CINXE.COM

認識論 - Wikipedia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ja" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>認識論 - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )jawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"ja", "wgMonthNames":["","1月","2月","3月","4月","5月","6月","7月","8月","9月","10月","11月","12月"],"wgRequestId":"365a6758-dea7-4bc6-9a5e-83d7c151a7b8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"認識論","wgTitle":"認識論","wgCurRevisionId":103769031,"wgRevisionId":103769031,"wgArticleId":1002,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["出典のページ番号が要望されている記事","独自研究の除去が必要な記事/2022年1月","曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ","言葉を濁した記述のある記事 (いつ)/2024年1月-2月","参照方法","外部リンクがリンク切れになっている記事/2024年3月","BNE識別子が指定されている記事","J9U識別子が指定されている記事","LCCN識別子が指定されている記事","NDL識別子が指定されている記事", "NKC識別子が指定されている記事","EMU識別子が指定されている記事","知識","認識論","方法論"],"wgPageViewLanguage":"ja","wgPageContentLanguage":"ja","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"認識論","wgRelevantArticleId":1002,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ja","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ja"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9471", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.PDFLinkIcon":"ready","ext.gadget.RedirectColor":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready", "jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.NormalizeCharWidth","ext.gadget.suppressEnterAtSummaryBox","ext.gadget.checkSignature","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.switcher","ext.gadget.protectionIndicator","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=ext.gadget.PDFLinkIcon%2CRedirectColor&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ja&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="認識論 - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ja.m.wikipedia.org/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="編集" href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (ja)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ja.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipediaの Atom フィード" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-認識論 rootpage-認識論 skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">コンテンツにスキップ</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="メインメニュー" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="メインメニュー" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">メインメニュー</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">メインメニュー</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> 案内 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="メインページに移動する [z]" accesskey="z"><span>メインページ</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B3%E3%83%9F%E3%83%A5%E3%83%8B%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%AB" title="このプロジェクトについて、できること、情報を入手する場所"><span>コミュニティ・ポータル</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E5%87%BA%E6%9D%A5%E4%BA%8B" title="最近の出来事の背景を知る"><span>最近の出来事</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%B0%E3%81%97%E3%81%84%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="最近新規に作成されたページの一覧"><span>新しいページ</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%9C%80%E8%BF%91%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0" title="このウィキにおける最近の更新の一覧 [r]" accesskey="r"><span>最近の更新</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%8A%E3%81%BE%E3%81%8B%E3%81%9B%E8%A1%A8%E7%A4%BA" title="無作為に選択されたページを読み込む [x]" accesskey="x"><span>おまかせ表示</span></a></li><li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%9C%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="練習用のページ"><span>練習用ページ</span></a></li><li id="n-commonsupload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=ja" title="画像やメディアファイルをウィキメディア・コモンズにアップロード"><span>アップロード (ウィキメディア・コモンズ)</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E7%89%B9%E5%88%A5%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E4%B8%80%E8%A6%A7"><span>特別ページ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-help" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-help" > <div class="vector-menu-heading"> ヘルプ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Help:%E7%9B%AE%E6%AC%A1" title="情報を得る場所"><span>ヘルプ</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E4%BA%95%E6%88%B8%E7%AB%AF" title="プロジェクトについての意見交換"><span>井戸端</span></a></li><li id="n-notice" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%81%8A%E7%9F%A5%E3%82%89%E3%81%9B" title="プロジェクトについてのお知らせ"><span>お知らせ</span></a></li><li id="n-bugreportspage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%83%90%E3%82%B0%E3%81%AE%E5%A0%B1%E5%91%8A" title="ウィキペディア・ソフトウェアのバグ報告"><span>バグの報告</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:%E9%80%A3%E7%B5%A1%E5%85%88" title="ウィキペディアやウィキメディア財団に関する連絡先"><span>ウィキペディアに関するお問い合わせ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ja.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ja.svg" width="100" height="14" style="width: 6.25em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%A4%9C%E7%B4%A2" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索" aria-label="Wikipedia内を検索" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia内を検索 [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="個人用ツール"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="ページのフォントサイズ、幅、色の外観を変更する" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="表示" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">表示</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ja.wikipedia.org&amp;uselang=ja" class=""><span>寄付</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&amp;returnto=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません" class=""><span>アカウント作成</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&amp;returnto=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o" class=""><span>ログイン</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="その他の操作" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="個人用ツール" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">個人用ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="利用者メニュー" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=ja.wikipedia.org&amp;uselang=ja"><span>寄付</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%82%A6%E3%83%B3%E3%83%88%E4%BD%9C%E6%88%90&amp;returnto=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="アカウントを作成してログインすることをお勧めしますが、必須ではありません"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>アカウント作成</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%82%A4%E3%83%B3&amp;returnto=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="ログインすることを推奨します。ただし、必須ではありません。 [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ログイン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> ログアウトした編集者のページ <a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%B8%E3%82%88%E3%81%86%E3%81%93%E3%81%9D" aria-label="編集の詳細"><span>もっと詳しく</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E8%87%AA%E5%88%86%E3%81%AE%E6%8A%95%E7%A8%BF%E8%A8%98%E9%8C%B2" title="このIPアドレスからなされた編集の一覧 [y]" accesskey="y"><span>投稿記録</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%88%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="このIPアドレスからなされた編集についての議論 [n]" accesskey="n"><span>トーク</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="サイト"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="目次" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">目次</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">非表示</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ページ先頭</div> </a> </li> <li id="toc-概要" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#概要"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>概要</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-概要-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>概要サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-概要-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-多義性" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#多義性"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>多義性</span> </div> </a> <ul id="toc-多義性-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-特徴" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#特徴"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>特徴</span> </div> </a> <ul id="toc-特徴-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-哲学的認識論と科学的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#哲学的認識論と科学的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>哲学的認識論と科学的認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-哲学的認識論と科学的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-哲学的認識論の歴史" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#哲学的認識論の歴史"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>哲学的認識論の歴史</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-哲学的認識論の歴史-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>哲学的認識論の歴史サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-哲学的認識論の歴史-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-前史" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#前史"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>前史</span> </div> </a> <ul id="toc-前史-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-古代" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#古代"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>古代</span> </div> </a> <ul id="toc-古代-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-プラトン" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#プラトン"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.1</span> <span>プラトン</span> </div> </a> <ul id="toc-プラトン-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-アリストテレス" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#アリストテレス"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1.2</span> <span>アリストテレス</span> </div> </a> <ul id="toc-アリストテレス-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-中世" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#中世"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>中世</span> </div> </a> <ul id="toc-中世-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-アウグスティヌス" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#アウグスティヌス"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.1</span> <span>アウグスティヌス</span> </div> </a> <ul id="toc-アウグスティヌス-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-トマス・アクィナス" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#トマス・アクィナス"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2.2</span> <span>トマス・アクィナス</span> </div> </a> <ul id="toc-トマス・アクィナス-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-近代的認識論の成立" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#近代的認識論の成立"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>近代的認識論の成立</span> </div> </a> <ul id="toc-近代的認識論の成立-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-懐疑主義との対決" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#懐疑主義との対決"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>懐疑主義との対決</span> </div> </a> <ul id="toc-懐疑主義との対決-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-デカルト革命" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#デカルト革命"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.2</span> <span>デカルト革命</span> </div> </a> <ul id="toc-デカルト革命-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-認識の起源" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#認識の起源"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>認識の起源</span> </div> </a> <ul id="toc-認識の起源-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-合理主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#合理主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1</span> <span>合理主義</span> </div> </a> <ul id="toc-合理主義-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-デカルト" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#デカルト"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1.1</span> <span>デカルト</span> </div> </a> <ul id="toc-デカルト-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-マルブランシュ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#マルブランシュ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1.2</span> <span>マルブランシュ</span> </div> </a> <ul id="toc-マルブランシュ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-スピノザ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#スピノザ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1.3</span> <span>スピノザ</span> </div> </a> <ul id="toc-スピノザ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ライプニッツ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#ライプニッツ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.1.4</span> <span>ライプニッツ</span> </div> </a> <ul id="toc-ライプニッツ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-経験主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#経験主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2</span> <span>経験主義</span> </div> </a> <ul id="toc-経験主義-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ロック" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#ロック"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2.1</span> <span>ロック</span> </div> </a> <ul id="toc-ロック-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-バークリ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#バークリ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2.2</span> <span>バークリ</span> </div> </a> <ul id="toc-バークリ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ヒューム" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#ヒューム"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.2.3</span> <span>ヒューム</span> </div> </a> <ul id="toc-ヒューム-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-批判主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#批判主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.3</span> <span>批判主義</span> </div> </a> <ul id="toc-批判主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-直観主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#直観主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3.4</span> <span>直観主義</span> </div> </a> <ul id="toc-直観主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-認識の本質" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#認識の本質"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>認識の本質</span> </div> </a> <ul id="toc-認識の本質-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-真理論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#真理論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>真理論</span> </div> </a> <ul id="toc-真理論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-古典的認識論から現代的認識論へ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#古典的認識論から現代的認識論へ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>古典的認識論から現代的認識論へ</span> </div> </a> <ul id="toc-古典的認識論から現代的認識論へ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-英米の現代的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#英米の現代的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>英米の現代的認識論</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-英米の現代的認識論-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>英米の現代的認識論サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-英米の現代的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-知識と正当化の概念分析" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#知識と正当化の概念分析"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>知識と正当化の概念分析</span> </div> </a> <ul id="toc-知識と正当化の概念分析-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-基礎付け主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#基礎付け主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>基礎付け主義</span> </div> </a> <ul id="toc-基礎付け主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-整合説" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#整合説"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.2</span> <span>整合説</span> </div> </a> <ul id="toc-整合説-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-内在主義と外在主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#内在主義と外在主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3</span> <span>内在主義と外在主義</span> </div> </a> <ul id="toc-内在主義と外在主義-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-内在主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#内在主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3.1</span> <span>内在主義</span> </div> </a> <ul id="toc-内在主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外在主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#外在主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3.2</span> <span>外在主義</span> </div> </a> <ul id="toc-外在主義-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-信頼性主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#信頼性主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3.2.1</span> <span>信頼性主義</span> </div> </a> <ul id="toc-信頼性主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-知識の因果説" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#知識の因果説"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3.2.2</span> <span>知識の因果説</span> </div> </a> <ul id="toc-知識の因果説-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-決定的理由分析" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-5"> <a class="vector-toc-link" href="#決定的理由分析"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.3.2.3</span> <span>決定的理由分析</span> </div> </a> <ul id="toc-決定的理由分析-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-懐疑主義との対決_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#懐疑主義との対決_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>懐疑主義との対決</span> </div> </a> <ul id="toc-懐疑主義との対決_2-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-外在主義_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#外在主義_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>外在主義</span> </div> </a> <ul id="toc-外在主義_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-閉包原理" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#閉包原理"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>閉包原理</span> </div> </a> <ul id="toc-閉包原理-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-文脈主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#文脈主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.3</span> <span>文脈主義</span> </div> </a> <ul id="toc-文脈主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-フランスの現代的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#フランスの現代的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>フランスの現代的認識論</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-フランスの現代的認識論-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>フランスの現代的認識論サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-フランスの現代的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-エピステモロジー" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#エピステモロジー"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>エピステモロジー</span> </div> </a> <ul id="toc-エピステモロジー-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ポストモダニズム・ポスト構造主義" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ポストモダニズム・ポスト構造主義"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>ポストモダニズム・ポスト構造主義</span> </div> </a> <ul id="toc-ポストモダニズム・ポスト構造主義-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ドイツの現代的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ドイツの現代的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ドイツの現代的認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-ドイツの現代的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-認識論の現在と未来" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#認識論の現在と未来"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>認識論の現在と未来</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-認識論の現在と未来-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>認識論の現在と未来サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-認識論の現在と未来-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-自然化された認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#自然化された認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>自然化された認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-自然化された認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-発生的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#発生的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>発生的認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-発生的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-進化論的認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#進化論的認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>進化論的認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-進化論的認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-自然科学の発展と認識論" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#自然科学の発展と認識論"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>自然科学の発展と認識論</span> </div> </a> <ul id="toc-自然科学の発展と認識論-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-認識論の社会化" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#認識論の社会化"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.5</span> <span>認識論の社会化</span> </div> </a> <ul id="toc-認識論の社会化-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-脚注" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#脚注"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>脚注</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-脚注-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>脚注サブセクションを切り替えます</span> </button> <ul id="toc-脚注-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-注釈" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#注釈"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>注釈</span> </div> </a> <ul id="toc-注釈-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-出典" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#出典"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>出典</span> </div> </a> <ul id="toc-出典-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-参考文献" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#参考文献"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>参考文献</span> </div> </a> <ul id="toc-参考文献-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-関連項目" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#関連項目"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>関連項目</span> </div> </a> <ul id="toc-関連項目-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-外部リンク" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#外部リンク"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>外部リンク</span> </div> </a> <ul id="toc-外部リンク-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="目次" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">認識論</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="特定の記事の別の言語版に移動します。 利用可能な言語131件" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-131" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">131の言語版</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="アフリカーンス語: Epistemologie" lang="af" hreflang="af" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="アフリカーンス語" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="スイスドイツ語: Epistemologie" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="スイスドイツ語" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A5%E1%8A%90_%E1%8B%95%E1%8B%8D%E1%89%80%E1%89%B5" title="アムハラ語: ሥነ ዕውቀት" lang="am" hreflang="am" data-title="ሥነ ዕውቀት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="アムハラ語" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Epistemoloch%C3%ADa" title="アラゴン語: Epistemolochía" lang="an" hreflang="an" data-title="Epistemolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="アラゴン語" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="アンギカ語: प्रमाणशास्त्र" lang="anp" hreflang="anp" data-title="प्रमाणशास्त्र" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="アンギカ語" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A9" title="アラビア語: نظرية المعرفة" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نظرية المعرفة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="アラビア語" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Epistemolox%C3%ADa" title="アストゥリアス語: Epistemoloxía" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Epistemoloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="アストゥリアス語" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="アワディー語: प्रमाणशास्त्र" lang="awa" hreflang="awa" data-title="प्रमाणशास्त्र" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="アワディー語" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Epistemologiya" title="アゼルバイジャン語: Epistemologiya" lang="az" hreflang="az" data-title="Epistemologiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="アゼルバイジャン語" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="South Azerbaijani: معریفت بیلیمی" lang="azb" hreflang="azb" data-title="معریفت بیلیمی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="バシキール語: Эпистемология" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="バシキール語" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="バイエルン・オーストリア語: Epistemologie" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="バイエルン・オーストリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Epistemoluog%C4%97j%C4%97" title="サモギティア語: Epistemoluogėjė" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Epistemoluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="サモギティア語" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="ベラルーシ語: Эпістэмалогія" lang="be" hreflang="be" data-title="Эпістэмалогія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="ベラルーシ語" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Belarusian (Taraškievica orthography): Эпістэмалёгія" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Эпістэмалёгія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="ブルガリア語: Епистемология" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Епистемология" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="ブルガリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="ベンガル語: জ্ঞানতত্ত্ব" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জ্ঞানতত্ত্ব" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="ベンガル語" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Epistemologiezh" title="ブルトン語: Epistemologiezh" lang="br" hreflang="br" data-title="Epistemologiezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ブルトン語" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Epistemologija" title="ボスニア語: Epistemologija" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Epistemologija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="ボスニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="Batak Mandailing: Epistemologi" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="カタロニア語: Epistemologia" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="カタロニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8" title="チェチェン語: Эпистемологи" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Эпистемологи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="チェチェン語" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="中央クルド語: ناسیاریناسی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ناسیاریناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="中央クルド語" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="チェコ語: Epistemologie" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="チェコ語" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Epistemoleg" title="ウェールズ語: Epistemoleg" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Epistemoleg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ウェールズ語" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="デンマーク語: Epistemologi" lang="da" hreflang="da" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="デンマーク語" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="中央ドゥスン語: Epistemologi" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="中央ドゥスン語" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="ギリシャ語: Γνωσιολογία" lang="el" hreflang="el" data-title="Γνωσιολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="ギリシャ語" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="良質な記事"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="英語: Epistemology" lang="en" hreflang="en" data-title="Epistemology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="英語" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sciteorio" title="エスペラント語: Sciteorio" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sciteorio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="エスペラント語" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Epistemolog%C3%ADa" title="スペイン語: Epistemología" lang="es" hreflang="es" data-title="Epistemología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="スペイン語" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Epistemoloogia" title="エストニア語: Epistemoloogia" lang="et" hreflang="et" data-title="Epistemoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="エストニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="おすすめ記事"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="バスク語: Epistemologia" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="バスク語" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ペルシア語: معرفت‌شناسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="معرفت‌شناسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ペルシア語" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="フィンランド語: Epistemologia" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="フィンランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Epistemoloogia" title="ヴォロ語: Epistemoloogia" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Epistemoloogia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="ヴォロ語" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/%C3%89pist%C3%A9mologie" title="フランス語: Épistémologie" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Épistémologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="フランス語" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Epistemologii" title="北フリジア語: Epistemologii" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Epistemologii" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="北フリジア語" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="西フリジア語: Epistemology" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Epistemology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="西フリジア語" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Eipist%C3%A9imeola%C3%ADocht" title="アイルランド語: Eipistéimeolaíocht" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Eipistéimeolaíocht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="アイルランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98%E8%AB%96" title="贛語: 知識論" lang="gan" hreflang="gan" data-title="知識論" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="贛語" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/L%C3%A9pist%C3%A9moloji" title="Guianan Creole: Lépistémoloji" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Lépistémoloji" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Epistemolox%C3%ADa" title="ガリシア語: Epistemoloxía" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Epistemoloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="ガリシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="ハウサ語: Epistemology" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Epistemology" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="ハウサ語" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%95%D7%A8%D7%AA_%D7%94%D7%94%D7%9B%D7%A8%D7%94" title="ヘブライ語: תורת ההכרה" lang="he" hreflang="he" data-title="תורת ההכרה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ヘブライ語" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8D%E0%A4%9E%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A4%BE" title="ヒンディー語: ज्ञानमीमांसा" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ज्ञानमीमांसा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="ヒンディー語" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="フィジー・ヒンディー語: Epistemology" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Epistemology" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="フィジー・ヒンディー語" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Epistemologija" title="クロアチア語: Epistemologija" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Epistemologija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="クロアチア語" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ismeretelm%C3%A9let" title="ハンガリー語: Ismeretelmélet" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Ismeretelmélet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ハンガリー語" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="アルメニア語: Իմացաբանություն" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Իմացաբանություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="アルメニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BB%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Western Armenian: Իմացաբանութիւն" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Իմացաբանութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="インターリングア: Epistemologia" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="インターリングア" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="インドネシア語: Epistemologi" lang="id" hreflang="id" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="インドネシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Epistomolohia" title="イロカノ語: Epistomolohia" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Epistomolohia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="イロカノ語" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Epistemologio" title="イド語: Epistemologio" lang="io" hreflang="io" data-title="Epistemologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="イド語" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/%C3%9Eekkingarfr%C3%A6%C3%B0i" title="アイスランド語: Þekkingarfræði" lang="is" hreflang="is" data-title="Þekkingarfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="アイスランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="イタリア語: Epistemologia" lang="it" hreflang="it" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="イタリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Epistemalaji" title="ジャマイカ・クレオール語: Epistemalaji" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Epistemalaji" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="ジャマイカ・クレオール語" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/%C3%89pist%C3%A9mologi" title="ジャワ語: Épistémologi" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Épistémologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ジャワ語" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="ジョージア語: ეპისტემოლოგია" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ეპისტემოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="ジョージア語" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Epistemolozii" title="Kabiye: Epistemolozii" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Epistemolozii" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="カザフ語: Эпистемология" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="カザフ語" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="Central Kanuri: Epistemology" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Epistemology" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target"><span>Yerwa Kanuri</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B8%EC%8B%9D%EB%A1%A0" title="韓国語: 인식론" lang="ko" hreflang="ko" data-title="인식론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="韓国語" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Ep%C3%AEstemoloj%C3%AE" title="クルド語: Epîstemolojî" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Epîstemolojî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="クルド語" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Epistemologieth" title="コーンウォール語: Epistemologieth" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Epistemologieth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="コーンウォール語" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="キルギス語: Эпистемология" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="キルギス語" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="ラテン語: Epistemologia" lang="la" hreflang="la" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="ラテン語" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="秀逸な記事"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Epistemolojia" title="リングア・フランカ・ノバ: Epistemolojia" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Epistemolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="リングア・フランカ・ノバ" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="リンブルフ語: Epistemologie" lang="li" hreflang="li" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="リンブルフ語" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="Ladin: Epistemologia" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="ロンバルド語: Epistemologia" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="ロンバルド語" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%8D%E0%BA%B2%E0%BA%99%E0%BA%A7%E0%BA%B4%E0%BA%97%E0%BA%B0%E0%BA%8D%E0%BA%B2" title="ラオ語: ຍານວິທະຍາ" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຍານວິທະຍາ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="ラオ語" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Epistemologija" title="リトアニア語: Epistemologija" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Epistemologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="リトアニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Epistemolo%C4%A3ija" title="ラトビア語: Epistemoloģija" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Epistemoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="ラトビア語" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="マイティリー語: प्रमाणशास्त्र" lang="mai" hreflang="mai" data-title="प्रमाणशास्त्र" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="マイティリー語" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Epistem%C3%B4l%C3%B4jia" title="マダガスカル語: Epistemôlôjia" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Epistemôlôjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="マダガスカル語" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="マケドニア語: Епистемологија" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Епистемологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="マケドニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="マラヤーラム語: വിജ്ഞാനശാസ്ത്രം" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വിജ്ഞാനശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="マラヤーラム語" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BD_%D0%BC%D1%8D%D0%B4%D1%8D%D1%85%D2%AF%D0%B9%D0%BD_%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BB" title="モンゴル語: Танин мэдэхүйн онол" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Танин мэдэхүйн онол" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="モンゴル語" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="マレー語: Epistemologi" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="マレー語" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Eipistemologie" title="ミランダ語: Eipistemologie" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Eipistemologie" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="ミランダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%89%E1%80%AC%E1%80%8F%E1%80%97%E1%80%B1%E1%80%92" title="ミャンマー語: ဉာဏဗေဒ" lang="my" hreflang="my" data-title="ဉာဏဗေဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="ミャンマー語" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="マーザンダラーン語: اپیستمولوژی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="اپیستمولوژی" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="マーザンダラーン語" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="低地ドイツ語: Epistemologie" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="低地ドイツ語" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="ネパール語: प्रमाणशास्त्र" lang="ne" hreflang="ne" data-title="प्रमाणशास्त्र" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="ネパール語" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="オランダ語: Epistemologie" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="オランダ語" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="ノルウェー語(ニーノシュク): Epistemologi" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="ノルウェー語(ニーノシュク)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="ノルウェー語(ブークモール): Epistemologi" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="ノルウェー語(ブークモール)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="オック語: Epistemologia" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="オック語" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Xiinbeekumsa" title="オロモ語: Xiinbeekumsa" lang="om" hreflang="om" data-title="Xiinbeekumsa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="オロモ語" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%97%E0%A8%BF%E0%A8%86%E0%A8%A8_%E0%A8%AE%E0%A9%80%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%82%E0%A8%B8%E0%A8%BE" title="パンジャブ語: ਗਿਆਨ ਮੀਮਾਂਸਾ" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਗਿਆਨ ਮੀਮਾਂਸਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="パンジャブ語" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="ポーランド語: Epistemologia" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="ポーランド語" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Epistemolog%C3%ACa" title="ピエモンテ語: Epistemologìa" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Epistemologìa" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="ピエモンテ語" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D9%86_%D9%BE%DA%91%DA%BE%D8%AA" title="Western Punjabi: جانن پڑھت" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جانن پڑھت" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="パシュトゥー語: پوهنپوهنه" lang="ps" hreflang="ps" data-title="پوهنپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="パシュトゥー語" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Epistemologia" title="ポルトガル語: Epistemologia" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Epistemologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="ポルトガル語" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="ルーマニア語: Epistemologie" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ルーマニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="ロシア語: Эпистемология" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ロシア語" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D2%91%D1%96%D1%8F" title="ルシン語: Епістемолоґія" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Епістемолоґія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ルシン語" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="サハ語: Эпистемология" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="サハ語" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Epistemolugg%C3%ACa" title="シチリア語: Epistemoluggìa" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Epistemoluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="シチリア語" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85" title="シンド語: علم العلم" lang="sd" hreflang="sd" data-title="علم العلم" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="シンド語" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Epistemologija" title="セルボ・クロアチア語: Epistemologija" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Epistemologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="セルボ・クロアチア語" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Epistemology" title="シンプル英語: Epistemology" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Epistemology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="シンプル英語" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Epistemol%C3%B3gia" title="スロバキア語: Epistemológia" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Epistemológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="スロバキア語" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Epistemologija" title="スロベニア語: Epistemologija" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Epistemologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="スロベニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Epistemologjia" title="アルバニア語: Epistemologjia" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Epistemologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="アルバニア語" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="セルビア語: Епистемологија" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Епистемологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="セルビア語" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Epistemologie" title="ザーターフリジア語: Epistemologie" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Epistemologie" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="ザーターフリジア語" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="おすすめ記事"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Epistemologi" title="スウェーデン語: Epistemologi" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Epistemologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="スウェーデン語" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Epistemolojia" title="スワヒリ語: Epistemolojia" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Epistemolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="スワヒリ語" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%AF%E0%AF%8D%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="タミル語: அறிவாய்வியல்" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அறிவாய்வியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="タミル語" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%8D%E0%B0%9E%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%AE%E0%B1%80%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%B8" title="テルグ語: జ్ఞానమీమాంస" lang="te" hreflang="te" data-title="జ్ఞానమీమాంస" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="テルグ語" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%8A%D1%80%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%88%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D1%81%D3%A3" title="タジク語: Маърифатшиносӣ" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Маърифатшиносӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="タジク語" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%93%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="タイ語: ญาณวิทยา" lang="th" hreflang="th" data-title="ญาณวิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="タイ語" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Epistemolohiya" title="タガログ語: Epistemolohiya" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Epistemolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="タガログ語" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Epistemologij%C9%99" title="タリシュ語: Epistemologijə" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Epistemologijə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="タリシュ語" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Epistemoloji" title="トルコ語: Epistemoloji" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Epistemoloji" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="トルコ語" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="タタール語: Эпистемология" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Эпистемология" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="タタール語" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="ウクライナ語: Епістемологія" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Епістемологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ウクライナ語" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="ウルドゥー語: علمیات" lang="ur" hreflang="ur" data-title="علمیات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ウルドゥー語" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Epistemologiya" title="ウズベク語: Epistemologiya" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Epistemologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ウズベク語" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Tri_th%E1%BB%A9c_lu%E1%BA%ADn" title="ベトナム語: Tri thức luận" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Tri thức luận" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ベトナム語" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Epistemolohiya" title="ワライ語: Epistemolohiya" lang="war" hreflang="war" data-title="Epistemolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="ワライ語" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98%E8%AB%96" title="呉語: 知識論" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="知識論" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="呉語" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A2%D7%A4%D7%99%D7%A1%D7%98%D7%A2%D7%9E%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="イディッシュ語: עפיסטעמאלאגיע" lang="yi" hreflang="yi" data-title="עפיסטעמאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="イディッシュ語" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AE%A4%E8%AF%86%E8%AE%BA" title="中国語: 认识论" lang="zh" hreflang="zh" data-title="认识论" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="中国語" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/J%C4%ABn-sek-l%C5%ABn" title="閩南語: Jīn-sek-lūn" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Jīn-sek-lūn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="閩南語" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98%E8%AB%96" title="広東語: 知識論" lang="yue" hreflang="yue" data-title="知識論" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="広東語" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Umchazalwazi" title="ズールー語: Umchazalwazi" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Umchazalwazi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="ズールー語" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9471#sitelinks-wikipedia" title="言語間リンクを編集" class="wbc-editpage">リンクを編集</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="名前空間"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="本文を閲覧 [c]" accesskey="c"><span>ページ</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" rel="discussion" title="本文ページについての議論 [t]" accesskey="t"><span>ノート</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="別の言語に切り替える" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">日本語</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="表示"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=history" title="このページの過去の版 [h]" accesskey="h"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ツール" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ツール</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ツール</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">非表示</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="その他の操作" > <div class="vector-menu-heading"> 操作 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span>閲覧</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit" title="このページのソースコードを編集する [e]" accesskey="e"><span>編集</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=history"><span>履歴を表示</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> 全般 </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E5%85%83/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="ここにリンクしている全ウィキページの一覧 [j]" accesskey="j"><span>リンク元</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0%E7%8A%B6%E6%B3%81/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" rel="nofollow" title="このページからリンクしているページの最近の更新 [k]" accesskey="k"><span>関連ページの更新状況</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//ja.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:ファイルのアップロード" title="ファイルをアップロードする [u]" accesskey="u"><span>ファイルをアップロード</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;oldid=103769031" title="このページのこの版への固定リンク"><span>この版への固定リンク</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=info" title="このページについての詳細情報"><span>ページ情報</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%81%93%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%82%92%E5%BC%95%E7%94%A8&amp;page=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;id=103769031&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="このページの引用方法"><span>このページを引用</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E8%25AA%258D%25E8%25AD%2598%25E8%25AB%2596"><span>短縮URLを取得する</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fja.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E8%25AA%258D%25E8%25AD%2598%25E8%25AB%2596"><span>QRコードをダウンロード</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> 印刷/書き出し </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%83%96%E3%83%83%E3%82%AF&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span>ブックの新規作成</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E7%89%B9%E5%88%A5:DownloadAsPdf&amp;page=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=show-download-screen"><span>PDF 形式でダウンロード</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;printable=yes" title="このページの印刷用ページ [p]" accesskey="p"><span>印刷用バージョン</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> 他のプロジェクト </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Classical_theory_of_knowledge" hreflang="en"><span>コモンズ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9471" title="関連付けられたデータリポジトリ項目へのリンク [g]" accesskey="g"><span>ウィキデータ項目</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ページツール"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="表示"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">表示</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">サイドバーに移動</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">非表示</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">出典: フリー百科事典『ウィキペディア(Wikipedia)』</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ja" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101304250">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%;font-size:90%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-left:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="box-独自研究 plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Twemoji12_1f50d.svg/38px-Twemoji12_1f50d.svg.png" decoding="async" width="38" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Twemoji12_1f50d.svg/57px-Twemoji12_1f50d.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Twemoji12_1f50d.svg/76px-Twemoji12_1f50d.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>この記事には<a href="/wiki/Wikipedia:%E7%8B%AC%E8%87%AA%E7%A0%94%E7%A9%B6%E3%81%AF%E8%BC%89%E3%81%9B%E3%81%AA%E3%81%84" title="Wikipedia:独自研究は載せない">独自研究</a>が含まれているおそれがあります。</b><span class="hide-when-compact"> 問題箇所を<a href="/wiki/Wikipedia:%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="Wikipedia:検証可能性">検証</a>し<a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B" title="Wikipedia:出典を明記する">出典を追加</a>して、記事の改善にご協力ください。議論は<a href="/wiki/%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="ノート:認識論">ノート</a>を参照してください。<small>(<span title="2022年1月">2022年1月</span>)</small></span></div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r103029389">.mw-parser-output .sidebar{width:auto;max-width:22em;float:right;clear:right;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:right!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:right;font-size:107%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:left;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile nowraplinks"><tbody><tr><th class="sidebar-title"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="哲学">哲学</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title">伝承</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%E5%88%86%E6%9E%90%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="分析哲学">分析</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%99%B8%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="大陸哲学">大陸</a><br /><a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%B4%8B%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="東洋哲学">東洋</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%A0%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="イスラーム哲学">イスラーム</a><br /><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラトニズム">プラトニズム</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%A9%E5%AD%A6" title="スコラ学">スコラ学</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title">時代</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="古代哲学">古代</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="中世哲学">中世</a><br /><a href="/wiki/%E8%BF%91%E4%B8%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="近世哲学">近世</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32;<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%80%9D%E6%83%B3" title="現代思想">現代</a></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title"><a href="/wiki/Category:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E9%83%A8%E9%96%80" title="Category:哲学の部門">部門</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">認識論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%80%AB%E7%90%86%E5%AD%A6" title="倫理学">倫理学</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AD%A6" title="論理学">論理学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BD%A2%E8%80%8C%E4%B8%8A%E5%AD%A6" title="形而上学">形而上学</a></li></ul> </div> <hr /> <div class="hlist hlist-separated"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%BE%8E%E5%AD%A6" title="美学">美学</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="自然哲学">自然哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="政治哲学">政治哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="社会哲学">社会哲学</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Portal.svg" class="mw-file-description" title="ポータル"><img alt="ポータル" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/16px-Portal.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/24px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/32px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portal:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Portal:哲学">ポータル</a>・<span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Folder_Hexagonal_Icon.svg" class="mw-file-description" title="カテゴリ"><img alt="カテゴリ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a></span> <a href="/wiki/Category:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Category:哲学">カテゴリ</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r103358373">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline-block;word-break:keep-all}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd:after,.mw-parser-output .hlist li:after{content:" ·\a0 ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist-pipe dd:after,.mw-parser-output .hlist-pipe li:after{content:" |\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-hyphen dd:after,.mw-parser-output .hlist-hyphen li:after{content:" -\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-comma dd:after,.mw-parser-output .hlist-comma li:after{content:"、";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist-slash dd:after,.mw-parser-output .hlist-slash li:after{content:" /\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child:before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child:after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child:after{content:")\a0 ";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li:before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child:before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child:before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r96787822">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:75%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:88%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:88%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/Template:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%90%E3%83%BC" title="Template:哲学のサイドバー"><abbr title="参照先のページを表示します。">表</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%90%E3%83%BC&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:哲学のサイドバー (存在しないページ)"><abbr title="参照先のノートを表示します。">話</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%90%E3%83%BC&amp;action=edit"><abbr title="参照先のページを編集します。">編</abbr></a></li><li class="nv-hist"><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%90%E3%83%BC&amp;action=history"><abbr title="参照先のページの履歴を表示します。">歴</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>認識論</b>(にんしきろん、<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en">Epistemology</span>)は、<a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98" title="認識">認識</a>、<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a>や<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%90%86" title="真理">真理</a>の性質・起源・範囲(人が理解できる限界など)について考察する、<a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="哲学">哲学</a>の一部門である。<a href="/wiki/%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="存在論">存在論</a>ないし<a href="/wiki/%E5%BD%A2%E8%80%8C%E4%B8%8A%E5%AD%A6" title="形而上学">形而上学</a>と並ぶ哲学の主要な一部門とされ、知識論とも呼ばれる。 </p><p>日本語の「認識論」はドイツ語からの訳語であり、<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88" class="mw-redirect" title="カント">カント</a>『<a href="/wiki/%E7%B4%94%E7%B2%8B%E7%90%86%E6%80%A7%E6%89%B9%E5%88%A4" title="純粋理性批判">純粋理性批判</a>』以後の<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="ドイツ哲学">ドイツ哲学</a>に由来する。<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E6%80%9D%E6%83%B3" title="フランス現代思想">フランス現代思想</a>では「エピステモロジー」という分野があるが、<a href="/wiki/20%E4%B8%96%E7%B4%80" title="20世紀">20世紀</a>に<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9" title="フランス">フランス</a>で生まれた<a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学哲学</a>の一つの方法論ないし理論であり、<a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E8%AA%9E" title="日本語">日本語</a>では「<a href="/w/index.php?title=%E7%A7%91%E5%AD%A6%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="科学認識論 (存在しないページ)">科学認識論</a>」と訳される。 </p><p>哲学は<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9" title="アリストテレス">アリストテレス</a>以来大きく認識論と存在論に大別され、現在もこの分類が生きている。認識論ではヒトの外の世界を諸々の<a href="/wiki/%E6%84%9F%E8%A6%9A" title="感覚">感覚</a>や<a href="/wiki/%E7%90%86%E6%80%A7" title="理性">理性</a>等を通じていかに<a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98" title="認識">認識</a>していくかが問題とされる。 </p><p>認識という行為は、人間のあらゆる日常的、あるいは<a href="/w/index.php?title=%E7%9F%A5%E7%9A%84%E6%B4%BB%E5%8B%95&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="知的活動 (存在しないページ)">知的活動</a>の根源にあり、認識の成立根拠と普遍妥当性を論ずることが認識論である。しかし、<a href="/wiki/%E4%BB%AE%E8%AA%AC" title="仮説">仮説</a>を立て<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E9%A8%93" title="実験">実験</a>によって<a href="/wiki/%E6%A4%9C%E8%A8%BC" title="検証">検証</a>するという科学的方法論は長年取り入れられることはなかった。<a href="/wiki/%E5%86%85%E8%A6%B3%E6%B3%95" class="mw-redirect" title="内観法">内観法</a>が<a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%80%85" title="哲学者">哲学者</a>の主たる武器であった。<a href="/wiki/19%E4%B8%96%E7%B4%80" title="19世紀">19世紀</a>末ごろ、認識論の一部が哲学の外に出て<a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="心理学">心理学</a>という<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E5%95%8F" title="学問">学問</a>を成立させるが、初期にはもっぱら<a href="/wiki/%E5%86%85%E8%A6%B3" title="内観">内観</a>や<a href="/wiki/%E5%86%85%E7%9C%81" title="内省">内省</a>を<a href="/wiki/%E6%96%B9%E6%B3%95%E8%AB%96" title="方法論">方法論</a>とし、<a href="/wiki/%E6%80%9D%E5%BC%81%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-disambig" title="思弁哲学">思弁哲学</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF#曖昧さ回避ページへのリンクは極力避ける" title="Wikipedia:曖昧さ回避"><span title="このリンクには曖昧さ回避が必要です。(2024年3月)">要曖昧さ回避</span></a></i>&#93;</sup>と大差はなかった。やがて、思弁を排し客観的、科学的方法論を意図する<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E9%A8%93%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="実験心理学">実験心理学</a>が登場し、認識論の一部は、心理学に分かれていった。<a href="/wiki/%E9%8C%AF%E8%A6%9A" title="錯覚">錯覚</a>現象などがその研究対象になった。実験心理学では、<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%BC%E3%82%BF" title="データ">データ</a>の統計的処理では科学的であったが、なぜ錯覚が生まれるかというメカニズムの解明では、仮説を立て実験データとの照合を論じてはいたものの、その仮説自体はやはり思弁に過ぎなかった。それを嫌い人間の主観を離れて、<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E9%A8%93%E5%8B%95%E7%89%A9" title="実験動物">実験動物</a>を用いた観察可能な行動のみを研究対象とする一派も存在したが、人間の認識は研究対象から外された。このため、認識論の問題は比較的最近まで自然科学化されずに哲学の領域にとどまり続けた。 </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="概要"><span id=".E6.A6.82.E8.A6.81"></span>概要</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=1" title="節を編集: 概要"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg/250px-Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg.png" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg/375px-Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg/500px-Classical_Definition_of_Knowledg_-_ja.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="750" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a>とは、真であり、かつ、信じられている<a href="/wiki/%E5%91%BD%E9%A1%8C" title="命題">命題</a>の<a href="/wiki/%E9%83%A8%E5%88%86%E9%9B%86%E5%90%88" title="部分集合">部分集合</a>であるとの定式はプラトンに起源をもつ。</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="多義性"><span id=".E5.A4.9A.E7.BE.A9.E6.80.A7"></span>多義性</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=2" title="節を編集: 多義性"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>多義的な語なので注意が必要である。日本語の「認識論」は <a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E8%AA%9E" title="ドイツ語">独</a>&#58; <span lang="de"><i>Erkenntnistheorie</i></span> の訳語である<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。ドイツで初めてこの語を用いたのはドイツの哲学者K・ラインホールトであると言われているが、もちろん認識論的な問題そのものは古代ギリシアから存在した<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>英語の <i>Epistemology</i> と仏語の <i>Épistémologie</i> の語源は、ギリシア語の「知」(<a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A2%E8%AA%9E" title="ギリシア語">希</a>&#58; <span lang="el"><i>epistēmē</i></span>、エピステーメー)と、合理的な言説(<a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A2%E8%AA%9E" title="ギリシア語">希</a>&#58; <span lang="el"><i>logos</i></span>、<a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%82%B4%E3%82%B9" title="ロゴス">ロゴス</a>)を合成したものであり、スコットランドの哲学者J・フェリエが<a href="/wiki/1854%E5%B9%B4" title="1854年">1854年</a>に出版した「形而上学概論」で初めて使用したとされる<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>英語の <i>Epistemology</i> は <i>theory of knowledge</i> と互換的な意味あいがあるが、仏語の <i>Épistémologie</i> はそのような意味合いはなく、あくまで科学哲学の一つの方法論ないし理論であり、日本語では「科学認識論」と訳される<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。フランス語の <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">仏</a>&#58; <span lang="fr"><i><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9orie_de_la_connaissance" class="extiw" title="fr:Théorie de la connaissance">Théorie de la connaissance</a></i></span> は<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%B0%E3%83%8E%E3%82%BB%E3%82%AA%E3%83%AD%E3%82%B8%E3%83%BC&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="グノセオロジー (存在しないページ)">グノセオロジー</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Gnos%C3%A9ologie" class="extiw" title="fr:Gnoséologie">フランス語版</a>)</span></span> とも呼ばれる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="特徴"><span id=".E7.89.B9.E5.BE.B4"></span>特徴</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=3" title="節を編集: 特徴"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>認識論で扱われる問いには次のようなものがある。 </p> <ul><li>人はどのようにして<a href="/wiki/%E7%89%A9%E4%BA%8B" title="物事">物事</a>を正しく知ることができるのか。</li> <li>人はどのようにして物事について誤った考え方を抱くのか。</li> <li>ある考え方が正しいかどうかを確かめる方法があるか。</li> <li>人間にとって<a href="/wiki/%E4%B8%8D%E5%8F%AF%E7%9F%A5%E8%AB%96" title="不可知論">不可知の領域</a>はあるか。あるとしたら、どのような形で存在するのか。</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="哲学的認識論と科学的認識論"><span id=".E5.93.B2.E5.AD.A6.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.A8.E7.A7.91.E5.AD.A6.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>哲学的認識論と科学的認識論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=4" title="節を編集: 哲学的認識論と科学的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>認識論は、今日、「哲学的認識論」と、20世紀にフランスで生まれた「科学的認識論」の二つに大別され、哲学的認識論についても古典的認識論と現代的認識論の区別が必要であるとされる<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。そこで、以下に、まずは歴史の流れに沿って哲学的認識論について解説する。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="哲学的認識論の歴史"><span id=".E5.93.B2.E5.AD.A6.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.AE.E6.AD.B4.E5.8F.B2"></span>哲学的認識論の歴史</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=5" title="節を編集: 哲学的認識論の歴史"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="前史"><span id=".E5.89.8D.E5.8F.B2"></span>前史</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=6" title="節を編集: 前史"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="古代"><span id=".E5.8F.A4.E4.BB.A3"></span>古代</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=7" title="節を編集: 古代"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="プラトン"><span id=".E3.83.97.E3.83.A9.E3.83.88.E3.83.B3"></span>プラトン</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=8" title="節を編集: プラトン"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Plato-raphael.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Plato-raphael.jpg/170px-Plato-raphael.jpg" decoding="async" width="170" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4a/Plato-raphael.jpg 1.5x" data-file-width="246" data-file-height="262" /></a><figcaption>プラトン(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D427%E5%B9%B4" title="紀元前427年">紀元前427年</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D347%E5%B9%B4" title="紀元前347年">紀元前347年</a>)</figcaption></figure> <p>今日でいうところの認識論的な問題の原典は、<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3" title="プラトン">プラトン</a>の『<a href="/wiki/%E3%83%86%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%86%E3%83%88%E3%82%B9_(%E5%AF%BE%E8%A9%B1%E7%AF%87)" title="テアイテトス (対話篇)">テアイテトス</a>』にまで遡ることができる。本対話篇では「知識とは何か?」という問いに対し、知識とは常に存在し、疑いなきものであるとの対話者間の共通の前提から、テアイテトスはまず知識とは<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>であると主張する。これに対して、<a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%86%E3%82%B9" title="ソクラテス">ソクラテス</a>は、知覚は人それぞれによって異なるものであるとした上で、「人間は万物の尺度である」と主張して<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%AF%BE%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="相対主義">相対主義</a>を唱えた<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%BF%E3%82%B4%E3%83%A9%E3%82%B9" title="プロタゴラス">プロタゴラス</a>を引き合いに出し、彼が自らの思いが真であると固執すれば、自らの思いが偽であると認めざるを得なくなるとしてその主張を論難する。テアイテトスは引き続き知識とは<a href="/wiki/%E7%9C%9F" class="mw-disambig" title="真">真</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF#曖昧さ回避ページへのリンクは極力避ける" title="Wikipedia:曖昧さ回避"><span title="このリンクには曖昧さ回避が必要です。(2024年3月)">要曖昧さ回避</span></a></i>&#93;</sup>なる意見であると主張し、更に真なる意見に説明を加えたものであるとも主張するが、いずれもソクラテスによって論難され、結局のところ、本対話篇では、知識とは何かに対する回答は示されず、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%9D%E3%83%AA%E3%82%A2" title="アポリア">アポリア</a>に終わる。しかしながら、そこでは、知識とは、正当化された真なる確信であるという定式を既に見出すことができる。 </p><p>プラトンにとって知識とは常に存在する普遍的なものでなければならないが、それは<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E4%BD%93" title="実体">実体</a>である<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%87%E3%82%A2" title="イデア">イデア</a>の世界にあり、この現実の世界は仮象の生成流転する世界であって永遠に存在するものはなにもない。したがって、知識も決して師や賢者が一方的に教授できるものではなく、<a href="/wiki/%E5%BC%81%E8%AB%96%E8%A1%93" class="mw-redirect" title="弁論術">弁論術</a>による対話を通じてようやく到達できるものである。プラトンの著作が対話篇という形をとり、その結末がアポリアを呈示する形で終わっているのは、このようなプラトンの思想を反映したものである。プラトンによれば、物の本質は、<a href="/wiki/%E6%84%9F%E8%A6%9A" title="感覚">感覚</a>によって把握することはできず、物のイデアを「心の眼」で直視し、「想起」することによって認識することができる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="アリストテレス"><span id=".E3.82.A2.E3.83.AA.E3.82.B9.E3.83.88.E3.83.86.E3.83.AC.E3.82.B9"></span>アリストテレス</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=9" title="節を編集: アリストテレス"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/170px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg" decoding="async" width="170" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/255px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg/340px-Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg 2x" data-file-width="1700" data-file-height="2275" /></a><figcaption>アリストテレス(<a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D384%E5%B9%B4" title="紀元前384年">紀元前384年</a> - <a href="/wiki/%E7%B4%80%E5%85%83%E5%89%8D322%E5%B9%B4" title="紀元前322年">紀元前322年</a>)</figcaption></figure> <p>プラトンは、知識とは正当化された真なる確信であるという定式を否定したのだが、その理由は「ある事」を確信しているということは、その正当化の理由となる「ある事」を既に知っているからであるという循環論法を疑ったからである。これに対して、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9" title="アリストテレス">アリストテレス</a>は、知には常に何らかの前提が存在していることを否定せず、ある事を確信している場合、その前提となっている理由はその都度問われても良いと考えた。 </p><p>また、プラトンは<a href="/wiki/%E6%84%9F%E8%A6%9A" title="感覚">感覚</a>を五感に制限せず、「精神の目」と呼ばれる<a href="/wiki/%E5%8F%8D%E7%9C%81" title="反省">内的感覚</a>を認めていたが、アリストテレスはこれを否定し、広い意味での経験によって得られるもののみを知と見て、知の諸形式を<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>、<a href="/wiki/%E8%A8%98%E6%86%B6" title="記憶">記憶</a>、<a href="/wiki/%E7%B5%8C%E9%A8%93" title="経験">経験</a>、<a href="/wiki/%E5%AD%A6%E5%95%8F" title="学問">学問</a>に分類した。 </p><p>さらに、アリストテレスは、その学問体系を、「論理学」をあらゆる学問成果を手に入れるための「道具」(<a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A2%E8%AA%9E" title="ギリシア語">希</a>&#58; <span lang="el"><i>organon</i></span>)であるとした上で、「理論」(テオリア)、「実践」(プラクシス)、「制作」(ポイエーシス)に三分し、理論学を「<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="自然学">自然学</a>」と「<a href="/wiki/%E5%BD%A2%E8%80%8C%E4%B8%8A%E5%AD%A6" title="形而上学">形而上学</a>」、実践学を「<a href="/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%AD%A6" title="政治学">政治学</a>」と「<a href="/wiki/%E5%80%AB%E7%90%86%E5%AD%A6" title="倫理学">倫理学</a>」、制作学を「詩学」に分類した。アリストテレスによれば、形而上学は存在するものについての「第一哲学」であり、始まりの原理についての知である。また、彼は、その著書『形而上学』において、有を無、無を有と論証するのが虚偽であり、有を有、無を無と論証するのが真であるとした。そこでは、「有・無」という「存在論」が基礎にあり、これを「論証する」という「判断」が支えている。そこでは、存在論が真理論と認識論とに分かちがたく結び付けられている。アリストテレスの学問体系は、その後、<a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%9E%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%AF%E3%82%A3%E3%83%8A%E3%82%B9" title="トマス・アクィナス">トマス・アクィナス</a>らを介して古代・中世の学問体系を規定することとなったが、そこでは、認識論的・真理論的な問題は常に<a href="/wiki/%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="存在論">存在論</a>と分かちがたく結び付いていた。そのため、形而上学の中心的な問題は存在論であった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="中世"><span id=".E4.B8.AD.E4.B8.96"></span>中世</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=10" title="節を編集: 中世"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="アウグスティヌス"><span id=".E3.82.A2.E3.82.A6.E3.82.B0.E3.82.B9.E3.83.86.E3.82.A3.E3.83.8C.E3.82.B9"></span>アウグスティヌス</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=11" title="節を編集: アウグスティヌス"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:AugustineLateran.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/AugustineLateran.jpg/110px-AugustineLateran.jpg" decoding="async" width="110" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/AugustineLateran.jpg/165px-AugustineLateran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/AugustineLateran.jpg/220px-AugustineLateran.jpg 2x" data-file-width="422" data-file-height="720" /></a><figcaption>アウグスティヌス(<a href="/wiki/354%E5%B9%B4" title="354年">354年</a> - <a href="/wiki/430%E5%B9%B4" title="430年">430年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%A6%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%8C%E3%82%B9" title="アウグスティヌス">アウグスティヌス</a>の認識論は、プラトンの<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%87%E3%82%A2" title="イデア">イデア</a>思想の流れをくむものであり、存在論と幸福論とが一体となっている。 </p><p>彼によれば、人間は魂と身体の複合体であり、両者は共に独立した実体であり、魂は「わたし」という意思である<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>注釈 1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。魂は自律するゆえに、探求するが、彼を探求に導くものは愛であり、愛は最後の憩いの場として万有の根源である神を求める。「神は存在である」(<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%86%E3%83%B3%E8%AA%9E" title="ラテン語">羅</a>&#58; <span lang="la"><i>Deus est esse</i></span>)、神が自己自身を認識することによって、われわれの認識が始まる。したがって、神は認識の原理であるとともに真理である<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>注釈 2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。人は真理を認識するためには、感覚(外的人間)に頼るのではなく、理性(内的人間)によらなければならない。創世記には、神は人間を神の似姿として創ったとあり、神に似るのは動物にはない人間のみが有する理性部分だからである。理性は外に向かうのではなく、内部に向かい、それを超えた果てに真理を見る。内的人間と真理との一致に霊的な最高の喜びがある。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="トマス・アクィナス"><span id=".E3.83.88.E3.83.9E.E3.82.B9.E3.83.BB.E3.82.A2.E3.82.AF.E3.82.A3.E3.83.8A.E3.82.B9"></span>トマス・アクィナス</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=12" title="節を編集: トマス・アクィナス"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:St-thomas-aquinas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/110px-St-thomas-aquinas.jpg" decoding="async" width="110" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/165px-St-thomas-aquinas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/220px-St-thomas-aquinas.jpg 2x" data-file-width="4004" data-file-height="6000" /></a><figcaption>トマス・アクィナス(<a href="/wiki/1225%E5%B9%B4" title="1225年">1225年</a>頃 - <a href="/wiki/1274%E5%B9%B4" title="1274年">1274年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%9E%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%AF%E3%82%A3%E3%83%8A%E3%82%B9" title="トマス・アクィナス">トマス・アクィナス</a>の認識論は、アリストテレスの思想の流れをくむ。トマス・アクィナスは、アリストテレスの存在論を承継しつつも、その上でキリスト教神学と調和し難い部分については、新たな考えを付け加えて彼を乗り越えようとした。トマスにとって、神は、万物の根源であるが、アリステレスの説くように純粋形相ではあり得なかった。旧約聖書の『出エジプト記』第3章第14節で、神は「私は在りて在るものである」との啓示をモーセに与えているからである。そこで、彼は、アリストテレスの存在に修正を加え、「存在-本質」(<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%86%E3%83%B3%E8%AA%9E" title="ラテン語">羅</a>&#58; <span lang="la"><i>esse-essentia</i></span>) を加えた。彼によれば、「存在」は「本質」を存在者とするため「現実態」であり、「本質」はそれだけで現実に存在できないため「可能態」である。「存在」はいかなるときにおいても「現実態」である。神は、自存する「存在そのもの」であり、純粋現実態である。人間は、理性によって神の存在を認識できる(いわゆる<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E3%81%AE%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%A8%BC%E6%98%8E" title="神の存在証明">宇宙論的証明</a>)。しかし、有限である人間は無限である神の本質を認識することはできず、理性には限界がある。もっとも、人間は神から「恩寵の光」と「栄光の光」を与えられることによって知性は成長し神を認識できるようになるが、生きている間は「恩寵の光」のみ与えられるので、人には教会による信仰・愛・希望の導きが必要になる。人は死して初めて「栄光の光」を得て神の本質を完全に認識するものであり、真の幸福が得られる。トマスは、存在論に基づく神中心主義と、理性と信仰に基づく人間中心主義の統合を図り、後世の存在論に多大な影響を与えることになった。<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%A9%E5%AD%A6" title="スコラ学">スコラ学</a>は彼によって体系化されたのだが、その世界観はやがて独断的で権威主義的なものへと変質していった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="近代的認識論の成立"><span id=".E8.BF.91.E4.BB.A3.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.AE.E6.88.90.E7.AB.8B"></span>近代的認識論の成立</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=13" title="節を編集: 近代的認識論の成立"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="懐疑主義との対決"><span id=".E6.87.90.E7.96.91.E4.B8.BB.E7.BE.A9.E3.81.A8.E3.81.AE.E5.AF.BE.E6.B1.BA"></span>懐疑主義との対決</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=14" title="節を編集: 懐疑主義との対決"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>プラトン・アリストテレス伝統においては観念と対象と一致することが真であると考えられていたが、当時<sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E8%A8%80%E8%91%89%E3%82%92%E6%BF%81%E3%81%95%E3%81%AA%E3%81%84" title="Wikipedia:言葉を濁さない"><span title="この記述は言葉を濁しているか情報の出所を曖昧にしています。(2024年2月)">いつ?</span></a></i>&#93;</sup>そのような考え方に対する権威が失墜し、人は果たして物事を正しく知ることができるのかという知に対する根本的な疑いが生じるようになっていた。 </p><p>時代背景としては、<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%B3%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%83%96%E3%82%B9" title="クリストファー・コロンブス">コロンブス</a>による<a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%A4%A7%E9%99%B8%E7%99%BA%E8%A6%8B" class="mw-redirect" title="新大陸発見">新大陸発見</a>、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%A9%E3%82%B9%E3%83%A0%E3%82%B9" class="mw-redirect" title="エラスムス">エラスムス</a>の<a href="/wiki/%E7%97%B4%E6%84%9A%E7%A4%BC%E8%B3%9B" class="mw-redirect" title="痴愚礼賛">痴愚礼賛</a>に象徴される<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%A9%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="スコラ哲学">スコラ哲学</a>の権威失墜・<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E6%96%87%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="人文主義">人文主義</a>者の台頭、そして何より<a href="/wiki/%E5%AE%97%E6%95%99%E6%94%B9%E9%9D%A9" title="宗教改革">宗教改革</a>があった。<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%88%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E6%95%99%E4%BC%9A" title="カトリック教会">カトリック</a>と<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%83%86%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%B3%E3%83%88" title="プロテスタント">プロテスタント</a>はお互いに、いかにして(教義についての宗教的な)正しい認識は可能なのか、信頼に足る真理の基準は何かということを問答し、やがてお互いに向けられた懐疑主義は自らの信頼の基盤をも突き崩していった。そのような中で、<a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%B3%E3%83%86%E3%83%BC%E3%83%8B%E3%83%A5" class="mw-redirect" title="モンテーニュ">モンテーニュ</a>の主著<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%82%BB%E3%83%BC" title="エセー">エセー</a>にみられるように、およそ人間たるもの物事を正しく知ることはできず、ただ神の啓示を待つほかなく、それまでは判断を留保し、自然と慣習に従って慎ましく生活するという全面的な懐疑主義(新ピュロン主義)が通俗化していった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="デカルト革命"><span id=".E3.83.87.E3.82.AB.E3.83.AB.E3.83.88.E9.9D.A9.E5.91.BD"></span>デカルト革命</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=15" title="節を編集: デカルト革命"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg/180px-Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg" decoding="async" width="180" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg/270px-Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg/360px-Frans_Hals_-_Portret_van_Ren%C3%A9_Descartes.jpg 2x" data-file-width="817" data-file-height="1000" /></a><figcaption>デカルト(<a href="/wiki/1596%E5%B9%B4" title="1596年">1596年</a>-<a href="/wiki/1650%E5%B9%B4" title="1650年">1650年</a>)</figcaption></figure> <p>近代的な意味での認識論を成立させたのは、<a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%87%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%88" title="ルネ・デカルト">ルネ・デカルト</a>である。デカルトは、<a href="/wiki/%E6%95%B0%E5%AD%A6" title="数学">数学</a>・<a href="/wiki/%E5%B9%BE%E4%BD%95%E5%AD%A6" title="幾何学">幾何学</a>の研究によって得られた概念は疑い得ない明証的なものと考え、これを基礎付けるための哲学体系を確立しようと欲した。デカルトは、合理的な学問的知識さえを疑う全面的な<a href="/wiki/%E6%87%90%E7%96%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="懐疑主義">懐疑主義</a>に対して方法的懐疑論を唱え、肉体を含む全ての外的事物が懐疑にかけられた後に、どれだけ疑っても疑いえないものとして純化された精神だけが残ると主張した。 </p><p>そこでは、存在について語る前にどのようにして存在を認識するのかを論じなければならないとされ、形而上学はもはや存在についての第一哲学ではなく、存在の認識についての第一哲学となった。このようなデカルトの革命的な主張は、形而上学の中心的な課題を存在論から認識論へ転回させただけでなく、認識に関する様々な物議を醸すきっかけとなった。既に述べたとおりアリストテレス的学問伝統の下においては、認識論と真理論は存在論と分かちがたく結び付いていたが、認識論を存在論に優位させることにより、問題は大きく三つに分かれることとなった。以下に分説する。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="認識の起源"><span id=".E8.AA.8D.E8.AD.98.E3.81.AE.E8.B5.B7.E6.BA.90"></span>認識の起源</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=16" title="節を編集: 認識の起源"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>哲学的認識論の第一の問題は、人はどのようにして物事を正しく知ることができるのか、人はどのようにして物事について誤った考え方を抱くのか、という認識の起源の問題である<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。おおむね四つの立場がある。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="合理主義"><span id=".E5.90.88.E7.90.86.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>合理主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=17" title="節を編集: 合理主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="デカルト"><span id=".E3.83.87.E3.82.AB.E3.83.AB.E3.83.88"></span>デカルト</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=18" title="節を編集: デカルト"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%87%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%88" title="ルネ・デカルト">ルネ・デカルト</a>は認識の起源は理性であるとした。デカルトは、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9" title="アリストテレス">アリストテレス</a>がその著書『<a href="/wiki/%E9%9C%8A%E9%AD%82%E8%AB%96" title="霊魂論">霊魂論</a>』において述べた経験主義的原則、すなわち、<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>によって対象から受け取った<a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a>なしに人は<a href="/wiki/%E6%80%9D%E8%80%83" title="思考">思考</a>することはできないという立場に反対し、<a href="/wiki/%E7%B2%BE%E7%A5%9E" title="精神">精神</a>を独立した<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E4%BD%93" title="実体">実体</a>と見て、精神自身の内に生得的な<a href="/wiki/%E8%A6%B3%E5%BF%B5" title="観念">観念</a>があり、<a href="/wiki/%E7%90%86%E6%80%A7" title="理性">理性</a>の力によって精神自身が、観念を演繹して展開していくことが可能であるとした。 </p><p>このような考え方の背景には、当時の飛躍的な<a href="/wiki/%E6%95%B0%E5%AD%A6" title="数学">数学</a>、<a href="/wiki/%E5%B9%BE%E4%BD%95%E5%AD%A6" title="幾何学">幾何学</a>、<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="自然学">自然学</a>の発展があり、当時の人々は、誰がどのように考えても同一の結論に到達するという<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%87%E3%82%A2" title="イデア">イデア</a>的な観念の源泉を<a href="/wiki/%E7%90%86%E6%80%A7" title="理性">理性</a>、つまり動物とは区別された人間の本性のうちに見た。このような人間の<a href="/wiki/%E6%80%9D%E8%80%83" title="思考">思考</a>には経験内容から独立した<a href="/wiki/%E6%A6%82%E5%BF%B5" title="概念">概念</a>が用いられているという考え方を<a href="/wiki/%E7%94%9F%E5%BE%97%E8%AA%AC" class="mw-redirect" title="生得説">生得説</a>という。 </p><p>デカルトは、結論としては、精神、<a href="/wiki/%E7%89%A9%E4%BD%93" title="物体">物体</a>を有限の実体であるとした上で、無限の実体である<a href="/wiki/%E7%A5%9E" title="神">神</a>の三つが実体であるとした。精神と物体の<a href="/wiki/%E4%BA%8C%E5%85%83%E8%AB%96" title="二元論">二元論</a>において、主観と客観の一致を保証するため、神の存在を必要とした。 </p><p>デカルトを引き継ぐ<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%82%B3%E3%83%A9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5" title="ニコラ・ド・マルブランシュ">ニコラ・ド・マルブランシュ</a>、<a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%95%E3%83%BB%E3%83%87%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%94%E3%83%8E%E3%82%B6" title="バールーフ・デ・スピノザ">バールーフ・デ・スピノザ</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B4%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%83%97%E3%83%8B%E3%83%83%E3%83%84" title="ゴットフリート・ライプニッツ">ゴットフリート・ライプニッツ</a>などの<a href="/wiki/%E5%90%88%E7%90%86%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="合理主義哲学">大陸合理主義者</a>は、生得説を擁護しつつも、様々な点でデカルトと対立し、これを乗り越えようとした。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="マルブランシュ"><span id=".E3.83.9E.E3.83.AB.E3.83.96.E3.83.A9.E3.83.B3.E3.82.B7.E3.83.A5"></span>マルブランシュ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=19" title="節を編集: マルブランシュ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Nicolas_Malebranche.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Nicolas_Malebranche.jpg/120px-Nicolas_Malebranche.jpg" decoding="async" width="120" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Nicolas_Malebranche.jpg/180px-Nicolas_Malebranche.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Nicolas_Malebranche.jpg/240px-Nicolas_Malebranche.jpg 2x" data-file-width="360" data-file-height="450" /></a><figcaption>ニコラ・ド・マルブランシュ(<a href="/wiki/1638%E5%B9%B4" title="1638年">1638年</a>-<a href="/wiki/1715%E5%B9%B4" title="1715年">1715年</a>)</figcaption></figure> <p>デカルトの革命的な主張は、その直後から様々な立場から厳しい批判を浴びることとなった。特に、デカルトの提出した神の概念は、自然法則を証明するための条件にすぎず、キリスト教的伝統に基づく人格神ではなく、実質は無神論ではないかとの疑惑も根強いものがあった。 </p><p>このような状況下において、デカルト哲学と<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%A6%E3%82%B0%E3%82%B9%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%8C%E3%82%B9" title="アウグスティヌス">アウグスティヌス</a>神学との総合を企図したのが<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%82%B3%E3%83%A9%E3%83%BB%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5" title="ニコラ・ド・マルブランシュ">ニコラ・ド・マルブランシュ</a>である。彼は、認識論的にはアウグスティヌスのイデア説を継承し、神は万象の原因であり、われわれは万物を神のうちに観るとの思想を基本に、デカルト的な心身問題の解決を図ろうとし、精神や身体の変化のみならず、物体相互の接触や運動は神の作用の機会にすぎないという「<a href="/wiki/%E6%A9%9F%E4%BC%9A%E5%8E%9F%E5%9B%A0%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="機会原因論">機会原因論</a>」を主唱し、その上に壮大な形而上学体系を構築した。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="スピノザ"><span id=".E3.82.B9.E3.83.94.E3.83.8E.E3.82.B6"></span>スピノザ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=20" title="節を編集: スピノザ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Spinoza.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/120px-Spinoza.jpg" decoding="async" width="120" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/180px-Spinoza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/240px-Spinoza.jpg 2x" data-file-width="1377" data-file-height="1600" /></a><figcaption>スピノザ(<a href="/wiki/1632%E5%B9%B4" title="1632年">1632年</a> - <a href="/wiki/1677%E5%B9%B4" title="1677年">1677年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%94%E3%83%8E%E3%82%B6" class="mw-redirect" title="スピノザ">スピノザ</a>は、デカルトを批判し、神のみが実体であるとし、そこからすべてを理性によって演繹するという方法をとった。スピノザによれば、神が唯一の実体である以上、精神も身体も、その二つの異なる属性に他ならないことになる。 </p><p>スピノザは、その著書『<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%81%E3%82%AB_(%E3%82%B9%E3%83%94%E3%83%8E%E3%82%B6)" title="エチカ (スピノザ)">エチカ</a>』において、表象を「第一種の認識」、理性を「第二種の認識」、直観を「第三種の認識」と三分類した。彼によれば、人間は自然の一部であるから、外部から様々な影響を受けるが、人間の精神はまず自分の身体の変状についての観念を持たざるを得ないが、これが第一種の認識である。この観念は人間の身体と外部の本性を共に部分的に持つものであるがゆえに「認識の欠如」の観念を含む。したがって、第一種の認識に基づくデカルト流の方法的懐疑は認識の欠如を含むゆえ決して明証性・確実性を有するに至ることはない。しかし、人間の身体と外部の本性を共に部分的に持つということは、本性を共通にする部分についての普遍的な認識をすることはでき、これを第二種の認識と呼ぶ。さらに、個物の本性に関する認識を第三種の認識と呼び、真と偽の区別は第二種ないし第三の認識に基づきなされる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="ライプニッツ"><span id=".E3.83.A9.E3.82.A4.E3.83.97.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.84"></span>ライプニッツ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=21" title="節を編集: ライプニッツ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg/120px-Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg" decoding="async" width="120" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg/180px-Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg/240px-Gottfried_Wilhelm_von_Leibniz.jpg 2x" data-file-width="316" data-file-height="400" /></a><figcaption>ライプニッツ(<a href="/wiki/1646%E5%B9%B4" title="1646年">1646年</a> - <a href="/wiki/1716%E5%B9%B4" title="1716年">1716年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%B4%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%83%97%E3%83%8B%E3%83%83%E3%83%84" title="ゴットフリート・ライプニッツ">ライプニッツ</a>の認識論は、多元的で最小の実体である<a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%8A%E3%83%89_(%E5%93%B2%E5%AD%A6)" title="モナド (哲学)">モナド</a>を基礎にする。モナドは万物の数に応じて多数ある分割不能な実体であるが、モナドは鏡であり、<a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a>能力を有し、自発的に世界全体を自己の内部に映し出し、世界全体を認識する。また、彼は、モナドは窓がなく、独立した別個の実体であるから、相互に影響を与えることはできないので、神の創造による<a href="/wiki/%E4%BA%88%E5%AE%9A%E8%AA%BF%E5%92%8C" class="mw-redirect" title="予定調和">予定調和</a>によって他のモナドと協調して表象を展開することができるとした。このような立場から、<a href="/wiki/%E6%B1%BA%E5%AE%9A%E8%AB%96" title="決定論">決定論</a>、<a href="/wiki/%E6%B1%8E%E7%A5%9E%E8%AB%96" title="汎神論">汎神論</a>に陥ったスピノザと異なり、<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%94%B1%E6%84%8F%E6%80%9D" class="mw-redirect" title="自由意思">自由意思</a>、人格神を認めることができ、また、いちいち神が機械人形を操るように世界に介在しなければならないとしたマルブランシュの機械原因論を否定した上で、デカルト的な<a href="/wiki/%E5%BF%83%E8%BA%AB%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="心身問題">心身問題</a>を解決することができるようになる。いわば対立するすべての合理論を調停した上で、伝統的なキリスト教的神学を擁護しようとしたのがライプニッツ哲学といえる。 </p><p>合理主義は概念による理性認識に従って普遍必然性を有する知識、最終的には<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E3%81%AE%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%A8%BC%E6%98%8E" title="神の存在証明">神の存在証明</a>に至ることができると信じたが、ひとたび数学や自然学の問題を離れ、形而上学上の問題を論じるや否や合理主義内部においてさえその対立はとどまるところを知らず、徒らに概念をもてあそび内容空虚な思弁を弄することになり、独断論化していった。 </p><p>カントが師のクヌッツェンから学んだのは、当時のドイツの講壇哲学において支配的であったライプニッツ=<a href="/wiki/%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A9%E3%83%AB%E3%83%95" class="mw-redirect" title="クリスチャン・ヴォルフ">ヴォルフ</a>派の壮大な形而上学で、彼は、自身が批判哲学を確立する前に、自身がかつて所属していた当該学派における状態をその著書『<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%83%AC%E3%82%B4%E3%83%A1%E3%83%8A" class="mw-redirect" title="プロレゴメナ">プロレゴメナ</a>』において「独断論のまどろみ」と比喩的に呼んだ。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="経験主義"><span id=".E7.B5.8C.E9.A8.93.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>経験主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=22" title="節を編集: 経験主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="ロック"><span id=".E3.83.AD.E3.83.83.E3.82.AF"></span>ロック</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=23" title="節を編集: ロック"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:John_Locke.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/John_Locke.jpg/160px-John_Locke.jpg" decoding="async" width="160" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/John_Locke.jpg/240px-John_Locke.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/John_Locke.jpg/320px-John_Locke.jpg 2x" data-file-width="727" data-file-height="1020" /></a><figcaption>ロック(<a href="/wiki/1632%E5%B9%B4" title="1632年">1632年</a> - <a href="/wiki/1704%E5%B9%B4" title="1704年">1704年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%AF" title="ジョン・ロック">ジョン・ロック</a>は認識の起源は<a href="/wiki/%E7%B5%8C%E9%A8%93" title="経験">経験</a>であるとした。 </p><p>時代背景としては、<a href="/wiki/%E3%83%94%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%BF%E3%83%B3%E9%9D%A9%E5%91%BD" class="mw-redirect" title="ピューリタン革命">ピューリタン革命</a>や内乱のため<a href="/wiki/1641%E5%B9%B4" title="1641年">1641年</a>に高等宗務裁判所が廃止されたことがあり、当時、英国国教会とカトリック教徒やクエーカー教徒との対立が激化しただけではなく、民衆には<a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%AB%E3%83%A1%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="ヘルメス主義">ヘルメス主義</a>などが流行し、自分の目も感覚も明らかな証拠も信用せず、自分の経験すら偽りとしてまで自らの教義に一致しないものを認めようとしない頑固な人びとが多くおり、独断主義との対立が迫られるというような社会情勢にあった。 </p><p>ロックと彼を引き継ぐ<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%BB%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%BC" title="ジョージ・バークリー">ジョージ・バークリー</a>や<a href="/wiki/%E3%83%87%E3%82%A4%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%92%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A0" title="デイヴィッド・ヒューム">デイヴィッド・ヒューム</a>などの<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%B5%8C%E9%A8%93%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="イギリス経験論">イギリス経験論者</a>は、経験に先立って何らかの観念が存在することはなく、人間は「白紙状態」(<a href="/wiki/%E3%82%BF%E3%83%96%E3%83%A9%E3%83%BB%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%B5" title="タブラ・ラーサ">タブラ・ラサ</a>)として生まれてくるものと考えて生得説を批判した。 </p><p>ロックは、観念は<a href="/wiki/%E6%84%9F%E8%A6%9A" title="感覚">感覚</a>(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>sensation</i></span>) もしくは<a href="/wiki/%E5%8F%8D%E7%9C%81" title="反省">反省</a>(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>reflection</i></span>) から発生すると考えた。彼によれば、観念には単純観念と単純観念が合わさって形成した複合観念があるが、このような観念の結合・一致・不一致・背反の知覚が<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a>である。したがって、全ての観念と知識は人間が経験を通じて形成するものだということになる。 </p><p>ロックは、デカルトと同様、精神、物体、神の三つが<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E4%BD%93" title="実体">実体</a>であるとしており<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>注釈 3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>、数学に関しても論証的知識に属するとしてその確実性を否定したわけではなかった<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>注釈 4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。ロックは、反省によって生成された観念を理性によって演繹することを認めるので、その限りで、ロックはデカルト主義者であるということもできる。ただし、<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="自然学">自然学</a>については、その知識は確実なものではなく、蓋然性を得るにとどまるとした。ロックによれば、物体の性質は、固性・延長性・形状等の外物に由来する客観的な「第一性質」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>primary quality</i></span>) と、色・味・香り等の主観的な「第二性質」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>secondary quality</i></span>) に分かれるが、我々が知ることのできるのは後者のみで、それすらも経験によって全てを知ることはできず、その蓋然性を得るにすぎない。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="バークリ"><span id=".E3.83.90.E3.83.BC.E3.82.AF.E3.83.AA"></span>バークリ</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=24" title="節を編集: バークリ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:George_Berkeley.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/George_Berkeley.jpg/110px-George_Berkeley.jpg" decoding="async" width="110" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/George_Berkeley.jpg/165px-George_Berkeley.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/George_Berkeley.jpg/220px-George_Berkeley.jpg 2x" data-file-width="268" data-file-height="326" /></a><figcaption>ジョージ・バークリ(<a href="/wiki/1685%E5%B9%B4" title="1685年">1685年</a>-<a href="/wiki/1753%E5%B9%B4" title="1753年">1753年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%BB%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%BC" title="ジョージ・バークリー">ジョージ・バークリー</a>は、ロックの経験論を承継しつつ、ロックが物体を実体とした上で、物体の第一性質と第二性質を区別したことを批判した。彼は、両者の区別を否定し、実体とは同時的なる<b>観念の束</b>(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>bandle or collection of ideas</i></span>)に他ならないと考えた。このような考え方から、彼は、物体が実体であることを否定し、知覚する精神と、神のみを実体と認めた。 </p><p>このことを端的に表す有名な言葉として「存在とは知覚されてあることである」(<a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%83%86%E3%83%B3%E8%AA%9E" title="ラテン語">羅</a>&#58; <span lang="la"><i>Esse est percipi</i></span>、<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>To be is to be perceived</i></span>) がある。 </p><p>バークリは、主観的観念論、<a href="/wiki/%E7%8B%AC%E6%88%91%E8%AB%96" title="独我論">独我論</a>と批判されることになったが、彼は聖職者であり、神を実体としていたことから、その思想はむしろマルブランシュに近いものであったとされている。ロックの経験論は独我論と懐疑論の中道を目指す経験的実在論を基礎にしていたが、バークリはデカルト主義的なロックの観念論を承継していた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="ヒューム"><span id=".E3.83.92.E3.83.A5.E3.83.BC.E3.83.A0"></span>ヒューム</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=25" title="節を編集: ヒューム"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:David_Hume.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/David_Hume.jpg/140px-David_Hume.jpg" decoding="async" width="140" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/David_Hume.jpg/210px-David_Hume.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/David_Hume.jpg/280px-David_Hume.jpg 2x" data-file-width="825" data-file-height="1000" /></a><figcaption>ヒューム(<a href="/wiki/1711%E5%B9%B4" title="1711年">1711年</a>- <a href="/wiki/1776%E5%B9%B4" title="1776年">1776年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%93%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%92%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A0" class="mw-redirect" title="デビット・ヒューム">デビット・ヒューム</a>は、主著『<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E6%9C%AC%E6%80%A7%E8%AB%96" title="人間本性論">人間本性論</a>』において、あらゆる<a href="/wiki/%E8%A6%B3%E5%BF%B5" title="観念">観念</a>の理性による基礎付けを否定し、当時の自然科学の知見に基づき、観念の形成過程を分析した。ヒュームによれば、人間の「<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>」は<a href="/wiki/%E5%8D%B0%E8%B1%A1" title="印象">印象</a>(impression)と、そこから創出される観念(idea)の二種類に分けられるが、全ての観念は印象から生まれる。印象は人の意識に強く迫ってくるいきいきとしたものであるが、なぜそれが生じるのか説明のつかないものであり、観念は印象の色あせた映像にすぎない。この観念が結合することによって知識が成立するが、知識には数学や論理学のように確実な知識と蓋然的な知識の二種がある。観念の結合について「自然的関係」と「哲学的関係」の2種があり、前者は「類似」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>similarity</i></span>)・「時空的近接」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>contiguity</i></span>)・「因果関係」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>causality</i></span>) があり、後者は量・質・類似・反対および時空・同一性・因果がある。その上で、ヒュームは、因果関係の特徴は<a href="/wiki/%E5%BF%85%E7%84%B6%E6%80%A7" title="必然性">必然性</a>にあるとしたが、一般に因果関係といわれるpとqのつながりは、人間が繰り返し経験する中で「習慣」(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>habit</i></span>) によって心の中に生じた<a href="/wiki/%E8%93%8B%E7%84%B6%E6%80%A7" class="mw-redirect" title="蓋然性">蓋然性</a>でしかないと論じ、理性による因果関係の認識の限界を示した。 </p><p>この因果関係に関するヒュームの考えは後にカントに決定的な影響を与えた。カントは、その著書『<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%83%AC%E3%82%B4%E3%83%A1%E3%83%8A" class="mw-redirect" title="プロレゴメナ">プロレゴメナ</a>』において、ヒュームが自分を<a href="/wiki/%E7%8B%AC%E6%96%AD%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="独断論">独断論</a>のまどろみから眼覚めさせたと後に明らかにした。認識のための道具は理性であり、もしこの道具に限界があるのであれば、なによりも先に、その可能性と根拠について問われなければならない。カントは後に認識の可能性と根拠を問う哲学を<a href="/wiki/%E8%B6%85%E8%B6%8A%E8%AB%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="超越論哲学">超越論哲学</a>と呼び、これを展開していくことになる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="批判主義"><span id=".E6.89.B9.E5.88.A4.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>批判主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=26" title="節を編集: 批判主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg/200px-Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg" decoding="async" width="200" height="223" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg/300px-Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg/400px-Immanuel_Kant_portrait_c1790.jpg 2x" data-file-width="1617" data-file-height="1802" /></a><figcaption>カント(<a href="/wiki/1724%E5%B9%B4" title="1724年">1724年</a>-<a href="/wiki/1804%E5%B9%B4" title="1804年">1804年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%9E%E3%83%8C%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88" title="イマヌエル・カント">イマヌエル・カント</a>は、このように合理主義と経験主義が激しく対立する時代に、観念の発生が経験と共にあることは明らかであるとして合理主義を批判し、逆に、すべての観念が経験に由来するわけでないとして経験主義を批判し、二派の対立を統合したとする見方が今日広く受け入れられている。カントの立場は、このように経験的実在論から出発し、超越論的観念論に至るというパラドキシカルなものである。 </p><p>デカルトは、外界にある<a href="/wiki/%E5%AF%BE%E8%B1%A1" title="対象">対象</a>を<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>することによって得る内的な対象を意味する語として <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">仏</a>&#58; <span lang="fr"><i>idée</i></span> の語を充てていたが、このような構造に関しては経験主義に立つロックも同様の見解をとっていた。 </p><p>カントは、これらの受動的に与えられる内的対象と観念ないし概念を短絡させる見方を批判し、<a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a>(<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E8%AA%9E" title="ドイツ語">独</a>&#58; <span lang="de"><i>Vorstellung</i></span>)を自己の認識論体系の中心に置いた。カントは、表象それ自体は説明不能な概念であるとした上で、表象一般はその下位カテゴリーに<a href="/wiki/%E6%84%8F%E8%AD%98" title="意識">意識</a>を伴う表象があり、その下位には二種の<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>、主観的知覚=<a href="/wiki/%E6%84%9F%E8%A6%9A" title="感覚">感覚</a>と、客観的知覚=<a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98" title="認識">認識</a>があるとした。人間の認識能力には<a href="/wiki/%E6%84%9F%E6%80%A7" title="感性">感性</a>と<a href="/wiki/%E6%82%9F%E6%80%A7" title="悟性">悟性</a>の二種の認識形式がアプリオリにそなわっているが、これが主観的知覚と客観的知覚にそれぞれ対応する。感覚は直感によりいわば受動的に与えられるものであるが、認識は悟性の作用によって自発的に<a href="/wiki/%E6%80%9D%E8%80%83" title="思考">思考</a>する。意識は感性と悟性の綜合により初めて「ある対象」を表象するが、これが<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1" title="現象">現象</a>を構成する。このような考え方を彼は自ら「<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%83%8B%E3%82%AF%E3%82%B9%E7%9A%84%E8%BB%A2%E5%9B%9E" title="コペルニクス的転回">コペルニクス的転回</a>」と呼んだ。カントによれば、「<a href="/wiki/%E6%99%82%E9%96%93" title="時間">時間</a>」と「<a href="/wiki/%E7%A9%BA%E9%96%93" title="空間">空間</a>」、「<a href="/wiki/%E5%9B%A0%E6%9E%9C" title="因果">因果関係</a>」など限られた少数の概念は人間の思考にあらかじめ備わったものであり、そうした概念を用いつつ、経験を通じて与えられた認識内容を処理して更に概念や知識を獲得していくのが人間の思考のあり方だということになる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="直観主義"><span id=".E7.9B.B4.E8.A6.B3.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>直観主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=27" title="節を編集: 直観主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Edmund_Husserl_1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg/200px-Edmund_Husserl_1900.jpg" decoding="async" width="200" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg/300px-Edmund_Husserl_1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Edmund_Husserl_1900.jpg/400px-Edmund_Husserl_1900.jpg 2x" data-file-width="419" data-file-height="550" /></a><figcaption>フッサール (<a href="/wiki/1859%E5%B9%B4" title="1859年">1859年</a> - <a href="/wiki/1938%E5%B9%B4" title="1938年">1938年</a>)</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/20%E4%B8%96%E7%B4%80" title="20世紀">20世紀</a>初頭、<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%88%E3%83%A0%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%83%E3%82%B5%E3%83%BC%E3%83%AB" title="エトムント・フッサール">エトムント・フッサール</a>は、西欧諸科学が危機に直面しており、その解決が学問の基礎付けによってもたらされると考え、<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1%E5%AD%A6" title="現象学">現象学</a>の確立を試みた。 </p><p>当時は、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%99%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="アルベルト・アインシュタイン">アインシュタイン</a>の<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%AF%BE%E6%80%A7%E7%90%86%E8%AB%96" title="相対性理論">相対性理論</a>を始めに、<a href="/wiki/%E9%87%8F%E5%AD%90%E5%8A%9B%E5%AD%A6" title="量子力学">量子力学</a>を含め理論物理学が飛躍的に発展し、デカルトやカントが前提としていたニュートン力学に対する重大な疑義が出された時代であり、改めて学問の基礎付けが問題となった。 </p><p>フッサールは、<a href="/wiki/%E6%95%B0" title="数">数</a>、<a href="/wiki/%E8%87%AA%E5%B7%B1" title="自己">自己</a>、<a href="/wiki/%E6%99%82%E9%96%93" title="時間">時間</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%96%E7%95%8C" title="世界">世界</a>などの諸事象についての、確実な知見を得るべく、通常採用している物事についての諸前提を一旦保留状態にし、物事が心に立ち現れる様態について慎重に省察することで、イデア的な意味を<a href="/wiki/%E7%9B%B4%E8%A6%B3" title="直観">直観</a>し、明証を得ることで諸学問の基礎付けを行うことができると考えた<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>注釈 5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="認識の本質"><span id=".E8.AA.8D.E8.AD.98.E3.81.AE.E6.9C.AC.E8.B3.AA"></span>認識の本質</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=28" title="節を編集: 認識の本質"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>哲学的認識論の第二の問題は、人間にとって<a href="/wiki/%E4%B8%8D%E5%8F%AF%E7%9F%A5%E8%AB%96" title="不可知論">不可知</a>の領域はあるか。あるとしたら、どのような形で存在するのかという問題である。これは認識主体たる意識と認識客体という対立するいずれの項に基本を置いて認識の本質を規定するのかという問題でもあり、<a href="/wiki/%E8%A6%B3%E5%BF%B5%E8%AB%96" title="観念論">観念論</a>と<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="実在論">実在論</a>が対立した<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-6" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>実在論は、素朴実在論を批判して、物体の第一性質と第二性質を分けるロックの主張があり、<a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%9A%84%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="科学的実在論">科学的実在論</a>と呼ばれる<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>観念論は、主観的観念論の立場に立つものとしてバークリが挙げられることが多いが、その主張は複雑である<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>カントにおいては、現象は、物自体と対比され、物自体と主観との共同作業によって構成される。別の言い方をすると、現象というのは物自体に主観の構成が加わった結果であるとし、人は現象が構成される以前の物自体を認識することはできない、とした。<a href="/wiki/1781%E5%B9%B4" title="1781年">1781年</a>に出版した『<a href="/wiki/%E7%B4%94%E7%B2%8B%E7%90%86%E6%80%A7%E6%89%B9%E5%88%A4" title="純粋理性批判">純粋理性批判</a>』の中で、カントは人間の持つ<a href="/wiki/%E7%90%86%E6%80%A7" title="理性">理性</a>がどのようなものであるかを、分析した。そしてその分析を通じて、人間の理性は、どんな問題でも扱える万能の装置ではなく、扱える問題について一定の制約・限界を持ったものであることを論じた。そして人間の理性によって扱えないような問題の例として、カントは純粋理性のアンチノミーという四つの命題の組を例示し、ライプニッツが行ったような形而上学的、神学的な議論は、原理的に答えを出せない問題であり、哲学者が真剣に議論すべきものではない、と斥けた。 </p><p>カントは純粋理性批判の中で、次の四つのアンチノミーを例示した<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <ol><li>世界は時間的、空間的に有限である/世界は無限である</li> <li>世界はすべて単純な要素から構成されている/世界に単純な構成要素はない</li> <li>世界のなかには自由が働く余地がある/世界に自由はなくすべてが必然である</li> <li>世界の原因の系列をたどると絶対的な必然者に至る/系列のすべては偶然の産物で、世界に絶対的必然者は存在しない</li></ol> <p><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%81%E3%83%8E%E3%83%9F%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="アンチノミー">アンチノミー</a>(二律背反)とは、ある<a href="/wiki/%E5%91%BD%E9%A1%8C" title="命題">命題</a>(<a href="/wiki/%E3%83%86%E3%83%BC%E3%82%BC" class="mw-redirect" title="テーゼ">テーゼ</a>、定立)と、その否定命題(<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%81%E3%83%86%E3%83%BC%E3%82%BC" title="アンチテーゼ">アンチテーゼ</a>、反定立)が、同時に成立してしまうような場合を言う<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。つまり「Aである」と「Aでない」が、同時に成り立つような場合を言う。この四つの命題の組は、そのどちらを正しいとしても矛盾が生じるものであり、このどちらかが正しいという事を、理性によって結論付けることは不可能、つまり議論しても仕方のない問題だ、とカントは論じた。それぞれについて簡単に内容を説明しておくと、第一のものは時間に始まりはあるか、空間に果てはあるか、という問題、第二のものは<a href="/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子">原子</a>や<a href="/wiki/%E7%B4%A0%E7%B2%92%E5%AD%90" title="素粒子">素粒子</a>といったこれ以上分割できない最小の構成要素があるかどうかの問題、第三のものは<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%94%B1%E6%84%8F%E5%BF%97" title="自由意志">自由意志</a>と<a href="/wiki/%E6%B1%BA%E5%AE%9A%E8%AB%96" title="決定論">決定論</a>の問題、そして第四のものは世界の第一原因と神の存在の問題である。 </p><p>カントによる形而上学批判は、以降の西洋の哲学に大きい影響を与えることとなり、<a href="/wiki/%E7%A5%9E%E3%81%AE%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%A8%BC%E6%98%8E" title="神の存在証明">神の存在証明</a>や宇宙の始まりなどの形而上学的な問題は、哲学の中心的なテーマとして議論される傾向は抑制されていった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="真理論"><span id=".E7.9C.9F.E7.90.86.E8.AB.96"></span>真理論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=29" title="節を編集: 真理論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>哲学的認識論の第三の問題は、ある考え方が正しいかどうかを確かめる方法があるか、という<a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%90%86" title="真理">真理論</a>の問題である<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-7" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>古典的な哲学的認識論としての真理の問題に関する見解はおおまかに以下の四つに分類することができる<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-8" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <ol><li>プラトン・アリストテレス以来の古典的な伝統を引き継ぐ見解として、実在と観念との一致であるとする「<b>対応説</b>」である。アリストテレスは、その著書『<a href="/wiki/%E5%BD%A2%E8%80%8C%E4%B8%8A%E5%AD%A6_(%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9)" title="形而上学 (アリストテレス)">形而上学</a>』において、有を無、無を有と論証するのが虚偽であり、有を有、無を無と論証するのが真であるとした。そこでは、「有・無」という「存在論」が基礎にあり、これを「論証する」という「判断」が支えている<sup id="cite_ref-iwa_philo_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-iwa_philo-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。カントにおいては、認識と現象が同時に成立するので厳密な意味での「対応」ではないが、基本的には対応説であるとされている<sup id="cite_ref-iwa_philo_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-iwa_philo-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。</li> <li>次いで、デカルトによって始まる、意識に対して明証的に現れるものを真理とみる「<b>明証説</b>」があり、これはフッサールがその立場を引き継いだ。</li> <li>また、スピノザに始まる、認識が体系内で論理的に矛盾がないかどうかで判定する「<b>整合説</b>」がある。その萌芽は、中期プラトン、ライプニッツにもみることができる<sup id="cite_ref-iwa_philo_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-iwa_philo-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。</li> <li>さらに、<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%BC%E3%83%81%E3%82%A7" class="mw-redirect" title="ニーチェ">ニーチェ</a>、<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%82%B0%E3%83%9E%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラグマティズム">プラグマティズム</a>の立場から主張されるに至った、行為の結果の有効性で真偽を判定する「<b>有用説</b>」もある。これら三つはいずれも主観主義の一形態と見ることができる<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="古典的認識論から現代的認識論へ"><span id=".E5.8F.A4.E5.85.B8.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.8B.E3.82.89.E7.8F.BE.E4.BB.A3.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.B8"></span>古典的認識論から現代的認識論へ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=30" title="節を編集: 古典的認識論から現代的認識論へ"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>古典的認識論は、既に述べたとおり認識主体がどのようにして認識客体を認識するのかという二項対立図式において認識をとらえようとしたが、この難問が認識論の危機を招くこととなった。 </p><p>カントは、二項対立図式を前提としつつ、<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1" title="現象">現象</a>と<a href="/wiki/%E7%89%A9%E8%87%AA%E4%BD%93" title="物自体">物自体</a>を厳密に区別したが、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%88%E3%82%A5%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%83%9A%E3%83%B3%E3%83%8F%E3%82%A6%E3%82%A2%E3%83%BC" title="アルトゥル・ショーペンハウアー">ショーペンハウアー</a>は、理性によっては認識できない物自体という概念を維持しつつ、現象とは私の<a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a>であり、物自体とはただ生きんとする盲目的な意思そのものにほかならないとして理性を批判した。このような図式を引き継いだ<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%BC%E3%83%81%E3%82%A7" class="mw-redirect" title="ニーチェ">ニーチェ</a>の思想はやがて<a href="/wiki/%E7%94%9F%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="生の哲学">生の哲学</a>と呼ばれる潮流を作り、ドイツ・フランスで多くの哲学者に影響を与えたが、やがて<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E5%AD%98%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="実存主義">実存主義</a>に吸収されていった。 </p><p><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A3%E3%83%92%E3%83%86" class="mw-redirect" title="フィヒテ">フィヒテ</a>に始まり、<a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%BC%E3%82%B2%E3%83%AB" class="mw-redirect" title="ヘーゲル">ヘーゲル</a>によって完成を見た<a href="/wiki/%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E8%A6%B3%E5%BF%B5%E8%AB%96" title="ドイツ観念論">ドイツ観念論</a>は、理性によって現象と物自体の区別を乗り越えるような形で発展した。ヘーゲルによれば、カントの認識論は、認識の限界を認識するという循環論法的な議論であって、それはあたかも水に入る前に水泳を習うようなものであって、本来的に不可能である。ヘーゲルの批判は認識論にとって本質的な異議であったが、ヘーゲルの死後、<a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%BC%E3%82%B2%E3%83%AB%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="ヘーゲル学派">ヘーゲル学派</a>は分裂・対立を繰り返して崩壊し、かえって哲学の危機の時代を招いた。 </p><p>その後、さまざまなバリエーションがあるものの、二項対立図式そのものが放棄されるべきではないかが議論されるようになった<sup id="cite_ref-kamiwaka_1-9" class="reference"><a href="#cite_note-kamiwaka-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p><p>まず、当時の<a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="自然科学">自然科学</a>、とりわけ<a href="/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%A6" title="物理学">物理学</a>の飛躍的な発展を背景にした二項対立図式の乗り越えがある。<a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%83%8F" title="エルンスト・マッハ">エルンスト・マッハ</a>は、ニュートン力学の<a href="/wiki/%E7%B5%B6%E5%AF%BE%E7%A9%BA%E9%96%93" class="mw-redirect" title="絶対空間">絶対空間</a>の概念に形而上学の残滓が残っていると考え、自然科学は形而上学概念を排した思考以前の純粋要素である感覚からすべて説明されるべきであり、概念や法則は思考を経済化するためのものにすぎないとした。このような感覚を「純粋経験」とよび、主観と客観の対立を原理的に同格とみなした。マッハの哲学は、アメリカの<a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%82%B0%E3%83%9E%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラグマティズム">プラグマティズム</a>や<a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%AD%A6%E5%9B%A3" title="ウィーン学団">ウィーン学団</a>の<a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="論理実証主義">論理実証主義</a>に多大な影響を与えた。ウィーン学団は、マッハの他にも、<a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%92%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%88%E3%82%B2%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ルートヴィヒ・ウィトゲンシュタイン">ウィトゲンシュタイン</a>の<a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%AB%96%E8%80%83" title="論理哲学論考">論理哲学論考</a>から多大な影響を受けているが、そのメンバーの多くがユダヤ人であったことから、ナチスの弾圧を受け、これから逃れるために参加者の多くは<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD" title="アメリカ合衆国">アメリカ</a>に亡命し、学団自体は立ち消えになったが、その考えが米英に広まり、英米系の現代的認識論に多大な影響を及ぼすことになった。 </p><p>次いで、フッサールは、志向性という概念を用いてデカルト的な主観/客観図式を乗り越えようとしたが、生物学や心理学によって学問を基礎付けようとする考え方については逆に<a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="心理主義">心理主義</a>と呼んで厳しく批判した。フッサールは、ノエシス/ノエマ構造を本質とする志向性意識についての認識論的考察と、志向対象としての存在者への考察を現象学的還元を介して批判的に記述することにより、限定的ながらも存在論への道を開いたが、<a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1%E5%AD%A6" title="現象学">現象学</a>は、ドイツでは、フッサールの意図を超えた展開を見せ、<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%87%E3%83%83%E3%82%AC%E3%83%BC" title="マルティン・ハイデッガー">マルティン・ハイデッガー</a>、<a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%82%B3%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%9E%E3%83%B3" title="ニコライ・ハルトマン">ニコライ・ハルトマン</a>らによって<a href="/wiki/%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="存在論">存在論</a>の復権の方向へと発展していった。他方で、現象学は、その後フランスで受容され、フランスの現代的認識論に多大な影響を与えることになった。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="英米の現代的認識論"><span id=".E8.8B.B1.E7.B1.B3.E3.81.AE.E7.8F.BE.E4.BB.A3.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>英米の現代的認識論</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=31" title="節を編集: 英米の現代的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>英米では、論理実証主義運動を契機に、<a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学哲学</a>や<a href="/wiki/%E5%88%86%E6%9E%90%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="分析哲学">分析哲学</a>が発展し、古典的経験論の失敗に学び、<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E5%B8%B8%E8%AD%98%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="スコットランド常識学派">スコットランド常識学派</a>の成果を吸収した上で、いわば現代的経験論ともいう立場を打ち立てて、フランスやドイツとも異なる独自の発展を見た。英米の現代的認識論では、<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a>とは何か、<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Theory_of_justification" class="extiw" title="en:Theory of justification">正当化</a>とは何か、<a href="/wiki/%E6%87%90%E7%96%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="懐疑主義">懐疑主義</a>とどう向き合うかといった問題を軸に活発な議論が行われてきた。 </p><p>英米の現代認識論で扱われるその他のテーマとしては、<a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>の認識論、徳認識論、認識論の社会化、<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%97%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%83%AA" title="アプリオリ">アプリオリ</a>な知識の可能性などがある。また、近年では、知識の<a href="/wiki/%E4%BE%A1%E5%80%A4" title="価値">価値</a>とは何か、知識の実践的、社会的機能とは何か、合理的な不一致はありうるか、などの多様なテーマが論じられるようにもなっている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="知識と正当化の概念分析"><span id=".E7.9F.A5.E8.AD.98.E3.81.A8.E6.AD.A3.E5.BD.93.E5.8C.96.E3.81.AE.E6.A6.82.E5.BF.B5.E5.88.86.E6.9E.90"></span>知識と正当化の概念分析</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=32" title="節を編集: 知識と正当化の概念分析"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a>の概念分析においては、「知識とは正当化された真なる信念である」というプラトン由来の知識の古典的定義をどう修正していくかということが一つの焦点となってきた。これは<a href="/wiki/%E3%82%B2%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%A2%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="ゲティア問題">ゲティア問題</a>のために、古典的定義が文字どおりには正しくないと考えられるようになったためである(ただし、ゲティア問題のこのような含意を否定する論者も存在する)。この文脈では、以下のような立場がさまざまな哲学者によって展開されてきた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="基礎付け主義"><span id=".E5.9F.BA.E7.A4.8E.E4.BB.98.E3.81.91.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>基礎付け主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=33" title="節を編集: 基礎付け主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E5%9F%BA%E7%A4%8E%E4%BB%98%E3%81%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="基礎付け主義">基礎付け主義</a>(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>foundationalism</i></span>) とは、認識主体が何かを信じるための正当化を持つかどうかは、その認識主体のなんらかの基礎的な信念、またはそれに類似する心的状態に最終的に依拠するという立場。これらの信念ないし心的状態は、他の信念、心的状態を正当化するものでありながら、それら自体は(他の信念、心的状態によっては)正当化されないため、基礎的と呼ばれる。基礎付け主義は、伝統的にはセンス・データ論の形をとって展開された。 </p><p><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%BA" class="mw-redirect" title="ウィルフリッド・セラーズ">ウィルフリッド・セラーズ</a>は、センス・データ論を、所与の神話(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>myth of the given</i></span>) の典型的な形態として批判する<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。センス・データ論では、非言語的な所与としてのセンス・データが、命題内容をもつ信念を最終的に正当化すると考える。しかし、もしセンスデータが非言語的なものであり、正当化がある種の推論関係と捉えられるならば、非言語的であり命題内容を持たないセンス・データが、どうやって命題内容をもつ信念と推論-正当化関係に立つのかが謎になる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="整合説"><span id=".E6.95.B4.E5.90.88.E8.AA.AC"></span>整合説</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=34" title="節を編集: 整合説"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E6%95%B4%E5%90%88%E8%AA%AC" class="mw-redirect" title="整合説">整合説</a>(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>coherentism</i></span>) とは、ある認識主体の持つ信念がお互いに調和しあっていることをもって、個々の信念が正当化されるとする考え方。調和、整合ということで、論理的な整合性(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>logical consistency</i></span>) 以上のことが意味されるかどうかは、整合説論者でも意見が分かれる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="内在主義と外在主義"><span id=".E5.86.85.E5.9C.A8.E4.B8.BB.E7.BE.A9.E3.81.A8.E5.A4.96.E5.9C.A8.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>内在主義と外在主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=35" title="節を編集: 内在主義と外在主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>内在主義と外在主義を端的に区別するような基準を特徴づけることは非常に難しい(これは個々の論者が、これらの語で異なることを意味している場合が多いためである)。また、内在主義・外在主義という区分は、知識に対して適用される場合と正当化に対して適用される場合があり、両者を区別する必要がある。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="内在主義"><span id=".E5.86.85.E5.9C.A8.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>内在主義</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=36" title="節を編集: 内在主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>典型的なヴァージョンの内在主義(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>internalism</i></span>) は、アクセス内在主義と呼ばれるものである。正当化に関するアクセス内在主義とは、認識主体が何かを信じるための正当化を持つかどうかを決定する要素は、全て(あるいは少なくとも、主要なものは)、その認知主体が反省のみによってアクセスすることができるものだけだという考え方。知識に関するアクセス内在主義とは、同様の条件を、認識主体が知識を持つかどうかを決定する要素に対して課す立場である。ゲティア問題を知識に関するアクセス内在主義で切り抜けるのは非常に困難である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="外在主義"><span id=".E5.A4.96.E5.9C.A8.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>外在主義</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=37" title="節を編集: 外在主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>外在主義を内在主義の否定と解するならば、アクセス内在主義の否定としての外在主義(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>externalism</i></span>) も、「正当化に関する外在主義」と「知識に関する外在主義」に区別される。前者は、認識主体が何かを信じるための正当化を持つ際に、当の認識主体の反省的アクセスの対象ではない要素が介在するという立場である。後者は、同様の条件を、認識主体が知識を持つための条件とする。 </p><p><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AF%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン">ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン</a>によって提案された「自然化された認識論」は外在主義と結びついた形をとることが多い。 </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="信頼性主義"><span id=".E4.BF.A1.E9.A0.BC.E6.80.A7.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>信頼性主義</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=38" title="節を編集: 信頼性主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>信頼性主義(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>reliabilism</i></span>) と呼ばれる立場で、最も有名なものは、プロセス信頼性主義であり、正当化に関する外在主義の中心的な立場である。プロセス信頼性主義によれば、ある信念が正当化されるためには、その信念が信頼のおける認知プロセスによって形成されることが必要である。類似する立場として、知識に関する信頼性主義があり、<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=D.M.%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%A0%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AD%E3%83%B3%E3%82%B0&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="D.M.アームストロング (存在しないページ)">D.M.アームストロング</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/David_Malet_Armstrong" class="extiw" title="en:David Malet Armstrong">英語版</a>)</span></span>)によって提唱された<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="知識の因果説"><span id=".E7.9F.A5.E8.AD.98.E3.81.AE.E5.9B.A0.E6.9E.9C.E8.AA.AC"></span>知識の因果説</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=39" title="節を編集: 知識の因果説"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>知識の因果説(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>causal theory of knowledge</i></span>) とは、ある信念が知識かどうかは、その信念が、因果的に適切な仕方で生じたかどうかによって決まるという立場。<a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B4%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%9E%E3%83%B3" title="アルヴィン・ゴールドマン">アルヴィン・ゴールドマン</a>によって提唱された<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading6"><h6 id="決定的理由分析"><span id=".E6.B1.BA.E5.AE.9A.E7.9A.84.E7.90.86.E7.94.B1.E5.88.86.E6.9E.90"></span>決定的理由分析</h6><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=40" title="節を編集: 決定的理由分析"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>決定的理由(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>conclusive reasons</i></span>) は<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%AC%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%89%E3%83%AC%E3%83%84%E3%82%AD" title="フレッド・ドレツキ">フレッド・ドレツキ</a>の提案した概念で、その信念が間違いであるならば、その理由がえられることはないであろうような理由。ドレツキはある人の信念が知識であるのは、その信念が、その正しさを保証する決定的理由に基づいて信じられているときであるという考え方をとる。これは知識に関する外在主義の一種となる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="懐疑主義との対決_2"><span id=".E6.87.90.E7.96.91.E4.B8.BB.E7.BE.A9.E3.81.A8.E3.81.AE.E5.AF.BE.E6.B1.BA_2"></span>懐疑主義との対決</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=41" title="節を編集: 懐疑主義との対決"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E6%87%90%E7%96%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="懐疑主義">懐疑主義</a>、特にデカルトの「欺く神」(<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">仏</a>&#58; <span lang="fr"><i>Dieu trompeur</i></span>) にどう対処するかということも近現代を通じて認識論の大きな課題である。これについてもいろいろな立場が提案されてきた。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="外在主義_2"><span id=".E5.A4.96.E5.9C.A8.E4.B8.BB.E7.BE.A9_2"></span>外在主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=42" title="節を編集: 外在主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>すでに見た外在主義は、知識ないし正当化の条件として、認識主体本人が反省的アクセスを持たない要素を認める。従って、われわれがデカルトの欺く神に騙されているのでないということを認識主体が証明できなくとも、現実世界のあり方や、認識主体の認知プロセスが実際に信頼可能であるという事実によって、知ることができるという可能性が開ける。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="閉包原理"><span id=".E9.96.89.E5.8C.85.E5.8E.9F.E7.90.86"></span>閉包原理</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=43" title="節を編集: 閉包原理"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>閉包原理(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>closure principle</i></span>) とは、(ある仕方で解釈された)デカルトの懐疑論が依存しているとされる原理の一つで、認識主体がAを知っており、かつ、AからBが論理的に導けるということを知っているならば、その認識主体はBを知っている、という原理である<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。言い換えれば、知識は既知の論理的含意のもとで閉じている。閉包原理を否定するならば、欺く神に騙されているかどうかを知らないことは、様々なことを知っているということと両立可能である。閉包原理と呼ばれるものはこれ以外にも幾つかあり、どの原理が正しいかを巡る議論が行われている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="文脈主義"><span id=".E6.96.87.E8.84.88.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>文脈主義</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=44" title="節を編集: 文脈主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>認識論における広義の文脈主義(<a href="/wiki/%E8%8B%B1%E8%AA%9E" title="英語">英</a>&#58; <span lang="en"><i>contextualism</i></span>) とは、極めて大まかに言えば、何が正当化されているか、何が知識かは文脈によって変化する、という立場。欺く神について考える文脈と、より日常的な問題について考える文脈を区別することで、デカルト的懐疑が日常の思考にも影響することを食い止めることができる。<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BBL%E3%83%BB%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3" title="ジョン・L・オースティン">ジョン・L・オースティン</a>が提唱者の一人である。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="フランスの現代的認識論"><span id=".E3.83.95.E3.83.A9.E3.83.B3.E3.82.B9.E3.81.AE.E7.8F.BE.E4.BB.A3.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>フランスの現代的認識論</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=45" title="節を編集: フランスの現代的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>フランスには、<a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%87%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%88" title="ルネ・デカルト">デカルト</a>に端を発し、<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="実証主義">実証主義</a>の祖<a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%82%AE%E3%83%A5%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%BB%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%88" title="オーギュスト・コント">オーギュスト・コント</a>らが引き継いだ大陸合理主義・<a href="/wiki/%E5%95%93%E8%92%99%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="啓蒙主義">啓蒙主義</a>の哲学的伝統がある。これらは、知識、信念、科学とは何か、合理的に知識を得る事とは、という認識論を中心とした問題意識を有するが、<a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B9%E7%B5%8C%E9%A8%93%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="イギリス経験論">イギリス経験論</a>を拒否するとともに、抽象的な定義から始まり、これを演繹するというドイツ哲学のような態度をも拒否し、理性について歴史的に考察する。 </p><p><a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%82%B7%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%BC%E3%82%B3%E3%83%BC" title="ミシェル・フーコー">ミシェル・フーコー</a>によれば、フランスの哲学的伝統は、ドイツ発祥の現象学をフランスにおいて受容するに際して、<a href="/wiki/%E3%82%AC%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%90%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%AB" title="ガストン・バシュラール">ガストン・バシュラール</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%AB%E3%82%B8%E3%83%A5%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%82%AE%E3%83%AC%E3%83%A0" title="ジョルジュ・カンギレム">ジョルジュ・カンギレム</a>らによって代表される「知識、理性、概念の哲学」と、<a href="/wiki/%E3%82%B5%E3%83%AB%E3%83%88%E3%83%AB" class="mw-redirect" title="サルトル">サルトル</a>、<a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%83%AB%E3%83%AD%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%B3%E3%83%86%E3%82%A3" class="mw-redirect" title="メルロ・ポンティ">メルロ・ポンティ</a>らによって代表される「経験、感覚、主体の哲学」の二派に分かれた。フランスの現代思想において、サルトルらの実存主義の流行後、1960年代に入って<a href="/wiki/%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="構造主義">構造主義</a>が台頭し、更にこれに対する反動として<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="ポスト構造主義">ポスト構造主義</a>が台頭してくる歴史もそのような大きな流れの中で理解されるべきであるとされる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="エピステモロジー"><span id=".E3.82.A8.E3.83.94.E3.82.B9.E3.83.86.E3.83.A2.E3.83.AD.E3.82.B8.E3.83.BC"></span>エピステモロジー</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=46" title="節を編集: エピステモロジー"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>現代のフランスの科学的認識論は、「エピステモロジー」(<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E8%AA%9E" title="フランス語">仏</a>&#58; <span lang="fr"><i>Épistémologie</i></span>) とよばれ、<a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学哲学</a>と分野が一部競合している様相を示している。 </p><p>エピステモロジーの歴史的に重要な人物としては、上で挙げたバシュラール、カンギレムらがいる。 </p><p>エピステモロジーは、<a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%8F%B2" title="科学史">科学史</a>と哲学の密着な結びつきを重視するが、他方でイギリス経験論を拒否し、コント以来の<a href="/wiki/%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="実証主義">実証主義</a>的伝統を受け継ぐという特徴を有しているが、科学哲学とはその発展の歴史が異なるだけでなく、科学哲学が有する総括的な意図、論争的な調子とは一線を画しているという特徴も有している。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ポストモダニズム・ポスト構造主義"><span id=".E3.83.9D.E3.82.B9.E3.83.88.E3.83.A2.E3.83.80.E3.83.8B.E3.82.BA.E3.83.A0.E3.83.BB.E3.83.9D.E3.82.B9.E3.83.88.E6.A7.8B.E9.80.A0.E4.B8.BB.E7.BE.A9"></span>ポストモダニズム・ポスト構造主義</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=47" title="節を編集: ポストモダニズム・ポスト構造主義"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A2%E3%83%80%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" class="mw-redirect" title="ポストモダニズム">ポストモダニズム</a>、<a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="ポスト構造主義">ポスト構造主義</a>と呼ばれる<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E6%96%87%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="人文科学">人文</a>・<a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="社会科学">社会科学</a>上の潮流は<a href="/wiki/%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="構造主義">構造主義</a>にあり、構造主義的認識論を基礎にしている。 </p><p>非本質主義、<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%AF%BE%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="相対主義">相対主義</a>などと形容されることが多いポストモダニズムの典型的な議論、認識論として、次のような特徴が挙げられる。 </p> <ul><li>地理的、歴史的な<a href="/wiki/%E5%B7%AE%E7%95%B0" title="差異">差異</a>を捨象する一般理論に対する警戒、反駁。</li> <li>計量的なアプローチに対する反発と、物事の<a href="/wiki/%E5%AE%9A%E6%80%A7%E7%9A%84" class="mw-redirect" title="定性的">定性的</a>で詳細な<a href="/wiki/%E8%A6%B3%E5%AF%9F" title="観察">観察</a>や記述に基づく<a href="/wiki/%E4%BA%8B%E4%BE%8B%E7%A0%94%E7%A9%B6" class="mw-redirect" title="事例研究">事例研究</a>の重視。</li> <li>個々人の差を捨象する<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="カテゴリー">カテゴリー</a>化や<a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%AA%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%97" title="ステレオタイプ">ステレオタイプ</a>に対する警戒、反駁。</li> <li><a href="/wiki/%E5%9B%BD%E5%AE%B6" title="国家">国家</a>、<a href="/wiki/%E6%B0%91%E6%97%8F" title="民族">民族</a>、などの「起源」に溯って特定の集団の特権的地位を主張する議論に対する反駁。</li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%BB%E4%BD%93%E3%81%A8%E5%AE%A2%E4%BD%93" title="主体と客体">客観的</a>、<a href="/wiki/%E4%B8%AD%E7%AB%8B" title="中立">中立的</a>な見地から行われているように見える研究やその結果にも、そこに含まれる前提や、研究に用いられる基本的概念が、<a href="/wiki/%E6%96%87%E5%8C%96_(%E4%BB%A3%E8%A1%A8%E7%9A%84%E3%81%AA%E3%83%88%E3%83%94%E3%83%83%E3%82%AF)" class="mw-redirect" title="文化 (代表的なトピック)">文化</a>の影響と無縁ではないことの指摘。とりわけ<a href="/wiki/%E6%80%A7%E5%B7%AE" title="性差">性差</a>(ジェンダー)や<a href="/wiki/%E5%81%A5%E5%BA%B7" title="健康">健康</a>をめぐるもの。</li> <li>抽象的概念、学問、理性などに対する深い懐疑。あるいはそれらを放棄しようとする試み。</li> <li><a href="/wiki/%E9%80%B2%E6%AD%A9" title="進歩">進歩</a>の概念に対する警戒や反駁。特定の集団や社会が「より進んでいる」とする立場に立って、「後れている」集団や社会をどのように改善できるかを検討するような議論に対し、そうした優劣の構図を反転させ、「改善」が別の観点からは「改悪」でありうることを示すもの。</li> <li>学問の進歩に対する懐疑。</li> <li>中立的な立場があり得ないことから、特定の政治目的のために研究を行い、特定の政治目的のために論述を行うべきだとする主張。ここで目標となるのは、<a href="/wiki/%E5%A4%9A%E5%85%83%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-disambig" title="多元主義">多元主義</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF#曖昧さ回避ページへのリンクは極力避ける" title="Wikipedia:曖昧さ回避"><span title="このリンクには曖昧さ回避が必要です。(2024年3月)">要曖昧さ回避</span></a></i>&#93;</sup>、<a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%AF%BE%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="相対主義">相対主義</a>、少数派の擁護、反権威主義、などであることが多い。</li></ul> <p>こうした認識論上の主張は、<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%AA%E3%83%92%E3%83%BB%E3%83%8B%E3%83%BC%E3%83%81%E3%82%A7" title="フリードリヒ・ニーチェ">フリードリヒ・ニーチェ</a>、<a href="/wiki/%E3%83%9F%E3%82%B7%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%BC%E3%82%B3%E3%83%BC" title="ミシェル・フーコー">ミシェル・フーコー</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%BD%E3%83%AF%E3%83%BB%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%AB" title="ジャン=フランソワ・リオタール">ジャン=フランソワ・リオタール</a>、<a href="/wiki/%E3%83%AA%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%86%E3%82%A3" title="リチャード・ローティ">リチャード・ローティ</a>などの哲学的な著作に基づいてなされることが多い。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ドイツの現代的認識論"><span id=".E3.83.89.E3.82.A4.E3.83.84.E3.81.AE.E7.8F.BE.E4.BB.A3.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>ドイツの現代的認識論</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=48" title="節を編集: ドイツの現代的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ドイツには、<a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%AA%E3%83%92%E3%83%BB%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%82%A2%E3%83%9E%E3%83%8F%E3%83%BC" title="フリードリヒ・シュライアマハー">フリードリヒ・シュライアマハー</a>に始まる<a href="/wiki/%E8%A7%A3%E9%87%88%E5%AD%A6" title="解釈学">解釈学</a>の哲学的伝統があり、英米系の言語哲学が歴史を軽視していることが、このような哲学的伝統に反するものと考えられてきた。 </p><p>第二次世界大戦後しばらくの間は<a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%82%A4%E3%83%87%E3%83%83%E3%82%AC%E3%83%BC" title="マルティン・ハイデッガー">マルティン・ハイデッガー</a>による認識論批判・存在論の復権の影響が大きく、フランスのエピステモロジーの影響はあったものの哲学的には停滞していた時期が続いた。 </p><p>1960年ころ、いわゆる「ドイツ社会学の実証主義論争」を経て、英米系の言語哲学、科学哲学の発展の成果を受容する流れが強くなった。このような流れにある人物として、<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%AB%EF%BC%9D%E3%82%AA%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%9A%E3%83%AB" title="カール=オットー・アーペル">カール=オットー・アーペル</a>らがいる。 </p><p>もっとも、このような流れの中にあっても、<a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC" title="ハンス・ゲオルク・ガダマー">ハンス・ゲオルク・ガダマー</a>のようにあくまでドイツの哲学的伝統に足場を置き研究を続けるものも多数いる。その意味で科学的認識論の重要性は増したものの、現代においても哲学的認識論の問題が古くなってしまったわけではないと考えられている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="認識論の現在と未来"><span id=".E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.AE.E7.8F.BE.E5.9C.A8.E3.81.A8.E6.9C.AA.E6.9D.A5"></span>認識論の現在と未来</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=49" title="節を編集: 認識論の現在と未来"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="自然化された認識論"><span id=".E8.87.AA.E7.84.B6.E5.8C.96.E3.81.95.E3.82.8C.E3.81.9F.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>自然化された認識論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=50" title="節を編集: 自然化された認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AF%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン">ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン</a>によって提案された「<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%8C%96%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%9F%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="自然化された認識論 (存在しないページ)">自然化された認識論</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Naturalized_epistemology" class="extiw" title="en:Naturalized epistemology">英語版</a>)</span></span>」は、自然科学的な方法論によって認識論を行おうという立場であり、クワイン以降、様々な形で展開されている。 </p><p>クワインは、まず、古典的な経験主義には二つのドグマがあり、ドクマなき新たな経験主義を確立する必要があると主張する。彼によれば、経験主義には、事実に基づく総合的真理と事実問題と独立な意味に基づく分析的真理の間には根本的な相違があるという信念と、有意味な言明は直接的経験を指示する諸名辞からの論理的構成物と同値であるという信念の二つのドグマがあり、この二つのドグマは同じ根を持つ。経験主義の伝統においては、真理とは、観念と実在の対応であり、その場合の観念とは、一つの名辞を単位に考えられていたが、カルナップらの論理実証主義は、この単位を一つの言明に置き換えた。つまり、ここでは、直接的経験によるセンス・データ(感覚所与)言語に翻訳可能であれば、この言明は有意味であると考えられた。しかしながら、クワインによれば、このように実在と観念の対応を一つの名辞、一つの言明に分解していく還元主義は不可能であり、われわれの認識は一つの言語体系であり、したがって、とある信念を検証するにあたっては、一つの理論の全体との関係で、経験の審判を仰がねばならず、そのコロラリーとして、分析的真理と総合的真理は区別することはできない。 </p><p>クワインは、これを「全体論」と呼んだが、これによれば、経験による改訂の可能性を原理的に免責されている信念はなく、もし対立する二つの理論があるときは、どのような経験によっても、そのどちらかが完全に否定されることはなく、どのような信念でも保持しつづけることができることになる。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="発生的認識論"><span id=".E7.99.BA.E7.94.9F.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>発生的認識論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=51" title="節を編集: 発生的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%94%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A7" title="ジャン・ピアジェ">ジャン・ピアジェ</a>は、<a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6%E8%80%85" title="心理学者">心理学者</a>として、とりわけ<a href="/wiki/%E7%99%BA%E9%81%94%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="発達心理学">発達心理学</a>で著名であるが、もともとは古典的認識論の諸問題を解決する糸口を<a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6" title="生物学">生物学</a>・<a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="心理学">心理学</a>に求め、「<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E7%99%BA%E7%94%9F%E7%9A%84%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="発生的認識論 (存在しないページ)">発生的認識論</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Genetische_Epistemologie" class="extiw" title="de:Genetische Epistemologie">ドイツ語版</a>)</span></span>」を提唱した<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。彼は、多数の実験により幼児の認識の発達段階を解明した上で、認識は対象から独立しており、決して対象に到達することはないが、同時に対象によって支えられているという点で構成的なものであるとする。また、発生的認識論は哲学ではなく、科学であり、極めて専門的・集団的なものであるとの考えから、1955年、発生的認識論国際センターをジュネーヴに設立し、世界中のさまざまな分野の研究者たちとの共同研究を晩年まで精力的に行ない、現在も多くの学者が共同で研究を続けている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="進化論的認識論"><span id=".E9.80.B2.E5.8C.96.E8.AB.96.E7.9A.84.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>進化論的認識論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=52" title="節を編集: 進化論的認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%AC%E3%83%B3%E3%83%84" title="コンラート・ローレンツ">コンラート・ローレンツ</a>は、<a href="/wiki/%E5%8B%95%E7%89%A9%E8%A1%8C%E5%8B%95%E5%AD%A6" title="動物行動学">動物行動学</a>で著名であるが、哲学者の<a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%91%E3%83%BC" title="カール・ポパー">カール・ポパー</a>と共に、人間の認識の起源の問題を個々人ではなく、生物種としての人の認知構造に求め、知識の変化を進化とみて通時的なアプローチを試みる「<span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E9%80%B2%E5%8C%96%E8%AB%96%E7%9A%84%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="進化論的認識論 (存在しないページ)">進化論的認識論</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Evolutionary_epistemology" class="extiw" title="en:Evolutionary epistemology">英語版</a>)</span></span>」を主張した。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="自然科学の発展と認識論"><span id=".E8.87.AA.E7.84.B6.E7.A7.91.E5.AD.A6.E3.81.AE.E7.99.BA.E5.B1.95.E3.81.A8.E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96"></span>自然科学の発展と認識論</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=53" title="節を編集: 自然科学の発展と認識論"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1970年代後半に人間の心の本質について新知見をもたらす学問分野が発展し、その後も進展が続いている。<a href="/wiki/%E8%84%B3%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="脳科学">脳科学</a>、<a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="心理学">心理学</a>、<a href="/wiki/%E8%AA%8D%E7%9F%A5%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="認知科学">認知科学</a>、神経生物学、<a href="/wiki/%E4%BA%BA%E5%B7%A5%E7%9F%A5%E8%83%BD" title="人工知能">人工知能</a>、<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%94%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="コンピューター">コンピューター</a>などに関連する研究である。これらの発展は“見る”事がいかになされているか、いかに心が外界の<a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a>を形作るか、いかに情報が蓄えられ再起されるかなどの理解につながっている。これらの分野の発展が認識論に影響を及ぼす事が示唆されている<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup>。 </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="認識論の社会化"><span id=".E8.AA.8D.E8.AD.98.E8.AB.96.E3.81.AE.E7.A4.BE.E4.BC.9A.E5.8C.96"></span>認識論の社会化</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=54" title="節を編集: 認識論の社会化"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>近時は社会科学に属する<a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%AD%A6" title="社会学">社会学</a>を認識論に応用することはできないかが議論されている。 </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="脚注"><span id=".E8.84.9A.E6.B3.A8"></span>脚注</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=55" title="節を編集: 脚注"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint" style="float:right; font-size:90%;">[<a href="/wiki/Help:%E8%84%9A%E6%B3%A8/%E8%AA%AD%E8%80%85%E5%90%91%E3%81%91" title="Help:脚注/読者向け"><span title="この欄の操作法">脚注の使い方</span></a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="注釈"><span id=".E6.B3.A8.E9.87.88"></span>注釈</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=56" title="節を編集: 注釈"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text">アウグスティヌスは懐疑論の時代に生きた人物であるが、彼はこれに「わたしは間違えるなら、ゆえにわたしは存在する」と論駁し、後のデカルトに大きな影響を与えた。</span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text">このような考え方は後のマルブランシュに影響を与えた。</span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text">デカルトの実体概念は他に依存せず独立して存在するものというものであるが、ロックはこれを批判し、実体概念を複合観念の一種とする。彼によれば、単純観念の諸属性の基となる何ものかがあると人は想定したくなるが、その何ものかは説明不能である。</span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text">経験論者にとって、数学の<a href="/wiki/%E5%AE%9A%E7%90%86" title="定理">定理</a>は少し厄介な問題を引き起こす。こうした経験論の立場に立つ定理の真偽は人間の経験に依存せず、経験論の立場に対する反証となる。経験論者の典型的な議論は、このような定理はそもそもそれに対応する認識内容を欠いており、単に諸概念の間の関係を扱っているだけだというものだが、合理主義者は、定理にもそれに対応する認識内容の一種があると考える。</span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text">フッサールには『デカルト省察』というフランス人に向けて書いた現象学の入門書があり、彼は、デカルトの主観/客観図式を批判した上であるが、その方法的懐疑論を承継している。また、「事象そのものへ」立ち返るという<a href="/wiki/%E8%B6%85%E8%B6%8A%E8%AB%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="超越論哲学">超越論的方法論</a>は基本的にはカントを承継したものといえる。</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="出典"><span id=".E5.87.BA.E5.85.B8"></span>出典</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=57" title="節を編集: 出典"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2; -moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; column-width: 20em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-kamiwaka-1">^ <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-kamiwaka_1-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E7%A5%9E%E5%B7%9D%E6%AD%A3%E5%BD%A6" title="神川正彦">神川正彦</a>.&#32;“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96-110840#E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.A4.A7.E7.99.BE.E7.A7.91.E5.85.A8.E6.9B.B8.28.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.9D.E3.83.8B.E3.82.AB.29">認識論</a>”.&#32; <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%A4%A7%E7%99%BE%E7%A7%91%E5%85%A8%E6%9B%B8" title="日本大百科全書">日本大百科全書</a>(ニッポニカ)(<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a>).&#32;<span title="">2019年6月10日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E6%9D%96%E4%B8%8B%E9%9A%86%E8%8B%B1" title="杖下隆英">杖下隆英</a>.&#32;“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96-74062#E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.A4.A7.E7.99.BE.E7.A7.91.E5.85.A8.E6.9B.B8.28.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.9D.E3.83.8B.E3.82.AB.29">実在論</a>”.&#32; <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%A4%A7%E7%99%BE%E7%A7%91%E5%85%A8%E6%9B%B8" title="日本大百科全書">日本大百科全書</a>(ニッポニカ)(<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a>).&#32;<span title="">2019年6月10日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal"><a href="/wiki/%E5%9D%82%E9%83%A8%E6%81%B5" title="坂部恵">坂部恵</a>.&#32;“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E8%A6%B3%E5%BF%B5%E8%AB%96-49438#E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.A4.A7.E7.99.BE.E7.A7.91.E5.85.A8.E6.9B.B8.28.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.9D.E3.83.8B.E3.82.AB.29">観念論</a>”.&#32; <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%A4%A7%E7%99%BE%E7%A7%91%E5%85%A8%E6%9B%B8" title="日本大百科全書">日本大百科全書</a>(ニッポニカ)(<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a>).&#32;<span title="">2019年6月10日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#伊藤2007">伊藤 (2007)</a>, pp.112-128</span> </li> <li id="cite_note-10"><b><a href="#cite_ref-10">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#熊野2002">熊野 (2002)</a>, p.20</span> </li> <li id="cite_note-iwa_philo-11">^ <a href="#cite_ref-iwa_philo_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-iwa_philo_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-iwa_philo_11-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <span class="reference-text">『岩波哲学・思想事典』「真理」の項目</span> </li> <li id="cite_note-12"><b><a href="#cite_ref-12">^</a></b> <span class="reference-text"><cite class="citation web" style="font-style:normal">加藤信朗.&#32;“<a rel="nofollow" class="external text" href="https://kotobank.jp/word/%E7%9C%9F%E7%90%86-82706#E6.97.A5.E6.9C.AC.E5.A4.A7.E7.99.BE.E7.A7.91.E5.85.A8.E6.9B.B8.28.E3.83.8B.E3.83.83.E3.83.9D.E3.83.8B.E3.82.AB.29">真理</a>”.&#32; <a href="/wiki/%E6%97%A5%E6%9C%AC%E5%A4%A7%E7%99%BE%E7%A7%91%E5%85%A8%E6%9B%B8" title="日本大百科全書">日本大百科全書</a>(ニッポニカ)(<a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a>).&#32;<span title="">2019年6月10日</span>閲覧。</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><b><a href="#cite_ref-13">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#セラーズ2006">セラーズ (2006)</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#出典の示し方" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="この文献のどこを出典としているのか、該当するページ番号の特定が求められています。(2011年12月)">要ページ番号</span></a></i>&#93;</sup></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#戸田山2002">戸田山 (2002)</a>、pp.52-56</span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#戸田山2002">戸田山 (2002)</a>、pp.62-64</span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="#戸田山2002">戸田山 (2002)</a>、pp.94-98</span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="Hewstone2005">Miles Hewstone&#59;&#32;Frank Fincham, Jonathan Foster&#32;(June 2005).&#32;<i>Psychology</i>.&#32;BPS Textbooks in Psychology.&#32;Wiley-Blackwell.&#32;<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r101121245">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation.cs-ja1 q,.mw-parser-output .citation.cs-ja2 q{quotes:"「""」""『""』"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:var(--color-success,#3a3);margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/0631206787" title="特別:文献資料/0631206787">0631206787</a></cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Psychology&amp;rft.aulast=Miles+Hewstone&amp;rft.au=Miles+Hewstone&amp;rft.date=June+2005&amp;rft.series=BPS+Textbooks+in+Psychology&amp;rft.pub=Wiley-Blackwell&amp;rft.isbn=0631206787&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span>page19~20,184~186</span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text">Encyclopedia Britannica,15th ed.,1994,vol.18,Epistemology,page487</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="参考文献"><span id=".E5.8F.82.E8.80.83.E6.96.87.E7.8C.AE"></span>参考文献</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=58" title="節を編集: 参考文献"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101304250"><table class="box-脚注の不足 plainlinks metadata ambox mbox-small-left ambox-style" role="presentation" style="width:auto;"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Circle-icons-dev.svg/38px-Circle-icons-dev.svg.png" decoding="async" width="38" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Circle-icons-dev.svg/57px-Circle-icons-dev.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Circle-icons-dev.svg/76px-Circle-icons-dev.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">この節には<a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%AB%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%83%A5%E3%82%A2%E3%83%AB/%E3%83%AC%E3%82%A4%E3%82%A2%E3%82%A6%E3%83%88#参考文献" title="Wikipedia:スタイルマニュアル/レイアウト">参考文献</a>や<a href="/wiki/Wikipedia:%E5%A4%96%E9%83%A8%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF" title="Wikipedia:外部リンク">外部リンク</a>の一覧が含まれていますが、<b><a href="/wiki/Help:%E8%84%9A%E6%B3%A8" title="Help:脚注">脚注</a>による参照が不十分であるため、情報源が依然不明確です</b>。<span class="hide-when-compact"> 適切な位置に脚注を追加して、記事の<a href="/wiki/Wikipedia:%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="Wikipedia:検証可能性">信頼性向上</a>にご協力ください。<small>(<span title="2024年3月18日 (月) 21:13 (UTC)">2024年3月</span>)</small></span></div></td></tr></tbody></table> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="アリストテレス1999"><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9" title="アリストテレス">アリストテレス</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://bookclub.kodansha.co.jp/product?item=0000150964">心とは何か</a>』<a href="/wiki/%E6%A1%91%E5%AD%90%E6%95%8F%E9%9B%84" title="桑子敏雄">桑子敏雄</a>訳、講談社〈<a href="/wiki/%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB" title="講談社学術文庫">講談社学術文庫</a> 1363〉、1999年2月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-06-159363-3" title="特別:文献資料/4-06-159363-3">4-06-159363-3</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="https://bookclub.kodansha.co.jp/product?item=0000150964">https://bookclub.kodansha.co.jp/product?item=0000150964</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E5%BF%83%E3%81%A8%E3%81%AF%E4%BD%95%E3%81%8B&amp;rft.aulast=%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9&amp;rft.au=%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9&amp;rft.date=1999-2&amp;rft.series=%5B%5B%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE%E5%AD%A6%E8%A1%93%E6%96%87%E5%BA%AB%5D%5D+1363&amp;rft.pub=%E8%AC%9B%E8%AB%87%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=4-06-159363-3&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbookclub.kodansha.co.jp%2Fproduct%3Fitem%3D0000150964&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="伊勢田2004"><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%94%B0%E5%93%B2%E6%B2%BB" title="伊勢田哲治">伊勢田哲治</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unp.or.jp/ISBN/ISBN4-8158-0489-3.html">認識論を社会化する</a>』名古屋大学出版会、2004年7月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-8158-0489-3" title="特別:文献資料/4-8158-0489-3">4-8158-0489-3</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.unp.or.jp/ISBN/ISBN4-8158-0489-3.html">http://www.unp.or.jp/ISBN/ISBN4-8158-0489-3.html</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96%E3%82%92%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%8C%96%E3%81%99%E3%82%8B&amp;rft.aulast=%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%94%B0%E5%93%B2%E6%B2%BB&amp;rft.au=%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%94%B0%E5%93%B2%E6%B2%BB&amp;rft.date=2004-7&amp;rft.pub=%E5%90%8D%E5%8F%A4%E5%B1%8B%E5%A4%A7%E5%AD%A6%E5%87%BA%E7%89%88%E4%BC%9A&amp;rft.isbn=4-8158-0489-3&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unp.or.jp%2F&#73;SBN%2F&#73;SBN4-8158-0489-3.html&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="伊藤2007"><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E8%97%A4%E9%82%A6%E6%AD%A6" title="伊藤邦武">伊藤邦武</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/9/0281560.html">宇宙を哲学する</a>』岩波書店〈双書 哲学塾〉、2007年11月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/978-4-00-028156-0" title="特別:文献資料/978-4-00-028156-0">978-4-00-028156-0</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/9/0281560.html">http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/9/0281560.html</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E5%AE%87%E5%AE%99%E3%82%92%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%99%E3%82%8B&amp;rft.aulast=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E9%82%A6%E6%AD%A6&amp;rft.au=%E4%BC%8A%E8%97%A4%E9%82%A6%E6%AD%A6&amp;rft.date=2007-11&amp;rft.series=%E5%8F%8C%E6%9B%B8+%E5%93%B2%E5%AD%A6%E5%A1%BE&amp;rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&amp;rft.isbn=978-4-00-028156-0&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iwanami.co.jp%2F.BOOKS%2F02%2F9%2F0281560.html&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li>『<a rel="nofollow" class="external text" href="//kotobank.jp/word/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96">認識論</a>』 - <a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="熊野2002"><a href="/wiki/%E7%86%8A%E9%87%8E%E7%B4%94%E5%BD%A6" title="熊野純彦">熊野純彦</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nhk-book.co.jp/shop/main.jsp?trxID=C5010101&amp;webCode=00093032002">カント 世界の限界を経験することは可能か</a>』日本放送出版協会〈シリーズ・哲学のエッセンス〉、2002年11月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-14-009303-X" title="特別:文献資料/4-14-009303-X">4-14-009303-X</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.nhk-book.co.jp/shop/main.jsp?trxID=C5010101&amp;webCode=00093032002">https://www.nhk-book.co.jp/shop/main.jsp?trxID=C5010101&amp;webCode=00093032002</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88%E3%80%80%E4%B8%96%E7%95%8C%E3%81%AE%E9%99%90%E7%95%8C%E3%82%92%E7%B5%8C%E9%A8%93%E3%81%99%E3%82%8B%E3%81%93%E3%81%A8%E3%81%AF%E5%8F%AF%E8%83%BD%E3%81%8B&amp;rft.aulast=%E7%86%8A%E9%87%8E%E7%B4%94%E5%BD%A6&amp;rft.au=%E7%86%8A%E9%87%8E%E7%B4%94%E5%BD%A6&amp;rft.date=2002-11&amp;rft.series=%E3%82%B7%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%82%BA%E3%83%BB%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E3%82%A8%E3%83%83%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%82%B9&amp;rft.pub=%E6%97%A5%E6%9C%AC%E6%94%BE%E9%80%81%E5%87%BA%E7%89%88%E5%8D%94%E4%BC%9A&amp;rft.isbn=4-14-009303-X&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nhk-book.co.jp%2Fshop%2Fmain.jsp%3FtrxID%3DC5010101%26webCode%3D00093032002&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="セラーズ2006"><a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%BA" title="ウィルフリド・セラーズ">セラーズ,&#32;ウィルフリド</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/1/0227520.html">経験論と心の哲学</a>』<a href="/w/index.php?title=%E6%B5%9C%E9%87%8E%E7%A0%94%E4%B8%89&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="浜野研三 (存在しないページ)">浜野研三</a>訳、岩波書店、2006年3月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-00-022752-1" title="特別:文献資料/4-00-022752-1">4-00-022752-1</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/1/0227520.html">http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/1/0227520.html</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E7%B5%8C%E9%A8%93%E8%AB%96%E3%81%A8%E5%BF%83%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%BA&amp;rft.aufirst=%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%89&amp;rft.au=%E3%82%BB%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%BA%2C%26%2332%3B%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%AB%E3%83%95%E3%83%AA%E3%83%89&amp;rft.date=2006-3&amp;rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&amp;rft.isbn=4-00-022752-1&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iwanami.co.jp%2F.BOOKS%2F02%2F1%2F0227520.html&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="戸田山2002"><a href="/wiki/%E6%88%B8%E7%94%B0%E5%B1%B1%E5%92%8C%E4%B9%85" title="戸田山和久">戸田山和久</a>『知識の哲学』産業図書〈哲学教科書シリーズ〉、2002年6月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-7828-0208-0" title="特別:文献資料/4-7828-0208-0">4-7828-0208-0</a>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E7%9F%A5%E8%AD%98%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E6%88%B8%E7%94%B0%E5%B1%B1%E5%92%8C%E4%B9%85&amp;rft.au=%E6%88%B8%E7%94%B0%E5%B1%B1%E5%92%8C%E4%B9%85&amp;rft.date=2002-6&amp;rft.series=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E6%95%99%E7%A7%91%E6%9B%B8%E3%82%B7%E3%83%AA%E3%83%BC%E3%82%BA&amp;rft.pub=%E7%94%A3%E6%A5%AD%E5%9B%B3%E6%9B%B8&amp;rft.isbn=4-7828-0208-0&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="ピアジェ1972"><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%94%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A7" title="ジャン・ピアジェ">ピアジェ,&#32;ジャン</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=05519">発生的認識論</a>』<a href="/wiki/%E6%BB%9D%E6%B2%A2%E6%AD%A6%E4%B9%85" title="滝沢武久">滝沢武久</a>訳、白水社〈<a href="/wiki/%E6%96%87%E5%BA%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%82%B8%E3%83%A5" title="文庫クセジュ">文庫クセジュ</a> Q519〉、1972年7月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-560-05519-X" title="特別:文献資料/4-560-05519-X">4-560-05519-X</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=05519">http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=05519</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E7%99%BA%E7%94%9F%E7%9A%84%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;rft.aulast=%E3%83%94%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A7&amp;rft.aufirst=%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3&amp;rft.au=%E3%83%94%E3%82%A2%E3%82%B8%E3%82%A7%2C%26%2332%3B%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%83%B3&amp;rft.date=1972-7&amp;rft.series=%5B%5B%E6%96%87%E5%BA%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%82%B8%E3%83%A5%5D%5D+Q519&amp;rft.pub=%E7%99%BD%E6%B0%B4%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=4-560-05519-X&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hakusuisha.co.jp%2Fdetail%2Findex.php%3Fpro_id%3D05519&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="プラトン2004"><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3" title="プラトン">プラトン</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chikumashobo.co.jp/product/9784480088185/">テアイテトス</a>』<a href="/w/index.php?title=%E6%B8%A1%E8%BE%BA%E9%82%A6%E5%A4%AB_(%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%80%85)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="渡辺邦夫 (哲学者) (存在しないページ)">渡辺邦夫</a>訳、筑摩書房〈ちくま学芸文庫〉、2004年3月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-480-08818-0" title="特別:文献資料/4-480-08818-0">4-480-08818-0</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.chikumashobo.co.jp/product/9784480088185/">http://www.chikumashobo.co.jp/product/9784480088185/</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E3%83%86%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%86%E3%83%88%E3%82%B9&amp;rft.aulast=%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3&amp;rft.au=%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3&amp;rft.date=2004-3&amp;rft.series=%E3%81%A1%E3%81%8F%E3%81%BE%E5%AD%A6%E8%8A%B8%E6%96%87%E5%BA%AB&amp;rft.pub=%E7%AD%91%E6%91%A9%E6%9B%B8%E6%88%BF&amp;rft.isbn=4-480-08818-0&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.chikumashobo.co.jp%2Fproduct%2F9784480088185%2F&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="ルクール2005"><a href="/wiki/%E3%83%89%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%AB" title="ドミニック・ルクール">ルクール,&#32;ドミニック</a>『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=50891">科学哲学</a>』<a href="/w/index.php?title=%E6%B2%A2%E5%B4%8E%E5%A3%AE%E5%AE%8F&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="沢崎壮宏 (存在しないページ)">沢崎壮宏</a>・<a href="/w/index.php?title=%E7%AB%B9%E4%B8%AD%E5%88%A9%E5%BD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="竹中利彦 (存在しないページ)">竹中利彦</a>・<a href="/w/index.php?title=%E4%B8%89%E5%AE%85%E5%B2%B3%E5%8F%B2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="三宅岳史 (存在しないページ)">三宅岳史</a>訳、白水社〈<a href="/wiki/%E6%96%87%E5%BA%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%82%B8%E3%83%A5" title="文庫クセジュ">文庫クセジュ</a> Q891〉、2005年8月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-560-50891-7" title="特別:文献資料/4-560-50891-7">4-560-50891-7</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=50891">http://www.hakusuisha.co.jp/detail/index.php?pro_id=50891</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%AB&amp;rft.aufirst=%E3%83%89%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%83%83%E3%82%AF&amp;rft.au=%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%AB%2C%26%2332%3B%E3%83%89%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%83%83%E3%82%AF&amp;rft.date=2005-8&amp;rft.series=%5B%5B%E6%96%87%E5%BA%AB%E3%82%AF%E3%82%BB%E3%82%B8%E3%83%A5%5D%5D+Q891&amp;rft.pub=%E7%99%BD%E6%B0%B4%E7%A4%BE&amp;rft.isbn=4-560-50891-7&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hakusuisha.co.jp%2Fdetail%2Findex.php%3Fpro_id%3D50891&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li> <li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="ガーダマー1984"><a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="ハンス・ゲオルク・ガーダマー">ガーダマー, ハンス・ゲオルクほか</a>&#32;著、<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E5%B8%82%E6%98%8E%E5%BC%98" title="竹市明弘">竹市明弘</a>&#32;編『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/00/4/0047570.html">哲学の変貌 現代ドイツ哲学</a>』岩波書店〈岩波現代選書 88〉、1984年4月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-00-004757-4" title="特別:文献資料/4-00-004757-4">4-00-004757-4</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/00/4/0047570.html">http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/00/4/0047570.html</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%A4%89%E8%B2%8C%E3%80%80%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC%2C+%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%81%BB%E3%81%8B&amp;rft.au=%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC%2C+%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%81%BB%E3%81%8B&amp;rft.date=1984-4&amp;rft.series=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E9%81%B8%E6%9B%B8+88&amp;rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&amp;rft.isbn=4-00-004757-4&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iwanami.co.jp%2F.BOOKS%2F00%2F4%2F0047570.html&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span> <ul><li><cite style="font-style:normal" class="citation book" id="ガーダマー2000"><a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC" class="mw-redirect" title="ハンス・ゲオルク・ガーダマー">ガーダマー, ハンス・ゲオルクほか</a>&#32;著、<a href="/wiki/%E7%AB%B9%E5%B8%82%E6%98%8E%E5%BC%98" title="竹市明弘">竹市明弘</a>&#32;編『<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/7/0265370.html">哲学の変貌 現代ドイツ哲学</a>』岩波書店〈岩波モダンクラシックス〉、2000年9月。<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r101121245"><a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E6%96%87%E7%8C%AE%E8%B3%87%E6%96%99/4-00-026537-7" title="特別:文献資料/4-00-026537-7">4-00-026537-7</a><span style="display:none;">。<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/7/0265370.html">http://www.iwanami.co.jp/.BOOKS/02/7/0265370.html</a></span>。</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%A4%89%E8%B2%8C%E3%80%80%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E3%83%89%E3%82%A4%E3%83%84%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;rft.aulast=%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC%2C+%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%81%BB%E3%81%8B&amp;rft.au=%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%9E%E3%83%BC%2C+%E3%83%8F%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%82%AA%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%81%BB%E3%81%8B&amp;rft.date=2000-9&amp;rft.series=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E3%83%A2%E3%83%80%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%82%B7%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9&amp;rft.pub=%E5%B2%A9%E6%B3%A2%E6%9B%B8%E5%BA%97&amp;rft.isbn=4-00-026537-7&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iwanami.co.jp%2F.BOOKS%2F02%2F7%2F0265370.html&amp;rfr_id=info:sid/ja.wikipedia.org:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96"><span style="display: none;">&#160;</span></span></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="関連項目"><span id=".E9.96.A2.E9.80.A3.E9.A0.85.E7.9B.AE"></span>関連項目</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=59" title="節を編集: 関連項目"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r94202605">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box metadata side-box-right portal plainlinks noprint" style="background:#f6ffff; width:220px;"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Portal.svg" class="mw-file-description" title="ポータル 哲学"><img alt="ポータル 哲学" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/36px-Portal.svg.png" decoding="async" width="36" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/54px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/72px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span></div> <div class="side-box-text plainlist" style="font-size:100%;"><b><a href="/wiki/Portal:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Portal:哲学">ポータル&#160;哲学</a></b></div></div> </div> <div class="div-col columns column-count column-count-" style="-moz-column-count:; -webkit-column-count:; column-count:; -moz-column-width: 18em; -webkit-column-width: 18em; column-width: 18em;"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%82%A6%E3%83%A2%E3%83%AA%E3%81%A7%E3%81%82%E3%82%8B%E3%81%A8%E3%81%AF%E3%81%A9%E3%81%AE%E3%82%88%E3%81%86%E3%81%AA%E3%81%93%E3%81%A8%E3%81%8B" title="コウモリであるとはどのようなことか">コウモリであるとはどのようなことか</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%83%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="心の哲学">心の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6" title="心理学">心理学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B0%B4%E6%A7%BD%E3%81%AE%E8%84%B3" class="mw-redirect" title="水槽の脳">水槽の脳</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%86%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%86%E3%83%88%E3%82%B9_(%E5%AF%BE%E8%A9%B1%E7%AF%87)" title="テアイテトス (対話篇)">テアイテトス</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96%E7%90%86" title="認識論理">認識論理</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E7%9F%A5" title="認知">認知</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AA%8D%E7%9F%A5%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="認知科学">認知科学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%8D%E7%9C%81" title="反省">反省</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%A1%A8%E8%B1%A1" title="表象">表象</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%9C%8A%E9%AD%82%E8%AB%96" title="霊魂論">心とは何か</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="外部リンク"><span id=".E5.A4.96.E9.83.A8.E3.83.AA.E3.83.B3.E3.82.AF"></span>外部リンク</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;section=60" title="節を編集: 外部リンク"><span>編集</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>『<a rel="nofollow" class="external text" href="//kotobank.jp/word/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96">認識論</a>』 - <a href="/wiki/%E3%82%B3%E3%83%88%E3%83%90%E3%83%B3%E3%82%AF" title="コトバンク">コトバンク</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bun.kyoto-u.ac.jp/~tiseda/works/epistemology.html">伊勢田哲治による『知識の哲学』の書評</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#リンク切れの回避と修復" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="外部リンクがリンク切れとなっています。(2024年3月)">リンク切れ</span></a></i>&#93;</sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.j%7Cournalarchive.jst.go.jp/jnlpdf.php?cdjournal=jpssj1968&amp;cdvol=38&amp;noissue=2&amp;startpage=145&amp;lang=ja&amp;from=jnltoc">中山康雄による『認識論を社会化する』の書評</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#リンク切れの回避と修復" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="外部リンクがリンク切れとなっています。(2024年3月)">リンク切れ</span></a></i>&#93;</sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.journalarchive.jst.go.jp/japanese/jnltoc_ja.php?cdjournal=jpssj1968&amp;cdvol=25&amp;noissue=0">『科学哲学-25号-特集「自然化された認識論」』、日本科学哲学会、1992</a><sup class="noprint Inline-Template nowrap">&#91;<i><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%82%92%E6%98%8E%E8%A8%98%E3%81%99%E3%82%8B#リンク切れの回避と修復" title="Wikipedia:出典を明記する"><span title="外部リンクがリンク切れとなっています。(2024年3月)">リンク切れ</span></a></i>&#93;</sup></li> <li><span class="citation aozora-bunko" id="Reference-Aozora-Card-3599"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aozora.gr.jp/cards/000281/card3599.html">『認識論とは何か』:新字新仮名</a> - <a href="/wiki/%E9%9D%92%E7%A9%BA%E6%96%87%E5%BA%AB" title="青空文庫">青空文庫</a></span>(<a href="/wiki/%E6%88%B8%E5%9D%82%E6%BD%A4" title="戸坂潤">戸坂潤</a>著)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/epistemology/">Epistemology</a> <span class="tmpl-language-icon" style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:#555">(英語)</span> - <a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%B3%E3%83%95%E3%82%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E5%93%B2%E5%AD%A6%E7%99%BE%E7%A7%91%E4%BA%8B%E5%85%B8" title="スタンフォード哲学百科事典">スタンフォード哲学百科事典</a>「認識論」の項目。</li></ul> <div class="navbox" aria-labelledby="認識論" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#cac;"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;background:#cac;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="Template:認識論"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;background:#cac;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:認識論 (存在しないページ)"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#cac;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#cac;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;background:#cac;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="認識論" style="font-size:110%;margin:0 6em"><a class="mw-selflink selflink">認識論</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#fff;">関連項目</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <div> <p><b><a href="/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96%E3%81%AE%E6%A6%82%E8%A6%81&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="認識論の概要 (存在しないページ)">概要</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%90%86%E8%AB%96" class="mw-redirect" title="真理論">真理論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E5%BD%A2%E5%BC%8F%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="形式認識論 (存在しないページ)">形式認識論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%83%A1%E3%82%BF%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="メタ認識論 (存在しないページ)">メタ認識論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="知覚の哲学">知覚の哲学</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <b><a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学哲学</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E4%BF%A1%E9%A0%BC%E3%81%A8%E5%90%88%E7%90%86%E6%80%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="信頼と合理性 (存在しないページ)">信頼と合理性</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <i><a href="/wiki/%E3%83%86%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%86%E3%83%88%E3%82%B9_(%E5%AF%BE%E8%A9%B1%E7%AF%87)" title="テアイテトス (対話篇)">テアイテトス</a></i> </p> </div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#fff;">概念</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <div> <p><b><a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="知識">知識</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <b><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Theory_of_justification" class="extiw" title="en:Theory of justification">正当化の理論</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <b><a href="/wiki/%E4%BF%A1%E5%BF%B5" title="信念">信念</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%9F%A5%E8%A6%9A" title="知覚">知覚</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%97%E3%83%AA%E3%82%AA%E3%83%AA" title="アプリオリ">アプリオリ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%B8%B0%E7%B4%8D" title="帰納">帰納の問題</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E4%BB%96%E6%88%91%E5%95%8F%E9%A1%8C" class="mw-redirect" title="他我問題">他我問題</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E5%88%86%E6%9E%90%E3%81%A8%E7%B7%8F%E5%90%88%E3%81%AE%E9%81%95%E3%81%84&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="分析と総合の違い (存在しないページ)">分析と総合の違い</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%9B%A0%E6%9E%9C%E6%80%A7" title="因果性">因果性</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%B8%B8%E8%AD%98" title="常識">常識</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%AE%A3%E8%A8%80%E7%9A%84%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="宣言的知識">宣言的知識</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <b><a href="/wiki/%E3%82%B2%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%A2%E5%95%8F%E9%A1%8C" title="ゲティア問題">ゲティア問題</a></b>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%AE%A2%E8%A6%B3%E6%80%A7" class="mw-redirect" title="客観性">客観性</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E5%88%86%E6%9E%90&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="哲学分析 (存在しないページ)">分析</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%91%BD%E9%A1%8C" title="命題">命題</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E9%80%80%E8%A1%8C%E8%AB%96%E8%A8%BC&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="退行論証 (存在しないページ)">退行論証</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E5%8D%98%E7%B4%94%E6%80%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="単純性 (存在しないページ)">単純性</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E7%90%86%E8%AB%96%E7%9A%84%E7%90%86%E6%80%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="理論的理性 (存在しないページ)">理論的理性</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%9C%9F%E7%90%86" title="真理">真理</a> </p> </div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#fff;">理論</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <div> <p><a href="/w/index.php?title=%E6%95%B4%E5%90%88%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="整合主義 (存在しないページ)">整合主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E6%A7%8B%E6%88%90%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="構成主義認識論 (存在しないページ)">構成主義認識論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E6%96%87%E8%84%88%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="文脈主義">文脈主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E6%B1%BA%E5%AE%9A%E8%AB%96" title="決定論">決定論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%B5%8C%E9%A8%93%E8%AB%96" title="経験論">経験論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%8F%AF%E8%AC%AC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="可謬主義">可謬主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%9F%BA%E7%A4%8E%E4%BB%98%E3%81%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="基礎付け主義">基礎付け主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%9B%E3%83%BC%E3%83%AA%E3%82%BA%E3%83%A0" title="ホーリズム">ホーリズム</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E4%B8%8D%E5%AE%9A%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="不定主義 (存在しないページ)">不定主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%94%9F%E5%BE%97%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="生得主義">生得主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%86%85%E5%9C%A8%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E3%81%A8%E5%A4%96%E5%9C%A8%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="内在主義と外在主義">内在主義と外在主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%B4%A0%E6%9C%B4%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="素朴実在論">素朴実在論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E8%87%AA%E7%84%B6%E5%8C%96%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="自然化認識論 (存在しないページ)">自然化認識論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%AE%A2%E8%A6%B3%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="客観主義">客観主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1%E8%AB%96" title="現象論">現象論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="実証主義">実証主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E9%82%84%E5%85%83%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="還元主義">還元主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E4%BF%A1%E9%A0%BC%E6%80%A7%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="信頼性主義 (存在しないページ)">信頼性主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E5%85%B8%E5%9E%8B%E7%9A%84%E7%8F%BE%E5%AE%9F%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="典型的現実主義 (存在しないページ)">典型的現実主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E5%90%88%E7%90%86%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="合理主義哲学">合理主義哲学</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E6%87%90%E7%96%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="懐疑主義">懐疑主義</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%87%E3%82%A2%E8%AB%96" title="イデア論">イデア論</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E8%B6%85%E8%B6%8A%E8%AB%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="超越論哲学">超越論哲学</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E6%96%89%E4%B8%80%E8%AA%AC" title="斉一説">斉一説</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%82%B9%E3%83%88%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="フェミニスト認識論">フェミニスト認識論</a> </p> </div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#fff;">人物</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <div> <p><a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%9E%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%AF%E3%82%A3%E3%83%8A%E3%82%B9" title="トマス・アクィナス">トマス・アクィナス</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%83%AD%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%82%A2%E3%82%A6%E3%83%87%E3%82%A3&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ロバート・アウディ (存在しないページ)">ロバート・アウディ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%95%E3%83%AC%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%A8%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%83%BC" title="アルフレッド・エイヤー">アルフレッド・エイヤー</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%BB%E3%83%90%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%AA%E3%83%BC" title="ジョージ・バークリー">ジョージ・バークリー</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%AC%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9C%E3%83%B3%E3%82%B8%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%AB&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ローレンス・ボンジュール (存在しないページ)">ローレンス・ボンジュール</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%83%8C%E3%83%BB%E3%83%9C%E3%83%8E%E3%83%BB%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%BB%E3%82%B3%E3%83%B3%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%A4%E3%83%83%E3%82%AF" title="エティエンヌ・ボノ・ドゥ・コンディヤック">エティエンヌ・ボノ・ドゥ・コンディヤック</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%8D%E3%83%BB%E3%83%87%E3%82%AB%E3%83%AB%E3%83%88" title="ルネ・デカルト">ルネ・デカルト</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%9E%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%BB%E3%82%B2%E3%83%81%E3%82%A2&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="エドマンド・ゲチア (存在しないページ)">エドマンド・ゲチア</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B4%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%89%E3%83%9E%E3%83%B3" title="アルヴィン・ゴールドマン">アルヴィン・ゴールドマン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%82%BD%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B0%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%9E%E3%83%B3" title="ネルソン・グッドマン">ネルソン・グッドマン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%82%A4%E3%82%B9" title="ポール・グライス">ポール・グライス</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%87%E3%82%A4%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%92%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%A0" title="デイヴィッド・ヒューム">デイヴィッド・ヒューム</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%9E%E3%83%8C%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88" title="イマヌエル・カント">イマヌエル・カント</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%BB%E3%83%BC%E3%83%AC%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AD%E3%82%A7%E3%83%AB%E3%82%B1%E3%82%B4%E3%83%BC%E3%83%AB" title="セーレン・キェルケゴール">セーレン・キェルケゴール</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%AD%E3%83%83%E3%82%AF" title="ジョン・ロック">ジョン・ロック</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%BB%E3%82%A8%E3%83%89%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%A0%E3%83%BC%E3%82%A2" title="ジョージ・エドワード・ムーア">ジョージ・エドワード・ムーア</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%83%83%E3%82%AF" title="ロバート・ノージック">ロバート・ノージック</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%82%A2%E3%83%AB%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%82%AC&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="アルヴィン・プランティンガ (存在しないページ)">アルヴィン・プランティンガ</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3" title="プラトン">プラトン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/w/index.php?title=%E3%83%AB%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%A6%E3%83%9E%E3%83%B3&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ルイス・ポユマン (存在しないページ)">ルイス・ポユマン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%94%E3%83%BC%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%AC%E3%83%87%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%82%BD%E3%83%B3" title="ピーター・フレデリック・ストローソン">ピーター・フレデリック・ストローソン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AA%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%AF%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン">ウィラード・ヴァン・オーマン・クワイン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E3%83%BB%E3%83%A9%E3%83%83%E3%82%BB%E3%83%AB" title="バートランド・ラッセル">バートランド・ラッセル</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%88%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%83%92%E3%83%BB%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%88%E3%82%B2%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%B3" title="ルートヴィヒ・ウィトゲンシュタイン">ルートヴィヒ・ウィトゲンシュタイン</a>&#160;<b>&#183;</b>&#32; <a href="/wiki/%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%83%B3%E5%AD%A6%E5%9B%A3" title="ウィーン学団">ウィーン学団</a> </p> </div> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#cac;"> <div> <span class="nowrap"> <a href="/wiki/Category:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="Category:認識論">カテゴリ</a>&#160;&#183;</span>&#32;<span class="nowrap"> <a href="/wiki/Category:%E5%93%B2%E5%AD%A6%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%81%AE%E3%82%B9%E3%82%BF%E3%83%96%E9%A0%85%E7%9B%AE" title="Category:哲学関連のスタブ項目">スタブ</a> </span></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox" aria-labelledby="哲学" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Template:哲学"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Template‐ノート:哲学 (存在しないページ)"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="哲学" style="font-size:110%;margin:0 6em"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="哲学">哲学</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"> <a href="/wiki/%E8%A5%BF%E6%B4%8B%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="西洋哲学">西洋哲学</a> - <a href="/wiki/%E6%9D%B1%E6%B4%8B%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="東洋哲学">東洋哲学</a></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E5%8F%B2" title="哲学史">歴史</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;"><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E4%BB%A3%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="古代哲学">古代哲学</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%89%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="インド哲学">インド哲学</a> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%92%E3%83%B3%E3%83%89%E3%82%A5%E3%83%BC%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ヒンドゥー哲学">ヒンドゥー哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A3%E3%82%A4%E3%83%8A%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ジャイナ哲学">ジャイナ哲学</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E4%BB%8F%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="仏教哲学">仏教哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E5%9B%BD%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="中国哲学">中国哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%AE%E3%83%AA%E3%82%B7%E3%82%A2%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ギリシア哲学">ギリシア哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%AC%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ヘレニズム哲学">ヘレニズム哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ローマ哲学">ローマ哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%82%B7%E3%82%A2%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ペルシア哲学">ペルシア哲学</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;"><a href="/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="中世哲学">中世哲学</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="キリスト教哲学">キリスト教哲学</a> <ul><li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%A9%E5%AD%A6" title="スコラ学">スコラ学</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%A0%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="イスラーム哲学">イスラーム哲学</a> <ul><li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%88%9D%E6%9C%9F%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%A0%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="初期イスラーム哲学 (存在しないページ)">初期イスラーム哲学</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Early_Islamic_philosophy" class="extiw" title="en:Early Islamic philosophy">英語版</a>)</span></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%A6%E3%83%80%E3%83%A4%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="ユダヤ哲学">ユダヤ哲学</a> <ul><li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%A6%E3%83%80%E3%83%A4%E3%83%BB%E3%82%A4%E3%82%B9%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%83%A0%E4%BC%9D%E7%B5%B1%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ユダヤ・イスラーム伝統哲学 (存在しないページ)">ユダヤ・イスラーム伝統哲学</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Judeo-Islamic_philosophies_(800%E2%80%931400)" class="extiw" title="en:Judeo-Islamic philosophies (800–1400)">英語版</a>)</span></span></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;"><a href="/wiki/%E8%BF%91%E4%B8%96%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="近世哲学">近世哲学</a></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%B5%8C%E9%A8%93%E8%AB%96" title="経験論">経験論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%90%88%E7%90%86%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="合理主義哲学">合理論</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;"><a href="/wiki/%E7%8F%BE%E4%BB%A3%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="現代哲学">現代哲学</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%A4%A7%E9%99%B8%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="大陸哲学">大陸哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%88%86%E6%9E%90%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="分析哲学">分析哲学</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">一覧</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E6%A6%82%E8%A6%81" class="mw-redirect" title="哲学の概要">概要</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="哲学の一覧 (存在しないページ)">一覧</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Index_of_philosophy" class="extiw" title="en:Index of philosophy">英語版</a>)</span></span></li> <li><span title="リンク先の項目はまだ不十分なため、加筆や他言語版からの追加翻訳が望まれます。"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="哲学の学派">学派</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_philosophies" class="extiw" title="en:List of philosophies">英語版</a>)</span></span></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E7%94%A8%E8%AA%9E&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="哲学の用語 (存在しないページ)">用語</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Glossary_of_philosophy" class="extiw" title="en:Glossary of philosophy">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E6%80%9D%E6%83%B3%E5%AE%B6%E4%B8%80%E8%A6%A7" title="思想家一覧">哲学者</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%93%B2%E5%AD%A6%E9%81%8B%E5%8B%95&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="哲学運動 (存在しないページ)">運動</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophical_movement" class="extiw" title="en:Philosophical movement">英語版</a>)</span></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E5%AD%A6%E5%95%8F%E3%81%AE%E4%B8%80%E8%A6%A7#哲学" title="学問の一覧">分野</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%BD%A2%E8%80%8C%E4%B8%8A%E5%AD%A6" title="形而上学">形而上学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="存在論">存在論</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">認識論</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AD%A6" title="論理学">論理学</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding:0 0.75em;">テーマ別</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E8%A1%8C%E7%82%BA%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="行為の哲学">行動</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%BE%8E%E5%AD%A6" title="美学">芸術</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="生物学の哲学">生物学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8C%96%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="化学の哲学">化学</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E6%98%A0%E7%94%BB%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="映画の哲学 (存在しないページ)">映画</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_film" class="extiw" title="en:Philosophy of film">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E6%95%99%E8%82%B2%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="教育哲学">教育</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B5%8C%E6%B8%88%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="経済学の哲学">経済学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%92%B0%E5%A2%83%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="環境哲学">環境</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="地理哲学">地理</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%83%85%E5%A0%B1%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="情報哲学">情報</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E5%8C%BB%E7%99%82%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="医療の哲学 (存在しないページ)">医療</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_healthcare" class="extiw" title="en:Philosophy of healthcare">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E6%AD%B4%E5%8F%B2%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="歴史哲学">歴史</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%AD%A6" title="人間学">人類学</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%83%A6%E3%83%BC%E3%83%A2%E3%82%A2%E3%81%AE%E7%90%86%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="ユーモアの理論 (存在しないページ)">ユーモア</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Theories_of_humor" class="extiw" title="en:Theories of humor">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E8%A8%80%E8%AA%9E%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="言語哲学">言語</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B3%95%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="法哲学">法</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E6%96%87%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="文学の哲学 (存在しないページ)">文学</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_and_literature" class="extiw" title="en:Philosophy and literature">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E6%95%B0%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="数学の哲学">数学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%83%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="心の哲学">心</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%9F%B3%E6%A5%BD%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="音楽の哲学">音楽</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AD%98%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="存在論">存在</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%A1%E3%82%BF%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="メタ哲学">哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="物理学の哲学">物理学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%94%BF%E6%B2%BB%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="政治哲学">政治</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%83%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="心理学の哲学">心理学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%97%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="宗教哲学">宗教</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E7%A7%91%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="社会科学の哲学">社会科学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%86%E3%82%AF%E3%83%8E%E3%83%AD%E3%82%B8%E3%83%BC%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="テクノロジーの哲学">テクノロジー</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%88%A6%E4%BA%89%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="戦争哲学">戦争</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="哲学の学派">学派</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%82%BD%E3%82%AF%E3%83%A9%E3%83%86%E3%82%B9%E4%BB%A5%E5%89%8D%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%80%85" title="ソクラテス以前の哲学者">ソクラテス以前</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%AB%E3%83%87%E3%83%A1%E3%82%A4%E3%82%A2" title="アカデメイア">アカデメイア派</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラトニズム">プラトニズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%96%B0%E3%83%97%E3%83%A9%E3%83%88%E3%83%B3%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="新プラトン主義">新プラトン主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%80%8D%E9%81%99%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="逍遙学派">逍遙学派</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%86%E3%83%AC%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="アリストテレス主義">アリストテレス主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%88%E3%82%A2%E6%B4%BE" title="ストア派">ストア派</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%AD%E3%83%A5%E3%83%8B%E3%82%B3%E3%82%B9%E6%B4%BE" title="キュニコス派">キュニコス派</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%87%90%E7%96%91%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="懐疑主義">懐疑論</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%94%E3%82%AF%E3%83%AD%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="エピクロス主義">エピクロス派</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%A2%E3%83%B4%E3%82%A7%E3%83%AD%E3%82%A8%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="アヴェロエス主義 (存在しないページ)">アヴェロエス主義</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Averroism" class="extiw" title="en:Averroism">英語版</a>)</span></span></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E3%82%A2%E3%83%B4%E3%82%A3%E3%82%B1%E3%83%B3%E3%83%8A%E4%B8%BB%E7%BE%A9&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="アヴィケンナ主義 (存在しないページ)">アヴィケンナ主義</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Avicennism" class="extiw" title="en:Avicennism">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%A9%E5%AD%A6" title="スコラ学">スコラ学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%9E%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="トマス主義">トマス主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%BA%E6%96%87%E4%B8%BB%E7%BE%A9%E8%80%85" title="人文主義者">ユマニスム</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%BE%A9%E5%8B%99%E8%AB%96" title="義務論">義務論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%AB%E6%A5%BD%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="快楽主義">快楽主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8A%9F%E5%88%A9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="功利主義">功利主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%80%AB%E7%90%86%E7%9A%84%E5%88%A9%E5%B7%B1%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="倫理的利己主義">倫理的利己主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%81%93%E5%BE%B3%E7%9A%84%E5%80%8B%E5%88%A5%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="道徳的個別主義">個別主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%94%E3%83%AA%E3%83%81%E3%83%A5%E3%82%A2%E3%83%AA%E3%82%B9%E3%83%A0" title="フランス・スピリチュアリスム">フランス・スピリチュアリスム</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%8B%E3%83%92%E3%83%AA%E3%82%BA%E3%83%A0" title="ニヒリズム">ニヒリズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%9F%E5%AD%98%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="実存主義">実存主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%92%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="ヒューマニズム">ヒューマニズム</a> <ul><li><a href="/wiki/%E5%8D%9A%E6%84%9B%E4%B8%BB%E7%BE%A9" class="mw-redirect" title="博愛主義">博愛主義</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%82%B9%E3%83%88%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="フェミニスト哲学">フェミニズム哲学</a> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A7%E3%83%9F%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="フェミニズム">フェミニズム</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%8D%E5%87%BA%E7%94%9F%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="反出生主義">反出生主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%B8%80%E5%85%83%E8%AB%96" title="一元論">一元論</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%8C%E5%85%83%E8%AB%96" title="二元論">二元論</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%8B%AC%E6%88%91%E8%AB%96" title="独我論">独我論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="実在論">実在論</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%90%86%E7%A5%9E%E8%AB%96" title="理神論">理神論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%94%AF%E7%89%A9%E8%AB%96" title="唯物論">唯物論</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%BC%E3%82%B2%E3%83%AB%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="ヘーゲル学派">ヘーゲル学派</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%8F%BE%E8%B1%A1%E5%AD%A6" title="現象学">現象学</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%A7%A3%E9%87%88%E5%AD%A6" title="解釈学">解釈学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%96%B0%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88%E6%B4%BE" title="新カント派">新カント派</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%AC%E9%83%BD%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="京都学派">京都学派</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B3%95%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="法実証主義">法実証主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AE%9F%E8%A8%BC%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="論理実証主義">論理実証主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%A4%E5%85%B8%E7%9A%84%E8%87%AA%E7%94%B1%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="古典的自由主義">古典的自由主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%82%AF%E3%82%B9%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="マルクス主義">マルクス主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%94%AF%E7%89%A9%E5%BC%81%E8%A8%BC%E6%B3%95" title="唯物弁証法">唯物弁証法</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%8A%E3%82%AD%E3%82%BA%E3%83%A0" title="アナキズム">アナキズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%96%B0%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%80%85" title="新哲学者">新哲学者</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%89%B9%E5%88%A4%E7%90%86%E8%AB%96" title="批判理論">批判理論</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%80%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="モダニズム">モダニズム</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだありません。新規の執筆や他言語版からの翻訳が望まれます。"><a href="/w/index.php?title=%E8%87%AA%E7%84%B6%E4%B8%BB%E7%BE%A9_(%E5%93%B2%E5%AD%A6)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="自然主義 (哲学) (存在しないページ)">自然主義</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Metaphysical_naturalism" class="extiw" title="en:Metaphysical naturalism">英語版</a>)</span></span></li> <li><a href="/wiki/%E7%B2%BE%E7%A5%9E%E5%88%86%E6%9E%90%E5%AD%A6" title="精神分析学">精神分析学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%97%A5%E5%B8%B8%E8%A8%80%E8%AA%9E%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="日常言語学派">日常言語学派</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%92%E3%83%A5%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%83%8B%E3%82%BA%E3%83%A0" title="ポストヒューマニズム">ポストヒューマニズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%82%B0%E3%83%9E%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラグマティズム">プラグマティズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%BB%E3%82%B9%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="プロセス哲学">プロセス哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%9B%B8%E5%AF%BE%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="相対主義">相対主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%84%B1%E6%A7%8B%E7%AF%89" title="脱構築">脱構築主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%A2%E3%83%80%E3%83%B3" title="ポストモダン">ポストモダニズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="構造主義">構造主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%82%B9%E3%83%88%E6%A7%8B%E9%80%A0%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="ポスト構造主義">ポスト構造主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%9A%8F%E4%BC%B4%E7%8F%BE%E8%B1%A1%E8%AA%AC" title="随伴現象説">随伴現象説</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%A9%9F%E8%83%BD%E4%B8%BB%E7%BE%A9_(%E5%BF%83%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6)" title="機能主義 (心の哲学)">機能主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%82%B3%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%89%E5%B8%B8%E8%AD%98%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="スコットランド常識学派">スコットランド常識学派</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%A1%E3%83%AA%E3%82%AB%E5%90%88%E8%A1%86%E5%9B%BD%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="アメリカ合衆国の哲学">アメリカ合衆国の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%95%E3%83%AA%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%8A%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="アフリカーナ哲学">アフリカーナ哲学</a></li> <li><span title="リンク先の項目はまだ不十分なため、加筆や他言語版からの追加翻訳が望まれます。"><a href="/wiki/%E5%93%B2%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%AD%A6%E6%B4%BE" title="哲学の学派">一覧</a><span style="font-size: 0.77em; font-weight: normal;" class="noprint">(<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_philosophies" class="extiw" title="en:List of philosophies">英語版</a>)</span></span></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"> <ul><li><a href="/wiki/Portal:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Portal:哲学">ポータル</a></li> <li><a href="/wiki/Category:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Category:哲学">カテゴリ</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E9%96%A2%E9%80%A3%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%81%AE%E6%9B%B4%E6%96%B0%E7%8A%B6%E6%B3%81/Template:%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="特別:関連ページの更新状況/Template:哲学">関係記事履歴</a></li></ul></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox" aria-labelledby="科学哲学" style="border-collapse:collapse;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="background:transparent;color:inherit;min-width:100%;border-spacing:0px;border-collapse:separate"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div style="float:left;width:6em;text-align:left"><div class="noprint plainlinks navbar hlist" style="white-space:nowrap;font-size:60%;font-weight:normal;background-color:transparent;padding:0;color:#000;;border:none;"><ul style="display:inline"><li><a href="/wiki/Template:%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Template:科学哲学"><span title="このテンプレートを表示します" style="font-size:125%;;;border:none;">表</span></a></li><li><a href="/wiki/Template%E2%80%90%E3%83%8E%E3%83%BC%E3%83%88:%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Template‐ノート:科学哲学"><span title="このテンプレートのノートを表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">話</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=edit"><span title="このテンプレートを編集します。保存の前にプレビューを忘れずに。" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">編</span></a></li><li><a class="external text" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=Template%3A%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6&amp;action=history"><span title="このテンプレートの過去の版を表示します" style="font-size:125%;color:#002bb8;;;border:none;">歴</span></a></li></ul></div></div><div id="科学哲学" style="font-size:110%;margin:0 6em"><a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="科学哲学">科学哲学</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">科学と非科学</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%B7%9A%E5%BC%95%E3%81%8D%E5%95%8F%E9%A1%8C_(%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6)" title="線引き問題 (科学哲学)">線引き問題</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%8D%E8%A8%BC%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="反証可能性">反証可能性</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E3%81%AB%E3%81%8A%E3%81%91%E3%82%8B%E4%B8%8D%E6%AD%A3%E8%A1%8C%E7%82%BA" title="科学における不正行為">科学における不正行為</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A2%83%E7%95%8C%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="境界科学">境界科学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%97%85%E7%9A%84%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="病的科学">病的科学</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%96%91%E4%BC%BC%E7%A7%91%E5%AD%A6" title="疑似科学">疑似科学</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%E5%B8%B0%E7%B4%8D" title="帰納">帰納</a>の問題</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%98%E3%83%B3%E3%83%9A%E3%83%AB%E3%81%AE%E3%82%AB%E3%83%A9%E3%82%B9" title="ヘンペルのカラス">ヘンペルのカラス</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6%E3%81%AE%E6%96%89%E4%B8%80%E6%80%A7" title="自然の斉一性">斉一性の原理</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B0%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%81%AE%E3%83%91%E3%83%A9%E3%83%89%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="グルーのパラドックス">グルーのパラドックス</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%89%E3%83%A9" title="イドラ">イドラ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">科学理論</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%91%E3%83%A9%E3%83%80%E3%82%A4%E3%83%A0" title="パラダイム">パラダイム</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%80%9A%E7%B4%84%E4%B8%8D%E5%8F%AF%E8%83%BD%E6%80%A7" title="通約不可能性">通約不可能性</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%8F%E3%83%BC%E3%83%89%E3%82%B3%E3%82%A2_(%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%9A%84%E3%83%AA%E3%82%B5%E3%83%BC%E3%83%81%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%B0%E3%83%A9%E3%83%A0)" title="ハードコア (科学的リサーチプログラム)">ハードコア</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%87%E3%83%A5%E3%82%A8%E3%83%A0-%E3%82%AF%E3%83%AF%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%86%E3%83%BC%E3%82%BC" title="デュエム-クワイン・テーゼ">デュエム-クワイン・テーゼ</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">観測</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E8%A6%B3%E6%B8%AC%E9%81%B8%E6%8A%9E%E5%8A%B9%E6%9E%9C" title="観測選択効果">観測選択効果</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BA%BA%E9%96%93%E5%8E%9F%E7%90%86" title="人間原理">人間原理</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">立場</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%9A%84%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="科学的実在論">科学的実在論</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E6%A7%8B%E7%AF%89%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="社会構築主義">社会構成主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%81%93%E5%85%B7%E4%B8%BB%E7%BE%A9" title="道具主義">道具主義</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%8D%E5%AE%9F%E5%9C%A8%E8%AB%96" title="反実在論">反実在論</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">人物</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%99%E3%83%BC%E3%82%B3%E3%83%B3_(%E5%93%B2%E5%AD%A6%E8%80%85)" title="フランシス・ベーコン (哲学者)">フランシス・ベーコン</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%83%9E%E3%83%8C%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%82%AB%E3%83%B3%E3%83%88" title="イマヌエル・カント">イマヌエル・カント</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A8%E3%83%AB%E3%83%B3%E3%82%B9%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%9E%E3%83%83%E3%83%8F" title="エルンスト・マッハ">エルンスト・マッハ</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%81%E3%83%A3%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%82%BA%E3%83%BB%E3%82%B5%E3%83%B3%E3%83%80%E3%83%BC%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%91%E3%83%BC%E3%82%B9" title="チャールズ・サンダース・パース">チャールズ・サンダース・パース</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9E%E3%82%A4%E3%82%B1%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%A9%E3%83%B3%E3%83%8B%E3%83%BC" title="マイケル・ポランニー">マイケル・ポランニー</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%AB%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%9D%E3%83%91%E3%83%BC" title="カール・ポパー">カール・ポパー</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%8D%E3%83%AB%E3%82%BD%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%82%B0%E3%83%83%E3%83%89%E3%83%9E%E3%83%B3" title="ネルソン・グッドマン">ネルソン・グッドマン</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%88%E3%83%BC%E3%83%9E%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%83%B3" title="トーマス・クーン">トーマス・クーン</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B9%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%BC%E3%83%B4%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%88%E3%82%A5%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%9F%E3%83%B3" title="スティーヴン・トゥールミン">スティーヴン・トゥールミン</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%A9%E3%82%AB%E3%83%88%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%83%BB%E3%82%A4%E3%83%A0%E3%83%AC" title="ラカトシュ・イムレ">ラカトシュ・イムレ</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%9D%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%A4%E3%82%A2%E3%83%BC%E3%83%99%E3%83%B3%E3%83%88" title="ポール・ファイヤアーベント">ポール・ファイヤアーベント</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A4%E3%82%A2%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%8F%E3%83%83%E3%82%AD%E3%83%B3%E3%82%B0" title="イアン・ハッキング">イアン・ハッキング</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%90%E3%82%B9%E3%83%BB%E3%83%95%E3%82%A1%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%A9%E3%83%BC%E3%82%BB%E3%83%B3" title="バス・ファン・フラーセン">バス・ファン・フラーセン</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%86%85%E4%BA%95%E6%83%A3%E4%B8%83" title="内井惣七">内井惣七</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%9D%91%E4%B8%8A%E9%99%BD%E4%B8%80%E9%83%8E" title="村上陽一郎">村上陽一郎</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%88%B8%E7%94%B0%E5%B1%B1%E5%92%8C%E4%B9%85" title="戸田山和久">戸田山和久</a></li> <li><a href="/wiki/%E4%BC%8A%E5%8B%A2%E7%94%B0%E5%93%B2%E6%B2%BB" title="伊勢田哲治">伊勢田哲治</a></li> <li><a href="/wiki/%E9%87%8E%E5%AE%B6%E5%95%93%E4%B8%80" title="野家啓一">野家啓一</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">分野</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E7%89%A9%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="物理学の哲学">物理学の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%BB%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%82%B5%E3%82%A4%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%82%B9" title="セントラルサイエンス">セントラルサイエンス</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%94%9F%E7%89%A9%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="生物学の哲学">生物学の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%95%B0%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="数学の哲学">数学の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="論理学の哲学">論理学の哲学</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">言葉</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E4%BB%AE%E8%AA%AC" title="仮説">仮説</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%B5%8C%E9%A8%93" title="経験">経験</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%8E%A8%E8%AB%96" title="推論">推論</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E7%9A%84%E6%8E%A8%E8%AB%96" title="論理的推論">論理的推論</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E8%A8%BC" title="論証">論証</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%A6%A5%E5%BD%93%E6%80%A7" title="妥当性">妥当性</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%81%A5%E5%85%A8%E6%80%A7" title="健全性">健全性</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AA%A4%E8%AC%AC" title="誤謬">誤謬</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%A2%E3%83%87%E3%83%AB_(%E8%87%AA%E7%84%B6%E7%A7%91%E5%AD%A6)" title="モデル (自然科学)">モデル</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%95%B0%E7%90%86%E3%83%A2%E3%83%87%E3%83%AB" title="数理モデル">数理モデル</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%90%86%E8%AB%96" title="理論">理論</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E7%A7%91%E5%AD%A6%E7%90%86%E8%AB%96&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="科学理論 (存在しないページ)">科学理論</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%89%E3%83%9B%E3%83%83%E3%82%AF%E3%81%AA%E4%BB%AE%E8%AA%AC" title="アドホックな仮説">アドホックな仮説</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%BC%94%E7%B9%B9" title="演繹">演繹</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%B8%B0%E7%B4%8D" title="帰納">帰納</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%83%96%E3%83%80%E3%82%AF%E3%82%B7%E3%83%A7%E3%83%B3" title="アブダクション">アブダクション</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%AA%E3%83%83%E3%82%AB%E3%83%A0%E3%81%AE%E5%89%83%E5%88%80" title="オッカムの剃刀">オッカムの剃刀</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%A4%9C%E8%A8%BC%E3%81%A8%E5%8F%8D%E8%A8%BC%E3%81%AE%E9%9D%9E%E5%AF%BE%E7%A7%B0%E6%80%A7" title="検証と反証の非対称性">検証と反証の非対称性</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%A4%9C%E8%A8%BC" title="検証">検証</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%8F%8D%E8%A8%BC" class="mw-disambig" title="反証">反証</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%86%85%E9%83%A8%E8%A6%B3%E6%B8%AC" title="内部観測">内部観測</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%87%AA%E7%84%B6" title="自然">自然</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%99%82%E9%96%93" title="時間">時間</a></li> <li><a href="/wiki/%E7%A9%BA%E9%96%93" title="空間">空間</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">causality(因果性)</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%E5%85%88%E5%BE%8C%E9%96%A2%E4%BF%82%E3%81%A8%E5%9B%A0%E6%9E%9C%E9%96%A2%E4%BF%82" title="先後関係と因果関係">先後関係と因果関係</a></li> <li><a href="/wiki/%E6%B1%BA%E5%AE%9A%E8%AB%96" title="決定論">決定論と非決定論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%9B%A0%E6%9E%9C%E5%BE%8B" class="mw-redirect" title="因果律">因果律</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%A2%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%82%BF%E3%82%A4%E3%83%B3%EF%BC%9D%E3%83%9D%E3%83%89%E3%83%AB%E3%82%B9%E3%82%AD%E3%83%BC%EF%BC%9D%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%82%BC%E3%83%B3%E3%81%AE%E3%83%91%E3%83%A9%E3%83%89%E3%83%83%E3%82%AF%E3%82%B9" title="アインシュタイン=ポドルスキー=ローゼンのパラドックス">EPRパラドックス</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%82%B7%E3%83%A5%E3%83%AC%E3%83%BC%E3%83%87%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%82%AC%E3%83%BC%E3%81%AE%E7%8C%AB" title="シュレーディンガーの猫">シュレーディンガーの猫</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">関連項目</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-pipe" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">認識論</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%A8%98%E5%8F%B7%E5%AD%A6" title="記号学">記号論</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%BF%83%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="心の哲学">心の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E3%83%97%E3%83%A9%E3%82%B0%E3%83%9E%E3%83%86%E3%82%A3%E3%82%BA%E3%83%A0" title="プラグマティズム">プラグマティズム</a></li> <li><a href="/wiki/%E8%AB%96%E7%90%86%E5%AD%A6%E3%81%AE%E5%93%B2%E5%AD%A6" class="mw-redirect" title="論理学の哲学">論理学の哲学</a></li> <li><a href="/wiki/%E5%AE%97%E6%95%99%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="宗教哲学">宗教哲学</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E3%83%95%E3%82%A1%E3%82%A4%E3%83%AB:Folder_Hexagonal_Icon.svg" class="mw-file-description" title="カテゴリ"><img alt="カテゴリ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></a></span> <a href="/wiki/Category:%E7%A7%91%E5%AD%A6%E5%93%B2%E5%AD%A6" title="Category:科学哲学">Category:科学哲学</a></td></tr></tbody></table></div> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="典拠管理データベース_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=ウィキデータを編集&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q9471#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;ウィキデータを編集" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="典拠管理データベース_frameless&amp;#124;text-top&amp;#124;10px&amp;#124;alt=ウィキデータを編集&amp;#124;link=https&amp;#58;//www.wikidata.org/wiki/Q9471#identifiers&amp;#124;class=noprint&amp;#124;ウィキデータを編集" style="font-size:110%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Help:%E5%85%B8%E6%8B%A0%E7%AE%A1%E7%90%86" title="Help:典拠管理">典拠管理データベース</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9471#identifiers" title="ウィキデータを編集"><img alt="ウィキデータを編集" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">国立図書館</th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&amp;authority_id=XX526258">スペイン</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007545794105171">イスラエル</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85072732">アメリカ</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00568521">日本</a></span></li> <li><span class="uid"><abbr title="teorie poznání"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&amp;local_base=aut&amp;ccl_term=ica=ph116428&amp;CON_LNG=ENG">チェコ</a></abbr></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">その他</th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=17940">現代ウクライナ百科事典</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐786d8bd985‐fvrzr Cached time: 20250216040118 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.675 seconds Real time usage: 0.830 seconds Preprocessor visited node count: 20984/1000000 Post‐expand include size: 249646/2097152 bytes Template argument size: 38841/2097152 bytes Highest expansion depth: 23/100 Expensive parser function count: 27/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 45219/5000000 bytes Lua time usage: 0.190/10.000 seconds Lua memory usage: 3414554/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 645.590 1 -total 30.34% 195.851 12 Template:Cite_book 19.27% 124.387 11 Template:Citation/core-ja-jp 18.26% 117.881 2 Template:Reflist 13.70% 88.415 12 Template:Citation/identifier 13.59% 87.745 1 Template:哲学のサイドバー 13.35% 86.158 1 Template:Sidebar_with_collapsible_lists 13.17% 85.039 12 Template:ISBN2 9.72% 62.725 1 Template:Citation/core 8.59% 55.433 1 Template:独自研究 --> <!-- Saved in parser cache with key jawiki:pcache:1002:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250216040117 and revision id 103769031. Rendering was triggered because: page-edit --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">「<a dir="ltr" href="https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=認識論&amp;oldid=103769031">https://ja.wikipedia.org/w/index.php?title=認識論&amp;oldid=103769031</a>」から取得</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E3%82%AB%E3%83%86%E3%82%B4%E3%83%AA" title="特別:カテゴリ">カテゴリ</a>: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E7%9F%A5%E8%AD%98" title="Category:知識">知識</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96" title="Category:認識論">認識論</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%96%B9%E6%B3%95%E8%AB%96" title="Category:方法論">方法論</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">隠しカテゴリ: <ul><li><a href="/wiki/Category:%E5%87%BA%E5%85%B8%E3%81%AE%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8%E7%95%AA%E5%8F%B7%E3%81%8C%E8%A6%81%E6%9C%9B%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:出典のページ番号が要望されている記事">出典のページ番号が要望されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E7%8B%AC%E8%87%AA%E7%A0%94%E7%A9%B6%E3%81%AE%E9%99%A4%E5%8E%BB%E3%81%8C%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%AA%E8%A8%98%E4%BA%8B/2022%E5%B9%B41%E6%9C%88" title="Category:独自研究の除去が必要な記事/2022年1月">独自研究の除去が必要な記事/2022年1月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E6%9B%96%E6%98%A7%E3%81%95%E5%9B%9E%E9%81%BF%E3%81%AE%E5%BF%85%E8%A6%81%E3%81%AA%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E3%83%9A%E3%83%BC%E3%82%B8" title="Category:曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ">曖昧さ回避の必要なリンクのあるページ</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E8%A8%80%E8%91%89%E3%82%92%E6%BF%81%E3%81%97%E3%81%9F%E8%A8%98%E8%BF%B0%E3%81%AE%E3%81%82%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B_(%E3%81%84%E3%81%A4)/2024%E5%B9%B41%E6%9C%88-2%E6%9C%88" title="Category:言葉を濁した記述のある記事 (いつ)/2024年1月-2月">言葉を濁した記述のある記事 (いつ)/2024年1月-2月</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%8F%82%E7%85%A7%E6%96%B9%E6%B3%95" title="Category:参照方法">参照方法</a></li><li><a href="/wiki/Category:%E5%A4%96%E9%83%A8%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E3%81%8C%E3%83%AA%E3%83%B3%E3%82%AF%E5%88%87%E3%82%8C%E3%81%AB%E3%81%AA%E3%81%A3%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B/2024%E5%B9%B43%E6%9C%88" title="Category:外部リンクがリンク切れになっている記事/2024年3月">外部リンクがリンク切れになっている記事/2024年3月</a></li><li><a href="/wiki/Category:BNE%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:BNE識別子が指定されている記事">BNE識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:J9U%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:J9U識別子が指定されている記事">J9U識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:LCCN%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:LCCN識別子が指定されている記事">LCCN識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NDL%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NDL識別子が指定されている記事">NDL識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:NKC%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:NKC識別子が指定されている記事">NKC識別子が指定されている記事</a></li><li><a href="/wiki/Category:EMU%E8%AD%98%E5%88%A5%E5%AD%90%E3%81%8C%E6%8C%87%E5%AE%9A%E3%81%95%E3%82%8C%E3%81%A6%E3%81%84%E3%82%8B%E8%A8%98%E4%BA%8B" title="Category:EMU識別子が指定されている記事">EMU識別子が指定されている記事</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> 最終更新 2025年2月16日 (日) 04:01 (日時は<a href="/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A5:%E5%80%8B%E4%BA%BA%E8%A8%AD%E5%AE%9A#mw-prefsection-rendering" title="特別:個人設定">個人設定</a>で未設定ならば<a href="/wiki/%E5%8D%94%E5%AE%9A%E4%B8%96%E7%95%8C%E6%99%82" title="協定世界時">UTC</a>)。</li> <li id="footer-info-copyright">テキストは<a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ja">クリエイティブ・コモンズ 表示-継承ライセンス</a>のもとで利用できます。追加の条件が適用される場合があります。詳細については<a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">利用規約</a>を参照してください。</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ja">プライバシー・ポリシー</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:%E3%82%A6%E3%82%A3%E3%82%AD%E3%83%9A%E3%83%87%E3%82%A3%E3%82%A2%E3%81%AB%E3%81%A4%E3%81%84%E3%81%A6">ウィキペディアについて</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:%E5%85%8D%E8%B2%AC%E4%BA%8B%E9%A0%85">免責事項</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">行動規範</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">開発者</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ja.wikipedia.org">統計</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieに関する声明</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ja.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">モバイルビュー</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>検索</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia内を検索"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="特別:検索"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">検索</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="目次" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="目次の表示・非表示を切り替え" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">目次の表示・非表示を切り替え</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">認識論</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>131の言語版</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>話題追加</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-ccrgr","wgBackendResponseTime":142,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.675","walltime":"0.830","ppvisitednodes":{"value":20984,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":249646,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":38841,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":23,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":27,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":45219,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 645.590 1 -total"," 30.34% 195.851 12 Template:Cite_book"," 19.27% 124.387 11 Template:Citation/core-ja-jp"," 18.26% 117.881 2 Template:Reflist"," 13.70% 88.415 12 Template:Citation/identifier"," 13.59% 87.745 1 Template:哲学のサイドバー"," 13.35% 86.158 1 Template:Sidebar_with_collapsible_lists"," 13.17% 85.039 12 Template:ISBN2"," 9.72% 62.725 1 Template:Citation/core"," 8.59% 55.433 1 Template:独自研究"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.190","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3414554,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-786d8bd985-fvrzr","timestamp":"20250216040118","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u8a8d\u8b58\u8ad6","url":"https:\/\/ja.wikipedia.org\/wiki\/%E8%AA%8D%E8%AD%98%E8%AB%96","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9471","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9471","author":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u30d7\u30ed\u30b8\u30a7\u30af\u30c8\u3078\u306e\u8ca2\u732e\u8005"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u30a6\u30a3\u30ad\u30e1\u30c7\u30a3\u30a2\u8ca1\u56e3","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-02-12T06:22:49Z","dateModified":"2025-02-16T04:01:17Z","headline":"\u300c\u77e5\u8b58\u300d\u306b\u3064\u3044\u3066\u8003\u5bdf\u3059\u308b\u54f2\u5b66\u306e\u5206\u91ce"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10