span> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Algemeen </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Oppervlakte" title="Oppervlakte">Oppervlakte</a> </th> <td>4.435 km² </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Bevolking" title="Bevolking">Inwoners</a> <br /><small class="nowrap">(2016)</small> </th> <td>5.300.000 <br />(1.195 inw./km²) </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Overig </th></tr> <tr> <th>Website </th> <td><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.rvr-online.de/">http://www.rvr-online.de/</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" colspan="2">Foto's </th></tr> <tr> <td class="ta-center" style="padding:0;" colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Ruhr_area-administration.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/266px-Ruhr_area-administration.png" decoding="async" width="266" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/399px-Ruhr_area-administration.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/532px-Ruhr_area-administration.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="593" /></a></span> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" colspan="2"> <table style="border-collapse:collapse;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Duitsland" title="Portaal:Duitsland">Duitsland</a></b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Stadtpanorama_Dortmund.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Stadtpanorama_Dortmund.jpg/260px-Stadtpanorama_Dortmund.jpg" decoding="async" width="260" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Stadtpanorama_Dortmund.jpg/390px-Stadtpanorama_Dortmund.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Stadtpanorama_Dortmund.jpg/520px-Stadtpanorama_Dortmund.jpg 2x" data-file-width="1788" data-file-height="1534" /></a><figcaption> <a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a> is de grootste stad van het Ruhrgebied.</figcaption></figure> <p>Het <b>Ruhrgebied</b> is een sterk geïndustrialiseerde regio in de Duitse deelstaat <a href="/wiki/Noordrijn-Westfalen" title="Noordrijn-Westfalen">Noordrijn-Westfalen</a> met ongeveer 5,3 miljoen inwoners, verdeeld over 11 grote steden en 42 kleinere gemeenschappen. De belangrijkste plaatsen zijn <a href="/wiki/Duisburg" title="Duisburg">Duisburg</a>, <a href="/wiki/Essen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Essen (Noordrijn-Westfalen)">Essen</a>, <a href="/wiki/Bochum" title="Bochum">Bochum</a>, <a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a>, <a href="/wiki/Gelsenkirchen" title="Gelsenkirchen">Gelsenkirchen</a>, <a href="/wiki/Oberhausen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)">Oberhausen</a> en <a href="/wiki/Hamm_(Noordrijn-Westfalen)" title="Hamm (Noordrijn-Westfalen)">Hamm</a>. Veel van deze steden zijn aan elkaar gegroeid. Het gebied wordt grofweg omsloten door de <a href="/wiki/Rijn" title="Rijn">Rijn</a> in het westen, de <a href="/wiki/Ruhr" title="Ruhr">Ruhr</a> in het zuiden en de <a href="/wiki/Lippe_(rivier)" title="Lippe (rivier)">Lippe</a> in het noorden. In het oosten heeft het geen natuurlijke grens. </p><p>Tijdens de <a href="/wiki/Industri%C3%ABle_revolutie" title="Industriële revolutie">industriële revolutie</a> groeide het Ruhrgebied uit tot een van de grootste industriegebieden in <a href="/wiki/Europa_(werelddeel)" title="Europa (werelddeel)">Europa</a>. In eerste instantie waren er vooral <a href="/wiki/Steenkool" title="Steenkool">steenkoolmijnen</a> en <a href="/wiki/Staal_(legering)" title="Staal (legering)">staalindustrie</a>. Later kwamen er andere industrietakken bij, zoals <a href="/wiki/Machinebouw" class="mw-redirect" title="Machinebouw">machinebouw</a> en <a href="/wiki/Elektronica" title="Elektronica">elektronica</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naam">Naam</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Naam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Naam"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg/260px-Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg/390px-Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg/520px-Bergerdenkmal_Witten_Aussicht.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ruhr" title="Ruhr">Ruhr</a>, de rivier in Dortmund en Herdecke.</figcaption></figure> <p>Het gebied is vernoemd naar de Ruhr, een <a href="/wiki/Zijrivier" title="Zijrivier">zijrivier</a> die bij Duisburg de Rijn instroomt. Deze rivier stroomt ten oosten van de Rijn.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>noten 1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hoewel de naam 'Ruhrgebied' anders doet vermoeden, vormt het gebied geen geografische of bestuurlijke eenheid. </p><p>Andere namen zijn Ruhrpott, Ruhrrevier, Kohlenpott of Metropole Ruhr. In het Nederlands is ook de aanduiding Roergebied gebruikelijk, maar die naam wordt ook gebruikt voor een Nederlandse streek rond een andere rivier: de <a href="/wiki/Roer_(rivier)" title="Roer (rivier)">Roer</a>. Veelal wordt daarvoor de naam <i>Roerdal</i> gebruikt. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Administratieve_indeling">Administratieve indeling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Administratieve indeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Administratieve indeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Ruhrgebied lag tijdens de <a href="/wiki/Pruisen" title="Pruisen">Pruisische</a> <a href="/wiki/Hegemonie" title="Hegemonie">hegemonie</a> half in de provincie <a href="/wiki/Rijnprovincie" title="Rijnprovincie">Rijnland</a> en half in <a href="/wiki/Westfalen_(provincie)" title="Westfalen (provincie)">Westfalen</a>. Essen ligt nog in het Rijnland, de buurstad Bochum in Westfalen. </p><p>Ook na de oprichting van <a href="/wiki/Noordrijn-Westfalen" title="Noordrijn-Westfalen">Noordrijn-Westfalen</a> in 1946 bleef het gebied administratief verdeeld. Het westelijk Ruhrgebied valt onder <a href="/wiki/Regierungsbezirk_D%C3%BCsseldorf" title="Regierungsbezirk Düsseldorf">Regierungsbezirk Düsseldorf</a> en behoort daarmee tot het <a href="/wiki/Landschaftsverband_Rheinland" class="mw-redirect" title="Landschaftsverband Rheinland">Landschaftsverband Rheinland</a>. Het noordelijk deel valt onder <a href="/wiki/Regierungsbezirk_M%C3%BCnster" title="Regierungsbezirk Münster">Regierungsbezirk Münster</a>, het zuidoosten onder <a href="/wiki/Regierungsbezirk_Arnsberg" title="Regierungsbezirk Arnsberg">Regierungsbezirk Arnsberg</a>, beide deel uitmakend van <a href="/w/index.php?title=Landschaftsverband_Westfalen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Landschaftsverband Westfalen (de pagina bestaat niet)">Landschaftsverband Westfalen</a>. De Noordrijn-Westfaalse regering onder <a href="/wiki/J%C3%BCrgen_R%C3%BCttgers" title="Jürgen Rüttgers">Jürgen Rüttgers</a> (2005-2010) had plannen om het Ruhrgebied tot één Regierungsbezirk te maken, naast de Regierungsbezirke Rijnland en Westfalen (drie Bezirke in plaats van de huidige vijf).<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 21 mei 2011 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> </p><p>Er bestaat een <a href="/w/index.php?title=Regionalverband_Ruhr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regionalverband Ruhr (de pagina bestaat niet)">Regionalverband Ruhr</a> (RVR) als samenwerkingsverband van de gemeenten in het gebied. De RVR werkt mee bij de plannen voor ruimtelijke ordening en heeft vooral de marketing van het Ruhrgebied in zijn takenpakket. Deelnemers zijn: </p> <ul><li>de <a href="/wiki/Kreisfreie_Stadt" title="Kreisfreie Stadt">Kreisfreie Steden</a> <a href="/wiki/Bochum" title="Bochum">Bochum</a>, <a href="/wiki/Bottrop" title="Bottrop">Bottrop</a>, <a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a>, <a href="/wiki/Duisburg" title="Duisburg">Duisburg</a>, <a href="/wiki/Essen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Essen (Noordrijn-Westfalen)">Essen</a>, <a href="/wiki/Gelsenkirchen" title="Gelsenkirchen">Gelsenkirchen</a>, <a href="/wiki/Hagen" title="Hagen">Hagen</a>, <a href="/wiki/Hamm_(Noordrijn-Westfalen)" title="Hamm (Noordrijn-Westfalen)">Hamm</a>, <a href="/wiki/Herne_(Duitsland)" title="Herne (Duitsland)">Herne</a>, <a href="/wiki/M%C3%BClheim_an_der_Ruhr" title="Mülheim an der Ruhr">Mülheim an der Ruhr</a> en <a href="/wiki/Oberhausen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)">Oberhausen</a></li> <li>de <a href="/wiki/Landkreis" title="Landkreis">Kreise</a> <a href="/wiki/Ennepe-Ruhr-Kreis" title="Ennepe-Ruhr-Kreis">Ennepe-Ruhr-Kreis</a>, <a href="/wiki/Recklinghausen_(district)" class="mw-redirect" title="Recklinghausen (district)">Recklinghausen</a>, <a href="/wiki/Unna_(district)" class="mw-redirect" title="Unna (district)">Unna</a> en <a href="/wiki/Wesel_(district)" class="mw-redirect" title="Wesel (district)">Wesel</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Steden">Steden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Steden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Steden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De tien grootste steden van de Ruhr: </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th align="center">Pos. </th> <th align="center">Naam </th> <th align="center">Bevolking 2020 </th> <th align="center">Oppervlakte </th> <th align="center">Bevolkingsdichtheid </th> <th style="text-align:center;" class="unsortable">Kaart </th></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">1</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Dortmund" title="Dortmund">Dortmund</a></td> <td>587.696</td> <td>280,37</td> <td>2.094</td> <td rowspan="10"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Ruhr_area-administration.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/400px-Ruhr_area-administration.png" decoding="async" width="400" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/600px-Ruhr_area-administration.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Ruhr_area-administration.png/800px-Ruhr_area-administration.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="593" /></a></span> </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">2</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Essen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Essen (Noordrijn-Westfalen)">Essen</a></td> <td>582.415</td> <td>210,38</td> <td>2.769 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">3</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Duisburg" title="Duisburg">Duisburg</a></td> <td>495.885</td> <td>232,81</td> <td>2.130 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">4</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Bochum" title="Bochum">Bochum</a></td> <td>364.454</td> <td>145,43</td> <td>2.502 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">5</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Gelsenkirchen" title="Gelsenkirchen">Gelsenkirchen</a></td> <td>259.105</td> <td>104,86</td> <td>2.469 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">6</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Oberhausen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Oberhausen (Noordrijn-Westfalen)">Oberhausen</a></td> <td>209.566</td> <td>77,04</td> <td>2.718 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">7</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Hagen" title="Hagen">Hagen</a></td> <td>188.687</td> <td>160,36</td> <td>1.176 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">8</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Hamm_(Noordrijn-Westfalen)" title="Hamm (Noordrijn-Westfalen)">Hamm</a></td> <td>178.967</td> <td>226,24</td> <td>790 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">9</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/M%C3%BClheim_an_der_Ruhr" title="Mülheim an der Ruhr">Mülheim an der Ruhr</a></td> <td>170.921</td> <td>91,29</td> <td>1.872 </td></tr> <tr style="text-align:right;"> <td style="text-align:left;">10</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Herne_(Duitsland)" title="Herne (Duitsland)">Herne</a></td> <td>156.940</td> <td>51,41</td> <td>3.052 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg/260px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg" decoding="async" width="260" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg/390px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg/520px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1830.jpg 2x" data-file-width="2536" data-file-height="1006" /></a><figcaption>Ruhrgebied in 1830.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg/260px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg" decoding="async" width="260" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg/390px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg/520px-Lange_diercke_sachsen_deutschland_ruhrgebiet_1930.jpg 2x" data-file-width="2534" data-file-height="1008" /></a><figcaption>Ruhrgebied in 1930.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Industriële_ontwikkeling"><span id="Industri.C3.ABle_ontwikkeling"></span>Industriële ontwikkeling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Industriële ontwikkeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Industriële ontwikkeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het Ruhrgebied als industriële zone dateert uit het midden van de <a href="/wiki/19e_eeuw" title="19e eeuw">19e eeuw</a>. Daarvoor was het een gewone <a href="/wiki/Platteland" title="Platteland">plattelandsregio</a> met de daarbij behorende kenmerken. Wel werd er al sinds de <a href="/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen">Middeleeuwen</a> <a href="/wiki/Steenkool" title="Steenkool">steenkool</a> gedolven. </p><p>De ontwikkeling van de <a href="/wiki/Stoommachine" title="Stoommachine">stoommachine</a> maakte het mogelijk de aanwezige steenkool op veel grootschaliger wijze te delven. De combinatie met <a href="/wiki/Ijzererts" class="mw-redirect" title="Ijzererts">ijzererts</a> uit de nabije regio, maakte het Ruhrgebied aantrekkelijk voor de vestiging van <a href="/wiki/Staal_(legering)" title="Staal (legering)">staalindustrie</a>. Naast de Rijn als oudste transportroute maakte ook de opening van de spoorlijn Parijs - Berlijn in 1853 het mogelijk om de vervaardigde goederen snel en goedkoop te vervoeren naar de afnemers. De zich uitbreidende mijnen en staalindustrie trokken tal van andere industrietakken aan die de eindproducten verder verwerkten, zoals chemische bedrijven, <a href="/wiki/Machinefabriek" title="Machinefabriek">machinefabrieken</a> en ook de eerste <a href="/wiki/Auto" title="Auto">autofabrieken</a>. Bekend zijn de staal- en machinefabrieken van <a href="/wiki/Krupp_(familie)" title="Krupp (familie)">Alfred Krupp</a> die zich, naast vervaardiging van stalen spoorwegmaterialen zoals <a href="/wiki/Rail_(spoorwegen)" title="Rail (spoorwegen)">rails</a> en <a href="/wiki/Loc" class="mw-redirect" title="Loc">locomotieven</a>, ook specialiseerde in zware wapens als <a href="/wiki/Kanon_(geschut)" title="Kanon (geschut)">kanonnen</a> en andere <a href="/wiki/Artillerie" title="Artillerie">artillerie</a>. Ook tal van logistieke bedrijven vestigden zich hier om de producten verder te distribueren. </p><p>De groei in werkgelegenheid zorgde ook voor een groei in bevolking. Het aantal bewoners van de regio nam toe van 400.000 in 1850 tot 3,8 miljoen in 1925.<sup id="cite_ref-Ehses,_B._2005_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ehses,_B._2005-2"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gevolgen_van_de_Eerste_en_Tweede_Wereldoorlog">Gevolgen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Gevolgen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Gevolgen van de Eerste en Tweede Wereldoorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg/260px-Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg" decoding="async" width="260" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg/390px-Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg/520px-Reconnaissance_Photo_Aerial_View_Dortmund.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1610" /></a><figcaption>Centrum van Dortmund na het puinruimen in 1945</figcaption></figure> <p>In 1923 trokken Franse en Belgische troepen conform de bepalingen van het <a href="/wiki/Verdrag_van_Versailles_(1919)" title="Verdrag van Versailles (1919)">Verdrag van Versailles</a> het Ruhrgebied binnen om de <a href="/wiki/Herstelbetaling" title="Herstelbetaling">herstelbetalingen</a> af te dwingen waartoe Duitsland verplicht was. Deze <a href="/wiki/Ruhrbezetting" title="Ruhrbezetting">Ruhrbezetting</a> leidde tot massale stakingen en <a href="/wiki/Burgerlijke_ongehoorzaamheid" title="Burgerlijke ongehoorzaamheid">burgerlijke ongehoorzaamheid</a>. De actie kreeg nauwelijks internationale politieke steun en in 1925 waren de troepen weer vertrokken. </p><p>Tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> was het Ruhrgebied, naast <a href="/wiki/Silezi%C3%AB" title="Silezië">Silezië</a>, het hart van de Duitse industriële oorlogsproductie. Het werd daarom zeer vaak <a href="/wiki/Bombardement" title="Bombardement">gebombardeerd</a>. In april 1945 werd het Ruhrgebied door <a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Amerikaanse</a> en <a href="/wiki/Verenigd_Koninkrijk" title="Verenigd Koninkrijk">Britse</a> troepen omsingeld en na hevige strijd ingenomen. De industrie lag grotendeels in puin. Wat nog overeind stond werd soms door geallieerden ontmanteld. </p><p>Toen de bezettende machten in 1948 aanstalten maakten om uit de <a href="/wiki/Franse_bezettingszone_in_Duitsland" title="Franse bezettingszone in Duitsland">Franse</a>, <a href="/wiki/Britse_bezettingszone_in_Duitsland" title="Britse bezettingszone in Duitsland">Britse</a> en <a href="/wiki/Amerikaanse_bezettingszone_in_Duitsland" title="Amerikaanse bezettingszone in Duitsland">Amerikaanse bezettingszones</a> een <a href="/wiki/Bondsrepubliek_Duitsland_(1949-1990)" title="Bondsrepubliek Duitsland (1949-1990)">West-Duitse staat</a> te vormen, moesten ze iets bedenken voor het Ruhrgebied. Een voortgezette militaire bezetting, zoals na de vorige oorlog, was niet gewenst, maar een herleving van de Duitse wapenindustrie evenmin. De oplossing werd gevonden in het <a href="/w/index.php?title=Ruhrstatuut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ruhrstatuut (de pagina bestaat niet)">Ruhrstatuut</a>, dat de kolenmijnen en de zware industrie onder Europese controle bracht. Die Internationale Autoriteit stond onder leiding van een Belgische secretaris-generaal, <a href="/w/index.php?title=Georges_Kaeckenbeeck&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georges Kaeckenbeeck (de pagina bestaat niet)">Georges Kaeckenbeeck</a>. Het statuut trad in werking in 1949 en ging in 1952 over in de <a href="/wiki/Europese_Gemeenschap_van_Kolen_en_Staal" class="mw-redirect" title="Europese Gemeenschap van Kolen en Staal">Europese Gemeenschap van Kolen en Staal</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kolen-_en_staalcrisis">Kolen- en staalcrisis</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Kolen- en staalcrisis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Kolen- en staalcrisis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog werd het Ruhrgebied snel weer opgebouwd. In 1956, toen de mijnbouw op zijn hoogtepunt was, werkten er bijna 500.000 mensen in de mijnindustrie. Ten tijde van het <a href="/wiki/Wirtschaftswunder" title="Wirtschaftswunder">Wirtschaftswunder</a> werden de <a href="/wiki/Zware_industrie" title="Zware industrie">zware industrieën</a> opnieuw opgebouwd en werd er hypermodern geproduceerd. Ook kwamen er nieuwe industrietakken bij, zoals machinebouw en elektronica. </p><p>In 1957–1958 werd het Ruhrgebied geraakt door de eerste kolencrisis. De eigenaars van de mijnen hadden de prijzen duidelijk verhoogd nadat de <a href="/wiki/Prijscontrole" title="Prijscontrole">prijscontrole</a> (uit de tijd direct de oorlog) was weggevallen. In reactie daarop maakte de bondsregering de import van Amerikaanse kolen en ook van aardolie goedkoper, uit angst voor een tekort aan energie. De vraag naar Ruhrkolen daalde. Er werden 35 mijnen gesloten, wat het verlies van de banen van 53.000 mijnwerkers inhield.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Na de kolencrisis volgde in 1974 de <a href="/wiki/Staalcrisis" title="Staalcrisis">staalcrisis</a>. Door de daling van de wereldwijde vraag naar staal, als gevolg van de <a href="/wiki/Oliecrisis_van_1973" title="Oliecrisis van 1973">oliecrisis</a>, daalde de staalproductie met een derde. Het verlies aan banen in de kolen- en staalindustrie kon slechts ten dele worden opgevangen door een groei van banen in de dienstensector. In de <a href="/wiki/1980-1989" title="1980-1989">jaren tachtig</a> bedroeg de werkloosheid ongeveer 15% van de beroepsbevolking. Heden ten dage<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Tijdsaanduiding" title="Wikipedia:Tijdsaanduiding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 24 mei 2023 een preciezere tijdsaanduiding gewenst.">[(sinds) wanneer?]</span></a></sup> is dat 12%, ruim 2% hoger dan het gemiddelde in <a href="/wiki/Noordrijn-Westfalen" title="Noordrijn-Westfalen">Noordrijn-Westfalen</a>. Sinds 1997 zijn Duitse energieconcerns niet meer verplicht om de kolen uit het Ruhrgebied af te nemen, waardoor er nog meer banen in de mijnbouw verloren zijn gegaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ruimtelijke_structurering">Ruimtelijke structurering</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Ruimtelijke structurering" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Ruimtelijke structurering"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg/260px-Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg.png" decoding="async" width="260" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg/390px-Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg/520px-Regionalverband_Ruhr_Logo_2017.svg.png 2x" data-file-width="1540" data-file-height="400" /></a><figcaption>Logo van de Regionalverband Ruhr in <a href="/wiki/Essen_(Noordrijn-Westfalen)" title="Essen (Noordrijn-Westfalen)">Essen</a></figcaption></figure> <p>Van regionale <a href="/wiki/Ruimtelijke_ordening" title="Ruimtelijke ordening">ruimtelijke ontwikkeling</a> was zeker in het begin van de industrialisering geen sprake. Hierdoor was er een wildgroei van <a href="/wiki/Weg" title="Weg">wegen</a> en <a href="/wiki/Kanaal_(watergang)" class="mw-redirect" title="Kanaal (watergang)">kanalen</a>, industrie- en woongebieden. Daar waar de mijnen werden gesticht kwamen ook de arbeiders te wonen, dicht bij het werk. Ruimtelijke ordening was een taak van de gemeenten. </p><p>In <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a> werd het <a href="/w/index.php?title=Siedlungsverband_Ruhrkohlenbezirk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siedlungsverband Ruhrkohlenbezirk (de pagina bestaat niet)">Siedlungsverband Ruhrkohlenbezirk</a> (SVR) gesticht, dat zich bezig ging houden met regionale planning. Het Siedlungsverband ontwikkelde een regioplan voor de toename van de levenskwaliteit. Dit doel moest bereikt worden door meer groen te creëren en voor ontspanning te zorgen. Door de opkomst van het <a href="/wiki/Nationaalsocialisme" title="Nationaalsocialisme">Nationaalsocialisme</a> kwam het niet tot uitvoering. Desondanks is dit plan de basis voor veel plannen op het gebied van ruimtelijke ordening in het Ruhrgebied. </p><p>Na de Tweede Wereldoorlog ging het SVR verder. In 1966 werd het eerste gebiedsontwikkelingsplan gepresenteerd. In 1979 ging het SVR op in het <a href="/w/index.php?title=Kommunalverband_Ruhrgebiet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kommunalverband Ruhrgebiet (de pagina bestaat niet)">Kommunalverband Ruhrgebiet</a>. Dit orgaan had echter geen verantwoordelijkheden meer op planningsgebied. Pas in 2004, met de omvorming van KVR tot <a href="/w/index.php?title=Regionalverband_Ruhr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Regionalverband Ruhr (de pagina bestaat niet)">Regionalverband Ruhr</a>, kwam er weer een regionaal orgaan dat zich bezig ging houden met masterplannen voor het gebied. Tot die tijd lag de verantwoordelijkheid bij de individuele gemeenten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Problemen">Problemen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Problemen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Problemen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Teruglopende werkgelegenheid in de <a href="/wiki/Zware_industrie" title="Zware industrie">zware industrie</a> stelde de regio voor een aantal moeilijk oplosbare problemen. Dit zijn: verouderde industriegebieden, overschot aan industriegebied, <a href="/wiki/Milieuverontreiniging" title="Milieuverontreiniging">milieuvervuiling</a>, woon- en werkfuncties door elkaar heen en cultuurhistorische panden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overschot_aan_industrieel_gebied">Overschot aan industrieel gebied</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Overschot aan industrieel gebied" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Overschot aan industrieel gebied"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de Ruhrregio ligt ongeveer 3000 <a href="/wiki/Hectare" title="Hectare">ha</a> <a href="/wiki/Industrieterrein" class="mw-redirect" title="Industrieterrein">industrieterrein</a> braak.<sup id="cite_ref-Ehses,_B._2005_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ehses,_B._2005-2"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dit komt overeen met de oppervlakte van het eiland <a href="/wiki/Vlieland" title="Vlieland">Vlieland</a>. Het grote aantal braakliggende terreinen en de oppervlakte, gecombineerd met de ballast uit het verleden, zorgen voor een enorme opgave. Doordat de daling in de primaire sector van structurele aard is en de <a href="/wiki/Dienstensector" class="mw-redirect" title="Dienstensector">dienstensector</a> met minder ruimte toekan, betekent dit dat er een overschot is aan <a href="/wiki/Bedrijventerrein" title="Bedrijventerrein">bedrijventerreinen</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Milieuvervuiling">Milieuvervuiling</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Milieuvervuiling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Milieuvervuiling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De belangrijkste vormen van <a href="/wiki/Milieuvervuiling" class="mw-redirect" title="Milieuvervuiling">milieuvervuiling</a> in het Ruhrgebied zijn een veranderde <a href="/wiki/Bodem" title="Bodem">bodemgesteldheid</a>, <a href="/wiki/Bodemverontreiniging" title="Bodemverontreiniging">bodemverontreiniging</a>, <a href="/wiki/Luchtvervuiling" title="Luchtvervuiling">luchtvervuiling</a> en <a href="/wiki/Afvalwater" title="Afvalwater">afvalwater</a>. 150 jaar van industrialisering heeft grote invloed gehad op het Ruhrgebied. Op sommige plaatsen is de bodemgesteldheid door <a href="/w/index.php?title=Kolengruis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kolengruis (de pagina bestaat niet)">kolengruis</a> of restproducten uit de staalindustrie dusdanig gewijzigd, dat er geen sprake meer is van een natuurlijke bodem. Er wordt dan ook gesproken over een “<a href="/w/index.php?title=Industriebodem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Industriebodem (de pagina bestaat niet)">industriebodem</a>” of een “<a href="/w/index.php?title=Technische_bodem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Technische bodem (de pagina bestaat niet)">technische bodem</a>". Deze bodem kan niet, of slechts tegen zeer hoge kosten, teruggebracht worden in zijn oorspronkelijke staat. Geaccepteerd moet worden dat de bodem zo blijft en op deze manier een nieuwe bestemming moet krijgen. </p><p>Naast de gewijzigde bodemgesteldheid, is ook de <a href="/wiki/Bodemverontreiniging" title="Bodemverontreiniging">bodemverontreiniging</a> een groot probleem. Naargelang de voormalige activiteit kan de bodem verontreinigd zijn met <a href="/wiki/Zware_metalen" class="mw-redirect" title="Zware metalen">zware metalen</a>, <a href="/wiki/Organische_stof" title="Organische stof">organische</a> en <a href="/wiki/Chemisch" class="mw-redirect" title="Chemisch">chemische</a> stoffen, <a href="/wiki/Mest" title="Mest">meststoffen</a> of <a href="/wiki/Pesticiden" class="mw-redirect" title="Pesticiden">pesticiden</a>. De kosten voor <a href="/wiki/Bodemsanering" title="Bodemsanering">bodemsanering</a> komen vaak voor rekening van de overheid omdat oude eigenaars niet meer te traceren zijn. </p><p>Het tweede grote milieuprobleem is <a href="/wiki/Luchtvervuiling" title="Luchtvervuiling">luchtvervuiling</a>. Terwijl vroeger de luchtvervuiling voornamelijk veroorzaakt werd door de zware industrie, heeft het Ruhrgebied nu vooral te maken met vervuiling door (vracht)verkeer. Er lopen drie grote <a href="/wiki/Snelweg" class="mw-redirect" title="Snelweg">snelwegen</a> van oost naar west, langs en door grote woonkernen. </p><p>Het derde grote milieuprobleem is afvalwater van industrie en bevolking. Afvalwater uit mijnen, staalfabrieken en woongebieden liep ongezuiverd de rivieren in. Door <a href="/wiki/Bodemdaling" title="Bodemdaling">bodemdaling</a>, veroorzaakt door mijnbouw, waterden rivieren niet meer af in de Rijn. Rivieren werden omgelegd, oorspronkelijke beddingen vervangen door betonnen constructies en pijpleidingen. Met de komst van <a href="/wiki/Rioolzuiveringsinstallatie" class="mw-redirect" title="Rioolzuiveringsinstallatie">rioolzuiveringsinstallaties</a> en het verdwijnen van de zware industrie is een deel van het probleem inmiddels verholpen. Inmiddels wordt er gewerkt aan het terugbrengen van de natuur van de rivier. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Woon-_en_werkfunctie_door_elkaar_heen">Woon- en werkfunctie door elkaar heen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Woon- en werkfunctie door elkaar heen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Woon- en werkfunctie door elkaar heen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Doordat er in de beginjaren geen sprake is geweest van een goede ruimtelijke ordening is er geen goede scheiding tussen de woon- en werkfuncties. De kwaliteit van de leefruimte was laag en er is een gebrek aan groen en recreatiegebieden. Daarnaast is de kwaliteit van de bebouwing laag. Door de toegenomen mobiliteit trokken mensen weg uit de steden en vestigden zich in de randzone. Hierdoor nam de druk op de groene randzone toe, terwijl de binnensteden te kampen kregen met verloedering en neergang. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cultuurhistorie">Cultuurhistorie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Cultuurhistorie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Cultuurhistorie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg/260px-Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg/390px-Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg/520px-Kokerei_Hansa_Dortmund-Huckarde.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/wiki/Kokerei_Hansa" title="Kokerei Hansa">Kokerei Hansa</a>, een van de belangrijkste musea voor industrie</figcaption></figure> <p>De laatst overgebleven steenkoolmijn, Prosper-Haniel in <a href="/wiki/Bottrop" title="Bottrop">Bottrop</a>, sloot op 21 december 2018. Door het stilleggen van mijnen en staalbedrijven zijn er grote stukken land in onbruik geraakt. Deze terreinen zijn door planten- en diersoorten langzamerhand weer in bezit genomen. De voormalige industriecomplexen zijn vaak van grote <a href="/wiki/Cultuur" title="Cultuur">cultuurhistorische</a> waarde. Omdat niet alle vrijgekomen terreinen nodig zijn voor nieuwe ontwikkeling, is ervoor gekozen om sommige terreinen over te laten aan de natuur, als een modern equivalent van het “Engelse <a href="/wiki/Engelse_tuin" title="Engelse tuin">landschapspark</a>”. </p><p>Doordat hun oude functie kwam te vervallen en ze vaak geen nieuwe functie kregen, stonden vele complexen op de nominatie om gesloopt te worden. Om dit te voorkomen hebben sommige van deze complexen het predicaat <a href="/wiki/Industrieel_erfgoed" title="Industrieel erfgoed">industrieel erfgoed</a> gekregen. Als opstallen van cultuurhistorische waarde zijn, wordt er gezocht naar alternatieve bestemming, hetzij als <a href="/wiki/Museum" title="Museum">museum</a> hetzij als <a href="/wiki/Amusementspark" class="mw-redirect" title="Amusementspark">amusementspark</a>. De bekendste voorbeelden zijn de voormalige mijn <a href="/wiki/Zeche_Zollern" title="Zeche Zollern">Zeche Zollern</a> en <a href="/wiki/Kokerei_Hansa" title="Kokerei Hansa">Kokerei Hansa</a> in Dortmund, <a href="/wiki/Zeche_Zollverein" title="Zeche Zollverein">Zeche Zollverein</a> in Essen (100 ha) en <a href="/wiki/Landschaftspark_Duisburg-Nord" title="Landschaftspark Duisburg-Nord">Landschaftspark Duisburg-Nord</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wetenswaardigheden">Wetenswaardigheden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Wetenswaardigheden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Wetenswaardigheden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>In 2010 was het Ruhrgebied <a href="/wiki/Culturele_hoofdstad_van_Europa" title="Culturele hoofdstad van Europa">Culturele hoofdstad van Europa</a>. Ter gelegenheid hiervan heeft <a href="/wiki/Herbert_Gr%C3%B6nemeyer" title="Herbert Grönemeyer">Herbert Grönemeyer</a> een <a href="/wiki/Single_(muziek)" title="Single (muziek)">single</a> uitgebracht: <i>Komm zur Ruhr</i>.</li> <li>De <a href="/wiki/Route_der_Industriekultur" title="Route der Industriekultur">Route der Industriekultur</a> loopt dwars door het Ruhrgebied heen langs alle belangrijke industriële bezienswaardigheden.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Metropoolgebied_Rijn-Ruhr" class="mw-redirect" title="Metropoolgebied Rijn-Ruhr">Metropoolgebied Rijn-Ruhr</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ruhrgebied&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.erih.net/i-want-to-go-there/regionalroute/ruhr/">Informatie over het Ruhrgebied op de site van de European Route of Industrial Heritage</a></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">De Ruhr heeft niets te maken met de Belgisch-Duits-Nederlandse rivier de <a href="/wiki/Roer_(rivier)" title="Roer (rivier)">Roer</a> (Duits: <i>Rur</i>), die aan <a href="/wiki/Roermond_(stad)" title="Roermond (stad)">Roermond</a> zijn naam heeft gegeven.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-Ehses,_B._2005-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Ehses,_B._2005_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ehses,_B._2005_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Ehses, B. (2005). Das Ruhrgebiet, Zahlen - Daten - Fakten.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Kurth, D., Scheuvens, R., & Zlonicky, P. (Eds.). (1999). Laboratorium Emscher Park. Dortmund.</span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ruhr_area#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Ruhr area">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Ruhr_area#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Ruhr area">Ruhr area</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67045932">.mw-parser-output .gesproken_wiki_player .vjs-subs-caps-button{display:none}</style>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruhrgebied&oldid=68138535">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruhrgebied&oldid=68138535</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Streek_in_Duitsland" title="Categorie:Streek in Duitsland">Streek in Duitsland</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Geografie_van_Noordrijn-Westfalen" title="Categorie:Geografie van Noordrijn-Westfalen">Geografie van Noordrijn-Westfalen</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_mei_2011" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2011">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds mei 2011</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_tijdsaanduiding_sinds_mei_2023" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds mei 2023">Wikipedia:Artikel mist tijdsaanduiding sinds mei 2023</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Gesproken_Wikipedia" title="Categorie:Wikipedia:Gesproken Wikipedia">Wikipedia:Gesproken Wikipedia</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 19 sep 2024 om 14:05.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ruhrgebied&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-r4z99","wgBackendResponseTime":203,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.228","walltime":"0.326","ppvisitednodes":{"value":2273,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":12959,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3003,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2133,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 238.069 1 -total"," 58.51% 139.284 1 Sjabloon:Infobox_plaats_in_Duitsland"," 56.61% 134.766 1 Sjabloon:Infobox_plaats_in_land"," 54.48% 129.697 1 Sjabloon:Infobox_plaats"," 30.38% 72.332 1 Sjabloon:Coor"," 11.54% 27.483 1 Sjabloon:En"," 9.88% 23.529 1 Sjabloon:Taalaanduiding"," 8.71% 20.731 1 Sjabloon:Commonscat"," 8.20% 19.521 1 Sjabloon:Appendix"," 7.49% 17.822 1 Sjabloon:Gesproken_Wikipedia_klein"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.039","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1683526,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-669b4ddb54-jzbtp","timestamp":"20241127111512","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Ruhrgebied","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Ruhrgebied","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q151993","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q151993","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-08-06T19:08:31Z","dateModified":"2024-09-19T13:05:36Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/09\/Lage_des_Ruhrgebiets.png","headline":"stedelijk gebied in Duitsland"}</script> </body> </html>