CINXE.COM

<!DOCTYPE html><html lang="en"><head><script data-integration="inlineScripts"> (function() { var _sf_async_config = window._sf_async_config = (window._sf_async_config || {}); _sf_async_config.uid = 31036; _sf_async_config.domain = "irishtimes.com"; _sf_async_config.useCanonical = true; _sf_async_config.useCanonicalDomain = true; _sf_async_config.sections = "tuarascail"; _sf_async_config.flickerControl = false; var _cbq = window._cbq = (window._cbq || []); const OT = document.cookie.split('; ').find(row => row.startsWith('blaize_jwt')); if (OT) { _cbq.push(['_acct', 'paid']); } else { _cbq.push(['_acct', 'anon']); } })(); ; var _comscore = _comscore || []; _comscore.push({ c1: "2", c2: "8946263" }); ;gtmParamsString='';if(new RegExp("^https://irishtimes.arcpublishing.com", "i").test(window.location)){gtmParamsString='&gtm_auth=om4Ly4wwqa_7E-fLbBv46g&gtm_preview=env-6&gtm_cookies_win=x'};(function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start':new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0],j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src='https://www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl+gtmParamsString;f.parentNode.insertBefore(j,f);})(window,document,'script','dataLayer','GTM-NRHQKJ4');; window.addEventListener('DOMContentLoaded', (event) => { queryly.init("954cd8bb239245f9", document.querySelectorAll("#fusion-app")); }); ;window.isIE = !!window.MSInputMethodContext && !!document.documentMode;</script><script type="text/plain" class="optanon-category-C0002" async="" data-integration="chartbeat" src="https://static.chartbeat.com/js/chartbeat.js"></script><script type="text/plain" class="optanon-category-C0002" async="" src="https://static.chartbeat.com/js/chartbeat_mab.js"></script><script>!function(n,e,i){if(!n){n=n||{},window.permutive=n,n.q=[],n.config=i||{},n.config.apiKey=e,n.config.environment=n.config.environment||"production";for(var o=["addon","identify","track","trigger","query","segment","segments","ready","on","once","user","consent"],r=0;r<o.length;r++){var t=o[r];n[t]=function(e){return function(){var i=Array.prototype.slice.call(arguments,0);n.q.push({functionName:e,arguments:i})}}(t)}}}(window.permutive, "4888a725-f640-4782-bd70-a3dd37877c2f", { "consentRequired": true }); window.googletag=window.googletag||{},window.googletag.cmd=window.googletag.cmd||[],window.googletag.cmd.push(function(){if(0===window.googletag.pubads().getTargeting("permutive").length){var g=window.localStorage.getItem("_pdfps");window.googletag.pubads().setTargeting("permutive",g?JSON.parse(g):[])}});</script><script async="" src="https://fce2b75e-f11a-48ad-a60f-7e004eb1d340.edge.permutive.app/fce2b75e-f11a-48ad-a60f-7e004eb1d340-web.js"></script><script type="text/plain" class="optanon-category-C0002-C0004">window.addEventListener('OneTrustGroupsUpdated', function() { if (document.cookie.indexOf("OptanonAlertBoxClosed=") >=0 && OptanonActiveGroups.match(/(?=.*,C0002,)(?=.*,C0004,).*/)) { const OTConsentToken = document.cookie .split('; ') .find(row => row.startsWith('OptanonConsent=')) .split('&') .find(row => row.startsWith('consentId')) .split('=')[1]; permutive.consent({ "opt_in": true, "token": OTConsentToken }); } else{ permutive.consent({ "opt_in": false }); } });</script><meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1"/><link rel="icon" type="image/x-icon" href="/pf/resources/favicon.ico?d=173"/><title>Tuarascáil | The Irish Times</title><meta name="description" content="The latest news, opinion and analysis and comment brought to you by the definitive brand of quality journalism. Read The Irish Times."/><meta property="og:description" content="The latest news, opinion and analysis and comment brought to you by the definitive brand of quality journalism. Read The Irish Times."/><meta name="twitter:description" content="The latest news, opinion and analysis and comment brought to you by the definitive brand of quality journalism. Read The Irish Times."/><meta property="og:title" content="Tuarascáil - The Irish Times"/><meta name="twitter:title" content="Tuarascáil - The Irish Times"/><meta property="og:image" content="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fstatic.themebuilder.aws.arc.pub%2Firishtimes%2F1647534191476.png?auth=631eeaa12e7a61c005c8eb0bbf348f785c131b10c4d6b25c28247a15965b5a36&width=1200"/><meta property="og:image:alt" content="Tuarascáil - The Irish Times"/><meta name="twitter:image" content="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fstatic.themebuilder.aws.arc.pub%2Firishtimes%2F1647534191476.png?auth=631eeaa12e7a61c005c8eb0bbf348f785c131b10c4d6b25c28247a15965b5a36&width=1200"/><meta name="twitter:image:alt" content="Tuarascáil - The Irish Times"/><meta name="paywall-status" property="paywall-status" content="free"/><meta property="og:site_name" content="The Irish Times"/><meta name="twitter:site" content="@IrishTimes"/><meta name="twitter:card" content="summary_large_image"/><link rel="canonical" href="https://www.irishtimes.com/tuarascail/"/><link rel="alternate" hrefLang="en-IE" href="https://www.irishtimes.com/tuarascail/"/><link id="fusion-template-styles" rel="stylesheet" type="text/css" href="/pf/dist/components/combinations/default.css?d=173"/><link id="fusion-siteStyles-styles" rel="stylesheet" type="text/css" href="/pf/dist/css/irishtimes.css?d=173"/><style data-styled="" data-styled-version="5.3.5">.gKEhzJ .arcad > [id^='google_ads_iframe']:not(:empty){max-width:100%;}/*!sc*/ .gKEhzJ .arcad > [id^='google_ads_iframe']:not(:empty)::before{content:'ADVERTISEMENT';display:-webkit-box;display:-webkit-flex;display:-ms-flexbox;display:flex;font-family:star-font,'Roboto',sans-serif;}/*!sc*/ .gKEhzJ .arcad > [id^='google_ads_iframe']:empty[style]{width:0 !important;height:0 !important;}/*!sc*/ .kjbLvz .arcad > [id^='google_ads_iframe']:not(:empty){max-width:100%;}/*!sc*/ .kjbLvz .arcad > [id^='google_ads_iframe']:not(:empty)::before{content:'ADVERTISEMENT';display:-webkit-box;display:-webkit-flex;display:-ms-flexbox;display:flex;font-family:star-font,'Roboto',sans-serif;display:none;}/*!sc*/ .kjbLvz .arcad > [id^='google_ads_iframe']:empty[style]{width:0 !important;height:0 !important;}/*!sc*/ data-styled.g5[id="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0"]{content:"gKEhzJ,kjbLvz,"}/*!sc*/ </style><script type="application/javascript" id="polyfill-script">if(!Array.prototype.includes||!(window.Object && window.Object.assign)||!window.Promise||!window.Symbol||!window.fetch){document.write('<script type="application/javascript" src="/pf/dist/engine/polyfill.js?d=173" defer=""><\/script>')}</script><script id="fusion-engine-react-script" type="application/javascript" src="/pf/dist/engine/react.js?d=173" defer=""></script><script id="fusion-engine-combinations-script" type="application/javascript" src="/pf/dist/components/combinations/default.js?d=173" defer=""></script><script type="text/plain" class="optanon-category-C0004" async="" data-integration="nativo-ad" src="https://s.ntv.io/serve/load.js"></script><script type="text/plain" class="optanon-category-C0002" async="" data-integration="comscore" src="https://sb.scorecardresearch.com/beacon.js"></script><script defer="" data-integration="queryly" src="https://www.queryly.com/js/queryly.v4.min.js"></script><script id="xtreme-push" type="text/javascript"> (function(p,u,s,h,e,r,l,i,b) {p['XtremePushObject']=s;p[s]=function(){ (p[s].q=p[s].q||[]).push(arguments)};i=u.createElement('script');i.async=1; i.src=h;b=u.getElementsByTagName('script')[0];b.parentNode.insertBefore(i,b); })(window,document,'xtremepush','https://prod.webpu.sh/tEEXuB8vRMsRMzIydjRZIQjnQzT-EXwR/sdk.js'); xtremepush('ready', function () { if (window.safari !== undefined) { const permission = xtremepush('push', 'permission'); const views = JSON.parse(localStorage.getItem('xtremepush.data'))?.page_views; const sendPush = views % 55 === 0 || views === 1; if ((permission === 'default' || !permission) && (permission !== 'unavailable' && permission !== 'denied' ) && sendPush) { xtremepush('event', 'User Gesture'); } } else { xtremepush('push', 'auto_prompt', true); } }); </script><script type="application/ld+json">{ "@context": "http://schema.org/", "@type": "Organization", "address": { "@type": "PostalAddress", "postOfficeBoxNumber": "PO Box 74", "streetAddress": "24-28 Tara Street", "addressLocality": "Dublin 2", "addressRegion": "County Dublin", "addressCountry": "Ireland", "postalCode": "D02 CX89" }, "contactPoint": [ { "@type": "ContactPoint", "contactType": "Customer Support", "email": "services@irishtimes.com", "telephone": "+353 1 9203901" }, { "@type": "ContactPoint", "contactType": "Sales", "email": "mediasolutions@irishtimes.com", "telephone": "+353 1 5320978" }, { "@type": "ContactPoint", "contactType": "News Desk", "email": "newsdesk@irishtimes.com", "telephone": "" } ], "logo": { "@type": "ImageObject", "url": "", "width": 1024, "height": 547 }, "name": "The Irish Times", "sameAs": [ "https://www.facebook.com/irishtimes/", "http://www.linkedin.com/company/the-irish-times", "https://www.youtube.com/user/IrishTimes", "https://twitter.com/IrishTimes" ], "url": "https://www.irishtimes.com" }</script><link rel="preconnect" href="https://fonts.googleapis.com"/><link rel="preconnect" href="https://fonts.gstatic.com" crossorigin=""/><link rel="stylesheet" href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Noto+Serif+JP:wght@400;700&family=Roboto:wght@400;700&display=swap"/><script> function PoWaReady() { // 0. DEFAULTS window.PoWaSettings = window.PoWaSettings || []; window.PoWaSettings.advertising = window.PoWaSettings.advertising || []; // 1. CookieBanner ONLOAD window.addEventListener("powaRender", function() { window.PoWaSettings.advertising.adBar = {skipOffset: 6}; if (typeof OptanonActiveGroups==="string" && OptanonActiveGroups.match(/(?=.*,C0002,).*/)) { // 2. Cookies Granted window.PoWaSettings.advertising.gdprConsentGranted = true; } else { // 3. Set Default value window.PoWaSettings.advertising.gdprConsentGranted = window.PoWaSettings.advertising.gdprConsentGranted || false; } }); // 4. CookieBanner ONCLICK window.addEventListener("OneTrustGroupsUpdated", function() { // 1. Set Default value window.PoWaSettings.advertising.gdprConsentGranted = !!OptanonActiveGroups.match(/(?=.,C0002,)./); }); // 5. DataLayer event window.dataLayer = window.dataLayer || []; dataLayer.push({ "has_PoWaSettings_load": true, "event": "donewith_PoWaSettings" }); } var i = 0; function checkIsPoWaReady() { i = i + 1; if (typeof window.PoWaSettings==="object" && typeof OptanonActiveGroups==="string") { //stop the polling PoWaReady(); clearInterval(pollforPoWaReady); } else if (i > 500) { //give up after 5 sec clearInterval(pollforPoWaReady); } } // Start polling var pollforPoWaReady = setInterval(checkIsPoWaReady, 10); </script><script> const playFullScreen = (e) => { if (!!e.element.dataset.mobilefullscreen) { const windowWidth = document.querySelector('#fusion-app').offsetWidth || window.innerWidth; const mobileWidth = 733; if (windowWidth < mobileWidth) { if (!e.powa.isFullscreen()) { if (document.fullscreenEnabled) { // Set the PoWa element itself to fullscreen not the player, this overcomes an // issue with Android and fullscreen video rotation closing the video when the // device is rotated and the video is in fullscreen mode e.element.requestFullscreen(); return; } e.powa.fullscreen(); } } } } const mobilePoWaFullscreen = (event) => { const player = event.detail.powa; player.on('firstFrame', (e) => { playFullScreen(e); }); player.on('play', (e) => { // Delay calling our function 100ms to not have a race condition with the // firstFrame event setTimeout(() => { playFullScreen(e); }, 100); }); }; window.addEventListener('powaReady', mobilePoWaFullscreen); </script><script src="https://cdn.cookielaw.org/consent/tcf.stub.js" type="text/javascript"></script></head><body class="custom-it"><noscript data-integration="comscore"><img alt="comscore" src="https://sb.scorecardresearch.com/p?c1=2&c2=8946263&cv=2.0&cj=1"/></noscript><noscript><iframe src="https://www.googletagmanager.com/ns.html?id=GTM-NRHQKJ4" height="0" width="0" style="display:none;visibility:hidden"></iframe></noscript><div id="fusion-app"><div id="pw-zpr-modal"></div><div class="b-it-right-rail-advanced"><header class="c-stack b-it-right-rail-advanced__navigation page-header" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><nav id="main-nav" class="b-header-nav-chain " aria-label="Sections Menu"><div class="b-header-nav-chain__top-layout"><div class="b-header-nav-chain__nav-left"><div class="nav-components--mobile" data-testid="nav-chain-nav-components-mobile-left"><button data-testid="nav-chain-nav-section-button" aria-label="Sections" class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse" type="button"><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M25 96C25 78.33 39.33 64 57 64H441C458.7 64 473 78.33 473 96C473 113.7 458.7 128 441 128H57C39.33 128 25 113.7 25 96ZM25 256C25 238.3 39.33 224 57 224H441C458.7 224 473 238.3 473 256C473 273.7 458.7 288 441 288H57C39.33 288 25 273.7 25 256ZM441 448H57C39.33 448 25 433.7 25 416C25 398.3 39.33 384 57 384H441C458.7 384 473 398.3 473 416C473 433.7 458.7 448 441 448Z"></path></svg></button></div><div class="nav-components--desktop" data-testid="nav-chain-nav-components-desktop-left"><button aria-label="Search" class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse" type="button"><span><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M505 442.7L405.3 343c-4.5-4.5-10.6-7-17-7H372c27.6-35.3 44-79.7 44-128C416 93.1 322.9 0 208 0S0 93.1 0 208s93.1 208 208 208c48.3 0 92.7-16.4 128-44v16.3c0 6.4 2.5 12.5 7 17l99.7 99.7c9.4 9.4 24.6 9.4 33.9 0l28.3-28.3c9.4-9.4 9.4-24.6.1-34zM208 336c-70.7 0-128-57.2-128-128 0-70.7 57.2-128 128-128 70.7 0 128 57.2 128 128 0 70.7-57.2 128-128 128z"></path></svg></span></button><button data-testid="nav-chain-nav-section-button" aria-label="Sections" class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse" type="button"><span>Sections</span><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M25 96C25 78.33 39.33 64 57 64H441C458.7 64 473 78.33 473 96C473 113.7 458.7 128 441 128H57C39.33 128 25 113.7 25 96ZM25 256C25 238.3 39.33 224 57 224H441C458.7 224 473 238.3 473 256C473 273.7 458.7 288 441 288H57C39.33 288 25 273.7 25 256ZM441 448H57C39.33 448 25 433.7 25 416C25 398.3 39.33 384 57 384H441C458.7 384 473 398.3 473 416C473 433.7 458.7 448 441 448Z"></path></svg></button></div></div><a title="The Irish Times" class="c-link b-header-nav-chain__logo b-header-nav-chain__logo--center nav-logo-hidden svg-logo" href="/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img src="https://static.themebuilder.aws.arc.pub/irishtimes/1647534191733.svg" alt="The Irish Times" data-chromatic="ignore"/></a><div class="b-header-nav-chain__nav-right"><div class="nav-components--mobile" data-testid="nav-chain-nav-components-mobile-right"><div class="c-stack b-signin-subscribe-block" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="center" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><a target="_blank" style="display:none" rel="noreferrer" class="c-button c-button--link c-button--small c-button--primary b-signin-subscribe-block__subscribe" href="/subscribe"><span><span style="display:none">Subscribe</span></span></a><button class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse b-signin-subscribe-block__btn--signin" type="button"><span><div class="c-stack" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:0.5rem"><svg width="14" height="16" viewBox="0 0 24 24" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><mask id="mask0_757:236487" style="mask-type:alpha" maskUnits="userSpaceOnUse" x="0" y="0" width="24" height="24"><rect width="24" height="24" fill="#C4C4C4"></rect></mask><g mask="url(#mask0_757:236487)"><ellipse cx="9.79117" cy="6.02353" rx="5.02353" ry="5.02353" fill="white"></ellipse><path d="M11.0471 22.35V12.3029H5C2.79086 12.3029 1 14.0938 1 16.3029V20.35C1 21.4546 1.89543 22.35 3 22.35H11.0471Z" fill="white"></path><path fill-rule="evenodd" clip-rule="evenodd" d="M19.3391 22.1044C19.2762 22.1862 19.1937 22.2477 19.0916 22.2886C18.9894 22.3295 18.8833 22.35 18.7733 22.35C18.5533 22.35 18.3647 22.2681 18.2075 22.1044C18.0504 21.9406 17.9718 21.7441 17.9718 21.5148C17.9718 21.4002 17.9954 21.2896 18.0425 21.1832C18.0897 21.0767 18.1447 20.9907 18.2075 20.9252L20.8478 18.174H14.3839C14.1482 18.174 13.9517 18.0921 13.7946 17.9283C13.6374 17.7646 13.5588 17.568 13.5588 17.3388C13.5588 17.1095 13.6374 16.913 13.7946 16.7492C13.9517 16.5854 14.1482 16.5036 14.3839 16.5036H20.8478L18.2075 13.7277C18.1447 13.6622 18.0897 13.5762 18.0425 13.4698C17.9954 13.3633 17.9718 13.2528 17.9718 13.1382C17.9718 12.9089 18.0504 12.7124 18.2075 12.5486C18.3647 12.3848 18.5533 12.3029 18.7733 12.3029C18.8833 12.3029 18.9894 12.3275 19.0916 12.3766C19.1937 12.4258 19.2762 12.4831 19.3391 12.5486L23.3702 16.7492C23.433 16.8147 23.488 16.9007 23.5352 17.0071C23.5823 17.1136 23.6059 17.2241 23.6059 17.3388C23.6059 17.4534 23.5823 17.5598 23.5352 17.6581C23.488 17.7564 23.433 17.8464 23.3702 17.9283L19.3391 22.1044Z" fill="white"></path></g></svg></div></span></button></div></div><div class="nav-components--desktop" data-testid="nav-chain-nav-components-desktop-right"><div id="fusion-static-enter:html-block-f0f1j0n1myTR7B9-0-0-0" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0f1j0n1myTR7B9-0-0-0"></div><div><iframe scrolling="no" id="fw-desktop" data-src="https://lw.foreca.com/v3/en/site/irishtimes/widget/?name=Dublin&id=102964574" style="width: 85px; height: 40px; border:0; margin: 0; display: flex; align-items: center;"></iframe></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0f1j0n1myTR7B9-0-0-0" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0f1j0n1myTR7B9-0-0-0"></div><div class="c-stack b-signin-subscribe-block" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="center" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><a target="_blank" style="display:none" rel="noreferrer" class="c-button c-button--link c-button--small c-button--primary b-signin-subscribe-block__subscribe" href="/subscribe"><span><span style="display:none">Subscribe</span></span></a><button class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse b-signin-subscribe-block__btn--signin" type="button"><span><div class="c-stack" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:0.5rem"><svg width="14" height="16" viewBox="0 0 24 24" fill="none" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg"><mask id="mask0_757:236487" style="mask-type:alpha" maskUnits="userSpaceOnUse" x="0" y="0" width="24" height="24"><rect width="24" height="24" fill="#C4C4C4"></rect></mask><g mask="url(#mask0_757:236487)"><ellipse cx="9.79117" cy="6.02353" rx="5.02353" ry="5.02353" fill="white"></ellipse><path d="M11.0471 22.35V12.3029H5C2.79086 12.3029 1 14.0938 1 16.3029V20.35C1 21.4546 1.89543 22.35 3 22.35H11.0471Z" fill="white"></path><path fill-rule="evenodd" clip-rule="evenodd" d="M19.3391 22.1044C19.2762 22.1862 19.1937 22.2477 19.0916 22.2886C18.9894 22.3295 18.8833 22.35 18.7733 22.35C18.5533 22.35 18.3647 22.2681 18.2075 22.1044C18.0504 21.9406 17.9718 21.7441 17.9718 21.5148C17.9718 21.4002 17.9954 21.2896 18.0425 21.1832C18.0897 21.0767 18.1447 20.9907 18.2075 20.9252L20.8478 18.174H14.3839C14.1482 18.174 13.9517 18.0921 13.7946 17.9283C13.6374 17.7646 13.5588 17.568 13.5588 17.3388C13.5588 17.1095 13.6374 16.913 13.7946 16.7492C13.9517 16.5854 14.1482 16.5036 14.3839 16.5036H20.8478L18.2075 13.7277C18.1447 13.6622 18.0897 13.5762 18.0425 13.4698C17.9954 13.3633 17.9718 13.2528 17.9718 13.1382C17.9718 12.9089 18.0504 12.7124 18.2075 12.5486C18.3647 12.3848 18.5533 12.3029 18.7733 12.3029C18.8833 12.3029 18.9894 12.3275 19.0916 12.3766C19.1937 12.4258 19.2762 12.4831 19.3391 12.5486L23.3702 16.7492C23.433 16.8147 23.488 16.9007 23.5352 17.0071C23.5823 17.1136 23.6059 17.2241 23.6059 17.3388C23.6059 17.4534 23.5823 17.5598 23.5352 17.6581C23.488 17.7564 23.433 17.8464 23.3702 17.9283L19.3391 22.1044Z" fill="white"></path></g></svg></div></span></button></div></div></div></div><div id="flyout-overlay" data-testid="nav-chain-flyout-overlay" class="c-stack b-header-nav-chain__flyout-overlay closed" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div><div class="c-stack b-header-nav-chain__flyout-nav-wrapper closed" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="b-header-nav-chain__flyout-close-button"><button aria-label="Close" class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse" type="button"><svg class="c-icon" width="24" height="24" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M406.6 361.4C419.1 373.9 419.1 394.15 406.6 406.65C400.4 412.9 392.2 416 384 416C375.8 416 367.62 412.875 361.38 406.625L256 301.3L150.63 406.6C144.38 412.9 136.19 416 128 416C119.81 416 111.63 412.9 105.375 406.6C92.875 394.1 92.875 373.85 105.375 361.35L210.775 255.95L105.375 150.6C92.875 138.1 92.875 117.85 105.375 105.35C117.875 92.85 138.125 92.85 150.625 105.35L256 210.8L361.4 105.4C373.9 92.9 394.15 92.9 406.65 105.4C419.15 117.9 419.15 138.15 406.65 150.65L301.25 256.05L406.6 361.4Z"></path></svg></button></div><div class="nav-menu"><div data-testid="nav-chain-nav-components-mobile" class="c-stack nav-components--mobile" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="b-subscribe-button-block"><div><iframe scrolling="no" id="fw-mobile" data-src="https://lw.foreca.com/v3/en/site/irishtimes/widget/?name=Dublin&id=102964574" style="width: 85px; height: 40px; border:0; margin: 0;"></iframe></div><a target="_blank" class="c-button c-button--link c-button--full-width c-button--medium c-button--primary" href="/subscribe"><span>Subscribe</span></a></div><button aria-label="Search" class="c-button c-button--small c-button--secondary-reverse" type="button"><span><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M505 442.7L405.3 343c-4.5-4.5-10.6-7-17-7H372c27.6-35.3 44-79.7 44-128C416 93.1 322.9 0 208 0S0 93.1 0 208s93.1 208 208 208c48.3 0 92.7-16.4 128-44v16.3c0 6.4 2.5 12.5 7 17l99.7 99.7c9.4 9.4 24.6 9.4 33.9 0l28.3-28.3c9.4-9.4 9.4-24.6.1-34zM208 336c-70.7 0-128-57.2-128-128 0-70.7 57.2-128 128-128 70.7 0 128 57.2 128 128 0 70.7-57.2 128-128 128z"></path></svg></span></button></div><div data-testid="nav-chain-nav-components-desktop" class="c-stack nav-components--desktop" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"></div></div><ul class="c-stack b-header-nav-chain__flyout-nav" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Home</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/latest/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Latest</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/subscriber-only/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Subscriber Only</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles" aria-hidden="true" tabindex="-1">Crosswords & Puzzles</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_crosswords-puzzles" aria-label="Show Crosswords & Puzzles sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_crosswords-puzzles"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/crosaire" aria-hidden="true" tabindex="-1">Crosaire</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/simplex" aria-hidden="true" tabindex="-1">Simplex</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/sudoku" aria-hidden="true" tabindex="-1">Sudoku</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/news-quiz/" aria-hidden="true" tabindex="-1">News Quiz</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/ireland" aria-hidden="true" tabindex="-1">Ireland</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_ireland" aria-label="Show Ireland sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_ireland"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/ireland/dublin" aria-hidden="true" tabindex="-1">Dublin</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/ireland/education" aria-hidden="true" tabindex="-1">Education</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/ireland/housing-planning" aria-hidden="true" tabindex="-1">Housing & Planning</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/ireland/social-affairs" aria-hidden="true" tabindex="-1">Social Affairs</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/ireland/stardust/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Stardust</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/politics" aria-hidden="true" tabindex="-1">Politics</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_politics" aria-label="Show Politics sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_politics"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/politics/poll/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Poll</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/politics/oireachtas" aria-hidden="true" tabindex="-1">Oireachtas</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/common-ground/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Common Ground</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/election2024/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Election 2024</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/politics/elections-referendums/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Elections & Referendums</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/opinion" aria-hidden="true" tabindex="-1">Opinion</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_opinion" aria-label="Show Opinion sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_opinion"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/opinion/editorials" aria-hidden="true" tabindex="-1">Editorials</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/opinion/an-irish-diary" aria-hidden="true" tabindex="-1">An Irish Diary</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/opinion/letters" aria-hidden="true" tabindex="-1">Letters</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/opinion/cartoon" aria-hidden="true" tabindex="-1">Cartoon</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/business" aria-hidden="true" tabindex="-1">Business</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_business" aria-label="Show Business sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_business"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/economy" aria-hidden="true" tabindex="-1">Economy</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/farming-food" aria-hidden="true" tabindex="-1">Farming & Food</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/financial-services" aria-hidden="true" tabindex="-1">Financial Services</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/innovation" aria-hidden="true" tabindex="-1">Innovation</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/markets" aria-hidden="true" tabindex="-1">Markets</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/business/work" aria-hidden="true" tabindex="-1">Work</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/property/commercial-property" aria-hidden="true" tabindex="-1">Commercial Property</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/world" aria-hidden="true" tabindex="-1">World</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_world" aria-label="Show World sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_world"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/europe" aria-hidden="true" tabindex="-1">Europe</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/uk" aria-hidden="true" tabindex="-1">UK</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/us" aria-hidden="true" tabindex="-1">US</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/canada" aria-hidden="true" tabindex="-1">Canada</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/australia" aria-hidden="true" tabindex="-1">Australia</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/africa" aria-hidden="true" tabindex="-1">Africa</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/americas" aria-hidden="true" tabindex="-1">Americas</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/asia-pacific" aria-hidden="true" tabindex="-1">Asia-Pacific</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/world/middle-east" aria-hidden="true" tabindex="-1">Middle East</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/sport" aria-hidden="true" tabindex="-1">Sport</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_sport" aria-label="Show Sport sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_sport"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/rugby" aria-hidden="true" tabindex="-1">Rugby</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/six-nations/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Six Nations</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/gaelic-games" aria-hidden="true" tabindex="-1">Gaelic Games</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/soccer" aria-hidden="true" tabindex="-1">Soccer</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/golf" aria-hidden="true" tabindex="-1">Golf</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/racing" aria-hidden="true" tabindex="-1">Racing</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/athletics" aria-hidden="true" tabindex="-1">Athletics</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/boxing" aria-hidden="true" tabindex="-1">Boxing</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/cycling" aria-hidden="true" tabindex="-1">Cycling</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/hockey" aria-hidden="true" tabindex="-1">Hockey</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/sport/tennis" aria-hidden="true" tabindex="-1">Tennis</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/your-money" aria-hidden="true" tabindex="-1">Your Money</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_your-money" aria-label="Show Your Money sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_your-money"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/tags/pricewatch" aria-hidden="true" tabindex="-1">Pricewatch</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/budget/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Budget 2025</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/crime-law" aria-hidden="true" tabindex="-1">Crime & Law</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_crime-law" aria-label="Show Crime & Law sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_crime-law"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/crime-law/courts" aria-hidden="true" tabindex="-1">Courts</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/property" aria-hidden="true" tabindex="-1">Property</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_property" aria-label="Show Property sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_property"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/property/residential" aria-hidden="true" tabindex="-1">Residential</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/property/commercial-property" aria-hidden="true" tabindex="-1">Commercial Property</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/property/interiors" aria-hidden="true" tabindex="-1">Interiors</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/food" aria-hidden="true" tabindex="-1">Food</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_food" aria-label="Show Food sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_food"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/food/drink" aria-hidden="true" tabindex="-1">Drink</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/food/recipes" aria-hidden="true" tabindex="-1">Recipes</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/food/restaurants" aria-hidden="true" tabindex="-1">Restaurants</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/health" aria-hidden="true" tabindex="-1">Health</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_health" aria-label="Show Health sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_health"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/health/your-family" aria-hidden="true" tabindex="-1">Your Family</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/health/your-fitness" aria-hidden="true" tabindex="-1">Your Fitness</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/health/your-wellness" aria-hidden="true" tabindex="-1">Your Wellness</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/health/your-fitness/get-running" aria-hidden="true" tabindex="-1">Get Running</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/life-style" aria-hidden="true" tabindex="-1">Life & Style</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_life-style" aria-label="Show Life & Style sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_life-style"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/life-style/fashion" aria-hidden="true" tabindex="-1">Fashion</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/tags/beauty/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Beauty</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/life-style/fine-art-antiques" aria-hidden="true" tabindex="-1">Fine Art & Antiques</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/life-style/gardening" aria-hidden="true" tabindex="-1">Gardening</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/life-style/people" aria-hidden="true" tabindex="-1">People</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/life-style/travel" aria-hidden="true" tabindex="-1">Travel</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/culture" aria-hidden="true" tabindex="-1">Culture</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_culture" aria-label="Show Culture sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_culture"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/art" aria-hidden="true" tabindex="-1">Art</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/books" aria-hidden="true" tabindex="-1">Books</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/film" aria-hidden="true" tabindex="-1">Film</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/music" aria-hidden="true" tabindex="-1">Music</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/stage" aria-hidden="true" tabindex="-1">Stage</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/culture/tv-radio" aria-hidden="true" tabindex="-1">TV & Radio</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/environment" aria-hidden="true" tabindex="-1">Environment</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_environment" aria-label="Show Environment sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_environment"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/environment/climate-crisis" aria-hidden="true" tabindex="-1">Climate Crisis</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/technology" aria-hidden="true" tabindex="-1">Technology</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_technology" aria-label="Show Technology sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_technology"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/technology/big-tech" aria-hidden="true" tabindex="-1">Big Tech</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/technology/consumer-tech" aria-hidden="true" tabindex="-1">Consumer Tech</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/technology/data-security" aria-hidden="true" tabindex="-1">Data & Security</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/technology/gaming" aria-hidden="true" tabindex="-1">Gaming</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/science" aria-hidden="true" tabindex="-1">Science</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_science" aria-label="Show Science sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_science"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/science/space" aria-hidden="true" tabindex="-1">Space</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/media" aria-hidden="true" tabindex="-1">Media</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/abroad" aria-hidden="true" tabindex="-1">Abroad</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/obituaries" aria-hidden="true" tabindex="-1">Obituaries</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/transport" aria-hidden="true" tabindex="-1">Transport</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/motors" aria-hidden="true" tabindex="-1">Motors</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_motors" aria-label="Show Motors sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_motors"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/motors/car-reviews/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Car Reviews</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/listen/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Listen</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/podcasts" aria-hidden="true" tabindex="-1">Podcasts</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_podcasts" aria-label="Show Podcasts sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_podcasts"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/in-the-news" aria-hidden="true" tabindex="-1">In the News Podcast</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/inside-politics" aria-hidden="true" tabindex="-1">Inside Politics Podcast</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/the-womens-podcast" aria-hidden="true" tabindex="-1">The Women's Podcast</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/inside-business" aria-hidden="true" tabindex="-1">Inside Business Podcast</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/ross-ocarroll-kelly" aria-hidden="true" tabindex="-1">Ross O'Carroll-Kelly</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/the-counter-ruck" aria-hidden="true" tabindex="-1">The Counter Ruck Podcast</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/podcasts/conversations-with-parents" aria-hidden="true" tabindex="-1">Conversations with Parents Podcast</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/video" aria-hidden="true" tabindex="-1">Video</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/photography" aria-hidden="true" tabindex="-1">Photography</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/history" aria-hidden="true" tabindex="-1">History</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_history" aria-label="Show History sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_history"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/history/century" aria-hidden="true" tabindex="-1">Century</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/tuarascail" aria-hidden="true" tabindex="-1">Tuarascáil</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/student-hub" aria-hidden="true" tabindex="-1">Student Hub</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/offbeat" aria-hidden="true" tabindex="-1">Offbeat</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="https://notices.irishtimes.com" aria-hidden="true" tabindex="-1" rel="noreferrer" target="_blank">Family Notices<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><div data-testid="nav-chain-section-item-subsection" class="c-stack b-header-nav-chain__subsection-anchor subsection-anchor " data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="/sponsored" aria-hidden="true" tabindex="-1">Sponsored</a><button aria-expanded="false" aria-controls="header_sub_section_sponsored" aria-label="Show Sponsored sub sections" class="c-button c-button--medium c-button--default submenu-caret" type="button"><span><svg class="c-icon" width="20" height="20" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M256 416C247.812 416 239.62 412.875 233.38 406.625L41.38 214.625C28.88 202.125 28.88 181.875 41.38 169.375C53.88 156.875 74.13 156.875 86.63 169.375L256 338.8L425.4 169.4C437.9 156.9 458.15 156.9 470.65 169.4C483.15 181.9 483.15 202.15 470.65 214.65L278.65 406.65C272.4 412.9 264.2 416 256 416Z"></path></svg></span></button></div><div class="b-header-nav-chain__subsection-container "><ul class="b-header-nav-chain__subsection-menu" id="header_sub_section_sponsored"><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/advertising-feature" aria-hidden="true" tabindex="-1">Advertising Feature</a></li><li class="subsection-item" data-testid="nav-chain-subsection-item"><a class="c-link" href="/special-reports" aria-hidden="true" tabindex="-1">Special Reports</a></li></ul></div></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/subscriber-rewards/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Subscriber Rewards</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/competitions" aria-hidden="true" tabindex="-1">Competitions</a></li><li class="section-item" data-testid="nav-chain-section-item"><a class="c-link" href="/weather/" aria-hidden="true" tabindex="-1">Weather Forecast</a></li><li class="section-menu--bottom-placeholder"></li></ul></div></div></div></nav></header><section role="main" class="b-it-right-rail-advanced__main" id="main"><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__full-width-1" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="arcad-feature-f0fJKL80l2wX2PY-18920662a68775" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 gKEhzJ arcad-feature" style="min-height:107px;--mobile-display:none;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:970px"><div id="arcad_f0fJKL80l2wX2PY-18920662a68775" class="arcad ad-970x90"></div></div></div><div class="c-stack b-section-title" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><h1 class="c-heading">Tuarascáil</h1></div><hr class="c-divider b-it-divider-block"/><div id="lazy_84266" class="lazy_container"><div class="b-flex-chain"><div class="b-flex-chain__grid-container b-flex-chain__grid-container__444 has-divider gap-divider"><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-flex-promo-list-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__top c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Malairt leagain" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-3-2 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=800&height=450" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=400&height=225 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=800&height=450 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg?smart=true&auth=c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b&width=1200&height=675 1200w" sizes="(max-width: 400px) 400px, (max-width: 800px) 50vw, 100vw" width="800" height="450"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/">Malairt leagain</a></h3><p class="c-paragraph"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/">Cé go bhfuil Putin acu fós, tá Piotr Ilyich Tchaikovski acu i gcónaí a chum cuid de na siansaí is binne ar neamh</a></p><div class="b-flex-promo-card__metadata"><span class="c-it-byline c-it-byline--list"><span>By</span><span> Alan Titley</span><span class="c-separator"></span></span><time class="c-it-promo-date" dateTime="2025-03-31T00:30:00Z">Mon Mar 31 2025 - 01:30</time></div></div></div></article></div></div><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-flex-promo-list-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-hide b-flex-promo-card__image-square-mobile-right c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-1-1 b-flex-promo-card__desktop-image-3-2" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=200&height=132 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=400&height=265 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=600&height=398 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=800&height=531 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG?smart=true&auth=3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97&width=1200&height=797 1200w" sizes="30vw" width="274" height="182"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md-sm text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/">‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’</a></h3></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-hide b-flex-promo-card__image-square-mobile-right c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="An chaint á meas" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-1-1 b-flex-promo-card__desktop-image-3-2" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=200&height=132 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=400&height=265 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=600&height=398 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=800&height=531 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg?smart=true&auth=97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f&width=1200&height=797 1200w" sizes="30vw" width="274" height="182"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md-sm text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/">An chaint á meas</a></h3></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-hide b-flex-promo-card__image-square-mobile-right c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Madama Butterfly: fabhalscéal don ré seo?" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-1-1 b-flex-promo-card__desktop-image-3-2" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=200&height=132 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=400&height=265 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=600&height=398 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=800&height=531 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg?smart=true&auth=c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa&width=1200&height=797 1200w" sizes="30vw" width="274" height="182"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md-sm text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/">Madama Butterfly: fabhalscéal don ré seo?</a></h3></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-hide b-flex-promo-card__image-square-mobile-right c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Caint neamhphairliminteach " class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-1-1 b-flex-promo-card__desktop-image-3-2" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=200&height=132 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=400&height=265 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=600&height=398 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=800&height=531 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg?smart=true&auth=cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e&width=1200&height=797 1200w" sizes="30vw" width="274" height="182"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md-sm text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/">Caint neamhphairliminteach </a></h3></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-hide b-flex-promo-card__image-square-mobile-right c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar...’ " class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-1-1 b-flex-promo-card__desktop-image-3-2" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=200&height=132 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=400&height=265 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=600&height=398 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=800&height=531 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg?smart=true&auth=d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad&width=1200&height=797 1200w" sizes="30vw" width="274" height="182"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h3 class="c-heading c-heading__md-sm text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/">‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar...’ </a></h3></div></div></article></div></div><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="b-newsletter-block c-border__bottom "><div class="c-stack b-newsletter-block__vertical" data-style-direction="inherit" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="image-wrapper_top"><div style="aspect-ratio:600 / 0;background-color:var(--global-neutral-1)" class=""><img data-chromatic="ignore" alt="News Digests" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fcloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com%2Fsandbox.irishtimes%2F2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png?auth=15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b&width=600" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fcloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com%2Fsandbox.irishtimes%2F2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png?auth=15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b&width=400 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fcloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com%2Fsandbox.irishtimes%2F2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png?auth=15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b&width=440 440w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fcloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com%2Fsandbox.irishtimes%2F2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png?auth=15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b&width=600 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/https%3A%2F%2Fcloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com%2Fsandbox.irishtimes%2F2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png?auth=15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b&width=800 800w" sizes="(max-width: 400px) 400px, (max-width: 440px) 440px, (max-width: 600px) 600px, (min-width: 601px) 800px" width="600"/></div></div><div class=""><h2 class="c-heading">News Digests</h2><p class="c-paragraph">Stay on top of the latest news with our daily newsletters each morning, lunchtime and evening</p></div></div><div><button class="c-button c-button--full-width c-button--large c-button--primary b-newsletter-block__button " type="submit"><span>Sign up</span></button></div></div></div></div></div></div><hr class="c-divider b-it-divider-block"/></div><div class="c-grid b-it-right-rail-advanced__rail-container"><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-interior-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-interior-item-1" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="arcad-feature-f0fDE4OavSwT7Jf-64a0c38826c9f" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 gKEhzJ arcad-feature" style="min-height:107px;--mobile-display:block;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:728px"><div id="arcad_f0fDE4OavSwT7Jf-64a0c38826c9f" class="arcad ad-728x90"></div></div></div><hr class="c-divider b-it-divider-block"/></div><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-interior-item-2" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-flex-promo-list-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘Caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach agus radacach’" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg?smart=true&auth=f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/">‘Caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach agus radacach’</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Cruth an domhain amach romhainn" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg?smart=true&auth=736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/">Cruth an domhain amach romhainn</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="An bua is mó" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg?smart=true&auth=bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/">An bua is mó</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach’" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg?smart=true&auth=a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/">‘Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach’</a></h2></div></div></article></div><div id="arcad-feature-f0fCeqL9kCfDdvL-c013317842193" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 kjbLvz arcad-feature" style="--mobile-display:block;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:fluidpx"><div id="arcad_f0fCeqL9kCfDdvL-c013317842193" class="arcad ad-fluid"></div></div></div><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fI87yIAwkvcqS" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fI87yIAwkvcqS"></div><div><hr class></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fI87yIAwkvcqS" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fI87yIAwkvcqS"></div><div class="c-stack b-flex-promo-list-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine’" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG?smart=true&auth=db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/">‘Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine’</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Deannach na nAingeal" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg?smart=true&auth=7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/">Deannach na nAingeal</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire’" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg?focal=1437%2C1317&auth=4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/">‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire’</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Cogadh agus cosaint" class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg?smart=true&auth=03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/">Cogadh agus cosaint</a></h2></div></div></article><article class="b-flex-promo-card b-flex-promo-card__right-left c-it-border__bottom c-it-border--mobile c-it-border--tablet c-it-border--desktop"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-flex-promo-card__link" href="/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img fetchpriority="low" data-chromatic="ignore" alt="Oifigigh an Fhorais ag breathnú ‘go grinn’ ar chostas scéim phinsin " class="c-image b-flex-promo-card__mobile-image-16-9 b-flex-promo-card__desktop-image-16-9" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=274&height=154" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=200&height=112 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=400&height=224 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=600&height=337 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=800&height=449 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg?smart=true&auth=c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d&width=1200&height=674 1200w" sizes="30vw" width="274" height="154"/></a></figure><div class="b-flex-promo-card__text"><div class="b-flex-promo-card__text-no-overline"><h2 class="c-heading c-heading__md text-align_left"><a class="c-link font-bold" href="/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/">Oifigigh an Fhorais ag breathnú ‘go grinn’ ar chostas scéim phinsin </a></h2></div></div></article></div><div id="arcad-feature-f0frlqC2ElKCdb9-1b9df063cc1425" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 kjbLvz arcad-feature" style="--mobile-display:block;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:fluidpx"><div id="arcad_f0frlqC2ElKCdb9-1b9df063cc1425" class="arcad ad-fluid"></div></div></div><hr class="c-divider b-divider" aria-hidden="true"/><div id="lazy_17048" class="lazy_container"><div class="b-flex-chain"><div class="b-flex-chain__grid-container b-flex-chain__grid-container__12 gap"><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-results-list__wrapper" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Gradaim Nós 2025 " class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG?smart=true&auth=f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG?smart=true&auth=f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG?smart=true&auth=f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/">Gradaim Nós 2025 </a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="BÁC 2,4,6,8 ar na sráideanna arís" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG?smart=true&auth=3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG?smart=true&auth=3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG?smart=true&auth=3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/">BÁC 2,4,6,8 ar na sráideanna arís</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Meabhair ghlan" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg?smart=true&auth=534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg?smart=true&auth=534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg?smart=true&auth=534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/">Meabhair ghlan</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Raidió Rí-Rá: stáisiún uaillmhianach don aos óg" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg?smart=true&auth=71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg?smart=true&auth=71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg?smart=true&auth=71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/">Raidió Rí-Rá: stáisiún uaillmhianach don aos óg</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Cáineadh géar déanta ar chiorruithe Fhoras na Gaeilge" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg?focal=801%2C204&auth=9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg?focal=801%2C204&auth=9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg?focal=801%2C204&auth=9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/">Cáineadh géar déanta ar chiorruithe Fhoras na Gaeilge</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Galar Eorpach" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg?smart=true&auth=e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg?smart=true&auth=e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg?smart=true&auth=e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/">Galar Eorpach</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Uachtarán nua ar Oireachtas na Gaeilge" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG?focal=2283%2C2229&auth=f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG?focal=2283%2C2229&auth=f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG?focal=2283%2C2229&auth=f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/">Uachtarán nua ar Oireachtas na Gaeilge</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Ciorruithe tromchúiseacha fógartha ag Foras na Gaeilge" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg?smart=true&auth=d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg?smart=true&auth=d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg?smart=true&auth=d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/">Ciorruithe tromchúiseacha fógartha ag Foras na Gaeilge</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Idirghabháil phráinneach de dhíth chun scéimeanna Gaeilge a shábháil" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg?smart=true&auth=96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg?smart=true&auth=96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg?smart=true&auth=96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/">Idirghabháil phráinneach de dhíth chun scéimeanna Gaeilge a shábháil</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="An chluas chontráilte" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg?smart=true&auth=a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg?smart=true&auth=a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg?smart=true&auth=a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/">An chluas chontráilte</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="An dara teacht" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg?smart=true&auth=dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg?smart=true&auth=dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg?smart=true&auth=dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/">An dara teacht</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar’" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG?smart=true&auth=b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG?smart=true&auth=b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG?smart=true&auth=b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/">‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar’</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Ceiliúradh Éigse na Brídeoige agus teacht an earraigh" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg?focal=530%2C256&auth=2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg?focal=530%2C256&auth=2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg?focal=530%2C256&auth=2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/">Ceiliúradh Éigse na Brídeoige agus teacht an earraigh</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="File, fáidh is saoi" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg?smart=true&auth=3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg?smart=true&auth=3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg?smart=true&auth=3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/">File, fáidh is saoi</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Mná, ríthe agus dreoilíní" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg?smart=true&auth=f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg?smart=true&auth=f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg?smart=true&auth=f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/">Mná, ríthe agus dreoilíní</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Sean-Fhínín Chill Dara" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg?smart=true&auth=427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg?smart=true&auth=427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg?smart=true&auth=427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/">Sean-Fhínín Chill Dara</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Pádraig Ó Snodaigh, foilsitheoir agus gníomhaí teanga, ar lár " class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg?smart=true&auth=1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg?smart=true&auth=1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg?smart=true&auth=1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/">Pádraig Ó Snodaigh, foilsitheoir agus gníomhaí teanga, ar lár </a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="An ceathrú cuid" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg?smart=true&auth=c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg?smart=true&auth=c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg?smart=true&auth=c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/">An ceathrú cuid</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="‘A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?’ " class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg?smart=true&auth=225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg?smart=true&auth=225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg?smart=true&auth=225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/">‘A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?’ </a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="b-results-list b-results-list--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Gearóid Ó Cairealláin, ceannródaí teanga, ar lár" class="c-image" loading="eager" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg?smart=true&auth=3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69&width=500&height=333" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg?smart=true&auth=3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69&width=250&height=166 250w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg?smart=true&auth=3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69&width=500&height=333 500w" sizes="(min-width: 48rem) 500px, 250px" width="500" height="333"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/">Gearóid Ó Cairealláin, ceannródaí teanga, ar lár</a></h3></div><hr class="c-divider"/><div class="c-stack b-results-list__seeMore" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><button aria-label="See more stories about this topic" class="c-button c-button--medium c-button--primary" type="button"><span>See more</span></button></div></div></div></div></div></div><div class="c-stack b-flex-promo-list-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:1rem"><div> <div class="d-flex justify-content-center pagination-flex"><nav aria-label="Page navigation example" class="pagination-nav margin-sm-bottom"><ul class="pagination"><li class="page-item page-item-prev disabledCursor"><a class="page-link" href="/tuarascail/"><svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="30" height="30" fill="none"><path fill="#191919" d="M7.865 14.202 17.952 4.115a1.246 1.246 0 0 1 1.762 0L20.89 5.29c.486.486.487 1.273.002 1.76l-7.994 8.031 7.994 8.032a1.245 1.245 0 0 1-.002 1.76l-1.177 1.177a1.246 1.246 0 0 1-1.761 0L7.865 15.963a1.246 1.246 0 0 1 0-1.761Z"></path><mask id="a" width="15" height="24" x="7" y="3" maskUnits="userSpaceOnUse" style="mask-type:luminance"><path fill="#fff" d="M7.865 14.202 17.952 4.115a1.246 1.246 0 0 1 1.762 0L20.89 5.29c.486.486.487 1.273.002 1.76l-7.994 8.031 7.994 8.032a1.245 1.245 0 0 1-.002 1.76l-1.177 1.177a1.246 1.246 0 0 1-1.761 0L7.865 15.963a1.246 1.246 0 0 1 0-1.761Z"></path></mask><g mask="url(#a)"><path fill="#191919" d="M0 0h30v30H0z"></path><path fill="#fff" d="M0 0h30v30H0z"></path><path fill="#2C5472" d="M0 0h30v30H0z"></path></g></svg></a></li><li class="page-item page-item-number active"><a href="/tuarascail/" class="page-link">1</a></li><li class="page-item page-item-number "><a href="/tuarascail/2/" class="page-link">2</a></li><li class="page-item page-item-number "><a href="/tuarascail/3/" class="page-link">3</a></li><li class="page-item page-item-number "><a href="/tuarascail/4/" class="page-link">4</a></li><li class="page-item page-item-number "><a href="/tuarascail/5/" class="page-link">5</a></li><li class="page-item page-item-dot">…</li><li class="page-item page-item-number "><a href="/tuarascail/89/" class="page-link">89</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/6/" class="page-link">6</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/7/" class="page-link">7</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/8/" class="page-link">8</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/9/" class="page-link">9</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/10/" class="page-link">10</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/11/" class="page-link">11</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/12/" class="page-link">12</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/13/" class="page-link">13</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/14/" class="page-link">14</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/15/" class="page-link">15</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/16/" class="page-link">16</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/17/" class="page-link">17</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/18/" class="page-link">18</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/19/" class="page-link">19</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/20/" class="page-link">20</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/21/" class="page-link">21</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/22/" class="page-link">22</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/23/" class="page-link">23</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/24/" class="page-link">24</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/25/" class="page-link">25</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/26/" class="page-link">26</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/27/" class="page-link">27</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/28/" class="page-link">28</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/29/" class="page-link">29</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/30/" class="page-link">30</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/31/" class="page-link">31</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/32/" class="page-link">32</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/33/" class="page-link">33</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/34/" class="page-link">34</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/35/" class="page-link">35</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/36/" class="page-link">36</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/37/" class="page-link">37</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/38/" class="page-link">38</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/39/" class="page-link">39</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/40/" class="page-link">40</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/41/" class="page-link">41</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/42/" class="page-link">42</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/43/" class="page-link">43</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/44/" class="page-link">44</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/45/" class="page-link">45</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/46/" class="page-link">46</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/47/" class="page-link">47</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/48/" class="page-link">48</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/49/" class="page-link">49</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/50/" class="page-link">50</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/51/" class="page-link">51</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/52/" class="page-link">52</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/53/" class="page-link">53</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/54/" class="page-link">54</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/55/" class="page-link">55</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/56/" class="page-link">56</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/57/" class="page-link">57</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/58/" class="page-link">58</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/59/" class="page-link">59</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/60/" class="page-link">60</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/61/" class="page-link">61</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/62/" class="page-link">62</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/63/" class="page-link">63</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/64/" class="page-link">64</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/65/" class="page-link">65</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/66/" class="page-link">66</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/67/" class="page-link">67</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/68/" class="page-link">68</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/69/" class="page-link">69</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/70/" class="page-link">70</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/71/" class="page-link">71</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/72/" class="page-link">72</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/73/" class="page-link">73</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/74/" class="page-link">74</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/75/" class="page-link">75</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/76/" class="page-link">76</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/77/" class="page-link">77</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/78/" class="page-link">78</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/79/" class="page-link">79</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/80/" class="page-link">80</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/81/" class="page-link">81</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/82/" class="page-link">82</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/83/" class="page-link">83</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/84/" class="page-link">84</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/85/" class="page-link">85</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/86/" class="page-link">86</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/87/" class="page-link">87</a></li><li class="pagination-flex"><a href="/tuarascail/88/" class="page-link">88</a></li><li class="page-item page-item-next "><a class="page-link" href="/tuarascail/2/"><svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="30" height="30" fill="none"><path fill="#191919" d="M23.39 15.963 13.303 26.051a1.246 1.246 0 0 1-1.762 0l-1.176-1.177a1.246 1.246 0 0 1-.002-1.76l7.994-8.031-7.994-8.032a1.246 1.246 0 0 1 .002-1.76l1.176-1.176a1.246 1.246 0 0 1 1.762 0L23.39 14.202a1.246 1.246 0 0 1 0 1.761Z"></path><mask id="b" width="14" height="24" x="10" y="3" maskUnits="userSpaceOnUse" style="mask-type:luminance"><path fill="#fff" d="M23.39 15.963 13.303 26.051a1.246 1.246 0 0 1-1.762 0l-1.176-1.177a1.246 1.246 0 0 1-.002-1.76l7.994-8.031-7.994-8.032a1.246 1.246 0 0 1 .002-1.76l1.176-1.176a1.246 1.246 0 0 1 1.762 0L23.39 14.202a1.246 1.246 0 0 1 0 1.761Z"></path></mask><g mask="url(#b)"><path fill="#191919" d="M0 0h30v30H0z"></path><path fill="#fff" d="M0 0h30v30H0z"></path><path fill="#2C5472" d="M0 0h30v30H0z"></path></g></svg></a></li></ul></nav><hr/></div></div></div></div></div><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-right-rail " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-right-rail-top" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"></div><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-right-rail-middle" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"></div><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__main-right-rail-bottom" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="b-it-sticky-chain sticky-chain"><div><div class="c-grid b-it-header-block"><div class="b-it-header-block__header-block font-normal "><a class="c-link b-it-header-block__link font-normal" href="/most-read/"><div class="c-stack b-it-header-block__heading-h5 font-normal" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack headline-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:0"><h2 as="h5" class="c-heading font-normal margin_none"><span class=" font-normal">MOST READ<svg xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" width="14" height="24" viewBox="0 0 14 24" fill="none" fill-rule="evenodd" clip-rule="evenodd" class="c-icon"><path d="M1.13096 0.799122C1.80974 0.102652 2.7203 -0.288062 3.25008 0.255525L13.3161 10.5835C14.2279 11.4523 14.228 12.9331 13.3161 13.802L3.78 23.0857C2.92237 23.9029 2.18997 24.7165 0.637788 22.9345C-0.650965 21.455 0.273466 20.6414 1.1311 19.8243L8.71733 12.5593C8.91647 12.3686 8.92364 12.0527 8.73336 11.8531L0.748709 3.47961C-0.108924 2.6625 0.0713963 1.88627 1.13096 0.799122Z"></path></svg></span></h2></div></div></a></div></div></div><div><div class="c-stack b-numbered-list" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-numbered-list__items" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack b-numbered-list__item" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><p class="c-paragraph">1</p><a class="c-link" href="/property/2025/04/02/irelands-remote-islands-only-29-apply-for-84000-grant-aimed-at-attracting-residents/"><h2 class="c-heading">Ireland’s remote islands: Only 29 apply for €84,000 grant aimed at attracting residents</h2></a><a class="c-link b-numbered-list__item-image" href="/property/2025/04/02/irelands-remote-islands-only-29-apply-for-84000-grant-aimed-at-attracting-residents/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y.jpg?focal=435%2C475&auth=889afcaff27e2464fb827dd06175bfacd95e83ca1a491600ef2ea619e1f61c94&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y.jpg?focal=435%2C475&auth=889afcaff27e2464fb827dd06175bfacd95e83ca1a491600ef2ea619e1f61c94&width=137&height=91 137w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y.jpg?focal=435%2C475&auth=889afcaff27e2464fb827dd06175bfacd95e83ca1a491600ef2ea619e1f61c94&width=274&height=182 274w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y.jpg?focal=435%2C475&auth=889afcaff27e2464fb827dd06175bfacd95e83ca1a491600ef2ea619e1f61c94&width=548&height=364 548w" width="274" height="182"/></a></div><hr aria-hidden="true"/><div class="c-stack b-numbered-list__item" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><p class="c-paragraph">2</p><a class="c-link" href="/ireland/housing-planning/2025/04/03/tenant-who-says-bed-bugs-forced-him-out-of-apartment-is-awarded-1000-in-damages/"><h2 class="c-heading">Tenant who says bed bugs forced him out of apartment is awarded €1,000 in damages</h2></a><a class="c-link b-numbered-list__item-image" href="/ireland/housing-planning/2025/04/03/tenant-who-says-bed-bugs-forced-him-out-of-apartment-is-awarded-1000-in-damages/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM.jpg?smart=true&auth=6712518d4c23ef9e51927c810af48cc6264d5b205b53e5cce402e4ea6f7e46fa&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM.jpg?smart=true&auth=6712518d4c23ef9e51927c810af48cc6264d5b205b53e5cce402e4ea6f7e46fa&width=137&height=91 137w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM.jpg?smart=true&auth=6712518d4c23ef9e51927c810af48cc6264d5b205b53e5cce402e4ea6f7e46fa&width=274&height=182 274w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM.jpg?smart=true&auth=6712518d4c23ef9e51927c810af48cc6264d5b205b53e5cce402e4ea6f7e46fa&width=548&height=364 548w" width="274" height="182"/></a></div><hr aria-hidden="true"/><div class="c-stack b-numbered-list__item" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><p class="c-paragraph">3</p><a class="c-link" href="/your-money/2025/04/03/has-ryanair-started-penalising-people-with-carry-on-luggage-no-says-ryanair-yes-say-our-readers/"><h2 class="c-heading">Has Ryanair started penalising people with carry-on luggage?</h2></a><a class="c-link b-numbered-list__item-image" href="/your-money/2025/04/03/has-ryanair-started-penalising-people-with-carry-on-luggage-no-says-ryanair-yes-say-our-readers/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4.jpg?focal=780%2C371&auth=b5f74337b53132f3c66bca2c25b813399bca231d7a5c2a7d0df3fac31e5380b3&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4.jpg?focal=780%2C371&auth=b5f74337b53132f3c66bca2c25b813399bca231d7a5c2a7d0df3fac31e5380b3&width=137&height=91 137w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4.jpg?focal=780%2C371&auth=b5f74337b53132f3c66bca2c25b813399bca231d7a5c2a7d0df3fac31e5380b3&width=274&height=182 274w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4.jpg?focal=780%2C371&auth=b5f74337b53132f3c66bca2c25b813399bca231d7a5c2a7d0df3fac31e5380b3&width=548&height=364 548w" width="274" height="182"/></a></div><hr aria-hidden="true"/><div class="c-stack b-numbered-list__item" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><p class="c-paragraph">4</p><a class="c-link" href="/world/us/2025/04/03/trump-tariffs-ireland-eu-us-live-reaction-latest/"><h2 class="c-heading">As it happened: Day after ‘liberation’ sees Donald Trump face widespread backlash from US lawmakers over tariffs</h2></a><a class="c-link b-numbered-list__item-image" href="/world/us/2025/04/03/trump-tariffs-ireland-eu-us-live-reaction-latest/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY.jpg?smart=true&auth=8e4f0a24b14114af46a8421b51b4c141ec82e21eb7be0f8c6794c970fd1857f8&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY.jpg?smart=true&auth=8e4f0a24b14114af46a8421b51b4c141ec82e21eb7be0f8c6794c970fd1857f8&width=137&height=91 137w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY.jpg?smart=true&auth=8e4f0a24b14114af46a8421b51b4c141ec82e21eb7be0f8c6794c970fd1857f8&width=274&height=182 274w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY.jpg?smart=true&auth=8e4f0a24b14114af46a8421b51b4c141ec82e21eb7be0f8c6794c970fd1857f8&width=548&height=364 548w" width="274" height="182"/></a></div><hr aria-hidden="true"/><div class="c-stack b-numbered-list__item" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><p class="c-paragraph">5</p><a class="c-link" href="/ireland/2025/04/02/trumps-tariffs-what-do-they-mean-for-ireland/"><h2 class="c-heading">Trump’s tariffs: what do they mean for Ireland and the economy here?</h2></a><a class="c-link b-numbered-list__item-image" href="/ireland/2025/04/02/trumps-tariffs-what-do-they-mean-for-ireland/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA.jpg?smart=true&auth=9f963ed111229f903da24836391584128e65222574a80fa30d00838307eccbb2&width=274&height=182" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA.jpg?smart=true&auth=9f963ed111229f903da24836391584128e65222574a80fa30d00838307eccbb2&width=137&height=91 137w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA.jpg?smart=true&auth=9f963ed111229f903da24836391584128e65222574a80fa30d00838307eccbb2&width=274&height=182 274w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA.jpg?smart=true&auth=9f963ed111229f903da24836391584128e65222574a80fa30d00838307eccbb2&width=548&height=364 548w" width="274" height="182"/></a></div></div></div></div><div class="b-it-sticky-chain__container sticky-container"><div><div id="arcad-feature-f0fvYtLWRYJ38bq-6-0-2-1912573f688733" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 gKEhzJ arcad-feature" style="--mobile-display:block;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:300px"><div id="arcad_f0fvYtLWRYJ38bq-6-0-2-1912573f688733" class="arcad ad-300x250"></div></div></div></div></div></div></div></div></div><div class="c-stack b-it-right-rail-advanced__full-width-2" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="lazy_25214" class="lazy_container"><div class="b-flex-chain"><div class="b-flex-chain__grid-container b-flex-chain__grid-container__12 gap"><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><hr class="c-divider b-it-divider-block"/><div class="c-grid b-it-header-block"><div class="b-it-header-block__header-block font-normal "><div class="c-stack b-it-header-block__heading-h5 font-normal" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="center" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div class="c-stack headline-block" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap" style="--c-stack-gap:0"><h3 as="h5" class="c-heading font-normal margin_none">YOU MAY ALSO LIKE...</h3></div></div></div></div></div></div></div></div><div id="lazy_5168" class="lazy_container"><div class="b-flex-chain"><div class="b-flex-chain__grid-container b-flex-chain__grid-container__444 has-divider gap-divider"><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><article class="b-medium-manual-promo b-medium-manual-promo--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-medium-manual-promo__img" href="/crosswords-puzzles/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Crosswords & Puzzles" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=600&height=400" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=200&height=133 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=400&height=266 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=600&height=400 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=800&height=533 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png?smart=true&auth=36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97&width=1200&height=800 1200w" width="600" height="400"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/">Crosswords & Puzzles</a></h3><p class="c-paragraph">Crosswords & puzzles to keep you challenged and entertained</p></article><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fD0fkQ5DvG2Oj-7-1-1" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fD0fkQ5DvG2Oj-7-1-1"></div><div><div align="center"> <iframe src="https://www.recruitireland.com/embed/search/jobs " width="100%" height="380px" frameBorder="0" loading="lazy" style="min-width: 300px; max-width: 450px; display: block"> </iframe> </div></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fD0fkQ5DvG2Oj-7-1-1" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fD0fkQ5DvG2Oj-7-1-1"></div></div><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fYXt8xLXzMaAS-7-1-2" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fYXt8xLXzMaAS-7-1-2"></div><div><b><center>The Irish Times ePaper</center></b></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fYXt8xLXzMaAS-7-1-2" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fYXt8xLXzMaAS-7-1-2"></div><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fOERSALXzMa3N-7-1-3" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fOERSALXzMa3N-7-1-3"></div><div><style> a.epaper-link { text-decoration: none; } .epaper-bg { background-color: #f1f1f1; width: 100%; margin: auto; padding: 2px; } .epaper { width: 100%; height: 530px; margin: 20px auto; background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png"); background-position: center; background-repeat: no-repeat; background-size: contain; animation: epaper--animation 30s ease forwards 5; opacity: 0; } @keyframes epaper--animation { 0% { opacity: 1; } 3% { opacity: 1; } 7.5% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png"); opacity: 0; } 7.6% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/o1nhqi_gxGQqIGONiXa2Gh5bgQs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/H2CCKPCMV5HI3DMOFUHTAUMTLE.png"); opacity: 0; } 12% { opacity: 1; } 25% { opacity: 1; } 30.5% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/o1nhqi_gxGQqIGONiXa2Gh5bgQs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/H2CCKPCMV5HI3DMOFUHTAUMTLE.png"); opacity: 0; } 30.6% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/uXAw0csJa4oy9GEtudqVFYJz7xs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/3HMM3WSTX5EGJDLXI7DC67ANCQ.png"); opacity: 0; } 35% { opacity: 1; } 55% { opacity: 1; } 60.5% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/uXAw0csJa4oy9GEtudqVFYJz7xs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/3HMM3WSTX5EGJDLXI7DC67ANCQ.png"); opacity: 0; } 60.6% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/pY4nBgIYPKMSvjqcnzXqjMk52Gg=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/WYQ7LHQVD5AYXKU3CEQADTD44Y.png"); opacity: 0; } 65% { opacity: 1; } 85% { opacity: 1; } 90.5% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/pY4nBgIYPKMSvjqcnzXqjMk52Gg=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/WYQ7LHQVD5AYXKU3CEQADTD44Y.png"); opacity: 0; } 90.6% { background-image: url("https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png"); opacity: 0; } 95% { opacity: 1; } 100% { opacity: 1; } } </style> <div class="epaper-bg"> <a href="https://www.irishtimes.com/epaper" class="epaper-link" target="_blank"> <div class="epaper"></div> </a> </div></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fOERSALXzMa3N-7-1-3" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fOERSALXzMa3N-7-1-3"></div></div><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><article class="b-medium-manual-promo b-medium-manual-promo--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-medium-manual-promo__img" href="/sport/six-nations/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Six Nations 2025" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=600&height=400" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=200&height=133 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=400&height=266 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=600&height=400 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=800&height=533 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg?smart=true&auth=e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923&width=1200&height=800 1200w" width="600" height="400"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/sport/six-nations/">Six Nations 2025</a></h3><p class="c-paragraph">Get the latest news, analysis and match reports from the M6N and W6N championships</p></article><article class="b-medium-manual-promo b-medium-manual-promo--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-medium-manual-promo__img" href="/common-ground/" aria-hidden="true" tabindex="-1"><img data-chromatic="ignore" alt="Common Ground" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=600&height=400" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=200&height=133 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=400&height=266 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=600&height=400 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=800&height=533 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png?smart=true&auth=67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a&width=1200&height=800 1200w" width="600" height="400"/></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="/common-ground/">Common Ground</a></h3><p class="c-paragraph">How does a post-Brexit world shape the identity and relationship of these islands</p></article><article class="b-medium-manual-promo b-medium-manual-promo--show-image"><figure class="c-media-item"><a class="c-link b-medium-manual-promo__img" href="https://notices.irishtimes.com/" aria-hidden="true" tabindex="-1" rel="noreferrer" target="_blank"><img data-chromatic="ignore" alt="Family Notices" class="c-image" loading="lazy" src="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=600&height=400" srcSet="https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=200&height=133 200w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=400&height=266 400w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=600&height=400 600w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=800&height=533 800w, https://www.irishtimes.com/resizer/v2/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg?smart=true&auth=4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a&width=1200&height=800 1200w" width="600" height="400"/><span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></figure><h3 class="c-heading"><a class="c-link" href="https://notices.irishtimes.com/" rel="noreferrer" target="_blank">Family Notices<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></h3><p class="c-paragraph">Weddings, Births, Deaths and other family notices</p></article></div></div></div></div><hr class="c-divider b-it-divider-block"/><div id="arcad-feature-f0fyXzPP4qoVb5N-32d771724e84d" class="default__StyledAdUnit-sc-1moicrg-0 gKEhzJ arcad-feature" style="min-height:107px;--mobile-display:block;--tablet-display:block;--desktop-display:block"><div class="arcad-container width_100" style="max-width:970px"><div id="arcad_f0fyXzPP4qoVb5N-32d771724e84d" class="arcad ad-970x90"></div></div></div><hr class="c-divider b-it-divider-block"/></div></section><footer class="c-stack b-it-right-rail-advanced__footer" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="lazy_53661" class="lazy_container"><div class="b-flex-chain"><div class="b-flex-chain__grid-container b-flex-chain__grid-container__12 gap"><div class="c-stack grid-item " data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fbv2KMxkeL6rG-8-0-0" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fbv2KMxkeL6rG-8-0-0"></div><div><style> /*Override copyright*/ .copyright-column p, .copyright, /*Footer*/ footer .footer-header, footer .footer-section ul, [aria-label="our-partners"], [aria-label="our-partners"] span, .b-links-bar span, footer span { font-family: Roboto, sans-serif; color: #575757; } /* Change the order in the footer*/ footer .legacy-footer-row { position: relative; } /*Hide the logo from the footer*/ footer .primaryLogo, footer hr { display: none!important; } /* Hide the top border in the footer*/ footer .section-separator { border-top: none; } footer .socialBtn-container, footer .socialBtn-container a { border: none; } /*Copyright*/ .copyright-column { width: 82%!important; } .copyright-column p { text-align: right!important; } .copyright { font-size: small; padding: 0; } /* Style our partners*/ [aria-label="our-partners"] { background-color: #f1f1f1; padding-top: 0.75rem; padding-bottom: 0.75rem; margin-bottom: 1rem; } [aria-label="our-partners"] hr, { display: none; } [aria-label="our-partners"]:before { font-size: small; content: 'Our partners: '; font-weight: bold; color: #575757; text-transform: uppercase; } /*Mobile styles*/ @media screen and (max-width: 767px) { footer { margin-bottom: 0 !important; } footer .layout-section>* { margin-bottom: 0; } .legacy-footer-row { display:flex; flex-direction: row; /*background-color:#f1f1f1;*/ width: 100vw; position: relative; left: -20px; padding-top: 2rem; } .footer-header { text-align: center; } .footer-item { text-align: center; font-size: 14px; } [aria-label="our-partners"] { display: block; text-align: center; color: #000; margin-bottom: 0; } [aria-label="our-partners"]:before { text-align: center; display: block; } [aria-label="our-partners"] .b-links-menu { display: flex; flex-direction: column; text-align: center; visibility: hidden; height: 40px; } [aria-label="our-partners"] .b-links-menu a { visibility: visible; } .apps { padding-top: 0.75rem; border-top: 2px solid #000; border-bottom: 2px solid #000; padding-bottom: 1rem; } [aria-label="our-partners"] .c-separator { --separator-content: var(--c-separator-content, none); display: block; margin-bottom: 0.2rem; } .static-footer-links { background-color: #333; padding: 1rem; display: block !important; margin-bottom: 0 !important; } .static-footer-links .static-footer-links-item { border-right: none; } .static-footer-links a { color: #fff !important; border-right: none; padding: 0.5rem; } } </style></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fbv2KMxkeL6rG-8-0-0" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fbv2KMxkeL6rG-8-0-0"></div><div class="c-stack b-footer" data-style-direction="vertical" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><section class="b-footer__top-container"><div class="b-footer__social-links-container"><div class="c-stack b-footer__social-links" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="start" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"><a class="c-link" href="https://www.facebook.com/irishtimes/" rel="noreferrer" target="_blank"><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M504 256C504 119 393 8 256 8S8 119 8 256c0 123.78 90.69 226.38 209.25 245V327.69h-63V256h63v-54.64c0-62.15 37-96.48 93.67-96.48 27.14 0 55.52 4.84 55.52 4.84v61h-31.28c-30.8 0-40.41 19.12-40.41 38.73V256h68.78l-11 71.69h-57.78V501C413.31 482.38 504 379.78 504 256z"></path></svg><span class="visually-hidden">Facebook page</span></a><a class="c-link" href="https://twitter.com/IrishTimes" rel="noreferrer" target="_blank"><svg class="c-icon" width="48" height="48" xmlns="http://www.w3.org/2000/svg" viewBox="0 0 512 512" fill="currentColor" aria-hidden="true" focusable="false"><path d="M389.2 48h70.6L305.6 224.2 487 464H345L233.7 318.6 106.5 464H35.8L200.7 275.5 26.8 48H172.4L272.9 180.9 389.2 48zM364.4 421.8h39.1L151.1 88h-42L364.4 421.8z"></path></svg><span class="visually-hidden">Twitter feed</span></a></div></div><p class="c-paragraph">© 2025 The Irish Times DAC</p></section><div class="c-grid b-footer__links"><div class="b-footer__links-group"><h3 class="c-heading">Subscribe</h3><ul class="b-footer__links-group-list"><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/your-subscription/subscription-tour">Why Subscribe?</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/subscribe">Subscription Bundles</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/subscriber-rewards/">Subscriber Rewards</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/subscribe/student/">Student Subscription</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="https://help.irishtimes.com/s/" rel="noreferrer" target="_blank">Subscription Help Centre<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="http://www.newsdelivery.ie" rel="noreferrer" target="_blank">Home Delivery<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li></ul></div><div class="b-footer__links-group"><h3 class="c-heading">Support</h3><ul class="b-footer__links-group-list"><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/about-us/contact-us">Contact Us</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="https://help.irishtimes.com/s/" rel="noreferrer" target="_blank">Help Centre<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/myaccount">My Account</a></li></ul></div><div class="b-footer__links-group"><h3 class="c-heading">About Us</h3><ul class="b-footer__links-group-list"><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/about-us/advertise">Advertise</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/about-us/contact-us">Contact Us</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/about-us/the-irish-times-trust/">The Irish Times Trust</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/about-us/career-opportunities">Careers</a></li></ul></div><div class="b-footer__links-group"><h3 class="c-heading">Irish Times Products & Services</h3><ul class="b-footer__links-group-list"><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/epaper">ePaper</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/crosswords-puzzles/">Crosswords & puzzles</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/archive">Newspaper Archive</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="/newsletters">Newsletters</a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="https://www.irishtimes.com/article-index/" rel="noreferrer" target="_blank">Article Index<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li><li class="b-footer__links-group-list-item"><a class="c-link" href="https://discountcodes.irishtimes.com/" rel="noreferrer" target="_blank">Discount Codes<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></li></ul></div></div><figure class="c-media-item"><img alt="The Irish Times" class="c-image b-footer__logo" src="https://static.themebuilder.aws.arc.pub/irishtimes/1647534191733.svg" height="64"/></figure><div></div></div><div id="fusion-static-enter:html-block-f0fcSRSNS9zi6b4-8-0-2" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fcSRSNS9zi6b4-8-0-2"></div><div><div class="apps text-align_center" style="margin:0 auto;text-align:center;"> <span class="font_bold" style="display:block;"><b>Download the app</b></span> <a target="_blank" href="https://apps.apple.com/ie/developer/the-irish-times-ltd/id365544597"> <img alt="Download on the App Store" src="https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/BJJKNJJHDJDGDDODHEER7FDH44.png" width="108" height="34" loading="lazy"></a>   <a target="_blank" href="https://play.google.com/store/apps/developer?id=The+Irish+Times+Ltd"> <img alt="Download on Google Play" src="https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/T2XGUGDSUZCOZAYIQEKG2TWML4.png" width="108" height="34" loading="lazy"></a> </div> <style> .apps img{ margin-top:0.55rem; } .apps span{position:relative;display:block;margin-bottom:0;padding-bottom:0;color:#575757;font-size:1rem; } </style></div><div id="fusion-static-exit:html-block-f0fcSRSNS9zi6b4-8-0-2" style="display:none" data-fusion-component="html-block-f0fcSRSNS9zi6b4-8-0-2"></div><nav aria-label="our-partners" class="c-stack b-links-bar" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="center" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="wrap"><a class="c-link" href="https://www.myhome.ie" rel="noreferrer" target="_blank">MyHome.ie<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a><span class="c-separator"></span><a class="c-link" href="https://www.thegloss.ie" rel="noreferrer" target="_blank">The Gloss<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a><span class="c-separator"></span><a class="c-link" href="https://recruitireland.com/" rel="noreferrer" target="_blank">Recruit Ireland<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a><span class="c-separator"></span><a class="c-link" href="https://www.irishtimestraining.com/" rel="noreferrer" target="_blank">Irish Times Training<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a><span class="c-separator"></span><a class="c-link" href="https://rip.ie/" rel="noreferrer" target="_blank">RIP.ie<span class="visually-hidden">Opens in new window</span></a></nav><hr class="c-divider"/></div></div></div></div></footer></div><ul class="c-stack b-static-footer-links-bar" data-style-direction="horizontal" data-style-justification="center" data-style-alignment="unset" data-style-inline="false" data-style-wrap="nowrap"> <li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="/policy-and-terms/terms-conditions/" class=" b-static-footer-links-bar__item-link">Terms & Conditions</a></li><li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="/policy-and-terms/privacy-policy/" class=" b-static-footer-links-bar__item-link">Privacy Policy</a></li><li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="/policy-and-terms/cookie-policy/" class=" b-static-footer-links-bar__item-link">Cookie Information</a></li><li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="#/" class="ot-sdk-show-settings b-static-footer-links-bar__item-link">Cookie Settings</a></li><li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="/policy-and-terms/community-standards/" class=" b-static-footer-links-bar__item-link">Community Standards</a></li><li class="b-static-footer-links-bar__item "><a href="/policy-and-terms/copyright/" class=" b-static-footer-links-bar__item-link">Copyright</a></li></ul></div><script id="fusion-metadata" type="application/javascript">window.Fusion=window.Fusion||{};Fusion.arcSite="irishtimes";Fusion.contextPath="/pf";Fusion.deployment="173";Fusion.globalContent={"_id":"/tuarascail","navigation":{"nav_title":"Tuarascáil"},"metadata":{"metadata_title":"Tuarascáil | The Irish Times","metadata_description":"The latest news, opinion and analysis and comment brought to you by the definitive brand of quality journalism. Read The Irish Times."},"Paywall":{"paywall-status":"free"},"Newsletter":{"newsletterid":"News Digest"},"_website":"irishtimes","name":"Tuarascáil","inactive":false,"node_type":"section","children":[],"Page":null,"Operator":"Section"};Fusion.globalContentConfig={"source":"site-service-hierarchy-it","query":{"uri":"/tuarascail/","hierarchy":"default","sectionId":"/tuarascail","arc-site":"irishtimes"}};Fusion.lastModified=1743734033717;Fusion.contentCache={"signing-service":{"{\"id\":\"https://static.themebuilder.aws.arc.pub/irishtimes/1647534191476.png\"}":{"data":{"hash":"631eeaa12e7a61c005c8eb0bbf348f785c131b10c4d6b25c28247a15965b5a36","type":"sha256","_id":"8bd659e252b82de6c27bac42028373920e436646b273a5c0296651a455305fed"},"expires":1775267822723,"lastModified":1743731822453},"{\"id\":\"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/sandbox.irishtimes/2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png\"}":{"data":{"hash":"15f787193c09efa80935ca6d4dfb7f7754960702da17e8fa81b2323bc950c14b","type":"sha256","_id":"a337e5f292684c3c7ed4f044ed69eaac02508a5c2e2a964629e127df1db12e92"},"expires":1775202175121,"lastModified":1743666174967},"{\"id\":\"QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4\"}":{"data":{"1":"36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97","hash":"36f6e08f0135625b6740a8e04a365927ee4786ccdd95a116281ce8f2bffa9e97","type":"sha256","_id":"5bfed4ca905f35f178678474995ad7816092bfeb4935ff9068dc5101990292e7"},"expires":1775258326761,"lastModified":1743722326607},"{\"id\":\"D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4\"}":{"data":{"1":"e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923","hash":"e084a2a8c017cd709d9c61baa093d6559f7b9fc6fc012b91d581a0a7a8ee7923","type":"sha256","_id":"23cdbceebacabde217e5b50b38a351c61b65bfbdc9146e0ad4de0ed6c50652fc"},"expires":1775263291723,"lastModified":1743727291553},"{\"id\":\"TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA\"}":{"data":{"1":"67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a","hash":"67980eea6b25876cc3dfe2008fa2e6e8ec7c2daf37134d770627542b7d4f139a","type":"sha256","_id":"b9ec9564e3fd4253b66ec2900b2055cf611606e0a60806d528848a1b8536d164"},"expires":1775257293698,"lastModified":1743721292118},"{\"id\":\"6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU\"}":{"data":{"1":"4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a","hash":"4965b5a2aad52f7c7d4aef4829ab2dcaab7aae35a63a483ae8f447f1a856de1a","type":"sha256","_id":"86c84293de1631d9ad3eacc2af75907c5ad819c1d46f5e7d80c4af94d86ad396"},"expires":1775235856483,"lastModified":1743699855979}},"site-service-hierarchy":{"{\"feature\":\"header-nav-chain\",\"hierarchy\":\"hamburger-menu\"}":{"data":{"children":[{"_id":"link-MY7K0TYT012WZ0V1ZB8PHF0MJC","children":[],"display_name":"Home","node_type":"link","url":"/"},{"_id":"link-TB2EY564VN0N56D137NVP6G5MW","children":[],"display_name":"Latest","node_type":"link","url":"/latest/"},{"_id":"link-ZNGH139WJX4419P1E6XFB2YQBM","children":[],"display_name":"Subscriber Only","node_type":"link","url":"/subscriber-only/"},{"_id":"/crosswords-puzzles","children":[{"_id":"link-9RFF8NMDUX08917NND3Z3M1JDR","display_name":"Crosaire","node_type":"link","url":"/crosswords-puzzles/crosaire"},{"_id":"link-31JQ6NX1K92T907WWAU7P7R5RG","display_name":"Simplex","node_type":"link","url":"/crosswords-puzzles/simplex"},{"_id":"link-FVP3FUVCB93Z5DEH56JPZQA70C","display_name":"Sudoku","node_type":"link","url":"/crosswords-puzzles/sudoku"},{"_id":"link-OZWXQ6FKZNAJJGASG6FTFLQRC4","display_name":"News Quiz","node_type":"link","url":"/crosswords-puzzles/news-quiz/"}],"name":"Crosswords & Puzzles","node_type":"section"},{"_id":"/ireland","children":[{"_id":"/ireland/dublin","name":"Dublin","node_type":"section"},{"_id":"/ireland/education","name":"Education","node_type":"section"},{"_id":"/ireland/housing-planning","name":"Housing & Planning","node_type":"section"},{"_id":"/ireland/social-affairs","name":"Social Affairs","node_type":"section"},{"_id":"link-432NSPB3WJAAXKSTOTZHACT5EA","display_name":"Stardust","node_type":"link","url":"/ireland/stardust/"}],"name":"Ireland","node_type":"section"},{"_id":"/politics","children":[{"_id":"link-MWT7CPJ6Z906HA5HZY5HARQ548","display_name":"Poll","node_type":"link","url":"/politics/poll/"},{"_id":"/politics/oireachtas","name":"Oireachtas","node_type":"section"},{"_id":"link-OVTSEK2LEVCQ7GP5I7N7EIKPG4","display_name":"Common Ground","node_type":"link","url":"/common-ground/"},{"_id":"link-NEXLKC3P6FGHTETMXIAACQJCZY","display_name":"Election 2024","node_type":"link","url":"/election2024/"},{"_id":"link-8RRAYZT2TN65HCHPB8CHE4QEPR","display_name":"Elections & Referendums","node_type":"link","url":"/politics/elections-referendums/"}],"name":"Politics","node_type":"section"},{"_id":"/opinion","children":[{"_id":"/opinion/editorials","name":"Editorials","node_type":"section"},{"_id":"/opinion/an-irish-diary","name":"An Irish Diary","node_type":"section"},{"_id":"/opinion/letters","name":"Letters","node_type":"section"},{"_id":"/opinion/cartoon","name":"Cartoon","node_type":"section"}],"name":"Opinion","node_type":"section"},{"_id":"/business","children":[{"_id":"/business/economy","name":"Economy","node_type":"section"},{"_id":"/business/farming-food","name":"Farming & Food","node_type":"section"},{"_id":"/business/financial-services","name":"Financial Services","node_type":"section"},{"_id":"/business/innovation","name":"Innovation","node_type":"section"},{"_id":"/business/markets","name":"Markets","node_type":"section"},{"_id":"/business/work","name":"Work","node_type":"section"},{"_id":"link-WE72QDDTEN5EFDZ52U3CGYEZGC","display_name":"Commercial Property","node_type":"link","url":"/property/commercial-property"}],"name":"Business","node_type":"section"},{"_id":"/world","children":[{"_id":"/world/europe","name":"Europe","node_type":"section"},{"_id":"/world/uk","name":"UK","node_type":"section"},{"_id":"/world/us","name":"US","node_type":"section"},{"_id":"/world/canada","name":"Canada","node_type":"section"},{"_id":"/world/australia","name":"Australia","node_type":"section"},{"_id":"/world/africa","name":"Africa","node_type":"section"},{"_id":"/world/americas","name":"Americas","node_type":"section"},{"_id":"/world/asia-pacific","name":"Asia-Pacific","node_type":"section"},{"_id":"/world/middle-east","name":"Middle East","node_type":"section"}],"name":"World","node_type":"section"},{"_id":"/sport","children":[{"_id":"/sport/rugby","name":"Rugby","node_type":"section"},{"_id":"link-LLM3EYX2GRDYRCYWCJ6EI5XCZU","display_name":"Six Nations","node_type":"link","url":"/sport/six-nations/"},{"_id":"/sport/gaelic-games","name":"Gaelic Games","node_type":"section"},{"_id":"/sport/soccer","name":"Soccer","node_type":"section"},{"_id":"/sport/golf","name":"Golf","node_type":"section"},{"_id":"/sport/racing","name":"Racing","node_type":"section"},{"_id":"/sport/athletics","name":"Athletics","node_type":"section"},{"_id":"/sport/boxing","name":"Boxing","node_type":"section"},{"_id":"/sport/cycling","name":"Cycling","node_type":"section"},{"_id":"/sport/hockey","name":"Hockey","node_type":"section"},{"_id":"/sport/tennis","name":"Tennis","node_type":"section"}],"name":"Sport","node_type":"section"},{"_id":"/your-money","children":[{"_id":"link-C1H4ZB3MP50VZ1C521YDGVJEXR","display_name":"Pricewatch","node_type":"link","url":"/tags/pricewatch"},{"_id":"link-Y4XAEWLBNJH7DOEQJ3UQ4UXOOU","display_name":"Budget 2025","node_type":"link","url":"/budget/"}],"name":"Your Money","node_type":"section"},{"_id":"/crime-law","children":[{"_id":"/crime-law/courts","name":"Courts","node_type":"section"}],"name":"Crime & Law","node_type":"section"},{"_id":"/property","children":[{"_id":"/property/residential","name":"Residential","node_type":"section"},{"_id":"/property/commercial-property","name":"Commercial Property","node_type":"section"},{"_id":"/property/interiors","name":"Interiors","node_type":"section"}],"name":"Property","node_type":"section"},{"_id":"/food","children":[{"_id":"/food/drink","name":"Drink","node_type":"section"},{"_id":"/food/recipes","name":"Recipes","node_type":"section"},{"_id":"/food/restaurants","name":"Restaurants","node_type":"section"}],"name":"Food","node_type":"section"},{"_id":"/health","children":[{"_id":"/health/your-family","name":"Your Family","node_type":"section"},{"_id":"/health/your-fitness","name":"Your Fitness","node_type":"section"},{"_id":"/health/your-wellness","name":"Your Wellness","node_type":"section"},{"_id":"/health/your-fitness/get-running","name":"Get Running","node_type":"section"}],"name":"Health","node_type":"section"},{"_id":"/life-style","children":[{"_id":"/life-style/fashion","name":"Fashion","node_type":"section"},{"_id":"link-54NMKENEB5ALXEEOCI6MUIRMDI","display_name":"Beauty","node_type":"link","url":"/tags/beauty/"},{"_id":"/life-style/fine-art-antiques","name":"Fine Art & Antiques","node_type":"section"},{"_id":"/life-style/gardening","name":"Gardening","node_type":"section"},{"_id":"/life-style/people","name":"People","node_type":"section"},{"_id":"/life-style/travel","name":"Travel","node_type":"section"}],"name":"Life & Style","node_type":"section"},{"_id":"/culture","children":[{"_id":"/culture/art","name":"Art","node_type":"section"},{"_id":"/culture/books","name":"Books","node_type":"section"},{"_id":"/culture/film","name":"Film","node_type":"section"},{"_id":"/culture/music","name":"Music","node_type":"section"},{"_id":"/culture/stage","name":"Stage","node_type":"section"},{"_id":"/culture/tv-radio","name":"TV & Radio","node_type":"section"}],"name":"Culture","node_type":"section"},{"_id":"/environment","children":[{"_id":"/environment/climate-crisis","name":"Climate Crisis","node_type":"section"}],"name":"Environment","node_type":"section"},{"_id":"/technology","children":[{"_id":"/technology/big-tech","name":"Big Tech","node_type":"section"},{"_id":"/technology/consumer-tech","name":"Consumer Tech","node_type":"section"},{"_id":"/technology/data-security","name":"Data & Security","node_type":"section"},{"_id":"/technology/gaming","name":"Gaming","node_type":"section"}],"name":"Technology","node_type":"section"},{"_id":"/science","children":[{"_id":"/science/space","name":"Space","node_type":"section"}],"name":"Science","node_type":"section"},{"_id":"/media","children":[],"name":"Media","node_type":"section"},{"_id":"/abroad","children":[],"name":"Abroad","node_type":"section"},{"_id":"/obituaries","children":[],"name":"Obituaries","node_type":"section"},{"_id":"/transport","children":[],"name":"Transport","node_type":"section"},{"_id":"/motors","children":[{"_id":"link-9JYG4R2HT934Q3XVN59UWD3R44","display_name":"Car Reviews","node_type":"link","url":"/motors/car-reviews/"}],"name":"Motors","node_type":"section"},{"_id":"link-TW6BFCQ2W149F0E26FF5PJ8AEM","children":[],"display_name":"Listen","node_type":"link","url":"/listen/"},{"_id":"/podcasts","children":[{"_id":"/podcasts/in-the-news","name":"In the News Podcast","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/inside-politics","name":"Inside Politics Podcast","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/the-womens-podcast","name":"The Women's Podcast","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/inside-business","name":"Inside Business Podcast","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/ross-ocarroll-kelly","name":"Ross O'Carroll-Kelly","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/the-counter-ruck","name":"The Counter Ruck Podcast","node_type":"section"},{"_id":"/podcasts/conversations-with-parents","name":"Conversations with Parents Podcast","node_type":"section"}],"name":"Podcasts","node_type":"section"},{"_id":"/video","children":[],"name":"Video","node_type":"section"},{"_id":"/photography","children":[],"name":"Photography","node_type":"section"},{"_id":"/history","children":[{"_id":"/history/century","name":"Century","node_type":"section"}],"name":"History","node_type":"section"},{"_id":"/tuarascail","children":[],"name":"Tuarascáil","node_type":"section"},{"_id":"/student-hub","children":[],"name":"Student Hub","node_type":"section"},{"_id":"/offbeat","children":[],"name":"Offbeat","node_type":"section"},{"_id":"link-60C66RDFC91ZZ7GZUA0N497XAC","children":[],"display_name":"Family Notices","node_type":"link","url":"https://notices.irishtimes.com"},{"_id":"/sponsored","children":[{"_id":"/advertising-feature","name":"Advertising Feature","node_type":"section"},{"_id":"/special-reports","name":"Special Reports","node_type":"section"}],"name":"Sponsored","node_type":"section"},{"_id":"link-20YXWFDCNH4233PCDANMHA4VT8","children":[],"display_name":"Subscriber Rewards","node_type":"link","url":"/subscriber-rewards/"},{"_id":"/competitions","children":[],"name":"Competitions","node_type":"section"},{"_id":"link-2YA5DNVQF928HEF4EKE1Q0AMEM","children":[],"display_name":"Weather Forecast","node_type":"link","url":"/weather/"}],"_id":"/"},"expires":1743734155169,"lastModified":1743733854790},"{\"feature\":\"footer\",\"hierarchy\":\"footer\"}":{"data":{"children":[{"_id":"/subscribe","children":[{"_id":"link-DGDAM5YPRN6XFDAP5JVDMNAVVC","display_name":"Why Subscribe?","node_type":"link","url":"/your-subscription/subscription-tour"},{"_id":"link-CM7751G0QH6MZDQGFJ2U872KJW","display_name":"Subscription Bundles","node_type":"link","url":"/subscribe"},{"_id":"link-20YXWFDCNH4233PCDANMHA4VT8","display_name":"Subscriber Rewards","node_type":"link","url":"/subscriber-rewards/"},{"_id":"link-INNQ4KIFSFDWHLJIC7INQXWWGY","display_name":"Student Subscription","node_type":"link","url":"/subscribe/student/"},{"_id":"link-MFHX19ZTJ90JDAV1MZWFRRRCBR","display_name":"Subscription Help Centre","node_type":"link","url":"https://help.irishtimes.com/s/"},{"_id":"link-5YM8CZDMVH2CQ08T2B33MHANWR","display_name":"Home Delivery","node_type":"link","url":"http://www.newsdelivery.ie"}],"name":"Subscribe","node_type":"section"},{"_id":"/support","children":[{"_id":"link-G3XEUGHAGT79B4DJ5W73WNFQY0","display_name":"Contact Us","node_type":"link","url":"/about-us/contact-us"},{"_id":"link-C8T475KX5D1KDAW12U8Q12T5MC","display_name":"Help Centre","node_type":"link","url":"https://help.irishtimes.com/s/"},{"_id":"link-NV2UTHTYXX1EN982NWZ92BVPZW","display_name":"My Account","node_type":"link","url":"/myaccount"}],"name":"Support","node_type":"section"},{"_id":"/about-us","children":[{"_id":"link-Z9KM76KCK1375DMR7HKZ3BAAYG","display_name":"Advertise","node_type":"link","url":"/about-us/advertise"},{"_id":"link-C0YP70N1BT3BTF13YZ3GQFFW5R","display_name":"Contact Us","node_type":"link","url":"/about-us/contact-us"},{"_id":"link-HPPYKQZRWN3T10Y4E0NXN002NC","display_name":"The Irish Times Trust","node_type":"link","url":"/about-us/the-irish-times-trust/"},{"_id":"link-YV5H3Y4TQH5AVE8N4AUH222RK4","display_name":"Careers","node_type":"link","url":"/about-us/career-opportunities"}],"name":"About Us","node_type":"section"},{"_id":"/product-and-services","children":[{"_id":"link-QR4AME90917AK29M6XVEJMX9N8","display_name":"ePaper","node_type":"link","url":"/epaper"},{"_id":"link-8XJ7X9GPZX2H11NJE3GWW45748","display_name":"Crosswords & puzzles","node_type":"link","url":"/crosswords-puzzles/"},{"_id":"link-B7ENRD4YCD77ZCV67531F5ZEP8","display_name":"Newspaper Archive","node_type":"link","url":"/archive"},{"_id":"link-7XMTETWQ05553ADVQ26YD2PN5M","display_name":"Newsletters","node_type":"link","url":"/newsletters"},{"_id":"link-QKK62NMCJT4751EU158MVUQ6J8","display_name":"Article Index","node_type":"link","url":"https://www.irishtimes.com/article-index/"},{"_id":"link-1YQEPDVX8X06D9BVQXQZ2U9GWM","display_name":"Discount Codes","node_type":"link","url":"https://discountcodes.irishtimes.com/"}],"name":"Irish Times Products & Services","node_type":"section"}],"_id":"/"},"expires":1743734150799,"lastModified":1743733850738}},"site-service-hierarchy-it":{"{\"arcSite\":\"irishtimes\",\"hierarchy\":\"Logged-in-navigation\"}":{"data":{"children":[{"display_name":"My Account;Manage your account","url":"/myaccount"},{"display_name":"Digital Subscriptions; Frequently asked questions and support","url":"https://help.irishtimes.com"},{"display_name":"Subscriber Only Articles;Specially selected and available only to our subscribers","url":"/subscriber-only/"},{"display_name":"Crosswords & Puzzles;Digital Simplex and Crosaire crosswords","url":"/crosswords-puzzles/"},{"display_name":"Subscriber Rewards;Discover a selection of rewards just for you","url":"/subscriber-rewards/"},{"display_name":"Newsletters;Sign up to get the stories you want delivered to your inbox","url":"/newsletters/"},{"display_name":"Subscriber Tour;Explore the features of your subscription","url":"https://www.irishtimes.com/your-subscription/subscription-tour"},{"display_name":"Newspaper Archive;150 years of Irish Times journalism","url":"https://www.irishtimes.com/premium/loginpage"},{"display_name":"Mobile app;Our Apple and Android apps to read on the go","url":"/apps/"}],"_id":"/"},"expires":1743734086955,"lastModified":1743733786906},"{\"hierarchy\":\"section-page-subnavs\",\"sectionId\":\"/tuarascail\"}":{"data":{"_id":"/tuarascail","navigation":{"nav_title":"Tuarascáil"},"metadata":{"metadata_title":"Tuarascáil | The Irish Times","metadata_description":"The latest news, opinion and analysis and comment brought to you by the definitive brand of quality journalism. Read The Irish Times."},"Paywall":{"paywall-status":"free"},"Newsletter":{"newsletterid":"News Digest"},"_website":"irishtimes","name":"Tuarascáil","inactive":false,"node_type":"section","children":[],"Page":null,"Operator":"Section"},"expires":1743734116940,"lastModified":1743733816901},"{\"feature\":\"links-bar\",\"hierarchy\":\"our-partners\",\"sectionId\":\"\"}":{"data":{"children":[{"_id":"link-RZ2ANKYPEH3D10YNR9JVH7VNMC","display_name":"MyHome.ie","node_type":"link","url":"https://www.myhome.ie"},{"_id":"link-B11GV8GN694GF8VF4DABJK72P4","display_name":"The Gloss","node_type":"link","url":"https://www.thegloss.ie"},{"_id":"link-TW1E9G03UX64TE4GX1KT8AC2U8","display_name":"Recruit Ireland","node_type":"link","url":"https://recruitireland.com/"},{"_id":"link-H2ZDK285TX65VCFVDB90GEG8K0","display_name":"Irish Times Training","node_type":"link","url":"https://www.irishtimestraining.com/"},{"_id":"link-LTCTRPJE2FGBLF7UZ2SSX7NBME","display_name":"RIP.ie","node_type":"link","url":"https://rip.ie/"}],"_id":"/"},"expires":1743734065506,"lastModified":1743733765473}},"alert-bar-collections":{"{\"from\":0,\"site\":\"irishtimes\",\"size\":1}":{"data":{"_id":"DL4WZLD3QVA55FOFBOQ3ZET6TY","version":"0.10.6","created_date":"2022-02-02T13:23:38.460Z","headlines":{"basic":"Breaking News Alert"},"last_updated_date":"2025-04-03T09:15:25.719Z","type":"collection","canonical_website":"irishtimes","websites":{"irishtimes":{}},"content_elements":[],"description":{"basic":"This collection powers the Alert Bar block on the website"},"content_aliases":["alert-bar"],"owner":{"id":"irishtimes"},"revision":{"branch":"default","published":true},"canonical_url":null,"publishing":{"scheduled_operations":{"publish_edition":[],"unpublish_edition":[]}},"website":"irishtimes"},"expires":1743734060939,"lastModified":1743733940913}},"story-feed-sections":{"{\"excludeSections\":\"\",\"feedOffset\":0,\"feedSize\":50,\"includeSections\":\"/tuarascail\"}":{"data":{"content_elements":[{"_id":"P46ZTGRV6RC7BK47RYPQFVZLQQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/","content_elements":[{"_id":"KXORECANDFGWBHT4CYNCDXDOTQ","additional_properties":{"_id":1743167168985},"content":"Cé go bhfuil Putin acu fós, tá Piotr Ilyich Tchaikovski acu i gcónaí a chum cuid de na siansaí is binne ar neamh, agus ceoldrámaí ar nós ‘Loch na hEala’ a chuirfeadh do chosa ag princeam ar chlocha garbha féin.","type":"text"},{"_id":"PH224HN2EBEPVPLBWMTTWN245M","additional_properties":{"_id":1743167168986},"content":"Agus cé go raibh Rasputin acu lena shúile nimhe, tá Tolstoi acu dúinn go léir lena ghaois shaolta agus neamhshaolta a scríobh ceann de na húrscéalta agus saothair liteartha is fearr riamh ar an domhan seo, mar atá ‘Cogadh agus Síocháin’ ar chóir do chách a bhfuil aon teanntás ar litearthacht acu é a léamh ar a laghad uair amháin, gan trácht ar iliomad scéalta níos giorra nach dtógfaidh an samhradh ort dul tríothu.","type":"text"},{"_id":"SJTJHLQFAFHGBAU3VUYSVI7IPQ","additional_properties":{"_id":1743167168987},"content":"Agus cé go raibh Seosamh Stalin acu, fear an iarrainn, is féidir linn i gcónaí éisteacht le Sergei Prokovief a scríobh don bhailé agus d’eile ach a raibh sé de mhí-ádh air bás a fháil ar an lá céanna le hUncail Joe ach a mairfidh an t-aoibhneas a scaip óna shamhlaíocht níos sia ná an t-uafás a ghin an fear eile.","type":"text"},{"_id":"3AES7GMUI5HVLEUJVEPWDPIOBQ","additional_properties":{"_id":1743167168988},"content":"Agus cé go raibh an Tsár Ivan IV acu, nó Ivan an Uafáis mar is fearr aithne air, níor thuig sé doimhneacht anam an duine mar a thuig Feodor Dostoievski é, an scríbhneoir corraitheach a chuaigh i bhfeidhm go mór ar Phádraic Ó Conaire agus ar Mháirtín Ó Cadhain agus dá réir sin ar litríocht na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"VUCJTHRF7BC3ZGLOHYMR3E35D4","additional_properties":{"_id":1743167168989},"content":"Agus cé go raibh Labhrás Beria acu, a bhí chomh holc le feidhmeannach ar chúla stáitse le Rómhánach barbartha ar bith, níor éirigh leis corc a chur i gceol ardúmheanmúil Nikolai Rimski-Korsakov a thug sraith cheolfhoirmeach Schererazade dúinn fara an píosa ‘Eitilt na Bumbóige’ atá ar eolas ag cách.","type":"text"},{"_id":"3VXT2UBZVBHLVLG6OETY5NCHOM","additional_properties":{"_id":1743167168990},"content":"Agus cé go raibh an Tsár Nioclás II acu, an ceann deiridh nár chuir a imeacht aon bhriseadh croí ar na bochta ná ar na pobail Ghiúdacha a d’fhulaing go leor pogram lena linn, tá scéalta agus drámaí agus litreacha Anton Tsechobh ag an domhan mór, agus a bhfuil saothar leis aistrithe go Gaeilge go máistriúil ag Máiréad Nic Mhaicín agus a bhfuil fairsinge tuisceana ar an daonnacht níos iomláine iontu laistigh de chúpla leathanach ná i leabhair leamha uile síceolaíochta an tsaoil.","type":"text"},{"_id":"VCLWVVDNLRC23AWIVQ5YDODVA4","additional_properties":{"_id":1743167168991},"content":"Agus cé go raibh Piotr Saprunenko acu, an té a stiúraigh agus a chóirigh ár agus sléacht foraois Katyn, is féidir fós dul ag snámh ar shiansaí Dmitri Shostakovich, ceann ar bith de na cúig cinn déag díobh, nó éisteacht leis an gceol a chum sé i gcomhair na dtéadcheathairéad, nó an iliomad eile scór scannáin.","type":"text"},{"_id":"V6OADDIP5VBGZH3THKAK34R6UE","additional_properties":{"_id":1743167168992},"content":"Agus cé go raibh na gulaig acu agus ar tharla de phianpháis is de chéasadh iontu, tá fianaise Solzhenetsyn againn a raibh an taobh seo den domhan thar a bheith ceanúil air go dtí gur chrom sé ar a rá go raibh an t-iarthar chomh lofa chomh bréan agus chomh bréagach lena thír dhúchais féin.","type":"text"},{"_id":"D7XGEU4NOFARJG4ELZDIUBBKCU","additional_properties":{"_id":1743167168993},"content":"Agus cé go raibh Yevgeny Prigozhin acu agus a arm d’amhais sa Ghrúpa Wagner go dtí gur cheap sé gur deasmaoineamh ba ea coup d’etat a eagrú, tá úrscéalta Boris Akunin againn a bhfuil níos mó mistéire iontu agus gliocas scéiméireachta ná aon rud a d’eagródh iarphíosúnach de chócaire a shíl go raibh cairde polaitiúla ann.","type":"text"},{"_id":"TILFDV64GJH4BBD7EG7BMAO2ZU","additional_properties":{"_id":1743167168994},"content":"Agus cé go raibh Andrei Chikatilo acu, dúnmharfóir srathach níos measa ná Jack the Ripper ná the Son of Sam féin, tá scéalta agus dánta próis Ivan Turgenev amuigh ansin a nochtann cineáltas agus fíneáltacht agus moiglíocht na beatha agus a shíneann ár gcuid báúlachta leis an duine atá lag is go bhfuil roth an tsaoil casta ina choinne.","type":"text"},{"_id":"AQK7UZRH6ZGXZADRIYSNV3IWBI","additional_properties":{"_id":1743167168995},"content":"Uaireanta caithfear a mheabhrú trí lár an ghleo go bhfuil an Rúis chomh daonna ina barbaracht is ina cuid iontais linn féin.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Cé go bhfuil Putin acu fós, tá Piotr Ilyich Tchaikovski acu i gcónaí a chum cuid de na siansaí is binne ar neamh"},"display_date":"2025-03-31T00:30:00Z","headlines":{"basic":"Malairt leagain","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA","auth":{"1":"c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"SYMLQOTGZ5E5BFKHDHRKQSUI7Q","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/","content_elements":[{"_id":"VCXXQYF5X5DFDAD7U37ZLYHTDE","additional_properties":{"_id":1743178331349},"content":"FOCLÓIR: Dóthain - enough; múnla briste - broken model; solúbthacht - flexibility; dlinse - jurisdiction; trasteorann - crossborder; creat - framework; breis airgid - additional money; ciorruithe - cuts; maoiniú - funding; buaine- permanence.","type":"text"},{"_id":"SQCNL7SJENE2FHLIKLSM77D3FY","additional_properties":{"_id":1743411200621},"content":"‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’. Is cur síos gonta é sin ar an ngéarchéim atá ag bagairt ar na ceanneagraíochtaí Ghaeilge de bharr “múnla briste” maoinithe trasteorann a chuireann srian ar fhás agus ar fhorbairt na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"CI6HBZPTPNEXFC476A2MRHG2HA","additional_properties":{"_id":1743411200622},"content":"Bhailigh slua glórach os comhair gheataí Thithe an Oireachtais an tseachtain seo caite chun idirghabháil ghéarchéime a éileamh ón rialtas agus aird a dhíriú ar chruachás airgeadais na hearnála agus ar an ngéarchéim tithíochta sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"QPED6IGSXND5XG7FCVFOOCIGM4","additional_properties":{"_id":1743411200623},"content":"Ba é an dara lá as a chéile a reáchtáladh agóid ar an ábhar céanna.","type":"text"},{"_id":"ZNUZ5YOKTJHUTKPIDSRIYRSYYY","additional_properties":{"_id":1743411200624},"content":"Ar an Mháirt, bhailigh slua ar chéimeanna thionól an Tuaiscirt chun brú a chur ar an DUP glacadh le leasú a cheadódh solúbthacht sa mhúnla a sholáthraíonn croímhaoiniú do na heagrais Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"JIKGJU7P6FGFFPTK7WHTQWFCMU","additional_properties":{"_id":1743411200625},"content":"Is é an múnla sin a rialaíonn Foras na Gaeilge, an eagraíocht a sholáthraíonn croímhaoiniú do shé cheanneagraíocht Gaeilge atá freagrach as cuspóirí náisiúnta na teanga a chur chun cinn.","type":"text"},{"_id":"D72SYBELFVEJZJTVX3XXZVM6EA","additional_properties":{"_id":1743411200626},"content":"Is éard atá i gceist le croímhaoiniú ná airgead a úsáidtear chun costais laethúla na n-eagraíochtaí a íoc. Sampla de na costais sin is ea tuarastail foirne, cíos agus costais foirgneamh, billí reatha agus costais oibriúcháin eile.","type":"text"},{"_id":"GJFRCKQK3JEVXM5QQZZFHZB4CQ","additional_properties":{"_id":1743411200627},"content":"Ar na sé cheanneagraíocht a bhraitheann ar an bhForas don mhaoiniú seo, tá Gaeloideachas, Gael Linn, Glór na nGael, an tOireachtas, Conradh na Gaeilge agus Cumann na bhFiann.","type":"text"},{"_id":"N4GBBBFMNBA3JJFAAXGHVWWGAQ","additional_properties":{"_id":1743411200628},"content":"Cuireann an Rialtas 75 faoin gcéad den mhaoiniú ar fáil don Fhoras agus is ón fheidhmeannas ó thuaidh a thagann an chuid eile.","type":"text"},{"_id":"275N466N7VDQJO527RTBCNOCNI","additional_properties":{"_id":1743411200629},"content":"Ní féidir le ceachtar den dá dhlínse athrú a dhéanamh gan an chomhréir 75:25 a choinneáil.","type":"text"},{"_id":"C5VDRJRPEFCJ5INDODU3HWLCTE","additional_properties":{"_id":"KO5NNKUSP5GSLPJ5Y4R2QC42NE"},"type":"image"},{"_id":"M2HZOB4WIFETXCLBJ22OUXHRXI","additional_properties":{"_id":1743411200631},"content":"Ach de bharr géarchéimeanna polaitiúla an Tuaiscirt, boilsciú, ciorraithe sa bhuiséid ó dheas, agus diúltú an DUP an socrú trasteorann a leasú, níor tháinig méadú ar chroímhaoiniú na gceanneagraíochtaí le fada. Chun teacht thart ar an bhfadhb, d’fhorbair ranna airgeadais an dá dhlinse creat nua a cheadóidh solúbthacht sa chur chuige maoinithe.","type":"text"},{"_id":"35T4ZMF3WVFJDER524SPBG2LAM","additional_properties":{"_id":1743411200632},"content":"Pléadh an moladh ag cruinniú trasteorann den Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas i nDeireadh Fómhair na bliana seo caite, ach níl an DUP sásta glacadh leis. Dúirt Leas-Chéad-Aire an Fheidhmeannais ó thuaidh, Emma Little-Pengelly nach dtacaíonn sí leis an moladh a cheadódh don rialtas ó dheas breis airgid a íoc – fiú mura mbeadh ar an tuaisceart an fhreagracht 25 faoin gcéad a chomhlíonadh.","type":"text"},{"_id":"GR2UHTQZSNAZ5EUVZGUTOEZ76A","additional_properties":{"_id":1743411200633},"content":"Tuairiscíodh ar na mallaibh gur dhiúltaigh an DUP an cheist a chur ar chlár an Fheidhmeannais 7 n-uaire ó Dheireadh Fómhair 2024.","type":"text"},{"_id":"ZHOZU47A3BEHPJ32NXV7WQIKM4","additional_properties":{"_id":1743411200634},"content":"Tá sé ina sprioc phráinneach ag na feachtasóirí go dtiocfar ar réiteach go tapaidh. “Is gá go mbeidh comhaontú ann idir rialtais thuaidh agus theas chun struchtúr maoinithe Fhoras na Gaeilge a leasú,” a dúirt Conradh na Gaeilge le linn na seachtaine.","type":"text"},{"_id":"YO367W5HBBCSHJVCPGZ2PTYKCM","additional_properties":{"_id":1743411200635},"content":"<b>Ardú costais</b>","type":"text"},{"_id":"PTLGMNZYZJGE7DVNJORXJQC6OE","additional_properties":{"_id":1743411200636},"content":"Ba iad na ciorruithe tromchúiseacha, arbh fhiú €820,000 iad, ar bhuiséad Fhoras na Gaeilge do na ceanneagraíochtaí a spreag na hagóidí le deireanas, ach is fíor le rá go bhfuil an earnáil ina iomláine ag fulaingt faoin múnla seo le blianta fada.","type":"text"},{"_id":"PDWMZM7DQNEBVHZAQW7IKFCJMQ","additional_properties":{"_id":1743411200637},"content":"Tá Foras na Gaeilge féin sa chruachás céanna leis na ceanneagraíochtaí - de bharr boilscithe agus ganntanas infheistíochta, ní féidir leis feidhmiú i gceart.","type":"text"},{"_id":"IZQE2KQ3L5BIDGXVPXTJZEHLSM","additional_properties":{"_id":1743411200638},"content":"Tá ar an Stát airgead breise a sholáthar dóibh go díreach leis na ceanneagraíochtaí, ach caithfear é sin a úsáid do thionscadail shonracha amháin. Léiríonn an cur chuige seo teip an bhunmhúnla.","type":"text"},{"_id":"BOYHW74XLNC3JKNP7JGLFMIXOI","additional_properties":{"_id":1743411200639},"content":"I measc na dtionscadal a mhaoiníonn an Stát go díreach, tá leithéidí Clár na Leabhar Gaeilge, forbairt foclóirí nua de chuid an Fhorais, Fondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonnchadha agus Gradam Gnó na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"NAANWDENEZGR5FRHT6M2VLDLAM","additional_properties":{"_id":1743411200640},"content":"Gan an croímhaoiniú cuí, ní féidir le heagraíochtaí pleanáil straitéiseach a dhéanamh, bíonn siad ag brath ar dheontais ghearrthéarmacha agus bíonn sé deacair orthu ansin pleanáil chun cinn nó tionscadail fhadtéarmacha a fhorbairt.","type":"text"},{"_id":"CSGW23ZFRZEZTGXDTHJJAH4ZLY","additional_properties":{"_id":1743411200641},"content":"“Mar a d’fhogair Roinn na Gaeltachta le gairid, tá airgead sa bhreis faighte againn le bliain nó dhó anuas,” a dúirt Bláthnaid Ní Ghréacháin, príomhfheidhmeannach Ghaeloideachas.","type":"text"},{"_id":"ISSS22DZLVEFDDI5FL5PZJK7BQ","additional_properties":{"_id":1743411200642},"content":"“Ach, is maoiniú tionscadail é sin ar fad. Ní mhaireann sé ach ó bhliain go bliain.","type":"text"},{"_id":"P4NUW3E4YBDRBJITFFJWCLTOB4","additional_properties":{"_id":1743411200643},"content":"“Níl aon bhuaine ag baint leis agus tá baol ann don phleanáil straitéiseach mura bhfuil cinnteacht ann.”","type":"text"},{"_id":"C6RARQX3WRBT3F3DPTLPGKCENA","additional_properties":{"_id":1743411200644},"content":"Cé go gcuireann an Stát airgead ghearrthéarmach ar fáil do chuid de na ceanneagraíochtaí ó am go ham, is leis an gcroímhaoiniú a luíonn cuid mhór den fhadhb. Is léir go bhfuil na ceisteanna seo ag cur srian ar fhás agus ar fhorbairt a gcuid oibre. Téann sé rite leis na ceanneagraíochtaí pleanáil straitéiseach de chineál ar bith a dhéanamh nuair nach bhfuil cinnteacht ann ó thaobh an mhaoiniú de agus tá imeachtaí á ngearradh siar nó á ngearradh amach ar fad acu.","type":"text"},{"_id":"7Q3U3HYXBZH23KJG4RHJTVRMBI","additional_properties":{"_id":1743411200645},"content":"Rinne Tuarascáil teagmháil leis na ceanneagraíochtaí ar fad don alt seo agus díobh siúd a d’fhreagair (bhí ceann nár fhreagair), bhí na ceisteanna céanna ag goilliúint ar a bhformhór.","type":"text"},{"_id":"YHQLIY3C25DPFMVALRAIBAA7HQ","additional_properties":{"_id":1743411200646},"content":"“An gnó atá ag Glór na nGael ná bheith ag comhairleoireacht agus ag tabhairt cúnamh do choistí pobail, ag tabhairt cúnamh do ghrúpaí tuismitheoirí leanaí, ag tabhairt cúnamh do chumainn CLG - ach níl aon airgead sa bhuiséad taistil,”a dúirt Lorcán Mac Gabhann, príomhfheidhmeannach Ghlór na nGael.","type":"text"},{"_id":"YEJKHCINZVHSFJRSETIIRKMGV4","additional_properties":{"_id":1743411200647},"content":"“Cé go bhfuil suas le daichead duine fostaithe, níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc - níl dóthain airgid le daoine a chur ar an mbóthar, níl dóthain airgid le haon mhargaíocht a dhéanamh,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"RFQV3BDBHBC23H545VCIHZOFWM","additional_properties":{"_id":1743411200648},"content":"Dúirt Julian de Spáinn, ard rúnaí Chonradh na Gaeilge, go bhfuil “impleachtaí móra” ag na ciorruithe agus nach bhfuil aon airgead ann le caitheamh ar Sheachtain na Gaeilge 2026, ná ar go leor imeachtaí eile.","type":"text"},{"_id":"WCWEH6AL2JEV7NNXBJHOK6FXIY","additional_properties":{"_id":1743411200649},"content":"“Tá an pleanáil straitéiseach ag éirí níos dúshlánaí i gcónaí,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"75V7H4U7ANAGPJKDUYI4NQNYVE","additional_properties":{"_id":1743411200650},"content":"Dúirt Réamonn Ó Ciaráin, príomhfheidhmeannach Ghael Linn, go bhfuil an staid dúshlánach. “Tá gach lárchostas ag dul in airde againn agus tá an maoiniú Stáit ag dul sa treo eile, an treo contráilte. Déanfaidh Gael Linn ár ndícheall an baol don chlár oibre a mhaolú ach bhí muid ag streachailt sular fógraíodh na ciorruithe.","type":"text"},{"_id":"YYXXU7U76REBFENK37EKKUHHHU","additional_properties":{"_id":1743411200651},"content":"“Tá sé sin curtha in iúl arís agus arís eile agus éisteacht mhaith faighte. Tuigeann Foras na Gaeilge. Níl an locht orthu. Tá an bac taobh amuigh dá dtionchar. Fadhb don náisiún í.”","type":"text"},{"_id":"5SC3EWC5LJBIHF2FFL5W4LDFCM","additional_properties":{"_id":1743411200652},"content":"Níor tháinig aon mhéadú ar mhaoiniú na gCeanneagraíochtaí in aineoinn go raibh an ráta boilscithe ag méadú i gcónaí, a dúirt ceannasaí eile le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JBHZWAVP7FFHXGMHRSMREMHCDY","additional_properties":{"_id":1743411200653},"content":"“Má leanann rudaí mar atá, is ar éígin go mbeidh aon airgead [fágtha] taobh amuigh den tuarastal,” a dúradh.","type":"text"},{"_id":"4BWWVS52DFCPDBHA3MI6BBTZPE","additional_properties":{"_id":1743411200654},"content":"Tá moladh amháin déanta ag Conradh na Gaeilge go mbogfaí na ceanneagraíochtaí isteach faoi Roinn na Gaeltachta chun an croímhaoiniú a chinntiú bliain i ndiaidh bliana, rud a thabharfadh saoirse don bhForas díriú ar chúrsaí eile.","type":"text"},{"_id":"AQNSV4XFBRDCTIKZHO2DGEKS4M","additional_properties":{"_id":1743411200655},"content":"Pé leigheas a bheidh ar an ngéarchéim, tá geall le naoi seachtaine imithe anois ó d’fhógair an Foras na ciorruithe agus níl tuairisc ar bith ar réiteach.","type":"text"},{"_id":"YYMLW4L7NFG25CEKV2UVFGPOQQ","additional_properties":{"_id":1743411200656},"content":"“Tá an plé ag dul ar aghaidh idir na páirtithe leasmhara ach níl aon toradh le tuairisciú fós,” a dúirt Roinn na Gaeltachta i ráiteas ar an Aoine.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cé go gcuireann an Stát airgead ghearrthéarmach ar fáil do chuid de na ceanneagraíochtaí, is leis an gcroímhaoiniú a luíonn an fhadhb."},"display_date":"2025-03-30T23:30:00Z","headlines":{"basic":"‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4","auth":{"1":"3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"FVBDXNCCHFAYFPDKKJ2ALOWHNU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/","content_elements":[{"_id":"5EULIWQMAZBLRJNYUVRQ5KC4UQ","additional_properties":{"_id":1742558338765},"content":"Feicim go bhfuil sé i gceist ag an Roinn Oideachais scrúdú cainte sa Bhéarla a thabhairt isteach san Ardteistiméireacht faoin mbliain 2027. Caithfidh gur mór an spraoi a bheidh ansin. Cad is brí le deaBhéarla? Conas a chuirfear caint an lae suas is anuas le briathra binne RTÉ? An mbeidh buntáiste ag daoine a bhfuil gutaí tachtaithe an Dart acu seachas na daltaí a bhfuil caint leamh lár na tíre acu? Cad a tharlóidh don té a bhfuil iarsma den Chilltartnanachas fós fágtha ina scóig versus an dalta a bhfuil a chuid cainte breac le Meiriceánachas teilifíse?","type":"text"},{"_id":"GCTHSQTPDNABZHZPFBMFCFKTHA","additional_properties":{"_id":1742558338766},"content":"Is gairid anois go mbeadh scrúduithe cainte na bliana seo ar siúl sna nua-theangacha, mar a thugtar orthu, agus sa Ghaeilge féin a meastar nach nua-theanga í. D’fhás an deighilt sin nuair a bhí an Laidin i réim cé nár smaoinigh aon duine lena linn sin ar scrúdú cainte a dhéanamh inti.","type":"text"},{"_id":"IPAB55OEOND7HFITA645X3APPI","additional_properties":{"_id":1742558338767},"content":"Samhlaigh:","type":"text"},{"_id":"C3JBAKAF75ANBLW5SV54XSJQ5A","additional_properties":{"_id":1742558338768},"content":"‘Salve, quid est nomen tuum?’ (Dia duit, cén t-ainm atá ort?)","type":"text"},{"_id":"SU2ZN5TFMZETDHX6H23TP47YEI","additional_properties":{"_id":1742558338769},"content":"‘Alan est nomen meum?’ (Is é Alan m’ainm?)","type":"text"},{"_id":"APJLOBS47RDHPJ7VI2N24USRA4","additional_properties":{"_id":1742558338770},"content":"‘Et ubi habitas?’ (Agus cá bhfuil cónaí ort?)","type":"text"},{"_id":"FYUSIYOJ3FAANETZHSD6OEZ2WU","additional_properties":{"_id":1742558338771},"content":"Is dócha go mbeadh ort rud éigin ar nós ‘I villa deas beag in aice leis an gColaseam’ nó rud éigin mar sin a rá. Ina choinne sin thall, ní raibh sé i gceist riamh go mbeadh sí á labhairt againn mura dtiocfadh ann don taisteal ama. Sa chás sin, b’fhéidir comhrá breá léannta a bheith agat le Caesar mar gheall ar na Ceiltigh a mharaigh sé, nó a fhiafraí de Chicearó cén fáth a raibh sé chomh leamh fadálach mórghaoitheach sin.","type":"text"},{"_id":"HZME6FH3GREEXDC6HKTSS5IFYI","additional_properties":{"_id":1742558338772},"content":"Ní mar sin don Ghaeilge, áfach. Is mó sin dalta nó mac léinn a thiocfadh os do chomhair nach mbeadh in ann na gnáthshearmanais a chomhlíonadh ach a mbeadh stair a bhaile dúchais ar eolas go paiteanta aige le súil is go dtarraingeofaí aníos é.","type":"text"},{"_id":"OUKMHF4VWNDZZOTXFXSBGYE2HQ","additional_properties":{"_id":1742558338773},"content":"Agus is mó eile fós an dalta a thiocfadh faoi bhráid an chúistiúnaí gléasta i ngeansaí chontae nó chumainn réidh ullamh le gach ceist dá bhféadfadh a fhreagairt ar leagadh na súl. Cleas eile ba ea teacht le plástar ar uillinn, nó níos fearr fós ar mhaidí croise. Tá bobghaistí sa mhéid sin, áfach.","type":"text"},{"_id":"YIDQGYARHJGQLDTVGHVUVANTKQ","additional_properties":{"_id":1742558338774},"content":"Is cuimhin liom mac léinn dá shórt a mhínigh go raibh sí ar na maidí croise toisc go raibh timpiste rothair aici ‘mar gur theip ar na coiscíní.’","type":"text"},{"_id":"FY5LGFVWDNF6NHNMKAGPO4TKI4","additional_properties":{"_id":1742558338775},"content":"Ar éigean go mbeidh na fadhbanna sin sa scrúdú Béarla, ach ní bheadh a fhios agat. Is í an deacracht is mó a fheicimse anois ná go dtiocfaidh méadú as cuimse ar mhúinteoirí deaslabhra agus go dtabharfar le tuiscint go bhfuil blas cainte amháin ‘níos fearr’ ná ceann eile.","type":"text"},{"_id":"RA77BMLRLVABNOUE2NVMHW2FO4","additional_properties":{"_id":1742558338776},"content":"Bhí a leithéid againne sa bhunscoil agus de chúram uirthi drochbhlas caol álainn chathair Chorcaí a dhíbirt as béala na ndaltaí ar eagla go gcamfadh sé a gcuid fiacla. Cleachtadh amháin a bhí againn ná frása ar nós ‘turty tree tousand tistles and torns’ a rá i gceart, gach ‘th’ le seiliú amach gan cháim.","type":"text"},{"_id":"NBSMKH7NURHMJKDKAGF3O5KMQA","additional_properties":{"_id":1742558338777},"content":"Fadhb níos measa a bheidh acu leis an ngramadach féin. Buaileadh roinnt rialacha a chum gramadóirí san 18ú haois isteach in aigne agus i gcluasa na nglúnta de pháistí scoile, amhail is go raibh siad ‘ceart’. Ceann acu is ea an diúltach dúbailte ar an míthuiscint gur matamaitic is ea teanga, nuair ba threise nó béim nó daingniú nó cur-i- bhfeidhm a bhí riamh ann sa Bhéarla.","type":"text"},{"_id":"BWKOB5C6ZVFGTDQGZCBOK2FVOY","additional_properties":{"_id":1742558338778},"content":"Bhí mearbhall orm an chéad uair gur airíos an t-amhrán ‘The Wild Rover’ lena ‘No nay never no nay never no more!’ mar b’éigean dom na míreanna diúltacha a chomhaireamh féachaint an dearfach a bhí siad mar thátal.","type":"text"},{"_id":"HJ6R54VYFVEMBNDWYJUPQ6BWX4","additional_properties":{"_id":1742558338779},"content":"Is iontach mar a éiríonn leis an gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta teacht ar shlite le breis struis a chur ar dhaltaí… agus ar mhúinteoirí.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is gairid anois go mbeadh scrúduithe cainte na bliana seo ar siúl sna nua-theangacha, mar a thugtar orthu, agus sa Ghaeilge féin a meastar nach nua-theanga í."},"display_date":"2025-03-24T02:00:00Z","headlines":{"basic":"An chaint á meas","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ","auth":{"1":"97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5O6DO7J4CVBEHDNKBT5TM35U3E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/","content_elements":[{"_id":"QWRE2ID4EFEIRJOYSGX7ML3UZI","additional_properties":{"_id":1742553744377},"content":"Foclóir: Fabhalscéal - fable; ceoldráma - opera; Curfá Crónáin - Humming Chorus; oifigeach cabhlaigh - naval officer; bean choimhdeachta - Lady-in-waiting (maid); scriosta - devastated; púicín - blindfold; smachtú comhéigneach - coercive control; fuath ban - misogyny; nach mbeidh gar ná gaobhar - no one will come close to; thar insint scéil - beyond description.","type":"text"},{"_id":"7ENGM37NANFV7CGJABRFBU3OWQ","additional_properties":{},"content":"Trí ghníomh atá i gceoldráma clúiteach Giacomo Puccini agus é bunaithe ar dhráma aon-ghníomh David Belasco ‘Madame Butterfly: A Tragedy of Japan’.","type":"text"},{"_id":"EGNAAOHV2ZESFIK6IUAK44DGEQ","additional_properties":{},"content":"Ní raibh ach dhá ghníomh sa chéad leagan a chum Puccini. Léiríodh sin den chéad uair in La Scala, Milan, i mí Feabhra 1904. Ach níor éirigh go maith leis an léiriú agus d’athscríobh sé an ceoldráma ag cur gníomh breise leis.","type":"text"},{"_id":"S76DMR4KBRBRJITNAQJUZGH7JM","additional_properties":{},"content":"Sa leagan nua chuir sé an ‘Curfá Crónáin’- atá go hálainn - idir an dara agus an tríú gníomh agus rinne an méid seo deimhin de go raibh an-rath go deo ar an gceoldráma nuair a léiríodh sa Teatro Grande in Brescia é i mBealtaine 1904.","type":"text"},{"_id":"55JIFDWFQZDPDJY6SSGRZU3W5Y","additional_properties":{},"content":"Baineann an scéal le hoifigeach cabhlaigh, Leifteanant Pinkerton, a phósann cailín Géisha cúig bliana déag d’aois, Cio-Cio-San (Madama Butterfly), i bport Nagasaki na Seapáine. Ní bhíonn sé riamh ar intinn aige í a phósadh i ndáiríre, mar go bhfuil i gceist aige filleadh abhaile go Meiriceá agus bean Mheiriceánach a roghnú. ","type":"text"},{"_id":"TDPIWJALZ5BYTHYMNKUBRTA3AU","additional_properties":{},"content":"Faraor, tá Cio-Cio-San i ngrá leis agus creideann sise go bhfanfaidh sé léi. Ar an ábhar seo iompaíonn sí ina Críostaí, rud a tharraingíonn drochmheas a huncail (atá ina bhonze nó sagart Búdaíoch) uirthi, ní áirím drochmheas a muintire. Díreach tar éis dóibh pósadh, filleann Pinkerton ar Mheiriceá. ","type":"text"},{"_id":"7PMKLBIMOZD7TPMFJ6Q6HNBZFA","additional_properties":{},"content":"Trí bliana ina dhiaidh sin tá Cio-Cio-San fós ag feitheamh le Pinkerton cé go ndeir a bean choimhdeachta Suzuki go mion minic nach bhfuil ar intinn aige filleadh. Fiú nuair a dhéantar cleamhnas nua do Cio-Cio-San, ní ghéilleann sí mar go gcreideann sí fós go bhfuil Pinkerton i ngrá léi agus go bhfillfidh sé.","type":"text"},{"_id":"DVSPCUI6PNGG7FJ6ZNAFGBTNCQ","additional_properties":{},"content":"Ansin bíonn scéal ag an gconsal Meiriceánach go bhfuil Pinkerton ag filleadh ar Nagasaki. Insíonn sé an méid seo do Cio-Cio-San. Ach ní bhíonn de mhisneach aige a insint di freisin go bhfuil Pinkerton pósta agus go bhfuil a bhean chéile Mheiriceánach Kate, ina theannta. Tá sé seo níos deacra fós mar go bhfuil Cio-Cio-San chomh tógtha sin lena fhilleadh, agus de bharr go bhfuil mac óg aici a rugadh tar éis do Phinkerton imeacht trí bliana roimhe sin.","type":"text"},{"_id":"DQJNKPO6HZDKVIKEJNHZCD6NKM","additional_properties":{},"content":"Iarrann sí ar an gconsal an méid seo a chur in iúl do Phinkerton. Agus í ag féachaint anuas ón gcnoc, feiceann Cio-Cio-San long Phinkerton ag teacht chun cuain. Ullmhaíonn sí féin agus Suzuki dó agus titeann an páiste ina chodladh. Fanann sí féin ina dúiseacht an oíche go léir ag tnúth lena theacht.","type":"text"},{"_id":"MMOHUHZQJNA6HCLYZ365C4AJT4","additional_properties":{},"content":"An mhaidin dár gcionn, fad a chodlaíonn Cio-Cio-San, tagann Pinkerton ar an láthair lena bhean chéile nua, Kate. Tá sise sásta an páiste a thógáil. Ní féidir le Pinkerton aghaidh a thabhairt ar Cio-Cio-San agus ligeann sé don chonsal an scéal a insint di. Cé go bhfuil sí scriosta, tá sí sásta an páiste a thabhairt suas má bhíonn Pinkerton sásta bualadh léi. Ansin éiríonn sí go ciúin, cuireann sí púicín ar a mac óg agus sánn sí í féin. ","type":"text"},{"_id":"XJW527VINRC5NBOFAG7VU4XE7U","additional_properties":{},"content":"Tagann Pinkerton isteach de ruathar ansin ach tá sé ródhéanach chun í a shábháil. Ní féidir a shéanadh gurbh í an t-amhránaí Maria Callas ab fhearr a chruthaigh páirt Cio-Cio-San i gceoldráma Phuccini agus go raibh a leagan den amhrán Un Bel Di thar insint scéil. ","type":"text"},{"_id":"DA2JAD4USVBGXJR6JE74ZZYP2M","additional_properties":{},"content":"San aria álainn seo feicimid an bhean óg ag feitheamh le Pinkerton, í ag súil le Dia go dtiocfadh sé chuici aníos an cnoc. ","type":"text"},{"_id":"RRC7C2Y5HNAO3IZK4S7M7QYOVY","additional_properties":{},"content":"Tá an crescendo de dhóchas gan fíorú an-chorraitheach go deo, bíodh is go raibh saol chomh tragóideach is a bhí ag Callas féin.","type":"text"},{"_id":"APQ5SXB5FJGELFITYNO4ZMK2EA","additional_properties":{},"content":"Nuair a chuir Puccini peann le pár chun Madama Butterfly a scríobh, ba mhinic go raibh steiréitíopaí ciníocha in úsáid. Bhí ról lárnach acu i gcothabháil an choilíneachais. Cé nár éalaigh Madama Butterfly ón nós sin sa léiriú a tugadh ar chultúr na Seapáine, d’fhéadfaí a rá go bhfuil féith frith-impiriúlach sa saothar. ","type":"text"},{"_id":"SFLYFBOUKFFCRDKLFBYL6XNHWY","additional_properties":{},"content":"Léirítear, trí iompar Phinkerton, an chaoi a chaití le pobail allúracha ag an am. Ar na saolta seo, chuirfí an dlí ar Phinkerton as mí-úsáid leanaí. ","type":"text"},{"_id":"V5XFVFOTKNDLVOH3O5YVEQ6SUA","additional_properties":{},"content":"Tá an drochíde a thugann sé do Cio-Cio-San níos tráthúla ná riamh nuair a fheicimid an drochúsáid uafásach a thugtar do mhná. Bhainfeadh dínit Gisèle Pelicot na deora as an duine is crua agus í ag imeacht ó Theach na Cúirte, tar éis do lucht a héignithe a bheith daortha chun téarmaí príosúin. ","type":"text"},{"_id":"4YGSJ56JVRGAZIYNGFBV2P2OCM","additional_properties":{},"content":"Tá mná thíos leis gach uile lá. Tá na tuairiscí drochúsáide ró-líonmhar ar fad agus is cosúil go bhfuil fuath do mhná ag dul i méid in aghaidh an lae. Tuairiscítear go minic gur sáthadh agus gur maraíodh bean eile, agus sna cúirteanna, tugtar fianaise faoi smachtú comhéigneach. Sin gan trácht ar ghréasáin de thionchairí idirlín conspóideacha ar nós Andrew Tate. ","type":"text"},{"_id":"FH5VGVPE6FFRDHTAVAWEDGC5XY","additional_properties":{},"content":"Cuimhnímid freisin ar dhaoine mar Aisling Murphy agus Natasha O’Brien: ‘Dhá bhuille chun í a leagan, dhá bhuille eile chun í a chur gan aithne gan urlabhra’; gan trácht ar go leor eile. Tá sé ríthábhachtach go labhródh fir mhaithe amach, fir a bhfuil meas acu ar mhná agus atá sásta aghaidh a thabhairt ar ‘fhireannacht nimhneach’ agus ar an tráma a chruthaítear dá bharr. ","type":"text"},{"_id":"KFFIISUEYZFBXPREMEBM5H77FU","additional_properties":{},"content":"Maidir le Maria Callas, ghlac Angelina Jolie páirt an amhránaí le déanaí sa scannán dar teideal ‘Maria’ atá bunaithe ar an tseachtain dheireanach i saol Challas sa bhliain 1977. Ní nach ionadh, déantar dubáil ar amhránaíocht Challas ach is léir nach mbeidh gar ná gaobhar ag duine ar bith riamh ar Mharia mar amhránaí. Nuair a chan sí Casta Diva le Bellini in Opera Pháras sa bhliain 1958 bhí na deora léi fad a sheas an lucht féachana á moladh. ","type":"text"},{"_id":"YJQ56R533RA3TOAM6VB6OELQAE","additional_properties":{},"content":"A bhuí leis an teicneolaíocht agus leis an Idirlíon, is féidir linn Un Bel Di agus An Curfá Crónáin a chloisteáil ina steillbheatha nuair a fhanann Cio-Cio-San ina dúiseacht an oíche go léir ag feitheamh go soineanta le filleadh Phinkerton.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Declan Collinge"}]},"description":{"basic":"Tá ceoldráma clúiteach Giacomo Puccini bunaithe ar shaothar David Belasco 'Madame Butterfly: A Tragedy of Japan'"},"display_date":"2025-03-24T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Madama Butterfly: fabhalscéal don ré seo?","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU","auth":{"1":"c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"7QVML5X3UFDBROLQUFNDC4JERA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/","content_elements":[{"_id":"W7PIWD23FZFQBBVLERHYNY7ZYM","additional_properties":{"_id":1741956630914},"content":"Bhí sioscadh is trí chéile sa Dáil le déanaí toisc go ndúirt an Taoiseach gur ‘ag insint bréaga’ a bhí Mary Lou. De réir nós imeachtaí na Dála níl cead bréaga a chur i leith duine eile sa seomra, nó ar shleasa an tseomra féin. Tá liosta d’fhocail is de mhaslaí a bhfuil teir orthu a úsáid, a bhfuil focail áille ar nós ‘scumbag’ agus ‘corner boy’ ina measc.","type":"text"},{"_id":"6DRVXP4ERNA6NABWK3DQLZLOZ4","additional_properties":{"_id":1741956630915},"content":"Fágann sin deacracht sa chás is go mbeadh aon phlé ar an litríocht in aon cheann de sheomraí an Oireachtais, óir cad a dhéanfaí dá luafaí an focal ‘yahoo’ a chum Swift ach a bhfuil bac air i ndíospóireacht iomchuí. Tá ‘Bligeard Sráide’ ar leabhar suaitheantasach filíochta le Michael Davitt agus ar dócha gurb é an nath is gaire atá againn do ‘corner boy’ sa Ghaeilge. Chaithfí a bheith cúramach conas a luafaí é sa chás neamhdhóchúil go luafaí filíocht ar chor ar bith ar urláir ár dtithe rialtais.","type":"text"},{"_id":"7L3EDDKGYVB7XL5MY4YYSNT7PM","additional_properties":{"_id":1741956630916},"content":"Is é an bac atá ar na focail áirithe seo a chuireann sceimhle ar dháoine ná gur ‘caint neamhphairliminteach’ iad. Ní fios cad as a dtáinig an tuiscint seo ach ní as traidisiún pairliminteach na Gaeilge í.","type":"text"},{"_id":"Z6SLA2QBINDKTK4NJABWNXVJNE","additional_properties":{"_id":1741956630917},"content":"Sna pairlimintí móra atá againn inár litríocht féinig is beag den ‘chaint phairliminteach’ atá iontu. Dá labhrófaí mar a labhair Mathún Mórthónach nó Giolla Bréige Ó Braimpléisce nó Sir Domhnall Ó Plobarnáin nó Seán Séideánach Ó Smutacháin in Pairlement Chloinne Tomáis, an aoir iontach sin orainn féin ón 17ú haois, ní fada go gcuirfí corc iontu. Cé nach bhfuil a n-amhlachas céanna de chaint neamhiomchuí in Parliament na mBan, ní sampla maith de chaint phairliminteach í ach oiread; agus is neamhphairlimintí go mór gach a ndeir Síomón Smólsmáca agus Domhnall ‘Seag é’ Ó Raithile agus Piaras Prineanta Mac Torpacháin agus Tadhg ‘Tit ar Toll’ Ó Preicealláin gan ach an chuid is neamháiféisí de phearsana Párliment na bhFíodóirí san 19ú haois a áireamh. Tá trí chéad bliain de chaint neamhphairliminteach álainn na hÉireann againn iontu sin.","type":"text"},{"_id":"WESPUJDWARCALEUC2KJYKXJIQA","additional_properties":{"_id":1741956630918},"content":"Go deimhin, is deacair teacht ar leaganacha Béarla de chuid de na maslaí is binne agus is fileata a bhfuil fáil orthu sa Ghaeilge. Is cinnte go bhfuil gach saghas duine díobh sa Dáil i gcónaí. Ní minic a bhím ag féachaint ar ná ag éisteacht leis na díospóireachtaí Dála mar is é beatha dhuine a thoil, ach níl aon dul agam ach ar a laghad claibseach agus gaotaire agus meigeadán nó beirt, nó triúr, a chloisint ó fhána an rialtais. Táid siúd ann, leis, atá róleisciúil le teacht isteach sa teach iad féin, liairnaí díomhaoine agus liopastáin agus seilmideálaithe, ach is dócha nach bhféadfaí iad a mhaslú toisc nach mbeadh siad ann.","type":"text"},{"_id":"2KWFFAGA75ELRO2OQEI52OZF3Q","additional_properties":{"_id":1741956630919},"content":"Is fíor go bhfuil an bearrthachán agus an badhbaire agus an sceanadóir dulta in éag toisc go mbíonn a bhformhór ar a dteileafóin phóca le linn na cainte, ach ní fhágann sin nach bhfuil an gleacaí milis sleamhain agus an cúigleálaí ciúin agus an sliúdrálaí slabach ina measc i gcónaí.","type":"text"},{"_id":"5ZUHQWUWAJGPNBOIJHUQN3A5PI","additional_properties":{"_id":1741956630920},"content":"Nár bhreá leat go gcuirfí le spraoi na Dála ach priocsmut beag éigin ag éirí ina sheasamh ag fiafraí: ‘Ar mhiste leis an Aire bodhránach, an scrúile searbh sin, an sruimile sramach saothartach sin, an súmaire draoibe a d’fhás aníos i bpoll caca na hÉireann, ar mhiste leis a chonablach goirgeach a shuathadh uair amháin d’fhonn aghaidh a thabhairt ar an gceist nár fhreagair sé ón tóirse gaoithe thall, nó an amhlaidh go mbeidh sé ina chaibirlín cnagbheirthe choíche agus ina ghruamaire gránna go deo?’","type":"text"},{"_id":"XCOB34EEAJECTPSNQD5KQ2SY44","additional_properties":{"_id":1741956630921},"content":"Beag an seans. Táimid róbhéasach ar fad. B’fhéidir gur cheart dár gcuid pairliminteoirí smut dár litríocht féin a léamh seachas a bheith ag lúitéis roimh ‘mháthair na bpairlimintí’, mar dhea, dar leo.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is deacair teacht ar leaganacha Béarla de chuid de na maslaí is binne agus is fileata a bhfuil fáil orthu sa Ghaeilge."},"display_date":"2025-03-17T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Caint neamhphairliminteach ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA","auth":{"1":"cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"N2MPRSE46ZFTPL2QKVP6DPTTXQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/","content_elements":[{"_id":"6L2C34VO2VFDNK6NYVMINYS3X4","additional_properties":{"_id":1741947574081},"content":"FOCLÓIR: Maithe agus móruaisle na tíre – all and sundry; atá i gcéin agus i gcongar- who are far and near; baile fearainn – townlands; fearann cainte – parcel of speech; cartlannaithe - archivists; taifeadtaí - recordings; a thras-scríobh - to transcribe; óráid - speech.","type":"text"},{"_id":"DHNO7VRBJJDX3FSYBGCE6DOIJI","additional_properties":{"_id":1742206205734},"content":"‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar. Is mór an gliondar agus an mheidhir atá ar mo chroí anocht a bheith ar mo chumas labhairt ar an gcraobhscaoileachán so, ná raibh coinne ar bith agam go dtiocfadh an lá go deo go gcluinfí glór binn mo ghutha i dteanga ghrámhar Gael, ag gluaiseacht ó bhaile go baile, ar shreangaibh ndúintintreacha.”","type":"text"},{"_id":"IVSS6PJOZJHHVGJA5ANENPCMQY","additional_properties":{"_id":1742206205735},"content":"“Dá bhrí san labhróidh mé libh sa teanga ársa a labhair Pádraig Naofa do thug solas na Fírinne chughainn, an teanga chéanna san go bhfuil bród orm anocht gur fhan sí beo againn ainneoin na géarleanúna, saor ó cheo.”","type":"text"},{"_id":"KA3DDKB3UZC73FWIVNQ7IXSKYM","additional_properties":{"_id":1742206205736},"content":"Sin guth Mhíchíl Uí Ghaoithín, mac leis an scéalaí Peig Sayers, agus é á thaifead do chraolachán raidió in 1947.","type":"text"},{"_id":"DEFDYKECDZARFIVHXQT6TCK5XQ","additional_properties":{"_id":1742206205737},"content":"Amhail mar a chuirtí tús tráth le hóráid fhoirmeálta nó le haitheasc poiblí, chuir Ó Gaoithín tús ardréimeach leis an dreas breá cainte seo atá ar fáil go poiblí anois.","type":"text"},{"_id":"VZPUOXBXXFDRFDVDUALCME566Q","additional_properties":{"_id":1742206205738},"content":"Is mar chuid den tionscadal nua Canúintí na Gaeilge (<a href=\"http://canuint.ie/\" target=\"_blank\">canuint.ie</a>), suíomh a thugann léargas ar shaibhreas agus ar chanúintí réigiúnacha na Gaeilge, atá guth Uí Ghaoithín agus suas is anuas le 200 taifeadadh eile ó dhá chontae dhéag ar fáil den chéad uair.","type":"text"},{"_id":"NDIONCJH3FGL7JXDXE6EOGYJMU","additional_properties":{"_id":1742206205739},"content":"Cé gur bunaíodh 2RN (réamhtheachtaí Raidió Éireann) i bhfad sula rinneadh an taifead sin, is léir go raibh urraim ag daoine don mhodh cumarsáide seo, rud b’fhéidir a mhíníonn an chúis gur ghlac Ó Gaoithín glór foirmeálta an t-óráidí air féin. Comhthionscadal bliana idir Scoil na Gaeilge in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath (DCU) agus Cartlann RTÉ é seo atá anois ina fhoinse luachmhar eolais ar chanúintí agus ar fhoghraíocht na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BXPIZGKQBZEC3MB6L4ZTMWP5BI","additional_properties":{"_id":1742206205740},"content":"De réir an Dr Úna Bhreathnach, Ollamh Cúnta in DCU, díríodh ar thaifeadtaí a bhailiú ó cheantair Ghaeltachta, bhreac-Ghaeltachta agus iar-Ghaeltachta, chun léargas a thabhairt ar shaibhreas agus ar éagsúlacht na gcanúintí.","type":"text"},{"_id":"OQWDJRAJL5D3ZLJUZPOLG6FWYI","additional_properties":{"_id":1742206205741},"content":"“Bíonn muid i gcónaí ag caint ar chanúintí agus go bhfuil trí chanúint ann – canúint an tuaisceart agus an deiscirt agus canúint Chonnachta ach i ndáiríre, níl sé chomh simplí leis sin. Tá go leor leor mionchanúintí ann ach níl trácht orthu sna téacsleabhair,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"I5AWZEPGOJH53JHOBPSXKSVTS4","additional_properties":{"_id":1742206205742},"content":"Is féidir anois focal amháin ar nós ‘acu’ a chuardach agus na leaganacha difriúla a fheiceáil ó bhaile fearainn go baile fearainn, ag tabhairt léargas níos doimhne ar an saibhreas teanga ná mar atá in aon áit eile ar líne.","type":"text"},{"_id":"OGN4LHLIHBDAHPWFYOQIEV26PY","additional_properties":{"_id":1742206205743},"content":"I measc na nguthanna eile atá le cloisteáil tá leithéidí Peig Sayers, Colm Ó Caoidheáin agus Micí Sheáin Néill Ó Baoill. Tá scoth na Gaeilge le cloisteáil freisin ó chainteoirí as dúichí iar-Ghaeltachta ar nós Mhíchíl Uí Mhaoldhomhnaigh as Tiobraid Árann, Maggie McGiff as oirthear Mhaigh Eo agus ó Jeáin Nic Ruairí as Tír Eoghain.","type":"text"},{"_id":"VM65NWT7FVFS7MT7T25563KBKU","additional_properties":{"_id":1742206205744},"content":"Seanfhir is mó a bhí á dtaifeadadh ag an am, mar ba iadsan a measadh a bhí ag iompar an bhéaloidis agus an tseanchais.","type":"text"},{"_id":"A5U7D2F4ANA4DE4CYRHOHPA3AY","additional_properties":{"_id":1742206205745},"content":"“Bhí fíorbheagán ban sa bhailiúchán. Aon uair a bhí an deis ann, d’úsáid muid guth ban, leis an gcéatadán sin a ardú,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QGSIVKXRKZFGTPM6TWKTSPC7IM","additional_properties":{"_id":1742206205746},"content":"Cé nach bhfuil mórán páistí sa mbailiúchán, tá taifead gleoite ina measc a rinneadh in 1957 de bhuachaill ceithre bliana d’aois ó Bhaile Átha Cliath agus é ar saoire i nGaeltacht Mhaigh Eo, mar léiriú ar ghuth páiste sa chnuasach.","type":"text"},{"_id":"F6KQ2QAUYRFEZNDWNHMDCPTLIE","additional_properties":{"_id":1742206205747},"content":"“Bhí sé deacair teacht ar pháistí ach cheap muid go mbeadh sé tábhachtach a nglórtha siúd a chloisteáil freisin.”","type":"text"},{"_id":"KP32EN7I6VEIDKLYBSDWZUWSBY","additional_properties":{"_id":1742206205748},"content":"Cuireadh tús leis an obair ar <a href=\"http://xn--canint-rya.ie/\" target=\"_blank\">canúint.ie</a> i mí an Mhárta 2024 agus lean an obair ar feadh bliana. “Chuir [cartlannaithe RTÉ] go leor comhairle orainn mar, i gcás go leor de na ríleanna seo, ní raibh mórán eolais orthu,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"5XNPJUO7ZBBKNHB74AOWQLH7NY","additional_properties":{"_id":1742206205749},"content":"“Bhí muid ag iarraidh ábhar a bhí ar chaighdeán ard fuaime agus spéise ó thaobh cúrsaí teangeolaíochta de a úsáid [ach] mura bhfuil na meitashonraí sin ann, bíonn sé an-deacair teacht ar an ábhar.”","type":"text"},{"_id":"4UCVK2PD2RG2BIA2COKWYR4ZVQ","additional_properties":{"_id":1742206205750},"content":"Baineadh úsáid as bogearraí chun na taifeadtaí a thras-scríobh agus a chaighdeánú. Tá an t-ábhar leagtha amach ar léarscáil idirghníomhach, agus nuair a sheinntear na taifeadtaí, lastar na focail de réir mar a deirtear iad, rud a chuideoidh leis an úsáideoir an comhrá a leanúint.","type":"text"},{"_id":"4YXM2D3VHJFFTHO4VLCNYLNSTY","additional_properties":{"_id":1742206205751},"content":"An Dr Andrea Palandri agus an teicneolaí teanga agus ailtire faisnéise Michal Mechura, beirt chainteoirí Gaeilge atá ag obair le Gaois in DCU, a rinne formhór na hoibre. Chuidigh cainteoirí ó dhúchas freisin chun cuid den tras-scríobh a dhéanamh. Ach ní mar a chéile a chloiseann daoine an fhoghraíocht dar ndóigh – bíonn tuairimí éagsúla ag daoine ag brath ar an tuiscint atá acu ar an gcanúint áirithe sin.","type":"text"},{"_id":"VKTFFTZKRFBKHFX7NM2CONLUFI","additional_properties":{"_id":1742206205752},"content":"Tá súil ag an Dr Bhreathnach, mar sin, go reáchtálfar meitheal oibre tras-scríobh i mbliana chun go mbeidh deis cur lena bhfuil déanta go dtí seo.","type":"text"},{"_id":"H5NPLW4NUJCU7OWK3Q2RZBMOWU","additional_properties":{"_id":1742206205753},"content":"“Má tá tuiscint agat ar an gcanúint, tá tú leathbealach ann, agus sin é an fáth gur mhaith linn daoine a mhealladh isteach le cuidiú leis an obair,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"LVZXEIOACFBTTFRAWRSQKQOXWE","additional_properties":{"_id":1742206205754},"content":"Tá an bunachar seo luachmhar ní hamháin don staidéar ar chúrsaí canúna agus foghraíochta, ach mar chartlann bheo de stór focal atá ag imeacht as úsáid.","type":"text"},{"_id":"EFCWSF4F5RAGHO6KXEPYM7AASU","additional_properties":{"_id":1742206205755},"content":"Le céad bliain anuas, tá claochlú tagtha ar shaol na tuaithe in Éirinn - ó fheilméireacht go hiascaireacht - agus cailleadh mórán den fhoclóir saibhir a bhain leo.","type":"text"},{"_id":"ZKLPKH6SORHQXOKZR4NHJ4K4Z4","additional_properties":{"_id":1742206205756},"content":"“Tá na fearainn chainte atá in úsáid thar a bheith spéisiúil,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QJEYUS7Y5BASNDZXVU2TVXB3NY","additional_properties":{"_id":1742206205757},"content":"“Tá daoine ag caint ar a bheith ag obair i Meiriceá sna 1920idí, ar shaol an imirce agus ar shaol na feirmeoireachta ar ndóigh freisin. Tá daoine ag caint faoin gcladach, faoi mhargaí éisc agus an cineál sin ruda. Tá an saibhreas sin ann agus ar ndóigh tá caighdeán [na Gaeilge] go hiontach. Tá sé an-tábhachtach caighdeán maith a bheith ann don Ghaeilge agus é a leanúint, ach tá na canúintí chomh tábhachtach céanna agus ansin tá an saibhreas sin ar fad ann.”","type":"text"},{"_id":"2C5WQVASPNATVOP7PY4KNL23ME","additional_properties":{"_id":1742206205758},"content":"Tá súil ag an Dr Bhreathnach go gcuirfear leis an stór ábhar amach anseo agus táthar ar thóir maoinithe chun é sin a dhéanamh. “Ba mhaith linn go mór Béarla na hÉireann a chur leis, teanga an Lucht Siúil agus b’fhéidir Ultais freisin.","type":"text"},{"_id":"DAEMOZSF35HAPNHXCIA4SJ4AZ4","additional_properties":{"_id":1742206205759},"content":"“Samhlaidh sin, bheadh sé go hálainn iad ar fad a bheith ar an aon léarscáil amháin agus d’fhéadfá breathnú ar na nascanna idir na teangacha, an chaoi go raibh siad uilig ag imirt tionchar ar a chéile. Níl an t-airgead sin ann fós ach tá muid tar éis cur isteach ar mhaoiniú leis an scéim Shared Island.”","type":"text"},{"_id":"LFASCD2DTRDNDKODC5HLEPNN7A","additional_properties":{"_id":1742206205760},"content":"Ach idir an dá linn, beifear ag cur leis ó chartlann RTÉ. “Tá go leor bailiúchán ann ach níl siad ar fáil go héasca. Tá súil againn bailiúchán Doegen atá ag an Acadamh Ríoga a nascadh leis. Tá go leor ábhar mar sin a shíleann muid ar cheart dó a bheith ar fáil ar bhonn i bhfad níos poiblí,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"6ZJXS54XNZE77HW32VPBWNTBAA","additional_properties":{"_id":1742206205761},"content":"Ag filleadh ar dhreas cainte Uí Ghaoithín arís, b’fhéidir go raibh sé ródhóchasach sa mhéid a dúirt sé, ach is féidir a bheith geall agus cinnte go gcuirfeadh sé fáilte roimh iarracht mar seo chun canúintí na Gaeilge a chaomhnú:","type":"text"},{"_id":"PSUFSNHNEFE4JMWE3GGQQDC2MA","additional_properties":{"_id":1742206205762},"content":"“Ná bíodh mearbhall oraibh, a mhuintir na hÉireann, tá an lá ag teacht agus ní fada uainn anois é le cúnamh Dé go mbeidh ár dteanga ársa arís faoi mheas á cleachtadh ag óg agus ag aosta in Inis aoibhinn Éilge, faoi mar do bhí le linn bhur sinsear a bheith in ardréim i bhfearannaibh fódghlasa na hÉireann.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tugann Canúintí na Gaeilge (canuint.ie) léargas ar shaibhreas agus ar chanúintí réigiúnacha na Gaeilge"},"display_date":"2025-03-17T01:55:00Z","headlines":{"basic":"‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar...’ ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU","auth":{"1":"d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"O3TJ3BNHNREIBLHXAUOHGNBPCI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/","content_elements":[{"_id":"PKRA3H6PJNF7HO2J22JZHN2UMI","additional_properties":{"_id":1741348070222},"content":"FOCLÓIR: Ionadh – surprise; taithí – experience; díbríodh an Ghaeilge – Irish was expelled; slánaitheoir – saviour; imeallú – marginalisation; imeaglú – intimidation; próiseas earcaíochta – hiring process; ríthábhachtach – all-important.","type":"text"},{"_id":"GUFYCCLICRE75NDHL2RQEOKQHY","additional_properties":{"_id":1741533369251},"content":"Bhí ríméad, agus b’fhéidir ionadh nach beag, ar go leor i bpobal na Gaeilge an tseachtain seo caite nuair a fógraíodh go raibh tús á chur ar deireadh le próiseas ceapacháin don Choimisinéir Gaeilge ó thuaidh.","type":"text"},{"_id":"VGQ7J5OBZ5BSXBTDZSUAT7WAWY","additional_properties":{"_id":1741533369252},"content":"Trí bliana ó shin a gealladh go gcruthófaí an ról faoin Acht Féiniúlachta agus Teanga (Tuaisceart Éireann). Thug an t-acht stádas oifigiúil don Ghaeilge agus don Ultais agus bhí Coimisinéirí Teanga le ceapadh, chomh maith le go leor eile.","type":"text"},{"_id":"SCMAKRIV5FGHRBBF2DQLGBERVY","additional_properties":{"_id":1741533369253},"content":"Cé gur fáiltíodh roimh an reachtaíocht seo nuair a ritheadh í in Westminster in 2022, ba bheag iarracht a rinneadh san am ó shin chun forálacha na reachtaíochta a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"NIYZPYS6HJF4HG6QWR7WXHHT6M","additional_properties":{"_id":1741533369254},"content":"Cáineadh dréachtchlár oibre Fheidhmeannas Stormont nuair a foilsíodh é anuraidh de bharr nach raibh aon tagairt don Ghaeilge ann agus, nuair a d’fhoilsigh Céad-Aire an Tuaiscirt Michelle O’Neill agus an Leas-Chéad-Aire Emma Little-Pengelly an Clár Rialtais nua 2024-27 an tseachtain seo caite, ní raibh aon tagairt ann don Ghaelscolaíocht ná eolas maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"YNAHFG4LKVADTCBP6ZGBWXZSGY","additional_properties":{"_id":1741533369255},"content":"Ach ar an gCéadaoin, d’fhógair Oifig an Fheidhmeannais go gcuirfí tús le próiseas na hearcaíochta agus go mbunófaí Oifig an Choimisinéara Gaeilge mar chuid de chur i bhfeidhm na reachtaíochta. ","type":"text"},{"_id":"H52BB6OFK5H45BFIQIVNBSTOQU","additional_properties":{},"content":"“Ar bhealach, tá sé ar cheann de na forbairtí is stairiúla do phobal na Gaeilge ó thuaidh le fada, fada, an lá,” a dúirt bainisteoir cumarsáide Chonradh na Gaeilge an Dr Pádraig Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"7GDOCXFVOBHFTFRGVY26A56JJE","additional_properties":{"_id":1741533369256},"content":"“Céim mhór chun tosaigh [atá ann] ar an aistear seo i dtreo cearta teanga,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"557Q4XOFBVHKTLU3KLYM6LGZOY","additional_properties":{"_id":1741533369257},"content":"Cé go raibh súil le ceapachán na gCoimisinéirí Teanga le fada, bhí an chosúlacht air go mbeadh doicheall an DUP i dtaobh na Gaeilge ina cheap tuisle buan.","type":"text"},{"_id":"QCSCSXJTM5ARFP4S7EY2YKEKHA","additional_properties":{"_id":1741533369258},"content":"“Nuair a thuigeann tú go bhfuil an DUP i bprionsabal ar bord, ag an bpointe seo is dócha go bhfuil muid i dtréimhse agus in am atá thar a bheith cinniúnach maidir le todhchaí na Gaeilge ó thuaidh trí chéile,” a dúirt Ó Tiarnaigh le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"2TKWV7JSMFHG3HOLACDW7F3PAE","additional_properties":{"_id":1741533369259},"content":"Is de bharr ghníomhachas na nglún roimhe seo a baineadh an buaicphointe seo amach, a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"WCXBZANLN5COPBBQDUQYQO5WCM","additional_properties":{"_id":1741533369260},"content":"“Is gá dúinn aitheantas ar leith a thabhairt do phobal na Gaeilge a sheas linn i ndlúthpháirtíocht le blianta, blianta, fada,” a dúirt Ó Tiarnaigh. “Is cuimhin liom a bheith ag amharc ar fhíseán de Íte Ní Chionnaith [iar-uachtarán Chonradh na Gaeilge] agus í ag seoladh Bille Cearta Gaeilge do na sé chontae in 1986.","type":"text"},{"_id":"PV3P37PFVNBOJNKNT7PL7J2HPE","additional_properties":{"_id":1741533369261},"content":"“I bhfad roimhe sin ar ndóigh, le linn na seachtóidí, nuair a bhí pobal Bhóthar Seoighe ag tosú amach, cé a chreidfeadh, nuair a bagraíodh an dlí orthu an t-am sin as oideachas a chur ar fáil i nGaeilge [dá ngasúir] go mbeimis, 50 bliain níos déanaí, ag amharc ar Choimisinéir Gaeilge a bheith ceaptha agus an DUP ag tabhairt beannachta dó sin?”","type":"text"},{"_id":"23RKO5GY6RBSFETNONVXJ6TKCM","additional_properties":{"_id":1741533369262},"content":"Ach cé gur chuir an cinneadh ríméad ar ghluaiseacht chearta na Gaeilge, tá amhras ann i gcónaí nach gcuirfidh an DUP cos sa doras.","type":"text"},{"_id":"OFT3QT3PDRE7RMVIPUZS4LQOAU","additional_properties":{"_id":1741533369263},"content":"“Tá baol mór ann,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"RKZIMFS4PFC2LF5OBTAC6K2XSE","additional_properties":{"_id":1741533369264},"content":"“Is gá freasúrthacht an DUP a lonnú sa chomhthéacs go raibh an stát ó thuaidh ina stát aontachtach riamh anall, agus gur chuir an stát ó thuaidh bac, imeallú agus imeaglú ar phobal na Gaeilge. Díbríodh an Ghaeilge ón tsochaí agus ó spásanna poiblí,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ISUOM44DZBCPRDRT44DL2AHQ2I","additional_properties":{"_id":1741533369265},"content":"“Lean an DUP leis an seasamh sin agus leis an idé-eolaíocht sin, agus tá neart daoine ag rá go bhfuil sé sin ag dul ar aghaidh go dtí an lá atá inniu ann—sin in ainneoin an chinnidh seo [post an choimisinéara a cheadú].”","type":"text"},{"_id":"IRHFPWZC5ZDXLFTZNIDGNYLPUY","additional_properties":{"_id":1741533369266},"content":"Dúirt Ó Tiarnaigh gurb í “an laige is mó” leis an reachtaíocht ná go bhfuil ceart crosta ag an DUP ar fheidhmiú na reachtaíochta “ó thús go deireadh.”","type":"text"},{"_id":"7WXMWEEAQRDI7OX4YXYTIIN3ZU","additional_properties":{"_id":1741533369267},"content":"De réir na rialacha, is gá don Chéad agus Leas-Chéad-Aire bheith ar aon ghuth chun an próiseas earcaíochta a chur ar bun, an Coimisinéir a cheapadh agus feidhmeanna an Choimisinéara a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"5PIDCMQSNZHUFPACG4MEOOBHHU","additional_properties":{"_id":1741533369268},"content":"“Is gá go mbeadh comhthoil agus comhoibriú ann agus iad ag feidhmiú ar aon ghuth ar achan chéim den phróiseas,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"V2B5JXQ2XJCJPA7QEF2H3ZXH3M","additional_properties":{"_id":1741533369269},"content":"“Cé go bhfuil beannacht an DUP ann inniu, an rud a deir an taithí phianmhar atá againn leis an bpáirtí sin ná nár chóir agus nach féidir linn a bheith ag brath orthu. Ní haon slánaitheoir iad ar an Ghaeilge agus mar sin caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach, radacach agus ag eagrú go gníomhach i rith an ama chun an brú a choinneáil orthu.","type":"text"},{"_id":"AIJYIUZ7UJEF3IH6BIXXJMY3PQ","additional_properties":{"_id":1741533369270},"content":"Creideann Ó Tiarnaigh go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeidh an té a cheaptar mar choimisinéir ar ardchumas.","type":"text"},{"_id":"3NK7SIDS45FP5CJ3HHPPZ7TJXQ","additional_properties":{"_id":1741533369271},"content":"“An tuiscint atá againn ar chumhachtaí agus ar fheidhmeanna an choimisinéara ná má tá aon rud mór le déanamh ó thaobh catagóiriú, na heagrais phoiblí a rangú, na caighdeáin teanga a chríochnú agus a cheadú, agus na mórthuarascálacha [a fhoilsiú], gur gá go mbeadh beannacht an Chéad agus Leas-Chéad-Aire ar na rudaí sin.","type":"text"},{"_id":"L5XDDD2DIBFURPMI5MCCGFYKDI","additional_properties":{"_id":1741533369272},"content":"“Leagfaidh an chéad duine a cheaptar creatlach síos do na daoine a thiocfaidh ina ndiaidh agus mar sin beimid ag iarraidh ar an chéad choimisinéir a bheith thar a bheith láidir agus forásach agus an oiread agus is féidir a bheith neamhspleách,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"MCLIPRXRVJCD7IH6W3ZAIAKDAE","additional_properties":{"_id":1741533369273},"content":"“Beidh an chéad duine sin ina eiseamláir iontach tábhachtach do na daoine a thagann ina ndiaidh.”","type":"text"},{"_id":"V4QD74MLORDI5P7DN5BCVUQM7M","additional_properties":{"_id":1741533369274},"content":"Tá dóchas ag Ó Tiarnaigh faoi thodhchaí na Gaeilge agus creideann sé go bhfuil céim mhór tógtha anois sa treo ceart. “Níl aon amhras ann ach gur lóchrann dóchais é, gur féidir linn mar phobal an domhan atá thart orainn i stát a bhí naimhdeach inár n-éadan a athrú, agus a athrú ó bhonn.”","type":"text"},{"_id":"WCABTCCDRRAIVH5LWF5GPSQOVY","additional_properties":{"_id":1741533369275},"content":"“Nuair a amharcann muid ar an bhfás atá ag teacht ar an Ghaelscolaíocht ó thuaidh agus an tionchar iontach dearfach atá á dhéanamh ag leithéidí Kneecap agus eile, feicimid go bhfuil muid ag bogadh isteach i dtréimhse atá thar a bheith maith maidir leis an teanga.”","type":"text"},{"_id":"F56HCX3LL5AWDO7SPLYYMOQH7Q","additional_properties":{"_id":1741533369276},"content":"“Táimid ag obair i láthair na huaire ar bhille don Ghaelscolaíocht agus tá súil againn an samhail a úsáideadh don oideachas imeasctha dhá bhliain ó shin [a leanacht].” Tagairt atá ansin don Acht um Oideachas Imeasctha faoina bhfuil dualgas ar an Roinn Oideachais ó thuaidh ‘oideachas imeasctha a spreagadh, a éascú agus tacú leis’. Athrú bunúsach eile ar an gcóras a bheadh ansin.","type":"text"},{"_id":"QDRFSHH26VFK5BEAA7B6WPC6JY","additional_properties":{"_id":1741533369277},"content":"“Tá dul chun cinn thar a bheith suntasach á dhéanamh, ach tá neart cathanna fós le troid againn,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"DBAGYB3J6BBV7KLD3A636ZCPYY","additional_properties":{"_id":1741533369278},"content":"“Ach tá mé cinnte, leis an choimisinéir cuí, le toil pholaitiúil agus pobal eagraithe, gur féidir linn an dul chun cinn sin a dhéanamh agus aon chath atá romhainn a bhuachan.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tús curtha leis an bpróiseas chun an chéad Choimisinéir Gaeilge a cheapadh ó thuaidh, ach ‘baol’ i gcónaí go gcuirfear bac sa tslí"},"display_date":"2025-03-10T04:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach agus radacach’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y","auth":{"1":"f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"2CN5IBCWTRFSRJCN662KHJNGWQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/","content_elements":[{"_id":"NV5Q46L4QVDFXJAEBI3URQFGVM","additional_properties":{"_id":1741351731069},"content":"Scríobh an t-úrscéalaí Sasanach H.G. Wells úrscéal dar teideal ‘The Shape of Things to Come’ a foilsíodh sa bhliain 1933. Cé gurb úrscéal a bhí ann, ní fhéadfaí gan smaoineamh gur tairngreacht a bhí ann ag an am céanna. Is cinnte gurb iad a thuara féin agus a chuid mianta féin a bhí ann in éineacht.","type":"text"},{"_id":"Q66ETJDJMVBJLBJ7QFTMVUFOQA","additional_properties":{"_id":1741351731070},"content":"Ní mór smaoineamh gur scríobhadh é i dtosach 30í na haoise seo caite nuair a bhí Hitler go díreach tagtha i gcumhacht sa Ghearmáin agus gan cogadh cathardha na Spáinne a bheith tosnaithe fós. Is furasta seasamh siar nach mór céad bliain ina dhiaidh agus ár magadh féin a dhéanamh ina thaobh, agus is fíor gur corp magaidh a fhormhór ar fad.","type":"text"},{"_id":"7X46HVPYJVDLTFVRENRDQWSW4Q","additional_properties":{"_id":1741351731071},"content":"Mar sin féin thug sé le fios go gcuirfí tús leis an dara cogadh mór sa bhliain 1940, (gan é ach bliain amú); go scriosfaí cathracha ón aer; go dtiocfadh ann d’fhomhuireáin a scaoilfeadh diúracáin ó bhall ar bith; go gceapfaí airm ollscriostacha agus daoine réidh ullamh lena gcur chun aimhleasa.","type":"text"},{"_id":"NLQJ4P3NHZCCHJFVH3SCJU3EIM","additional_properties":{"_id":1741351731072},"content":"Níos iomrallaí, cé gur dhóigh leat gurbh iontu a bhí a dhóchas, mhaígh go seargfadh an náisiúnstát, go dtiocfadh deachtóireacht dhea-mhéiniúil i réim agus go n-imeodh gach reiligiún as, go háirithe Ioslam sa chéad áit, agus go mbeadh an Béarla ina theanga dhomhanda. Thógfadh tamall níos sia leis an gCaitliceachas a scrios (ní dhéanann trácht d’aon bhun ar an bProtastúnachas) agus faigheann sé tearmann in Éirinn atá, gan amhras, cúlráideach, primitíveach, ainnisbhocht.","type":"text"},{"_id":"I3R5Z654DBHPRBIAVXAM3SC4WA","additional_properties":{"_id":1741351731073},"content":"Is dána an mhaise do dhuine ar bith seachas Nostradamus agus Colm Cille an aimsir fháistineach a thuar, agus is mó sin leabhar a dhein iarracht ar cúis mhagaidh anois iad. Is cuimhin liom leabhar a léamh a raibh mórán cabaireachta faoi ag an am a raibh ‘The Coming War Between Russia and China’ air le Harrison Salisbury a foilsíodh in 1969. Údar mórcháile ba ea é a bhuaigh iliomad duaiseanna dá chuid iriseoireachta agus a chaith blianta ‘ag ciallú’ na Rúise don New York Times. Shílfeá go mbeadh fios a ghnó aige. Ní raibh. Fós, ar aon nós.","type":"text"},{"_id":"3SYOXYO2B5C2ZHKW6GISTXHOL4","additional_properties":{"_id":1741351731074},"content":"An leabhar is mó dá chineál a bhí i mbéal an phobail lenár linn is ea ‘The End of History and The Last Man’ le Francis Fukuyama, ar ghéill oiread sin don téis a bhí ann, go raibh an lá leis an daonlathas liobrálach feasta agus gur ina threo a bhí stair an domhain ag gluaiseacht riamh. Tá's againn cad a tharla dó sin.","type":"text"},{"_id":"5DQY6IY6QVFMRGIK5UFACDZHHI","additional_properties":{"_id":1741351731075},"content":"B’fhéidir gur leor a thuiscint nach féidir an aimsir fháistineach a insint. Ach tá laige mhór eile ag na húdair thuasluaite agus ag leabhair eile dá samhail. Is den iarthar iad, claonta agus míthuiscintí an iarthair ginte iontu.","type":"text"},{"_id":"25U5RQTPWZC2FK5AYKN5D4HHPQ","additional_properties":{"_id":1741351731076},"content":"Sa bhliain 1950 bhí 20 faoin gcéad de dhaonra an domhain san Eoraip, 9 faoin gcéad san Afraic. Faoin mbliain 2050, atá ag druidim linn ar luas, ní bheidh ach 7 faoin gcéad san Eoraip agus nach mór 40 faoin gcéad san Afraic. Breis agus 60 faoin gcéad den domhan tá san Áise cheana féin.","type":"text"},{"_id":"NTPWD3DEQBETZNO7URLGLQ25HE","additional_properties":{"_id":1741351731077},"content":"In ainneoin ráitis laethúla Trump a chuirfeadh sceimhle anama ort, níl ann ach caochadh beag i gcúrsa mór an tsaoil. Nuair a bheidh deireadh le séideadh an bholgáin béice, má mhairimid, beidh sé níos soiléire go bhfuil ord nua domhanda ann, ach nach é an t-ord é a rabhthas ag súil leis. Ní linne an domhan feasta. Glactar leis.","type":"text"},{"_id":"7GV3LGKJJFCH7KEQVZ4MAK6F5M","additional_properties":{"_id":1741351731078},"content":"In ainneoin na hath-armála scanrúil Eorpach atá molta, is iad turnamh an iarthair mar an t-aon mhór-ais ar a gcasann an saol, fara an t-athrú aeráide ina tháinrith, an dá ghné is tábhachtaí den chruth domhanda atá romhainn. Níl faic ar féidir a dhéanamh faoin gcéad cheann díobh agus is ró-eagal go bhfuil sé mós déanach tabhairt faoin dara ceann i gceart.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is dána an mhaise do dhuine ar bith seachas Nostradamus agus Colm Cille an aimsir fháistineach a thuar"},"display_date":"2025-03-10T03:50:00Z","headlines":{"basic":"Cruth an domhain amach romhainn","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U","auth":{"1":"736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GV7IXUAU3BCQXBFFAVEJUEGWR4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/","content_elements":[{"_id":"HKU5VMQBYBG5FCL23KFJHVXJOU","additional_properties":{"_id":1740743280464},"content":"Uaireanta i ndéanaí na hoíche is sula músclaíonn na héin bheaga as clúid na coille is minic daoine ag allagar ar an ábhar is ansa leo, .i. sinn/muinn/muid féin. Cad é an rud is mó is ceart dúinn a bheith mórálach as, nó neachtar acu, an ní ar chóir dúinn a bheith náirithe go deo ina thaobh? Níl aon easpa chúis náire, óir sin é is ábhar d’fhormhór litríocht Bhéarla na tíre, go rabhamar cúlráideach, biogóideach, cúngaigeanta, pionósach, réidh chun breithiúnais agus inár ndialathas gan mheabhair dár gcuid féin.","type":"text"},{"_id":"ZSYANR7NFZHYRNZOXUSXBK2VAA","additional_properties":{"_id":1740743280465},"content":"Ní bheifí ar aon aigne, áfach, maidir lenár mbuanna, nó leis an aon ní suaitheantasach amháin ar chóir a bheith mar lóchrann againn i measc náisiúin an domhain mhóir. Déarfaidh daoine áirithe gurb é gur bhaineamar an chéad áit níos minicí sa Chomórtas Amhránaíochta Eurofíse seachas aon tír eile, fág go bhfuil an tSualainn ar aon tarraingt linn anois.","type":"text"},{"_id":"ZCDVI76HSVHCRLIQ4ZERJOQ6KA","additional_properties":{"_id":1740743280466},"content":"Nó, daoine níos eolgaisí, go bhfuil againn an litríocht leanúnach is sine gan bhearna san Eoraip go léir, seachas an Ghréig, agus cé a thugainn aon aird orthu siúd níos mó? Nó, cá bhfios, an cluiche páirce is iontaí, is gasta, is sciliúla, is míorúiltí ar fhaichí na cruinne, mar atá an iomáint, bíodh gur cosúla le cispheil anois í ar iomad a gcuid scóranna pointí.","type":"text"},{"_id":"ONOV4CDZBVG2LBCJWV45RXWANY","additional_properties":{"_id":1740743280467},"content":"Ní haon díobh sin a mhaífinnse, áfach, ach rud nach maith leis an nguth oifigiúil a chloisint. Shílfeá ar na meáin oifigiúla agus ar an séarachas meán sóisialta go bhfuil cogadh mór barbartha eile i ngar dúinn, agus go bhfuiltear chun fáiltiú roimhe mar a dhein saontacháin an n-iliomad tír Eorpach sa bhliain 1914 ina slaoda agus ina mílte.","type":"text"},{"_id":"JXUVCR6FHFBRZKC662O6CSBHCU","additional_properties":{"_id":1740743280468},"content":"Cheapfá go raibh Beilg bheag na hEorpa faoi bhagairt ag mathúin mhóra an oirthir agus go raibh an galrú buí le leathnú faoinár ndéin agus nárbh fholáir dúinn cúpla iompróir aerárthaí agus fomhuireán núicléach a cheannach go pras nó is sinn a bheadh thíos leis. Cheapfá go raibh traidisiún álainn cearta daonna agus sibhialtachta againne san Eoraip arbh fhiú é a chosaint ar na barbaraigh lasmuigh, gan sclábhaíocht, ná cinedhíothú, ná céasadh, ná concas gan teorainn, ná faisisteachas féin a lua.","type":"text"},{"_id":"TQBCUZ532JEGLHZ5AZ5I4BT6LU","additional_properties":{"_id":1740743280469},"content":"Is é an rud is mó is ceart dúinne Éireannaigh a bheith mórálach as, gan cheist, gan amhras anonn, ná ár seasamh síochána i measc tíortha uile an domhain fad a ritheann soir siar thuaidh theas anoir aduaidh aniar agus ar ais. Is mó sin foras agus institiúid amuigh ansin a dhéanann scagadh ar an domhan. Is féidir amhras a bheith ar chuid acu, ach nuair a chíonn tú gurb iad Lucsamburg nó na Stáit Aontaithe na tíortha is saibhre, agus an Bhurúin nó an tSúdáin Theas is boichte, chaithfí a admháil go bhfuil bun éigin leo mar staidéir.","type":"text"},{"_id":"K6Z6P4UFKRAUPNOUEESCKDDGME","additional_properties":{"_id":1740743280470},"content":"Is ar a amhlachas sin a thógtar an tInnéacs Síochána Domhanda (Global Peace Index). Déantar 99.7 faoin gcéad de phobal an domhain a mheas de réir táscairí éagsúla idir chainníochtúil agus cháilíochtúil. Ar na cinn is tábhachtaí díobh sin tá slándáil phobail, coinbhleacht bhaile fara idirnáisiúnta, agus míleatú na tíre.","type":"text"},{"_id":"7A7RPXWC2VGDVL7PDFSSTSPF6A","additional_properties":{"_id":1740743280471},"content":"Agus féach! Aillilliú! Ababúna! Hósannana sna hArda! Mirabellissimi dictu! Táimidne, stát seo Poblacht na hÉireann ar an dara tír is síochánta ar domhan, sa chruinne féin! An Íoslainn an t-aon tír eile is síochánta ná sinn.","type":"text"},{"_id":"B3KMWOPB4BCXFABSD3KLYASZXU","additional_properties":{"_id":1740743280472},"content":"Nár dhóigh leat gurb é seo an fíoras ar chóir é a bheith á shéideadh ó na beannta, á fhógairt sna gleannta, á chraobhscaoileadh, á ghreanadh ar chloigne ag gach roinn rialtais, ag gach nuachtán, ag gach clár raidió agus teilifíse?","type":"text"},{"_id":"2JANYPDSABHNTDRDPMJ3R254FY","additional_properties":{"_id":1740743280473},"content":"Ní mar é, áfach. Táimid náirithe toisc sinn a bheith ar ceal acmhainne cogaidh agus a laghad airgid a chaithfimid orthu. Nach cúis mhórtais agus ghairdeachais í sin seachas a mhalairt?","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Déantar 99.7 faoin gcéad de phobal an domhain a mheas de réir táscairí eagsúla idir chainníochtúil agus cháilíochtúil."},"display_date":"2025-03-03T03:00:00Z","headlines":{"basic":"An bua is mó","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA","auth":{"1":"bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CILHYLRRSNHQLJ2PKJKJH44WGA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/","content_elements":[{"_id":"TWUYNZJM5BC6RNHCTOHVNQBBCM","additional_properties":{},"content":"FOCLÓIR: Aonteangachas – monolingualism; stól – stool; teocht – temperature; Gaoluinn (Gaeilge) – Irish; méadú suntasach – marked increase; comharthaíocht - signage; suaitheantas – badge; ugach – confidence/encouragement.","type":"text"},{"_id":"CV3PWIEYVVC2JALGRMK7OVWIJQ","additional_properties":{},"content":"Anuas go dtí le gairid, ba chosúil gurbh ar chonair chúng an aonteangachais amháin a bhí an tír ag taisteal.","type":"text"},{"_id":"ATRFVDOPARAAVFABDYWRN7DJHI","additional_properties":{},"content":"Ach de réir mar a cuireadh bonn reachtaíochta faoi chearta teanga le fiche bliain anuas, d’fhás an tuiscint go bhfuil tábhacht ar leith le bailte sa Ghaeltacht agus lasmuigh di, i dtaobh iarrachtaí athnuachan teanga. ","type":"text"},{"_id":"JZ3VCPKYRRFYLNBZ22PQUNAAMU","additional_properties":{},"content":"Faoi Acht na Gaeltachta 2012, tugadh aitheantas speisialta do bhailte le daonra níos mó ná 1,000 duine, atá lonnaithe sa Ghaeltacht nó buailte léi, agus a sholáthraíonn seirbhísí do mhuintir na Gaeltachta. Is ‘cos amháin de stól trí-chosach’ iad na Bailte Seirbhíse Gaeltachta sa phróiseas pleanála teanga, mar aon le líonraí Gaeilge agus limistéir phleanála teanga Ghaeltachta. ","type":"text"},{"_id":"UDEXQYHLIRDG5CE65VRFG7VNYE","additional_properties":{},"content":"Leathnú na Gaeilge mar theanga labhartha pobail an bhunaidhm. ","type":"text"},{"_id":"IRWAOMDZ6VEJXEUKOBX3KMKBFE","additional_properties":{},"content":"Bíonn ról lárnach ag an bpobal sa phróiseas: chun go mbronnfaí stádas Bhaile Seirbhíse Gaeltachta ar bhaile, bíonn gá plean teanga a aontú leis an bpobal. De bharr rannpháirtíocht an phobail sa phróiseas, bítear ag súil go mbeidh muintir an bhaile tugtha do na spriocanna agus do chur i bhfeidhm an phlean a thagann chun cinn.","type":"text"},{"_id":"JYFS2VHI7BAPDHPSAJ7QCEJFM4","additional_properties":{},"content":"A luaithe is atá plean teanga dréachtaithe agus faofa, ní mór don aire stádas oifigiúil a cheadú ionas gur féidir tús a chur le cur i bhfeidhm an phlean. Nuair a bhronntar stádas ar bhaile mar Bhaile Seirbhíse, cuirtear maoiniú ar fáil d’oifigeach teanga agus don phlean teanga. ","type":"text"},{"_id":"CB57OIBQUZAUNJTYEZVNWRVMKE","additional_properties":{},"content":"<b>Dún Garbhán</b>","type":"text"},{"_id":"BLE2WAUJMRCFTOTKDKOYSPESHQ","additional_properties":{},"content":"Tugadh aitheantas oifigiúil bhaile seirbhíse Gaeltachta do bhaile Dhún Garbhán, i gContae Phort Láirge, i mí Iúil 2022. ","type":"text"},{"_id":"ADYD5GNERBCX5KHK3HRHBUU3IY","additional_properties":{},"content":"Labhair Tuarascáil leis an iriseoir Catherine Foley atá tar éis sraith nua clár raidió, Labhraímid Gaeilge i nDún Garbhán, a chur i láthair don stáisiún áitiúil WLR FM. Cuirfear tús leis an tsraith a chraoladh ar Mháirt na seachtaine seo. “Sraith deich gclár atá ann agus níl i ngach clár ach deich nóiméad nó mar sin,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"I7CAJCIV2RBHRPOAXGXRT25PYU","additional_properties":{},"content":"Is í an slat tomhais is fearr leis an dul chun cinn a mheas ná dul amach i measc an phobail chun labhairt le daoine agus sin go díreach a rinne Foley. ","type":"text"},{"_id":"3AHDCXKY2NAG5JFISVQMIFAYBE","additional_properties":{},"content":"Labhair sí le daoine atá ina gcónaí agus ag obair sa bhaile le go bhfeicfeadh sí an fíor é go bhfuil stádas Bhaile Seirbhíse Dhún Garbhán ag imirt tionchair ar nósanna teanga na ndaoine.","type":"text"},{"_id":"RLYXOYAX6VGPPM7NW2PFHG2GYQ","additional_properties":{},"content":"“Theastaigh uainn blaiseadh a fháil - an teocht a thógaint - nó go bhfeicimis cad atá ag tarlú sna siopaí agus sna gnóanna – go bhfeicimis an bhfuil Gaoluinn le cloisteáil i nDún Garbhán,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"QTIY2R7YPREH3JLDZ2JWURVDIY","additional_properties":{},"content":"“Agus, de réir dealraimh, tá sí le cloisteáil. Tá muinín ag daoine inti anois. Tá an nasc traidisiúnta idir an Ghaeltacht agus an baile mór láidrithe, tá sé níos feiceálaí,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"3CK73Q7C6RFBXHQVHIDHYZP7VE","additional_properties":{},"content":"“Chuamar thart ag bualadh le daoine. Thosaíomar sa leabharlann agus rinneamar go leor de na cláir i siopaí an bhaile. Rinneamar ceann i siopa a dhíolann táirgí oifige, agus ceann eile i siopaí éadaí. ","type":"text"},{"_id":"DCC2U7SKEBCDHJFKQMXPOYQ6II","additional_properties":{},"content":"“Bhuaileamar le daoine le Gaoluinn agus le duine nó beirt nach raibh mórán acu. Bhí siad go léir dearfach agus lánchinnte go bhfuil níos mó Gaoluinne le cloisint i nDún Garbhán le déanaí,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"PGJE6RDKLBCOZPBEKEPNGRZDSU","additional_properties":{},"content":"Bíonn ar na heagrais a roghnaítear chun plean teanga a réiteach a léiriú go bhfuil fís acu. Socraítear cuspóirí ag brath ar láidreachtaí agus ar laigeachtaí an bhaile chomh maith le clochmhílte ar gá a bhaint amach go ceann deireadh thréimhse seacht mbliana. ","type":"text"},{"_id":"XFPUQBV6IBGUVJLDJTT7HUPPBY","additional_properties":{},"content":"Nuair a cheadaigh Jack Chambers, a bhí ina Aire Stáit ag an am, plean teanga Dhún Garbhán in 2022, bhí sé ar an naoú ceann a ceadaíodh lasmuigh den Ghaeltacht. Cheap an eagras Dún Garbhán le Gaeilge oifigeach pleanála teanga chun an plean a chur i bhfeidhm agus cuireadh ciste bliantúil ar fiú €80,000 é ar fáil.","type":"text"},{"_id":"XQSWHTF2XJAQFGWLEKAQ2DGI5I","additional_properties":{},"content":"Cuirtear agallamh ar an oifigeach pleanála teanga Bróna Coleman sa deichiú clár. “Cheapamar go mbeadh sé tráthúil bualadh leis na daoine atá gníomhach ar son na Gaeilge,” a dúirt Foley. ","type":"text"},{"_id":"K6VC7QR37VD3VGGA3F7GNEJ6VU","additional_properties":{},"content":"Insíonn Bróna go mbaineann muintir an bhaile taitneamh “as a bheith ag caint, ag foghlaim nó fiú amháin ag éisteacht le daoine atá ag caint Gaeilge”","type":"text"},{"_id":"MAUXR2KMAFCVFAPA65Y3MHGH4Y","additional_properties":{},"content":"Cuirtear agallamh freisin ar Silvia Uí Sheanlaoich, príomhoide Scoil Gharbháin, Gaelscoil a bunaíodh i nDún Garbháin in 1982. Tá 23 múinteoir ag múineadh inti anois agus breis is dhá chéad is ochtó scoláire ag freastal uirthi. “Feiceann sí an fás atá ag teacht [faoin tsuim atá ag daoine sa Ghaeilge],” a dúirt Foley. “Scoil an-mhór í agus tá an-éileamh uirthi,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"JXCSD566JBFRBPV3BUV6JOFMMM","additional_properties":{},"content":"Athrú dearfach eile a bhaineann leis an scoil ná go bhfuil níos mó páistí ó chúlraí éagsúla cultúrtha agus eitneacha ag freastal ar Scoil Gharbháin anois agus go bhfuil ilteangachas ag éirí níos coitianta. ","type":"text"},{"_id":"NPHL5DDBC5D3LIBZLYM6HEXIOY","additional_properties":{},"content":"Bíonn tionchar eile ag an scolaíocht trí mheán na Gaeilge nach dtomhaistear go ró-mhinic: tá iarscoláirí atá ag obair i ngach cineál gnólachta sa bhaile anois ina gcainteoirí Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"YBGIJ23YSJFRHA6GMWKTYTGYUU","additional_properties":{},"content":"“Tá an Ghaoluinn lárnach anois i meon na ndaoine, níos mó ná riamh, dar liom féin,” a dúirt Foley.","type":"text"},{"_id":"NCCWJJWUOJGCBO36D33D4QTESY","additional_properties":{},"content":"“Feiceann daoine go bhfuil sí mar chuid dár bhféiniúlacht.”","type":"text"},{"_id":"IR7HJHBJMJEDFFNVQJUBVP2AM4","additional_properties":{},"content":"Cuireadh agallamh freisin ar Stefanie Stude, bean Ghearmánach a tháinig chun cónaithe i nDún Garbhán tamall de bhlianta ó shin. ","type":"text"},{"_id":"A4NP3T23T5G43DJDZHLVJ2ONJM","additional_properties":{},"content":"Sa Rinn atá sí ag cur fúithi, agus tá a mac óg líofa i dtrí theanga – Gearmáinis, Béarla agus Gaeilge - agus is féidir leis aistriú go héasca ó theanga amháin go teanga eile. ","type":"text"},{"_id":"ZV24J4FQY5ETVK2JUKC2VOXUTY","additional_properties":{},"content":"D’inis sí don chlár go bhfuil sí tar éis “méadú suntasach” ar úsáid na Gaeilge a thabhairt faoi deara sa bhaile ón uair a bronnadh stádas mar Bhaile Seirbhíse Gaeltachta air. ","type":"text"},{"_id":"AF2JXMWZGVA4BOEVXBH7URKD74","additional_properties":{},"content":"“Tugaim athrú mór faoi deara. Feicim i bhfad níos mó Gaeilge i bhfuinneoga siopaí. Agus tá neart imeachtaí ar siúl anois...agus tá ceardlanna amhránaíochta dátheangacha ann freisin.”","type":"text"},{"_id":"4KSIAE5GHBG55MIWEUJ57PP7MY","additional_properties":{},"content":"Mura rachaidh tú ar aghaidh, rachaidh tú ar gcúl, mar a deirtear, agus in ainneoin an dul chun cinn atá déanta, bhí moltaí ag roinnt daoine chun tuilleadh a dhéanamh chun úsáid na teanga a neartú.","type":"text"},{"_id":"BDGRDIXUFFCFFNPJIK4TL67ZZQ","additional_properties":{},"content":"“Luaigh duine nó beirt gur cheart suaitheantas nó biorán a chaitheamh, a chuirfeadh in iúil go bhfuil Gaoluinn ag duine. Ní bhíonn a fhios agat i gcónaí go bhfuil Gaoluinn ag an duine eile agus teastaíonn uainn an Ghaoluinn a bheith beo,” a dúirt Foley. ","type":"text"},{"_id":"VOQVCBXWJNHDTI7QCTGQ6NFTP4","additional_properties":{},"content":"<b>Ugach</b>","type":"text"},{"_id":"ISVDBP5B6ZFCRDVPG3N2G26ZGI","additional_properties":{},"content":"Thug sé ugach do Catherine agus a deirfiúr RoseAnn (a bhí i mbun an taifeadta) bheith in ann obair a dhéanamh i nGaeilge.","type":"text"},{"_id":"4DWPVSQM65FBLIKXALQ5HYTEFY","additional_properties":{},"content":" “Tugann sé an-mhisneach agus spreagadh iontach duit, agus thug don bheirt againn, bheith in ann ár ngnó a dhéanamh trí Ghaoluinn, agallaimh a dhéanamh, agus caint le daoine eile a bhfuil Gaoluinn acu.”","type":"text"},{"_id":"MCWZGPM62FEDPN43PP4Y3OJSCA","additional_properties":{},"content":"“Bhí sé go hiontach,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"ND3HNND6DBCQVIMVXJ5IEPDOEA","additional_properties":{},"content":"Agus an oiread sin airde ar ghéarchéim mhaoinithe earnáil na Gaeilge i láthair na huaire, léiriú is ea an méid atá bainte amach i nDún Garbhán ar fhiúntas an mhaoinithe sin agus an tábhacht atá len é a chosaint agus a mhéadú.","type":"text"},{"_id":"J65V34KFWJAC7KPQXIBN5TJJTQ","additional_properties":{},"content":"“Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach, go bhfuil sí ag méadú agus go bhfuil dea-thoil le braistint ag méadú,” a dúirt Catherine.","type":"text"},{"_id":"JK57PTQ2ZVAKVEYF2FKYVUEV7Y","additional_properties":{},"content":"“Tá sé mar a bheadh taoide ag tuilleadh agus cuireann sé sin leis an misneach atá ag daoine i gcoitinne. Is rud é atá ag tarlú de réir a chéile,” a dúirt Catherine.","type":"text"},{"_id":"OST7JBSDM5DIHFAUZJUWM3BNOQ","additional_properties":{},"content":"* Craolfar Labhraimid Gaeilge i nDún Garbhán ar WLR FM (<a href=\"http://wlrfm.com\" target=\"_blank\">wlrfm.com</a>) gach lá ag 6.45 iarnóin ón 4ú Márta.","type":"text"},{"_id":"BT4E55ZHIJF2JF5OPSWZUXBIO4","additional_properties":{"_id":1740926866087},"content":"<b>* Nóta:</b> Tá saor-iriseoir cumasach, cruthaitheach agus díograiseach de dhíth chun ábhar Gaeilge ar ardchaighdeán a scríobh. Beidh an t-iarrthóir in ann ailt i nGaeilge, agallaimh agus saothar a sholáthar go rialta agus go tráthúil. Déan teagmháil le:","type":"text"},{"_id":"O3AJW2MVYZFCTHXWROCXK7FMUI","additional_properties":{"_id":1740926866088},"content":"<a href=\"mailto:eanna.ocaollai@irishtimes.com\" target=\"_blank\">eanna.ocaollai@irishtimes.com</a>.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Scrúdaíonn sraith nua raidió Labhraimid Gaeilge i nDún Garbhán úsáid na Gaeilge sa bhaile seirbhíse Gaeltachta"},"display_date":"2025-03-03T01:30:00Z","headlines":{"basic":"‘Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4","auth":{"1":"a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CTTIGRYB75CAZIAREI6UB4ZJ4U","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/","content_elements":[{"_id":"5MDR67F4AVGJVOQXZAYBEJJNHU","additional_properties":{"_id":1740060558954},"content":"FOCLÓIR: Sprioc - goal; éagmais - absence; oifigí sealadacha - temporary offices; oirthear - east; imeascadh - integration; dearcadh - outlook; duairc - gloomy; faoi bhois an chait - under control.","type":"text"},{"_id":"MX2DPXVXE5HI3MGLFBKPHYA55U","additional_properties":{"_id":1740248583544},"content":"‘Merve Beksari is ainm dom. Is as Iostanbúl sa Tuirc dom.” Mar sin a chuir an foghlaimeoir Gaeilge í féin in aithne an tseachtain seo caite le linn cuairte a thug Tuarascáil ar Chéad Míle Fáilte, scéim a chuireann ranganna Gaeilge ar fáil do phobail nua na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"HBFFBLCMHRB5BNLBRQ5N574BIE","additional_properties":{"_id":1740303693284},"content":"Tá sé mar sprioc ag an scéim cabhrú le nuafhoghlaimeoirí tuiscint níos fearr a fháil ar theanga dhúchais na tíre, agus imeascadh sóisialta agus cultúrtha a chur chun cinn.","type":"text"},{"_id":"A4HOBGRDCVC6TB37A6BPC3AEPE","additional_properties":{"_id":1740303693285},"content":"Reáchtáiltear ranganna ar fud na tíre i ngach cineál áitreabh - oifigí, hallaí pobail, ionaid soláthair dídine d’iarrthóirí tearmainn agus óstáin ina measc. Thuas staighre in oifigí sealadacha Chonradh na Gaeilge ar Shráid Camden i mBaile Átha Cliath a tionóladh an rang áirithe seo.","type":"text"},{"_id":"YRJZNZ2PJBBODG2DGQOFZ5QUQI","additional_properties":{"_id":1740303693286},"content":"Labhair Tuarascáil le ceathrar sa rang - Merve (ón Tuirc) agus triúr ón Úcráin: Yevheniia Fedchyshyna as Kharkiv, Anna Oliievska as oirthear na hÚcráine agus Daria Onushko as Kyiv.","type":"text"},{"_id":"P4M7KEA73RFSHL2OZDYF5KA7NM","additional_properties":{"_id":1740303693287},"content":"Is mic léinn agus oibrithe in earnáil na teicneolaíochta faisnéise iad atá lonnaithe in Éirinn le dhá nó trí bliana anuas.","type":"text"},{"_id":"MCTN32CAYZDWHFD3E6TGK5ANAU","additional_properties":{"_id":1740303693288},"content":"Freastalaíonn a bhformhór ar ranganna foirmiúla Béarla agus tá siad sa dara téarma anois ag foghlaim na Gaeilge. Is léir go bhfuil ag éirí go geal leo sna ranganna agus rinne siad cumarsáid nádúrtha ag baint úsáide as an dá theanga.","type":"text"},{"_id":"AJ4BZJOBM5GILJW363PXU7U3GE","additional_properties":{"_id":1740303693289},"content":"“Tá mé in Éirinn le trí bliana anuas agus táim ag foghlaim Gaeilge mar bhealach chun foghlaim faoi chultúr na tíre,” a dúirt Beksari.","type":"text"},{"_id":"L5Y4IYXMRZGJRLZDEES5XE5C3M","additional_properties":{"_id":1740303693290},"content":"“Múintear dúinn faoin stair, faoi bhrí na bhfocal, agus cabhraíonn sé sin liom nasc a dhéanamh leis an gcultúr,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"CSWW5AJWYZAKRLRIL7NIN4MZFE","additional_properties":{"_id":1740303693291},"content":"“Yevheniia Fedchyshyna is ainm dom agus is as Kharkiv dom,” a dúirt duine eile.","type":"text"},{"_id":"Q57IQN5DUZAKXC2K5GTAOWBODQ","additional_properties":{"_id":1740303693292},"content":"Dar le Yevheniia, nó Eva, mar thugtar uirthi de ghnáth, tá sé “tábhachtach” don té ar mian leis cur faoi i dtír ar bith eolas a chur ar theanga dhúchais na tíre sin.","type":"text"},{"_id":"W4QBGQIC6JBNPK5DFC5W3CMRU4","additional_properties":{"_id":1740303693293},"content":"“Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine agus ar an mbealach a fheiceann siad an saol,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"MXH4OJOEBVFN5A3KU5LF7NFAW4","additional_properties":{"_id":1740303693294},"content":"“Ba mhaith liom tuiscint a fháil freisin ar a bhfuil á rá ag daoine nuair a bhíonn siad ag caint fúm,” a dúirt sí le miongháire.","type":"text"},{"_id":"BCDWAV6USZC6VGWUCA4I73HSQQ","additional_properties":{"_id":1740303693295},"content":"Ghlac caoga duine páirt i scéim phíolótach Chéad Míle Fáilte dhá bhliain ó shin agus tá na céadta ag glacadh páirt i mbliana.","type":"text"},{"_id":"ZCOWHCYCNZG5RJPBB6FYNZ2SPQ","additional_properties":{"_id":1740303693296},"content":"“Bíonn béim ar an teanga labhartha ar an gcéad dul síos - is é sin an phríomhsprioc atá againn,” a dúirt Darragh Humphreys, múinteoir Gaeilge le Céad Míle Fáilte, atá i bhfeighil an ranga.","type":"text"},{"_id":"OW5XAQ7NX5DILISZKU4AAFWGB4","additional_properties":{"_id":1740303693297},"content":"“Bíonn siad fiosrach faoi na comharthaí bóthair agus na logainmneacha, agus tá seal caite ag beagnach gach duine acu sa Ghaeltacht,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"FXRD22IZUZB5TIVFY2H7R7APKE","additional_properties":{"_id":1740303693298},"content":"Dúirt Connlaith Ní Raifeartaigh, bainisteoir Chéad Míle Fáilte, go bhfuil an iliomad fáthanna go gcuirtear suim sa Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"ULTW643Q5NGIPNVV553YTGIEZM","additional_properties":{"_id":1740303693299},"content":"“Is daoine ilteangacha iad go leor acu agus tá meon iomlán difriúil acu i gcomparáid le daoine sa tír seo nach bhfuil ach teanga amháin acu,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"AHVYLLJIFNFCJFH4NATTRGNMJI","additional_properties":{"_id":1740303693300},"content":"“Ní rud mór dóibh é teanga eile a fhoghlaim.”","type":"text"},{"_id":"7GQKO5HR45BW3E4Q5FRDGW52YQ","additional_properties":{},"content":"Cé gur mhalartaíodar Iarthar ar Oirthear, agus go bhfuil go leor éagsúlachtaí idir na tíortha as ar tháinig siad agus Éire, feiceann cuid d’fhoghlaimeoirí Chéad Míle Fáilte cosúlachtaí stairiúla idir an Ghaeilge agus a dteanga dhúchais féin: “Tá suim ar leith agam i dteangacha a bhí faoi chois,” a dúirt Daria Onushko, as Kyiv. ","type":"text"},{"_id":"TE6AKZFPAVH7NDKRTXR32FGV34","additional_properties":{},"content":"“Cuireadh cosc ar an Úcráinis 134 uair agus, in áiteanna, ní raibh cead ag daoine ach ainmneacha Rúiseacha a úsáid.”","type":"text"},{"_id":"BPGRH6HAYRCGBMIY37LNN6L7TY","additional_properties":{"_id":1740303693303},"content":"“Tá go leor léite agam a scríobh teangeolaithe faoi thodhchaí na Gaeilge agus, dar leo, tá todhchaí dhuairc roimpi - ní aontaím lena dtuairimí agus ba mhaith liom gníomhú chun a dtuar duairc a bhréagnú,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"ANGA5I7RUJGRJPSOHRJTQABBZY","additional_properties":{"_id":1740303693304},"content":"“Is cuid den chultúr atá sa teanga. Tá na fadhbanna céanna againne ó thaobh stair ár dteanga dhúchais féin san Úcráin.”","type":"text"},{"_id":"R6PGSIRNWZC6PMZEQJHOVKTSQA","additional_properties":{"_id":1740303693305},"content":"Feiceann Humphreys an bá atá acu lena dteanga féin: “Tá an ghlúin seo an-dearfach i leith na hÚcráinise i gcomparáid lena dtuismitheoirí – ní raibh siad faoi bhois an chait,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"L5N3ZMTYKVC75BADZG2H7NYMTM","additional_properties":{"_id":1740303693306},"content":"<b>Dúshláin</b>","type":"text"},{"_id":"PNIVT7HDHBBFVMDW6C5AOEGL34","additional_properties":{"_id":1740303693307},"content":"Tá dlúthbhaint idir foghlaim teanga agus imeascadh i dtír nua, agus creideann Ní Raifeartaigh go mbíonn buntáistí suntasacha i bhfoghlaim na Gaeilge don phobal nua agus don phobal dúchais araon.","type":"text"},{"_id":"2UNOSOV5SRE3BB4CFKBS4XNCS4","additional_properties":{"_id":1740303693308},"content":"Ach, murab ionann agus tíortha eile san Eoraip, áit a gcuirtear deiseanna ar fáil d’inimircigh na teangacha oifigiúla a fhoghlaim, fágtar an cúram sin in Éirinn faoi eagrais ar nós Chéad Míle Fáilte.","type":"text"},{"_id":"SRWPWUKUOJCUNANNGFTPAU5U2M","additional_properties":{"_id":1740248583571},"content":"Oibríonn Céad Míle Fáilte le heagrais sa Ghaeltacht agus lasmuigh de - leithéidí Conradh na Gaeilge, Ciorcal Comhrá NTMK, Ionad Uíbh Eachach, NASC, Mayo Intercultural Action agus Gliogar, i measc go leor eile.","type":"text"},{"_id":"FDRVMNYAWZBOLGPBTJC7G5AVOE","additional_properties":{"_id":1740303693310},"content":"Is iarrthóirí tearmainn iad cuid de na foghlaimeoirí agus ó am go ham bíonn deacrachtaí praiticiúla acu a bhaineann lena staid leochaileach.","type":"text"},{"_id":"K6ICAXBRFBGLVEEQQMVYED2R6E","additional_properties":{"_id":1740303693311},"content":"“D’fhoghlaim muid anuraidh go gcaithfidh muid a bheith solúbtha,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"2XNC6XN2ORH63JYASZGH2Y5IBA","additional_properties":{"_id":1740303693312},"content":"“Mar shampla, bhí cúigear déag ag freastal ar rang i Mala, i gContae Chorcaí anuraidh. Dúirt an múinteoir go raibh dul chun cinn iontach déanta acu ach ansin fuair siad litir ó na húdaráis a dúirt go mbeadh orthu bogadh go láthair eile ar fad. D’fhan a bhformhór sa chontae ach bogadh amach as Mala iad agus chaill muid formhór an ranga sin thar oíche – ceann de na ranganna ab fhearr a bhí againn,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"CXWUYGRBDZDT5LL5AMTS4ISWKM","additional_properties":{},"content":"Chuir Roinn na Gaeltachta breis maoinithe ar fáil don scéim i mbliana agus cé gur mór an chabhair an tacaíocht sin, agus go bhfuiltear ag súil go bhfreastalóidh 320 duine ar 24 sraith ranganna i mbliana, ní féidir an t-éileamh a shásamh.","type":"text"},{"_id":"ZG3DSUCUZFEBZLSHBZX2MZOH2I","additional_properties":{},"content":"“Tá muid ag fiosrú faoi photaí beaga maoinithe eile a chabhródh linn freastal ar níos mó daoine,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"E2PDTGHIENGMFFM4ULBCDQCSWU","additional_properties":{"_id":1740303693315},"content":"“Tá muid ag plé le roinnt comhairlí contae agus le comhairlí áitiúla agus muid ag súil go dtiocfaidh linn maoiniú breise a fháil.”","type":"text"},{"_id":"4HTR6WJPQ5AVPHUELZXBVVLJAM","additional_properties":{},"content":"Is léir go bhfuil géarghá le tacaíochtaí sa Ghaeltacht agus lasmuigh di. Tá dúshláin mhóra roimh theagasc na Gaeilge sa Stát sa lá atá inniu ann agus is minic a dhéantar díolúine ón bhfoghlaim a dheonú in áit deiseanna foghlama a chur ar fáil. ","type":"text"},{"_id":"3WAT7RNJCFAEFBDA3IQFDS3T54","additional_properties":{},"content":"“Tá daoine á lonnú i lár na Gaeltachta gan Gaeilge acu. B’fhéidir go mbeidh páistí s’acu ag freastal ar scoileanna áitiúla agus níl tacaíocht ar bith breise ar fáil dóibh,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"AGFEWPTS7NB7NFV2ENGQSF2W3E","additional_properties":{"_id":1740303693318},"content":"“Creideann pobal na Gaeilge go bhfuil sé tábhachtach na pobail nua a ghlacadh isteach sa phobal,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"K36XP6JSU5AHNBIH5PPYA3BGUI","additional_properties":{"_id":1740303693319},"content":"Ón méid is léir ó iarrachtaí dhreamanna ar nós Céad Míle Fáilte, bíonn rath ar an obair nuair a chuirtear tacaíocht ar fáil.","type":"text"},{"_id":"3NXNLCCLIBBKJJUVRRBBHX6PEU","additional_properties":{"_id":1740303693320},"content":"Bronnadh scoláireachtaí ar ochtar déag chun dul chun na Gaeltachta anuraidh agus tá súil níos mó a bhronnadh i mbliana. “Ba iontach an taithí dóibh é, tá eolas acu anois ar an nGaeltacht agus is léir gur thaitin sé go mór leo,” a dúirt an múinteoir Darragh Humphreys.","type":"text"},{"_id":"VBC2IIQAT5FWNERVOP7OLPJKBM","additional_properties":{"_id":1740303693321},"content":"Ach an “rud is fearr” faoin gcúrsa, dar leis, ná go gcuireann na daltaí “an oiread sin ceisteanna” sa rang.","type":"text"},{"_id":"JQG2ZIKQXBGIRLS6QGC542V3LE","additional_properties":{"_id":1740303693322},"content":"“Agus is deas an rud é sin, do mhúinteoir Gaeilge, go mbeadh an-chuid ceisteanna á gcur ag na scoláirí.”","type":"text"},{"_id":"V63PV7TMIRFDLNXKWH4Z7JQLU4","additional_properties":{"_id":1740303693323},"content":"Breis eolais: <a href=\"http://ceadmilefailte.ie/\" target=\"_blank\">ceadmilefailte.ie</a> nó <a href=\"mailto:ceadmilefailte@cnag.ie\" target=\"_blank\">ceadmilefailte@cnag.ie</a>.","type":"text"},{"_id":"KQO6JZLKJBGIDC2GV6MMWXXWLI","additional_properties":{"_id":1740303693324},"content":"<b>Uachtarán nua ag Conradh na Gaeilge</b>","type":"text"},{"_id":"CEIJGR7OGNDCBFONUNAPDUQ2S4","additional_properties":{"_id":1740252529652},"content":"Tá uachtarán nua tofa ag Conradh na Gaeilge. Toghadh Ciarán Mac Giolla Bhéin, gníomhaí teanga ó Iarthar Bhéal Feirste, ina uachtarán le linn Ardfheis an eagrais, a reáchtáladh i mBaile Loch Garman ag an deireadh seachtaine.","type":"text"},{"_id":"IN4Y6JJF25DCBMNTNRCFJXHTQA","additional_properties":{"_id":1740252529653},"content":"Dúirt Mac Giolla Bhéin gur “cúis ollmhór bhróid agus áthais” dó gur toghadh é agus go bhfuil sé “ag súil go mór” leis an chéad chéim eile in aistear Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"ABFBDR3LVFGQDC43BONRVPA3IE","additional_properties":{"_id":1740252529654},"content":"Chaith Mac Giolla Bhéin cúig bliana ag obair mar Bhainisteoir Abhcóideachta le Conradh na Gaeilge agus is urlabhraí agus ball gníomhach den Dream Dearg é.","type":"text"},{"_id":"OG35EQIMOJGUXA5JSIOTYUIRXY","additional_properties":{"_id":1740252529655},"content":"Le dhá bhliain anuas, bhí sé fostaithe mar Chomhordaitheoir Pleanála Teanga le Fís an Phobail, in Iarthar Bhéal Feirste. Is ball bunaithe de Ghlór na Móna é agus is cathaoirleach reatha é ar Fhóram na nÓg agus ar an chumann lánGhaeilge CLG, Laochra Loch Lao.","type":"text"},{"_id":"Q5L4XU3YRZDVFGFPDL2DHNBV4Q","additional_properties":{"_id":1740252529656},"content":"Tagann sé i gcomharbas ar Paula Melvin, a chaith trí bliana mar uachtarán.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cuireann an scéim Céad Míle Fáilte ranganna, ceardlanna agus imeachtaí sóisialta ar fáil do phobail nua na hÉireann."},"display_date":"2025-02-24T03:45:00Z","headlines":{"basic":"‘Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ","auth":{"1":"db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG"},"lead_art":{"_id":"b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6","embed_html":"<div class=\"powa\" id=\"powa-b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6\" data-org=\"irishtimes\" data-env=\"prod\" data-uuid=\"b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6\" data-aspect-ratio=\"0.562\" data-api=\"prod\"><script src=\"//irishtimes.video-player.arcpublishing.com/prod/powaBoot.js?org=irishtimes\"><\/script></div>","promo_image":{"auth":{"1":"6b146ec3071c18a5e3c5059d9ae6344cd1f995d91a5f93f40219aa909eabdf6f"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-24-2025/t_2da062e0fe4a45c8b600b89c09fac56c_name_DSC08250.JPG"},"promo_items":{"basic":{"auth":{"1":"6b146ec3071c18a5e3c5059d9ae6344cd1f995d91a5f93f40219aa909eabdf6f"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-24-2025/t_2da062e0fe4a45c8b600b89c09fac56c_name_DSC08250.JPG"}},"type":"video"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"TIIAWSGPPJCIZMAHYDHOTODX3Y","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/","content_elements":[{"_id":"4PRIKT3I7NAU3GONB3CZ6SBHO4","additional_properties":{"_id":1740148342898},"content":"Ceann de na stíleanna ealaíne is ansa liom féin is ea stíl bharócach reiligiúnda na Spáinne ar a gáifeacht, ar a spiagaí, ar a glóire dul thar fóir. Caolchúis ar bith ní bhaineann léi, ach i do phus go dathannach fuilphúscach. Nuair a léirítear an chros chéasta, mar shampla, ní cheileann ar aon tslí barbarthacht na Róimhe, ceann de na himpireachtaí ba ghránna dar mhair riamh.","type":"text"},{"_id":"4KEP5HM6U5FYBNVWDXSZYE3CIE","additional_properties":{"_id":1740148342899},"content":"Is í an fhadhb a bhaineann léi, áfach, ná nach bhfuil inti inniu ach ealaín. Bhí tráth ann nuair a chuir sí eagla a gcraicinn agus sceimhle anama ar dhaoine, lucht creidimh thar amhras go háirithe. Earraí iarsmalainne anois í don chuid is mó, go fiú nuair is istigh i gceartlár ardeaglaise a bhíonn.","type":"text"},{"_id":"HV4MROT7ZFGTTK6DM3DTB25JZE","additional_properties":{"_id":1740148342900},"content":"Is é sin le rá, má bhí barántúlacht ag baint léi ina ham agus ina hionad féin, ar éigean gur féidir sin a cheangal léi inniu. Is é a dhála sin é ag na healaíona ar fad, an litríocht féin san áireamh. Conas is ceart dul i ngleic le hábhar atá stoite as a phréamhacha dúchais agus as a fhearann ceart cóir idir linn agus loc?","type":"text"},{"_id":"NGTPSPIK3BCLBEVIZRLYERFKRI","additional_properties":{"_id":1740148342901},"content":"Is léir nach músclaíonn úrscéal de chuid an lae inniu aon cheist mar sin. An té a léifeadh, abraimis An tIriseoir le Michelle Nic Pháidín, nó Skippy Dies Paul Murray, bheadh a fhios aige gur ag plé le hurlár is le tuiscintí is le teanga an lae inniu atáthar, samhlaíocht ann nó as.","type":"text"},{"_id":"XWQ5EPOP4BGE7J6IQ5YBHVMD4A","additional_properties":{"_id":1740148342902},"content":"Ní hamhlaidh atá nuair a ghabhtar siar cúpla glúin. Is deacair blas a fháil ar úrscéalta Béarla na hÉireann a scríobhadh sa 19ú haois, seachas Carleton, agus fós tuigimid gurb earra stairiúil atá aige siúd.","type":"text"},{"_id":"VJVLD6OPAVEXLABLNPUAEHUKBA","additional_properties":{"_id":1740148342903},"content":"Nuair a bhíos san Afraic tráth chonaic mé léiriú ardscoile cailíní de ‘The Taming of the Shrew’ Shakespeare. Fág i leataobh gurb ait leat go léireodh aon scoil an dráma céanna, bhraitheas rud éigin thar a bheith ciotrúnta faoi mhná óga Yoruba ag labhairt i mBéarla na 16ú haoise faoi ábhar a bhaineann le béaloideas na hEorpa.","type":"text"},{"_id":"HN2INONT6NFMXOYJVXQ47QP4YU","additional_properties":{"_id":1740148342904},"content":"Baineann an deacracht sin le léiriú ar bith de chuid Shakespeare, áfach. Tá rud éigin níos neamhbhailí féin ag baint le leaganacha nua-aimseartha dá chuid drámaí a stáitsiú (chonaic mé Macbeth á lámhach, mar shampla), ach dá ndéanfaí iad a chur os ár gcomhair mar a tharla sa Globe lena linn, is beag ciall a bhainfimis astu ach an oiread.","type":"text"},{"_id":"UZVKZQR6B5ERPDKBXUOECA4LYQ","additional_properties":{"_id":1740148342905},"content":"Déanadh iarracht dráma dá chuid a léiriú suim bhlianta ó shin i gcanúint agus le blas Bhéarla a linne, ach mar a dúirt duine de na haisteoirí, ‘Cén fáth nach ndéanfaimid i mblas Chorcaí é agus a bheith réidh leis?’, óir is dealraithí bunfhoghair Bhéarla na hÉireann anois le Béarla Shakespeare ná le Béarla Shasana de dheasca gur ag an am sin a chéad lonnaigh an teanga i mbailte na tíre.","type":"text"},{"_id":"OOIYJU2NLRG2PMKD2WDBIXNNOY","additional_properties":{"_id":1740148342906},"content":"Dá léifí úrscéalta Shéamuis Uí Ghrianna os ard anois ar RnaG ach i gcanúint Mhúscraí, an mbeadh éigean á dhéanamh orthu? Nó an bhfuil aon intinn inniu a thuigeann an Fhiannaíocht sa cheart, seachas mar áilleagán nó le teann fiosrachta?","type":"text"},{"_id":"AIFTRD2NNFH6FMK5R577RLL5CQ","additional_properties":{"_id":1740148342907},"content":"Is í an fhírinne lom go dtéann an ealaín as dáta, ach nach dtéann sí as. Síothlaíonn cuid éigin di anuas óna foirm bhunaidh anuas chugainn trí na blianta. Súitear rud éigin aisti. Gabhann tríd an scagaire atá againn ar fad toisc go bhfuilimid daonna. Fós, maireann a bhfuil de dheannach na n-aingeal i gcónaí inti. Tuigimid scéal Giolgamais na Bablóine ó cheithre mhíle bliain ar ais chomh maith le rud ar bith a breacadh dhá chéad bliain ó shin toisc go n-aithnímid saol na linne seo ann.","type":"text"},{"_id":"WWJNVYCRLJF4DH4EKDD4PXWSEM","additional_properties":{"_id":1740148342908},"content":"Paradacsa é ná toisc go ngabhann an ealaín as dáta gurb é sin a fhágann gurb earra buan atá inti.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is léir nach músclaíonn úrscéal de chuid an lae inniu aon cheist mar sin."},"display_date":"2025-02-24T02:30:00Z","headlines":{"basic":"Deannach na nAingeal","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE","auth":{"1":"7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GKWQFJBSTRHFZKP3VK5OOHGIZ4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/","content_elements":[{"_id":"VMZCP6NBRRCM7H2IA55EWBGS2M","additional_properties":{"_id":1739541339782},"content":"Foclóir: Teachtaireacht – message; lasmuigh – outside; fiúntach – worthwhile; foireann teagaisc – teaching staff; cinneadh – decision; mianach – quality; díobhálach – harmful; deis imeasctha - integration opportunity; crosadh - veto.","type":"text"},{"_id":"C2KFUICPIBAE3GXPKP65TKNCUY","additional_properties":{"_id":1739541339783},"content":"‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire” an teachtaireacht a bhí ag páistí ó chúig Ghaelscoil don Aire nua Oideachais Helen McEntee an tseachtain seo caite nuair a thionóil siad lasmuigh de gheataí Theach Laighean.","type":"text"},{"_id":"QBQCCDYK7RGDNCA2KI5QOKM5KQ","additional_properties":{},"content":"Nár chruálach íorónta mar scéal mar sin é gur ar Lá Fhéile Vailintín a tuairiscíodh go raibh Bord Bainistíochta Choláiste Shráid Synge tar éis diúltú don aistriú ó mheánscoil Bhéarla do bhuachaillí go Gaelcholáiste comhoideachais, mar a bhí beartaithe.","type":"text"},{"_id":"EKOOIUHCD5FWJETHWXXOEWB7RE","additional_properties":{},"content":"Fógraíodh anuraidh go gcuirfí tús leis an aistriú do dhaltaí na chéad bhliana i scoilbhliain 2026/2027. Tá an plean sin curtha ar ceal anois. ","type":"text"},{"_id":"QPWIR46OINCEFDJXWPJFNPVZDI","additional_properties":{},"content":"Dúirt feachtasóirí ar son na scoile nua go bhfuil “damáiste ollmhór” déanta de bharr easpa cumarsáide ón Roinn Oideachais le chúig mhí anuas.","type":"text"},{"_id":"ZZZTNLP465CYLPA5ODFYANPG2A","additional_properties":{},"content":"“Cé go raibh áthas orainn tacaíocht an Aire Oideachais nua Helen McEntee a chloisteáil an tseachtain seo, agus muid ag feachtasaíocht taobh amuigh de Theach Laighean ar son ár nGaelcholáiste, tá tuismitheoirí agus páistí na gcúig Ghaelscoil páirteach san fheachtas an-bhuartha faoi na scéalta atá tagtha chun solais sna meáin chumarsáide,” a dúradh i ráiteas.","type":"text"},{"_id":"GH76KT5QLJGQJPXHWZMSQK5FFU","additional_properties":{},"content":"Ba léir go raibh fadhb de chineál éigin ann nuair a rinne múinteoirí clamhsán nár chuir Iontaobhas Scoileanna Edmund Rice (ERST) plean an aistrithe in iúl dóibh ach lá amháin sular fógraíodh go poiblí é i Meán Fhómhair.","type":"text"},{"_id":"I7F4GBIG55BQHCG53FLLXMAA3M","additional_properties":{},"content":"I ráiteas Béarla a d’eisigh múinteoirí na scoile tríd an ASTI ar an Aoine, dúirt siad nach bhfuaireadar “aon chumarsáid fhiúntach ó ERST ná ón Roinn Oideachais” maidir leis an bplean nó faoin oiliúint a bheadh ag teastáil uathu chun leanúint ar aghaidh ag múineadh sa scoil.","type":"text"},{"_id":"V7BCBRMNW5ECDPKYW7PL2JKLZQ","additional_properties":{},"content":"Dar ndóigh, ní mórán i measc na bhfeachtasóirí ar son an Ghaelcholáiste a d’easaontódh leis an ráiteas “gur chóir go mbeadh aistriú ar an scála seo treoraithe ag trédhearcacht, comhoibriú, agus machnamh cúramach ar riachtanais gach páiste.” Ba í an easpa cumarsáide chéanna sin a spreag chun agóide iad os comhair gheataí Theach Laighean arís an tseachtain seo caite. ","type":"text"},{"_id":"DKP6T3RM6BBD5OCZJHXTUSKYD4","additional_properties":{},"content":"I ráiteas a d’eisigh an Roinn Oideachais tráthnóna Dé hAoine, dúirt urlabhraí: “Tacaíonn an Roinn Oideachais go hiomlán le bunú Gaelcholáiste i gceantar Chathair Bhaile Átha Cliath Theas agus tá sí tiomanta go hiomlán dó sin.” ","type":"text"},{"_id":"Q5EXLTSDZNBSLIMDL7HRWPA3ZQ","additional_properties":{},"content":"Dúradh go bhfuil an Roinn ag obair leis an ERST lena chinntiú go bhfuiltear “i mbun plé leanúnach agus soiléir” leis an scoil maidir lena “tiontú rathúil ina Gaelcholáiste comhoideachais ar bhonn céimnithe ó mhí Mheán Fómhair 2026 ar aghaidh.”","type":"text"},{"_id":"GBJRHUB62BBFTAA7FOREVBVKMI","additional_properties":{},"content":"Is minic oideachasóirí ag rá gurb é ceann de na heasnaimh is mó in earnáil an oideachais ná a laghad deiseanna a chuirtear ar fáil do phobail nua na tíre an Ghaeilge a fhoghlaim. ","type":"text"},{"_id":"VSBSA37VWVFP3BHEVY35BTBFFE","additional_properties":{},"content":"Dáiltear díolúintí, deirtear, go ró-éasca ar iarrthóirí agus is iomaí duine a deir gur deis imeasctha amú é an teip na tacaíochtaí cuí a chur ar fáil. ","type":"text"},{"_id":"W26PKIFOFBAHDK7JXUJRHSXPZM","additional_properties":{},"content":"Is suntasach an rath atá ar an sruth i mBunscoil Sráid Synge ó 2017, áit a bhfuil méadú 42 faoin gcéad tagtha ar líon na ndaltaí ó 2017, rud a léiríonn éileamh sa cheantar ar oideachas trí Ghaeilge. ","type":"text"},{"_id":"XAIAMHOC4FGZZAHPF3VDQDORP4","additional_properties":{},"content":"Ní haon ionadh gur ghoil sé ar dhaoine nuair a mhaígh tráchtaire amháin ar an raidió nach mbeadh Gaelcholáiste feiliúnach do chách i bpobal na scoile reatha. ","type":"text"},{"_id":"Z7F6IF4UJFF4DEJGQPOXXIWJ7U","additional_properties":{},"content":"Beidh ar an Aire cinneadh a dhéanamh anois an féidir an t-aistriú a chur i bhfeidhm nó an gcaithfear cur chuige iomlán nua a fhorbairt chun freastal ar an éileamh atá ar oideachas lán-Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"RTVJOYXP5JDUVI75I2LABS7HGU","additional_properties":{},"content":"“Tá sé riachtanach bogadh ar aghaidh leis seo anois, cumarsáid a dhéanamh leis na geallsealbhóirí go léir agus cúiteamh a dhéanamh ar an am caillte,” a dúirt na feachtasóirí.","type":"text"},{"_id":"UIADWI5GSFDE5EJD5IBKFNFDWY","additional_properties":{},"content":"Múscailt na Mianach","type":"header"},{"_id":"GZAARQFMNJGWJAXQGYQ54KLVOQ","additional_properties":{},"content":"Ba léir an tseachtain seo caite gur músclaíodh mianach i bpobal na Gaeilge de réir mar a scaip an scéal go ndéanfaí ciorruithe de bhreis is €800,000 ar scéimeanna agus ar thionscadail phobail agus teanga. ","type":"text"},{"_id":"DFUUYECGKJHBFA33QQRFFGM2MU","additional_properties":{},"content":"Cé nár tionóladh a leithéid le fada, tháinig slua mór le chéile don Tionól Géarchéime i mBaile Átha Cliath Dé Máirt chun na ciorruithe a phlé. ","type":"text"},{"_id":"OFRV3AJYDBAALGHA45OJ6F26WQ","additional_properties":{},"content":"Bhí frustrachas níos doimhne ná mar a bhain leis na ciorruithe ba dhéanaí le brath – frustrachas faoin drochstaid mhaoinithe buan, agus faoin gcrosadh atá curtha ag an DUP roimh iarrachtaí leasú a dhéanamh ar mhúnla maoinithe Fhoras na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"TBCJNFSAAVAIDCLDJQVXZ4Q434","additional_properties":{},"content":"Labhair beirt leis an slua: Caoimhe Ní Shúilleabháin, Oifigeach Feidhmiúcháin le Cill Dara le Gaeilge, agus Ruairí Ó Donnáin, Oifigeach Forbartha Gaeilge, Conradh na Gaeilge Boirche Íochtar, Co. an Dúin.","type":"text"},{"_id":"QQWLHQWOPFBGHJDJV4XAIZQNKE","additional_properties":{},"content":"Léiríodar go géarchúiseach na dúshláin leanúnacha a eascraíonn as ganntanas maoinithe, agus an imní atá orthu go mbeidh tionchar díobhálach ag na ciorruithe ar a gcuid oibre agus ar na pobail a bhfreastalaíonn siad orthu.","type":"text"},{"_id":"5CLHKOMZMREVVIOB4D5YEHC4I4","additional_properties":{},"content":"I measc na dtionscadal a ghearrfar siar orthu tá Scéimeanna Forbartha Líonraí Gaeilge (SLFG) faoina ndéantar pleanáil straitéiseach fhadtéarmach teanga. ","type":"text"},{"_id":"AMX2US3OS5F2ZPGV55U7OWUWSM","additional_properties":{},"content":"“Tá an-tábhacht leis an scéim, níl sé gan locht, ach tá muid ag cruthú pobal Gaeilge sna háiteanna seo,” a dúirt Ní Shúilleabháin.","type":"text"},{"_id":"XRFYL66ATJB3RG3LX6NXJXH2YA","additional_properties":{},"content":"“Tá sé sin an-tábhachtach. Tá mac agam féin, agus tá mé ag iarraidh é a thógáil le Gaeilge agus ní féidir liom é sin a dhéanamh gan pobal. Agus sin atá uainn.”","type":"text"},{"_id":"JREDPLKDBREGZNL3PGZVZ5376E","additional_properties":{},"content":"Ag cur síos ar an obair i gceantar Nás na Rí agus sna Solláin, dúirt Ní Shúilleabháin: “Tá club iarscoile, scéalaíocht do leanaí, naíonra do theaghlaigh againn. Eagraímid teacht le chéile i gclóis spraoi, turais Gaeilge, club leabhar agus club siúlóide.”","type":"text"},{"_id":"WP5AW72BTBA7ZOWQU6COMGE6R4","additional_properties":{},"content":"Cuirtear maoiniú €47,000 in aghaidh na bliana ar fáil don Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge (SFLG). Tá Conradh na Gaeilge ag stocaireacht le fada ar son ardú maoinithe don scéim phobail seo, agus labhair na haoichainteoirí go hoscailte faoi na dúshláin atá rompu.","type":"text"},{"_id":"BJ4N7ZSLURDX5AR35GVBX2F4OY","additional_properties":{},"content":"“Sin chun tuarastal duine a íoc, sin chun cíos a íoc, agus sin chun na himeachtaí a eagrú” a dúirt Ní Shúilleabháin.","type":"text"},{"_id":"A5MAIZMBAJHA5D5O6UXPIQ3HEM","additional_properties":{},"content":"“Níl aon scéim phinsin ná saoire mháithreachais ann – rud a chuaigh i bhfeidhm orm féin nuair a bhí leanbh agam. Ní coinníollacha mealltacha iad.”","type":"text"},{"_id":"SLJFP7GQP5GWFIDGLAU2DCVH6Q","additional_properties":{},"content":"Dúirt sí nár tháinig ardú ar bith ar an maoiniú in ainneoin na gcostas méadaithe – cíos oifige, leictreachas agus costais mhaireachtála san áireamh. ","type":"text"},{"_id":"6IGTAH7WIVEXDJQOYY6CNXN46Y","additional_properties":{},"content":"“Ní aithníonn an Foras ná an Rialtas luach na scéime SFLG,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"TUKEQGRHP5GZ7HABAYROB7RURI","additional_properties":{},"content":"Anuas ar an obair a dhéanann oifigigh forbartha Gaeilge titeann go leor freagrachtaí eile orthu freisin.","type":"text"},{"_id":"W35JJE6LDJF2PNEVBW74L5OJD4","additional_properties":{},"content":"“Is fear feidhmithe mé, is glantóir mé, is oifigeach caidrimh phoiblí mé, oifigeach imeachtaí, cinnire den chlub óige, múinteoir ranganna oíche, cuntasóir in amanna, [agus] bainisteoir riaracháin,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"LHVECLNPHZHZBG6J2LQKBDGOQY","additional_properties":{},"content":"”An bhfuil sé cothrom dúinn a bheith curtha sna poist sin gan na hacmhainní agus gan na háiseanna is ceart?”","type":"text"},{"_id":"A2V4AG4D25CPJHYHEMC5CFDNA4","additional_properties":{},"content":"Is minic oifigigh teanga ag streachailt le héileamh méadaithe ar sheirbhísí Gaeilge in ainneoin ganntanas acmhainní.","type":"text"},{"_id":"DSEYHDTJPRH5PGQIUG6J23AHZE","additional_properties":{},"content":"“Leis na ciorruithe seo atá ag teacht i bhfeidhm anois, tá daoine ón phobal ag teacht chuig mo dhoras ag cur ceisteanna faoin bhfáth go bhfuil gearradh siar ar líon na mbunranganna atá á gcur ar fáil, cén fáth nach bhfuil club óige eile curtha ar fáil anois agus breis agus caoga dalta againn in aon oíche amháin,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"B2PQRXGNSFE3LLVEN4ZUKYHZGM","additional_properties":{},"content":"Dúirt Ní Shúilleabháin gur ionann an gearradh 2 faoin gcéad ciorrú is €800 in aghaidh na bliana.","type":"text"},{"_id":"HEZEYGJTWZAI3ICFF5AOHQU7EI","additional_properties":{},"content":"“B’fhéidir go gceapfaidh daoine nach mór an méid é sin, ach is ionann é agus dhá théarma den chlub iarscoile nó campa samhraidh amháin.”","type":"text"},{"_id":"VUYAJOVWAZB6LDUDS23ZYN7AII","additional_properties":{},"content":"Tá sé i gceist ag na heagrais a bhí i láthair feachtas náisiúnta a eagrú le maoiniú sásúil a shocrú d’earnáil na Gaeilge ar bhonn straitéiseach agus fadtéarmach.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Fógraíodh ar an Aoine go bhfuil Bord Bainistíochta Choláiste Shráid Synge tar éis diúltú don aistriú ó mheánscoil Bhéarla go Gaelcholáiste"},"display_date":"2025-02-17T06:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE","auth":{"1":"4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4"},"focal_point":{"x":1437,"y":1317},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"PAVGBZVSAJBWZMF2PQCJAZO2YM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/","content_elements":[{"_id":"LRXMT5J5BJE2TJFXAIWOPRCZHM","additional_properties":{"_id":1739541042881},"content":"Feicimid na céadta grianghraf gach seachtain ar nuachtáin, ar irisí, ar an idirlíon. A bhformhór imíonn leo isteach i bpoll mór fairsing na díchuimhne, agus nach maith sin? Ach fanann fo-rud, go minic ar chúiseanna nach bhfuil iomlán soiléir.","type":"text"},{"_id":"H42ZFM3Z5BDGBD6H3JEBOHKYSA","additional_properties":{"_id":1739541042882},"content":"Tá intuigthe cén fáth a bhfuil cuimhne ghléineach agam ar an soicind úd nuair a léim laom lasrach amach as cúl an Concorde Air France deiridh sin sular phléasc an t-iomlán, mar shampla.","type":"text"},{"_id":"CUMRUTFGSRDZJF3QIX5LDOCQSI","additional_properties":{"_id":1739541042883},"content":"Ceann eile a chuir uafás orm féin ba ea grianghraf de Ghroisní tar éis do na Rúisigh an áit a scrios bun barr sa bhliain 2000. Bean aonair ag siúl na slí, mála beag ina lámh aici, agus gan aon rud ina timpeall ach smionagar na bhfoirgneamh do gach leith. Gan neach beo eile le feiscint, mar is dócha nárbh ann dóibh.","type":"text"},{"_id":"AU56NX5HBZBV3FWJDBSLD6IYLA","additional_properties":{"_id":1739541042884},"content":"Níor chuaigh grianghraf mar é i bhfeidhm ar an domhan mór mar a dhein, abraimis, an íomhá den chailín bocht Phan Thi Kim Phuc ar stialladh na héadaí di agus ar scalladh a craiceann le linn aer-ruathair bhuamála na Stát Aontaithe ar mhuintir Vítneam d’fhonn iad a shaoradh uathu féin. Chuir sin oiread masmais agus déistin ar dhaoine gur chuir cor mór i meon an phobail, nach mór an oiread céanna leis na málaí corpáin a bhí ag tuirlingt go tiubh abhaile.","type":"text"},{"_id":"YI6UAZLJWVDYDIRPIO7PGJTOXI","additional_properties":{"_id":1739541042885},"content":"Is é eagla atá orm go bhfuilimid chomh cleachtaithe anois le grianghrafanna de chathracha scriosta gurbh ar éigean go n-ardaíonn fabhra ná go gcuireann muc ar aon mhala. Gaza de ló is d’oíche, agus gan oiread airde air is a thabharfaí ar phúróg sa bhróg.","type":"text"},{"_id":"K4OA3RFKFRFULOQJYTBVFN5Q6I","additional_properties":{"_id":1739541042886},"content":"Chonaiceamar cheana é, is ea, in Groisní, ach chomh maith leis sin in Mariopul, Mosul, Aleppo, Raqqa, Fallujah, Gaza agus eile lenár linn. Is é uafás diachrach an scéil gur thóg sé míonna fada na cathracha sin a leagadh le hairm ghránna choinbhinsiúnta.","type":"text"},{"_id":"UTT33DDC2RG3XHOIHYX43ZILHE","additional_properties":{"_id":1739541042887},"content":"Dhéanfaí an gnó céanna i bhfad níos gasta agus níos éifeachtaí agus níos críochnúla le bábóg de bhuama beag núicléach.","type":"text"},{"_id":"XU6DRXUI3RHU7H5GIYM4ODLJXU","additional_properties":{"_id":1739541042888},"content":"Tá an chuma air nach bhfuil eagla ar dhaoine rompu feasta.","type":"text"},{"_id":"HM222Q7Y5NCXJDPSBE2VIWAZ5M","additional_properties":{"_id":1739541042889},"content":"Is í an tsamhail a luaitear leis na blianta seo ná go bhfuil siad dealraitheach leis an tréimhse roimh 1939; ach is cosúla go mór ár linn le 1914 nuair a bhí síocháin rófhada san Eoraip dar leis na míleataigh agus gur mhithid féasta fola eile.","type":"text"},{"_id":"TFHHGY4OWZC6XGAXTZWHN5Z23A","additional_properties":{"_id":1739541042890},"content":"Tá Mark Rutte, ceannasaí cogaidh Nato ag caint go síoraí ar thuilleadh airgid a chrú ó dhaoine d’fhonn innill bháis a cheannach mar mhalairt ar shláinte, oideachas, agus leas sóisialta a chothú. ‘Cosaint’ an leithscéal, cé gurb ionsaí is túisce a dhéanann Nato féin.","type":"text"},{"_id":"V3ECRXRT35HEVEO6Y2Y4AKV2GY","additional_properties":{"_id":1739541042891},"content":"‘Cosaint’ an chúis a thug na Stáit Aontaithe nuair a scriosadar Vítneam; ‘cosaint’ a bheir ar Phutin tabhairt faoin Úcráin; ‘cosaint’ an trúig le hionsaí na comhghuaillíochta idirnáisiúnta ar an Iaráic; ‘cosaint’ an leithscéal a bhí ag na Seapánaigh Pearl Harbout a bhuamáil.","type":"text"},{"_id":"KXXCZWLGIJAYBPTR624TFCQLMY","additional_properties":{"_id":1739541042892},"content":"Is de shuimiúlacht gurbh í Roinn an Chogaidh a bhíodh ar Roinn Cosanta na Breataine Móire go dtí 1964. Ba mhacánta an focal ‘cogadh’ a chur isteach in áit ar bith a luaitear ‘cosaint’ i mbladar an lae inniu, mar is iad an dá mhar a chéile iad maidir le míleataigh an bháis é.","type":"text"},{"_id":"4ELFH3YTURDAFP7KRVHDRZ67KA","additional_properties":{"_id":1739541042893},"content":"Ag téisclim chun cogaidh atá aos armtha an lae inniu, agus a lucht tacaíochta daonlathaí agus neamhdhaonlathaí le chéile.","type":"text"},{"_id":"7RKSVKR27NGNVLMBFNTOCU5QDA","additional_properties":{"_id":1739541042894},"content":"Grinnfhéach ar na grianghrafanna thuasluaite. Féach anois orthu, mar ní fheicfidh tú grianghraf ar bith feasta a choíche ná go deo de chathracha scriosta ná de chnámharlaigh bheo ná de chuileoga féin ar chloch má dhéantar toil ár máistrí cogaidh atá ag cur ina luí orainn go gcaithfear íoc as an mbás ach nach dtiocfaidh an bás choíche chun baile chugat féin.","type":"text"},{"_id":"UNXC6UHZKZBYLE4FGEYJGSYT3M","additional_properties":{"_id":1739541042895},"content":"Óir, ní bheimid ann le féachaint orthu.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Gaza de ló is d’oíche, agus gan oiread airde air is a thabharfaí ar phúróg sa bhróg."},"display_date":"2025-02-17T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Cogadh agus cosaint","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM","auth":{"1":"03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"XVTGQNJDNZBYZLIKHL6BQKMJHM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/","content_elements":[{"_id":"GCXIPQAVLFDZ3LVZW43VPI62FQ","additional_properties":{"_id":1738939980348},"content":"Foclóir: Réiteach - resolution; géarchéim - crisis; cruinniú - meeting; go grinn - closely; iarfhostaithe - former employee; eisceachtúil - exceptional; áisíneacht - agency; eatramhach - interim.","type":"text"},{"_id":"EVSUPJ43RJFV3I5XRWOCVCWOFE","additional_properties":{"_id":1739026686616},"content":"Níl réiteach ar bith fós ar an ghéarchéim airgeadais in earnáil na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"FVNZE3YKTVHUZALFZPW4YDFSDI","additional_properties":{"_id":1739026686617},"content":"Tuigtear do Thuarascáil gur lean “dianphlé” idir oifigigh an Fhorais agus na ranna urraíochta agus airgeadais chuí i rith na seachtaine, agus go bhfuil cruinniú beartaithe an tseachtain seo ag oifigigh an Fhorais leis an Aire nua Gaeltachta, Dara Calleary.","type":"text"},{"_id":"WV2RCWFHYVFVLJZQUBFX36RSBQ","additional_properties":{"_id":1739026686618},"content":"D’aontaigh bord Fhoras na Gaeilge, seachtain ón Aoine seo caite, glacadh le buiséad agus gearradh siar ar scéimeanna, ar cheanneagraíochtaí agus ar thionscadail i saol na Gaeilge toisc go bhfuil bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.","type":"text"},{"_id":"S66LPQS6X5GGRKRCQJ6TC4BR54","additional_properties":{"_id":1739026686619},"content":"Agus iarrachtaí ar bun chun an bhearna sin a líonadh, tuigeann Tuarascáil go bhfuiltear ag breathnú “go grinn” ar an socrú reatha faoina n-iompraíonn Foras na Gaeilge costas iomlán phinsin a n-iarfhostaithe, ar bhealach nach ndéantar de ghnáth sa státseirbhís.","type":"text"},{"_id":"F4KKNMY66RDA3E4IF45BFZ7MRA","additional_properties":{"_id":1739026686620},"content":"“Ceist í sin atá eisceachtúil i gcomparáid le heagrais Stáit eile,” a dúirt foinse le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JYWVDFTTN5GA7DTDRJPXGM25UE","additional_properties":{"_id":1739026686621},"content":"“Pléitear le [costas na bpinsean] go lárnach sa státseirbhís ionas nach mbeadh tionchar aige ar bhuiséad reatha eagraíochta.”","type":"text"},{"_id":"JSS3BRXHVNCUJPQWN6SKGAR65Y","additional_properties":{"_id":1739026686622},"content":"Nuair a bunaíodh Foras na Gaeilge in 1999 mar institiúid trasteorann, ghlac an ghníomhaireacht nua freagracht as cúramaí pinsin a bhain le Bord na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"AYXMN7J66BHJFJHQSYDLPQHSSQ","additional_properties":{"_id":1739026686623},"content":"Tá méadú suntasach tagtha ar an méid a chaitear ar phinsin le blianta beaga anuas, de réir mar a d’imigh daoine ar scor. Tuigtear gur íocadh suas is anuas le €200,000 ar phinsin in 2009 nuair a bhí seachtar imithe ar scor. Faoi 2024, agus 30 iarfhostaí imithe ar scor, íocadh os cionn €700,000 ar chostas na bpinsean.","type":"text"},{"_id":"EQE6V2QOSZEIPB2NVST5MRJAUQ","additional_properties":{"_id":1739026686624},"content":"Cé go bhfuil ardú as cuimse tagtha ar chostais an Fhorais, tá ciorruithe buiséid 2008 nach mór fós i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"MJSLUTDWSBF2HDFJWB64TD7LRY","additional_properties":{"_id":1739026686625},"content":"Fiú dá bhféadfaí costas na bpinsean a íoc ó chiste lárnach an Stáit, agus go sábhálfaí thart ar €700,000, ní leor an tsuim sin chun bearna bhuiséid na bliana seo a líonadh.","type":"text"},{"_id":"3DU44MWI6FEOLBZV47E7VGJ6AY","additional_properties":{"_id":1739026686626},"content":"Agus fiú dá líonfaí an bhearna sin go hiomlán i mbliana, tá arduithe pá ag teacht chun cinn sa státchóras an bhliain seo chugainn, rud a tharraingeoidh an cheist anuas arís.","type":"text"},{"_id":"L4GPUQ2A6FDBRDCERSUMOFCFAM","additional_properties":{"_id":1739114899780},"content":"I gcroílár na deacrachta tá an socrú casta maoinithe trasteorann. Is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas (CATT) a cheadaíonn na buiséid: cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad den mhaoiniú ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad.","type":"text"},{"_id":"5TFJGWZLXJAE3EYAPCPSW6HD3M","additional_properties":{"_id":1739114899781},"content":"Imríonn an socrú sin tionchar suntasach ar rialachas na Gaeilge ar fud na hÉireann. Mar shampla, maireann bliain airgeadais Roinn Pobail an tuaiscirt ó mhí Aibreán go Márta agus níl buiséad na Roinne sin socraithe go fóill don bhliain 2025-26.","type":"text"},{"_id":"Y24NA5NL6ZCIBHJNMXSZK7BSKI","additional_properties":{"_id":1739114899782},"content":"“Dá réir, ní féidir buiséad an Fhorais Teanga a dheimhniú nó go mbeidh sé sin socraithe,” a dúirt urlabhraí Roinn na Gaeltachta le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"BS34T5G25RDYZJNAXFMWL4XIUU","additional_properties":{"_id":1739114899783},"content":"“Leanfaidh oifigigh na Roinne ag plé na ceiste seo lena gcomhghleacaithe sa Roinn Pobal ó thuaidh féachaint chun buiséad aontaithe an Fhorais Teanga a chur faoi bhráid na Comhairle Aireachta Thuaidh Theas san earrach.”","type":"text"},{"_id":"65GGLWXWYJHYDJLAJUTRVYXRXQ","additional_properties":{"_id":1739114899784},"content":"Mar nod, b’fhéidir, go bhféadfaí teacht ar bhealach indíreach chun maoiniú a chur ar fáil go heatramhach, dúirt an t-urlabhraí: “Leanfaidh an Roinn uirthi ag breathnú ar bhealaí eile chun tacú le cláir oibre na heagrais teanga agus pobail, ag brath ar thoradh na gcainteanna ar bhuiséad an Fhorais Teanga.”","type":"text"},{"_id":"CWFT2C2NCVGDZFAVC3U4L2BJZQ","additional_properties":{"_id":1739114899785},"content":"Léiriú lom ar leochaileacht earnáil na Gaeilge a bhí ann nuair a dúirt Leas-Chéad-Aire an Fheidhmeannais ó thuaidh, Emma Little-Pengelly, an tseachtain seo caite nach dtacaíonn sí le moladh a cheadódh don Rialtas ó dheas breis airgid a íoc leis na háisíneachtaí trasteorann – fiú mura mbeadh gá an fhreagracht 25 faoin gcéad a chomhlíonadh.","type":"text"},{"_id":"TXEXJ6GZKRFW3D6SQKYPOIOYOM","additional_properties":{"_id":1739114899786},"content":"“Tá sé craiceáilte gur féidir le Leas-Chéad-Aire ar an bhFeidhmeannas ó thuaidh stop a chur le maoiniú breise do ghrúpaí pobail i Longfort nó in Inse Chór,” a dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"VFYFHWG7XNHLNE3RT5DX4LO2PQ","additional_properties":{"_id":1739114899787},"content":"“Caithfidh rud éigin athrú maidir leis seo. Tá muid ag caint faoi seo ó 2016 agus níl na rialtais thuaidh nó theas tar éis tabhairt faoi,” a dúirt de Spáinn.","type":"text"},{"_id":"ZOZOZKR5YZAN5NAVBQ6AEK7YP4","additional_properties":{"_id":1739114899788},"content":"Reáchtálfaidh Conradh na Gaeilge tionól géarchéime in oifigí Unite, ar Shráid na Mainistreach, BÁC, ag meán lae Dé Máirt le freagra an phobail a phlé ar “20 bliain de dhí-infheistiú.”","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cruinniú beartaithe an tseachtain seo idir Foras na Gaeilge agus Dara Calleary chun an ghéarchéim a phlé."},"display_date":"2025-02-10T05:15:00Z","headlines":{"basic":"Oifigigh an Fhorais ag breathnú ‘go grinn’ ar chostas scéim phinsin ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y","auth":{"1":"c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GBT5VO2I2FFT7FXI2VSCIZ7XSQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/","content_elements":[{"_id":"6UCBZLVBMNFGPOKTHCNGX7MZFU","additional_properties":{},"content":"Tá séasúr gradam idirnáisiúnta na n-ealaíon faoi lán seoil an ráithe seo. Ach sa bhaile, seachtain ón Aoine bheag seo, beidh aird phobal na nGael dírithe ar Bhéal Feirste, áit a reáchtálfar Gradaim Nós 2025.","type":"text"},{"_id":"RDERMS3DQFA5FLL24AVLTR4N6Y","additional_properties":{},"content":"Ainmneofar buaiteoirí i naoi gcatagóir san iomlán ar oíche na hócáide, an 21 Feabhra.","type":"text"},{"_id":"HFVQTOXVZJF6VCPEZI2A34R3AE","additional_properties":{},"content":"Beidh cuid mhaith de na ceoltóirí atá ainmnithe ag casadh ceoil ar an oíche.","type":"text"},{"_id":"3XBZLOX27RGHBAAMO2PCXQSFBQ","additional_properties":{},"content":"Ní eol dúinn an mbeidh rapálaithe Bhéal Feirste Kneecap, a bhfuil ocht n-ainmniúcháin acu i mbliana, i láthair ar an Aoine ach deis iontach a bhéas ann don phobal tallann nua agus plúr na ceirde a fheiceáil.","type":"text"},{"_id":"PPSOYESAFZCBXEHDLAZTII3PTQ","additional_properties":{},"content":"“Déanann muid ceiliúradh ar cheoltóirí aonair agus grúpaí a chumann agus a sheinneann ceol as Gaeilge i rith na bliana ach is deis í seo oíche chaidrimh a reáchtáil, pobal cheol na Gaeilge a thabhairt le chéile agus craic iontach a bheith againn,” a dúirt Conor Torbóid, eagarthóir Nós.","type":"text"},{"_id":"ZJFUYJSE6VHPBI3YRPTEWKUD4Q","additional_properties":{},"content":"I measc na n-ealaíontóirí ar ghearrliosta na ngradam, tá leithéidí Altan, Amano + Kalabanx, An Chéad Ghlúin Eile, CAOIMHÍN, Clare Sands, Deoraí, Huartan, IMLÉ, John Spillane, Lullahush, Macdara Ó Faoláin, Piaras Ó Lorcáin, RÓIS, SÉIMÍ agus Súil Amháin.","type":"text"},{"_id":"SUUPQZR7YBDKNCPKXCSGLGWKWI","additional_properties":{},"content":"Dhá chatagóir nua atá san áireamh i mbliana, Ceoltóir Aonair na Bliana agus Amhrán Dátheangach na Bliana. ","type":"text"},{"_id":"HK5LLELICRBOXMVJOIB7FSZMZQ","additional_properties":{},"content":"Táille £16 atá ar an oíche. Breis eolais: <a href=\"https://nos.ie/gradaim-nos-2025/\">https://nos.ie/gradaim-nos-2025/</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ceiliúradh ar cheol na hÉireann atá i nGradaim Nós.ie"},"display_date":"2025-02-10T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Gradaim Nós 2025 ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU","auth":{"1":"f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"SCMZHW5JXRGQHHH7PY5IPL6MXE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/","content_elements":[{"_id":"PYBPDSSNKZHZHLQPOJ4HJHINCM","additional_properties":{},"content":"“Tá muid tinn tuirseach de bheith lasmuigh den Dáil.” Sin a dúirt Paula Melvin, Uachtarán Chonradh na Gaeilge le Tuarascáil, i mí an Mheithimh na bliana seo caite agus í rannpháirteach in agóid taobh amuigh de Theach Laighean.","type":"text"},{"_id":"EM3ROOUOWZETJOKG6EZWONMWFQ","additional_properties":{},"content":"I dtaobh éileamh cúig ghaelscoil ar son Gaelcholáiste i scoilcheantar Bhaile Átha Cliath 2, 4, 6 agus 8 a bhí sí ag caint.","type":"text"},{"_id":"AIQPTHXMVNF67KCWC76IASJ4LQ","additional_properties":{},"content":"Bhronn páistí scoile tuairisc dheireadh na bliana ar an Rialtas an lá sin, agus thug siad an marc ‘F’ dóibh maidir leis an gcaoi ar caitheadh leis an éileamh. Freastalaíonn na páistí ar scoileanna i gceantar ina bhfuil níos mó ná 40 meánscoil Bhéarla ag feidhmiú ach gan aon soláthar meánscoile Gaeilge ann.","type":"text"},{"_id":"HOEXKRMRBNAJRC2I7H6W4OXE5U","additional_properties":{},"content":"Go mí-ámharach, is ar ais os comhair thithe an Oireachtais a bheidh siad arís ar an gCéadaoin.","type":"text"},{"_id":"E6LADZ7EN5HKVCDSK4RBABJRMM","additional_properties":{},"content":"I mí Mheán Fómhair, chuir Aire Oideachais an Rialtais, Norma Foley, fáilte roimh fhógra Iontaobhas Scoileanna Edmund Rice (ERST) go ndéanfar CBS Synge Street a aistriú ó iar-bhunscoil Bhéarla aonghnéis go Gaelcholáiste comhoideachais lán-Ghaeilge. ","type":"text"},{"_id":"MCIDWHKBDZAYNHVTHETYBCQKBA","additional_properties":{},"content":"Dúradh go dtosóidh an t-aistriú leo siúd a bheidh ag dul isteach sa chéad bhliain in 2026.","type":"text"},{"_id":"EFSDJTC7MNEZZLH6MMWU4TLR5A","additional_properties":{},"content":"Ó shin i leith, tá tuismitheoirí ag éileamh ar an Aire Oideachais an mheitheal oibre, a fógraíodh mar chuid de bhunú an Ghaelcholáiste, a chur ar bun.","type":"text"},{"_id":"I3JBAES66VH65ES4OTOX6I6JGU","additional_properties":{},"content":"Ach cúig mhí ina dhiaidh sin, níl aon fhianaise go bhfuil a leithéid déanta fós.","type":"text"},{"_id":"QMUO5GXQ7NB2BK6ZVW4HOWM4YY","additional_properties":{},"content":"Tá baol ann anois nach n-osclófar an Gaelcholáiste in am do mhí Mheán Fómhair 2026 agus go séanfar oideachas dara leibhéal trí mheán na Gaeilge ar sciar eile scoláirí de bharr easpa gnímh an Rialtais.","type":"text"},{"_id":"LRZL3SV7ERAWHHOJQG2PYTLRIE","additional_properties":{},"content":"Tá an feachtas BÁC 2, 4, 6 agus 8 ag éileamh ar an Aire nua Oideachais, Helen McEntee, amlíne do bhunú an Ghaelcholáiste faoin spriocdháta de Mheán Fómhair 2026, “mar a fógraíodh cheana”, a fhoilsiú.","type":"text"},{"_id":"LNQ6TW3V3VCGRHKCFAQLA7AZLY","additional_properties":{},"content":"Tá ainm an Aire athraithe, ach an athróidh meon na Roinne i leith na Gaelscolaíochta?","type":"text"},{"_id":"JX4UAM6H7FBBDG4I6YBTQKFZLA","additional_properties":{},"content":"“Beidh le feiceáil,” mar a dúirt feachtasóir amháin le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"2DEW3TX5HRGZBDMKMGTGHLFDGA","additional_properties":{},"content":"<i>Sign up for </i><a href=\"https://www.irishtimes.com/media/2023/11/07/stay-informed-with-push-alerts-from-the-irish-times-delivered-straight-to-your-phone/\"><i>push alerts</i></a><i> and have the best news, analysis and comment delivered directly to your phone</i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Buairt ar thuismitheoirí agus ar dhaltaí nach n-osclófar an Gaelcholáiste nua faoi mar a gealladh"},"display_date":"2025-02-10T03:00:00Z","headlines":{"basic":"BÁC 2,4,6,8 ar na sráideanna arís","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE","auth":{"1":"3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"UFAUOD3GB5GFVPCQC3LNMS7G5Q","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/","content_elements":[{"_id":"7TFZZRG6YNEK7EZOEKBXPGDRWM","additional_properties":{"_id":1738930524626},"content":"Tá sé ráite go rabhthas ag tathant ar Shocráiteas gur cheart dó léamh agus scríobh a fhoghlaim, mar is é a bhí deargaineolach ar an gceird nua sin. Áitíodh air go raibh an sás nua seo ann ar mhór ar fad an chabhair é don intinn. An té a mbeadh smacht aige air ba mhór an áis chun cuimhne é.","type":"text"},{"_id":"OIHQPS7JNNBZLIBBXIP3BTEATM","additional_properties":{"_id":1738930524627},"content":"‘Ní hea,’ ar seisean, ‘is áis chun dearmaid atá ann.’","type":"text"},{"_id":"SN5UJAB4JFD7PBFKOGZS3BABZU","additional_properties":{"_id":1738930524628},"content":"Ceann de chlichéanna móra ár linne is ea nach bhfuil sna scrúduithe againn, an ardteistiméireacht go háirithe, ach triail chuimhnimh, cleas chun a bhfuil foghlamtha de ghlanmheabhair a thástáil.","type":"text"},{"_id":"7QKQXQMQ55AVBKJF3H5J4FGCPA","additional_properties":{"_id":1738930524629},"content":"Dá mbeifeá ag dul faoi scian agus an dochtúir nó an lia os do chomhair lasnairde lena ghléasanna géara, b’fhearr leat go mbeadh a chuid eolais de ghlanmheabhair aige ná go mbeadh sé ag lorg an leathanaigh sa leabhar tagartha maidir le hionad do chroí i do chliabh.","type":"text"},{"_id":"PGLT6VQXAZHWJFDVW6YQGQ3MUI","additional_properties":{"_id":1738930524630},"content":"Is mó sin múinteoir arbh fhearr leis nó léi go mbeadh rud éigin de ghlanmheabhair nó de mheabhair shalach nó de mheabhair éigin ag daltaí seachas go mbeadh a n-aigne ina tor cabáiste nó ina clár bán. Is é eagla atá ar dhaoine anois gurb í an aimsir láithreach an t-aon aimsir de na briathra ar fiú bacadh léi mar níl d’uain ar an bhfón póca ach a bhfuil ag dul díreach ar ala na huaire. Eagla den saghas céanna é go bhfuil an fón cliste ag déanamh amadáin de dhaoine.","type":"text"},{"_id":"WRMNDN4G2BGJBIKWNM2P6VTHB4","additional_properties":{"_id":1738930524631},"content":"Tá íoróin áirithe á leanúint seo mar san argóint chlasaiceach idir caint agus scríobh, mholtaí meabhair na ndaoine neamhliteartha. Is beag duine anois a bhfuil 400 éigin leathanach de scéalta is d’fhilíocht ina chloigeann mar a bhí ag, abair, Seán Ó Conaill Uíbh Ráthach. Ach imíonn focail le gaoth mura bhfuil siad scríte síos, agus sin é bua na scríbhneoireachta, an t-earra éalaitheach a bhuanú.","type":"text"},{"_id":"L52TDNU7TZCM7EARG3PSQXRBGQ","additional_properties":{"_id":1738930524632},"content":"Ach is beag rud buan a bhaineann lena bhfuil ar an bhfón póca, nó go deimhin ar na meáin shóisialta. Is iad cabaireacht an lae iad. Chomh sealadach le beannacht an mheán oíche. Chomh díomuan le bricfeasta an mhadra. Go deimhin is ábhar líonrith agus scaoill é a bheith in éamais fóin nó ríomhaire glún nó pé gléas a cheanglaíonn leis an aer tú. Tá freagraí an tsaoil ar fad le fáil ar chúl scáileáin ach méar ar chnaipe agat.","type":"text"},{"_id":"OA4P4MASRFHMTF2TRIVHUBALBI","additional_properties":{"_id":1738930524633},"content":"Má mhúsclaíonn cás idir beirt cé mhéad seomra atá i bPálas Ceausescu nó cén contae a bhuaigh níos mó craobhacha sinsir Éireann sa pheil ná mar a bhain craobhacha cúige, seo duine láithreach leis na freagraí ar phont a mhéire agus ar ghob a theanga (1,100 agus Luimneach an dá fhreagra). Ach ar éigean go mbeidh cuimhne ar na sonraí sin muran duine tú atá cleachtach ar thráthanna na gceist nó ag traenáil le haghaidh Mastermind.","type":"text"},{"_id":"F2JRAEAWVJAYJOKSLW5Z7M6S4A","additional_properties":{"_id":1738930524634},"content":"Ach is é an cás anois go bhfuil an chuimhne ag dul ó chuimhne. Nuair a bhínn féin ag teagasc cúrsa béaloidis chuirinn d’fhiachaibh ar na mic léinn gan aon pheann a bheith ina láimh ná páipéar bán a bheith os a gcomhair amach. Bhí cosc glan iomlán deachtóiriúil gan achomharc ar aon ghiob a scríobh síos. Ní fheicfeá go deo a leithéid de chorraíl, d’anbhá, de ghreadadh fiacla, de ghiongaíl, de mhéara nárbh eol cad ba chóir a dhéanamh leo. Níorbh fhéidir teacht slán gan peann a bheith sa ghlac. Níorbh fhéidir cuimhneamh ar aon rud gan nóta a bheith déanta de.","type":"text"},{"_id":"E2FPWY2YCFA35FDCDOCT3OAXDI","additional_properties":{"_id":1738930524635},"content":"Ní bheadh scéalta móra an domhain againn mura mbeadh gur cuimhníodh orthu. Ní bheadh tuairisc againn ar Shocráiteas murar scríobh Platón síos a ndúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SNECXKEJ5VHDJL45FM3BURYVCQ","additional_properties":{"_id":1738930524636},"content":"Ach is fánach an uile ní, áfach, mura bhfuil eolas sa mheabhair, sa chloigeann nó sa chroí istigh féin, is róchuma cad as dó.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Imíonn focail le gaoth mura bhfuil siad scríte síos, agus sin é bua na scríbhneoireachta, an t-earra éalaitheach a bhuanú"},"display_date":"2025-02-10T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Meabhair ghlan","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA","auth":{"1":"534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QUDHGYEUQVFVFL3KEFBWSRJ7IE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/","content_elements":[{"_id":"LDRLQTGEEZCAXFUJ6MEKWS3PKQ","additional_properties":{},"content":"Foclóir: Na Cuithí Dubha – The Blackpitts; seachbhrabúsach – not-profit; ceanncheathrú – headquarters; ó neart go neart – from strength to strength; clár reachtaire – presenter.","type":"text"},{"_id":"SBJWEMRCNFDXTB424ZYQQJ7CBY","additional_properties":{},"content":"Is as foirgneamh ar chúlsráid sna Cuithí Dubha, ceantar stairiúil i mBaile Átha Cliath 8, atá Raidió Rí-Rá ag craoladh le trí mhí anuas.","type":"text"},{"_id":"DCKHEZD3YZD67FXFG2YDTKAGZE","additional_properties":{},"content":"De dheasca na hoibre athchóirithe atá ar siúl ar an láthair bhaile - ceanncheathrú Chonradh na Gaeilge ar Shráid Fhearchair - is sa spás comhoibre seachbhrabúsach Fumbally Exchange atá an stáisiún lonnaithe faoi láthair.","type":"text"},{"_id":"AKUWCDA2V5B47MFUYBXBNY7JUQ","additional_properties":{},"content":"Bunaíodh an stáisiún ceoil seo sa bhliain 2008 ach tá go leor athruithe déanta air le blianta beaga anuas.","type":"text"},{"_id":"AHJ7COYTXBDAZD7ZWPQIA7GEKM","additional_properties":{},"content":"Ceapadh Emma Ní Chearúil ina bainisteoir ar an stáisiún trí bliana ó shin, agus fostaíodh beirt le gairid - bainisteoir margaíochta, Aisling Ní Dhonnabháin, agus clár reachtaire, Jade Buttle - le maoiniú a fuair an stáisiún ón Roinn Ghaeltachta anuraidh.","type":"text"},{"_id":"CVXDMKDTORCZFCJDPNWAGI45GA","additional_properties":{},"content":"Cabhróidh an bheirt le sceideal an stáisiúin a fhorbairt, ceardlanna scoile a reáchtáil agus seirbhís nuachta a sholáthar.","type":"text"},{"_id":"JRCGKZROTBH4LFRFNRO4OT66LQ","additional_properties":{},"content":"“Cuireann sé go mór leis an méid ar féidir linn a dhéanamh. Is mór an chúnamh é,” a dúirt bainisteoir an stáisiúin Emma Ní Chearúil le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JSVQL5WJSJEEVJAQ5L6CCOSKVQ","additional_properties":{},"content":"“Tá an ról margaíochta an-tábhachtach ó tháinig Acht na dTeangacha Oifigiúla i bhfeidhm,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"DRARVT6XNZBD7AVE6HUNBNMIC4","additional_properties":{"_id":"JNVBPNJ5TNB5RITROBBCUB6EUA"},"type":"image"},{"_id":"SGKXZ2DYCREPLDZORRDWJHSXX4","additional_properties":{},"content":"Faoin reachtaíocht leasuithe, tá dualgas ar chomhlachtaí poiblí 20 faoin gcéad dá bhfógraíocht a dhéanamh i nGaeilge agus 5 faoin gcéad den bhuiséad fógraíochta a chaitheamh sna meáin Ghaeilge gach bliain.","type":"text"},{"_id":"DDXACJ5MJJBWBBNLRWFGZQ3CO4","additional_properties":{},"content":"“Tá muid ag tógáil air sin agus tá súil agam go mbeidh muid in ann forbairtí a dhéanamh leis an airgead sin.”","type":"text"},{"_id":"WUVXTCYJ3ZH5XMBIVLC52R3LSE","additional_properties":{},"content":"Tá sé i gceist freisin go mbeidh stiúideo úrnua tógtha nuair a fhilleann Conradh na Gaeilge ar an bhfoirgneamh athchóirithe ar Shráid Fhearchair faoi cheann trí bliana.","type":"text"},{"_id":"HBRLGJTRKVGRLHBVAWZEM5QCT4","additional_properties":{},"content":"“Go dtí seo, seomra ina raibh trealamh stiúideo suite ann a bhí in úsáid againn seachas stiúideo ceart ach amach anseo beidh féidearthachtaí ollmhóra ann.”","type":"text"},{"_id":"UZQLAYEGP5DIDDLTJX4UNPSMCA","additional_properties":{},"content":"Creideann Ní Chearúil gur gné thábhachtach é an raidió i saol na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"BZNK77754VH2XJBGE3JAT2CQNQ","additional_properties":{},"content":"“Is breá le muintir na hÉireann an raidió. Is scéalaithe muid agus is breá linn an ceol,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"K336JJDYZFAAFLG2XHJ7QREG6E","additional_properties":{},"content":"“Is stáisiún don óige muid. Tá muid dírithe ar lucht éisteachta na n-aoiseanna idir 15-34 ach bíonn aird againn freisin, mar shampla, ar thuismitheoirí atá ag tógáil a gcuid páistí le Gaeilge, ar mhic léinn, agus ar éinne eile ar mhaith leo éisteacht linn.”","type":"text"},{"_id":"QNLSNHUZZBADFEWHPWIYULVHIU","additional_properties":{},"content":"Craoltar rogha leathan clár agus podchraoltaí ar Raidió Rí-Rá.","type":"text"},{"_id":"S66HMPMJWNEXZGL6TJCT47Q7FU","additional_properties":{},"content":"“Tá an clár Seal le Seán againn: Seán Ó Dubhchon a chuireann an clár seo i láthair. Taistealaíonn sé ar fud na tíre ag bualadh le haíonna speisialta a mbíonn baint acu le saol na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"MWXKNWMG45F2BLT37FA6MVS44U","additional_properties":{},"content":"Anuas ar sin agus i measc na bpodchraoltaí tá na SeanSálaithe le Hugh Mac Giolla Chearra, Áine Mhaoir agus James Ó Flatharta agus tá na Gaelgals agus Nóisin ina dtugtar ardán do Ghaeilgeoirí óga na tíre.","type":"text"},{"_id":"PFNH5U2OINFURIUKUZLXKOLVHQ","additional_properties":{},"content":"“Bíonn Ciorcal Ceoil againn chuile lá, bíonn Mathew Larney againn ag am bricfeasta, bíonn Espresso Ceol, ansin bíonn ceol againn ag am lóin agus istoíche bíonn cláir ailtéarnacha le craoltóirí éagsúla óna 9 ar aghaidh.”","type":"text"},{"_id":"3JYDXWQYRRCP3KYIHA2WRT62DU","additional_properties":{},"content":"“Ba mhaith liom go mbeadh an stáisiún mar a bheadh scáthán ar an saol, agus go mbeadh na rudaí atá timpeall ar dhaoine óga le cloisteáil air,” a dúirt Ní Chearúil.","type":"text"},{"_id":"EUH5B3J4O5FWNICMHQDHR2A5TQ","additional_properties":{},"content":"Is ar an idirlíon a chraolann Raidió Rí-Rá faoi láthair. Is féidir teacht air ag <a href=\"http://rrr.ie/\">rrr.ie</a> nó ar aip Raidió Rí-Rá, ach is aidhm sheasta ag an stáisiún é ceadúnas náisiúnta FM a fháil.","type":"text"},{"_id":"UKOMFNXM2RFXXF7264KT6XTBI4","additional_properties":{},"content":"“Mar chuid den fheachtas sin, chuireamar isteach ar cheadúnas sealadach le bheith ag craoladh ar bhonn náisiúnta. Agus, ar nós Christmas FM nó Pride FM, bíonn 30 lá sa bhliain againn ar féidir linn craoladh beo mar sin a dhéanamh.”","type":"text"},{"_id":"V3UHRCDYMJEMBBZMZJSI5VNQFE","additional_properties":{},"content":"Níl cinneadh déanta ag Coimisiún na Meán faoin gceadúnas ach a fhad is atáthar ag fanacht ar chinneadh, tá cleachtadh agus taithí mhaith á bhfáil ag an bhfoireann ar chraolachán ar FM.","type":"text"},{"_id":"A5QWGRNAKBDHLG6LZUE4Y3BQMA","additional_properties":{},"content":"“Dá n-éireodh linn an ceadúnas náisiúnta a bhaint amach, bheimis ag iarraidh cur leis an bhfoireann, ach is próiseas atá ann agus tá súil againn go mbeidh cinneadh ann go luath.","type":"text"},{"_id":"RHY43TUXWJE4DBI3VFZ6IAOYEE","additional_properties":{},"content":"“Ach táimid ag ullmhú i gcónaí.”","type":"text"},{"_id":"4PHLQ365VJDJ7HNWRRSMLE3NOQ","additional_properties":{},"content":"<b>Teachtaireacht</b>","type":"text"},{"_id":"3TIR5ZTDOJAFLKB42CWGQ5JVWY","additional_properties":{},"content":"Cé gur ar chairt cheoil agus ar shiamsaíocht a chuirtear an bhéim, tá níos mó ná sin le baint as an tionscadal.","type":"text"},{"_id":"VHWOUZWDKZBFVAQVWL24MYI4PM","additional_properties":{},"content":"“Tá sé tábhachtach go dtuigfeadh daoine óga na féidearthachtaí a bhaineann leis an teanga, agus go dtuigfidís gur féidir leo aon rud is mian leo a dhéanamh trí Ghaeilge,” a dúirt Ní Chearúil.","type":"text"},{"_id":"FQGQKCFBYZDK3NLYZU6R7D3O2Q","additional_properties":{},"content":"“Nuair a bhí mise ar an ollscoil, níor rith sé liom go bhféadfainn post lánaimseartha a fháil a bheadh trí mheán na Gaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"M6ZAGA6AMRBUPLYM266KJPEBUE","additional_properties":{},"content":"“Ach anois tá triúr fostaithe againn anseo agus táimid uilig ag obair trí Ghaeilge.”","type":"text"},{"_id":"562XAFRQLVATPJB4FJGYYHOICM","additional_properties":{},"content":"D’inis Ní Chearúil dúinn faoina haistear teanga féin agus an tionchar a bhí aige uirthi nuair a chuala sí Gaeilge á labhairt i gcomhluadar den chéad uair.","type":"text"},{"_id":"Q5G66IY4CBEJNGGID3L22ABGFM","additional_properties":{},"content":"Ar cuairt ar Chlub Chonradh na Gaeilge le beirt chara a bhí sí.","type":"text"},{"_id":"DRDTPK3JRZAUBLVSSADYK3IBZI","additional_properties":{},"content":"“Ag breathnú siar, ní chreidim cé chomh haineolach is a bhí mé roimhe sin,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"BFYSRMRLJNG67KQ3OC6GD24PZ4","additional_properties":{},"content":"“Ní raibh aon tuiscint agam ar na Gaeltachtaí - seachas go raibh cúpla cara agam a d’fhreastail ar chúrsaí samhraidh.”","type":"text"},{"_id":"HL2AK4X6A5EKHN6PH2XCMJGZCE","additional_properties":{},"content":"“Ní raibh aon eolas agam faoi na Cumainn Ghaelacha sna hollscoileanna, nó go raibh saol na cathrach ar fáil trí Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"QZCJZUWRYFF23DRZ5HA56JTPD4","additional_properties":{},"content":"“Nuair a chonaic mé an bheirt [chara] ag siúl isteach agus ag ordú pionta as Gaeilge, níor rith sé liom riamh ag an aois sin, agus mé 19 nó 20 bliain d’aois, go bhféadfainn an teanga a úsáid nó a labhairt [sa chaoi sin].”","type":"text"},{"_id":"T6SCVROPF5ANHLQLOFFQB3JPXY","additional_properties":{},"content":"“Chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"5BFD65YXOJCSTFOLJJ27I7VXUY","additional_properties":{},"content":"“D’fhág mé an cúrsa san ollscoil agus d’aistrigh mé go Má Nuad, áit ar thosaigh mé ar chúrsa Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"24YRQNHEWFEC3JHUJPPZ7ARUB4","additional_properties":{},"content":"Tá sí ag obair go lánaimseartha anois trí mheán na Gaeilge, agus is léir go mbaineann sí an-sult as.","type":"text"},{"_id":"JVQ5ZKL4LJBBVDBF4LF6C4TI5E","additional_properties":{},"content":"“Níl a mhalairt ar eolas agam a thuilleadh. Cuireann sé brí bhreise le gach rud a dhéanann tú.”","type":"text"},{"_id":"SI5OHJYERZA7NAOFWJK6NOYUUM","additional_properties":{},"content":"<i>Beidh Raidió Rí-Rá le cloisteáil ar aerthonnta Bhaile Átha Cliath (105.2fm), Luimnigh (105.5fm), Chorcaí (106.7fm), agus na Gaillimhe (87.7fm) ón 10-17ú Márta - maraon le gnáthbhealaí éisteachta an stáisiúin ar </i><a href=\"http://rrr.ie/\" target=\"_blank\" rel=\"noopener noreferrer\" title=\"http://rrr.ie/\"><i>rrr.ie</i></a><i> agus ar aip Raidió Rí-Rá ar Apple agus a</i><i>r An</i><i>droid. </i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","type":"list"},{"_id":"5X3MV6OLOZBBRAILRBPXHIBJYU","additional_properties":{},"content":"","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bunaíodh an stáisiún ceoil seo sa bhliain 2008 ach tá go leor athruithe déanta air le blianta beaga anuas."},"display_date":"2025-02-03T12:36:56.055Z","headlines":{"basic":"Raidió Rí-Rá: stáisiún uaillmhianach don aos óg","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU","auth":{"1":"71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg"},"lead_art":{"_id":"b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4","embed_html":"<div class=\"powa\" id=\"powa-b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4\" data-org=\"irishtimes\" data-env=\"prod\" data-uuid=\"b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4\" data-aspect-ratio=\"0.562\" data-api=\"prod\"><script src=\"//irishtimes.video-player.arcpublishing.com/prod/powaBoot.js?org=irishtimes\"><\/script></div>","promo_image":{"auth":{"1":"e633079cb214e1ec22530c7cc86c382c07841933f222ee59c51913c249c891a3"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-02-2025/t_5a21b4e46ce44499845232278cee3ee4_name_DSC06048.JPG"},"promo_items":{"basic":{"auth":{"1":"e633079cb214e1ec22530c7cc86c382c07841933f222ee59c51913c249c891a3"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-02-2025/t_5a21b4e46ce44499845232278cee3ee4_name_DSC06048.JPG"}},"type":"video"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"BAHQ7QLDPNENZGQUYDBJW4KPRI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"JFIVIEGQ7VAZ5LDNF5FUVGBZ5U","additional_properties":{},"content":"Tá cáineadh géar déanta ar chinneadh Fhoras na Gaeilge cuid de na tionscadail is tábhachtaí i saol na Gaeilge a ghearradh siar. Fógraíodh ar an Aoine nach raibh aon rogha ag an bhForas ach ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm. ","type":"text"},{"_id":"SOSHJ5SANZEQHFXRIOOGUMPDX4","additional_properties":{},"content":"Tá bearna €817,945 i mbuiséad an Fhorais ar gá a líonadh i mbliana. Gearrfar siar go mór ar scéimeanna agus ar thionscadail agus beidh ciorruithe le déanamh ar an maoiniú atá á chur ar fáil do na sé Cheanneagras. ","type":"text"},{"_id":"AU3VEK7IF5EYZPKBZBGTOFPOYY","additional_properties":{},"content":"<b>Ráiteas ón Roinn </b>","type":"text"},{"_id":"EBLJQ2FVEZEZJOAOTSDYV3Z2IA","additional_properties":{},"content":"Ní mórán a thuigfeadh go dtiocfadh a leithéid d’éigeandáil chun cinn ag am a bhfuil ciste airgeadais an Stáit méadaithe go mór. Tá méadú mór tagtha ar chaiteachas an Stáit ar áisíneachtaí eile, ach tá na ciorruithe a gearradh ar an bhForas in 2008 nach mór fós i bhfeidhm. ","type":"text"},{"_id":"KVOEHAPXSVAXFP4HHCU3IHICWU","additional_properties":{},"content":"Tá na heagrais Gaeilge ag cur brú ar an Rialtas le fada idirghabháil phráinneach a dhéanamh chun maoiniú ceart a chur ar fáil.","type":"text"},{"_id":"PBOCJ65WLRDRZMHX5TSZK4NCJE","additional_properties":{},"content":"Ach is é an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas a cheadaíonn na buiséid: cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. ","type":"text"},{"_id":"W26FPLHGJFDF5NTSVLRQUD4JOU","additional_properties":{},"content":"I ráiteas a d’eisigh Roinn na Gaeltachta le Tuarascáil, dúradh: “Tá airgead breise ar fáil i mbuiséad na Roinne seo d’Fhoras na Gaeilge i 2025. Is gá, áfach, cómhaoiniú de réir an chóimheasa maoinithe a bheith ar fáil ón Roinn Pobal, Tuaisceart Éireann, sular féidir aon ardú a chur ar bhuiséad an Fhorais.”","type":"text"},{"_id":"BADMOOHDHFBODKWAFKHD5VZSAQ","additional_properties":{},"content":"“Tá ceist mhaoiniú na bhForas Fhorfheidhmithe Thuaidh Theas á plé ag na Ranna urraíochta agus na Ranna Airgeadais sa dá dhlínse agus níl cinneadh deiridh déanta maidir le buiséad 2025 go fóill.”","type":"text"},{"_id":"AFZMSQWB75AFLDDL4MCQQ7B24E","additional_properties":{},"content":"Fágann sé sin, mura dtagtar ar réiteach eile, go gcaithfidh an dá Roinn teacht ar chomhaontú maidir leis an mbuiséad ar bhonn 75:25, rud a fhágann go mbeidh sé deacair ardú a fháil nuair atá droch chaoi ar chúrsaí airgeadais ó thuaidh.","type":"text"},{"_id":"5T3NGILSZ5GCRFSQDDN2XKQV6U","additional_properties":{},"content":"<b>Fearg</b>","type":"text"},{"_id":"LRZT4NQCJVA65KZZWCGJKWKNPI","additional_properties":{},"content":"Dúirt uachtarán Chonradh na Gaeilge, Paula Melvin, go bhfuil na ciorruithe ag teacht “tráth a bhfuil géarchéim mhaoinithe cheana féin san earnáil, géarchéim a ardaíonn tuilleadh ceisteanna faoi Fhoras na Gaeilge a bheith ábalta maoiniú éifeachtach a chur ar fáil do riachtanais phobal na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"NCTDTYJS7BBL7B266W4IGVNMLU","additional_properties":{},"content":"“Tá go leor grúpaí Gaeilge ar fud na tíre thar a bheith buartha inniu. Ní raibh go leor airgid ag na grúpaí áitiúla tuarastail, billí agus cíos a íoc roimhe seo. Anois is gá dóibh dul agus ciorruithe breise a chur i bhfeidhm.”","type":"text"},{"_id":"A3RXHIGMFRAHPLBDONONW3GQAQ","additional_properties":{},"content":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is measa atá buailte. ","type":"text"},{"_id":"G4EF5456ZRBS7FMVA2X3JPRKII","additional_properties":{},"content":"Ina measc sin tá Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, scoláireachtaí do mhic léinn ollscoile.","type":"text"},{"_id":"ZEENT6J5PFBBFLQI7623HGWZ2U","additional_properties":{},"content":"Is cinnte go mbeidh brú anois ar an Aire nua Dara Calleary a ladar a chur isteach sa scéal.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","type":"list"},{"_id":"JMDB2IEO2VHTVMHXXIJFCXN5PQ","additional_properties":{},"content":"","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is measa atá buailte. \n"},"display_date":"2025-02-03T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Cáineadh géar déanta ar chiorruithe Fhoras na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE","auth":{"1":"9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5"},"focal_point":{"x":801,"y":204},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QHQB24VV75C27JII3UOOBTPGGA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/","content_elements":[{"_id":"KHJOEOCOBFFNNMY324INZM2RRU","additional_properties":{"_id":1738340844646},"content":"Ba dhána an mhaise do dhuine ar bith a chos a chur thar tairseach isteach i gceist chomh híogair, chomh hathfhuafar is chomh gránna leis an bhfrith-Sheimíteachas. Ní féidir, áfach, í a sheachaint. Caithfear a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"326SPVVGTNGUZODYLFP35F2VQM","additional_properties":{"_id":1738340844647},"content":"Tháinig aníos arís is arís, ní nach ionadh, ag na cuimhneacháin éagsúla a déanadh Dé Luain seo caite ar fhuascailt Auschwitz ceithre scór bliain ó shin ag fórsaí armtha an Aontais Shóivéadaigh. B’é an frith-Sheimíteachas céanna faoi dear don champa báis sin, agus do na campaí báis eile a bheith ann, dlaoi mhullaigh mhallaithe nach mór dhá mhíle bliain de bheith ag caitheamh go deargéagórach leis an gcine Giúdach, agus tá an dearg sin ann d’aon ghnó.","type":"text"},{"_id":"7ZFJHJ4FWVBWNPRX7G47YRFDJQ","additional_properties":{"_id":1738340844648},"content":"Is féidir an líomhain bhréagach gurbh iad na Giúdaigh ba chúis le marú Íosa a rianadh siar ar a laghad go dtí an dara haois, líomhain mhí stairiúil ar fad. B’iad na Rómhánaigh a dhein, gan amhras, agus íoróin mhór na staire is ea go bhfuil ainm na Róimhe ceangailte riamh leis an eaglais Chríostaí is mó dá bhfuil ann, agus gur sa chathair sin atá a ceannasaí ina chónaí.","type":"text"},{"_id":"MEA57EKNZFANVIUS6HGCXGYIXY","additional_properties":{"_id":1738340844649},"content":"Níor chuir sin aon stop le dhá mhíle bliain de shionagóigí a bheith á ndó, scoileanna leagtha, cistí creachta, díbirtí as tíortha/bailte/cathracha, reiligí leagtha, leabhair loiscthe, iompuithe creidimh éigeantacha, leadradh Dhomhnach na pailme, cosc á chur ar Ghiúdaigh a bheith ina saoránaigh, nó postannna áirithe a bheith acu, nó ithe le Críostaithe, cónaí in áiteanna éagsúla, obair a dhéanamh Dé Domhnaigh gan trácht ar ár, choscairt, shlad nach bhfuil dóthain spáis ar an gcolún seo ná go leor eile beagán féin díobh a lua.","type":"text"},{"_id":"JH7KBSTCRFFYPOO3TQHIT6JAWY","additional_properties":{"_id":1738340844650},"content":"Fairis sin na scríbhinní léannta, fealsúnta is liteartha go léir d’oidhreacht mhachnaimh an iarthair a bhfuil Tomás Acuin, Martin Luther, Voltaire an Inlightinmint ar screamh an uachtair den tréad a bhreac go líofa in aghaidh na nGiúdach, cuid acu b’urghráiniúla ná a chéile.","type":"text"},{"_id":"N4FM52J4ZRETHCROGRSLBALA3Y","additional_properties":{"_id":1738340844651},"content":"Le linn na searmanas cuimhneacháin úd dúradh cúpla uair go raibh an frith-Sheimíteachas ag leathnú arís ‘ar fud an domhain,’ nó ‘i measc na náisiún.’","type":"text"},{"_id":"TNFGD46V2JDL3AULX3E5DK4RYE","additional_properties":{"_id":1738340844653},"content":"Níl aon amhras ná go bhfuil nithe cáidheacha á scaipeadh go háirithe ar an ngarr lofa arb iad na meáin shóisialta iad, agus go dtarlaíonn eachtraí frithGhiúdacha thall is abhus ag daoine cealgacha a bhfuil olc ina gcroí. Ach ní ar fud an domhain. San Eoraip, nó sna háiteanna sin a ndeachaigh síniú ar an Eoraip, a tharlaíonn sin.","type":"text"},{"_id":"FS5266G3UJERBAKQ5GEF4DN3G4","additional_properties":{"_id":1738340844654},"content":"Galar Eorpach Críostaí is ea an frith-Sheimíteachas.","type":"text"},{"_id":"MEJ4COCRLRABREUQHNP2QFPSEI","additional_properties":{"_id":1738340844655},"content":"Is fíor go bhfuil frith-Sheimíteachas, leis, le fáil i gcuid de na tíortha Ioslamacha, go háirithe i dtuaisceart na hAfraice. Bhí tiomáint eile faoi sin, agus is mó a bhaineann anois le fothú Iosrael i gceartlár réigiúin Arabaigh seachas an nimh speisialta a bhí ag Eorpaigh do na Giúdaigh.","type":"text"},{"_id":"FRLU5D4JPNBWVPYLJWS43XOKJ4","additional_properties":{"_id":1738340844656},"content":"Sea. Bhí smut beag den ghalar san Afraic Theas, ach b’in i measc na gCríostaithe a tholg an Naitsíochas. Imir bheag san India, ach arna scaipeadh ag na misinéirí Portaingéalacha seal gairid dá raibh; mar fhríd eachtrannach Chaitliceach i mbaill éagsúla de Mheiriceá Laidneach nár neadaigh riamh sa chultúr.","type":"text"},{"_id":"ZTD62VASJFFA5PZGBWU5XLFO4U","additional_properties":{"_id":1738340844657},"content":"Ach ní ar fud an domhain. Botún é sin a dhéantar róchoitianta. Ceapaimid gurb é an dioscúrsa AnglaMheiriceánach Eoraiplárnach seanimpiriúlach (iar)Chríostaí an t-aon cheann amháin atá ar an gclár.","type":"text"},{"_id":"RFP2TRWVGFGYTOPPDSWVQZBTMA","additional_properties":{"_id":1738340844658},"content":"Caith isteach sa mhaistreadh ansin, an cumasc coiteann idir an frith-Sheimíteachas agus cáineadh ar bith a dhéantar ar ghníomhartha barbartha ghabháltas Iosraeil agus is dícheall do dhaoine an smúid a bhaint dá meabhair. Is féidir go bhfeicfí fothrach Gaza níos soiléire ó Bheijing agus ó Bhogota seachas ó Bhoston ná ó Bheirlín.","type":"text"},{"_id":"XXT6K7F6EFGS5CYYEAW2IY2L54","additional_properties":{"_id":1738340844659},"content":"Níor cheart go stopfadh ciontacht na hEorpa ina stair fhuafar chiníoch Chríostaí in aghaidh na nGiúdach mian na bPailistíneach ceart beag suarach de shaghas éigin a bheith acu.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Níl aon amhras ná go bhfuil nithe cáidheacha á scaipeadh go háirithe ar an ngarr lofa arb iad na meáin shóisialta iad"},"display_date":"2025-02-03T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Galar Eorpach","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U","auth":{"1":"e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"27U7JU25HRFRNAAU3ITW57KBGU","additional_properties":{"audio_duration":203,"audio_url":"https://beyondwords-cdn-b7fyckdeejejb6dj.a03.azurefd.net/audio/projects/8948/podcasts/a386cb37-4241-4698-a90d-a398aff54fc6/versions/1738344644/media/56da1a6f8d5da5e41eaa621799409ee4_compiled.mp3"},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"NADG4YBVWRD2LP6RZDK2K6C7OQ","additional_properties":{"_id":1738343786448},"content":"Bronnadh slabhra Uachtarán an Oireachtais ar an t-iarr Aire rialtais Éamon Ó Cuív ag searmanas i dTeach an Ardmhéara i mBaile Átha Cliath an tseachtain seo.","type":"text"},{"_id":"SND7M3WMGZB75DPJHJWU3NHEWU","additional_properties":{"_id":1738343786449},"content":"Tá Oireachtas na Samhna ar an fhéile ealaíne náisiúnta Gaeilge is sine sa tír agus beidh féile na bliana seo ar siúl i mBéal Feirste.","type":"text"},{"_id":"GRIQKM7VKRE6NM76CYSGXQIP2E","additional_properties":{"_id":1738343786450},"content":"Dúirt Ó Cuív gur “cuid lárnach de shaol na Gaeilge” é an tOireachtas atá ag dul “ó neart go neart”.","type":"text"},{"_id":"FXYWWBV6WBHPTB44INXFU6UKFE","additional_properties":{"_id":1738343786451},"content":"Dúirt sé gur chuir sé “gliondar agus lúcháir” ar a chroí go bhfuil an tOireachtas le reáchtáil i mBéal Feirste i mbliana agus thréaslaigh sé le pobal Gaelach na cathrach sin tar éis “an éacht atá déanta acu le leathchéad bliain” chun an Ghaeilge a chur chun cinn agus pobal labhartha a chruthú ann “go minic i gcúinsí thar a bheith deacair”.","type":"text"},{"_id":"EOAU2J5EBBDC3EZ6VUYZG764CM","additional_properties":{"_id":1738343786452},"content":"Mar mholadh ar an obair atá déanta ag Cultúrlann McAdam Ó Fiaich a bunaíodh i mBéal Feirste sa bhliain 1991, dúirt Uachtarán nua an tOireachtas gur cheart d’aon duine atá ag iarraidh “eiseamláir” den mhúnla sin cuairt a thabhairt ar Bhéal Feirste agus ar Bhóthar na bhFál.","type":"text"},{"_id":"ADO3LEJCBNGQNLRF6E2HRZU7GY","additional_properties":{"_id":1738343786453},"content":"Rinne sé comhbhrón le bean chéile agus le clann Ghearóid Uí Chairealláin, a d’éag roimh Nollaig agus d’inis sé scéal faoi chuairt a thug an Caireallánach ar Chorr na Móna ar a rothar sna hochtóidí agus é ag bailiú airgid don nuachtán Lá.","type":"text"},{"_id":"ZC3FXPAUAZGANOPZY5J2MKEWVY","additional_properties":{"_id":1738343786454},"content":"Luaigh Ó Cuív an gníomhaí Gaeilge Linda Ervine a bhunaigh Naíscoil na Seolta agus Scoil na Seolta an chéad naíscoil agus an chéad ghaelscoil imeasctha in Oirthear Bhéal Feirste.","type":"text"},{"_id":"JYKIH6ZEQBAHDIYXRB3DNLU27U","additional_properties":{"_id":1738343786455},"content":"Dúirt sé “nach mbaineann an Ghaeilge le haicme ar bith, le creideamh ar bith ach go mbaineann sí le chuile dhuine ar an oileán agus chuile dhuine a bhfuil spéis acu inti.”","type":"text"},{"_id":"NELR5MEBNFHXLBDMKJXANY4RN4","additional_properties":{"_id":1738343786456},"content":"“Is iontach go deo an obair atá déanta in Oirthear Bhéal Feirste aici,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"LJXNSL6RJBHQDPDAPSN2JGFMEU","additional_properties":{"_id":1738343786457},"content":"Ag breathnú ar aghaidh, dúirt sé go bhfuil sé “ag tnúth le hionadaíocht a dhéanamh thar ceann an oireachtais ag ócáidí éagsúla i rith na bliana agus go mór mór le freastal ar imeachtaí an Oireachtais i mBéal Feirste i mí na Samhna.”","type":"text"},{"_id":"WB4GZI6UYBEKRP7XPVM3O4AIB4","additional_properties":{"_id":1738343786458},"content":"Tá seachtar ball foirne earcaithe ag an Oireachtas i mbliana chun clár forbartha náisiúnta i dtaca le taibhealaíona teangabhunaithe na Gaeilge a fheidhmiú.","type":"text"},{"_id":"25GCT4TP7JH57HQH4GKNT2WVMQ","additional_properties":{"_id":1738343786459},"content":"I measc na bpost nua a fógraíodh tá comhordaitheoir náisiúnta agus oifigigh taibhealaíon i ngach Cúige, chomh maith le hoifigeach a bhfuil freagracht aici do cheantar Bhaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"BY4KV4HBFFEFJBM34CAY6GYHFY","additional_properties":{"_id":1738343786460},"content":"Dúirt Ceannasaí at An tOireachtas Máirín Nic Dhonnchadha le Tuarascáil go gcabhróidh na hearcaigh nua leis an eagras “dul chun cinn i bhfad níos straitéisí agus níos struchtúrtha a dhéanamh ar bhonn náisiúnta le tionchar an Oireachtais a imirt ar na taibhealaíona teangabhunaithe.”","type":"text"},{"_id":"SLYSDXCTU5ACHCE52ARP2ANIMQ","additional_properties":{"_id":1738343786461},"content":"Reáchtálfar féile na bliana seo i mBéal Feirste, ó 29 Deireadh Fómhair – 2 Samhain 2025.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Dúirt Éamon Ó Cuív go bhfuil “gliondar agus lúcháir” ar a chroí go bhfuil an tOireachtas le reáchtáil i mBéal Feirste i mbliana"},"display_date":"2025-01-31T20:30:00Z","headlines":{"basic":"Uachtarán nua ar Oireachtas na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI","auth":{"1":"f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e"},"focal_point":{"x":2283,"y":2229},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5SDLWGKUA5FQFJQEBTU5ZFKMI4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"U6IG2OUP7VDRDOU2V37XBRNXLY","additional_properties":{"_id":1738333274313},"content":"Tá sé fógartha ag Foras na Gaeilge gur gá ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm de bharr ghéarchéim mhaoinithe na heagraíochta.","type":"text"},{"_id":"RS2NC7QPYZB2PO7U7K3YGX5Y6Y","additional_properties":{"_id":1738333274314},"content":"Tuairiscíodh anseo Dé Luain go raibh baol follasach ann go mbeadh gá ciorruithe a chur i bhfeidhm mura dtabharfaí aghaidh láithreach ar ghéarchéim mhaoinithe na heagraíochta.","type":"text"},{"_id":"ODESYA5Q5BG7LLXE3OGZLLTTFY","additional_properties":{"_id":1738333274315},"content":"I ráiteas a d’eisigh an Foras ag am lóin Dé hAoine, dúradh go raibh gá ciorruithe buiséid a fhógairt “tar éis blianta de chiorruithe ar bhuiséad Fhoras na Gaeilge ag dul siar go 2008 agus arduithe leanúnacha ar chostais [eile].”","type":"text"},{"_id":"P2HYCRA7W5APPIZAVUMSRYBJLE","additional_properties":{},"content":"I measc na costaisí eile a luadh, tá “cúrsaí boilscithe, arduithe leanúnacha ar rátaí pá agus bille pinsean a chuimsíonn pinsin fostaithe Bhord na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"3CSURAMEOFADPD4ILTCNFSNF2U","additional_properties":{"_id":1738333274316},"content":"Dúradh sa ráiteas go bhfuil bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.","type":"text"},{"_id":"JNG5UGYSRBAXBF2YJEJHZNCCYM","additional_properties":{},"content":"“Mar a sheasann sé, is é €17.7m an túsphointe do bhuiséad bunlíne na bliana do 2025,″ a dúradh. ","type":"text"},{"_id":"S7UGSC7UTZAKRJC6GMSLLOYJNE","additional_properties":{},"content":"“As an tsuim sin, tá ceangaltais orainn (maoiniú atá geallta i gconarthaí, conarthaí fostaíochta na foirne san áireamh, agus i scéimeanna deontais ó bhlianta roimhe seo) de €16.9m. Is ionann seo agus 95 faoin gcéad den bhuiséad.” ","type":"text"},{"_id":"FDUADANG4BC7HFBF2KXRGFL3RM","additional_properties":{},"content":"“Nuair a chuirtear san áireamh na scéimeanna/tionscadail éagsúla ar thug Foras na Gaeilge fúthu in 2024, agus na harduithe dosheachanta, bhí bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.”","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"“Is baolach nach bhfuil sé de rogha ag Foras na Gaeilge ach míreanna a bhaint dá chlár oibre agus dá bhuiséad na bliana agus cuid eile a ghearradh siar,” a dúradh. ","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"Eisíodh an ráiteas tar éis do Bhord Fhoras na Gaeilge cruinniú éigeandála a reáchtáil ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"WNRIGCWTSNHPZB5LYIDGBJV54Q","additional_properties":{},"content":"<b>Tionscadal</b>","type":"text"},{"_id":"AOFFOVQ5JJDE5P2O3YVI6HDOJM","additional_properties":{},"content":"Gearrfar siar ar chuid de na tionscadail is fearr aithne i saol na Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"LS7OS5TMDVAGHB7THV4GEJAUJA","additional_properties":{},"content":"I measc na dtionscadail sin nach mbeidh maoiniú ar fáil dóibh i mbliana tá Feachtas Feasachta Creidim Ionat, Séala an Aistriúcháin, agus obair ar an gCorpas Foclóireachta.","type":"text"},{"_id":"FLZ4M7LJZZH3HCH45JXFNNCM3Y","additional_properties":{"_id":1738333274319},"content":"Ar na scéimeanna atá á gcur ar ceal tá an Scéim Tacaíochta Gnó agus Scéim na bhFéilte Glaoch 2.","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"I measc na scéimeanna maoinithe a ghearrfar siar orthu, tá Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na Mór-Imeachtaí Ealaíon, Scéim na gCompántas Drámaíochta, Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, scoláireachtaí do mhic léinn ollscoile chomh maith le caiteachas tionscadail agus corparáideach Fhoras na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"MBZACWIOXFFTTJMNIGXCIW76SU","additional_properties":{"_id":1738333274322},"content":"Chun gur féidir teacht ar shábháiltí “chomh mór seo” dúradh go mbeadh gá laghdú “ar chuid de na réimsí caiteachais is mó dá bhfuil againn.”","type":"text"},{"_id":"PUXJ4SW36FHEJF7QQVOITYRXBY","additional_properties":{},"content":"Mar sin, “beidh ciorruithe le déanamh freisin ar an maoiniú a chuirtear ar fáil do na sé Cheanneagraíocht, grúpaí na Scéime Forbartha Líonraí Gaeilge agus Scéimeanna na Meán.”","type":"text"},{"_id":"VDAGKHYHXVDRZIILNKFAFX3QK4","additional_properties":{},"content":"Dúradh freisin gur de bharr “an bhorradh atá faoin nGaeilge agus an t-éileamh leanúnach ar scéimeanna maoinithe” a bhí gá na ciorruithe buiséid a fhógairt.","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"<b>Díomá</b>","type":"text"},{"_id":"3CWCDXL3AVAJPB6SI2N73BF26A","additional_properties":{},"content":"Dúirt Cathaoirleach Fhoras na Gaeilge, an tOllamh Regina Uí Chollatáin: ““Tuigimid go mbeidh an-díomá ar ghrúpaí, nuair atá an geilleagar ó dheas chomh folláin sin,  agus go mbeidh impleachtaí ag na cinntí seo ar chlár oibre na bliana chomh maith leis an earnáil agus [an] réimse ina bhfuil siad ag obair. ","type":"text"},{"_id":"GHUQKF5NYNGWPJMQAFMGJCZ3TY","additional_properties":{},"content":"“Is oth liom go mór an fógra seo a dhéanamh inniu ach táimid fós ag súil go mbeidh an deis ann fós cuid de na ciorruithe seo a tharraingt siar ag brath ar chúinsí maoinithe níos déanaí sa bhliain.”","type":"text"},{"_id":"BQLEGKTRUJBYVE632A5FCNS5LE","additional_properties":{"_id":1738333274325},"content":"Dúirt Príomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge, Seán Ó Coinn: “Beidh oifigigh Fhoras na Gaeilge i dteagmháil le grúpaí agus le heagraíochtaí maidir leis na cinntí agus le treoir faoi na ciorruithe an tseachtain seo chugainn.”","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274327},"content":"Is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas (CATT) a cheadaíonn maoiniú reatha don Fhoras Teanga Thuaidh-Theas, Foras na Gaeilge san áireamh. Cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. ","type":"text"},{"_id":"RWVFUPBPMFEB5ANXE2SBNRNEL4","additional_properties":{},"content":"Tá teagmháil déanta ag Tuarascáil le Roinn na Gaeltachta.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ceanneagraíochtaí, Séala an Aistriúcháin agus obair ar an gCorpas Foclóireachta i measc na scéimeanna agus na dtionscadal a chaill maoiniú"},"display_date":"2025-01-31T14:55:38.605Z","headlines":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha fógartha ag Foras na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I","auth":{"1":"d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"3HJPB6TOKFEOPJH5L6WC5KIRTA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/","content_elements":[{"_id":"273VWIIPUVHIPGS5NWLHUEASJQ","additional_properties":{"_id":1737713828779},"content":"Foclóir: Baol follasach – clear and present danger; idirghabháil phráinneach – emergency intervention; gearrdháileadh airgeadais – financial shortfall; poll suntasach – significant hole; rátaí boilscithe – rates of inflation.","type":"text"},{"_id":"2I2F6W4LNFBLDDSKIJZ44XMRNE","additional_properties":{"_id":1737906912084},"content":"Beidh ar Fhoras na Gaeilge ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm le linn na seachtainí beaga romhainn mura dtugtar aghaidh láithreach ar ghéarchéim mhaoinithe an eagrais.","type":"text"},{"_id":"UXPHG3TL4NGZTDQCY4XWSUHVJY","additional_properties":{"_id":1737906912085},"content":"Tá baol follasach ann do mhaoiniú scéimeanna teanga a chuirtear ar fáil fud fad na tíre mura ndéantar idirghabháil phráinneach chun an ghéarchéim airgeadais a réiteach. Tuigtear do Thuarascáil go bhfuil gearrdháileadh suntasach de na céadta míle euro ann.","type":"text"},{"_id":"DMEXSEQQQVGDZCG6KMPHRSCCPY","additional_properties":{"_id":1737906912086},"content":"Cé go bhfuil ciste airgeadais an Stáit méadaithe go mór le blianta beaga anuas, tá na ciorruithe a gearradh ar Fhoras na Gaeilge in 2008 nach mór fós i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"2U3O7ULOEJBBJPZPE74O2VQ4WI","additional_properties":{"_id":1737906912087},"content":"Ní hamháin gur gearradh siar go mór ar bhunmhaoiniú an Fhorais nuair a tharla an cor chun donais eacnamaíoch, ach de bharr an mhéadaithe ar rátaí boilscithe le blianta beaga anuas, is in olcas arís atá cúrsaí imithe ó shin.","type":"text"},{"_id":"FKVD2FDNOBEEBFX6E5ZZ7GXMQI","additional_properties":{"_id":1737906912088},"content":"Gan an maoiniú a chuireann Foras na Gaeilge ar fáil d’earnáil na Gaeilge, bheadh na heagrais Ghaeilge i bponc: tugtar tacaíocht do phobal na Gaeilge i réimsí an phobail, na n-ealaíon, na hearnála poiblí, an oideachais, na hóige agus na meán.","type":"text"},{"_id":"64YGNYLVX5EJDOUMTDAXMPQH7Q","additional_properties":{"_id":1737906912089},"content":"Caitheann Foras na Gaeilge thart ar €9m den €16m a fhaightear ón Stát ar mhaoiniú scéimeanna agus ar dheontais gach bliain. Le linn 2024, mar shampla, d’éirigh leis an bhForas 536 deontas a bhronnadh agus tacú le 220 post in earnáil na Gaeilge, idir Cheanneagraíochtaí, chomhpháirtithe agus ghrúpaí pobail.","type":"text"},{"_id":"F55ANI2YDFFRFD2AFOY3F7NWMY","additional_properties":{"_id":1737906912090},"content":"D’fhéadfadh impleachtaí fadtéarmacha a bheith ag aon ghearradh siar.","type":"text"},{"_id":"7RKIPPQKGRCVFM7RKRXS22ECYE","additional_properties":{"_id":1737906912091},"content":"De réir an daonáirimh is déanaí, feictear an cumas labhartha teanga is láidre i measc an aosa óig. Má táthar chun inbhuanaitheacht fhadtéarmach na teanga a chinntiú glactar leis go bhfuil cur chuige straitéiseach de dhíth chun an óige a chumasú.","type":"text"},{"_id":"DFPLFKZR2FAGDIGPEUHSAIWLIY","additional_properties":{"_id":1737906912092},"content":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is fearr aithne: ina measc tá Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na bhFéilte agus Scéim Tacaíochta Gnó.","type":"text"},{"_id":"BPOO3YPZDBDL3HR5RRLQOCMBUM","additional_properties":{"_id":1737906912093},"content":"De réir ráiteas na bliana 2024, cuireadh breis agus 300 scoláireacht Ghaeltachta ar fáil anuraidh. D’éirigh go geal freisin le díolachán leabhar anuraidh - díoladh 200,000 aonad tríd an Áisíneacht Dáileacháin Leabhar, luach díolacháin €1m.","type":"text"},{"_id":"W2PTIYYZ45GLHIQUFBMV7XZJVQ","additional_properties":{"_id":1737906912094},"content":"Tá go leor beartaithe don bhliain romhainn freisin - pleananna teanga sna Bailte Seirbhíse Gaeltachta, mórthionscadal taighde ar dhearcadh an phobail i dtaobh na Gaeilge, agus foclóir nua Gaeilge-Gaeilge ar líne.","type":"text"},{"_id":"ORZ5H4VVVBGAFGXKKAOGRIGM2U","additional_properties":{"_id":1737906912095},"content":"Bheadh tionchar tromchúiseach, mar sin, ag ciorruithe ar bith ar chur chun cinn na teanga sa phobal ó thuaidh agus ó dheas.","type":"text"},{"_id":"SXSKKU35ERBVDHJ6PZYWUWPEFM","additional_properties":{"_id":1737906912096},"content":"Tá cruinniú boird Fhoras na Gaeilge le reáchtáil an Aoine seo. Más rud é nach féidir buiséad a cheadú faoi sin, nó mura dtagtar ar fhoinse eile ioncaim, tuigeann Tuarascáil nach mbeidh an dara rogha ann ach athbhreithniú a dhéanamh ar chuid de na scéimeanna.","type":"text"},{"_id":"E3MFZS677FD5PNKF7PRMYRKOAM","additional_properties":{"_id":1737906912097},"content":"<b>Maoiniú</b>","type":"text"},{"_id":"7LKP5PVWTBFFLER6RIA4XJPBK4","additional_properties":{"_id":1737906912098},"content":"In ainneoin luach a gcuid oibre, tá na heagrais Ghaeilge fágtha ar an ngannchuid le fada an lá. I gcodarsnacht ghéar le háisíneachtaí eile a bhraitheann go huile is go hiomlán ar mhaoiniú stáit, ní bhfuair Foras na Gaeilge ach aon ardú amháin ó 2008 – €1.7m sa bhreis i gCáinaisnéis 2020.","type":"text"},{"_id":"H53SH7TWSRA5FB4KFUR2WW2YB4","additional_properties":{"_id":1737906912099},"content":"Is minic a dhéantar comparáid idir an Fhoras agus an Chomhairle Ealaíon mar gheall ar na cosúlachtaí móra ina gcuid oibre, rud a léiríonn go soiléir an bhearna mhaoinithe atá eatarthu.","type":"text"},{"_id":"2P5RHJ3R2JHJ3GK2H55S4HHPGU","additional_properties":{"_id":1737906912100},"content":"In 2002, fuair Foras na Gaeilge €19 milliún, agus fuair An Chomhairle Ealaíon €34 milliún. In 2008, b’ionann le 1.5 oiread mhaoiniú an Fhorais an méid a fuair an Chomhairle. Tá an coibhneas sin ardaithe anois go dtí 9 n-oiread: €150 milliún don Chomhairle Ealaíon i gcomparáid le €16.2 milliún don Fhoras i gCáinaisnéis 2025.","type":"text"},{"_id":"UMX2XAJTRJGRJC7LJMA5W3GTWQ","additional_properties":{"_id":1737906912101},"content":"Tá ceist chórasach ann freisin gur gá aghaidh a thabhairt uirthi. Is áisíneacht de chuid an Fhorais Teanga Thuaidh-Theas é Foras na Gaeilge agus is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas, a cheadaíonn na buiséid do na forais trasteorann. Cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. Nuair nach raibh an Feidhmeannas ag feidhmiú, agus gan chruinnithe den Chomhairle Aireachta á reáchtáil, níorbh fhéidir buiséid a cheadú.","type":"text"},{"_id":"NASUBD3AJBBTPCLOSXQMVE7NLU","additional_properties":{"_id":1737906912102},"content":"Bhí súil anuraidh go dtiocfaí ar réiteach eile maoinithe agus go gcuirfí struchtúr níos inmharthana agus níos éifeachtaí i bhfeidhm. Tuigtear do Thuarascáil go ndearnadh iarracht teacht ar réiteach anuraidh ach nár éirigh leo dul chun cinn a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"DERD3YFQENDKDFHCVP7M6DQH5I","additional_properties":{"_id":1737906912103},"content":"Tuigtear anois go bhfuil gá práinneach le suas is anuas le €1m breise chun Foras na Gaeilge a thabhairt slán go gearrthéarmach chun go bhféadfaí leanúint le soláthar seirbhísí bunúsacha.","type":"text"},{"_id":"D7OEBDQQXVGFDD2UYO5WZQW6H4","additional_properties":{"_id":1737906912104},"content":"Ní suim leordhóthanach í sin, áfach.","type":"text"},{"_id":"FWDQ7S4N7BDZBHBOA3OT2ZCTXU","additional_properties":{"_id":1737906912105},"content":"Chun freastal cuí a dhéanamh ar na dualgais éagsúla atá leagtha síos sna polasaithe agus sna straitéis Stáit, bheadh gá le thart ar €35-€40 milliún in aghaidh na bliana. Cé gur suim shuntasach í seo, tá sí réasúnta i gcomhthéacs mhaoiniú eagras eile Stáit.","type":"text"},{"_id":"HFDCTWI3WJEQRMM5V4UH3YKGGE","additional_properties":{"_id":1737906912106},"content":"Ardaíonn teip leanúnach an t-airgead cuí a sholáthar d’earnáil na Gaeilge ina iomláine ceisteanna tromchúiseacha faoina dhúthrachtaí is atá an Stát i leith thodhchaí na teanga náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"JD6QXXRTDBH4DI7EKXF6UEH45E","additional_properties":{"_id":1737906912107},"content":"Ba shoiléire fós é seo anuraidh nuair a bhí pócaí an Rialtais lán go béal tar éis rialú na Cúirte Breithiúnais Eorpaí maidir le cabhair neamhdhleathach cánach Apple. Agus barrachas €12.8 mbilliún ag an Rialtas ar a laghad, ní féidir a rá gur easpa airgid is cúis leis an ngannchúis.","type":"text"},{"_id":"T6KZKBQVZFDITNW6DFAL2OPNWU","additional_properties":{"_id":1737906912108},"content":"Tugadh ‘cáinaisnéis fhlaithiúil’ ar Cháinaisnéis 2025 nuair a foilsíodh plean caiteachais na bliana seo i mí Dheireadh Fómhair, ach ní mó ná sásta a bhí pobal na Gaeilge leis an méid a gealladh.","type":"text"},{"_id":"ATMISMQ2W5EXPNFTBWY7AYW3KM","additional_properties":{"_id":1737906912109},"content":"Ag an am, dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge, gur údar díomá a bhí ann mar nár tháinig sé “cóngarach” don mhéid atá de dhíth le cás na Gaeilge a fheabhsú sa Ghaeltacht agus sa tír.","type":"text"},{"_id":"6G6POAO4ANGNBNAEW4E5HA6SM4","additional_properties":{"_id":1737906912110},"content":"“Tá bearna ollmhór idir an méid atá ag teastáil agus an méid atá sa bhuiséad le dul i ngleic le riachtanais phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta a shásamh,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"EDYPDEKVSZHAFHWP3HN6RB5NZ4","additional_properties":{"_id":1737906912111},"content":"Má tá an ceart aige, is beag feidhm a bheidh leis an ngealltanas sa Chlár Rialtais is déanaí tacú le hobair Fhoras na Gaeilge, “úsáid na Gaeilge agus an chultúir a fheabhsú ar fud an oileáin” nuair nach bhfuil an maoiniú cuí á chur ar fáil.","type":"text"},{"_id":"GZFCUX5UHJBUJOC7QZD5SKJFSM","additional_properties":{"_id":1737906912112},"content":"Ní heol dúinn cúis an neamairt. Pé cúis atá leis, an toradh a bheas air ná go n- imreofar drochthionchar ar stádas na Gaeilge mar theanga náisiúnta agus mar chéad teanga oifigiúil na tíre, rud nach réitíonn le dualgas an Stáit feidhmiú de réir Bhunreacht na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"ERXLQOXZZJGM3B4ORNJ5STYS3M","additional_properties":{"_id":1737906912113},"content":"Beidh Foras na Gaeilge ag súil go mbrisfidh Aire nua na Gaeltachta le nós a réamhtheachtaithe, agus go gcuirfear deireadh leis an éiginnteacht i dtaobh mhaoiniú an eagrais.","type":"text"},{"_id":"HT4MGBCK6FGD3BB5I3HQMQZYR4","additional_properties":{"_id":1737906912114},"content":"Tá polasaithe agus straitéis uaillmhianacha beartaithe don Ghaeilge sna blianta beaga atá romhainn ach an féidir polasaithe teanga a chur i bhfeidhm go héifeachtach - san oideachas Gaeltachta, sna meáin Ghaeilge, agus i gcomthéacs sheirbhísí Stáit - nuair atá sceanairt déanta ar mhaoiniú na n-eagrais a bhfuil an cúram sin orthu.","type":"text"},{"_id":"ZWRXPEQC2VDUDAM5IBTFHZZLQ4","additional_properties":{"_id":1737906912115},"content":"An cheist atá le freagairt: an bhfuil muid dáiríre faoin teanga nó nach mbeidh i ndán d’earnáil na Gaeilge riamh ach fuíoll ón mbord.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha i ndán do shaol na Gaeilge mura dtugtar aghaidh ar ghéarchéim maoinithe Fhoras na Gaeilge"},"display_date":"2025-01-27T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Idirghabháil phráinneach de dhíth chun scéimeanna Gaeilge a shábháil","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA","auth":{"1":"96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"KUO2AN5W2JDCBCNUNEJEMBWHLY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/","content_elements":[{"_id":"MBJWIVTFN5EZLPLE3GI7AVZV5A","additional_properties":{},"content":"De ghnáth ní thugaim aon aird ar thuairiscí cúirte sna nuachtáin. Tar éis dom na litreacha a léamh, an spórt a ghrinneadh, spléachadh a thabhairt ar na leathanaigh idirnáisiúnta agus éirí as mo chloigeann a bhuaireamh le bladar díomhaoin na polaitíochta baile tharlódh go dtitfeadh mo shúil ar rud ar bith.","type":"text"},{"_id":"O7V553TSW5F6BJLIXCHDXEPPAE","additional_properties":{},"content":"Ráinig, lá tamall roimh Nollaig, go bhfaca tuairisc go raibh aighneas dlí éigin idir dalta agus scoil a raibh sé ag freastal air. B’é an chaingean a bhí eatarthu gur ghearáin an scoil go raibh poll aige ina chluas, is é sin, seachas na poill a bhí ann ó dhúchas. Is cosúil go mbeadh cead dhá pholl cluaise a bheith agat, ach ceann amháin, bhí sin iomarcach.","type":"text"},{"_id":"MBZMAIELPNDVTCT4JI6HPW2U2M","additional_properties":{},"content":"B’í riail na scoile ná gur cailíní amháin a chaith fáinní cluaise de ghnáth. Dá réir sin, mura mbeadh ach stoda nó fáinne amháin á chaitheamh ag buachaill gur comhartha rogha inscne a bheadh ann. Sa chás is go mbeadh an fáinne ar an gcluais chlé gur léirigh sé gur leaid heitrighnéasach a bhí ann; ach ba chomhartha fáinne na cluaise deise go raibh sé aerach. Ba ghaoismhear an té a léifeadh go mion ar an bhfochultúr áirithe sin.","type":"text"},{"_id":"2XMN2U4D5JA5LBNZRFFF2BQ3W4","additional_properties":{},"content":"Gan amhras, is féidir go mbeadh athrú ar chleachtas ar bith an mhí seo chugainn. De réir mar a bhíonn an chomharthaíocht ag athrú ní fios cén chiall a bhainfear as fainne sróine sa pholláire ar dheis, nó sleabhac ar chaipín i dtreo an iarthuaiscirt, nó tochas neamhurchóideach sa cholpa thíos.","type":"text"},{"_id":"RVSIYP6NDBFCDMME5T7MTKBGIA","additional_properties":{},"content":"Bhí scoileanna riamh mar sin, léamh samhlaithe á dhéanamh acu ar leagan amach daltaí nó cad a bhí acu á chaitheamh. Lem linnse bhí amhras ar ghruaig fhada siar go dtí na slinneáin. Amhras ar na Beatles ba mhó faoi dear sin, ach ceol clasaiceach a gceol siúd anois.","type":"text"},{"_id":"ATGQUX7DL5BNVOQUXRVXAOJDBA","additional_properties":{},"content":"Nuair a thug Bráthair amháin faoi stócach áirithe nach bhfaca deimheas le bliain teilgeadh mar fhreagra go pras chuige go raibh folt fada ar Íosa, leis. Mar thaca, thaispeáin sé pictiúr ar an bhfalla de na haspail go léir a bhí amhlaidh don Bhráthair. Dúradh leis gan a bheith smeartáilte agus cuireadh ar fionraí é. Ní raibh ann ach gur cara le Rory Gallagher a bhí ann, agus ba mhinic an bheirt acu a fheiscint le chéile ar shráid nó ar shráid eile sa chathair.","type":"text"},{"_id":"YROSI6SPCBAJPGJTNVJWFBEQT4","additional_properties":{},"content":"Níl aon chosc mar sin chomh holc leis an scoil a chuir bac ar na milseáin chasachta, mar dúradh gur druga a bhí iontu. Nó an áit nár cheadaigh seaicéid leathair sa scoil toisc gur chomhartha ‘geaing’ é. Nó léinte ag freagairt dá chéile ar an gcúis chéanna.","type":"text"},{"_id":"FDO7VWRLKNESXE25GE4SBXPBDI","additional_properties":{},"content":"Dhealródh gurb áit í an scoil inar féidir na rialacha is breallánta a chur i bhfeidhm. Bhí tráth ann nuair a bhí cosc ar chailíní bróga snasta a chaitheamh; ach ní foláir duit do chuid samhlaíochta a chaitheamh leis an gceann sin. Ach cad déarfá leis an scoil a chuir toirmeasc ar chuaráin gan stocaí ar eagla go bhfeicfí ladhracha na gcos? Nó nár cheadaigh daltaí ag breith barróige ar a chéile mura bhfaighfí cead scríte ó na tuismitheoirí ar an dá thaobh?","type":"text"},{"_id":"YWDECCQGNFBITHXUPOM2PLKMCQ","additional_properties":{},"content":"Deirtear sa Nua-Thiomna go bhfuil áireamh ar ribí gruaige do chinn (rud nach bhfuil chomh deacair i gcásanna áirithe) ach tá reiligiúin ann a dhéanann an gnó níos casta do Dhia. Is mó sin creideamh go bhfuil rialacha dochta acu maidir le bearradh gruaige, le fad féasóige, le leithead croiméil, le toim chluaise, le fásra cléibh, le mothall ascaille, le hurlaí sróine nó le moing ar más.","type":"text"},{"_id":"3YLQTA2WJJCPZKFBGOB57LX4RE","additional_properties":{},"content":"Ba dhóigh leat go mbeadh dóthain le déanamh ag Dia agus ag bainisteoirí scoile (nach ionann i gcónaí iad) seachas ribí gan tábhacht gan dealramh a chur i gcluasa an tsaoil.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Bhí scoileanna riamh mar sin, léamh samhlaithe á dhéanamh acu ar leagan amach daltaí nó cad a bhí acu á chaitheamh."},"display_date":"2025-01-27T03:00:00Z","headlines":{"basic":"An chluas chontráilte","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI","auth":{"1":"a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"4SDNXJVXUFBLLC2MZUVEN22M3Y","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/","content_elements":[{"_id":"TBGRWU2PYJDWVMSNX4BXNEZ3II","additional_properties":{"_id":1737113363776},"content":"Déanfar Dónall Iain Trump a insealbhú inniu mar an dá fhicheadú is a seacht uachtarán ar na Stáit Aontaithe. Sin inniu. Níl a fhios ag aon duine cad a dhéanfaidh sé amárach. Ná amanathar. Ná amainiris.","type":"text"},{"_id":"HE7TMT4NZNAWROOEO6EQYZUYMA","additional_properties":{"_id":1737113363777},"content":"Tá na bagairtí déanta aige, ionas go bhfuil eagla ar na mílte d’imirceoirí Éireannacha mídhleathacha nó teifigh eacnamaíochta go ndíbreofar abhaile iad. É seo ar fad, gan trácht ar na Laidnigh aneas ina gcéadta de mhílte, a mbeadh na Stáit ina phraiseach á gceal.","type":"text"},{"_id":"ACR77DVUNNEWLPTSA5YRVOQ2A4","additional_properties":{"_id":1737113363778},"content":"Deireann an cogar inmheánach, áfach, gur dócha nach mbeidh sé chomh holc sin ar fad. Tar éis an tsaoil, bhí sé ann cheana, agus níor thóg sé an balla agus níor íoc Meicsiceo as an gcuid bheag de a déanadh, agus liosta le háireamh na geallúintí eile a thit i ndíchuimhne.","type":"text"},{"_id":"FDUT7ZQRYRAFDBXIMT5NSV5UQU","additional_properties":{"_id":1737113363779},"content":"Dóchas breise a mheabhrú dúinn féin gur thángamar slán as Reagan (cé nár tháinig daoine eile) agus as Bush (cé nár tháinig tuilleadh fós) agus go bhfuil an saol fós ina shuí agus ina sheasamh.","type":"text"},{"_id":"CENMKGQW4BACDHCDYBI2RF5MGA","additional_properties":{"_id":1737113363780},"content":"Ina choinne sin thall, b’fhéidir go dtiocfadh an droch-chrú ar an tairne mallaithe. Tá na ráitis a dhein sé mar gheall ar ghabháltas a dhéanamh ar an nGraonlainn dona go leor, ach cúis sceimhle is ea an tslí inar glacadh leo. Déarfá gur chuma le daoine. Déanadh guaillí a chroitheadh. Glacadh leis gur mar sin a bhí an saol. Déanadh talamh slán de, nach mór, go raibh ceart oidhreachta ag na Stáit Aontaithe ar bhall ar bith a leagann siad súil air.","type":"text"},{"_id":"RWDAVUXVXNDEHIURVTOTEWIN7E","additional_properties":{"_id":1737113363781},"content":"Agus ansin, tá Panama. Ceart go leor, dhein Meiriceá ionsaí ar sin cheana d’fhonn smacht a chur orthu. Bhí in aghaidh pé dlí idirnáisiúnta a ceapadh a bhí ann san am, ach nach cuma? Má déanadh uair amháin é, cad ina thaobh nach ndéanfaí arís é? Gan trácht ar Cheanada...ach scaoilimis é sin tharainn go fóill.","type":"text"},{"_id":"V3MWOMTCPVDPVMRUWSWHSGM7KI","additional_properties":{"_id":1737113363782},"content":"Is é sin, d’fhocail ghearra, tá mar chuid de shoiléirsí an domhain abhus go bhfuil lánchead ag na Stáit Aontaithe a rogha rud a dhéanamh. Gurb impireacht iad nach leoimhtear cur ina coinne. Gur ag leathnú, ag craobhú, ag fairsingiú, ag fás atá siad ó leag na chéadlonnaitheoirí a dtroithe ar ghaineamh Shasana Nua an lá mí-ámharach úd fadó.","type":"text"},{"_id":"L4Q3UEMXRRHYLDSWBMROPJBP7E","additional_properties":{"_id":1737113363783},"content":"Bíodh a theist ar sin an oiread de bhunáiteanna míleata atá acu ar fud an domhain. Go hoifigiúil luaitear 800 éigin, ach deir foinsí eile go bhfuil i bhfad níos mó. Anois samhlaigh dá mbeadh a leath, nó a dtrian, nó a gceathrú, nó a ndeichiú cuid féin díobh sin ag tír ar bith eile, agus cúpla ceann go socair sa Mhuir Chairib, samhlaigh an fuilibiliú agus an hurlama giúrlama a bheadh ansin!","type":"text"},{"_id":"W7XYTKTVSBCXNIBYVO4IKHXASY","additional_properties":{"_id":1737113363784},"content":"Is é a maítear ná gur mar chosaint atá siad acu thall thairis. Tá cuid againn críonna go leor gur cuimhin linn cogadh Vítneam inar dúradh dá mbeadh an lá ag na Vítneamaigh ansin go leathnófaí a ngalar sóisialta go dtí an Chambóid agus Laos, agus an Téalainn agus siar gan stad ionas go dtruailleofaí an domhan go léir dá dheasca.","type":"text"},{"_id":"TWNNAYKETVCGLHXNNCJJLKN3GI","additional_properties":{"_id":1737113363785},"content":"Thuigfinn an dúil seo sa chosaint dá mbeadh eagla orthu roimh thír ar bith atá buailte suas leo mar bhagairt. Ar chúis éigin, ní shamhlaím an Ghraonlainn, ná Ceanada, ná Panama féin orthu sin.","type":"text"},{"_id":"5OWLP66JNJFDHD4QIXCCF2K6KM","additional_properties":{"_id":1737113363786},"content":"Go deimhin deimhnitheach siúráilte is iad na Stáit Aontaithe an tír is sábháilte ó thaobh geograife di ar domhan fad a ritheann, seachas Tristan da Cunha, b’fhéidir. Tá dhá aigéan fhairsinge de gach leith soir is siar idir iad is Lochlannach nó barbarach nó gruagach ar bith. Is mó tír eile ar bhreá leo go mbeadh na mílte léig i bhfarraige eatarthu agus aon namhaid fhíor nó samhailteach. Cá bhfios? B’fhéidir go gcuirfeadh Trumpa a Dó neamhiontas orainn fós.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Bíodh a theist ar sin an oiread de bhunáiteanna míleata atá acu ar fud an domhain."},"display_date":"2025-01-20T01:39:00Z","headlines":{"basic":"An dara teacht","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA","auth":{"1":"dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"FQEQLW3FJZDZNDUEZBMKKHL3PE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/","content_elements":[{"_id":"35IQ4KXUURCE3NQAVSDNKTA5CA","additional_properties":{"_id":1730716241696},"content":"FOCLÓIR:<i> </i>Goitse - come here; <i> c</i>anúint - accent; Alba - Scotland; Eilean Sgitheanach - Isle of Skye; scéim sparánachta - bursary scheme; camchuairteanna - tours; coicís - two weeks; áiseanna - facilities.","type":"text"},{"_id":"RPHWXUYDDNEDXNG2TO4U3M3RAQ","additional_properties":{},"content":"‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar, Gus an cluinn sinn ann cànan nan Gàidheil’","type":"text"},{"_id":"63QNEZ4F2NEZJAJYTQJZWITOKU","additional_properties":{},"content":"‘Goitse, goitse liom siar, go gcloifsimid teanga na nGael’; na focail clúiteacha a scríobh Murchadh MacPharlain agus é ag trácht ar an mbrón a bhí air faoi mheath na Gàidhlige, teanga “mo threubh ‘s mo shluaigh”.","type":"text"},{"_id":"BE5ROQBO4NBM5LWQZMZEQPOFSU","additional_properties":{},"content":"Lean mé féin an treoir sin i mí Iúil na bliana seo caite nuair a chuaigh mé go dtí an Eilean Sgitheanach, áit a bhfuil Sabhal Mòr Ostaig, an t-ionad náisiúnta do theanga agus do chultúr na Gàidhlige in Albain.","type":"text"},{"_id":"LLSSY6KC3VFIVMVSZLJ5CMXH6U","additional_properties":{},"content":"Tá dlúthcheangal stairiúil idir Éirinn agus Albain a théann i bhfad siar agus tá foirm den teanga Ghaelaigh á labhairt in Albain ó thús an séú haois.","type":"text"},{"_id":"PTQWVFJWI5EWFONCD5F6245GY4","additional_properties":{},"content":"Bhí an teanga liteartha chéanna in úsáid sa dá thír go dtí an 17ú haois, ach faoin am sin bhí an chanúint Albanach tar éis forbairt chomh mór sin go bhféadfaí a rá gur theanga ann féin a bhí inti.","type":"text"},{"_id":"D4ONQBYFSJEVDFUZTC7CQMSBZU","additional_properties":{},"content":"Tá cosúlachtaí suntasacha le sonrú idir an dá thír Cheilteach freisin sna traidisiúin cheoil, amhránaíochta agus damhsa céilí a d’eascair astu.","type":"text"},{"_id":"RO6LXDE43FHJXHN622ZEEEGN54","additional_properties":{},"content":"Chuaigh mé go hAlbain ar Scéim Sparánachta Cholmcille, a bhfuil sé mar aidhm aici naisc láidre a chothú idir an dá phobal Ghaelach.","type":"text"},{"_id":"6EPCFOUEHJHQFLJCN2VQV6GWWQ","additional_properties":{},"content":"Is cuidiú iontach í an scéim do chainteoirí Gaeilge ar spéis leo an Ghàidhlig a fhoghlaim. Le linn na coicíse, labhair mé le mic léinn a dúirt liom nach mbeadh sé ar a gcumas an t-aistear fada ná an cúrsa Gàidhlige a dhéanamh gan gan tacaíocht na sparánachta.","type":"text"},{"_id":"ESVVBYYOQFGBLFUFENIWNWQUJ4","additional_properties":{},"content":"Chaith mé coicís sa choláiste ag gabháil do dhá chúrsa. Ar dtús, d’fhreastail mé ar chúrsa amhránaíochta faoi stiúir Christine Primrose. Thus sé sin léargas dom ar thraidisiún ceoil na hAlban agus d’fhoghlaim mé cnuasach mór amhrán i nGàidhlig.","type":"text"},{"_id":"7APCU2B7NRA35D2PNB3IELD2BQ","additional_properties":{},"content":"Rugadh agus tógadh Christine ar Eilean Leòbhais, áit ar shealbhaigh sí an Ghàidhlig ó dhúchas. ","type":"text"},{"_id":"ECXAIHTJ3VHCTPS62JQFRFPKDQ","additional_properties":{},"content":"Is amhránaí aitheanta í a bhfuil gradaim shuntasacha faighte aici. I measc na ngradam sin, tá duaiseanna ón Mòd Nàiseanta Rìoghail (an tOireachtas Náisiúnta Ríoga) agus ón bhFéile Pan Cheilteach. Bronnadh an teideal ‘Amhránaí Gàidhlige na Bliana’ uirthi ag gradaim cheoil thraidisiúnta na hAlban in 2009.","type":"text"},{"_id":"QTYU6CNVTNAHRM2R6GBAPS4HUQ","additional_properties":{},"content":"Tá camchuairteanna déanta aici ar Mheiriceá, ar Cheanada agus ar an Astráil. ","type":"text"},{"_id":"LLU72FBE2BDGFODVDBROTV4L5M","additional_properties":{},"content":"Ina theannta sin, chan sí in Éirinn agus ag coirmeacha ar mhór-roinn na hEorpa. Tá cuid mhaith dlúthdhioscaí eisithe aici freisin - is albam aonair cuid acu agus rinne sí cuid eile leis an ghrúpa Mac-Talla.","type":"text"},{"_id":"RRLYMPOLJ5CA5FBRZZVVR2DTCQ","additional_properties":{},"content":"I measc na n-albaim siúd tá: Gun Sireadh Gun Iarraidh, ‘S Tu Nam Chuimhne, Aite mo Ghaoil agus Nuair Bha mi Òg.","type":"text"},{"_id":"PTGT5JPPXREL3P74FLXH2RMRIA","additional_properties":{},"content":"Thug Christine stór mór òran dúinn le linn na seachtaine – os cionn scór go leith san iomlán agus chlúdaigh muid réimse leathan amhrán sa rang: òrain n-tàlaidh (suantraí), òrain-gaoil (amhráin ghrá), òrain-cumhaidh, òrain-iomraidh (amhráin rámhaíochta) agus òrain-mara. Thug sí idir amhráin ghasta agus amhráin fhadálacha dúinn.","type":"text"},{"_id":"IC65CXBDRJFGBLBE5AJ2NC37KU","additional_properties":{},"content":"Ar an Déardaoin bhí ceolchoirm ann inár léirigh achan rang cúpla amhrán nó píosa drámaíochta a d’ullmhaigh siad le linn na seachtaine. ","type":"text"},{"_id":"ZYF2HA3GMVDEZBMNIOMKLN2EFY","additional_properties":{},"content":"Chan mo rang féin ceithre amhrán. Ba é an chéad cheann ‘Eilean Uaine Fo Cheò’, teideal atá breá furasta do chainteoir Gaeilge a thuiscint. Is amhrán molta é don Eilean Sgitheanach, ag déanamh cur síos ar áilleacht an oileáin.","type":"text"},{"_id":"I7VBHYAURBAWRPHAJAIUHQJFOI","additional_properties":{},"content":"Déantar cur síos ar na “beanntan (sléibhte) aoibhneach àrd” agus na “cluaintean fo ròs” (cluainte faoi bhláth). Fiafraítear san amhrán “nach b’e dhùrachd a bhith tàmh ‘n eilean àlainn mo chridh’?” (nach é a mhian a bheith ina chónaí ar oileán álainn a bhain lena chroí).","type":"text"},{"_id":"DY77HV7J3JHUNHATHL3NAY32CY","additional_properties":{},"content":"Ba é ‘Uaimh an Òir’ an dara hamhrán – teideal eile arís atá go hiomlán sothuigthe do chainteoir Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"YMRVUYG7CZCXRCE6MQ53FOX2IU","additional_properties":{},"content":"I rith na seachtaine bhí lúcháir orm go raibh mé in ann an oiread sin Gàidhlige a thuigbheáil sna hamhráin, fiú gan aistriúchán. ","type":"text"},{"_id":"HUH5NV7XQVHZXNQ3PCMLW2BYS4","additional_properties":{},"content":"Chan muid ‘Gràdh Geal Mo Chrìdh’ mar thriú amhrán an oíche sin. Cé go gcloistear an t-amhrán seo go minic in Éirinn agus gur fhás mé féin aníos ag éisteacht leis, mhúin Christine leagan dúinn nach raibh cloiste agam roimhe sin. Mar sin féin, d’aithneofá an curfá láithreach bonn:","type":"text"},{"_id":"DK2QYDV7XZABRGJ3Q2XEAI4EMY","additional_properties":{},"content":"“Bheir mi o hù o hò","type":"text"},{"_id":"RAP6YE3JP5FN3EFXTFC4DIYNZM","additional_properties":{},"content":"Bheir mi o hù o hì","type":"text"},{"_id":"HBH4CMSMMBASNBWIAA6S6WCMMA","additional_properties":{},"content":"Bheir mi o-hù o-hò","type":"text"},{"_id":"7ET5N57YQNHN3MTOSRLYFKL4NQ","additional_properties":{},"content":"Mi fo bhròn ‘s tu gam dhìth”.","type":"text"},{"_id":"LNDSPU6LANHALPBYGW3LLAI6Q4","additional_properties":{},"content":"Amhrán grá fíor-álainn atá ann agus is cosúil go raibh an lucht féachana den tuairim chéanna.","type":"text"},{"_id":"GC3H4UQZM5E3BA6EIHPELGCIU4","additional_properties":{},"content":"An t-amhrán deireanach a chan mo rang ag an cheolchoirm ná ‘Grinn Donn Sgiobalta’, amhrán as Leòbhas. Ceann gasta, meidhreach atá ann a cheoltar do dhuine atá ag damhsa. Seo cuid de chultúr na hAlban a chuir iontas orm agus a shíl mé a bhí spéisiúil.","type":"text"},{"_id":"LN6MGITSMZAPFAFXZABUUN56FA","additional_properties":{},"content":"Is nós traidisiúnta in Albain amhrán a chanadh mar thionlacan don damhsa. ","type":"text"},{"_id":"TGVO7JZ7VNBY5PP2MYNEHUKTKA","additional_properties":{},"content":"Difríocht shuimiúil amháin é seo a chonaic i gcomparáid le nós hÉireann, áit nach ndéantar ach tionlacan uirlise. ","type":"text"},{"_id":"TM6EOZBSDFBTVLYFQX42D4N5GA","additional_properties":{},"content":"Baintear úsáid as an dá mhodh in Albain. Cé nach raibh ár ngrúpa ag canadh d’aon damhsóir ar leith, chuir rithim fhuinniúil an amhráin clabhsúr spraíúil ar an chéad chuid den oíche.","type":"text"},{"_id":"OMAELZ24FVHSTFSWKLR4TW7YTE","additional_properties":{},"content":"Ina dhiaidh sin, cuireadh tús leis an dara cuid den oíche - an chéilidh. Nuair a tháinig an banna ceoil isteach, léim achan duine ar an urlár agus fuair mé blaiseadh de dhamhsaí céilí na hAlban. B’fhurasta iad a fhoghlaim agus ba chosúil gur bhain an comhluadar uilig an oiread céanna suilt as agus a bhain mé féin.","type":"text"},{"_id":"CF2YG2MPFRB5XKLXTYX3RTMXFU","additional_properties":{},"content":"Sa dara seachtain d’fhreastail mé ar chúrsa Gàidhlige a bhí dírithe ar lucht labhartha na Gaeilge, áit ar dhoimhnigh mé mo thuiscint ar na naisc theangeolaíochta idir an dá theanga.","type":"text"},{"_id":"CIMRVUJAIZHFXEOVH4ZPZDXI2I","additional_properties":{},"content":"B’iad an file Roddy Gorman agus an ceoltóir Brian Ó hEadhra a bhí mar theagascóirí ar an gcúrsa. Dhíríomar ar ghramadach na Gàidhlige agus ar nathanna cainte dúchasacha, rud a chuir go mór le mo stór focal agus le mo mhuinín agus mé ag labhairt na teanga. ","type":"text"},{"_id":"EJM5YZOY55HSNPAKKGHHV6TRRA","additional_properties":{},"content":"Ag deireadh na seachtaine, reáchtáladh ceolchoirm eile inar canadh iliomad amhrán nua, ina measc ‘Far am bi mi Fhìn’, ceann de na hamhráin Ghàidhlige is ansa liom anois.","type":"text"},{"_id":"VZTVB6UBBBGK7EL6DGSXGGOGUE","additional_properties":{},"content":"Tá réimse leathan áiseanna ag Sabhal Mòr Ostaig sna foirgnimh éagsúla.","type":"text"},{"_id":"2UZM7Y6FIJF2ND4MWRE6UAW5KM","additional_properties":{},"content":"Sa phríomhfhoirgneamh tá ionad-fàilte, leabharlann, siopa, seomraí ranga, halla (nó talla sa Ghàidhlig) agus ceaintín. ","type":"text"},{"_id":"GUT7JPS7TFFOXMOXXW4VESDM3M","additional_properties":{},"content":"Is ag an ionad-fàilte a fhaigheann tú d’eochair nuair a shroicheann tú SMO agus is ann fosta a théann tú má bhíonn fadhb ar bith agat le do sheomra, an cúrsa, nó eile. ","type":"text"},{"_id":"ZRIOAJT4WZFZNNRJWSVYKB6VXA","additional_properties":{},"content":"Tá cnuasach cuimsitheach leabhar sa leabharlann faoi theanga agus cultúr na Gàidhlige agus faoi stair na hAlban.","type":"text"},{"_id":"HA3V2UB73VGTVHL2SJWXCC7VM4","additional_properties":{},"content":"Mar mhac léinn ar chúrsa gairid, cosúil liomsa, is féidir leat trí leabhar a thógáil ar iasacht in aghaidh na seachtaine. ","type":"text"},{"_id":"XK27O3CZBJHOVHMF4JYP7O5GZU","additional_properties":{},"content":"Tá siopa beag áisiúil san fhoirgneamh céanna, áit ina bhfuil leabhair ó sheánraí éagsúla ar díol ann, achan cheann bainteach leis an Ghàidhlig nó le hAlbain.","type":"text"},{"_id":"KO5U3EMAFVDB3J4N3RML6QQTIA","additional_properties":{},"content":"Bíodh tú i do thosaitheoir nó i do chainteoir líofa, tá cúrsa ann d’achan duine. ","type":"text"},{"_id":"KI6JS3VQNZGJLIHGZ762DC4KII","additional_properties":{},"content":"Deis ar dóigh atá ann le haithne a chur ar chultúr agus ar theanga na Gàidhlige. Treise le Sabhal Mòr Ostaig!","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Aela Ní Ghaoithín"}]},"description":{"basic":"Thug Aela Ní Ghaoithín cuairt ar Shabhal Mòr Ostaig, an t-ionad náisiúnta do theanga agus do chultúr na Gàidhlige in Albain."},"display_date":"2025-01-20T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ","auth":{"1":"b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"WW43DWLHRNBB3ESG3SHN2XNUVI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/","content_elements":[{"_id":"46K66O4CXFBF5H3UIM5675SVHA","additional_properties":{"_id":1736515954572},"content":"FOCLÓIR: Laethanta cinn ráithe - quarter days; Uíbh Ráthach - Iveragh; nós - habit/tradition; réamh-Chríostaí - pre-Christian; seanchas - folklore; taispeántas - exhibition; réaltóireacht - astronomy.","type":"text"},{"_id":"A33CEBU5KNEEJLSRYRFC7B3A5E","additional_properties":{"_id":1736691410424},"content":"Scéalaíocht mhaith agus cuideachta bhreá. Gnéithe lárnacha iad sin a bhain le nós na bothántaíochta agus le hoícheanta scoraíochta i saol na tíre le fada an lá.","type":"text"},{"_id":"IDXZIYBMZZAQJINS24566SVZXI","additional_properties":{"_id":1736691410425},"content":"Deis a bhíodh ann do dhaoine casadh ar a chéile, go háirithe chun éalú ón drochshíon le linn oícheanta fada dorcha an gheimhridh.","type":"text"},{"_id":"2ZCHKFE26FDIVMVUAWL5GOTOT4","additional_properties":{"_id":1736691410426},"content":"Ó aimsir an tseantraidisiúin réamh-Chríostaí anuas go dtí an lá atá inniu ann, cuireadh nós cheiliúradh mhórócáidí ar nós Imbolc - nó Lá Fhéile Bríde mar is fearr aithne air - ar aghaidh ó ghlúin go glúin.","type":"text"},{"_id":"WDGSLEOLZJHCFCVCZZE4R5PJ7M","additional_properties":{"_id":1736691410427},"content":"Amanntaí, bhain an iliomad gnásanna uathúla, agus nósanna spleodracha, leis na laethanta cinn ráithe seo, le féilte na naomh, le hoilithreachtaí agus le hócáidí eile ceiliúrtha.","type":"text"},{"_id":"BPDNML2JENA73DBKVHQ34KBKFY","additional_properties":{"_id":1736691410428},"content":"I bhféilire na nGael, tagann deireadh leis an ngeimhreadh ar Lá Fhéile Bríde agus cuirtear tús le ráithe an earraigh, leis an athnuachan agus an t-athfhás.","type":"text"},{"_id":"3ZWOTE42M5CJXMNLJPBBCVRZ64","additional_properties":{"_id":1736691410429},"content":"Bunaíodh Éigse na Brídeoige in Uíbh Ráthach, i gContae Chiarraí, in 1993 chun ceiliúradh a dhéanamh ar an fhéile agus ar thraidisiún na Brídeoige, gnás ar leith a bhaineann le Lá Fhéile Bríde.","type":"text"},{"_id":"JA7RNVB7HJB5VM6NTTOVC4VMAA","additional_properties":{"_id":1736691410430},"content":"De réir an traidisiúin, théadh slua Brídeoga, nó Biddies mar a thugtaí orthu uaireanta, ó theach go teach ag cleamaireacht, ag damhsa, ag ceol, agus ag spraoi. Bhíodh brídeog - samhail de Bhríd déanta as punann thuí - ina seilbh acu go minic agus ag brath ar nós na háite, bhídís gléasta in éide geala agus aghaidheanna fidil á gcaitheamh acu.","type":"text"},{"_id":"BEJ2YFVUBZGLTNCTHBH7V255FA","additional_properties":{"_id":1736691410431},"content":"“Ar oíche na hoscailte, oíche Fhéile Bríde, beimid i gCathair Dónall agus tá an-seans go dtiocfaidh dream de na Biddies isteach ag pleidhcíocht, ag rince agus ag canadh,’ a dúirt Fíona de Buis agus í ag labhairt le Tuarascáil faoina bhfuil beartaithe d’Éigse na Brídeoige i mbliana.","type":"text"},{"_id":"E6GETHHQLFACTGXEBLAXLPZ2SU","additional_properties":{"_id":1736691410432},"content":"Pléitear téama éagsúil ag an Éigse gach bliain. “Pléimid ábhair éagsúla a bhaineann leis an bpobal áitiúil – cúrsaí eisimirce agus inimirce, bliain amháin, Sceilg Mhichíl bliain eile,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"ZRB5JACBUBDWXD6FFF4JMNKLSI","additional_properties":{"_id":1736691410433},"content":"“Phléamar saol Dhónall Uí Chonaill, an Cumann Lúthchleas Gael, agus bliain eile phléamar an file áitiúil, Tomás Rua Ó Súilleabháin, a bhí comhaimseartha le Dónall Ó Conaill.”","type":"text"},{"_id":"U4RDV5ECVVGYTODH4IENQ4X5EQ","additional_properties":{"_id":1736691410434},"content":"An bailitheoir seanchais Tadhg Ó Murchú, a bheidh faoi chaibidil ag Éigse na bliana seo agus tá an tOllamh Ríonach Uí Ógáin le caint dar teideal ‘An Eideafón agus an Peann’ a thabhairt ar shaothar Uí Mhurchú.","type":"text"},{"_id":"2NBDE7S6QBGFPH7XQIYUMLGJXE","additional_properties":{"_id":1736773714962},"content":"Tá Éigse na Brídeoige imithe ó neart go neart le breis agus tríocha bliain anuas agus, leis an réimse leathan imeachtaí a reáchtáiltear, ní ionadh ar bith é go bhfuil méadú tagtha ar an líon daoine a mhealltar go Ciarraí theas ag tús mhí Feabhra.","type":"text"},{"_id":"UEGJYARBPRD4ZEFWJ6TEBAWC2I","additional_properties":{"_id":1736773714963},"content":"Bíonn seanchaithe, scríbhneoirí, filí agus ceoltóirí ann, mar aon le daoine eile, chun seanchas agus oidhreacht shaibhir an cheantair a phlé agus a roinnt.","type":"text"},{"_id":"QVH53QACUVEUVOB6LGJ4OVZVCY","additional_properties":{"_id":1736691410437},"content":"Ar ndóigh, cuirtear fáilte roimh dhuine ar bith ar spéis leo béaloideas agus scéalaíocht na háite agus na gceantar máguaird.","type":"text"},{"_id":"BRYM53ERKVECFNQRJ2WENILNPU","additional_properties":{"_id":1736691410438},"content":"Agus níl aon amhras ach go bhfuil saibhreas béaloidis agus seanchais sa cheantar seo.","type":"text"},{"_id":"FH5VHZ5F6FFVNKRRQFTE4RGITA","additional_properties":{"_id":1736691410439},"content":"Sa leath uair nó mar sin, ar labhair bhur gcomhfhreagraí le de Buis, luadh scéalta agus daoine as Baile ‘n Sceilg, an Coireán, an Cillín Liath, Gleann Beithe agus Cathair Dónall i measc go leor áiteanna eile. Is i gceantar Uíbh Ráthaigh a chaith Tadhg Ó Murchú na blianta fada ag bailiú scéalta, dánta agus amhráin ó mhuintir na háite.","type":"text"},{"_id":"L24PWRZ4NNFWJPCT6OKC5HQCKU","additional_properties":{"_id":1736691410440},"content":"Tá a shaothar, a bhailigh sé idir 1935-1958, caomhnaithe i mbailiúchán Chnuasach Bhéaloideas Éireann i gColáiste na hOllscoile i mBaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"ZUYIA7AZKRFTTBJBACE5BH2F5M","additional_properties":{"_id":1736691410441},"content":"“Bhí cónaí ar Ó Murchú sa Choireán ach bhí rothar aige agus théadh sé timpeall le hediphone - seanghléas taifeadta fuaime - ar chúl an rothair aige,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"J2ZI2KMVVZFHDDSKZYRI35GEUI","additional_properties":{"_id":1736691410442},"content":"“Nuair a thagadh sé abhaile tar éis a bheith ag labhairt le daoine agus á dtaifeadadh, scríobhadh sé síos gach rud.”","type":"text"},{"_id":"PKZ77EJTKRB7VIMR46DAKT6PN4","additional_properties":{"_id":1736691410443},"content":"“Bhí scríbhneoireacht álainn aige, agus tá 60,000 leathanach de scéalta, amhráin agus ceol ó Chiarraí i gCnuasach Bhéaloideas Éireann.”","type":"text"},{"_id":"5TQH2NDI3VBJFDYEWBMY346DOA","additional_properties":{"_id":1736691410444},"content":"Taifeadadh scannán dubh agus bán faoin ediphone in 1941 inar taispeánadh Ó Murchú ag tabhairt cuairte ar sheanchaithe na dúiche chun iad a thaifeadadh.","type":"text"},{"_id":"2TO4J2FE2RGBRP7QUDDP6QDIRM","additional_properties":{"_id":1736691410445},"content":"“Níl ann ach dhá nóiméad déag, ach tá sé an-deas ar fad agus táimid chun é sin a thaispeáint ag an Éigse,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"HOTO56HPCJG5XGKFJSOQS2D3HQ","additional_properties":{"_id":1736691410446},"content":"Cuid lárnach den fhéile is ea an scéalaíocht ach beidh ceol le cloisteáil freisin.","type":"text"},{"_id":"GPXK5OHM2BDFBG52N4J253ZVTQ","additional_properties":{"_id":1736691410447},"content":"Bhailigh Ó Murchú dhá amhrán déag ó sheanathair an amhránaí Tim Dennehy, arb as Uíbh Rathach dó ó dhúchas.","type":"text"},{"_id":"NLGETVTYXJG4DMUYYTQQNIPRC4","additional_properties":{"_id":1736691410448},"content":"“Tá sé ag iarraidh beocht a chur ar ais sna hamhráin,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"G2HA6QQV7BFQJJKIG5H6RFIPDQ","additional_properties":{"_id":1736691410449},"content":"“Bailíodh na hamhráin óna sheanathair, Pádraig Ó Ceallaigh, a raibh cónaí air i sráidbhaile Chill Rialaigh agus tá Tim chun iad a chanadh le bean ón gceantar – Róisín Mullarkey - a bhfuil guth álainn aici.”","type":"text"},{"_id":"S2MIFTX7VNBSVL6AYKOSXHQ3PM","additional_properties":{"_id":1736691410450},"content":"“Cuid acu, is amhráin iad a bhfuil cur amach againn orthu, ach cuid eile is cinn iad atá sa chartlann ach nach bhfuil á gcanadh faoi láthair.”","type":"text"},{"_id":"DEUWXPTTKJENPPCA4BSISWRVII","additional_properties":{"_id":1736691410451},"content":"I measc na n-imeachtaí eile a reáchtálfar beidh caint le Seán Mac an tSíthigh faoin réaltóireacht agus an béaloideas.","type":"text"},{"_id":"RIPW6PG2TJAONA4ISIZQH7UENA","additional_properties":{"_id":1736691410452},"content":"Tabharfaidh Mícheál Ó Leidhin caint dar teideal ‘Is Fearr Seachtain sa Phriaracht’ agus reáchtálfar seimineár dar teideal ‘Cad is fiú Béaloideas sa Saol Comhaimseartha’. Beidh Altan agus Pólca 4, agus go leor eile, i mbun ceoil.","type":"text"},{"_id":"AFPWT55QIZADDCVOQCXEROFYSI","additional_properties":{"_id":1736691410453},"content":"Costas an-réasúnta de €50 atá ar thicéad don deireadh seachtaine.","type":"text"},{"_id":"GPCYVI7RQBEJPIIEKCPZ5F5DZU","additional_properties":{"_id":1736691410454},"content":"Traidisiúin","type":"header"},{"_id":"DX6EHAHNYJCADACWTCFV7BRWEM","additional_properties":{"_id":1736691410455},"content":"Tá súil ag de Buis go n-eascróidh tionscadal nua as an Éigse chun go mbaileofar béaloideas an cheantair san aon áit amháin.","type":"text"},{"_id":"HWITXEQWQVE5VPP356WMSV4WWU","additional_properties":{"_id":1736691410456},"content":"“Nílimid cinnte conas é sin a dhéanamh, ach ba chóir an comhrá a thosú,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"RF2ZH5RBAZBIDEYFS6OOLALV2Q","additional_properties":{"_id":1736691410457},"content":"Caithfidh an t-ábhar a bheith ar fáil i bhfoirm shothuigthe ionas go mbeidh daoine in ann teacht air go héasca.","type":"text"},{"_id":"WWQDTZ5X7ND3HMMDKRMYFBVXOY","additional_properties":{"_id":1736691410458},"content":"Tá cuid mhór den ábhar atá sa chartlann scríofa sa seanchló Gaelach, rud a fhágann é deacair le léamh, go háirithe do dhaoine óga.","type":"text"},{"_id":"JIFVM663BND2NN2JARJBLELZ54","additional_properties":{"_id":1736691410459},"content":"“Tá muid ag súil leis an mbéaloideas a chur ar fáil ar shlí éigin, i bhfoirm leabhair b’fhéidir, nó i bhfoirm thaispeántais, nó ar shlí eile.”","type":"text"},{"_id":"LUH2B2JLORHO5KEGHYVZJJGLZQ","additional_properties":{"_id":1736691410460},"content":"Is oidhreacht í a bhaineann le ceantar Uíbh Ráthach agus creideann de Buis go láidir go bhfuil sé de cheart ag na daoine, go háirithe ag an nglúin óg, í a bheith acu.","type":"text"},{"_id":"HWVGK5JRDRFJFJFCIL6FO7QNR4","additional_properties":{"_id":1736691410461},"content":"“Maidir leis na scéalta a bhí ag [an seanchaí clúiteach] Seán Ó Conaill, baineann cuid acu le draíocht agus leis an saol eile,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"T3VSAMSKNFCGFDSCMBPQIQDSDY","additional_properties":{"_id":1736691410462},"content":"“Bíonn teacht ag na leanaí ar an-chuid leabhar [ar an ábhar céanna] atá an-tarraingteach, ach táimid ag súil go mbeidh teacht acu ar a leithéid óna gceantar féin.","type":"text"},{"_id":"UH5DRYFWZFGZLFMI6QLM7TAKWU","additional_properties":{"_id":1736691410463},"content":"“Tá go leor rudaí eile is féidir a dhéanamh ó thaobh na healaíne agus na drámaíochta de leis na scéalta sin.”","type":"text"},{"_id":"4VD2EAKJ6VCN5K4KQ6SA6V52WM","additional_properties":{"_id":1736691410464},"content":"Reachtálfar Éigse na Brídeoige ón 31/01/25-02/02/25. Ticéid: <a href=\"https://eventbrite.ie/\" target=\"_blank\">eventbrite.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5E2IJ4B3CRHIFFXJAQ66B3KAHU","additional_properties":{"_id":1736691410465},"content":"Breis eolais: <a href=\"http://eigsenabrideoige.com/\" target=\"_blank\">eigsenabrideoige.com</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Reáchtáiltear Éigse na Brídeoige in Uíbh Ráthach in onóir Lá Fhéile Bríde agus tús an earraigh"},"display_date":"2025-01-13T13:08:49.697Z","headlines":{"basic":"Ceiliúradh Éigse na Brídeoige agus teacht an earraigh","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4","auth":{"1":"2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0"},"focal_point":{"x":530,"y":256},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"3LFGXU3KHVFPDCTOCA77BFPQHY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/","content_elements":[{"_id":"EV5NB2CFRFDSHHFQE5RXP2T6NQ","additional_properties":{"_id":1736508968334},"content":"Macalla an teideal thuas as dán le Piaras Mac Gearailt, rud a thuigfeadh Pádraig Ó Snodaigh go maith ós é a bhí domhaineolach ar litríocht na Gaeilge siar amach. Go deimhin, nuair a d’imigh sé uainn an tseachtain cheana dá mbeadh sé beo san ochtú haois déag bheadh marbhnaí á gcumadh ag an éigse ar fad dó a thosnódh leis an gcaoineadh nósmhar, leithéid, ‘Mo bhrón, mo thubaist, mo threighd, mo mhairg, mo chrá, mo chaí, mo chiach, mo cheas, mo chruatan, mo chreach, mo chráiteacht, m’orchra …’ agus cé nach cuí filíocht mar sin a scríobh feasta, is mó duine a thuigfeadh gach siolla díobh agus iad á lua le Pádraig.","type":"text"},{"_id":"H45LWIDR2JENTCL4IU2QPNVY7I","additional_properties":{"_id":1736508968335},"content":"Is iomaí gníomh mór a dhein sé, agus ba ghníomhartha misniúla gach ceann acu. Toisc oiread sin toisí éagsúla a bhain leis, beidh a chuimhní féin ag gach duine air. Smaoineofar ar a dhíocas agus ar a chuid fuinnimh sna feachtais éagsúla ar son na Gaeilge: an cur in aghaidh laghad na gcláracha Gaeilge ar RTÉ, a thacaíocht do Scoil Dhún Chaoin nuair a shíl lucht oideachais gur beart ar fónamh scoileanna beaga a dhúnadh, a thiomantacht mar Uachtarán ar Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"P3WTTFTCJNEQLPQKFMGGCHOAHU","additional_properties":{"_id":1736508968336},"content":"Ar feadh na mblianta fada, áfach, cuimhneofar air mar an duine a bhunaigh an comhlacht Coiscéim nuair a shíl sé go raibh bearna le líonadh i bhfoilsitheoireacht na Gaeilge. Ní hé nach raibh obair den scoth ar siúl ag foilsitheoirí eile, ach níor dhóthanach iad, dar leis, agus níor leor a raibh á rá ag scríbhneoirí na teanga. Ní foláir nó mhothaigh sé go rabhthas amuigh ansin ag pléascadh le rud éigin a rá, agus is é a bhí meáite go gcloisfí iad.","type":"text"},{"_id":"XGVHKF4375GJHK7WJ2ILBL4LQM","additional_properties":{"_id":1736508968337},"content":"Dhá leabhar a d’fhoilsigh Coiscéim sa chéad bhliain dóibh ar an saol in 1980. Ceann acu leabhar filíochta le hEithne Strong a léirigh a bhá leis an nguth neamhaitheanta, agus an ceann eile ba ea iris darb ainm Lasair, iris mhachnaimh agus smaointe a raibh sé féin ina chomheagarthóir air. Cúig cinn de leabhair a d’fhoilsigh sé an bhliain dár gcionn, ocht gcinn an bhliain ina dhiaidh sin agus is a dul i neart agus in iomadúlacht a bhí an soláthar leabhar as sin amach. Mar shampla de sin, sa bhliain 2015, nuair a bhí an stát fós ag teacht as gadaíocht mhór na mbancanna, d’fhoilsigh Coiscéim breis agus daichead leabhar! De réir áirimh amháin, tá breis agus 1,700 ar a liosta acu.","type":"text"},{"_id":"2CCYM5RQNBG7HBZU5WF3UL5LX4","additional_properties":{"_id":1736508968338},"content":"Is cuimhin liom a bheith i láthair ag ceann de na cruinnithe sin a tharlaíonn go fánach mar gheall ar shíorghéarchéim na foilsitheoireachta sa Ghaeilge, b’fhéidir 15 bliana ó shin. Bhí Pádraig ar an bpainéal agus nuair a ghearáin duine ón urlár go raibh sé rófhurasta d’údar a bheith foilsithe sa Ghaeilge agus go raibh barraíocht á cur amach, ba dhóbair do Phádraig pléascadh.","type":"text"},{"_id":"Q3LQTNHKEBGW5LSFP7KXALS6BU","additional_properties":{"_id":1736508968339},"content":"‘Níl a leithéid de rud agus an iomad leabhar Gaeilge ann!’ ar seisean go spleodrach neamhleithscéalach.","type":"text"},{"_id":"5GEYKZSHIRHQ7JOSVJWVED3B7E","additional_properties":{"_id":1736508968340},"content":"Ní hé nach raibh sé féin géar agus dianroghnaitheach, mar bhí. Ach chreid sé go diongbhálta gur cheart deis a thabhairt do scríbhneoirí, de réir an mhana neamhráite: ‘Mol an éigse, agus tiocfaidh sí.’","type":"text"},{"_id":"EX6ZGISWG5FU7FRYJGMRLZSDNQ","additional_properties":{"_id":1736508968341},"content":"Agus ní taobh leis an éigse in aon léamh cúng a bhí sé. D’fhoilsigh Coiscéim gach aon chineál, shórt, earnáil, bhlas dá bhfuil ann: filíocht, úrscéalta, gearrscéalta, béaloideas, beathaisnéisí, fealsúnacht, síceolaíocht, paimfléid, stair, cuimhní cinn, polaitíocht, scoláireacht, léarscáileanna, féilirí, litreacha, drámaíocht, critic, aistí, ailt, foclóirí, aistriúcháin agus pé ní nach féidir liom breith air anseo.","type":"text"},{"_id":"XXNIIUKWTVBZFCQU3FETECMMFU","additional_properties":{"_id":1736508968342},"content":"Is geall le leabharlann chuimsitheach de chuid na Gaeilge lenár linn é Coiscéim, agus is é is iontaí nach raibh ansin ach ceann amháin de mhórghaiscí Phádraig Uí Shnodaigh ar lúide Éire agus gach duine againn a imeacht.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is iomaí gníomh mór a dhein sé, agus ba ghníomhartha misniúla gach ceann acu."},"display_date":"2025-01-13T01:30:00Z","headlines":{"basic":"File, fáidh is saoi","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY","auth":{"1":"3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z5PYF2BWKRCKRFKMN46ZA5NGRI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/","content_elements":[{"_id":"DMANDNXYKJB7VP6FEOKDRCVPBU","additional_properties":{"_id":1735902294585},"content":"Tá an Nollaig thart inniu. Slán le bolg is slán le baoithe. Bainfear an crann Nollag bréige anuas le cur in airde sa lochta agus déanfar iarracht nach mbeidh na soilse úd ina spaigití casta doscaoilte go dtí an chéad uair eile. Níl ach trí chéad dá fhichead éigin lá siopadóireachta fágtha don Nollaig seo chugainn, mar sin, bíodh foighne agat.","type":"text"},{"_id":"HI335VDUDRBQZHIQDEY2K4URII","additional_properties":{"_id":1735902294586},"content":"Lá na mbronntanas inniu é dá lán i ndeisceart leithinis na hEorpa nuair a chuimhnítear ar na saoithe/draoithe/ríthe anoir nach mbeadh aon fháilte rompu inniu, go háirithe dá dtiocfaidís ar chamaill.","type":"text"},{"_id":"LY6MRUIG5ZGIPGVY5BG7N3B6AU","additional_properties":{"_id":1735902294587},"content":"Tá beochan ar Nollaig na mBan, áfach, ach ní féidir athbheochan a ghairm uirthi mar is ar éigean go raibh sí beo riamh sa cheart. Pé rud aisteach eile atá i mbeathaisnéisí uile na Gaeilge san oileán agus in oileáin an oileáin ní cuimhin liom aon fhear ag róstadh na gé nó an ghabhair agus ag gabháil d’obair an tí cothrom an lae seo.","type":"text"},{"_id":"MDPU33SJGBCTTCL7USOIWGW3X4","additional_properties":{"_id":1735902294588},"content":"Tá, in ainneoin na bhfinscéalta, an lá seo ar cheann de na laethanta atá ar leith Gaelach nó Éireannach de chuid na tréimhse móire rófhada. Fara grianstad an gheimhridh agus Lá an Dreoilín is beag rud a leithríonn an Nollaig abhus ó Nollaigí an domhain bhig amuigh ansin seachas an teideal agus an bhréag a bhaineann leis an lá inniu.","type":"text"},{"_id":"VJGWECBWXZB43NBNRVZJKWY4K4","additional_properties":{"_id":1735902294589},"content":"Tá athnuachan dulta chomh maith céanna ar Lá an Dreoilín, ach ní mharaítear an t-éan bocht níos mó ar eagla an Pháirtí Ghlais agus Birdwatch Ireland. Is fíor go bhfuil a leithéid ar Oileán Mhanainn, a bhfuil Shelg yn Dreean acu air, ach ar chuma éigin braithim go bhfuil éileamh faoi leith againne air.","type":"text"},{"_id":"6FGZPEP3WRCJ3LLCZP626RPOE4","additional_properties":{"_id":1735902294590},"content":"De réir leagain amháin den bhéaloideas nó den Bhéarlore ar aon nós, is amhlaidh gurbh é an dreoilín bocht a sceith ar Stiofán naofa bocht ionas go dtángathas air is gur gabhadh de chlocha ann. Chuige sin go dtéití amach i moiche na maidne chun breithe ar dhreoilín sna sceacha d’fhonn a mharú. Nós coitianta ba ea sin, go háirithe i gCiarraí toisc taithí a bheith acu ar fhoirne peile ó chontaetha eile a scrios (de réir an tseanchais), ach níorbh é gach duine a thaobhaigh leis.","type":"text"},{"_id":"OHWEERUPX5BCRPR5AYZF27RP24","additional_properties":{"_id":1735902294591},"content":"Bhailíos féin an scéal seo ó sheanchailligh a bhí ina cónaí ar mhaoilinn sléibhe i mBéarra tamall de bhlianta ó shin, bíodh nach bhfuil anseo agam ach an chreatlach: ‘Is amhlaidh go dtéidís amach, na buachaillí, tá’s agat, ar maidin le breacadh an lae d’fhonn an dreoilín a dhúiseacht sa tom agus cur as dó.","type":"text"},{"_id":"MDRULE5WFRCHTBT7RYMUKNYXEI","additional_properties":{"_id":1735902294592},"content":"Agus an lá le Stiofáin áirithe seo do thánadar air, an dreoilín bocht, agus é ar crith leis an eagla sa sceach. Do chromadar ar bhreith air is é a bhascadh go dtí gur airíodar an t-éan bocht ag caint leo i nguth íseal faiteach.","type":"text"},{"_id":"FNGQH7SUAJCWFHBSNQKW2GFKN4","additional_properties":{"_id":1735902294593},"content":"“Cad fáth go bhfuileabhair ag iarraidh mise a mharú?” do dh’fhiafraigh an dreoilín bocht.","type":"text"},{"_id":"U34HXFZGPBEJDFVILGEWKK5RCE","additional_properties":{"_id":1735902294594},"content":"“Mar gur tú agus sibh fé ndear bás Stiofáin naofa.”","type":"text"},{"_id":"UQT7MIP7NZG7NNYE33UQ3SN25A","additional_properties":{"_id":1735902294595},"content":"“Ach ní mise ná sinne a mharaigh Stiofán naofa” arsa an dreoilín. “Is amhlaidh gur dreoilín áirithe amháin a dhein é. Fadó riamh. Níl mise ciontach sna gníomhartha gránna a dhein nó a dhéanann dreoilín eile. Má dhéanann Ciarraíoch coir an é go bhfuil gach Ciarraíoch eile ciontach ann? An é nach raibh sibh riamh ar scoil? Nó an bhfuil sibh chomh tiubh leis an dreach sin atá oraibh? Cad is fiú oideachas in aon chor? Dreoilín amháin a chiontú de dheasca aon drochdhreoilín amháin de na dreoilíní go léir! Dob fhearr liom a bheith im dhreoilín ná im dhúradán…”","type":"text"},{"_id":"2E5OHBUHRVHKZM36VINVC3A5TQ","additional_properties":{"_id":1735902294596},"content":"Is amhlaidh gur imigh na buachaillí leo go maolchluasach mar do thuigeadar go maith go raibh gaol nó gaolta leo go léir sa phríosún, nó ba cheart go mbeadh…'","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Tá athnuachan dulta chomh maith céanna ar Lá an Dreoilín"},"display_date":"2025-01-06T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Mná, ríthe agus dreoilíní","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E","auth":{"1":"f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"7RHXAYMT6FGXLGLFK23EEU5KGU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/","content_elements":[{"_id":"ASIIWQS2J5EEPF6T4UE2FOEHIA","additional_properties":{"_id":1735746733063},"content":"Foclóir: Díospóireachtaí - debates; Fínín - Fenian; náibhí - navvy; Léigiún Coigríocha na Fraince - French Foreign Legion; tréas - treason; mionn - oath; baiclí - cliques; bratach - flag; cré-umha - bronze.","type":"text"},{"_id":"U6JI7HS5FZHTVCQL3UDRO5CIKU","additional_properties":{},"content":"Is dócha nach bhfuil mórán eolais ag an ngnáthdhuine ar Sheán Ó Dubhuí agus ar an bpáirt thábhachtach a bhí aige i stair na hÉireann. Go deimhin, is annamh a luaitear a ainm i ndíospóireachtaí staire.","type":"text"},{"_id":"IYPV6FWUPZF7HJC7DJOJNSBN5U","additional_properties":{},"content":"Go minic tugtar an sean-Fhínín air, ach bhí sé ina óg-Fhínín díograiseach, fuinniúil, dúthrachtach, tráth, agus de réir tuairisce a bhí sa London Times, bhí sé ar an namhaid ba dhainséaraí a bhí ag Sasana ó aimsir Wolfe Tone i leith. Bhí sé le rá ag Ó Dubhuí go raibh sé ar dhuine de thriúr a bhí rannpháirteach i dtrí réabhlóid in Éirinn: Éirí Amach na bhFíníní in 1867, Éirí Amach na Cásca in 1916 agus Cogadh na Saoirse 1919-1921.","type":"text"},{"_id":"VMRHTXQF45HS5LTDRFFBVPNI6U","additional_properties":{},"content":"Rugadh é i dteachín tuaithe i gCill, Chontae Chill Dara in 1842. Ba náibhí a athair a bhí fostaithe ar an líne iarnróid agus ó am go chéile d’oibríodh sé mar bhristeoir cloch.","type":"text"},{"_id":"7P4AVPQRENCVBCWBZ73W2SXCM4","additional_properties":{},"content":"Tar éis an Ghorta Mhóir bhog an teaghlach go Baile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"DUCJCNBONVCLZFRRWSZ2ZIL4TU","additional_properties":{},"content":"In 1861, nuair a bhí sé 19 mbliana d’aois liostáil sé i Léigiún Coigríochach na Fraince san Ailgéir. Agus é sa Fhrainc casadh Seán Mistéil, an tÉireannach Óg, air. Ar theacht abhaile dó ina dhiaidh sin ghlac sé mionn na bhFíníní agus ón uair sin bhí todhchaí mar réabhlóidí i ndán dó.","type":"text"},{"_id":"2IKPQCWNPRH6JGX7Y2DBQLKSIU","additional_properties":{},"content":"Cheap Séamus Mac Stiofáin é ina eagraí ar na Fíníní i gCill Dara. Agus é lonnaithe sa Nás, bhí sé ag siúl amach le cailín áitiúil darb ainm Eliza Kenny, agus tar éis tamaill bhí siad geallta. ","type":"text"},{"_id":"6N7WUS3FFFAXLCHG2WZDL7TOHY","additional_properties":{},"content":"Go gairid ina dhiaidh sin, ceapadh é ina phríomhearcaitheoir do na Fíníní in Arm na Breataine in Éirinn. Ba é a dhualgas saighdiúirí Éireannacha in arm na Breataine a earcú sa Bhráithreachas. Fear an-dáiríre ba ea Seán agus spreag sé dáiríreacht agus staonadh ón ól i measc na bhFíníní. In 1866 bhí Comhairle Míleata an Bhráithreachais ag iarraidh go mbeadh Éirí Amach ann gan mhoill, ach dhiúltaigh Mac Stiofáin an ghairm shlógaidh a thabhairt.","type":"text"},{"_id":"DHR3CQ6RKVA4ZBD6GP3PFIUTDU","additional_properties":{},"content":"Chuir sin olc ar Ó Dubhaí, mar gur mheas sé go raibh 80,000 fear sna Fíníní in arm na Breataine a bhí réidh chun troda. Ar ndóigh, bhí spíadóirí ag an rialtas, agus chuala na húdaráis faoin gcomhcheilg. Gabhadh Ó Dubhuí agus ceathrar eile. ","type":"text"},{"_id":"5VVQPDD3PFGQ3OGOTQ7AYL2MWQ","additional_properties":{},"content":"Cuireadh tréas ina gcoinne agus gearradh cúig bliana déag pianseirbhíse orthu. Cúig bliana ina dhiaidh, in 1871, saoradh an cúigear ar phardún ar an gcoinníoll nach bhfanfaidís in Éirinn. Chinn Ó Dubhuí dul go Meiriceá agus d’oibrigh sé mar iriseoir i Nua Eabhrac ar an nuachtán ‘New York Herald’ agus chuir sé a chroí agus a anam i ngníomhaíochtaí Chlann na nGael, an t-eagras réabhlóideach Gael-Mheiriceánach.","type":"text"},{"_id":"T26MXVYU2FBJ5IFPSXRXMVL3F4","additional_properties":{},"content":"Cuireadh deireadh leis an gcaidreamh idir é agus Eliza agus níor phós sé riamh.","type":"text"},{"_id":"RMZ4XNZSTVGA7CWXG4PUID4KSI","additional_properties":{},"content":"I Meiriceá bhí Clann na nGael trína chéile de dheasca easaontais idir baiclí ach d’éirigh le hÓ Dubhuí an ghluaiseacht a athaontú. Agus é ina cheannaire ar an eagras bhunaigh sé craobhacha ar fud na tíre. Ach an gaisce ba mhó a raibh baint aige leis ná tarrtháil seisear Fíníní ó phríosún Freemantle san Astráil in 1876.","type":"text"},{"_id":"D2Y2XB6YGNBVVJAZLOT2JR4BJI","additional_properties":{},"content":"Cuireadh de chúram air mar chathaoirleach ar choiste rúnda, an plean tarrthála a chur i gcrích. Nuair a cruinníodh dóthain airgid, ceannaíodh an Catalpa, bád míolta móra agus earcaíodh criú faoin gcaptaen George Anthony. D’ardaigh an long a seolta i Stáit Aontaithe Mheiriceá agus tar éis roinnt seachtainí shroich an Catalpa cósta Freemantle.","type":"text"},{"_id":"7N4J2PVH4JC3JDK53OGI4KENGA","additional_properties":{},"content":"Nuair a tugadh an comhartha do na príosúnaigh ar an gcuan, d’iomair siad i mbáidín i dtreo na loinge. Tugadh le fios do na húdaráis, go raibh na príosúnaigh ag éalú, áfach, agus chuaigh bád patróil sa tóir orthu. Ach shroich na príosúnaigh an long sular tháinig na póilíní suas leo. Iarradh ar chaptaen an Catalpa na príosúnaigh a thabhairt ar lámh agus mura ndéanfadh sé amhlaidh go scaoilfidís leo. D’ardaigh an captaen bratach na Stát Aontaithe agus dúirt go raibh an long in uiscí idirnáisiúnta agus dá scaoilfí uirthi b’ionann sin agus cogadh a fhógairt ar Stáit Aontaithe Mheiriceá. Ar mhaithe le géarchéim idirnáisiúnta a sheachaint, d’iompaigh na póilíní a mbád agus d’éalaigh an Catalpa agus na príosúnaigh.","type":"text"},{"_id":"M6MDSJE53VAOBNUDVUSHXHNWJA","additional_properties":{},"content":"Nuair a thosaigh an Chéad Chogadh Domhanda in 1914, chuir an Bráithreachas a dhóchas ann mar ba chinnte go mbeadh Sasana rannpháirteach sa choimhlint. Agus mar a bhí ráite i measc náisiúnaithe, nuair a bhíonn deacracht ag Sasana bíonn deis ag Éirinn.","type":"text"},{"_id":"A3AHB4O46BDO7KLVNN3UFXJ57U","additional_properties":{},"content":"Bhailigh Clann na nGael caoga míle dollar do cheannairí na nÓglach chun airm a cheannach. ","type":"text"},{"_id":"4NRQXAMVUFHO5LNLBNUPYEYYLA","additional_properties":{},"content":"Ba mhór an spreagadh agus an chabhair a thug an eagraíocht sin do ghluaiseacht na saoirse in Éirinn faoi cheannaireacht Uí Dhubhuí. ","type":"text"},{"_id":"OL4SKXBUAVBOVNGU7MAJJ4SLPY","additional_properties":{},"content":"D’fhéadfá a rá gur chuir an chabhair sin ar chumas cheannairí Éirí Amach na Cásca a mbuille stairiúil a bhualadh. ","type":"text"},{"_id":"ZKQFYMDQTZAYBJ6S3RC55HDGF4","additional_properties":{},"content":"Le cabhair ó Ruairí Mac Easmainn, fuair Ó Dubhuí 20,000 raidhfil agus 10 meaisínghunna ón Ghearmáin agus socraíodh go gcuirfí i dtír iad ón long ‘Aud ‘ar chósta Chiarraí in am don Éirí Amach. ","type":"text"},{"_id":"AFR7LPKHT5FNVFT3IWL6EZ42ZI","additional_properties":{},"content":"Ach de bharr éiginnteacht dátaí agus cliseadh cumarsáide, ní raibh na hÉireannaigh ann chun na hairm a bhailiú ón long. ","type":"text"},{"_id":"QCFR6CEI2NFWHBA6UE3HZJN73Y","additional_properties":{},"content":"Dá bharr sin b’éigean do na Gearmánaigh an long a chur go tóin poill ionas nach mbeadh na Sasanaigh in ann an lasta a ghabháil.Tháinig Mac Easmainn i dtír ar Thrá na Beannaí ach ghabh na póilíní é.","type":"text"},{"_id":"VSAHNXJYWFDXJNN3SPYHN3AA44","additional_properties":{},"content":"Nuair a thosaigh Cogadh na Saoirse in 1919, lean an Clann faoi stiúir Uí Dhubhuí ag cuidiú ar gach slí: bhailigh siad airgead don ghluaiseacht agus do na Colúin Reatha. Thug sé cúnamh airgid i gcomhair cás cúirte Ruairí Mhic Easmainn agus chuidigh sé le daoine a bhí thíos le hainghníomhartha na nDúchrónach.","type":"text"},{"_id":"5YGQNZ5KOFEY3OG6SRJ7PQ26BY","additional_properties":{},"content":"Chuir téarmaí an Chonradh Angla-Éireannaigh díomá ar Ó Dubhuí ach ina ainneoin sin, thug sé tacaíocht do Mhicheál Ó Coileáin an stát nua a chur ar bun.","type":"text"},{"_id":"QIGLDOBBOZB5VLJ3GISKGVWC2M","additional_properties":{},"content":"Nuair a tharla Cogadh na gCarad thaobhaigh sé leis na Saorstátairí mar bhí nimh san fheoil aige do De Valera de bharr easaontais eatarthu a tharla le linn chuairt De Valera ar Mheiriceá in 1919. ","type":"text"},{"_id":"VDTMGCAXCVB6BPQ6UAZQMPEJDI","additional_properties":{},"content":"Ach ba mhór an sásamh é d’Ó Dubhuí gur mhair sé le bunú Shaorstát na hÉireann a fheiceáil é féin.","type":"text"},{"_id":"LPYTCYPN7ZEDLCRCCYSPIEYWO4","additional_properties":{},"content":"In 1924, tar éis dó ceithre bliana is caoga a chaitheamh ina dheoraí polaitíochta, d’fhill sé ar Éirinn: bhí sé 82 bliain d’aois, lag agus bacach agus ag éirí caoch.","type":"text"},{"_id":"L65WMCJEJBEBXDOPEUFXSFGVXM","additional_properties":{},"content":"Bhí sé ina aoi oinigh ag na Cluichí Tailteann i bPáirc an Chrócaigh agus cuireadh fáilte chroíúil roimhe. Níos déanaí, d’eagraigh William Cosgrave, Uachtarán Choiste Gnó an tSaorstáit, féasta ina onóir.","type":"text"},{"_id":"UXMR3C43WZBW3FOSN7JEO2334Y","additional_properties":{},"content":"Agus iontas na n-iontas, ar chuairt ar a áit dúchais sa Chill, Contae Chill Dara, bhuail sé lena thaisce óna óige, Eliza Kilmurray, a bhí ina baintreach le blianta roimhe sin. Go dtí gur chas sé uirthi, shíl sé gur ar shlí na fírinne a bhí sí. Chaith siad tamall le chéile sular fhill sé ar Mheiriceá; agus scríobh siad chuig a chéile go tráthrialta ina dhiaidh.","type":"text"},{"_id":"WKRMUGAKDNFNTN33HYJHPRRO4U","additional_properties":{},"content":"D’éag Ó Dubhuí in 1928 agus tugadh a chorp ar ais ó Mheiriceá agus adhlacadh é le lán onóracha i Reilig Ghas Naíon.","type":"text"},{"_id":"XON6QLC4JRBHPPQQL64UPHCSMU","additional_properties":{},"content":"B’iomaí uair sna 1970idí a d’fhéachfainn ar an leac chuimhneacháin bhunaidh dó atá beagnach i bhfolach, in áit atá siar ón mbóthar sa Chill.","type":"text"},{"_id":"ZPNRGUSYPJCVJKDXWME45E2GDU","additional_properties":{},"content":"Ach anois seasann a dhealbh chré-umha go bródúil i gceartlár an Náis. ","type":"text"},{"_id":"OGC62GCCTNEPJFQATGYISJ5EVU","additional_properties":{},"content":"Tá sé mar lóchrann na saoirse i gCearnóg Phoibleoige i gcroílár an bhaile. ","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Séamus Kavanagh"}]},"description":{"basic":"Rugadh Seán Ó Dubhuí i dteachín tuaithe i gCill, Chontae Chill Dara in 1842."},"display_date":"2025-01-06T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Sean-Fhínín Chill Dara","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU","auth":{"1":"427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"RLLS7ZIZ7FD67JO7SKWV5WMGEQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/","content_elements":[{"_id":"2YQJNXUBVNBETHZP6E7MVLGJXE","additional_properties":{"_id":1735861592592},"content":"Tá an scríbhneoir, file, foilsitheoir, staraí agus gníomhaí teanga aitheanta, Pádraig Ó Snodaigh, tar éis bás a fháil.","type":"text"},{"_id":"S6I3EIWJN5DXFPJCO2ATDGTKYQ","additional_properties":{"_id":1735868487068},"content":"Bhí sé 89 bliain d’aois.","type":"text"},{"_id":"MLV6IHFAO5FXVICDEZGXLEJQIY","additional_properties":{"_id":1735861592593},"content":"Rugadh i gCeatharlach é agus chaith sé a shaol ag obair le Bord Soláthair an Leictreachais agus leis an Ard-Mhúsaem i mBaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"24H7SF6SQRDHPCSMTKR2VNHITE","additional_properties":{"_id":1735861592594},"content":"Bhí aithne mhaith air i saol na Gaeilge mar ghníomhaí teanga agus chaith sé tréimhse ina uachtarán ar Chonradh na Gaeilge ó 1974 go 1979.","type":"text"},{"_id":"VFLZ5PBZQ5FW7PXC6IBLSY7ECM","additional_properties":{"_id":1735861592595},"content":"Ceannródaí a bhí ann in earnáil na foilsitheoireachta Gaeilge. Bhunaigh sé an comhlacht Coiscéim in 1980 agus chuir sé suas agus anuas le 1,500 leabhar de gach cineál i gcló.","type":"text"},{"_id":"KHS6TBEGSNBK3ADJTU5DKAW2GA","additional_properties":{"_id":1735868487072},"content":"I measc na leabhar a d’fhoilsigh sé bhí saothair le Biddy Jenkinson, Gabriel Rosenstock, Máirtín Ó Cadhain, Tomás Mac Síomóin, Nollaig Ó Gadhra, Breandán Ó Doibhlin, Risteard Ó Glaisne agus go leor eile.","type":"text"},{"_id":"VIXHO23SUVETTG7EE3VSI6OUYE","additional_properties":{"_id":1735861592597},"content":"Tugadh aitheantas dó in 2019 nuair a bhronn Coláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath, céim onórach DLitt Celt air.","type":"text"},{"_id":"HSC6T7AJ55FLJIEXFGAN6CEZS4","additional_properties":{"_id":1735861592598},"content":"D’éag a bhean chéile, an t-ealaíontóir iomráiteach Cliodhna Cussen, i Lúnasa 2022.","type":"text"},{"_id":"YDDHEAIC6BC63KEET334U7EOAQ","additional_properties":{"_id":1735861592599},"content":"Maireann a chlann mhac: Fergus, Aengus, Colm, Cormac, Rónán agus Rossa.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bhunaigh Ó Snodaigh an comhlacht foilsitheoireachta Coiscéim in 1980 agus chuir sé na céadta leabhar i gcló ó shin i leith."},"display_date":"2025-01-03T05:30:00Z","headlines":{"basic":"Pádraig Ó Snodaigh, foilsitheoir agus gníomhaí teanga, ar lár ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY","auth":{"1":"1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z3FQQOPDBND6ZOVMXVR7AJ24XM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/","content_elements":[{"_id":"47GWBHONMRCEZMJKYFO6NCRSHY","additional_properties":{"_id":1734702560923},"content":"Nuair a ghealfaidh an lá arú amárach beidh tús á chur leis an dara ceathrú den aonú haois is fiche. Tá's agam nach scéal é sin ar mian le daoine a chloisint, seachas daoine óga atá ag iarraidh cur lena n-aois.","type":"text"},{"_id":"6TXIGOWK35GUNDGYPHRHS2I5UM","additional_properties":{"_id":1734702560924},"content":"B’fhéidir go bhfuil róghar dúinn fós leis an gcúig mbliana fichead sin a mheas, ach más fearr linn an dearcadh fada a thógaint níor mhiste féachaint siar ar an aois seo caite. Cuir i gcás duine a saolaíodh i mblianta tosaigh na haoise sin, féach ar a mbeadh tarlaithe nó gafa thairis faoin uair go nochtfadh 1925 féin.","type":"text"},{"_id":"SK4B5OST2RGF7ESFV3QUHVMBPU","additional_properties":{"_id":1734702560925},"content":"In Éirinn is amhlaidh go rabhamar suite go daingean sa Bhanríocht Aontaithe agus gan mórán dóchais go n-athródh sin. Ach gan aon rómhoill thuirling an tÉirí Amach, Cogadh na Saoirse, Cogadh na gCarad agus dhá stát nua. Lasmuigh dínn, déanadh an chéad eitilt leis na deartháireacha Wright, an chéad ghluaisteán don phobal de chuid Henry Ford, cuireadh tús le tionscal na scannánaíochta, agus go fiú murarbh eol don phobal é, d’aimsigh Einstein teoiric na coibhneasachta a raibh a cuid iarmhairtí féin aici go fada is go fairsing. ","type":"text"},{"_id":"XINBXEA7YRE3RNTDLZCC7S5D4E","additional_properties":{},"content":"Deich mbliana ina dhiaidh sin, thionscain na cumhachtaí impiriúlacha an cogadh mór d’fhonn fir óga a íobairt ina chraos, bhris an Rúis slabhraí na Rómánav a bhí á dtachtadh, bhain an cnoc oighir díoltas amach as an Titanic, agus mharaigh fliúphandéim 1918 na milliúin.","type":"text"},{"_id":"LIN74XAMQVFH3PFQOQX62AWDZE","additional_properties":{"_id":1734702560926},"content":"Ar clichés iomadúla na linne seo tá go bhfuil an saol agus an domhan ag athrú go mear, sea, sea, teileafóin chiste agus an t-idirlíon agus AI agus mar sin de. Ach bhí riamh mar sin don té a mhair agus don duine a ghrinneann na putóga. Arna thógaint le chéile, buailtear isteach inár n-aigne go bhfuil ‘dul chun cinn’ á dhéanamh, go bhfuil an saol is a mháthair is a ghaolta is a gharlaigh go léir ag feabhsú, gur fearr a bheidh an lá amárach ná an lá inniu agus nach fada uainn an magh meall ina mbeidh deireadh le breoiteacht, le brón is le buairt.","type":"text"},{"_id":"RCD6OX7DQNHBPOV6PIDOHWAYLQ","additional_properties":{"_id":1734702560927},"content":"Tá ginte i dteanga na polaitíochta féin, áit a bhfuil gach dara páirtí ‘progressive’ ar shlí nó ar shlí eile. Is fíor go raibh na Progressive Democrats againn, agus féach cad a tharla dóibh, ach is ar éigean go mbaistfidh páirtí ar bith na Regressive Plutocrats orthu féin. Tá le fadú as seo, áfach, go bhfuil a leithéid de rud ann agus ‘dul chun cinn’, le ‘forás’, le síorathrú chun feabhais. Mar líne chun tosaigh, mar shaighead i dtreo na haimsire fáistiní a shamhlaímid an saol agus an stair.","type":"text"},{"_id":"5DP5CITAKNDJHKFJ534DE5OVTA","additional_properties":{"_id":1734702560928},"content":"Ach cuir i gcás nach mar sin atá? Bhí agus tá cultúir agus tuiscintí ann a mheasann an stair a bheith ag gluaiseacht go ciorclach, timthriall mór amháin a thig agus a imíonn, rotha mór na beatha. Tá gnéithe de chultúr na Síne agus na hIndia mar sin, agus b’fhearr aird a thabhairt orthu siúd mar is líonmhaire iad ná sinne.","type":"text"},{"_id":"U4G35QYWSRBZ3NARGJY7R5FJSU","additional_properties":{"_id":1734702560929},"content":"Phéac tuiscintí dá samhail aníos i bhfealsúnacht na seanGhréige, Platón agus Arastatail san áireamh; síorchlaochlú i bhfoirm a fhilleann ar a chéile ba bhun le tuairimíocht Giambattista Vico a raibh anáil mhór aige ar Joyce, ach nach ar a ainm a bunaíodh bóthar Vico i gCill Iníon Leinín.","type":"text"},{"_id":"UWBSWL47JJAR7JIPVFXLNPQ7VI","additional_properties":{"_id":1734702560930},"content":"Níor ghá géilleadh don líne dhíreach ná don chiorcal, áfach. Is leithne an chéimseata ná sin. Toisc go bhfuil de dhualgas orm rud éigin ar fónamh a rá agus cur le gaois an tsaoil, is í mo thuairim mheáite féin nach díreach ná ciorclach a ghluaiseann an stair ach fiarsceabhach, camseoltach, gan treo ar bith.","type":"text"},{"_id":"ZJ3ZPT62GVCHDEJYYQNAFDBVQU","additional_properties":{"_id":1734702560931},"content":"Tá súil agam gur compord éigin é sin agus sinn ag dul amach ar an dara ceathrú den aois nua.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"B’fhéidir go bhfuil róghar dúinn fós leis an gcúig mbliana fichead sin a mheas"},"display_date":"2024-12-30T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An ceathrú cuid","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA","auth":{"1":"c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"KWI3QSW3IJE4XI6RQZZ3GRLODI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/","content_elements":[{"_id":"D5XPW2XZQREBDKKCL2WSNZO2PI","additional_properties":{"_id":1735579523613},"content":"Foclóir: An Neidín - Kenmare; poblachtach - republican; troid - fight; fealsúnacht - philosophy; go pras - quickly; fórsaí frith-Chonartha - anti-treaty forces; cuing - yoke; rug sé an báire - he won the day; smúsach - marrow; cúngaigeanta - narrow-minded.","type":"text"},{"_id":"IQCGSSVEHZDRLHMB7INFLF3J6M","additional_properties":{"_id":1735579523614},"content":"Am éigin go gairid roimh 1930, shiúl Robert Brennan ón Neidín go Snaidhm, áit a raibh an táinrith ón nGaeilge fós ar siúl.","type":"text"},{"_id":"I3MZN2NQ4RFRXIRD2EO4OJUPDE","additional_properties":{"_id":1735489323487},"content":"Thuig an Braonánach an t-aistriú teanga a bhí ar bun agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm air.","type":"text"},{"_id":"YCAZVOAA6VBTLPMQSTNQERLMGU","additional_properties":{"_id":1735489323488},"content":"B’fhéidir nach mórán daoine san lá atá inniu ann a chuala trácht air, ach d’imir an Braonánach páirt thábhachtach i bhforbairt na gluaiseachta náisiúnta. Ba as baile Loch Garman ó dhúchas dó agus is ann a chuaigh sé le Conradh na Gaeilge ina óige.","type":"text"},{"_id":"B6ZSPXXA6JERHAYUQBXHQX5HQI","additional_properties":{"_id":1735489323489},"content":"Ba í an taithí sin a mhúnlaigh a fhealsúnacht maidir le hathbheochan na Gaeilge: cosúil le go leor eile sa ghluaiseacht teanga, chreid sé go raibh an teanga ina gné lárnach sa troid ar son na saoirse agus ina huirlis don fhuascailt náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"Q2R7BIBRXZFE7PT26YZZQ2NB6U","additional_properties":{"_id":1735489323490},"content":"Poblachtach agus iriseoir ab ea é agus daoradh chun báis é roinnt blianta sular thug sé faoina thuras ón Neidín go Snaidhm, i ngeall air a bheith i gceannas ar an Éirí Amach in Inis Córthaidh, i gCo Loch Garman, sa bhliain 1916.","type":"text"},{"_id":"B54UUM37SJFPBFGHW6NV4LGJYE","additional_properties":{"_id":1735489323491},"content":"Ach níor cuireadh an bhreith sin i bhfeidhm agus ina áit é a chur chun báis, gearradh téarma príosúin air, agus chaith sé tréimhse i ngéibheann i Sasana sular scaoileadh saor é. In am trátha bhí sé ag plé arís le cúrsaí náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"ND7S23JTS5CXPCZCPN7GDHNZDU","additional_properties":{"_id":1735489323492},"content":"Bhí baint aige le straitéis Shinn Féin a cheapadh don toghchán náisiúnta in 1918. I mí Dheireadh Fómhair 1921 thaisteal sé leis an toscaireacht a chuaigh as Éirinn go Londain chun síocháin a dhéanamh leis an mBreatain. Ach le linn na gcainteanna, d’fhág sé chun tacaíocht a lorg ar son na Poblachta i bpríomhchathracha na hEorpa.","type":"text"},{"_id":"SZJG5YXQSBE47AGCPVFNXLOP5I","additional_properties":{"_id":1735489323493},"content":"Bhí sé i mBeirlín nuair a tháinig an scéala go raibh an conradh sínithe.","type":"text"},{"_id":"QQ433W4EKZDXVLGIDNSIL6AQOQ","additional_properties":{"_id":1735489323494},"content":"Ach chuir sé in aghaidh an méid a bhí socraithe agus d’éirigh sé as a phost mar fho-rúnaí gnóthaí eachtracha. Lean sé lena chuid oibre ar son na bhfórsaí frith-Chonartha agus i mí Iúil 1922, ceapadh é ina stiúrthóir poiblíochta orthu.","type":"text"},{"_id":"ZWP3BOCR4FF4JEP3NN4D56CEQU","additional_properties":{"_id":1735489323495},"content":"Tar éis theip na bhfórsaí poblachtacha sa Chogadh Cathartha, chaith sé, ar nós go leor dá chomhghleacaithe, roinnt mhaith ama sna Stáit Aontaithe agus nuair a d’fhill sé ar Éirinn, bhí sé ar dhuine de bhunaitheoirí Scéala Éireann.","type":"text"},{"_id":"6VOVVT3QEJCPRFMBLV5ESW2SRQ","additional_properties":{"_id":1735489323496},"content":"Ag deireadh na dtríochaidí ceapadh é ina aire (ambasadóir na hÉireann) in Washington.","type":"text"},{"_id":"BCPAB5JMINHENE45NXUC6GDWAI","additional_properties":{"_id":1735489323497},"content":"Ba í a iníon Maeve Brennan an scríbhneoir agus iriseoir cáiliúil a chaith formhór a saoil i Stáit Aontaithe Mheiriceá.","type":"text"},{"_id":"W4SD5K4XLNCLDIT4JPPKL53DEQ","additional_properties":{"_id":1735489323498},"content":"Ach ar ais go scéal a thurais ón Neidín: Agus é ar a bhealach go Snaidhm, bhí sé ag súil, is dócha, go mbeadh misneach na ndaoine múscailte ag íobairt 1916, agus, b’fhéidir, ag fealsúnacht an Chonartha agus ag stádas nua na Gaeilge sa Saorstát.","type":"text"},{"_id":"JNPGM3M33VH25NTQ4NN44C77C4","additional_properties":{"_id":1735489323499},"content":"Ach ní mar a shíltear a bhítear.","type":"text"},{"_id":"BBP455PIWZFUNNLNFHWQRTIRTQ","additional_properties":{"_id":1735489323500},"content":"Go domhain ina smior agus ina smúsach bhí easpa muiníne ag na daoine astu féin, amhail agus go rabhadar sáinithe in umar an éadóchais.","type":"text"},{"_id":"XRN3WYWC2NDUHHK3HJW6RK5RKI","additional_properties":{"_id":1735489323501},"content":"Cé go raibh an tír saor ó smacht na Breataine faoin am sin, bhí an Ghaeilge fós á himeallú sa tír.","type":"text"},{"_id":"TVFQQQ4F6BHY3FZHMRY5BMOIBY","additional_properties":{"_id":1735489323502},"content":"Leathnaigh an tuiscint i measc na ndaoine le blianta fada roimhe sin nach mbeadh fuascailt ó chuing i ndán dóibh mura nglacfaidís chucu féin fallaing is nósanna na Cinsealachta.","type":"text"},{"_id":"NH3SJ2IGRBCHPLDYSSRVGROUIU","additional_properties":{"_id":1735489323503},"content":"Ba é an Béarla eochair an dorais isteach go Tír na nÓg agus, le cúnamh na scoileanna náisiúnta le céad bliain roimhe sin, bhí an eochair sin á casadh sa ghlas.","type":"text"},{"_id":"OCVRPPA3GJAIVB2F626GHKBB2M","additional_properties":{"_id":1735489323504},"content":"B’fhéidir go gcuirfeadh sé anailís Ngugi wa Thiong’o agus a leabhar Decolonising the Mind i gcuimhne don léitheoir. Déanann wa Thiong’o cur síos ar an gcaoi a ndéantar creimeadh córasach ar chultúr agus ar fhéiniúlacht an phobail trí chóras an oideachais agus trí institiúidí eile an stáit - próiseas a leanann ar aghaidh go minic i dtíortha iarchoilíneacha.","type":"text"},{"_id":"EDXI5P7AOBGDRDCOVCTEXHGUTE","additional_properties":{"_id":1735489323505},"content":"In áit an gheana a raibh súil aige leis nuair a chloisfidís a dteanga dhúchais, ní bhfuair an Braonánach ach naimhdeas, drochbhéasa agus colg nimhe uathu siúd ar labhair sé Gaeilge leo nuair a chas sé leo ar an mbóthar. Ba léir go raibh briseadh tagtha idir na daoine agus a dteanga dhúchais, agus chuireadar sin in iúl go borb dó ina mBéarla briste.","type":"text"},{"_id":"ECHOM2XS2FHD7GDN7654PJO6MY","additional_properties":{"_id":1735489323506},"content":"Bhí duine amháin a chuir in iúl go láidir nach raibh maith ar bith sa Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"CUCUYAPEIRCPRNNT5BHSCFDSNA","additional_properties":{"_id":1735489323507},"content":"Ach i ndeireadh na dála, nuair a thuig sé go raibh an Braonánach gortaithe agus corraithe ag na maslaí agus ag meathlú a mhuintire, bhí trua aige dó.","type":"text"},{"_id":"JUTBJCNVBBGANK5DWPD3YUFAXY","additional_properties":{"_id":1735489323508},"content":"Chrom sé ar scéal a inseacht a léireodh go raibh maitheas éigin sa Ghaeilge tráth dá raibh. I nGaolainn uasal cheolmhar na Mumhan d’inis sé an scéal faoi Dhónal Ó Conaill agus an nimh sa chupán.","type":"text"},{"_id":"GSAGLHVZERHBVDAFQWPDFDIHCA","additional_properties":{"_id":1735489323509},"content":"Ina shuí chun boird a bhí Ó Conaill thall i Londain agus é i measc cuid dá naimhde polaitiúla. Bhí cailín aimsire ag freastal. Sular thosaigh sé ag ól as a chupán, bhuail an cailín bleid air:","type":"text"},{"_id":"W5Z5UH24HFCVXDIF6ZIEIHHF3Q","additional_properties":{"_id":1735489323510},"content":"“A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?","type":"text"},{"_id":"AIE5KMEG2ZEW7BL4GJTQDOUEUU","additional_properties":{"_id":1735489323511},"content":"Tuigim go maith í, a chailín as Éirinn","type":"text"},{"_id":"UTXL6H6LX5AMXI4HR4J6FVTVG4","additional_properties":{"_id":1735489323512},"content":"Tá salann i’d digh-se ná fuil i gcuid éinne","type":"text"},{"_id":"FLEG3UZNOZHTDBTDZDPZRS7RHM","additional_properties":{"_id":1735489323513},"content":"Má tá arsa Dónall, ólfaidh siad féin é!”","type":"text"},{"_id":"YI76CB5YJNDGHO7WPURQ2LLEBM","additional_properties":{"_id":1735489323514},"content":"Sa leagan sin den scéal, thuig Ó Conaill láithreach gur nimh a bhí i gceist leis an “salann” agus rug sé an báire go pras.","type":"text"},{"_id":"LFGMIOXP7FAKRE4YU6I3S4ZKGY","additional_properties":{"_id":1735489323515},"content":"Gan aon duine a chur ar an airdeall, mhalartaigh sé a chupán le cupán an té a chuir an nimh ann.","type":"text"},{"_id":"FMKJCRIFFNGBDD64WNJ73GZZ6E","additional_properties":{"_id":1735489323516},"content":"Is óna mháthair a d’fhoghlaim an colúnaí seo leagan eile as Sáile Thúna i ndeisceart Chonamara. agus is óna máthair siúd a fuair sise é:","type":"text"},{"_id":"77V6XZMUOBF5DAHTBEEADJHRT4","additional_properties":{"_id":1735489323517},"content":"“A Dhónaill Uí Chonaill, an dtuigeann tú Gaeilge?","type":"text"},{"_id":"ATYB42MCIVDDDIM575QGHRSURU","additional_properties":{"_id":1735489323518},"content":"Tuigim a chailín, ó, céard sin is léir duit?","type":"text"},{"_id":"NSQULURVVVCMBAB5SA7RWCSHHM","additional_properties":{"_id":1735489323519},"content":"Tá nimh i do chupán a mharódh na céadta","type":"text"},{"_id":"KG6STTDRYJDUVCMMI3D6AFRZCI","additional_properties":{"_id":1735489323520},"content":"Más fíor sin a chailín, is maith í do spré-se!”","type":"text"},{"_id":"LTTZ5XAGQ5ACZAIADVMWY3XR3U","additional_properties":{"_id":1735489323521},"content":"Tá leagan eile ar fáil i mBailiúchán na Scol agus b’fhéidir go bhfuil leaganacha eile ag léitheoirí, mar, gan amhras, d’insítí scéalta faoin gConallach ar fud na tíre.","type":"text"},{"_id":"XHYOP6ONYNHKLNIWWDF4YZGUIU","additional_properties":{"_id":1735489323522},"content":"Dearbhaíonn an Duinníneach an nós seanchais seo.","type":"text"},{"_id":"TVWWSKRVEBFPHP24MCSFPXZ5AU","additional_properties":{"_id":1735489323523},"content":"Faoin gceannfhocal Eachtruighim [eachtraím sa litriú ‘nua’] ina fhoclóir mór, tagraíonn an sé don nós a bhíodh ann a bheith ag inseacht scéalta faoi Dhomhnall Ua Conaill - “ag eachtruighe ar Dhomhnall Ua Conaill, telling anecdotes of Domhnall Ua Conaill”.","type":"text"},{"_id":"HNMKXTG5SZE5LMRPJA5OMQQN34","additional_properties":{"_id":1735489323524},"content":"Déanfar ceiliúradh ar shaol Uí Chonaill in 2025, 250 bliain ó rugadh ‘an Fuascailteoir’, nó ‘the Liberator’, mar a tugadh air.","type":"text"},{"_id":"Q2JZQ4S3OBCNZOTC2LEIHNDNAQ","additional_properties":{"_id":1735489323525},"content":"Cé gur shábháil an Ghaeilge a bheatha sa scéal thuas, agus in ainneoin go raibh sí go líofa aige féin agus ag a mhuintir - agus gurbh í a aint, Eibhlín Dhubh Ní Chonaill, a chum Caoineadh Airt Uí Laoghaire, ceann de mhórdhánta na Gaeilge, ní léir go raibh Ó Conaill i bhfách leis an teanga.","type":"text"},{"_id":"5U576PLDEBBJLGFNYDFEVYYSOM","additional_properties":{"_id":1735489323526},"content":"Tá seans ann, b’fhéidir, go raibh tionchar éigin aige ar an athrú a tháinig ar mheoin na ndaoine i dtaobh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"UAXYPDSOXFDSFKVPRLPPO7CZEY","additional_properties":{"_id":1735489323527},"content":"Dúirt sé in 1833 go raibh sé airdeallach ar mheath na teanga ach: “Táim sách pragmatach gan a bheith ag caoineadh a meath. Ní buntáiste ar bith í éagsúlacht teangacha; tugadh don chine daonna í mar mhallacht ar dtús, ag tógáil Bhábéal. Ba mhór an buntáiste don chine daonna dá mbeadh an teanga chéanna á labhairt ag muintir uile an domhain,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"S47STRMJABFTPBDH5CAJH5U4HA","additional_properties":{"_id":1735489323528},"content":"Tuairim chúngaigeanta bhaoth í sin, gan amhras, nach dtagann leis an bhfianaise eolaíoch atá againn sa lá atá inniu ann ar shealbhú teanga agus ar luach an ilteangachais.","type":"text"},{"_id":"JQRM6D6EHZCMZBNBRWEZ6RC33E","additional_properties":{"_id":1735489323529},"content":"* Guíonn Tuarascáil athbhliain faoi shéan agus faoi mhaise ar ár léitheoirí. Rath agus sonas go raibh oraibh go léir.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Thuig Robert Brennan an t-aistriú teanga a bhí ar bun agus agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm air."},"display_date":"2024-12-30T00:30:00Z","headlines":{"basic":"‘A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?’ ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M","auth":{"1":"225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QN4L77ET6JAXLDMOOKITXG6EZY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/","content_elements":[{"_id":"E6DU26SZHZHSZFAGJTVGV2TXFI","additional_properties":{"_id":1734901174493},"content":"Fuair an gníomhaí teanga agus pobail, Gearóid Ó Cairealláin, bás san Ospidéal Ríoga i mBéal Feirste, a chathair dhúchais, ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"RNQPOBKFM5D2PINRD4WRNFY6DI","additional_properties":{"_id":1734901174494},"content":"Bhí sé 67 bliain d’aois.","type":"text"},{"_id":"BVYWLOFKK5DVFBF5H4V4JLQX2U","additional_properties":{"_id":1734901174495},"content":"Ceannródaí teanga ab ea Ó Cairealláin a spreag go leor chun bheith rannpháirteach i bhfeachtais ar son chearta don Ghaeilge sa tuaisceart.","type":"text"},{"_id":"R3SZC562WNAHZBL3YXLDLKMVC4","additional_properties":{"_id":1734901174496},"content":"I rith na mblianta bhí baint aige le go leor feachtas teanga a d’fhág a rian ar phobal agus ar shaol na Gaeilge. Chaith sé tréimhse sa phríosún sna hochtóidí nuair a dhiúltaigh sé fíneáil bhóthair a íoc toisc nár eisíodh í ach i mBéarla amháin.","type":"text"},{"_id":"MEVC37GTRZGBJCITKS2DAKLYXQ","additional_properties":{"_id":1734901174497},"content":"Bhí ról lárnach ag Gearóid i mbunú an nuachtán seachtainiúil, Preas an Phobail, a bunaíodh in 1981, an nuachtán laethúil Lá, a bunaíodh in 1984, an mórionad cultúir Cultúrlann MacAdam-Ó Fiaich, Coláiste Feirste a bunaíodh in 1990, Raidió Feirste a bunaíodh in 1985 agus as a d’eascair Raidió Fáilte in 2006 - stáisiún a chraolann seacht lá na seachtaine anois óna stiúideo nua ar Bhóthar na bhFál i gCeathrú Ghaeltachta Bhéal Feirste. Bhí sé ina uachtarán ar Chonradh na Gaeilge ó 1995 - 1998.","type":"text"},{"_id":"CHTN3VZMTVEUPHMUF3VY3ELQFE","additional_properties":{"_id":1734901174498},"content":"Tá Naoise Ó Cairealláin (Móglaí Bap), mac le Gearóid, ina bhall den ghrúpa ceoil iomráiteach Kneecap. D’eisigh an grúpa ráiteas ar na meáin shóisialta ar an Satharn.","type":"text"},{"_id":"Z7DUHPLATZGQ7I4OYLNZEBEF6I","additional_properties":{"_id":1734901174499},"content":"“Ba Réabhlóidí teanga, gníomhaí pobail, athair grámhar, fear céile agus inspioráid do chuid mhór daoine é. Tá muid croíbhriste,” a dúradh sa ráiteas.","type":"text"},{"_id":"4L4QTVT5HVC3ZO3DIALEQBNZS4","additional_properties":{"_id":1734903694280},"content":"Dúirt an tUachtarán Micheál D Ó hUigínn: “Is mór an chailliúint é bás Ghearóid Uí Chairealláin dóibh siúd go léir a oibríonn ar son úsáid na Gaeilge: a cearta, a litríocht, agus a háit i saol laethúil na ndaoine.”","type":"text"},{"_id":"LSW7DVQSFVH2FGAM2KWSMEOW3E","additional_properties":{"_id":1734903694281},"content":"Rinne Paula Melvin, Uachtarán reatha ar Chonradh na Gaeilge, comhbhrón le muintir Uí Chairealláin.","type":"text"},{"_id":"BP2TIPVCLRFVFMQSFHT7NE33UI","additional_properties":{"_id":1734901174501},"content":"“Is ríléir do chách an lorg ollmhór a d’fhág Gearóid ar ghluaiseacht na Gaeilge, ní amháin i mBéal Feirste, ach fud fad na hÉireann, le linn a shaoil. Mairfidh an oidhreacht shaibhir sin go deo. Go raibh míle maith agat, a Ghearóid agus suaimhneas síoraí ort,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"5G2CIE6RUREBJLTFGU5WDBDNRU","additional_properties":{"_id":1734901174502},"content":"Dúirt Conchúr Ó Muadaigh, Bainisteoir Abhcóideachta Chonradh na Gaeilge ó thuaidh go bhfuil croíthe phobal na Gaeilge i mBéal Feirste faoi bhrón ag bás “mhór-ailtire na hathbheochana.”","type":"text"},{"_id":"ILX5A2DADZCPVE7MYWGCYFEGG4","additional_properties":{"_id":1734901174503},"content":"“Ní bheadh pobal na Gaeilge, mar a thuigeann muid anois é, ann murach iarrachtaí Ghearóid,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"OEVSVKFV5ZF6VP6VWPAZ7IIBWM","additional_properties":{"_id":1734901174504},"content":"“Ní bheadh Lá, Aisling Ghéar, an Chultúrlann, Raidió Fáilte, nó Coláiste Feirste againn, murach Gearóid Ó Cairealláin, gan chaint ar na scórtha de thionscadail agus feachtais eile a thiomáin sé chun cinn ar feadh a shaoil...Leanfaidh muid ar aghaidh ag troid ar son na Gaeilge, ag tógáil pobail teanga, agus ag samhlú domhain úir, in onóir ár gcarad, Gearóid Ó Cairealláin,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"YWQCKFRZ35FKTEPA3PAZTINUGA","additional_properties":{"_id":1734901174505},"content":"Maireann Bríd - bean chéile Ghearóid - agus a thriúr mac Ainle, Cairbre agus Naoise.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Spreag Gearóid Ó Cairealláin go leor chun bheith rannpháirteach i saol na Gaeilge sa tuaisceart"},"display_date":"2024-12-23T10:14:00Z","headlines":{"basic":"Gearóid Ó Cairealláin, ceannródaí teanga, ar lár","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU","auth":{"1":"3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"PHMOMQHO2RH7VLCSHHM7DHAK3A","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/deora-mo-mhamo/","content_elements":[{"_id":"BMKMIRENCRB6XFYALIEO5EJ5FA","additional_properties":{"_id":1734184044095},"content":"<b>Foclóir: </b>Cumha i ndiaidh an bhaile - homesickness; liric bheag mhaoithneach - a small sentimental lyric; duain bheannaithe - sacred airs/hymns; ar an gcaolchuid - badly off; putóga agus na féitheóga - entrails and the sinews; lionóil - linoleum; bliainiris - annual; cothromaíocht inscne - gender balance; súmhar - succulent; barróg - hug; is dóite a thuigim - I understand all too painfully; piléar fánach - stray bullet; scitsifréineach paranóideach - paranoid schizophrenic.","type":"text"},{"_id":"KWKIGGRRTJENZHCYIN7ZYZ2UEI","additional_properties":{},"content":"Agus mé i mbun staidéir iarchéime ar fhilíocht Mháirtín Uí Direáin, sna hOchtóidí, bhí sé de phribhléid agam go raibh an file féin sásta cuidiú liom. Mhínigh sé dom gurbh é cumha i ndiaidh an bhaile a spreag a chéad dánta nuair a bhí sé ag obair in Oifig an Phoist i gcathair na Gaillimhe.","type":"text"},{"_id":"O45265EESNFIDHMUJUEQ2TBDJM","additional_properties":{},"content":"Chum sé an liric bheag mhaoithneach ‘Coinnle ar Lasadh’ dá mháthair ar Inis Mór, sa bhliain 1939, é ag samhlú na gcoinnle Nollag ar lasadh sna tithe beaga ar an oileán:","type":"text"},{"_id":"ERHCF3TL7RH3ZKSNCKEGUTGZKE","additional_properties":{},"content":"<i>In oileán beag i gcéin san Iarthar</i>","type":"text"},{"_id":"SKWTHL3GVJABVIY5SUQGEDMCRQ","additional_properties":{},"content":"<i>Beidh coinnle ar lasadh anocht,</i>","type":"text"},{"_id":"ME2ODETOGFE7XAD5EROSFHQ7KE","additional_properties":{},"content":"<i>I dtithe ceann tuí, is i dtithe ceann slinne,</i>","type":"text"},{"_id":"SRSZ4LRI3VHHNMT6YSANRQA4CU","additional_properties":{},"content":"<i>Dhá cheann déag de choinnle geala a </i>","type":"text"},{"_id":"BN3GBWOWHVEDJPWP3TACTN7V3M","additional_properties":{},"content":"<i>bheas ar lasadh anocht</i>","type":"text"},{"_id":"QJ4PD6UPPFD7DODDDF5T3UAOWQ","additional_properties":{},"content":"Tagraíonn Peig Sayers don Nollaig ina beathaisnéis freisin, ina sileann sí deora agus í in aimsir sa Daingean, cé nach raibh sí ach deich míle óna baile dúchais i mBaile Bhiocáire. Tagraíonn sí don Aifreann sa séipéal sa Daingean mar ar chan na mná rialta duain bheannaithe. Shamhlaigh an cailín bocht go raibh sí ar Neamh. Níos déanaí i measc mhuintir an tí luann sí arán bán agus arán donn ar an mbord agus gliondar na hócáide Oíche Nollag nuair a bhí na coinnle ar lasadh.","type":"text"},{"_id":"JNUOA43GMJHAXG2RTUADY37ATY","additional_properties":{},"content":"Tá simplíocht ar leith ag baint le ceiliúradh na Nollag mar a bhí sna cuntais seo, rud atá caillte ar na saolta seo. Nuair a bhí mé féin ag fás aníos i mBaile Uailcín, bruachbhaile Bhaile Átha Cliath sna caogaidí agus go luath sna seascaidí, bhí formhór na ndaoine ar an gcaolchuid. D’fhág sin gur fhág Daidí na Nollag bronntanais an-simplí go deo, bronntanais a chuir ríméad ar ár gcroíthe mar pháistí. mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"V42CPMNVDFFDFKS5KNS7HEONE4","additional_properties":{},"content":"Nuair a fágadh mo Mhamó ina baintreach go luath ina saol, ní raibh an dara rogha aici ach post a ghlacadh mar bhean ghlantacháin i gClub na nOibrithe in Inse Chór. Um Nollaig gach uile bhliain, thugadh na fir turcaí mór mar bhronntanas di. Thógadh m’athair abhaile é Oíche Nollag ar umar peitril a ghluaisrothair agus bhaineadh na putóga agus na féitheoga de sula n-ullmhaíodh mo mháthair don oigheann lá Nollag é.","type":"text"},{"_id":"EBSRXAOYLBEH5EFKVF7ZIZKXGA","additional_properties":{},"content":"D’fhanadh mo Mhamó linn thar oíche agus bhíodh rírá sa teach fad a chabhraigh sí le mo mháthair agus mo dheirfiúr mhór ag glanadh glasraí. Bhíodh orm féin agus ar mo dheartháir beag snas a chur ar an lionóil sa halla ní áirím ar na bróga le haghaidh Aifrinn luath lá arna mháraach.","type":"text"},{"_id":"HFEK7AGEVFBQTOS7A2BNXWVXEU","additional_properties":{},"content":"Chun na fírinne a rá bhí sé deacair codladh an oíche sin ach, tar éis dúinn ár stocaí a chrochadh ag post na leapan, faoi dheireadh, thagadh néal orainn inár bpitseámaí nua. ","type":"text"},{"_id":"GJDRSNL6SNCT7P6L765OTCA4WI","additional_properties":{},"content":"Le giolcadh an ghealbhain, phreabaimis as an leaba d’fhonn teacht ar ár mbronntanais ó Dhaidí na Nollag. Dar ndóigh bhíodh bliainiris an Beano agus an Dandy ann, tóirse an duine, ciarsúr daite an duine agus oráiste an duine. Gan a thuilleadh moille siúd linn faoi na blaincéid ag léamh na mbliainirisí faoi sholas na dtóirsí.","type":"text"},{"_id":"DR76YEGWTFBRTBWG3OZOWQXUAI","additional_properties":{},"content":"Tar éis Aifrinn a hocht ar maidin agus i ndiaidh na siúlóide ón séipéal, bhíodh bricfeasta mór againn: friochtán a bhí níos blasta ná riamh.","type":"text"},{"_id":"4I2XKIZIYJF7DP7KZNOU5SDZ2E","additional_properties":{},"content":"Níos déanaí, amuigh ar an tsráid bhíodh ár gcairde chomh sásta le rí: na buachaillí ina bhfeisteas bhuachaillí bó, roinnt eile i bhfeisteas Robin Hood nó Davy Crockett agus na cailíní ag brú pramanna le bábóga gleoite ‘ina gcodladh’ iontu (blianta fada roimh chothromaíocht inscne).","type":"text"},{"_id":"4RFARZ5J3JE2RO32G2FXOFZJOI","additional_properties":{},"content":"Bhíodh béile a shásódh rí ansin: an turcaí á ghearradh ag m’athair, bachlóga Bhruiséile agus prátaí rósta, liamhás súmhar agus mórán eile. D’ardaíodh m’athair a ghloine Guinness ansin ag ól sláinte an chomhluadair. Ba ansin a thagadh na deora le mo Mhamó agus í ag guí go mbéarfaimis beo ag an am seo arís. Bheireadh mo mháthair agus mo dheirfiúr mhór barróg uirthi ach d’fhágtaí mé féin agus mo dheartháir beag agus mearbhall orainn beirt. Conas is féidir le duine bheith ag gol Lá Nollag, an lá is sona sa bhliain?","type":"text"},{"_id":"QDKIBMKZFVGHBOSCDASOXVDKXA","additional_properties":{},"content":"Is Daideo mé anois agus is dóite a thuigim deora mo Mhamó a chaill a máthair nuair a bhuail piléar fánach í in Éirí Amach 1916. Chaill sí a fear céile a bhí dhá scór is ocht mbliana d’aois agus a mac óg i dtimpiste tionsclaíoch nuair nach raibh sé ach tríocha ceathair bliain d’aois. D’fhulaing sí de dheasca mic eile a bhí ina scitsifréineach paranóideach.","type":"text"},{"_id":"SYH3NTAUSJF5LDD7KIYBOAMMUM","additional_properties":{},"content":"Téim féin agus mo bhean chéile go dtí na carúil sa séipeal áitiúil gach uile Oíche Nollag. Is breá linn féachaint ar na coinnle, ar na soilse agus go háirithe a bheith ag éisteacht, mar a rinne Peig Sayers fadó, do na duain bheannaithe, go háirithe ‘Oh Holy Night’ a bhainfeadh deora as an duine is crua. Is mó cuimhní a bhíonn agam ar an Nollaig fadó: mo thuismitheoirí nach maireann, mo Mhamó agus í ag caoineadh, na páistí sin a bhí ag súgradh ar an tsráid atá ar Shlí na Fírinne anois. ","type":"text"},{"_id":"QVBD7GQKNVCOVJ35IGY4RCPLWU","additional_properties":{},"content":"Táim buíoch go bhfuil ciall cheannaigh ar éigean agam i dtaobh an tsaoil. ","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Declan Collinge"}]},"description":{"basic":"Tá simplíocht ar leith ag baint le ceiliúradh na Nollag"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Deora mo Mhamó ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E","auth":{"1":"b12874124f3324cc8352941302b6535411b61dc0922f3621c882bb513c38e0d3"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/deora-mo-mhamo/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5JYMYQDMZFHFXHUIIO3FJWEZC4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/urlabhra-naofa/","content_elements":[{"_id":"5WGIBR6OWFCXTJMZSUNFZR4JCI","additional_properties":{"_id":1734706151422},"content":"Sna laethanta dorcha seo dhá oíche roimh an Nollaig is maith is fiú machnamh a dhéanamh faoin tSiria, sa mhéid is gur féidir sin a dhéanamh. Ar éigean a bhfuil sé de chumas aon duine faoi bhun saoi staire agus fáidh aimsire a thuar cad atá i ndán don áit mhí-ámharach úd. Tá an chuma uirthi go raibh riamh anall faoi smacht ag impireachtaí ainiochtacha, nach raibh sna hOtamánaigh agus sna Francaigh ach an dá bhuíon is déanaí.","type":"text"},{"_id":"FJKQARC4KZBMDC2Q744XW24KNA","additional_properties":{"_id":1734706151423},"content":"Ní fios cad tá i ndán di anois, go háirithe nuair a shíthleoidh eacstais na bua a rug an chomhghuaillíocht a dhíbir Assad agus a réimeas lofa. Chomh fada siar is a ghabhann bhí faoi smacht ag gallaibh agus is amhlaidh gur fhág gach concas díobh a spága troma ar bholg na háite, agus mar sin ar lorg a dteangacha éagsúla chomh maith.","type":"text"},{"_id":"WRO5JV2ECNF3RIDCNLBSSKRNJU","additional_properties":{"_id":1734706151424},"content":"Fág gurb í an Araibis teanga fhormhór na tíre tá caint eile ann leis, arb í an Choirdis an ceann is túisce a rithfeadh le daoine a bhfuil breaceolas beag acu féin ar an gceantar. Labhraítear Asairis chomh maith, agus mura bhfuil cuimhne agat ar an dream sin is amhlaigh gurbh iad an cine céanna iad a luaigh Byron ina dhán cáiliúil ‘The Destruction of Sennacharib’ – ‘The Assyrian came down like a wolf on the fold/And his cohorts were gleaming like purple and gold.’ In ainneoin an dáin sin is amhlaidh gur Críostaithe iad go leor de na hAisiriaigh faoi láthair, amhail cuid éigin de lucht labhartha na hAramaise, ar lú fós díobh atá ann i muir mhór fhairsing Ioslaim agus na hAraibise.","type":"text"},{"_id":"DJS6AEEWQ5HBNCTE7AUQQYOAOI","additional_properties":{"_id":1734706151425},"content":"Díol suime iad an lucht labhartha sin, mar is í an Aramais an teanga a labhair Íosa nuair a shiúil sé ar an talamh. Más díol suime é sin, is díol iontais é gur beag an tábhacht a chuir na heaglaisí Críostúla ar fad sa chaint a dhein an té gur dá bharr arb ann dóibh in aon chor. Ba san Aramais a hinsíodh a chuid fabhalscéalta, is í a chuala sé os cionn an chliabháin nó an mhainséir a mbeimid ag cuimhneamh air Dé Céadaoin. Is inti a tugadh an tSeanmóir ar an gCnoc, inar thug sé Lazaras ón uaigh, ina ndúirt sé an chéad Aifreann agus inar fhan sé balbh nuair a cúisíodh os comhair na Rómhánach é.","type":"text"},{"_id":"66GBVCHWMJCMHJLK7YAOQFLDLQ","additional_properties":{"_id":1734706151426},"content":"Nach lánait nár tugadh aon ómós ceart don teanga a tháinig amach as a bhéal, ná go deimhin d’fhormhór na dteangacha eile, seachas an Ghréigis, a bhí ag pobail bhunaidh na Críostaíochta – Coptais, Airméinis, Maialaimis, Amáiris? Ina choinne sin, tugadh stádas don teanga a labhair na saighdiúirí a chéas é lena bhfuipeanna, agus a bhuail a gcuid tairní isteach ina lámha, agus inar airigh sé an magadh uathu agus é ar tí bás a fháil.","type":"text"},{"_id":"QXC6T434ABFSFBNQ3KKWS5KXEY","additional_properties":{"_id":1734706151427},"content":"Dhein siad teanga naofa den Laidin, caint a bhí chomh crua le heibhear, chomh fuar le marmar, chomh díreach leis an via Appia, chomh dolúbtha le sleá, chomh fuilteach leis an gColaseam, chomh fadálach le Cicéaro, chomh barbartha le Caligula, chomh domhothaitheach le Néaró, chomh neamhfhileata le Lucan, chomh hiata le maighdean veisteach, chomh neamhbhinn le rothaí charbaid ag tiomáint ar chnámha na gcorpán.","type":"text"},{"_id":"FZ4CTP2GEJBAXBAOD6NZJH6BPY","additional_properties":{"_id":1734706151428},"content":"Níl fágtha ag an IarAramais (an leagan is gaire do theanga Íosa) ach dhá bhaile. Bhí an tríú ceann ann cúpla bliain ó shin, ach bánaíodh é le linn an chogaidh chathartha. Baile Moslamach is ea ceann amháin díobh, ach Críostaithe is mó atá in Maaloula lena tuairim is dhá mhíle duine, is gan é ach tríocha is a cúig éigin míle ón Damaisc.","type":"text"},{"_id":"BFM7GNJBPJBFFKGNTCHPWYTW4E","additional_properties":{"_id":1734706151429},"content":"Nár dhóigh leat gur chóra ball mór oilithreachta a dhéanamh den bhaile sin seachas go leor eile nár airigh urlabhra Íosa riamh?","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Fág gurb í an Araibis teanga fhormhór na tíre tá caint eile ann"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Urlabhra naofa","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA","auth":{"1":"422f488530a39a2b2bc359970fff9e74074c6f5c15bba2e15841e9977780969f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/urlabhra-naofa/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LEY3ZRUYAZEW7EAZ6AHURUDT6E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/16/an-realta/","content_elements":[{"_id":"TMJJT6B2BNCYFMIKV2GEV7DMHA","additional_properties":{"_id":1734089552564},"content":"Cé gurbh í seo an oíche ba ghnóthaí sa bhliain thaitin sé go mór le Santa. Le fírinne, is chuige seo a bhí sé ann ar chor ar bith. An bhliain uile go léir ag obair go dian ina mhonarcha ag déanamh na mbréagán do na leanaí, na féiríní a ghealfadh an mhaidin dóibh, agus ansin ar deireadh an turas fada ó bhaile go baile, ó theach go teach.","type":"text"},{"_id":"AWSJKECHQFBBXD5CGXOE2Y37JM","additional_properties":{"_id":1734089552565},"content":"Bhíodh fadhbanna tuirlingte ann, gan amhras. Níor réitigh sé leis na réinfhianna i gcónaí teacht anuas ar dhíon a bhí ar claon, ach ní raibh oiread sin díonta cothroma ann sna tíortha is mó a raibh éileamh air. B’fhearr leo, agus leis féin, tuirlingt ar fhaiche nó ar phlásóg agus ansin sciuird mhear a thabhairt timpeall ó áit go háit. B’oiriúnaí go mór é sin, go háirithe anois nuair a bhí an simné féin ag dul as faisean.","type":"text"},{"_id":"AIDTU3THFFA6PCZB5BVL23SNZI","additional_properties":{"_id":1734089552566},"content":"B’éigean a bheith faichilleach chomh maith. Bhí oiread sin páistí anois go raibh amhras orthu arbh ann in aon chor dó go gcaithfeadh sé a bheith ag faire roimhe ar eagla go mbeadh scraiste beag éigin ag feitheamh laistiar de dhoras d’fhonn breithe air.","type":"text"},{"_id":"BL6TKZIFJVGUZJLDKKSC6VTRP4","additional_properties":{"_id":1734089552567},"content":"Ach ba chuid mhór den oíche an taisteal féin. B’aoibhinn leis a bheith amuigh ag gluaiseacht tríd an aer gan duine ná deoraí ag cur isteach air. B’éigean dithneasú, b’fhíor sin ar fad, ach subhachas faoi leith ba ea a bheith lasnairde den talamh, an saol laistíos agus na réaltaí a bheith os do chionn ag glioscarnach ar shíleáil an domhain.","type":"text"},{"_id":"7TDSZSDXAVBWJHN6AZD5RNELFU","additional_properties":{"_id":1734089552568},"content":"Bhíodh scamaill ann, gan amhras, ach ar chúis éigin bhí rud éigin míorúilteach ag baint leis an oíche seo ionas gurbh annamh a chuiridís chomh mór sin isteach air. Bhí mar a bheadh sé ábalta ar ghluaiseacht tríothu agus an talamh a fheiscint ag an am céanna.","type":"text"},{"_id":"5BIM365KSZGEPDZRHCVFRIBLYA","additional_properties":{"_id":1734089552569},"content":"Arís eile chomh hard sin nuair ba ghá gluaiseacht níos tapúla go samhlaíodh sé an domhan ag spóladh uaidh faoi loinnir na gealaí ach eagla air nach gcuirfeadh sé a ghnó i gcrích sula nochtadh scoilt óir na gréine ar íor na spéire. Níorbh eol don oíche go mbéarfadh an lá suas léi is go scoithfeadh é faoi dheireadh. Fear mór oíche ba ea é féin go dtí go mbláthódh an mhaidin a raibh gach páiste ag dúil léi.","type":"text"},{"_id":"AZBFC2MIGNHEPGSXPAKUIWB74Y","additional_properties":{"_id":1734089552570},"content":"Ach fós, bhí rud éigin neamhchoitianta ag baint leis an oíche Nollag áirithe seo. Níorbh oíche spéirghealaí í, go deimhin ní raibh sa ghealach ach mar a bheadh scamhadh iongan mílítheach gurbh ar éigean a d’fheicfí í. Na réaltaí, bhí siad sin fann go leor mar ba dhual, ach fós bhí an oíche thar a bheith geal. Geal thar an gcoitiantacht. Níos gile ná mar a bheadh dá mbeadh an ghealach lán ina banríon ar an oíche féin. B’ait leis é seo ar fad.","type":"text"},{"_id":"PH3GK2UJNJD3LJOKFJIEBX56AI","additional_properties":{"_id":1734089552571},"content":"B’iad na réinfhianna a d’fhreagair an cheist dó. Agus b’ionadh leis nach bhfaca sé féin é. Róchúramach ag faire a bhóithre féin agus eagla air go rachadh ar seachrán.","type":"text"},{"_id":"JNYYIDYYQVH7TBWBZ2JTK6PTHY","additional_properties":{"_id":1734089552572},"content":"Réalta mhór amháin níos gile ná gealach ar bith, réalta mar a bheadh greadhnach thine sa spéir, réalta ba dhóigh leat a théifeadh an chruinne ar a seal. Bhí chomh léir lonrach sin go raibh an domhan mar a ritheann nach mór le feiscint soir siar. Shíl na réinfhianna go raibh á dtreorú, agus thiocfadh go raibh.","type":"text"},{"_id":"PLX626GYKRG63AAZOQXMDQQCKU","additional_properties":{"_id":1734089552573},"content":"Is ansin, gan choinne, a chonaic sé an drón. Nó b’fhéidir gur diúracán a bhí ann aníos as an talamh naofa. Ag gluaiseacht trí aer na hoíche. Ag díriú ar an ngile. Smúúúmb! Bhuail an réalta le gread. Mhaidhm an réalta in aon phléascadh amháin.","type":"text"},{"_id":"FEAQBTDJPRDILOBGDUIYEMYSHU","additional_properties":{"_id":1734089552574},"content":"D’imigh gach solas as. Leath dorchadas ar fud na cruinne.","type":"text"},{"_id":"I3T57DRULVDVHACKSXLOGWW66Q","additional_properties":{"_id":1734089552575},"content":"(<i>Níl an scéal seo sa leabhar </i>Scéalta Nollag<i> [LeabhairCOMHAR] le hAlan Titley, ach tá scéalta eile cosúil leis.).</i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"B‘iad na réinfhianna a d’fhreagair an cheist dó."},"display_date":"2024-12-16T03:30:00Z","headlines":{"basic":"An réalta","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU","auth":{"1":"fa79ce756c45e26fecf3c301cd82feeb009eaef38764aa547387eebb5f82e675"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/16/an-realta/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CXMH37T57FA65GCFDLHY6WRAXY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/16/aimsigh-an-sceal-is-ansa-leat/","content_elements":[{"_id":"BBBQWNZQ2RH33MUYV7DPZBMGMY","additional_properties":{"_id":1734095712990},"content":"Foclóir: Comhchoiste - joint committee; maoiniú - funding; imscrúdú - investigation; teorainn - limit; féidearthachtaí - possibilities; feabhas - improvement; faoi lán seoil - under way.","type":"text"},{"_id":"ARSK2MKVUJCYNFBXNM5SOPUORA","additional_properties":{"_id":1734274894708},"content":"‘Beatha teanga í a labhairt’, a deirtear go minic. Ach más fíor don seanfhocal, tá a leagan féin tuillte ag an léitheoireacht - ‘Beatha don intinn an léitheoireacht’ b’fhéidir?","type":"text"},{"_id":"QRKTT24IRVDU5DADDTIJRN2UZ4","additional_properties":{"_id":1734274894709},"content":"Ar ndóigh, is bealach iontach í le teanga a shealbhú, cultúir éagsúla a bhlaiseadh, eolas a chur ar an saol, aithne a chur ar charachtair nua – idir mhaith agus olc, agus ar ndóigh, eolas a chur ar shamhlaíocht neamhchuibhrithe an duine.","type":"text"},{"_id":"WNBNNDG7MFG75ISWT6W54JBJRY","additional_properties":{"_id":1734274894710},"content":"Is aoibhinn an rud é a bheith faoi dhraíocht ag leabhar ach, le forlámhas ag an mBéarla mar theanga ollchumhachtach dhomhanda, is annamh a fheictear saothair Ghaeilge ar an ardán náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"AKSYXNEXTBCMRHDB7EHZFAORO4","additional_properties":{"_id":1734274894711},"content":"Ní minic a fheictear rogha maith leabhar Ghaeilge ar sheilfeanna na mórdhíoltóirí leabhar, léirmheasanna sna nuachtáin, nó agallaimh lena n-údair ar phríomhchláir theilifíse an chraoltóra náisiúnta - rud a fhágann go bhfuil sé níos deacra don earnáil forbairt agus fás.","type":"text"},{"_id":"A6Z6PWHYEZGW5JXGSX7UNHU734","additional_properties":{"_id":1734274894712},"content":"Ní mór don léitheoir Gaeilge a bheith críonna agus eolach ar na háiteanna inar féidir leabhair a cheannach. Bíonn gá dul i dtuilleamaí an chórais phoist agus súil a choinneáil ar shuíomhanna leithéidí <a href=\"https://cic.ie/\" target=\"_blank\">Chló Iar-Chonnachta</a>, <a href=\"https://leabharbreac.com/\" target=\"_blank\">Leabhar Breac</a>, <a href=\"https://eabhloid.com/\" target=\"_blank\">Éabhlóid</a>, <a href=\"https://coisceim.ie/\" target=\"_blank\">Coiscéim</a>, <a href=\"https://futafata.ie/\" target=\"_blank\">Futa Fata</a>, <a href=\"https://barzaz.ie/\" target=\"_blank\">Barzaz</a> agus <a href=\"https://comhar.ie/\" target=\"_blank\">LEABHARComhar</a>, má táthar chun an leabhar is deireanaí nó is ansa leat a fháil.","type":"text"},{"_id":"3UQKLD5UV5CITD6HXJX3Z656K4","additional_properties":{"_id":1734274894713},"content":"Ní nach ionadh, mar sin, san imscrúdú a rinne Comhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge ar earnáil scríbhneoireachta, foilsitheoireachta agus léitheoireachta na Gaeilge anuraidh, gur moladh gur cheart an maoiniú cuí a chur ar fáil don earnáil tríd is tríd.","type":"text"},{"_id":"ASQ3CXP7FNDEFD7HKEARXE3H4U","additional_properties":{"_id":1734274894714},"content":"Moladh freisin go gcumfaí straitéis chun fás agus inmharthanacht na litríochta Gaeilge a chinntiú mar chabhair do scríbhneoirí agus mar thacaíocht d’fhoilsitheoirí leabhar Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"DPGDKFJHVBAFVFUVFQ3HSJ7PJI","additional_properties":{"_id":1734274894715},"content":"Tá dúshláin ann maidir le dáileadh agus infheictheacht leabhar Gaeilge ach tá iarrachtaí ar bun chun dul chun cinn a dhéanamh: tá comhpháirtíochtaí forbartha ag Foras na Gaeilge le Leabhair Pháistí Éireann, Laureate na nÓg, Díolachán Leabhar Éireann agus Lá Domhanda na Leabhar. Tacaíonn Scéim na Foilsitheoireachta le foilsitheoirí leabhair Ghaeilge saothair a chur os comhair an phobail.","type":"text"},{"_id":"7RCO7WRWTFFK7JS5GANJEWIY44","additional_properties":{"_id":1734274894716},"content":"Reáchtáiltear comórtas liteartha an Oireachtais go bliantúil agus bhí 32 comórtas ar chlár na bliana seo le duaischiste de € 30,000 dáilte ar na buaiteoirí.","type":"text"},{"_id":"J3K444C4K5FXTF42YPIRP3CCTU","additional_properties":{"_id":1734274894717},"content":"Reáchtáil Lorg Media ‘Gradam Love Leabhar Gaeilge’ i mí na Samhna, agus tá feachtas mór ar siúl acu anois chun saothair Ghaeilge a chur faoi bhráid an mórphobal.","type":"text"},{"_id":"RUDW76DCX5E4DFMMSORNDAQ2KI","additional_properties":{"_id":1734274894718},"content":"I measc na hacmhainní atá ar fáil, díríonn club leabhar Ghaelchultúir (<a href=\"http://clubleabhar.com/\" target=\"_blank\">clubleabhar.com</a>) ar leabhar amháin gach mí. Tugtar léargas ar shaothar an údair i bpodchraoladh den scoth ar fiú go mór éisteacht leis: An Grá agus an Ghruaim (1929, athfhoilsithe ag Éabhlóid) le Seosamh Mac Grianna, duine de mhórscríbhneoirí Thír Chonaill, atá á phlé an mhí seo.","type":"text"},{"_id":"PGP3L6PDJBDPNOZMJWU3EJWER4","additional_properties":{"_id":1734274894719},"content":"In ainneoin na ndúshlán atá fós le sárú agus a fhágann go bhfuil sé níos deacra do léitheoirí teacht ar leabhair Ghaeilge, níl teorainn leis na féidearthachtaí nuair a bhíonn na tacaíochtaí cuí ar fáil - mar a léirigh An Cailín Ciúin agus Kneecap dúinn in earnáil chruthaitheachta na bhfís-ealaíona Gaeilge le tamall de bhlianta anuas. ","type":"text"},{"_id":"LSA6QGBCIRE53G5NYCS2GQXZ2Q","additional_properties":{},"content":"“Níl dabht ar bith go bhfuil dúshlán ag baint le litríocht aon mionteanga a chur chun cinn,” a dúirt Orla Ní Threasaigh atá ag obair leis an bhfeachtas Love Leabhar Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"S4D5ARTXYBECTE7QU2SA7WX2AU","additional_properties":{"_id":1734274894720},"content":"“Ach, tá figiúirí díolacháin leabhar Ghaeilge ag ardú le blianta beaga anuas.”","type":"text"},{"_id":"E3XKSRLIOZEZ3MXIG6XELMSDCI","additional_properties":{"_id":1734274894721},"content":"“Tá cúpla fáth leis seo - tá rogha leabhar Ghaeilge den scoth ar fáil do gach aoisghrúpa anois le hais mar a bhí, agus [tá] obair na gcapall ar siúl ag foilsitheoirí agus scríbhneoirí Gaeilge le blianta beaga anuas,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"RIQVHA6HWRDOJFEXTJEB62CJWM","additional_properties":{"_id":1734274894722},"content":"Agus sinn ag téisclim i gcomhair na Nollag, an bhfuil bealach níos fearr le tacú leis an nGaeilge ná leabhar Gaeilge a cheannach don té a bhfuil tú mór leo?","type":"text"},{"_id":"DQSF5JBM5BG2HNFO5EBJXVTZF4","additional_properties":{"_id":1734274894723},"content":"Seo rogha leabhar ó <a href=\"http://loveleabhargaeilge.ie/\" target=\"_blank\">loveleabhargaeilge.ie</a> agus ó sholáthróirí eile:","type":"text"},{"_id":"37Z43HV5ZBFW7CUUKJPYQK4BCM","additional_properties":{"_id":1734274894724},"content":"Léitheoirí fásta","type":"header"},{"_id":"2GHAEPQS3BATZEXRS4HWW6LSEU","additional_properties":{"_id":1734274894725},"content":"<b>Nollaig Oileánach</b> Beathaisnéis ar aimsir na Nollag sna seascaidí agus sna seachtóidí a caitheadh ar Inis Treabhair, oileán beag amach ó chósta Chonamara, áit ar fhás an t-údar Micheál Ó Conghaile aníos.","type":"text"},{"_id":"US7GYD4KUZBZ3LN3NRHOZZIN3Y","additional_properties":{"_id":1734274894726},"content":"<b>Scéalta Nollag</b> Foilsíodh leaganacha d’fhormhór na scéalta seo i gcolún an údair ‘Crobhingne’ sa nuachtán seo ag aimsir na Nollag le fiche bliain anuas. D’fhéadfaí cur síos a dhéanamh ar chuid acu mar fhinscéalta, nó mar athinsintí cruthaitheacha ar scéalta Bíobla. Alan Titley a scríobh.","type":"text"},{"_id":"I5FALPXH2VEDBJQN25EALEFI6U","additional_properties":{"_id":1734274894727},"content":"<b>Bódléar</b> Úrscéal é seo le Darach Ó Scolaí a phléann leis an athrú a bhí ag teacht ar shaol agus ar chultúr na tuaithe ar fud na hEorpa san 19ú haois. Ceiliúradh freisin é ar dhomhan na bhfilí Muimhneacha agus ar an ngaol speisialta a bhí ag an tír seo leis an bhFrainc. <a href=\"http://leabharbreac.com/\" target=\"_blank\">leabharbreac.com</a>","type":"text"},{"_id":"RBA7LZPHDZHORK76YOD7IB27HU","additional_properties":{"_id":1734274894728},"content":"<b>Cé a Mharaigh Emma Mhic Mhathúna?</b> Cnuasach láidir dánta le Louis de Paor ina bhfuil marbhnaí cumhachtacha poiblí d’Emma Mhic Mhathúna, Vicky Phelan agus Sinéad O’Connor ina measc, chomh maith le cáineadh géar ar pholaitíocht na hÉireann na linne seo, i gcuideachta dánta níos pearsanta faoin ghrá, an bás agus an teaghlach. <a href=\"http://eabhloid.com/\" target=\"_blank\">eabhloid.com</a>","type":"text"},{"_id":"P2H2YP7SY5FNBN2EUCIV2VUANM","additional_properties":{"_id":1734274894729},"content":"<b>An Ghluaiseacht</b> Le heisimirce, dífhostaíocht, agus easpa infheistíochta ag cur pobal na Gaeltachta faoi bhrú cuireadh gluaiseacht ar an bhfód a d’éiligh forbairt eacnamaíoch agus go leor eile don Ghaeltacht. Cur síos chuimsitheach atá anseo ag Rónán Mac Con Iomaire ar scéal Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta. <a href=\"http://cic.ie/\" target=\"_blank\">Cic.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5HPDRF5KG5BZDMNHKN6AUH6OXQ","additional_properties":{"_id":1734274894730},"content":"<b>Tír Bheag (Petit Pays)</b> Súil siar chumhachtach is ea Tír Bheag ar eachtra mhór stairiúil de chuid na nóchaidí sa Bhurúin a tharraingíonn ar thaithí phearsanta an údair, Gaël Faye, féin. Antain Mac Lochlainn a d’aistrigh. <a href=\"http://barzaz.ie/\" target=\"_blank\">barzaz.ie</a>","type":"text"},{"_id":"BOV2HEYWR5E6HPRNC3BXAWTOCM","additional_properties":{"_id":1734274894731},"content":"<b>Nain</b> Bailiúchán seanchais, stair áitiúil, scéalta seoigh agus nathanna cainte atá sa leabhar Nain, a bhailigh an craoltóir aitheanta le Raidió na Gaeltachta, Sláine Ní Chathalláin, óna seanmháthair Máirín Uí Chathalláin.","type":"text"},{"_id":"XYNPG6EVTVHATJDWKHTPDAEB54","additional_properties":{"_id":1734274894732},"content":"Léitheoirí óga","type":"header"},{"_id":"ZYJZ55QN5VAADIWXGHYG3RBX4Y","additional_properties":{"_id":1734274894733},"content":"<b>Dialann Emily Porter 3</b> Caillte agus Aimsithe (+15): 1997 atá ann - bliain chinniúnach i saol Emily Porter.","type":"text"},{"_id":"OIDXPHTB7RDW7MYD2JANZZVS5E","additional_properties":{"_id":1734274894734},"content":"<b>An Nollaig</b> le Teidí Beidh neart eachtraí ag Teidí, Tomás agus Tríona le Mamaí agus le Daidí. Ach beidh orthu a bheith ar ais ina dteach féin sula dtiocfaidh Daidí na Nollag!","type":"text"},{"_id":"I74NLFSCOFALHPWN6R2TFEIKLM","additional_properties":{"_id":1734274894735},"content":"<b>Ceol na Mara</b> Cnuasach álainn amhrán bunaithe ar théama na farraige, curtha i láthair ag Tadhg Mac Dhonnagáin, Caitlín Ní Chualáin agus páistí scoile as Scoil Sailearna, Indreabhán, Co. na Gaillimhe.","type":"text"},{"_id":"PBGQGP357NGQVIDDTMPAJJK67I","additional_properties":{"_id":1734274894736},"content":"<b>Mamaí Gé</b> Órchiste de rannta do pháistí óga, i nGaeilge agus i mBéarla. Aistriúchán Gaeilge le Gabriel Rosenstock ar rannta Mhamaí Gé (Mother Goose Rhymes) le léaráidí gleoite le Kim Sharkey..","type":"text"},{"_id":"25VGN4X7DVBINFQVGJQNBTYR24","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Is aoibhinn an rud é a bheith faoi dhraíocht ag leabhar"},"display_date":"2024-12-16T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Aimsigh an scéal is ansa leat’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE","auth":{"1":"a5c0416d3cd3f82f7f71d681092c33abd6e30281075cc32600c5f49eab06c2b1"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE.png"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/16/aimsigh-an-sceal-is-ansa-leat/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"VSBD6LP2UFGHNNT3I5LVSB4ATY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/09/feirini-na-nollag/","content_elements":[{"_id":"H75QOSGQ6NGKRGM2JGB3DNFKBM","additional_properties":{"_id":1733339825520},"content":"Foclóir: Bréagáin - toys; féiríní - gifts; málaí gualainne - shoulder bags; táirgí - products; athlámh - second hand; manaí - slogans; muicfheoil - pork; neamhspleách - independent.","type":"text"},{"_id":"3L4UXNVKXBBGNNHHBDESK5Q25Y","additional_properties":{"_id":1733339825521},"content":"Bréagáin: ‘Nuair is fearr an súgradh, is ea is deise ligean dó'","type":"header"},{"_id":"FRLE2WK7IJAX3ERDSLAZTNBZ2I","additional_properties":{"_id":1733320124790},"content":"<b>Siopa.ie:</b> Suíomh é seo atá breac le hearraí Gaelacha – ina measc tá cluichí boird & acmhainní foghlama - agus is féidir cúrsaí Gaeilge a chur in áirithe anseo freisin. <a href=\"http://siopa.ie/\">siopa.ie</a>","type":"text"},{"_id":"MPAQH6PUZRDD5G5DW6UADK2Y2E","additional_properties":{"_id":1733223895476},"content":"<b>Siopa Údar:</b> Siopa ar líne Ghlór na nGael. Tá cluichí Gaeilge, leabhair, ábhair foghlama agus táirgí eile spraoi ar fáil. Tá lascainí ar fáil. <a href=\"https://siopaudar.ie/\" target=\"_blank\">siopaudar.ie</a>","type":"text"},{"_id":"XERXVNYCSZFEJLTCRUX5UXI6GA","additional_properties":{"_id":1733320124791},"content":"Cártaí Nollag: ‘Níor tháinig an Nollaig ariamh gan chabhair’","type":"header"},{"_id":"YUBNEGUA45G4DOGDKMCBPTNIN4","additional_properties":{"_id":1733223895455},"content":"<b>Mara Duit</b>: Díolann Mara Duit cártaí, málaí gualainne le zip, cupaí in-athúsáidte, agus féiríní eile - ina measc, páipéar Nollag le bronntanais a chlúdach le beannachtaí as Gaeilge. <a href=\"http://maraduit.com/\">maraduit.com</a>.","type":"text"},{"_id":"FL6G6BE7YVC5NOF6HVFS5OUHW4","additional_properties":{"_id":1733223895457},"content":"<b>Smaointe:</b> Tá cártaí le beannachtaí as Gaeilge orthu ar díol chomh maith le líon mór leabhar ar athlámh. <a href=\"http://smaointe.com/\">smaointe.com</a>","type":"text"},{"_id":"DUFEVC63MVFKRHND47PQIP3TCE","additional_properties":{"_id":1733223895460},"content":"<b>Mireog:</b> Cártaí, leabhair nótaí agus t-léinte éiceabhácha le teachtaireachtaí agus manaí sna teangacha Ceilteacha orthu. <a href=\"http://ga.mireog.ie/\">ga.mireog.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5ZRHCAFRNVHIDNFRQOXS2UYCH4","additional_properties":{"_id":1733223895468},"content":"<b>Mainistir Ghleann Chairn:</b> Réimse leathan cártaí, ina measc cártaí Nollag, cártaí Aifrinn, agus féilirí ar fáil ag an suíomh: <a href=\"http://glencairnabbeyshop.com/\" target=\"_blank\">glencairnabbeyshop.com</a>","type":"text"},{"_id":"SYZF2MISVNDSBJDPFQF5YWRLKM","additional_properties":{"_id":1733309664187},"content":"Bia & Deoch: ‘Bíonn blas ar an mbeagán’","type":"header"},{"_id":"4WZ65IQ7JRGVPL5CKANF2MVE2Y","additional_properties":{"_id":1733223895447},"content":"<b>An Builín Blasta:</b> Caifé agus bácús sa Spidéal, i gceartlár Ghaeltacht na Gaillimhe. Scoth an bhia úir ar fáil chuile lá den tseachtain. Tá siopa ar líne acu ina ndíoltar réimse leathan bia. <a href=\"https://builinblasta.com/\">builinblasta.com</a>","type":"text"},{"_id":"7T55RANDIFCXFD46BHDSRDER2Y","additional_properties":{"_id":1733339825531},"content":"<b>Pota Café:</b> Cáil náisiúnta ar an mbialann agus duaiseanna iomráiteacha buaite. Is féidir bualadh isteach nó béile a ordú arlíne, áit ar féidir ciseáin bhia agus dearbháin a cheannach freisin. <a href=\"http://potacafe.com/siopa\">potacafe.com/siopa</a>","type":"text"},{"_id":"HWAPBBSW3FDK5BRE352YNS7JJI","additional_properties":{"_id":1733223895450},"content":"<b>Tigh Chadhain nó Coynes Gastropub & Pantry:</b> Suite i gCill Chiaráin i lár Ghaeltacht Chonamara. Tá thrí ghnó ar an láthair anseo, beár, bialann agus An Pantraí, siopa ina ndíoltar earraí áitiúila as Conamara agus na Gaeltachtaí eile ar fud na tíre. <a href=\"https://coynesgastropub.ie/pantry/\" target=\"_blank\">coynesgastropub.ie/pantry</a>","type":"text"},{"_id":"7T55RANDIFCXFD46BHDSRDER2Y","additional_properties":{"_id":1733339825533},"content":"<b>Four Provinces:</b> ‘Beoir na nGael’ a thugann na húinéirí ar a gcuid beorach - agus, le hainmneacha ar nós Gob Fliuch, Láidir agus Fad Lae acu ar a gcuid beorach, ní maíomh gan údar é. <a href=\"http://fourprovinces.ie/\" target=\"_blank\">fourprovinces.ie</a>","type":"text"},{"_id":"WERGJASFTVAGVJXKBTQU7CUWCE","additional_properties":{"_id":1733339825534},"content":"<b>Comhlacht Ghleann an Chorrmhín:</b> Gnó Gaeltachta as Gaoth Dobhair a dhíolann feoil fud fad an chontae. I measc na dtáirgí tá muicfheoil le leasú milis agus muicfheoil deataithe saor ó nitrití. <a href=\"http://facebook.com/corveenglen\" target=\"_blank\">facebook.com/corveenglen</a>","type":"text"},{"_id":"RWIZZK2HWBG4TN52WC64WOVJCU","additional_properties":{"_id":1733409779335},"content":"<b>Murphy’s Ice Cream:</b> Cé nach maith leo uachtar reoite? <a href=\"http://murphysicecream.ie/ga/\" target=\"_blank\">murphysicecream.ie/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"FGBNONVWR5FTRFTURUPXENZMMU","additional_properties":{"_id":1733223895465},"content":"Leabhair: ‘An té is mó a léas, is é is mó a thuigeas’","type":"header"},{"_id":"YUBNEGUA45G4DOGDKMCBPTNIN4","additional_properties":{"_id":1733223895455},"content":"<b>An Siopa Leabhar: </b>Cé go bhfuil Conradh na Gaeilge imithe go sealadach ón gceannáras ar Shráid Fhearchair i mBaile Átha Cliath, tá siopa Chonradh na Gaeilge fós ag feidhmiú ar líne. Is féidir leabhair, dearbháin, féilirí agus go leor eile a cheannach do gach aoisghrúpa. <a href=\"http://siopaleabhar.com/ga/\">siopaleabhar.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"ZKUQ67MNAREVFLVOCKSPPFQ46Q","additional_properties":{"_id":1733339825537},"content":"<b>An Mangaire Siúlach:</b> Tá a chroí istigh sna leabhair! Rogha leathan de leabhair ar athdhíol – go leor acu as cló le fada. <a href=\"http://facebook.com/anmangairesiulach1\">facebook.com/anmangairesiulach1</a>","type":"text"},{"_id":"3256YDM45FHH7CA7OCCUA3EWHM","additional_properties":{"_id":1733223895470},"content":"<b>An Ceathrú Póilí</b>: Suite i gCultúrlann McAdam Ó Fiaich i mBéal Feirste, is siopa leabhar neamhspleách é An Ceathrú Póilí. Tá réimse leathan leabhar agus earraí eile ar fáil. Tá dialanna agus Féilirí 2025 ar fáil anois. <a href=\"https://anceathrupoili.com/ga/\">anceathrupoili.com/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"ZB25TEYRGFBJFKVGYBAAOPXX2E","additional_properties":{"_id":1733223895471},"content":"<b>Cló Iar-Chonnacht: </b>Foilsitheoir fadbhunaithe atá lonnaithe sa Spidéal. Tá rogha mór leabhar ar fáil d’aon duine a bheadh ag iarraidh leabhar Gaeilge a cheannach mar bhronntanas Nollag. Ina measc i mbliana tá An Ghluaiseacht: Scéal Chearta Sibhialta na Gaeltachta, le Rónán Mac Con Iomaire, agus Bláthnaid, le Darach Ó Scolaí, ceann de scéalta móra na Rúraíochta. <a href=\"http://cic.ie/\">cic.ie</a>","type":"text"},{"_id":"VC247YMUIFDO7BSW7SXJRRW4FU","additional_properties":{"_id":1733339825540},"content":"<b>Gael Linn:</b> Tá leabhair, dlúth dhioscaí, DVD-anna, áiseanna teagaisc agus a thuilleadh ar fáil anseo. <a href=\"https://siopa.gael-linn.ie\" target=\"_blank\">siopa.gael-linn.ie</a>","type":"text"},{"_id":"YEDJ3TMAC5AEVEVR2BOVGSKRUM","additional_properties":{"_id":1733223895472},"content":"<b>An Siopa Gaeilge - Gleann Cholm Cille</b>: Tá an iliomad earra ar díol ag an siopa seo atá lonnaithe ar champas Oideas Gael i nGleann Cholm Cille, Co Dhún na nGall. <a href=\"https://siopagaeilge.ie/ga\" target=\"_blank\">siopagaeilge.ie/ga</a>","type":"text"},{"_id":"F3SFPWX34ZCHJBLKV6Z2WO7DUY","additional_properties":{"_id":1733339825542},"content":"<b>Éabhlóid: </b>Foilsitheoir leabhar Gaeilge atá lonnaithe sna Doirí Beaga. Bhuaigh Athmháthair, aistriúchán<i> </i>Mháire Nic Mhaoláin ar an leabhar Iodálach Accabadora, Gradam de Bhallraithe i mbliana. <a href=\"http://www.eabhloid.com/\">eabhloid.com</a>","type":"text"},{"_id":"M7MAZDVIRBESDKOYFRFBCNUPM4","additional_properties":{"_id":1733223895474},"content":"<b>Leabhar Breac:</b> Comhlacht foilsitheoireachta é seo in aice leis an Spidéal i nGaeltacht Chonamara. I measc a gcuid leabhar tá ficsean, úrscéil ghrafacha, leabhair neamh-fhicsean, leabhair do dhéagóirí, filíocht agus drámaíocht. Ina measc sin tá Fiche le Colm Ó Ceallacháin agus Duan na Nollag, úrscéal gearr le Charles Dickens bunaithe ar aistriúchán an tAthair Pádraig Ua Duinnín, agus é athchóirithe ag Maitiú Ó Coimín. <a href=\"http://leabharbreac.com/\">leabharbreac.com</a>.","type":"text"},{"_id":"4M36X6VEKJBVZJOYBGJA7HPCAU","additional_properties":{"_id":1733223895475},"content":"<b>Futa Fata:</b> Foilsitheoir leabhar é Futa Fata. An-chuid leabhar acu do pháistí, do dhéagóirí agus do dhaoine fásta - ina measc: An Féileacán agus an Rí, le Máire Zepf agus Raiftearaí An Fíodóir Focal le Tadhg Mac Dhonnagáin. <a href=\"http://futafata.ie/\">futafata.ie</a>","type":"text"},{"_id":"MPAQH6PUZRDD5G5DW6UADK2Y2E","additional_properties":{"_id":1733223895476},"content":"<b>An Gúm:</b> Foilseacháin agus áiseanna a thacaíonn leis an oideachas trí mheán na Gaeilge agus le húsáid na Gaeilge i gcoitinne. <a href=\"http://forasnagaeilge.ie/angum/\" target=\"_blank\">forasnagaeilge.ie/angum</a>","type":"text"},{"_id":"OIN636TGGZB4NPJ4AA3MFQFPXE","additional_properties":{"_id":1733223895451},"content":"<b>An Cat Sásta:</b> Foilsitheoir leabhar Gaeilge é ‘An Cat Sásta’ a bunaíodh leis an léitheoireacht neamhspleách sa Ghaeilge a fhorbairt. <a href=\"http://facebook.com/AnCatSasta\" target=\"_blank\">facebook.com/AnCatSasta</a>.","type":"text"},{"_id":"FGBNONVWR5FTRFTURUPXENZMMU","additional_properties":{"_id":1733223895465},"content":"Meascra earraí & Seirbhísí: ‘Tá bord eile ar an mbád’","type":"header"},{"_id":"HEATSURVO5HOJPN2U4KT4BWOLY","additional_properties":{"_id":1733339825548},"content":"<b>Potadóireacht na Caolóige:</b> I gcroílár Chorca Dhuibhne atá an gnó seo lonnaithe. Tá rogha mór earraí áille crua-chré agus poircealláin ar díol - ina measc tá gréithe, soithí éagsúla, crúiscíní, taephotaí srl. <a href=\"http://louismulcahy.com/\">louismulcahy.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y6S6RDJT2JCODFUVEJTDPBGB5I","additional_properties":{"_id":1733223895488},"content":"<b>Siopa an Carn:</b> Bhunaigh Cumann Forbartha Charn Tóchair Siopa An Carn in 2007 le saothar ceardaithe agus ealaíontóirí as fud fad na hÉireann a chur chun cinn. Earraí tí, seoda, agus bronntanais bhainise ar díol i measc go leor eile. <a href=\"http://siopaancarn.com/ga\">siopaancarn.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"4TQFSV2VJNCE7I4RLBGSJFL34U","additional_properties":{"_id":1733223895463},"content":"<b>An Spailpín Fánach: </b>Tá réimse t-léinte agus geansaithe d’ardchaighdeán ar diol le manaí agus dearaí a fheileann don uile dhuine, óg agus aosta. Tá geansaithe Nollag do dhaoine fásta agus do pháistí ar díol chomh maith le cártaí Nollag. <a href=\"http://www.spailpin.com/\">spailpin.com</a>","type":"text"},{"_id":"EZU2HPESVJFHDDZIZ7UQWYBSIA","additional_properties":{"_id":1733223895464},"content":"<b>Gaeilgheansaí:</b> Geansaithe agus t-léinte compórdacha, d’ardchaighdeán, le bróidnéireacht d’fhir agus mná, agus iad as Gaeilge. <a href=\"http://gaeilgheansai.com/\" target=\"_blank\">gaeilgheansai.com</a>","type":"text"},{"_id":"IFFTZ3XAD5ERPJTF47LH6WZREI","additional_properties":{"_id":1733409779353},"content":"<b>Cultúrlann Uí Chanáin:</b> Ionad Gaeilge, Ealaíon agus Fiontair Cultúrtha i gcathair Dhoire. Cuirtear ciorcail chomhrá, ióga dátheangach, ranganna damhsa agus ranganna Gaeilge ar fáil i measc go leor eile. <a href=\"http://culturlann.org/\" target=\"_blank\">culturlann.org</a>","type":"text"},{"_id":"CERICPA5XJDWDPO5GOFIV76VM4","additional_properties":{"_id":1733409779354},"content":"<b>Danan:</b> Gnólacht beag a dhéanann coinnle nádúrtha déanta as céir shoighe, blathola agus táirgí nádúrtha éagsúla eile. Bhain Danan Bonn Óir amach sa chatagóir ‘Seirbhís i nGaeilge’ agus ‘Margaíocht agus Brandáil’ ag Gradam Gnó na hÉireann 2023. <a href=\"http://danancraft.com/\" target=\"_blank\">danancraft.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Sinéad Lough: </b>Criadóireacht lámhdhéanta ó Shlí an Atlantaigh Fhiáin. <a href=\"https://sineadloughceramics.ie/\">sineadloughceramics.ie</a>","type":"text"},{"_id":"H23AC7KAQ5E67EHDHWUJGQ6AGY","additional_properties":{"_id":1733223895452},"content":"<b>Priontaí na hÉireann:</b> As na Sceirí i gContae Bhaile Átha Cliath don bheirt, Peter agus Heather, atá i mbun Priontaí na hÉireann. Tá priontaí, málaí gulainne, cártaí agus féilire 2025 ar díol acu. <a href=\"http://printsofireland.ie/\" target=\"_blank\">printsofireland.ie</a>","type":"text"},{"_id":"RG7U7CUOIBG7RBKIFEBLYRUUG4","additional_properties":{"_id":1733320124809},"content":"<b>Féiríní lámhdhéanta Dhún na nGall:</b> Lonnaithe i nGaoth Dobhair tá málaí gualainne, ciarsúir bhróidnithe, buamaí folcadáin, salann folctha, stíméirí cithfholctha agus leátáin chéarach soighe á ndíol. <a href=\"https://shopinireland.ie/sellers/donegal-handmade-treats\">shopinireland.ie/sellers/donegal-handmade-treats</a>","type":"text"},{"_id":"AGVPA4GLFFGAXFVGN3WV3ZR2SE","additional_properties":{"_id":1733223895467},"content":"<b>Criostal na Rinne:</b> Bhain Criostal na Rinne Gradaim Gnó na hÉireann amach le déanaí. Is ceardlann stiúideo criostail lámhghearrtha é Criostal na Rinne atá suite i Sean-Oirthear na hÉireann i gceantar álainn na Rinne. <a href=\"http://criostal.com/\" target=\"_blank\">criostal.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Turas: </b>Cupáin agus táirgí eile ó oirthear Bhéal Feirste. <a href=\"http://musicglue.com/east-belfast-mission/shop\">musicglue.com/east-belfast-mission/shop</a>","type":"text"},{"_id":"TDUZYQ72PZEARKXQWJMP66JAAI","additional_properties":{"_id":1733223895495},"content":"<b>Rí na Mara:</b> Smideadh agus táirgí eile. <a href=\"http://rinamara.com/\">rinamara.com</a>","type":"text"},{"_id":"FGXFZK4KB5HCBH3ATCKAVB7UJE","additional_properties":{"_id":1733223895481},"content":"<b>Sólás na Mara: </b>Folcadán feamainne ar fáil san Ionad Téarnamh seo ar thaobh an Ché in Helvic, sna Déise. <a href=\"http://solasnamara.ie/\" target=\"_blank\">solasnamara.ie</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Seosamh Breathnach:</b> Déantúsóir camán é Seosamh. Tá ceardlann aige ar láthair Na Fianna, CLG, ar Bhóthar Mobhí i nGlasnaíon. Ar oscailt Déardaoin agus Aoine 9-1in, 2-5in, agus maidin Shathairn 9-12in. <a href=\"http://facebook.com/hurleyfixer\">facebook.com/hurleyfixer</a>","type":"text"},{"_id":"THMD5YPBR5DFPNB75SCGJAM5JI","additional_properties":{"_id":1733223895494},"content":"<b>Amatsu Therapy:</b> Teiripe fhisiceach is ea Amatsu a fheileann do raon leathan daoine agus riachtainais. Déantar iarracht míchothromaíochtaí sa chorp a aithint agus a cheartú, pian a laghdú, agus gluaiseacht an choirp a fheabhsú. Bhain an gnó Q-Mharc (Gnó le Gaeilge) amach in 2022. <a href=\"https://www.amatsu-clondalkin.ie/ie/\">amatsu-clondalkin.ie/ie</a>","type":"text"},{"_id":"UP2UBLPKFBFMNPGSQDAN5XY4MA","additional_properties":{"_id":1733223895483},"content":"Gaeilge & Gaeltacht: ‘Milis an teanga an Ghaeilge’","type":"header"},{"_id":"AURNPIHORFDPZHNNWW24BJQOWA","additional_properties":{"_id":1733223895484},"content":"<b>Gaeltacht UCD:</b> Scoil samhraidh idirnáisiúnta dírithe ar dhaoine fásta in Éirinn agus thar lear a bhfuil spéis acu sa Ghaeilge agus i gcultúr na hÉireann. Beidh sé oiriúnach freisin do mhic léinn, in Éirinn agus thar lear, atá ag déanamh staidéir ar an nGaeilge. Lascaine ar fáil! <a href=\"http://ucd.ie/irish/ga/teanga/scoilsamhraidhidirnaisiunta/\" target=\"_blank\">ucd.ie/irish/ga/teanga/scoilsamhraidhidirnaisiunta/</a>","type":"text"},{"_id":"ET33PNBXTZBCNIA7RQ2UKC2YVY","additional_properties":{"_id":1733223895485},"content":"<b>Gaelchultúr:</b> An soláthraí is mó cúrsaí Gaeilge ar domhan agus an chéad institiúid tríú leibhéal lán-Ghaeilge. Cúrsaí ar fáil ag gach leibhéal. <a href=\"https://www.gaelchultur.com/ga\">gaelchultur.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"NT5RDJXHCZBBRDU4CW2T5MBRYM","additional_properties":{"_id":1733223895486},"content":"<b>Jane Ní Luasa: </b>Is múinteoir Gaeilge as Gaeltacht Mhúscraí i gContae Chorcaí í Jane. Tá dearbháin na Nollag ar díol. <a href=\"https://gaeilgelejane.com/p/christmas-e-vouchers-send-the-gift-of-gaeilge\">gaeilgelejane.com</a>","type":"text"},{"_id":"NHWHDTZH2VEEXMO6ZH4GSRDIOI","additional_properties":{"_id":1733223895487},"content":"<b>Líonra Leitir Ceanainn:</b> Bunaíodh an líonra le labhairt na Gaeilge a spreagadh i Leitir Ceanainn agus níos faide i gcéin. Eagraíonn an líonra imeachtaí teaghlaigh, oícheanta sóisialta agus go leor eile. <a href=\"http://lionralc.ie/\" target=\"_blank\">lionralc.ie</a>","type":"text"},{"_id":"HWURZMV6XZGVPC4H2JP7NMJZXM","additional_properties":{"_id":1733320124831},"content":"<b>All About Irish:</b> Cúrsaí Gaeilge ar líne d’fhoghlaimeoirí fásta. Tá cúrsaí ann atá feiliúnach do gach foghlaimeoir. <a href=\"http://allaboutirish.ie/courses\" target=\"_blank\">allaboutirish.ie/courses</a>","type":"text"},{"_id":"Y6S6RDJT2JCODFUVEJTDPBGB5I","additional_properties":{"_id":1733223895488},"content":"Tacaíochtaí","type":"header"},{"_id":"JO6QTQMZPNGTPIY44BAVZSN55A","additional_properties":{"_id":1733409779372},"content":"<b>Gréasán na Gaeilge:</b> Gréasán Gaeilge na hearnála poiblí. <a href=\"https://www.greasangaeilge.ie/\" target=\"_blank\">greasangaeilge.ie/</a>","type":"text"},{"_id":"5NERF4IBWJCPBL77IPHQIHBYNY","additional_properties":{"_id":1733409779373},"content":"<b>Qmharc:</b> Marc deimhniúcháin seo ceaptha chun aitheantas a thabhairt d’eagraíochtaí gnó a dhéanann luacháil ar úsáid na Gaeilge <a href=\"http://qmharc.ie/ga/\" target=\"_blank\">qmharc.ie/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"UULQPOBPFREOHEW6X52VT6UWOI","additional_properties":{"_id":1733409779374},"content":"<b>BÁC le Gaeilge: </b>An bhfuil tú réidh chun an chéad céim a ghlacadh chun an Ghaeilge a úsáid i do ghnó? Tacaíonn BÁC le Gaeilge le gnólachtaí chun an Ghaeilge a úsáid go laethúil. <a href=\"http://baclegaeilge.ie/\">baclegaeilge.ie</a>","type":"text"},{"_id":"SB5BQF6YW5CB7O47LOQEPXAO7Y","additional_properties":{"_id":1733223895498},"content":"<b>Cill Dara le Gaeilge: </b>Scéim tacaíochta do ghnólachtaí sa chontae ar mian leo a ngnó a chur chun cinn trí mheán na Gaeilge. <a href=\"http://cilldaralegaeilge.ie/\">cilldaralegaeilge.ie</a>","type":"text"},{"_id":"DAXPY2O3EZGO3MASFTZFODP3GA","additional_properties":{"_id":1733223895499},"content":"<b>Gaillimh le Gaeilge:</b> Bunaíodh Gaillimh le Gaeilge chun an Ghaeilge a chur chun cinn, go háirithe mar acmhainn eacnamaíoch, i gceantar na Gaillimhe. <a href=\"https://gleg.ie/\">gleg.ie</a>","type":"text"},{"_id":"C5QHFPAFQJENVFBHDJLUXUTBNE","additional_properties":{"_id":1733223895500},"content":"<b>Gnó Mhaigh Eo:</b> Tacaíocht agus spreagadh d’earnáil an ghnó i Maigh Eo. Cuirtear tacaíocht ar fáil do ghnólachtaí an teanga a úsáid. <a href=\"http://www.gnomhaigheo.ie/ga/\">instagram.com/gnomhaigheo/</a>","type":"text"},{"_id":"HHCK52UOM5BERO22W2GAQVOWCY","additional_properties":{"_id":1733339825575},"content":"Eile","type":"header"},{"_id":"KBURZMRUERB6LI6GX7EW77A5KI","additional_properties":{"_id":1733339825576},"content":"<b>Gaelg:</b> <a href=\"http://learnmanx.com/\">Learnmanx.com</a>","type":"text"},{"_id":"MHNR46WAEJCCJA3VAWDDKPL27Q","additional_properties":{"_id":1733339825577},"content":"<b>Gàidhlig:</b> <a href=\"http://brochan.teemill.com/\">Brochan.teemill.com</a>","type":"text"},{"_id":"46NQLSHDFFDOBCZ7F7BYJW3DT4","additional_properties":{"_id":1733339825578},"content":"<b>Cymraeg:</b> <a href=\"http://adrahome.com/cy\">Adrahome.com/cy</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Seachain na scuainí, na hollmhargaí, agus na bailte plódaithe!"},"display_date":"2024-12-09T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Féiríní na Nollag","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI","auth":{"1":"97ed657087a4602e13818d58dee1b6ef08a55534666aa3c5bbfbac9416144d22"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/09/feirini-na-nollag/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CEX3H5BB6ZD5XGEET2QZWQMGZU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/02/ta-100-milliun-focal-bailithe-againn-ni-beag-sin/","content_elements":[{"_id":"HVHOLNPAKRHLHC2IC356U4TWEU","additional_properties":{"_id":1732911021944},"content":"FOCLÓIR: Tomhas - guess; comhghairdeas - congratulations; leaganacha malartacha - alternative versions; sult - pleasure; docht - rigid; meaisín-ionchódaithe - machine encoded; comhlogaíochtaí - collocations.","type":"text"},{"_id":"NL62UZ4BJRGN7CNU7NLGMHJEMI","additional_properties":{"_id":1733111575254},"content":"Ar thomhais tú riamh cé acu den dá fhocal ‘comhghairdeas’ nó ‘comhghairdeachas’ is ceart a úsáid agus tú ag tréaslú le duine éigin?","type":"text"},{"_id":"QNQ7E3G5QRFAHHEK7I6B5ZVKGQ","additional_properties":{"_id":1733111575255},"content":"Tá an-chuid focal mar iad sa Ghaeilge a eascraíonn ón bhfréamh chéanna agus arb ionann iad ó thaobh brí de. Ach, de bharr foirmeacha éagsúla a bheith sna canúintí réigiúnacha, deirtear agus litrítear iad ar bhealaí eile.","type":"text"},{"_id":"AORSPMFSEZELFL23YABD2QOAQM","additional_properties":{"_id":1733111575256},"content":"Samplaí iad práta, preáta agus fata; madra, mada agus madadh; leanacht agus leanúint; nóiméad, nóimeat agus bomaite.","type":"text"},{"_id":"XP4NJ7UDBBAGLOIFLDUACRZVWM","additional_properties":{"_id":1733111575257},"content":"I bhFoclóir Gaeilge-Béarla Uí Dhónaill (FGB), a foilsíodh in 1977, tugadh aitheantas caighdeánach mar cheannfhocal do cheann amháin de na focail i gcnuasaigh focal den chineál seo (comhghairdeas, práta, leanúint, madra agus nóiméad sna samplaí thuas), agus tugadh ‘leaganacha malartacha’ ar an gcuid eile.","type":"text"},{"_id":"TQ4B2YOGD5BH3HRIXD6DAJAHHA","additional_properties":{"_id":1733111575258},"content":"Má bhreathnaíonn tú ar ‘comhghairdeas’ san fhoclóir, feicfidh tú ‘var: comhghairdeachas’ luaite taobh leis. Tugann an ‘var’ sin, nó an crostagairt ‘=’ i gcásanna eile, le fios gur leagan malartach atá ann.","type":"text"},{"_id":"MV4M4OPFPRC2XIZGWHRWRIYERY","additional_properties":{"_id":1733111575259},"content":"Ní hé go bhfuil na leaganacha malartacha mícheart nó go bhfuil toirmeasc ar na foirmeacha canúnacha seo a úsáid sa scríbhneoireacht nó sa chaint, níl ann ach nach mbaintear úsáid astu i dtéacsanna foirmiúla.","type":"text"},{"_id":"5NW6NNHPLZFFRL2OORG27LQYNI","additional_properties":{"_id":1733111575260},"content":"In 1979, breis agus fiche bliain tar éis fhoilsiú An Chaighdeáin Oifigiúil (1958), scríobh Niall Ó Dónaill, údar FGB, san iris Comhar faoin gcontúirt go gcuirfí an Caighdeán Oifigiúil i bhfeidhm “chomh docht sin agus go mbacfadh sé fás na teanga”.","type":"text"},{"_id":"IMQODSV4X5HFTNXCWNTRRBBUWM","additional_properties":{"_id":1733111575261},"content":"“Ar feadh tamaill sna caogaidí bhí an chuma air gur síleadh nach raibh focal ar bith ceadaithe ach an méid a luadh i lámhleabhar [Rannóg an Aistriúcháin].","type":"text"},{"_id":"OWRG62VTYRC6JP4TRASSBV6MHE","additional_properties":{"_id":1733111575262},"content":"“Ach de réir a chéile d’aithin daoine go scriosfaí leath na teanga leis an dearcadh sin,” a scríobh sé.","type":"text"},{"_id":"MHCDFVQIGZBOBG6WMGQKS34W6I","additional_properties":{"_id":1733111575263},"content":"Mar a tharla sé, níor plúchadh na leaganacha malartacha le caighdeánú na Gaeilge, agus is minic iad le cloisteáil sa chaint.","type":"text"},{"_id":"2S4GPWMQANCZLJ6ZJHCK52VNZM","additional_properties":{"_id":1733111575264},"content":"Agus tá tábhacht leo. Tugann siad tuiscint dúinn ar shaibhreas teanga, ar fhoirmeacha ársa atá fós beo sa chaint, agus spléachadh ar ghné thábhachtach teangeolaíochta den teanga a chuireann le féiniúlacht an phobail labhartha.","type":"text"},{"_id":"6F6Q3RESRZB57M4WTIWZA4GVUU","additional_properties":{"_id":1733111575265},"content":"Anois, le cabhair ó Chorpas Náisiúnta na Gaeilge (<a href=\"http://corpas.ie/\" target=\"_blank\">corpas.ie</a>) - acmhainn cheannródaíoch a seoladh go hoifigiúil Dé hAoine seo caite - is féidir le haon duine spléachadh a fháil ar úsáid fhoirmeacha éagsúla, ar nós na leaganacha malartacha sa Ghaeilge chomhaimseartha.","type":"text"},{"_id":"FR6CKE334FCA7JCXTBUCMRMA7E","additional_properties":{"_id":1733111575266},"content":"Meascán d’ábhar scríofa agus d’ábhar labhartha tras-scríofa a bhaineann leis an tréimhse 2000-2024 atá san áireamh.","type":"text"},{"_id":"LWC2MYOOVRGETNETE56YJGEMOQ","additional_properties":{"_id":1733111575267},"content":"An grúpa taighde Gaois, Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU, le tacaíocht ó choiste comhairliúcháin idir-ollscoile, a rinne an obair.","type":"text"},{"_id":"DSVQEOPIDNHM7FW63B3XAAGLO4","additional_properties":{"_id":1733111575268},"content":"“Is éard atá ann go bunúsach ná bailiúchán ollmhór téacsanna atá roghnaithe ar bhealach go dtugann siad pictiúr duit ar an teanga mar atá sí in úsáid,” a dúirt an Dr Úna Bhreathnach, Bainisteoir Eagarthóireachta agus Ollamh Cúnta le Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU.","type":"text"},{"_id":"RUGYEWHV6ZHQHGQCIKDBATZ6EI","additional_properties":{"_id":1733111575269},"content":"“Tugtar léargas ar shaghsanna éagsúla téacsanna - ábhar béaloidis, leabhair, reachtaíocht, tuairiscí, scrúduithe, cáipéisí oifigiúla agus neamhoifigiúla - gach réimse den teanga mar a úsáidtear í.”","type":"text"},{"_id":"7P6PVNPKEFBFFJ25RZDNC5DTLI","additional_properties":{"_id":1733111575270},"content":"Tá an t-ábhar eagraithe i mórchorpas agus i dtrí fho-chorpas: Corpas Náisiúnta na Gaeilge (100 milliún focal), Corpas na Gaeilge Scríofa (130 milliún focal), Corpas na Gaeilge Labhartha (9 milliún focal) agus Corpas Monatóireachta na Gaeilge (milliún focal in aghaidh na bliana ón mbliain 2000 ar aghaidh).","type":"text"},{"_id":"KGJBZKNXWFDIVO4DMZ645S2JTQ","additional_properties":{"_id":1733111575271},"content":"Tá breis agus 170,000 doiciméad ó 800 foinse, le níos mó ná 2,150 údar, san áireamh.","type":"text"},{"_id":"KAXW4I5D6JA6RA73QJS2EP3UAA","additional_properties":{"_id":1733111575272},"content":"“Tá muid ag obair ar seo le trí bliana,” a mhínigh an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"IQB2MVHM6JEKZDJVYSTB5RQNTY","additional_properties":{"_id":1733111575273},"content":"“Cuid mhaith oibre bleachtaireachta agus póirseála a bhí ann. Tá 100 milliún focal bailithe againn - ní beag an méid é sin.”","type":"text"},{"_id":"2VNP65CJRZDJTM74DF2BOEDWAY","additional_properties":{"_id":1733111575274},"content":"“Fuaireamar cuid den ábhar ó fhoilsitheoirí, agus cuid eile i bhformáid PDF nó Quark. Bhí orainn OCR [próiseas aistriúcháin go cód meaisín-ionchódaithe] a dhéanamh, slacht a chur air, an téacs a ghlanadh, briseadh línte a cheartú, agus léaráidí a bhaint amach. Bhí cuid mhaith próiseála i gceist leis sin.”","type":"text"},{"_id":"MZYWZNPKCJGEZMWL6234MYRMQE","additional_properties":{"_id":1733111575275},"content":"Is féidir eolas a fháil maidir le minicíocht na bhfocal, chomh maith le hiniúchadh a dhéanamh ar ghnéithe ar nós úsáid na mbriathra, ar fhoirmeacha éagsúla de bhriathra agus ar phatrúin úsáide focal.","type":"text"},{"_id":"RE4HBIOZSFEY7MR62MURL7VJL4","additional_properties":{"_id":1733111575276},"content":"“Sin an rud atá i gceist le corpas, gur féidir taighde a dhéanamh ar an teanga mar a bhíonn sí in úsáid sa lá atá inniu ann,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"XGMPXQHQEBFYVLWLPIMCF37BVY","additional_properties":{"_id":1733111575277},"content":"Ní hamháin go mbainfidh taighdeoirí agus teangeolaithe leas as an áis seo, ach beidh sí fíorluachmhar do nuachainteoirí agus d’fhoghlaimeoirí na Gaeilge freisin.","type":"text"},{"_id":"QKOZJUCWSVBWTL3YHWN3OKROCU","additional_properties":{"_id":1733111575278},"content":"“Má tá tú ag iarraidh an teanga a fhoghlaim, is bealach maith é le breathnú ar an chaoi a oibríonn an teanga,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"O7H3DEBAL5AEVN46QTLNHSFDZI","additional_properties":{"_id":1733111575279},"content":"“Tá an leabhar gramadaí go maith, agus tugann sé sin na rialacha duit, ach tugann sé seo an fhianaise duit, ó thaobh cén chaoi atá an teanga in úsáid.”","type":"text"},{"_id":"JGL6HQ5NQVGNPLPJJZASNKRYOQ","additional_properties":{"_id":1733111575280},"content":"“An Ghaeilge mar a labhraítear í atá ann, mar a déarfá,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"NYCWGLKOZRBFZHYBSU3NNCGJFY","additional_properties":{"_id":1733111575281},"content":"“Tá Bailiúchán Béaloidis Árann ann, tá béaloideas ó Thír Chonaill agus roinnt drámaí le hAisteoirí Bulfin ann, tá ábhar tras-scríofa ón Saol ó Dheas ann, ó Bharrscéalta agus ó Iris Aniar chomh maith leis na scripteanna ó Ros na Rún.”","type":"text"},{"_id":"3P3Z3HQ7LZDD5AW55D3TL2N6RQ","additional_properties":{"_id":1733111575282},"content":"Tá ábhar eile ann freisin a bailíodh ó ábhar reachtaíochta, tuairiscí oifigiúla, tvuíteanna agus ábhar ó Facebook, chomh maith le hirisí, úrscéalta, blaganna, tráchtais, díospóireachtaí parlaiminte, leabhair do pháistí agus amhráin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"62FYO4BJIBEOVLS5Y53FOKEBTU","additional_properties":{"_id":1733111575283},"content":"Ceann de na réimsí eile a dhírigh na taighdeoirí orthu i mbliana ná ábhar ó mhíreanna aimsire TG4 agus tá breis agus 100,000 focal sa Chorpas a bhaineann leis an aimsir.","type":"text"},{"_id":"NJFMUWDDMRHP5CVG6R5IM6CQTM","additional_properties":{"_id":1733111575284},"content":"“Tá sé an-spéisiúil. Is léir gur tugadh an-saoirse do na láithreoirí, agus tá sé an-chanúnach sa chaoi a gcuireann siad síos ar an aimsir,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"SYUE4CDMMFHSHJYEQ35RVMBVPY","additional_properties":{"_id":1733111575285},"content":"“Tá sé sin an-mhaith mar fhianaise ar an teanga labhartha. Má chuardaíonn tú an focal ‘báisteach’ sa Chorpas mar shampla, tiocfaidh tú ar gach cineál cur síos ar an mbáisteach.”","type":"text"},{"_id":"FLZ5TJ4K6ZD6ROGSJNCIC4FECM","additional_properties":{"_id":1733111575286},"content":"Chuardaigh bhur gcolúnaí an focal ‘báisteach’, agus i measc na gcomhlogaíochtaí - sé sin na focail eile a luadh leis sa Chorpas - bhí múraíl, stealladh, bogha, díle, cith, brádán, ráig, clagarnach, agus ar ndóigh, ‘braon’.","type":"text"},{"_id":"3VL47ZLL2VCPZCUUIOYGDTNNLA","additional_properties":{"_id":1733111575287},"content":"Ach ainneoin líon na bhfocal atá bailithe, an bhfuil baol ann ó thaobh saibhris na teanga de, nuair nach féidir ach na blianta 2000-2024 a mheas?","type":"text"},{"_id":"TWQMZ7AAARFPNCBDLQWDNP3JFE","additional_properties":{"_id":1733111575288},"content":"“Tá, agus tuigimid é sin,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"EIJMTBABHJFVNGNJAU7GPU65TA","additional_properties":{"_id":1733111575289},"content":"“Is roimh an mbliain 2000 a scríobhadh cuid mhór den Ghaeilge is saibhre, agus níl aon cheist faoi sin.","type":"text"},{"_id":"DJHY54JHL5HVLMQGXLNAW4BVOE","additional_properties":{"_id":1733111575290},"content":"“Ach, os a choinne sin, tabharfaidh obair an Acadaimh Ríoga - agus an foclóir stairiúil atá á chruthú acu - tú suas go dtí an bhliain 2000. Ní raibh muid ag iarraidh an obair a dhéanamh faoi dhó.”","type":"text"},{"_id":"W22LW2NFZNGNDFCWOPDYIZISQY","additional_properties":{"_id":1733111575291},"content":"Agus í ag seoladh an Chorpais go hoifigiúil i Leabharlann Uí Chreagáin in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath ar an Aoine, dúirt iar-Cheann Scoile Fiontar agus foilsitheoir Cois Life, an Dr Caoilfhionn Nic Pháidín, gur “prionsabal tábhachtach” é go mbeadh idir-inoibritheacht idir an Corpas “agus aon chorpas eile Gaeilge atá ann nó a bheidh ann san am atá le teacht.”","type":"text"},{"_id":"PUCEO7CHDRE7DC67SIGWHA2RMY","additional_properties":{"_id":1733111575292},"content":"Tá an teicneolaíocht dhigiteach ina dlúthchuid dár ngnáthshaol laethúil anois, agus creideann an Dr Bhreathnach go bhfuil ‘an-tábhacht’ ag baint le huirlisí mar seo i gcomhthéacs teanga mionlaithe ar nós na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"H2ITTAGZL5BMNC2G54ESOEDZNA","additional_properties":{"_id":1733111575293},"content":"“Ar ndóigh, tá gá le hacmhainní digiteacha do gach teanga chun cumarsáide agus sa chaoi gur féidir saol iomlán - as líne agus ar líne - a chaitheamh sna teangacha sin.”","type":"text"},{"_id":"BVKD6GPXJVEF3L7SCKXUTUUTOI","additional_properties":{"_id":1733111575294},"content":"Dúirt an Dr Nic Pháidín go bhfuil réabhlóid na teicneolaíochta “tar éis scéal na n-acmhainní teanga a athrú ó bhonn.”","type":"text"},{"_id":"WW6MC7HHR5DGPCQMXOFJNF5Q4Q","additional_properties":{"_id":1733111575295},"content":"“Tá corpais chuimsitheacha, dea-dheartha, agus rochtain éasca orthu, bunriachtanach do theanga ar bith inniu a bhfuil todhchaí in ann di.","type":"text"},{"_id":"JMSU2MO7DRCGRG57X4NL6MGRWU","additional_properties":{"_id":1733111575296},"content":"“Agus, tús maith ar an mbóthar sin is ea Corpas seo na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"JJAGK2ZANFCNDO64KYDI2TZXGM","additional_properties":{"_id":1733111575297},"content":"Tá sé i gceist go leanfar ar aghaidh le hobair an Chorpais an bhliain seo chugainn, agus béim a chur ar an stóras focal a mhéadú.","type":"text"},{"_id":"KYDVQFYTP5EAJOQKGMFWZATXOA","additional_properties":{"_id":1733111575298},"content":"“Tá maoiniú againn anois ó Roinn na Gaeltachta don bhliain seo chugainn, agus tá sé i gceist againn níos mó leabhar a bhailiú,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QRA7ENIQD5BDPC7DUAOSIHH4EM","additional_properties":{"_id":1733111575299},"content":"“Sin é an príomhthasc atá againn don bhliain seo chugainn.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Corpas Náisiúnta na Gaeilge: acmhainn cheannródaíoch seolta go hoifigiúil"},"display_date":"2024-12-02T04:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá 100 milliún focal bailithe againn - ní beag an méid é sin’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY","auth":{"1":"1fb6b07d0c8b6a934c853e229a057fd83594f297c8f5ea404c62f44881dc62ca"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/02/ta-100-milliun-focal-bailithe-againn-ni-beag-sin/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"YNIOQA2I2JAWLNMFIFBAURJX2E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/02/an-teicheadh/","content_elements":[{"_id":"KZPDBT6GJ5GC5EELYY43CS2KWY","additional_properties":{"_id":1732884961322},"content":"Nuair a bhí na draoithe ón domhan thoir imithe, thaispeáin aingeal an Tiarna é féin do Sheosamh ina chodladh, agus dúirt sé: ‘Éirigh agus tóg an leanbh agus a mháthair agus téigh go dtí an Éigipt, agus fan ann go n-inseoidh mé duit, mar beidh Héaród ag lorg an linbh chun a mharaithe.’ Leis sin, thóg Seosamh agus Muire suas a gcip is a meanaithí is chlúdaigh an leanbh oiread is ab fhéidir leo agus chuaigh an mháthair agus an leanbh ar muin an asail agus ghluais siad leo i gcoim na hoíche.","type":"text"},{"_id":"JHKHGBHKSZEJTE3DKGD3YVD3YQ","additional_properties":{"_id":1732884961323},"content":"Turas fada a bhí acu, mar bhí siad bocht agus gan chaoi acu ar chamall a fháil ar cíos nó imeacht i dteannta daoine eile a bhí ag dul sa treo sin. Óir, b’áit chontúirteach an taobh tíre a raibh siad ag gluaiseacht tríd, agus ba mhinic gadaithe ag faire nó lucht trádála ag feitheamh lena dtabhairt ann ar phraghas.","type":"text"},{"_id":"STQJZL3UC5EMDCHG6OACZE453E","additional_properties":{"_id":1732884961324},"content":"Gaineamhlach tirim ba ea formhór na slí, sceach anseo is ansiúd faoi theas na gréine sa ló agus sioctha le fuacht istoíche. Agus ba mhinic daoine thall is abhus ag faire orthu ar íor na spéire, ach ar éigean gurbh fhiú baint leo a bhoichte is a bhí. Ó am go chéile théadh siad thar chrann uaigneach a bhí ag caoineadh teirce a ghlaise féin, nó laghairt ar chloch ag iarraidh leathshúile a oscailt de bharr ghile na gréine.","type":"text"},{"_id":"OIIHS42MNFBZPI2MHDTQWUX7KE","additional_properties":{"_id":1732884961325},"content":"Mhothaigh Seosamh go raibh a aghaidh ar nós mála uisce folamh, línte gearrtha faoina shúile ón taisteal gan chrích, a chraiceann chomh tirim le cailc, a bheola á gcogaint aige de dheasca íota tarta. San oíche dhéanaidís burla liathróide díobh féin, lámha timpeall ar chaola na gcos. Chodail an leanbh go sámh le teas na máthar timpeall air cé gur ghá é a chothú go minic is ba rialta mar ba dhual.","type":"text"},{"_id":"HOXM3CJLN5EY5KQW5XUBADEFJQ","additional_properties":{"_id":1732884961326},"content":"Nuair a shroich siad an mhuir mhór ní raibh aon áis acu le dul trasna. Thall uathu chonaic siad na soilse geala ar lasadh agus chuala siad gleithearán na daonnachta. Shamhlaigh Seosamh ina aigne go bhféadfadh sé obair a fháil mar shaor adhmaid go furasta, mar bhí an cheird aige go paiteanta.","type":"text"},{"_id":"KWPSYTCKNNGFZIY2YFCJJYKFJQ","additional_properties":{"_id":1732884961327},"content":"Nuair a chonaic an fear báid go raibh siad i sáinn rinne sé tairiscínt dóibh an leanbh a mhalartú ar phasáiste thall. Óir, bheadh praghas maith air. Bhí éileamh ag fir áirithe ar leanaí óga. Nuair ba léir nach ngéillfeadh siad don mhargadh, ghlac sé an t-asal mar mhalairt.","type":"text"},{"_id":"BISMT5WGMRA4ZAAMDZ2YVXSV4I","additional_properties":{"_id":1732884961328},"content":"Agus fuair siad teach beag dóibe tréigthe ar imeall an bhaile, agus lonnaigh ann, agus níor chuir isteach ná amach ar aon duine. Agus bhí ocras orthu go laethúil agus ba ghairid gur tuigeadh do Sheosamh nach raibh a cheird ag teastáil cé go raibh siad i ngátar siúinéirí agus saor adhmaid gan aon amhras anonn.","type":"text"},{"_id":"R3NXVUNFBNB3JPACPNIXBJYWAI","additional_properties":{"_id":1732884961329},"content":"Agus ba ghairid ina dhiaidh sin gur thug siad faoi deara go raibh slua ag bailiú lasmuigh dá dteach dóibe agus póstaeir in airde acu i dteanga nár thuig siad. Iad ag siúl timpeall. Braillíní ar a gcloigne acu. Seilí á gcaitheamh amach acu agus smugaí á scaoileadh. Manaí á gcantaireacht acu go neamhbhinn:","type":"text"},{"_id":"VFFHZSNMR5FRHEYCWQ57MBRNHE","additional_properties":{"_id":1732884961330},"content":"‘Giúdaigh amach! An Éigipt do na hÉigiptigh! Tá an Éigipt lán! Drochbholadh amach! Níl fáilte roimh chac! An Éigipt do na hÉigiptigh amháin!’, agus cuid eile bagarthach ar a seal.","type":"text"},{"_id":"6X43URIVKVEDPNEAQRCH33IKBY","additional_properties":{"_id":1732884961331},"content":"‘Is léir nach bhfuil fáilte romhainn anseo,’ arsa Seosamh le Muire nuair a bhíothas ag iarraidh an teach acu a dhó. ‘Is trua nach dtiocfadh fáidh chugainn a fhógródh go raibh gach duine cothrom i súile Dé ba chuma cén cine ar díobh é…’","type":"text"},{"_id":"MSLMULNORREEBBEVTA66IPFFCE","additional_properties":{"_id":1732884961332},"content":"* Tá an scéal seo, agus scéalta eile dá shórt, le fáil in Scéalta Nollag le hAlan Titley atá foilsithe le déanaí ag <i>leabhair</i>Comhar. Breis eolais: <a href=\"https://comhar.ie/leabhair/scealta-nollag/\" target=\"_blank\">comhar.ie/leabhair/scealta-nollag</a>.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Nuair a shroich siad an mhuir mhór ní raibh aon áis acu le dul trasna."},"display_date":"2024-12-02T02:00:00Z","headlines":{"basic":"An Teicheadh","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU","auth":{"1":"1e95cac9c568e85ac676a06a932e82f9e645712c96fc1f255cc7929ead210878"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/02/an-teicheadh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"6YGY6LP5O5ERNFSBV7U5XJYHNA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/25/tine-chnamh-na-ngealluinti/","content_elements":[{"_id":"4OSDCZHZKFEBBM2AEI6DQ3CP2E","additional_properties":{"_id":1732277666936},"content":"Caithfidh mé leithscéal a ghabháil sula gcromfaidh mé i gceart ar an gcolún seo a bhreacadh. Beidh a bhfuil le scríobh leamh, rud is annamh liom. Beidh sé chomh leamh leis an ábhar a bheidh faoi thrácht.","type":"text"},{"_id":"A3G2OBWDKZGNPLO2TMXVT5MM7M","additional_properties":{"_id":1732277666937},"content":"Beidh sé chomh leamh le ceapaire min sáimh, le cluiche sóisir iomána i gCo Fhear Manach, le tráthnóna liath fliuch in Buiríos Léith, le cáipéis talmhaíochta a cumadh sa Bhruiséil, le húrscéal eile fós mar gheall ar óige uafásach i mbaile beag faoin tuath, le prós thréadlitir easpaig, le briosca a chodail amuigh, le giolcaireacht phréacháin, le leabhar eacnamaíochta, le pizza gan seadóg, le súile ag stánadh ar shobaldráma, le gum coganta a fágadh ar chnaiste na leapan thar oíche, le pióg phráta leathbhlasta, le leathanach staitisticí, le scríb ghlas an earraigh, le clúmh an imleacáin, le guth Keir Stamer, le liamhás plaisteach, le comhrá faoin aimsir, leis an M50, leis an dá fhicheadú véarsa de ‘Dónall Óg’, le tufóg nach gcloistear, le cupán Americano Meiriceánach, le moing na muice, le tiormú locha faoin ngréin, le ham marbh na hoíche, le sprochaille sróine nach dtiteann, le himpriseanachas teibí nua-aimseartha…","type":"text"},{"_id":"SATSBVFMHFEN7AGTCQCDP2ZSEM","additional_properties":{"_id":1732277666938},"content":"Is é an feachtas toghchánaíochta atá i gceist agam. Mar nach ndúirt an file, ach b’é ba thrí túisce dó:","type":"text"},{"_id":"4N6PYDR5ZJFPJIXMDY6IWUX54Y","additional_properties":{"_id":1732277666939},"content":"Leimhe na leimhe do chonac ar shlí in uaigneas","type":"text"},{"_id":"RHG25VHQG5EUXAJMYL3PGAURZ4","additional_properties":{"_id":1732277666940},"content":"Leamhas an leamhais á stealladh go fíorghruama","type":"text"},{"_id":"C5NKT4N6JZDKNFMZNH4DJPNWUI","additional_properties":{"_id":1732277666941},"content":"Tuire na tuire chugainn ó gach cúinne","type":"text"},{"_id":"ISCENAC4OZAS3CUKI2S6X3W36M","additional_properties":{"_id":1732277666942},"content":"Is geabstaireacht bladair neamhbhlasta gan chúram.","type":"text"},{"_id":"ALNVGG3DLBB4VI6JSMPFULB7OE","additional_properties":{"_id":1732277666943},"content":"Níl aon oidhre ar an toghchán ach ceant nach bhfeadair aon duine cad a gheobhaidh sé um a dheireadh. Tá ár gcloigne ramhar le geallúintí agus fios maith againn nach gcomhlíonfar ach cuid an bheagáin díobh de sheans, is róchuma cé do rogha féin.","type":"text"},{"_id":"R3PEM5QJ6FBOFEBHMNKQ53FKJQ","additional_properties":{"_id":1732277666944},"content":"Agus is maith is eol dúinn cén toradh a bheidh air. (Nach ndúirt mé go raibh seo le bheith leamh?) Beidh FF agus FG nó FG agus FF nó meascán éigin díobh sa diallait le chéile gan eireaball, nó in aon chrobhaing amháin le guairí deilgneacha de mhionpháirtí nó de neamhspleáigh spleácha ag gobadh amach astu.","type":"text"},{"_id":"3HN2WNU7Y5BR3AJOM2B6Y2TG5U","additional_properties":{"_id":1732277666945},"content":"Deir gach aon phobalbhreith agus vox pop gurb í an tithíocht agus an costas maireachtana an dá ábhar is mó atá ag déanamh scime do mhuintir an stáit. Ní mór ná gurb ionann gach agallamh raidió, toradh gach micreafóin sáite i mbéal an duine, substaint gach freagra ceiste ná liodán gearán, sraoillín de chnáimhseála i ndiaidh a chéile, fardal de chasaoidí ceann ar cheann.","type":"text"},{"_id":"EQZG2UJVQNHVVLDI7QC54M3EGY","additional_properties":{"_id":1732277666946},"content":"Fós féin, tá gach dealramh ar an scéal go vótálfaidh formhór na ndaoine sin ar son na bpolaiteoirí a bhfuil siad ag gearán ina dtaobh! Uaireanta bheadh níos mó poll i do cheann le tochas ná mar a fheictear ar d’aghaidh ag iarraidh an méid sin a chiallú.","type":"text"},{"_id":"NRBN4YCGBNFLVPSMY6LQQFJ33I","additional_properties":{"_id":1732277666947},"content":"Nuair a bhí díospóireacht mhór an deichniúir ceannaire ar RTÉ 1 seachtain ó shin is ag gráinseáil ar na himill a bhíodar lena linn. Smut anseo, agus píosa ansiúd, agus giota le cur agus blogh le baint. Gan aon trácht in aon chor ar na mórcheisteanna a shocraíonn dán an duine, agus cinniúint na tíre seo sa domhan mór. Nuair atá na himpireachtaí móra gránna aniar agus anoir ag téisclim chun cogaidh is é is fearr a d’oirfeadh dúinne ná ár seasamh neodrach neamhpháirteach féin a fhógairt go neamhleithscéalach.","type":"text"},{"_id":"QW3TFS4HGZEOZOCEKCSFYEQTFA","additional_properties":{"_id":1732277666948},"content":"Agus pioc níor dúradh faoin oideachas, bonn, fundaimint agus fuaimint gach ratha atá againn agus gur mhó fós de scannal é nuair atá glúin iomlán múinteoirí ar a gcoimeád sa ghaineamhlach de cheal cothrom na féinne nó adhairt le cur faoina gcloigeann.","type":"text"},{"_id":"C5PU4JCE25EJJLKMGJIDFRSYVY","additional_properties":{"_id":1732277666949},"content":"Ó sea, bíonn an plé seo ar na cliatháin agus lasmuigh den taobhlíne fiú amháin ar uaire, óir ní ábhair iad ar féidir a chur ar ceant go furasta.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Agus is maith is eol dúinn cén toradh a bheidh air."},"display_date":"2024-11-25T02:15:00Z","headlines":{"basic":"Tine chnámh na ngeallúintí","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ","auth":{"1":"24c66d41d94f710671fc4f81944c9ed29f835a17155786fa9dacd0c82085d40f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/25/tine-chnamh-na-ngealluinti/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LQVRIAXCRVDLBJ6CCY3TK2RWGQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/25/ta-muid-ag-suil-le-gniomh-gniomh-gniomh-gniomh/","content_elements":[{"_id":"3UCETVHJJVGN7FC6JYHZQ4LKM4","additional_properties":{"_id":1732289487228},"content":"FOCLÓIR: Gaothaireacht - bluster; olltoghachán - general election; dócúlach - distressing; greim - grasp; aisling - dream; tithíocht - housing; mianta - wishes; i bhfeighil - in charge; Cnoc an Anfa - Stormont; ionraic - honest; fuadar - bustle/rush.","type":"text"},{"_id":"3QUTMLWFLZCDBMGP7UZUOXTBDE","additional_properties":{"_id":1732448278671},"content":"Tá na bileoga seachadta, tá na póstaeir crochta, agus tá geallúintí fós á dtabhairt.","type":"text"},{"_id":"5YYJJT2RYRGEPP3V7MHXUAAQKQ","additional_properties":{"_id":1732448278673},"content":"Táimid i laethanta deiridh fheachtas an olltoghcháin ach i ndiaidh na gaothaireachta, nuair a bheidh an clampar ar fad thart, níl na saoithe ag tuar go mbeidh mórán éagsúil faoi chomhdhéanamh an rialtais nua.","type":"text"},{"_id":"WYIT7FMEGJEMBHPBB7WZ4HSZAM","additional_properties":{"_id":1732448278674},"content":"Más dócúlach an aisling í sin d’pháirtithe an fhreasúra, insíonn an stair dúinn nach raibh rialtas againn go dtí seo nach raibh faoi stiúir ag Fianna Fáil, ag Fine Gael, nó ag a réamhtheachtaithe.","type":"text"},{"_id":"TLJKWSRYNFG5LB7RTXRGBVEVTU","additional_properties":{"_id":1732448278675},"content":"Mar sin féin, tá fuadar faoi na polaiteoirí agus iad ag súil go n-éireoidh leo vóta nó dhó sa bhreis a mhealladh ón bpobal sna laethanta beaga atá fágtha.","type":"text"},{"_id":"QVDATWZXXFAJLB4BQPMWSQRFUM","additional_properties":{"_id":1732448278676},"content":"Tá gníomhairí teanga i mbun a gcuid oibre freisin agus iad ag iarraidh aird a tharraingt ar a gcuid cuspóirí.","type":"text"},{"_id":"MFXDZFI3LRBDHLPTXQ2VGR62PQ","additional_properties":{"_id":1732448278677},"content":"Dar ndóigh chuir an rialtas Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2021 i bhfeidhm agus cé go bhfuil forálacha tábhachtacha atá fós le teacht i bhfeidhm, tá dul chun cinn déanta.","type":"text"},{"_id":"S5XPWVH7AVCFFOA6OVSOHNDXIM","additional_properties":{"_id":1732448278678},"content":"Ach tá móréilimh seasta fós ag pobal na Gaeilge a bhaineann le maoiniú na Gaeilge agus na Gaeltachta, cúrsaí oideachais, tithíocht sa Ghaeltacht agus ionadaíocht ag Bord an Rialtais.","type":"text"},{"_id":"P2NTUOQCMBDWTAN6DEJFJDJIJQ","additional_properties":{"_id":1732448278679},"content":"Tá Conradh na Gaeilge tar éis sraith cruinnithe a reáchtáil ar fud na tíre agus tá siad chun liosta éileamh agus seasamh na bpáirtithe maidir leo a fhoilsiú inniu.","type":"text"},{"_id":"A74AIN3ZLVC5LFOBQOWA3VAFSQ","additional_properties":{"_id":1732448278680},"content":"D’fhiafraigh Tuarascáil de Paula Melvin, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, céard is mó a bhfuil sí ag súil leis ón chéad rialtas eile. “Beart a dhéanamh de réir briathair agus cothrom na féinne don Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"7FMJPKXD35EMRNPHMESHA3AZ2U","additional_properties":{"_id":1732448278681},"content":"Chuir Melvin in iúl go láidir go raibh ‘díomá agus alltacht’ uirthi faoi teip an rialtais dheireanaigh gníomhú ar son na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"ONDL5EPESVHTNDZYIHX2I6CQOQ","additional_properties":{"_id":1732448278682},"content":"“Tá duine as gach ochtar ag fáil díolúine ón nGaeilge, rud atá ar cheann de mórfhadhbanna na linne don Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"FAHH6XEGTVBK5JCBPY3WITSF6I","additional_properties":{"_id":1732448278683},"content":"“Níor shuigh 23 faoin gcéad de dhaltaí na hArdteistiméireachta an scrúdú Gaeilge i mbliana - an líon is mó riamh.”","type":"text"},{"_id":"UBP7IL2JUVFRPMBSALZBEGQUK4","additional_properties":{"_id":1732448278684},"content":"“Ní thuigim cén fáth go mbeadh ar dhuine díolúine a fháil ón nGaeilge ach gur féidir leo Spáinnis, Fraincis nó Gearmáinis a dhéanamh. Ní dhéanann sé ciall.”","type":"text"},{"_id":"5P6Y73YPT5C2RKDNTFYY3DG2FM","additional_properties":{"_id":1732448278685},"content":"“Roimh an olltoghachán deireanach gheall páirtithe an rialtais go méadófaí faoi dhó líon na bpáistí a fhreastalaíonn ar oideachas lán-Ghaeilge - ach tá sé sin tar éis titim trí faoin gcéad.”","type":"text"},{"_id":"HFFWT35XVBEFTNALB5YUSJDTZ4","additional_properties":{"_id":1732448278686},"content":"“Má tá an rialtas dáiríre faoin 20 faoin gcéad d’earcaigh nua sa státseirbhís a bheith inniúil ar an nGaeilge, conas a bhainfear sin amach nuair atá duine as ochtar ag fáil díolúine?,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"I2Q77TEA3FCPFEXA3C4U52CZXU","additional_properties":{"_id":1732448278687},"content":"“Is léir faoin staid seo go bhfuil rudaí ag dul chun donais ó thaobh na Gaeilge de sa chóras oideachais,” a dúirt Melvin.","type":"text"},{"_id":"RVBYDUHXCJB4ZDGCZDQ62YYYPQ","additional_properties":{"_id":1732448278688},"content":"Roimh an olltoghchán deireanach agus sa chlár rialtais ina dhiaidh sin, gealladh go gcuirfí i bfheidhm go leor de mhianta Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BG54J5S4TZG4FFNKH67LB7LQ2M","additional_properties":{"_id":1732448278689},"content":"“Le bheith ionraic leat, tá díomá orm le gach páirtí,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"IMMCO5J2J5GTZEBIW6YT7HTQ4I","additional_properties":{"_id":1732448278690},"content":"“Tá an-díomá orm leis na trí pháirtí a bhí sa rialtas toisc go raibh an oiread sin rudaí [geallta] nár cuireadh i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"L5RU6IQ6P5HQXHPPXQ3OELJDYE","additional_properties":{"_id":1732448278691},"content":"“Gheall Fianna Fáil dúinn roimh an toghchán deireanach go mbeadh Aire sinsearach don Ghaeilge ann - cá bhfuil sé sin? Mhol Fine Gael go múinfí ábhar amháin trí Ghaeilge i scoileanna Béarla.","type":"text"},{"_id":"FJ5ZUVCS4ZFE5DVANWM5RFICGA","additional_properties":{"_id":1732448278692},"content":"“Ní chosnódh sé pingin bhreise ar an Stát dá múinfí corpoideachas, tíreolaíocht nó stair trí mheán na Gaeilge. Gealladh go mbeadh polasaí againn ón luathoideachas go dtí an triú leibhéal. Cá bhfuil sé sin? Tá muid fós á lorg,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"FHS3FHVWH5GJDAQCX6VL3EBYAI","additional_properties":{"_id":1732448278693},"content":"“Ní raibh Sinn Féin sa rialtas ó dheas go fóill, ach cá raibh an Ghaeilge luaite sa dréachtchlár rialtais ó thuaidh? Ní raibh sí luaite. Má thoghtar iad [ó dheas], an mbeidh an Ghaeilge luaite?","type":"text"},{"_id":"6UKEWKGKGVCI5J3AF6VPC6EW6U","additional_properties":{"_id":1732448278694},"content":"Cé go ndúirt sí nach gan dua a shlánaítear geallúintí, dúirt Melvin nach fiú iad gan an tacaíocht chuí a bheith ar fáil.","type":"text"},{"_id":"KUJHZAWEHBCUDKJ4TXBIPPFKUQ","additional_properties":{"_id":1732448278695},"content":"“Bímid sa Dáil go minic, bímid ag bualadh leis na polaiteoirí ar Chnoc an Anfa agus bímid sa Bhruiséil ag plé agus ag labhairt leis na feisirí Eorpacha. Éisteann siad go dtí an pointe go gcuirtear rudaí i bhfoirm scríofa ach bíonn easpa gnímh ann ar deireadh.”","type":"text"},{"_id":"PIBX2PRS5JHQZOD7J4NH2J6ZEU","additional_properties":{"_id":1732448278696},"content":"“Táimid ag súil le gníomh – gníomh, gníomh, gníomh,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"IEEXORTQMZALDCBDXMNUMEPJKQ","additional_properties":{"_id":1732448278697},"content":"Roimhe sin, tá cruinnithe fós le reáchtáil agus tá stocaireacht fós le déanamh. “Tá [na baill] thar a bheith spreagtha,” a dúirt Melvin. “Tá muid ag dul thar timpeall na tíre ó Dhún na nGall go Muineacháin go Loch Garman agus eile.”","type":"text"},{"_id":"2ORDQ474LJEHPAHVASUSISWNI4","additional_properties":{"_id":1732448278698},"content":"“Tá muid ag iarraidh go gcuirfear ceisteanna ar na polaiteoirí áitiúla. Mar shampla, i gContae Liatroma, tá siad ag brú ar an gComhairle Contae oifigeach Gaeilge lán -aimseartha a cheapadh. Tá gaelcholáiste agus foirgnimh de dhíth in áiteanna eile.”","type":"text"},{"_id":"6GITDCRQQJGPHE44KLOJZA262U","additional_properties":{"_id":1732448278699},"content":"Dúirt Melvin nár cheart go mbeadh drogall ar dhaoine ceisteanna a chur.","type":"text"},{"_id":"XYPZMDURQNBMNBWBYEE4SNLQBI","additional_properties":{},"content":"”Nuair a chnagann polaiteoirí ar do dhoras, cuir ceisteanna orthu faoi chúrsaí oideachais Gaeilge, faoin Aire sinsearach Ghaeilge, agus faoi thithíocht sa Ghaeltacht. Seol ríomhphoist, nó cuir glaoch teileafóin. Má tá díospóireachtaí áitiúla á reáchtáil, bí i láthair agus cuir ceisteanna faoin nGaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"WLBMUU2ZYZAITKC6HCIEUQFZ3E","additional_properties":{"_id":1732448278700},"content":"I measc na gcuspóirí buanseasmhacha atá luaite ar liosta éileamh Chonradh na Gaeilge tá an t-éileamh go mbeadh Aire sinsearach ag Bord an Rialtais freagrach as cúrsaí Ghaeltachta agus Ghaeilge. Níor gheall Fianna Fáil é sin an babhta seo, agus ní léir gur thug Fine Gael freagra.","type":"text"},{"_id":"NR6I6L7TQNEY7HDIU7OLGW2VPM","additional_properties":{"_id":1732448278701},"content":"Ábhar suime, b’fhéidir, dóibh siúd atá ag breathnú ar chomhdhéanamh an chéad rialtais eile ná gur thug an páirtí eile is mó a luaitear mar chuid de chomrialtas, Páirtí an Lucht Oibre, tacaíocht don chuspóir.","type":"text"},{"_id":"WL44TQ5YHFHQVJRXQW72HM2KJA","additional_properties":{"_id":1732448278702},"content":"Ba mhinic cúrsaí oideachais na Gaeilge sna cinnlínte le linn téarma an rialtais dheireanaigh agus tá Conradh na Gaeilge ag éileamh freisin go gceapfar Aire Stáit sa Roinn Oideachais le comhordú a dhéanamh ar fhorbairt na Gaeilge sa chóras oideachais.","type":"text"},{"_id":"QADU7UDTMRHMHHS3HBI72NKREE","additional_properties":{"_id":1732448278703},"content":"De réir thaighde an eagrais, tá na páirtithe ar fad ‘uile ar a shon’, ‘dearfach faoi’, nó ‘sásta é a mheas’.","type":"text"},{"_id":"2JP5PDOC2BHKXEHPZCBYD2EZKI","additional_properties":{"_id":1732448278704},"content":"Tá an t-éileamh go bhforbrófar Polasaí don Ghaeilge sa chóras Oideachais ón luath-óige go dtí an tríú leibhéal luaite freisin chomh maith leis an sprioc go mbeadh gach céim den chóras sin bunaithe ar an bhFráma Tagartha Comónta Eorpach do Theangacha.","type":"text"},{"_id":"JGKQFVTGVNB3XPUWJKKM426VDQ","additional_properties":{"_id":1732448278705},"content":"An tseachtain seo caite, shiúil daltaí Ghaelcholáiste Reachrann, an t-aon mheánscoil Ghaeilge i ndáilcheantar Cuan Bhaile Átha Cliath Thuaidh, amach as an seomra ranga de bharr dhrochstaid na bhfoirgneamh scoile agus an easpa mór áiseanna atá sa scoil.","type":"text"},{"_id":"LAHI5DVFBNEDTBOJOHCKRFMZOU","additional_properties":{"_id":1732448278706},"content":"Tar éis 24 bliain ag feidhmiú i mbotháin réamhdhéanta, is léir go bhfuil riachtanais bhunúsacha fós gan réiteach.","type":"text"},{"_id":"BXKI7DUGBJEBDE7O4JWS243AJQ","additional_properties":{"_id":1732448278707},"content":"Is léir freisin, má táthar chun an cuspóir go mbeidh ar a laghad 20 faoin gcéad de scoileanna na tíre ina scoileanna lán-Ghaeilge laistigh de 20 bliain a bhaint amach, go mbeidh gá le breis infheistíochta ag gach leibhéal den chóras.","type":"text"},{"_id":"O36SSZYFBJFCFJTN3RRX7I34WY","additional_properties":{"_id":1732448278708},"content":"Beidh pobal Ghaelcholáiste Reachrann agus go leor eile i bpobail na Gaeilge agus na Gaeltachta ag súil go gcuirfidh an chéad rialtas eile níos mó béime ar a gcuid geallúintí a chur i gcrích go gasta.","type":"text"},{"_id":"O36SSZYFBJFCFJTN3RRX7I34WY","additional_properties":{"_id":1732448278708},"content":"Is éasca an rud é geallúint a thabhairt agus páirtithe ag iarraidh dea-thoil a chothú i measc an phobail vótála, ach mar a léiríodh cheana, ní hionann i gcónaí caint bhreá agus gníomh ceart.","type":"text"},{"_id":"EEORRV5M7JEOXGDNFU653MLF5I","additional_properties":{"_id":1732289487273},"content":"<b>Féiríní na Nollag</b>","type":"text"},{"_id":"P4NHIZBL4FG7VDCLAQ2UOXE2ME","additional_properties":{"_id":1732289487274},"content":"An bhfuil gnó agat a fheidhmíonn agus a dhíolann earraí/seirbhísí trí Ghaeilge? Má tá, agus más mian leat go luafaí é i Tuarascáil, seol eolas le grianghraf más féidir chuig <a href=\"mailto:tuarascail@irishtimes.com\">tuarascail@irishtimes.com</a> roimh an 27 Samhain. Luaigh ‘Féiríní na Nollag’ leis an ríomhphost.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tá na bileoga seachadta, tá na póstaeir crochta, agus tá geallúintí fós á dtabhairt."},"display_date":"2024-11-25T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá muid ag súil le gníomh – gníomh, gníomh, gníomh!’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE","auth":{"1":"e984059b2e868aa3f0a81ed898553951d8a1c1caba441e9540fe9c52e5aefd8d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/25/ta-muid-ag-suil-le-gniomh-gniomh-gniomh-gniomh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GXW5P7KF3JD2FB43FUL2P565RA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/18/tiomanta-ar-son-normalu-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"5VKSMV2YRJCGLMQEWY3JD4R6UU","additional_properties":{"_id":1731851492823},"content":"Más san ollmhargadh atá tú agus tú i do sheasamh sa scuaine, nó sa phictiúrlann nuair nach bhfuil scannán Gaeilge á thaispeáint, nó plódaithe isteach in ardaitheoir in Aerfort Bhaile Átha Cliath, nó i sráidbhaile atá go hoifigiúil sa Ghaeltacht ach nach bhfuil ina Ghaeltacht, is aoibhinn an rud é an Ghaeilge a chloisteáil á labhairt agus gan coinne ar bith agat leis.","type":"text"},{"_id":"ZTOG76UGBZBGTN4N52TVFYLMNA","additional_properties":{"_id":1731851492824},"content":"Le gairid agus bhur gcolúnaí ag siúl abhaile trí lár na príomhchathrach oíche fhuar, cheobhránach, bhí duine ag trasnú na sráide agus é ag gabháil fhoinn in ard a ghutha. Céard a bhí á cheol aige ach ‘Beidh Aonach Amárach i gContae an Chláir’. Bhí an t-amhrán uilig aige agus nuair a bhí sé ráite aige lig sé liú as. Amanna tagann an teanga aniar aduaidh orainn mar sin. Is fánach an áit a bhfaighfeá gliomach a deir an seanfhocal - agus is fíor sin, cuma cá bhfuil tú.","type":"text"},{"_id":"2B3BPIZKVRH4ZFOYKIKR43L5OE","additional_properties":{"_id":1731851492825},"content":"Mar léiriú air sin, b’údar áthais agus iontais é dreas cainte Gaeilge a chloisteáil ar chlár Béarla ar an raidió an tseachtain seo caite. Gearrthóg a bhí ann ó ‘Crá’, scéinséir nua de chuid TG4. Craoladh é le linn agallaimh ar Arena, príomhchlár ealaíne RTÉ, leis an aisteoir Alex Murphy agus le scríbhneoir an tsraithdhráma, Doireann Ní Chorragáin.","type":"text"},{"_id":"QNZOOEVUEJFXPFGVE4S5QVH4P4","additional_properties":{"_id":1731851492826},"content":"Lena cheart a thabhairt dó, tá láithreoir an chláir, Seán Rocks, ar dhuine de líon beag láithreoirí ar RTÉ a dhéanann iarracht cúpla focal a labhairt ó am go chéile. Ní fhéadfá a rá gur mhórócáid náisiúnta a bhí ann, nó gur cheart scéal seacht mbliana a dhéanamh de scéal seacht nóiméad (nó de ghearrthóg 30 soicind mar ab amhlaidh sa chás seo) ach i gcomhthéacs an chraoltóra náisiúnta agus stair na Gaeilge ar RTÉ Radio 1, céim sách dána a bhí ann mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"UPPR55NXDBGWVAFDP344QTUIFQ","additional_properties":{"_id":1731851492827},"content":"Mar a tharla sé, craoladh mír eile an lá cheana faoin bhfeachtas Gaeilge24, nuair a rinne 25,000 dalta scoile sna 32 chontae iarracht Gaeilge amháin a labhairt ar feadh 24 uair an chloig.","type":"text"},{"_id":"EKMDN3KIDRE5RBAP4B7NWNUVFY","additional_properties":{"_id":1731851492828},"content":"I mBéarla a bhí an ceann seo ach labhair ionadaí an fheachtais ar ‘normalú’ na Gaeilge - sé sin go mbeadh an Ghaeilge le feiceáil agus le cloisteáil mar ghnáthnós.","type":"text"},{"_id":"DQQBC2N5WNFPFE4QYWV7N7KTVE","additional_properties":{"_id":1731851492829},"content":"Is léiriú ar an staid reatha é, is dócha, gurb é ‘normalú’ ceann de na focail is minice a chloistear i gcúrsaí pleanála teanga (cé go mbíonn sé sin i ndianiomaíocht leis an bhfocal ‘tiomanta’).","type":"text"},{"_id":"EXXJN2BYPBG37NKZEOUTJXRQI4","additional_properties":{"_id":1731851492830},"content":"Bíodh sin mar atá, ach ar an iomlán, taobh amuigh d’fhógraíocht Ghaeilge a bhfuil sé de dhualgas ar na meáin a chraoladh, is beag Gaeilge a chloistear ar an gcraoltóir náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"46DO6EOISFGRXIXNE6TOTPR3AE","additional_properties":{"_id":1731851492831},"content":"Ar an gCéadaoin, mar shampla, craoladh díospóireacht idir iarrthóirí olltoghcháin i nDún na nGall, ach ní raibh gíog ná fiú amháin míog le cloisteáil faoin Ghaeilge ná faoi Ghaeltacht Thír Chonaill.","type":"text"},{"_id":"H5GMKK6DTJE7PHDPSRPIRK5PEE","additional_properties":{"_id":1731851492832},"content":"Cé nach dtugann ‘normalú’, mar fhocal, aitheantas ar bith do bheocht nó do ghaois na Gaeilge, agus go dtugann sé le fios go bhfuil rud éigin ainspianta ag baint léi, tá an smaoineamh atá taobh thiar de ceart. Tá na mórmheáin chumarsáide (gach cineál) uile-láithreach, agus má táthar chun úsáid na Gaeilge a fhorleathnú, caithfidh siad a gcion féin a dhéanamh- agus gan í a úsáid mar mhaisiúchán amháin.","type":"text"},{"_id":"IQCYVOFL4ZEYFCB373M2DTLFZY","additional_properties":{"_id":1731851492833},"content":"Níl aon chúis, mar shampla, nach mbeadh clann ar Fair City RTÉ á tógáil le Gaeilge, nó nach bhfeicfimis tuairisc ó fhoilseacháin Ghaeilge ar ‘It Says In The Papers’ mar aon le haon fhoinse nuachta eile.","type":"text"},{"_id":"PAJNUFC2S5BCRIFDOAUBIGUD6E","additional_properties":{"_id":1731851492834},"content":"Níl aon chúis ach an oiread nach gcloisfimis agallaimh i nGaeilge ar Six One nó nach bpléifí í mar shaincheist toghcháin.","type":"text"},{"_id":"Q4JQBIMZ45AJNMIV2ANFDWIXKA","additional_properties":{"_id":1731851492835},"content":"Agus cén fáth nach mbeadh dreas cainte ó Raidió na Gaeltachta, ó Raidió na Life nó ó Raidió Fáilte ar ‘Playback’ chuile mhaidin Shathairn?","type":"text"},{"_id":"ZNVXM3ZY3FE2PNYCZK4YZLWBFU","additional_properties":{"_id":1731851492836},"content":"Dá mbeadh, b’fhéidir ansin go spreagfadh sé fíor-normalú nádúrtha - gan ghá le tiomantas ar bith sa bhreis.","type":"text"},{"_id":"MZ2GOXEHQFBSNON4YDS2TIG2UY","additional_properties":{"_id":"AATBPIAN5RFQNOKIYK3AYRZBI4"},"type":"divider"},{"_id":"QZWFAVI53ZFPLKPWKP4T3NOQF4","additional_properties":{"_id":1731754160700},"content":"Féiríní na Nollag","type":"header"},{"_id":"PC6UCT7DRVHNNN44VMHKHUGRV4","additional_properties":{"_id":1731754160701},"content":"An bhfuil gnó agat a fheidhmíonn agus a dhíolann earraí/seirbhísí trí Ghaeilge? Má tá, agus más mian leat go luafaí é i Tuarascáil, seol eolas le grianghraf más féidir chuig <a href=\"mailto:tuarascail@irishtimes.com\" target=\"_blank\">tuarascail@irishtimes.com</a> roimh an 27 Samhain. Luaigh ‘Féiríní na Nollag’ leis an ríomhphost.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bhí an t-amhrán uilig aige agus nuair a bhí sé ráite aige lig sé liú as."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Tiomanta ar son normalú na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4","auth":{"1":"7fea52250695eeb807c73309a33f3eca19a2a41e1277246c37fa2c74cd557417"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/18/tiomanta-ar-son-normalu-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"MYZOGY52NVF63DIY3KC22PTGK4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/18/an-da-imirce/","content_elements":[{"_id":"4TXJVRPWIFBYJHOQIPRXDZPHPM","additional_properties":{"_id":1731672980606},"content":"FOCLÓIR: Braighdeán - captive; éamais – absence/without; amhlachas - semblance; tearc - few/scarce; camra - sewer; íonghlan – pure; monabhair – murmerings ; tráilleanna – slaves; suaitheanta - conspicuous; saobhchlaonta – twisted/prejudiced; guais – danger; dearóile – insignificance.","type":"text"},{"_id":"WBHLRWMB5NCR3MIROYDGYJBGVQ","additional_properties":{"_id":1731672980607},"content":"B’í an imirce amach crá croí agus briseadh dóchais na tíre seo ar feadh nach mór dhá chéad bliain; dhealródh gurb í an imirce isteach atá ag déanamh braighdeáin don phobal faoi láthair. Níl aon amhras ná go ndeachaigh an ghluaiseacht phobail isteach le fiche bliain anuas i bhfeidhm ar na toghcháin áitiúla abhus i mí an Mheithimh a d’imigh thart, agus go leathnóidh a scáil anuas ar an olltoghchán atá linn faoi láthair.","type":"text"},{"_id":"4L54Y5F455GBLINLB6WUB7IRS4","additional_properties":{"_id":1731672980608},"content":"Ní hé gur éirigh thar barr le hiarrthóirí arbh fhéidir a rá go raibh ciníochas lom ag baint leo, cé gur cinnte go raibh a leithéid ann. Ach is amhlaidh gur thug siad gairbhe agus míbhéas sráide isteach sa phlé a ghránnaigh go leor den dioscúrsa poiblí. Dá éamais sin, tharraing siad formhór na bpáirtithe seanbhunaithe ar dheis, uaireanta dá n-ainneoin. Gan aon bhréag, áfach, rinne siad ceist na himirce a phlancadh isteach i gceartlár pholaitíocht na tíre, agus is donndeimhin gur mar sin atá sí chun aimhleasa ar an mórchóir.","type":"text"},{"_id":"DZTVSBC7YJFY5KBQ7MRVUNQXYI","additional_properties":{"_id":1731672980609},"content":"Má bhí an toradh i lár an bhóthair agus gan aon tacaíocht mhór léirithe do na daoine a nocht binb i leith lucht inimirce, ní féidir a amhlachas céanna a dhearbhú maidir leis na meáin shóisialta. Is amhlaidh gur camra bréan lofa ba ea go leor a nochtadh ann agus ar réalaíodh arís sna léirsithe sráide agus sna loscaí foirgneamh a lean. Ba dheacair aon duine foighneamh leis na feillbhithiúnaigh a bhí ag éamh ‘Dóitear iad! Dóitear iad! Dóitear iad,’ agus liú tacaíochta a fháil acu ón daoscar ina dtimpeall.","type":"text"},{"_id":"M7WPTK7HOBERTNISP6SITKAJZA","additional_properties":{"_id":1731870175519},"content":"De dhearbhú an scéil sin arís, na ciréibeanna i mBaile Átha Cliath Samhain 2023; bean ón tSín caite isteach sa chanáil mhór; ionsaithe á ndéanamh ar eachtrannaigh, cuid acu barbartha go maith, toisc go raibh a dteanga dhúchais á labhairt acu seachas Béarla, agus b’in ó dhream a bhí in ainm is a bheith ag seasamh d’fhéiniúlacht íonghlan na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"VZE4EIPFLBGGFJJL2V66ZJ5BFY","additional_properties":{"_id":1731870175520},"content":"Is féidir cás lag éigin a dhéanamh ar son buairt phobail bheaga a shamhlaíonn go bhfuil siad á mbá ag rabharta isteach, fág gur tearc iad na pobail sin, agus gur ródhócha go gcuireann an dream nua le fuinneamh agus le beatha an bhaile nó an cheantair seachas a mhalairt. Is ródhócha, áfach, gur leithscéalta a chloisfear, agus cé nach ndeirtear ar fad os ard é, cloisfear monabhair mar gheall ar shalachar, ar fhir óga fhiáine, ar chreideamh eachtrannach, ar chontúirt do mhná óga, ar ghadaíocht, ar éigean, ar choiriúlacht.","type":"text"},{"_id":"VQ7IUBBU55GIBJKSOGGIJRMHCM","additional_properties":{"_id":1731672980612},"content":"Is é oighear diachrach an scéil é gur airíomar é seo go léir cheana. D’airíomar mar gheall orainn féin é. D’airíomar é nach mór focal ar fhocal, abairt ar abairt, leithscéal ar leithscéal, mar ba sinne iad tráth den saol.","type":"text"},{"_id":"4KKZAP3FDVCAPOCD32F57BD2Z4","additional_properties":{"_id":1731672980613},"content":"Is geall é pailmseist é taithí mhuintir na hÉireann san 19ú haois agus ar feadh cuid mhaith den bhfichiú haois anuas ar chleachtadh imirceach an domhain bhoicht mar atá sé i láthair na huaire.","type":"text"},{"_id":"QK3EM6566ZFPLKWCERXSWFTO7U","additional_properties":{"_id":1731672980614},"content":"Níl aon mhasla dá gcaitear le lucht dídean a lorg inniu, níl aon agóid dár déanadh in aghaidh teifigh an lae seo, níl aon leithscéal a chumtar i gcoinne na muintire atá ag iarraidh teicheadh ón ocras aneas agus ón leatrom anoir nár cuireadh inár leith céad bliain ó shin agus roimhe nuair a bhíomar inár dtráilleanna ag an saol.","type":"text"},{"_id":"HKT47W5PYZHB3IQX63YFD5P2J4","additional_properties":{"_id":1731672980615},"content":"Tá áireamh gur cúig mhíle bád a sheol ó chuanta na hÉireann le linn an ama go raibh an imirce ina airde láin. Luann an scríbhneoir Seamus MacManus ina dhírbheathaisnéis go bhfeiceadh sé báid bheaga ag seoladh amach ó na Cealla Beaga agus iad ag iarraidh báid níos mó ó Dhoire a leanúint go Meiriceá; mar a bheadh siad ag síobshiúl ar an bhfarraige mhór ag dul siar. Ní hionann go baileach iad agus na naomhóga agus na curachaí rubair ag iarraidh dul trasna Loch an Bháis arb í an Mheánmhuir í, ach is den amhlachas céanna iad.","type":"text"},{"_id":"TC46IBU2KBGBFHQUCUQE6A6LOQ","additional_properties":{"_id":1731672980616},"content":"Is suaitheanta soiléire fós, áfach, na cosúlachtaí le mar a caitheadh linne thall nuair a bhuail na mí-ámharaigh bhochta port i Meiriceá. Bhí na biogóidí dá ngairmtear na Know Nothings rompu ag cosaint an phobail, dar leo, ar an salachar seo nár bhain leo, a bhí ag tabhairt galair isteach, a raibh coirpigh ina measc agus a bhí ag truailliú na muintire. Cár chualamar a leithéid seo cheana?","type":"text"},{"_id":"UVWXEBADRFEA5AHZLARQU32KYQ","additional_properties":{"_id":1731672980617},"content":"Bhí léirsithe sna cathracha móra inár gcoinne, nach raibh sna Bible Riots in Philadelphia ach ar an gcuid is táscúla díobh. Léirsithe frithChaitliceacha agus frithÉireannacha ba ea iad sin agus leathnaigh na ráflaí go raibh siad ag iarraidh an Bíobla a bhaint amach as na scoileanna. Loisceadh dhá shéipéal Chaitliceacha agus tithe daoine ina raibh Gaeil ag cur fúthu, nó le cur fúthu iontu. Aon rud inaitheanta mar gheall ar sin?","type":"text"},{"_id":"P35Y2EYFHJH3HBUXGTNWMX5VRY","additional_properties":{"_id":1731672980618},"content":"B’éigean balla cosanta a thógáil timpeall ar Ardeaglais Phádraig i Nua-Eabhrac ar eagla go ndéanfaí ionsaí air, agus bhí ráflaí go tiubh ar bhéala daoine - arbh iad meáin shóisialta na linne iad - go raibh an Pápa chun teacht lena arm faobhair is tine chun athVatacáin a bhunú i Sasana Nua. Dá éamais sin, chuirfí an dlí canónta i bhfeidhm sa tír agus chaithfeadh gach duine géilleadh dó. Anois, an airímid aon rud mar é inniu abhus, dlí Sharia agus mar sin de?","type":"text"},{"_id":"X2P2XBZ4CFESLPCX7WBVUHH4H4","additional_properties":{"_id":1731672980619},"content":"Mhair an chuid is measa de na saobhchlaonta seineafóbacha frithsinnemuidemuinne seo ar feadh dhá ghlúin sna Stáit ar a laghad, agus má dhéanaimid leamhgháire inniu mar gheall ar an léiriúchán a rinneadh ar Éireannaigh sa ré Victeoiriach, mhair iarsma na drochintinne seo níos gaire don bhaile agus dár linn féin. Rinne H.P. Lovecraft, an té a scríobh na scéalta uafáis úd a bhain cáil amach dó féin, rinne sé áiteamh nár cheart go ngéillfí neamhspleáchas polaitiúil d’Éirinn mar bhí ceart rialaithe ag Sasana orainn de bharr ‘racial superiority’, agus b’in sa bhliain 1921.","type":"text"},{"_id":"MTOCPBIIGNDFTKPW2HZCY4TDNI","additional_properties":{"_id":1731672980620},"content":"Is mó sin guais a bhaineann leis an domhan mór faoi láthair i leataobh ó chúrsaí cogaíochta amháin. An ceann is túisce a ritheann le daoine ná an t-athrú aeráide agus téamh na cruinne; ach ar ala na huaire is cinnte gurb é an suathadh polaitiúil agus pobail a leanann an imirce is mó atá ag fágáil cor suaitheantasach is ag déanamh cancair ar na tíortha saibhre.","type":"text"},{"_id":"C6TCKV53YBG7BK2A524G5ON2ZI","additional_properties":{"_id":1731672980621},"content":"Ní ghéillim nach bhfuil deacraí móra á leanúint seo. Is fíor go bhfuil cás buartha bailí ag pobail bheaga íogaire go mbáfaí faoi inimirceacht gan chló stiúrtha éigin. Ní thagann athrú gan a sciar féin den phiolóid a bheith ina orlaí nó ina slata tríd.","type":"text"},{"_id":"GU3WEFIHO5DWFJGG3NANAMUYZU","additional_properties":{"_id":1731672980622},"content":"Ach cuid den bheatha riamh ba ea an imirce. B’í an imirce a chuir ag gluaiseacht sinn ón chéad lá nó bheimis ar fad inár gcónaí i ngleann éigin in oirthuaisceart na hAfraice fós. Tá cosa fúinn agus ní fréamhacha. Tá an t-imeacht sa dúchas againn.","type":"text"},{"_id":"SOQ5VOIM4NECLLPPMWERTTJXF4","additional_properties":{"_id":1731672980623},"content":"Is é atá ar bun anois ná ceann de ghluaiseachtaí móra pobail na staire, ar nós imeacht an duine chun na hAstráile daichead míle bliain ó shin, nó teacht na nInd-Eorpach thar an Bhosparais anall. Gluaiseacht na mbocht ón ngorta, ón ainnise, ón dearóile go dtí an saibhir atá ar bun.","type":"text"},{"_id":"D5MXTTGNABBWDKHXFGZROTH5Y4","additional_properties":{"_id":1731672980624},"content":"Ní féidir í a stop; ach ar a laghad is féidir tuiscint di agus caitheamh go cóir leis na slaoda seo den daonnacht; mura mbeadh ann ar an gcuid is caoile de ach go mba sinne iad tráth den saol, agus ní rófhada ó shin.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is é oighear diachrach an scéil é gur airíomar é seo go léir cheana."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An dá imirce","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI","auth":{"1":"9d9b5917d7f0b04b52f1910c3ace53b3abc2a73129334798bede7eac94e69199"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/18/an-da-imirce/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z3OHKY5PWBF63PVGT2EI2H7DJM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/11/coras-stait-beag-beann-ar-an-ngaeilge-o-cuiv/","content_elements":[{"_id":"Y5OVWHL5VBHF7CUSXV63J3ZKEM","additional_properties":{"_id":1731006602079},"content":"FOCLÓIR: Beag beann - indifferent; leithleachas - peculiarity; ócáid - event; cnuasach - collection; ganntanas - scarcity; míorúilt - miracle; beo agus bríomhar - alive and kicking; cáineadh géar - sharp criticism; iarchoimisinéir teanga - former language commissioner.","type":"text"},{"_id":"KAQRJXVXU5DI3OMP3PREPZX6UE","additional_properties":{"_id":1731243277122},"content":"‘Tá cuid mhór den chóras stáit go ginearálta beag beann ar an nGaeilge.”","type":"text"},{"_id":"LZNGNREUWNCUNNTDRT23BV5T34","additional_properties":{"_id":1731243277123},"content":"Sin a dúirt an t-iarAire Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, agus é ag cur síos ar na dúshláin is mó atá curtha faoin nGaeilge sa státchóras.","type":"text"},{"_id":"RLFGGHPKFBHMNPYCVJOVDKRAFA","additional_properties":{"_id":1731243277124},"content":"Ní in aon roinn amháin a bhraitear an leithleachas, dar leis is ceist í seo atá le sonrú “tríd an gcóras.”","type":"text"},{"_id":"4Z5BFOCE6JBN3DFMJPIOHPFVYM","additional_properties":{"_id":1731243277125},"content":"“Sin dúshlán an-mhór,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ZT5UCDM6BFCQZFIBMTHQZB6JTA","additional_properties":{"_id":1731243277126},"content":"Labhair Ó Cuív ag ócáid dheiridh Chomhchoiste na Gaeilge agus na Gaeltachta i dTeach Laighin, áit ar seoladh cnuasach de mholtaí a leagadh faoi bhráid Thithe an Oireachtais le linn téarma na Dála seo caite.","type":"text"},{"_id":"LZO5VPPJ3NCZ5NCLNZUFWSZTMI","additional_properties":{"_id":1731243277127},"content":"Idir 14 Meán Fómhair 2020 agus an 6 Samhain 2024, reáchtáil an Comhchoiste 154 cruinniú agus leagadh 38 tuarascáil faoi bhráid Thithe an Oireachtais.","type":"text"},{"_id":"HEBPJ3QOMJGCBEDY5FKMWA5WX4","additional_properties":{"_id":1731243277128},"content":"San iomlán rinneadh 354 moladh a bhain le cur chun cinn na Gaeilge, an Ghaeltacht, tithíocht, oideachas, fostaíocht, seirbhísí poiblí agus cúrsaí foilsitheoireachta, i measc ábhar eile.","type":"text"},{"_id":"XFBH3OUAZJBUZOTA5MFDO3QC44","additional_properties":{"_id":1731243277129},"content":"Gan dabhat ardófar cuid acu sin ag na doirse le linn fheachtas an olltoghcáin.","type":"text"},{"_id":"LLPYQADFGZATNBJPXO6A342MNA","additional_properties":{"_id":1731243277130},"content":"Ag tagairt do sheoladh an chnuasaigh, dúirt Cathaoirleach an Chomhchoiste Aengus Ó Snodaigh gur chreid sé go bhfuil “éacht déanta ar son na Gaeilge san obair atá déanta” thar thréimhse na ceithre bliana.","type":"text"},{"_id":"CMZAT2V2MFAVRMIAILPRXCLI3Q","additional_properties":{"_id":1731243277131},"content":"“Tá súil agam nach bhfanfaidh na turascálacha ar an tseilf. Ní fiú tráithnín ansin iad - caithfear gníomhú dá réir,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"I5J56UDTWNAK5AL5PY42TJGUX4","additional_properties":{"_id":1731243277132},"content":"Níor rinneadh anailís dhomhain ar aon mholadh amháin ag an gcruinniú scoir, a raibh an Coimisinéir Teanga Séamas Ó Concheanainn, gníomhairí teanga agus aíonna eile i láthair aige.","type":"text"},{"_id":"WT67I3WQWBDC5GEMJXIKPPLF6E","additional_properties":{"_id":1731243277133},"content":"<b>Dlúthbhaint</b>","type":"text"},{"_id":"3SBBKAOZGJHYPAL6P7HQTGJP6Y","additional_properties":{},"content":"Mar sin féin, luadh an dlúthbhaint idir an Ghaeilge sa chóras oideachais agus dualgais faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla.","type":"text"},{"_id":"PGF4QY33WFH3RKTY4ABPUJRQ3I","additional_properties":{"_id":1731243277134},"content":"Cé gur ghné lárnach den Phlean Náisiúnta é seirbhís phoiblí dhátheangach a fhorbairt laistigh den státchóras, dúradh nach bhféadfaí an ganntanas Gaeilgeoirí a réiteach gan cur chuige comhtháite leis an earnáil oideachais. “Níl sé éasca do dhaoine fásta nach bhfuil sí acu Gaeilge sách maith a fhoghlaim le feidhmiú [sa státchóras],” a dúirt Ó Cuív. “Tá eisceachtaí ann ach ní chruthaíonn eisceachtaí riail.”","type":"text"},{"_id":"PO2UUQTJCJBSVIWILTMJJ3XWGU","additional_properties":{"_id":1731243277135},"content":"Léirigh Ó Cuív amhras go mbainfear amach an sprioc reachtúil go mbeidh 20 faoin gcéad d’earcaigh sa státseirbhís in ann Gaeilge a úsáid faoi 2030 gan dua.","type":"text"},{"_id":"T7R4NNINHFHM7FPFNWQFHXCCLI","additional_properties":{"_id":1731243277136},"content":"“Tá mé fós buartha an mbeidh sé indéanta an 20 faoin gcéad a bhaint amach mar nach bhfeicim tada ag tarlú sna coláistí tríú leibhéil. Ní fheicim dóthain ag tarlú ag an dara leibhéal.”","type":"text"},{"_id":"KSKCFQNOHFHNJAOVSLQDYDPYZQ","additional_properties":{"_id":1731243277137},"content":"Ag tagairt don dúshlán seo, dúirt Ó Cuív go gcaithfear an reachtaíocht a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"WI4I4NLGBBCVNFMQEGVMKROYIY","additional_properties":{"_id":1731243277138},"content":"“Is dóigh liom go bhfuil mé tar éis a rá, arís agus arís eile, gur rud amháin é rud a scríobh in acht, is rud eile é gníomh a fháil ar an rud sin,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SWZALWX53ZFGLIRPPBNIOHZWSI","additional_properties":{"_id":1731243277139},"content":"Dúirt an Teachta Dála Catherine Connolly gur chreid sí gur “míorúilt” é go bhfuil an Ghaeilge “fós beo agus bríomhar”.","type":"text"},{"_id":"MPYOZCMUBNE7TM3L7VK47EBKU4","additional_properties":{"_id":1731243277140},"content":"“Tá an-dul chun cinn déanta go hoifigiúil le hAcht na dTeangacha Oifigiúla, ach an bhfuil seirbhísí i nGaeilge le fáil? Níl. An bhfuil tithíocht ar fáil? Níl.”","type":"text"},{"_id":"PUHILLZFUJB7VLLHL5CHQPBDM4","additional_properties":{"_id":1731243277141},"content":"Cáineadh creat an pholasaí don Ghaelscolaíocht taobh amuigh den Ghaeltacht go géar nuair a eisíodh é i Meán Fómhair mar gheall ar a laghad uaillmhéine agus físe a bhí ann. Dúirt Connolly gur cheart dréachtpholasaí a fhoilsiú agus próiseas comhairliúcháin nua a reáchtáil.","type":"text"},{"_id":"5COEOHRV7VGDBPRU7MD7BAG6GU","additional_properties":{"_id":1731243277142},"content":"Tharraing ceist na ndíolúintí aird an Chomhchoiste freisin - fuair beagnach 70,000 dalta díolúine ón nGaeilge anuraidh, an líon is airde riamh.","type":"text"},{"_id":"XSEKWTY6YRASNADIUQOVK6FLAM","additional_properties":{"_id":1731243277143},"content":"Rinne Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Paula Melvin, tagairt don ábhar céanna ag an gcruinniú scoir nuair a dúirt sí go bhféadfaí Páirc Uí Chaoimh, ‘nó fiú amháin Páirc an Chrócaigh’, a líonadh le líon na ndíolúintí atá ceadaithe ag an Rialtas seo.","type":"text"},{"_id":"XTU4IHPGANAJVFZX3OPHSKALYE","additional_properties":{"_id":1731243277144},"content":"Dúirt an teachta Ó Snodaigh go bhfuil dul chun cinn déanta ag an gComhchoiste ach go bhfuil ‘jab mór eile le déanamh againn’.","type":"text"},{"_id":"UQMC7JGQFJCPPFKWXG2JCYH2KE","additional_properties":{"_id":1731243277145},"content":"“Tá orainn díriú isteach ar an gcóras oideachais agus ar na fadhbanna bunúsacha chun cinnte a dhéanamh de go bhfuil Gaeilgeoirí á gcur ar fáil ag an gcóras,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"2L7AUW3XNNEUZMOF2TJ35RCVKI","additional_properties":{"_id":1731243277146},"content":"“Ceist mhór” í ceist na hollscolaíochta agus líon na gcúrsaí Gaeilge atá ar fáil, a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"GJ5FWNJWNZFSHIUZME2BUIHKYU","additional_properties":{"_id":1731243277147},"content":"Ag moladh cheannaireacht an Chomhchoiste i gcur chun cinn seirbhísí poiblí trí Ghaeilge agus na gcearta teanga atá dlite do phobal na Gaeilge, dúirt an Coimisinéir Teanga Séamas Ó Concheanainn, go bhfuil “ról an-tábhachtach” ag an gComhchoiste ábhair atá ina n-údar imní do phobal na Gaeilge a phlé. “Tá na Tuarascálacha a d’fhoilsigh an Comhchoiste le moladh go hárd,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SYSCR4GXHZGRBICNDR4GHNDN4M","additional_properties":{"_id":1731243277148},"content":"“Bhí ról lárnach ag an gComhchoiste i gcomhar leis an iarChoimisinéir Teanga agus páirtithe leasmhara eile i láidriú na reachtaíochta teanga in 2021 agus tá muid ag feiceáil torthaí an-dearfach cheana féin as feidhmiú na reachtaíochta seo.”","type":"text"},{"_id":"CPKNOEN5IBAJPGIZRXDURNWVNU","additional_properties":{"_id":1731243277149},"content":"<b>Ómós</b>","type":"text"},{"_id":"J3KZAT2M3ZGG3CFBUGCMOCAW7M","additional_properties":{},"content":"Ghlac baill an Chomhchoiste an deis ómós a thabhairt don iarAire Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, a d’fhógair i mí Iúil nach mbeidh sé ag seasamh sa chéad olltoghchán eile.","type":"text"},{"_id":"V6NTIEFIHNGFRCEYOCZTLURA64","additional_properties":{"_id":1731243277150},"content":"Le fiche bliain anuas, bhí ról ríthábhachtach aige i bhforbairt na gcosaintí reachtúla agus dlíthiúla don Ghaeilge. Nuair a síníodh Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, acht a thionscain Ó Cuív, ba é sin an chéad uair a cuireadh bunús reachtúil le soláthar sheirbhísí Stáit trí mheán na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BJB4JF7KGJBHLMWFMICBT2UBLM","additional_properties":{"_id":1731243277151},"content":"“Ba léir ón obair a rinne sé, agus ón gcomhairle a thug sé dúinn go raibh, agus go bhfuil, an Ghaeilge fite fuaite i ngach uile gné den obair atá ar siúl aige agus guím gach rath air amach anseo,” a dúirt Aengus Ó Snodaigh.","type":"text"},{"_id":"3Z3AKQAODFGIJBOVGTIYI2NFS4","additional_properties":{"_id":1731243277152},"content":"Tionóladh cruinniú an Chomhchoiste díreach sular fhógair an Taoiseach Simon Harris faoi dheireadh go raibh sé beartaithe aige an Rialtas a scor agus Olltoghchán a reáchtáil ar an 29 Samhain.","type":"text"},{"_id":"ED5UJIJNYRCQTFUIRCUALHRGGA","additional_properties":{"_id":1731243277153},"content":"D’fhág na haíonna Teach Laighean agus cóip d’fhoilseachán deiridh an choiste ina seilbh acu, é leagtha amach go néata agus go soiléir, mar a bheadh mianliosta toghcháin ann. Agus cúrsaí boilscithe, costais mhaireachtála, pá íseal agus an slad sa Phalaistín san áireamh, beidh go leor le plé sna seachtainí amach romhainn.","type":"text"},{"_id":"VWDXXMBRUJEPVBKRLL4Z3G5MFI","additional_properties":{"_id":1731243277154},"content":"Ord an Eirmín","type":"header"},{"_id":"OSZOGPKHYFERLD7AN345PZ34KA","additional_properties":{"_id":1731243277155},"content":"Bronnfar gradam Ord an Eirmín ar Uachtarán na hÉireann, Micheál D. Ó hUiginn, ag searmanas bronnta in Áras an Uachtaráin ar an gCéadaoin.","type":"text"},{"_id":"I7YBX6W5BRAHJJ2E6CP64XF36E","additional_properties":{"_id":1731243277156},"content":"Tá an gradam á bhronnadh mar aitheantas d’obair an Uachtaráin ag cur chun cinn chultúr agus theangacha na dtíortha Ceilteacha, na Briotáine go háirithe.","type":"text"},{"_id":"VAAPRUBXNFHAJLJ6OR5632IRBU","additional_properties":{"_id":1731243277157},"content":"Tá an t-eirmín ar cheann de shiombail náisiúnta na Briotáine agus tá sé le feiceáil ar armas bailte, cathracha agus eagras sa Bhriotáin. Bronnfaidh Seansailéir an Oird, Lena Louarn, gradam agus slabhra an Eirmín ar an Uachtarán agus beidh Uachtarán Chomhairle Réigiúnaí na Briotáine, Loïc Chesnais-Girard, i láthair don ócáid. Bhronn Skol Uhel ar Vro/Institiúid Chultúir na Briotáine slabhra onórach ar Éamon Ó Ciosáin, léachtóir le Briotáinis agus scríbhneoir, an mhí seo caite.","type":"text"},{"_id":"FAKDNPP36ZHZPJWDTFDTSY3EFI","additional_properties":{"_id":1731243277158},"content":"Bronntar an gradam ar cheathrar gach bliain a bhfuil a gcion déanta acu chun an Bhriotáin, a cultúr agus a teanga a chur chun cinn sa Bhriotáin nó in áiteanna eile ar domhan.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Rinne Comhchoiste na Gaeilge agus na Gaeltachta 354 mholadh a bhain le cur chun cinn na Gaeilge, an Ghaeltacht, tithíocht, oideachas, seirbhísí poiblí agus cúrsaí foilsitheoireachta, i measc ábhar eile."},"display_date":"2024-11-11T03:00:00Z","headlines":{"basic":"Córas Stáit ‘beag beann ar an nGaeilge’ – Ó Cuív","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM","auth":{"1":"665dbef354801b16d0b10513e8ad80093d4cfc83c2c2eb06c1f1de2762b9e5f9"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/11/coras-stait-beag-beann-ar-an-ngaeilge-o-cuiv/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"W2KNZY7HEJEQRCJKND4E7UIYAY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/11/airgead-mor-v-morairgead/","content_elements":[{"_id":"3WLHNMT2SZCFFOMOTKI7QF3CUQ","additional_properties":{"_id":1731063718931},"content":"B’fhéidir go raibh tráth ann sna síscéalta go bhféadfá dul ón mbothán dóibe go dtí an teach bán, ón teach ceann tuí go dtí an teach ceann óir, ach is fada ó hinsíodh an scéal sin. Cibé rud is daonlathas ann is fada ó chonaiceamar aon rian de ar an taobh thiar den chuan mór.","type":"text"},{"_id":"LO3YMNBCJ5CZXLIDIXT45XAE3I","additional_properties":{"_id":1731063718932},"content":"Tá daoine saonta fós ag iarraidh teacht chucu féin ó bhuail Trumpa na bhFlaitheas ar an Harris eile sin thall i dtoghchán rí an domhain an tseachtain cheana. Tá a fhios ag gach duine anois cad ina thaobh gur bhuaigh an cuireata ar an mbanríon gan choróin, cé go raibh na saineolaithe céanna ag maíomh nach raibh scrimh chaol na hiongan bige eatarthu roimhe sin. Más dóigh le daoine fós gurb í an eacnamaíocht í, a éagana, is fírinne níos deimhne é gurb é an t-airgead é, a bhrealsúin.","type":"text"},{"_id":"4ZEO7Q7NHZAXTFDJUCHDRV3GFM","additional_properties":{"_id":1731063718933},"content":"Má bhuaileann an phingin ar an leathphingin i gcluiche an phóca ní mór é an t-amhras go mbuailfidh an billiúnaí ar an milliúnaí i gcluiche na vótála. Nó an zilliúnaí ar an trilliúnaí ach an oiread. Sorcas mór maoine agus speilpe as cuimse is ea toghcháin na Stát Aontaithe agus cé gur dóigh leis an saoránach bocht go bhfuil guth aige, ní broim dreancaide sa tséideáin gaoithe é suas is anuas leis na slaoda saibhris a scaiptear ar son an tsaoránaigh chéanna a cheannach.","type":"text"},{"_id":"NTDXSYP77VD4BO4QPNAEOEALXE","additional_properties":{"_id":1731063718934},"content":"Beidh a amhlachas céanna le feiceáil anseo sna seachtainí romhainn, ach ní bheidh chomh feiceálach. Ní maith le Paidí (mar a deireadh Enda Kenny) a chuid gustail a chur os comhair an tsaoil, ach ní fhágann sin nach mbeidh na cistí á líonadh ag páirtithe leasmhara de réir mar a oireann dóibh féin.","type":"text"},{"_id":"3NLP7XLQUVH3VKABTAI4MN3WCU","additional_properties":{"_id":1731063718935},"content":"Tá difríocht shuaitheantasach amháin idir na toghcháin thall agus abhus, áfach, mura bhfuil na céadta eile féin. Toisc gur stát de chuid na samhlaíochta is ea an US dá lán, go háirithe dóibh siúd nach raibh sé de mhí-ádh orthu bheith ann, ní cúrsa iontais é go dtagann an t-aos samhlaíochta céanna amach aimsir vótála agus a nguth ar a gcliabh acu. Tá ina chleachtadh anois go bhfógródh amhránaithe is réaltaí scannán go ró-áirithe cén taobh lena mbaineann siad le súil is go leanfadh a lucht measa iad.","type":"text"},{"_id":"5LROLB5NUJGVNIIB7ABQWHFQBY","additional_properties":{"_id":1731063718936},"content":"Ba dhóigh leat ar na daoine céanna go mbeadh cluas an phobail acu, go mbeadh greim acu ar phobal a muintire, go dtuigfeadh siad treo na gaoithe, go mblaisfeadh siad de shéire an tslua, ach dhealródh nach mar sin atá.","type":"text"},{"_id":"KOVTDATBFVBHDO5NLSPGHG6N4M","additional_properties":{"_id":1731063718937},"content":"An bhfuil aon amhránaí is mó cáil nó is mó go n-éistear léi faoi láthair ná Taylor Swift? Thug sí a beannacht agus a cuid tacaíochta do Kamala Harris. An é go raibh Bruce Springsteen ag rince sa doircheacht nuair a dhein sé an rud céanna? Mura raibh riamh níos mó ná trí chorda den ghiotár ag Mick Jagger níorbh aon leithscéal é sin bheith ar an taobh contráilte den stair. Má bhí sí ar intinn Willie Nelson i gcónaí b’fhéidir nár mhiste dó dearmad a dhéanamh uirthi. Má chuaigh Leonardo de Caprio síos san Titanic aon uair amháin, nár dhóigh leat go mbeadh an ceacht foghlamtha aige? Murarbh fhéidir le Julia Roberts aithris lag féin a dhéanamh ar bhlas Éireannach, cén seans a bhí aici ar dhul amach ar intinn phobal Mheiriceá? Cá raibh cairde Jenifer Aniston nuair a bhí gá leo?","type":"text"},{"_id":"4BOAS5DKCFDFLMNOEGEVTUBUBY","additional_properties":{"_id":1731063718938},"content":"Ba léir gur laige guth na héigse ar son Harris ná anáil na mbilliúnaithe gan ainm (seachas Elon Musk) a líon mealbhóg agus spaga Trump le hór an tsaoil.","type":"text"},{"_id":"3QH5P7VGPRCHJDC53RMND2I6BU","additional_properties":{"_id":1731063718939},"content":"Ar a laghad in Éirinn is féidir le hiníon tabhairneora nó le mac fhir tacsaí cuid de na postanna is airde sa stát a bhaint amach. Go fóill.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Tá difríocht shuaitheantasach amháin idir na toghcháin thall agus abhus"},"display_date":"2024-11-11T01:15:00Z","headlines":{"basic":"Airgead mór v mórairgead","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU","auth":{"1":"226ba27407710e3bb7a0b2b351a57b1b38d2aeb3a7d68e9ad63dd0fcc3aae723"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/11/airgead-mor-v-morairgead/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LNUJN2QQX5BUFOJQSCBUY4P2RY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/04/bas-bharbie/","content_elements":[{"_id":"HLO2GOEGUJB2ZA7ZN3EUWUO52Y","additional_properties":{"_id":1730201838758},"content":"Bhí áthas ar Bharbie go bhfuair sí baile slán. Cailín beag le haire a thabhairt di. Cairde aici le bheith ag súgradh léi chomh maith. Tuismitheoirí grámhara a dhéanfadh rud ar bith le cineáltas.","type":"text"},{"_id":"JVT334JDBVHWDEQE3QOXHOQNZY","additional_properties":{"_id":1730201838759},"content":"Níorbh fhada go bhfuair sí éadaí nua, cinn a bhféadfaí iad a athrú ar theacht lae gréine. Ach lá gréine ba ea gach uile lá. An ghrian lasnairde ag soilsiú anuas agus gile na mara ag spréacharnach. Ní spréacharnach chomh hálainn leis na héadaí a bhí uirthi de ghnáth, ach mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"P6P25KP6TFDSJATDZZLP7VSIVY","additional_properties":{"_id":1730201838760},"content":"Léim a croí le háthas nuair a fuair sí teach dá cuid féin. Dhá stór a bhí ann, agus leaba agus vardrús dá cuid féin. Is minic a chuaigh sí suas is síos an staighre sin, a d’oscail an vardrús is a chuir a mhalairt d’éadaí uirthi féin. Bhí an saol mar a d’iarrfadh a béal a bheith, agus a croí, agus gach mian dá raibh aici.","type":"text"},{"_id":"EFG4DY5XVBF5JHB3PCPKWRIC5M","additional_properties":{"_id":1730201838761},"content":"Bhain an fhuaim geit aisti. Níor airigh sí aon rud mar é riamh roimhe sin. Tormáil mar a bheadh ag teacht ó bholg na talún, ach gurb ón aer anuas a bhí ag teacht. Ba dhóbair don phléasc a cuid gruaige a bhaint di, a folt breá fionn ar réitíodh ar maidin é.","type":"text"},{"_id":"TK463MJL45BG3ECCDQWZQWMVOA","additional_properties":{"_id":1730201838762},"content":"Caitheadh siar í amach as a teach. Bhuail sí balla. Bhí smúit ina timpeall. Ceo agus deatach. Nuair a tháinig sí chuici féin, thug sí faoi deara go raibh lámh léi imithe óna gualainn síos. Ach ba chuma, bhí lámh eile fós aici óna méara anuas.","type":"text"},{"_id":"GNNEHFUFOBAS7GTONYUZWEWK4A","additional_properties":{"_id":1730201838763},"content":"Bhí grá fós di. Ardaíodh suas í, baineadh an deannach di, mhothaigh sí lámh chineálta á muirniú, agus focail chineálta á rá. Bhíothas á pógadh go dil. An oíche sin chodail sí i leaba eile, greim daingean uirthi agus anáil bhláth ar a leiceann.","type":"text"},{"_id":"ULT7RNKX3ZAQDLK2MMZXAHQ4HA","additional_properties":{"_id":1730201838764},"content":"Ba mhinic a chuala sí an tormáil chéanna sin arís ón spéir. Glór laethúil ba ea é. Chuir sceimhle uirthi. Bhíothas á fáisceadh níos dlúithe gach uair a thagadh anuas as an aer. Tháinig chomh gar sin di uair gur briseadh fuinneog agus go ndeachaigh splincíní gloine isteach ina cabhail.","type":"text"},{"_id":"IIKJB4IAFREBLNMMOSBW2LCKRM","additional_properties":{"_id":1730201838765},"content":"Go deimhin, ní raibh faoiseamh ar bith ag teacht. Chuala sí gur dúradh léi imeacht. Siúl fada a bhí aici cuachta i ndorn go fíochmhar. Gángarnach ag asal ag bodhradh a cluaise. Bhí an áit nua beagán níos ciúine. Ar feadh cúpla lá.","type":"text"},{"_id":"QJKDLVOQL5BFZF4NHQ5PVEVRFY","additional_properties":{"_id":1730201838766},"content":"Gur tháinig an chaor thine. Nós na gréine ag teacht chun talaimh. Scaoileadh an lámh a bhí á coimeád agus chuaigh an loscadh tríthi féin. Thit sí síos ar charraig the, cé nárbh é bualadh a cloiginn ba mheasa. Nuair a d’fhéach sí uirthi féin, bhí a cabhail breactha le bolgóidí cnis is le neascóidí gorma. Ní bheadh sí ag teastáil ó dhuine ar bith feasta.","type":"text"},{"_id":"6XARKW3XRBBTHA4ORFFD746B4M","additional_properties":{"_id":1730201838767},"content":"Níor fheas di go ceann tamaill go raibh sí ar leathchois. Í ar leathchois agus ar leathláimh anois, cnapáin ar a colainn.","type":"text"},{"_id":"MBFDCX7Z6NCU7FV2LYLPHO2C4I","additional_properties":{"_id":1730201838768},"content":"Níor tháinig aon duine á lorg. Í ina luí ansin sa smionagar. Ag féachaint suas ar an spéir ghorm a bhí spotaithe le héanlaith ghránna ag gluaiseacht go glórach. Ag féachaint síos ar a raibh fágtha di féin.","type":"text"},{"_id":"AKPZKTD2FNA7JNTFLDF2BIOJCU","additional_properties":{"_id":1730201838769},"content":"Níorbh eol di cén fad a bhí sí ansin. Fad tréimhsí dorcha agus geala. Ansin ardaíodh arís í. Níorbh í seo an cailín a thug aire di cheana. Ach chomh grámhar céanna. Póga agus caint chineálta arís. Tugadh abhaile í.","type":"text"},{"_id":"I4O2TSC2IVE77MHNOVJEVA5SWA","additional_properties":{"_id":1730201838770},"content":"Teach eile aici di féin. Déanta de chairtpháipéar agus cipíní adhmaid. Ach gan aon staighre ann. D’fhéadfadh sí bheith sona arís.","type":"text"},{"_id":"RRLAIHVPQJCC7BVTVLCVVDAUWI","additional_properties":{"_id":1730201838771},"content":"Go dtí gur tháinig an bhúireach mhór. Gan choinne. An saol ina bhloghtracha. Ina smiodair. An domhan go léir ina ualach anuas uirthi.","type":"text"},{"_id":"SCUBDWRTP5CPTBJ3S24OQVDHSE","additional_properties":{"_id":1730201838772},"content":"Ní heol d’aon duine cén áit faoin smionagar a bhfuil Barbie anois.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Caitheadh siar í amach as a teach. Bhuail sí balla. Bhí smúit ina timpeall. Ceo agus deatach."},"display_date":"2024-11-04T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Bás Bharbie","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM","auth":{"1":"ffd18bb3684616776d48e182f87c6b17ecbaf7283c209f824e32e40796ade82e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/04/bas-bharbie/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"EIKQJCYQWVA3JHKGTYEQA6MWMM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/04/meadu-suntasach-ar-fhograiocht-tri-ghaeilge-ach-ceisteanna-maidir-le-caighdeain/","content_elements":[{"_id":"4JNTSKS3GNH2BPJ4KMJNTHJJEQ","additional_properties":{"_id":1730476389982},"content":"FOCLÓIR: Spleodrach – lively; díocas – eagerness; fógraíocht – advertising; cóipscríbhneoirí – copywriters; aisteoirí – actors; iolrachas – pluralism; tinteán – hearth; feachtas – campaign; cuimhne mhatáin – muscle memory; meirge - banner.","type":"text"},{"_id":"W6HZYUSUTJDNVPO4WNXG7ENNQU","additional_properties":{"_id":1730571201213},"content":"Theip ar chomhlachtaí poiblí spriocanna fógraíochta atá leagtha amach dóibh faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla a chomhlíonadh anuraidh.","type":"text"},{"_id":"W6HZYUSUTJDNVPO4WNXG7ENNQU","additional_properties":{"_id":1730571201214},"content":"De réir iniúchta a rinne Oifig an Choimisinéara Teanga ar 334 comhlacht poiblí le linn 2023, caitheadh €14.2m ar fhógraíocht i nGaeilge. As sin, caitheadh €3.8m ar na meáin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"FTPLM2OEDRFHTPZHSUNEZ24TXU","additional_properties":{"_id":1730476389990},"content":"Ach faoin reachtaíocht teanga, tá ar chomhlachtaí poiblí 20 faoin gcéad dá gcuid fógraíochta in aon bhliain amháin a bheith i nGaeilge, agus 5 faoin gcéad dá mbuiséad bliantúil fógraíochta a chaitheamh ar fhógraíocht ar na meáin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"O4URPWRIURFOLJ35LHFJJI6UQE","additional_properties":{"_id":1730571201216},"content":"Níor éirigh leo ceachtar den dá sprioc sin a bhaint amach.","type":"text"},{"_id":"OBFGIWUJ7BAONEY5SXQ77BWINM","additional_properties":{"_id":1730571201217},"content":"Caitheadh €97m san iomlán ar fhógraíocht anuraidh ach níor caitheadh ach 4 faoin gcéad (€3.8m) ar na meáin Ghaeilge agus 11 faoin gcéad (€10.4m) ar fhógraíocht i nGaeilge ar na meáin Bhéarla.","type":"text"},{"_id":"FTPLM2OEDRFHTPZHSUNEZ24TXU","additional_properties":{"_id":1730476389990},"content":"Shroich an earnáil phoiblí tairseach 15 faoin gcéad d’fhógraíocht i nGaeilge ar na meáin Ghaeilge agus ar na meáin Bhéarla anuraidh.","type":"text"},{"_id":"DLFIHXQMKZB6PAEWHARRPPOH2E","additional_properties":{"_id":1730640132072},"content":"Cé nár baineadh amach na spriocanna fógraíochta in 2023, dúirt Oifig an Choimisinéara go léiríonn na torthaí go bhfuil “leibhéal ard úsáide” á bhaint as na meáin shóisialta, na meáin chlóite agus raidió chun fógraíocht i nGaeilge a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"QQRAJTB24VGJNLCAWS7PATHGAU","additional_properties":{"_id":1730625494093},"content":"Luadh dúshláin eile sa tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"TGUPOLOBXBAB3B7HHFHXL3XY2Q","additional_properties":{"_id":1730492174133},"content":"Rinneadh gearáin le hOifig an Choimisinéara faoi dhroch-chaighdeán Gaeilge ar fhógraí áirithe. Nochtadh i roinnt cásanna go raibh deacrachtaí ag cuid de na comhlachtaí poiblí cóipscríbhneoirí cumasacha le Gaeilge a fhostú. Bhí deacrachtaí ann freisin, a tuairiscíodh, aisteoirí nó ealaíontóirí gutha le Gaeilge líofa a aimsiú chun an chaint a sheachadadh go nádúrtha.","type":"text"},{"_id":"TW2UYQMIW5A3HG4VAK5EBMQIMA","additional_properties":{"_id":1730476389995},"content":"Cé gur teipeadh na spriocanna caiteachais a bhaint amach, dúradh sa tuarascáil gur “údar misnigh an méadú as cuimse” atá tagtha ar úsáid agus ar infheictheacht na Gaeilge ar fud earnáil na fógraíochta agus na meán de thoradh an reactaíochta.","type":"text"},{"_id":"TUALMPN6RFFU7MDDA25ROJ3JMU","additional_properties":{"_id":1730476389996},"content":"Dúirt an Coimisinéir Teanga, Séamas Ó Concheanainn gur “díol suntais” é an fás atá tagtha ar chaiteachas na hearnála poiblí ar fhógraíocht i nGaeilge.","type":"text"},{"_id":"QBVPRQUVMJBBXGWDHB4FQRVIXI","additional_properties":{"_id":1730476389997},"content":"“Léiríonn na torthaí go bhfuil borradh faoi fhógraíocht i nGaeilge ar gach cineál meáin anois, idir na meáin chlóite agus na meáin shóisialta agus digiteacha,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"UM4LFQUGCZGWJLTBBGMZDE2I4M","additional_properties":{"_id":1730476389998},"content":"Tá Oifig an Choimisinéara i dteagmháil le tionscal na fógraíochta agus le heagraíochtaí Gaeilge chun dul i ngleic leis na dúshláin.","type":"text"},{"_id":"TUALMPN6RFFU7MDDA25ROJ3JMU","additional_properties":{"_id":1730476389996},"content":"“Tá m’Oifig ag leanúint den mhionscagadh ar ghníomhaíochtaí fógraíochta comhlachtaí poiblí chun géilliúlacht don fhoráil nua fógraíochta a chinntiú,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ERN3XXMD3BHXLLWYRTHLYULCAU","additional_properties":{"_id":"W46KI4BX3ZHIVJQJTXSNJJD2I4"},"type":"image"},{"_id":"76JEE6OU5ZCL7LWQNVEWJO6RNQ","additional_properties":{"_id":1730476389983},"content":"Oireachtas na Samhna","type":"header"},{"_id":"2YE33ABEZJFRBLQWKVSS4R22YA","additional_properties":{"_id":1730571201227},"content":"Ócáid spleodrach spraíúil a bhí in Oireachtas na Samhna arís i mbliana agus bhí ardchaighdeán le sonrú i ngach gné den fhéile.","type":"text"},{"_id":"UUYPVQ677BGUNFOPUQJKVBRZJM","additional_properties":{"_id":1730476389984},"content":"Chuir cumas agus díograis na n-iomaitheoirí sna comórtais bhríomhara ardáin le díocas na sluaite móra a bhí i láthair i gCill Airne an tseachtain seo caite. Féile bheo bhríomhar í atá ag dul ó neart go neart.","type":"text"},{"_id":"DCWOQJEJ5RHQXAC4UA7JDO7SRQ","additional_properties":{"_id":1730476389985},"content":"Bhuaigh Gearoidín Breathnach, Croithlí, Leitir Ceanainn, Co. Dhún na nGall, Corn Uí Riada, an gradam is mó d’amhránaíocht ar an sean-nós. Sláine Ní Chathalláin, An Coimín, Baile na nGall, Co. Chiarraí a bhí sa dara háit agus Nollaig Ní Laoire, Baile Átha Troim, Co. na Mí, a bhí sa tríú háit.","type":"text"},{"_id":"UNVY3W2WBVHDXGKTZ6VBVND25M","additional_properties":{"_id":1730476390016},"content":"Tinteán","type":"header"},{"_id":"ZJ24KGRUEJDA7HMC5DCUAN4KDU","additional_properties":{"_id":1730642709962},"content":"‘Níl aon tinteán mar do thinteán féin.’ B’fhéidir gur fíor é sin, ach is fíor freisin go bhfuil go leor sa tír nach féidir leo an seanfhocal sin a fhíorú. Is tráthúil mar sin gur ‘Tinteán’ a baisteadh ar fheachtas nua náisiúnta stocaireacht thithíochta a seoladh i gCill Airne ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"HOBRO2MPNNAWXIMVVVV7VCRL5E","additional_properties":{"_id":1730642709963},"content":"As cruinnithe idir fheachtasóirí Bhánú agus Chonradh na Gaeilge a d’eascair an smaoineamh feachtas nua a bhunú. Is ag cruinniú a reáchtáladh ar imeall Oireachtas na Samhna a seoladh Tinteán, a bhfuil sé mar aidhm leis dul i ngleic, ar bhonn náisiúnta, leis an ngéarchéim tithíochta sa Ghaeltacht. “Cé go bhfuil aird náisiúnta tarraingthe ag an ngrúpa feachtasaíochta Bánú ar ghéarchéim na tithíochta sa Ghaeltacht, is grúpa áitiúil é atá lonnaithe den chuid is mó i gConamara Theas,” a dúirt Róisín Ní Chinnéide, Bainisteoir Abhcóideachta Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"FYHJGWLK6JAMTAOJE4CKABUG34","additional_properties":{"_id":1730642709964},"content":"Leathnú amach náisiúnta ar an bhfeachtas atá i gceist ionas gur féidir aird a tharraingt ar na fadhbanna tithíochta áitiúla atá ag cur inmharthanacht na Gaeilge mar theanga phobail i mbaol sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"2BAX37RAMBBR5OG2XTKAOGI5R4","additional_properties":{"_id":1730642709965},"content":"Dúirt Ní Chinnéide gur éirigh go maith leis an obair a rinne Conradh na Gaeilge agus Bánú go dtí seo agus go bhfuil sé i gceist saineolas agus tacaíocht a chur ar fáil i gceantair eile Ghaeltachta bunaithe ar an gcur chuige go dtí seo.”Sin é an coincheap - go mbeadh grúpaí áitiúla ar an talamh ag plé leis na ceisteanna áitiúla ina gceantair féin, ach go mbeadh siad ar fad ag feidhmiú faoin scáthghrúpa Tinteán.”","type":"text"},{"_id":"7USPOH3FNJGPXAFWZNUQFVHABY","additional_properties":{"_id":1730642709966},"content":"Dar ndóigh, níl an t-olltoghchán i bhfad uainn, agus tá sé beartaithe ag Tinteán ceist na tithíochta a bhrú ar na páirtithe polaitíochta agus ar a n-iarrthóirí toghcháin.","type":"text"},{"_id":"6COVNR3Z7ZDBTIZDQT3BTYGV5A","additional_properties":{"_id":1730642709967},"content":"“Tá fuinneog áirithe ann anois nuair is féidir brú ar leith a chur ar pholaiteoirí nach mbíonn ann ag amanna eile. Beimid ag iarraidh dul i bhfeidhm ar fhorógraí toghcháin agus ansin pé clár rialtais a bheas ag an dream a thiocfaidh i gcumhacht.”","type":"text"},{"_id":"HPXXJCEDHRA4RJ43NOFCLD54QQ","additional_properties":{"_id":1730642709968},"content":"Ar na héilimh faoi láthair tá sé i gceist cumhachtaí tithíochta a éileamh d’Údarás na Gaeltachta, scéim dheontais na dtithe Ghaeltachta a thabhairt ar ais, dréacht treoirlínte pleanála a fhoilsiú agus srian a chur ar thithe saoire sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"ARXSBT4UUFDWHCRDYEGPSAULWI","additional_properties":{"_id":1730642709969},"content":"An bhliain úr","type":"header"},{"_id":"DJTDPLVAFFF2LN6BJFVDSOZUMU","additional_properties":{"_id":1730476390000},"content":"Go Béal Feirste a rachaidh an tOireachtas an bhliain seo chugainn agus faoin am sin beidh rialtas nua i réim sa dlínse ó dheas.","type":"text"},{"_id":"TF7PV6OIH5ESJMP26FFIDBFO3Q","additional_properties":{"_id":1730476390001},"content":"Ceist ghártha amháin a bhí á plé in Óstán Ghleann an Iolair (áit ar reáchtáladh príomhimeachtaí an Oireachtais) - an mbeidh sé de ghustal agus de mhisneach ag an rialtas nua, pé dream a bheidh i gceannas, a bheith chomh díograiseach agus chomh díocasach céanna ag feidhmiú straitéise dearfaí don teanga is a bhíonn siad agus iad ag feidhmiú na mbeartas is ansa leo.","type":"text"},{"_id":"725K7JTOJJE6XKPUEISS5KDREM","additional_properties":{"_id":1730476390002},"content":"Thug Alan Esslemont, Ardstiúrthóir TG4, aghaidh ar an ábhar céanna agus é ag glacadh le Buaic-Ghradam Cumarsáide an Oireachtais.","type":"text"},{"_id":"2QMNQYTP5JG6NKMYNE6HE7BYKM","additional_properties":{"_id":1730476390003},"content":"“Tá cur chun cinn na Gaeilge féin bunaithe ar go leor cúinsí ach tá ról lárnach ag na meáin sa chur chun cinn sin.”","type":"text"},{"_id":"AGCQJBRA7VAZDEGIWHUFSNW5QY","additional_properties":{"_id":1730476390004},"content":"Dúirt Esslemont go mbeidh “rogha mhór” roimh Choimisiún na Meán agus roimh an chéad rialtas eile an bhliain seo chugainn.","type":"text"},{"_id":"Z42QDHHOMRGW3OPKXKYYT56BR4","additional_properties":{"_id":1730476390005},"content":"“Is é an rogha bunúsach ná uaillmhian TG4 a chothú agus a chur ar aghaidh. Tá srian á chur orainn,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"BDHVT3KVVZF5RBA5FGCKMJ5CDI","additional_properties":{"_id":1730476390006},"content":"“Tá meon an Stát maidir leis an nGaeilge le léamh sa phatrún leanúnach de chinntí polaitiúla atá déanta ag rialtais éagsúla thar thréimhse fhada.","type":"text"},{"_id":"3AK6DQ2QVJEUJCMWQ46VYBDCPI","additional_properties":{"_id":1730476390007},"content":"“Pobal aonteangach Béarla leis an nGaeilge mar theanga ornáideach ócáide an toradh deireanach a bheas ar an bpatrún seo de chinntí polaitiúla.","type":"text"},{"_id":"F54FZEJSDVFILB4ZWLVVIXKZHU","additional_properties":{"_id":1730476390008},"content":"“’Uimhreacha beaga cainteoirí, suimeanna beaga airgid’ a dúirt sé a bhí mar theachtaireacht ag an Stát ó na seascaidí ar aghaidh.","type":"text"},{"_id":"VRT5B53JZZBCBKCDM26CGLCNQA","additional_properties":{"_id":1730476390009},"content":"Ag tagairt don Acht Eorpach um Shaoirse na Meán, a bhfuil sé mar aidhm aici iolrachas agus neamhspleáchas na meán a chosaint san AE, dúirt Esslemont go leagfar dualgas ar leith ar an Stát maoiniú inbhuanaithe agus intuartha a chur ar fáil do na meáin phoiblí.","type":"text"},{"_id":"I4URDNOQSJGNBKFQEJ7HSABYCE","additional_properties":{"_id":1730476390012},"content":"“Agus, tá péire sa tír seo,” a dúirt sé, ag cur in iúl go neamhbhalbh gur craoltóir seirbhíse poiblí é TG4 chomh maith céanna le RTÉ.","type":"text"},{"_id":"V3VUCWE235F53HSBYTB3DCC5WQ","additional_properties":{"_id":1730476390013},"content":"“Tá fís agus uaillmhian an-soiléir ag TG4 mar chraoltóir neamhspleách. Tá fís agus uaillmhian phobal labhartha na Gaeilge againn féin mar phobal.","type":"text"},{"_id":"F7UTRPVVCJDARI6K2CJCI4LX6A","additional_properties":{"_id":1730476390014},"content":"“Tá sé thar am ag an Stát an fhís agus an uaillmhian chéanna a léiriú agus paraidím nua maoinithe a chur ar fáil do TG4, don Ghaeltacht, agus do na meáin Ghaeilge ar fad.","type":"text"},{"_id":"YTCLVYJ5QZEL5JVQ2QFZGNU5HE","additional_properties":{"_id":1730476390015},"content":"“Ná cailleadh Coimisiún na Meán an deis stairiúil a bheidh acu in 2025. Ná cailleadh polaiteoirí an rialtais nua an deis stairiúil a bheidh acu in 2025.”","type":"text"},{"_id":"MISVWQLAYZDR3AGIMPGDMF7M5Q","additional_properties":{"_id":1730571201256},"content":"Agóid","type":"header"},{"_id":"G2P7PDYWGVHY3IBCTQZSNIH7YQ","additional_properties":{"_id":1730571201257},"content":"Chroch Aontas Mac Léinn Choláiste na Tríonóide (AMLCT) meirge i lár an champais ar an Satharn mar agóid in aghaidh theip an Choláiste seirbhísí a chur ar fáil i nGaeilge. ‘Cá bhfuil an Ghaeilge?’ a bhí scríofa mar mhana air.","type":"text"},{"_id":"U2GFRHZ63ND77JQTOYKP2LDCPY","additional_properties":{"_id":1730571201258},"content":"Ba iad príomhéilimh na mac léinn ná go gcomhlíonfadh an Coláiste a dualgais mar chomhlacht poiblí maidir le comharthaíocht champais a bheith dátheangach, agus go ndéanfaí beart láithreach chun spriocanna Acht na dTeangacha Oifigiúla 2021 a bhaint amach.","type":"text"},{"_id":"RWFAGH4VUNAEHG5NMXJMG5V5FI","additional_properties":{"_id":1730571201259},"content":"“Mar a léirigh gníomh an lae inniu, táimid diongbháilte ar an gceist seo agus ní stopfaimid den abhcóideacht go dtiocfar ar réitigh” a dúradh i ráiteas a d’eisigh na mic léinn.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Theip ar chomhlachtaí poiblí spriocanna fógraíochta a chomhlíonadh anuraidh, de réir tuairisc a seoladh ag Oireachtas na Samhna"},"display_date":"2024-11-04T01:10:00Z","headlines":{"basic":"€14.2m caite ar fhógraíocht trí Ghaeilge in 2023","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4","auth":{"1":"026ca17ff6ce4c5ab03488ae40be50583fe2b12cb68e5212a25a978bd844eb20"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/04/meadu-suntasach-ar-fhograiocht-tri-ghaeilge-ach-ceisteanna-maidir-le-caighdeain/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}}],"count":4446,"_id":"336e339f125bf135f9516c4c86b7a02cdc546ed4eadb413c270bb5227438434c"},"expires":1743734333309,"lastModified":1743734032913},"{\"feedOffset\":0,\"feedSize\":50,\"includeSections\":\"/tuarascail\"}":{"data":{"content_elements":[{"_id":"P46ZTGRV6RC7BK47RYPQFVZLQQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/","content_elements":[{"_id":"KXORECANDFGWBHT4CYNCDXDOTQ","additional_properties":{"_id":1743167168985},"content":"Cé go bhfuil Putin acu fós, tá Piotr Ilyich Tchaikovski acu i gcónaí a chum cuid de na siansaí is binne ar neamh, agus ceoldrámaí ar nós ‘Loch na hEala’ a chuirfeadh do chosa ag princeam ar chlocha garbha féin.","type":"text"},{"_id":"PH224HN2EBEPVPLBWMTTWN245M","additional_properties":{"_id":1743167168986},"content":"Agus cé go raibh Rasputin acu lena shúile nimhe, tá Tolstoi acu dúinn go léir lena ghaois shaolta agus neamhshaolta a scríobh ceann de na húrscéalta agus saothair liteartha is fearr riamh ar an domhan seo, mar atá ‘Cogadh agus Síocháin’ ar chóir do chách a bhfuil aon teanntás ar litearthacht acu é a léamh ar a laghad uair amháin, gan trácht ar iliomad scéalta níos giorra nach dtógfaidh an samhradh ort dul tríothu.","type":"text"},{"_id":"SJTJHLQFAFHGBAU3VUYSVI7IPQ","additional_properties":{"_id":1743167168987},"content":"Agus cé go raibh Seosamh Stalin acu, fear an iarrainn, is féidir linn i gcónaí éisteacht le Sergei Prokovief a scríobh don bhailé agus d’eile ach a raibh sé de mhí-ádh air bás a fháil ar an lá céanna le hUncail Joe ach a mairfidh an t-aoibhneas a scaip óna shamhlaíocht níos sia ná an t-uafás a ghin an fear eile.","type":"text"},{"_id":"3AES7GMUI5HVLEUJVEPWDPIOBQ","additional_properties":{"_id":1743167168988},"content":"Agus cé go raibh an Tsár Ivan IV acu, nó Ivan an Uafáis mar is fearr aithne air, níor thuig sé doimhneacht anam an duine mar a thuig Feodor Dostoievski é, an scríbhneoir corraitheach a chuaigh i bhfeidhm go mór ar Phádraic Ó Conaire agus ar Mháirtín Ó Cadhain agus dá réir sin ar litríocht na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"VUCJTHRF7BC3ZGLOHYMR3E35D4","additional_properties":{"_id":1743167168989},"content":"Agus cé go raibh Labhrás Beria acu, a bhí chomh holc le feidhmeannach ar chúla stáitse le Rómhánach barbartha ar bith, níor éirigh leis corc a chur i gceol ardúmheanmúil Nikolai Rimski-Korsakov a thug sraith cheolfhoirmeach Schererazade dúinn fara an píosa ‘Eitilt na Bumbóige’ atá ar eolas ag cách.","type":"text"},{"_id":"3VXT2UBZVBHLVLG6OETY5NCHOM","additional_properties":{"_id":1743167168990},"content":"Agus cé go raibh an Tsár Nioclás II acu, an ceann deiridh nár chuir a imeacht aon bhriseadh croí ar na bochta ná ar na pobail Ghiúdacha a d’fhulaing go leor pogram lena linn, tá scéalta agus drámaí agus litreacha Anton Tsechobh ag an domhan mór, agus a bhfuil saothar leis aistrithe go Gaeilge go máistriúil ag Máiréad Nic Mhaicín agus a bhfuil fairsinge tuisceana ar an daonnacht níos iomláine iontu laistigh de chúpla leathanach ná i leabhair leamha uile síceolaíochta an tsaoil.","type":"text"},{"_id":"VCLWVVDNLRC23AWIVQ5YDODVA4","additional_properties":{"_id":1743167168991},"content":"Agus cé go raibh Piotr Saprunenko acu, an té a stiúraigh agus a chóirigh ár agus sléacht foraois Katyn, is féidir fós dul ag snámh ar shiansaí Dmitri Shostakovich, ceann ar bith de na cúig cinn déag díobh, nó éisteacht leis an gceol a chum sé i gcomhair na dtéadcheathairéad, nó an iliomad eile scór scannáin.","type":"text"},{"_id":"V6OADDIP5VBGZH3THKAK34R6UE","additional_properties":{"_id":1743167168992},"content":"Agus cé go raibh na gulaig acu agus ar tharla de phianpháis is de chéasadh iontu, tá fianaise Solzhenetsyn againn a raibh an taobh seo den domhan thar a bheith ceanúil air go dtí gur chrom sé ar a rá go raibh an t-iarthar chomh lofa chomh bréan agus chomh bréagach lena thír dhúchais féin.","type":"text"},{"_id":"D7XGEU4NOFARJG4ELZDIUBBKCU","additional_properties":{"_id":1743167168993},"content":"Agus cé go raibh Yevgeny Prigozhin acu agus a arm d’amhais sa Ghrúpa Wagner go dtí gur cheap sé gur deasmaoineamh ba ea coup d’etat a eagrú, tá úrscéalta Boris Akunin againn a bhfuil níos mó mistéire iontu agus gliocas scéiméireachta ná aon rud a d’eagródh iarphíosúnach de chócaire a shíl go raibh cairde polaitiúla ann.","type":"text"},{"_id":"TILFDV64GJH4BBD7EG7BMAO2ZU","additional_properties":{"_id":1743167168994},"content":"Agus cé go raibh Andrei Chikatilo acu, dúnmharfóir srathach níos measa ná Jack the Ripper ná the Son of Sam féin, tá scéalta agus dánta próis Ivan Turgenev amuigh ansin a nochtann cineáltas agus fíneáltacht agus moiglíocht na beatha agus a shíneann ár gcuid báúlachta leis an duine atá lag is go bhfuil roth an tsaoil casta ina choinne.","type":"text"},{"_id":"AQK7UZRH6ZGXZADRIYSNV3IWBI","additional_properties":{"_id":1743167168995},"content":"Uaireanta caithfear a mheabhrú trí lár an ghleo go bhfuil an Rúis chomh daonna ina barbaracht is ina cuid iontais linn féin.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Cé go bhfuil Putin acu fós, tá Piotr Ilyich Tchaikovski acu i gcónaí a chum cuid de na siansaí is binne ar neamh"},"display_date":"2025-03-31T00:30:00Z","headlines":{"basic":"Malairt leagain","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA","auth":{"1":"c70a43504078fd161a3b780b9f411a9f0928d85ed4fa17f2805292899e43e43b"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DT3KJCPYVGM4K33UYNVSVXJVGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/31/malairt-leagain/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"SYMLQOTGZ5E5BFKHDHRKQSUI7Q","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/","content_elements":[{"_id":"VCXXQYF5X5DFDAD7U37ZLYHTDE","additional_properties":{"_id":1743178331349},"content":"FOCLÓIR: Dóthain - enough; múnla briste - broken model; solúbthacht - flexibility; dlinse - jurisdiction; trasteorann - crossborder; creat - framework; breis airgid - additional money; ciorruithe - cuts; maoiniú - funding; buaine- permanence.","type":"text"},{"_id":"SQCNL7SJENE2FHLIKLSM77D3FY","additional_properties":{"_id":1743411200621},"content":"‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’. Is cur síos gonta é sin ar an ngéarchéim atá ag bagairt ar na ceanneagraíochtaí Ghaeilge de bharr “múnla briste” maoinithe trasteorann a chuireann srian ar fhás agus ar fhorbairt na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"CI6HBZPTPNEXFC476A2MRHG2HA","additional_properties":{"_id":1743411200622},"content":"Bhailigh slua glórach os comhair gheataí Thithe an Oireachtais an tseachtain seo caite chun idirghabháil ghéarchéime a éileamh ón rialtas agus aird a dhíriú ar chruachás airgeadais na hearnála agus ar an ngéarchéim tithíochta sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"QPED6IGSXND5XG7FCVFOOCIGM4","additional_properties":{"_id":1743411200623},"content":"Ba é an dara lá as a chéile a reáchtáladh agóid ar an ábhar céanna.","type":"text"},{"_id":"ZNUZ5YOKTJHUTKPIDSRIYRSYYY","additional_properties":{"_id":1743411200624},"content":"Ar an Mháirt, bhailigh slua ar chéimeanna thionól an Tuaiscirt chun brú a chur ar an DUP glacadh le leasú a cheadódh solúbthacht sa mhúnla a sholáthraíonn croímhaoiniú do na heagrais Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"JIKGJU7P6FGFFPTK7WHTQWFCMU","additional_properties":{"_id":1743411200625},"content":"Is é an múnla sin a rialaíonn Foras na Gaeilge, an eagraíocht a sholáthraíonn croímhaoiniú do shé cheanneagraíocht Gaeilge atá freagrach as cuspóirí náisiúnta na teanga a chur chun cinn.","type":"text"},{"_id":"D72SYBELFVEJZJTVX3XXZVM6EA","additional_properties":{"_id":1743411200626},"content":"Is éard atá i gceist le croímhaoiniú ná airgead a úsáidtear chun costais laethúla na n-eagraíochtaí a íoc. Sampla de na costais sin is ea tuarastail foirne, cíos agus costais foirgneamh, billí reatha agus costais oibriúcháin eile.","type":"text"},{"_id":"GJFRCKQK3JEVXM5QQZZFHZB4CQ","additional_properties":{"_id":1743411200627},"content":"Ar na sé cheanneagraíocht a bhraitheann ar an bhForas don mhaoiniú seo, tá Gaeloideachas, Gael Linn, Glór na nGael, an tOireachtas, Conradh na Gaeilge agus Cumann na bhFiann.","type":"text"},{"_id":"N4GBBBFMNBA3JJFAAXGHVWWGAQ","additional_properties":{"_id":1743411200628},"content":"Cuireann an Rialtas 75 faoin gcéad den mhaoiniú ar fáil don Fhoras agus is ón fheidhmeannas ó thuaidh a thagann an chuid eile.","type":"text"},{"_id":"275N466N7VDQJO527RTBCNOCNI","additional_properties":{"_id":1743411200629},"content":"Ní féidir le ceachtar den dá dhlínse athrú a dhéanamh gan an chomhréir 75:25 a choinneáil.","type":"text"},{"_id":"C5VDRJRPEFCJ5INDODU3HWLCTE","additional_properties":{"_id":"KO5NNKUSP5GSLPJ5Y4R2QC42NE"},"type":"image"},{"_id":"M2HZOB4WIFETXCLBJ22OUXHRXI","additional_properties":{"_id":1743411200631},"content":"Ach de bharr géarchéimeanna polaitiúla an Tuaiscirt, boilsciú, ciorraithe sa bhuiséid ó dheas, agus diúltú an DUP an socrú trasteorann a leasú, níor tháinig méadú ar chroímhaoiniú na gceanneagraíochtaí le fada. Chun teacht thart ar an bhfadhb, d’fhorbair ranna airgeadais an dá dhlinse creat nua a cheadóidh solúbthacht sa chur chuige maoinithe.","type":"text"},{"_id":"35T4ZMF3WVFJDER524SPBG2LAM","additional_properties":{"_id":1743411200632},"content":"Pléadh an moladh ag cruinniú trasteorann den Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas i nDeireadh Fómhair na bliana seo caite, ach níl an DUP sásta glacadh leis. Dúirt Leas-Chéad-Aire an Fheidhmeannais ó thuaidh, Emma Little-Pengelly nach dtacaíonn sí leis an moladh a cheadódh don rialtas ó dheas breis airgid a íoc – fiú mura mbeadh ar an tuaisceart an fhreagracht 25 faoin gcéad a chomhlíonadh.","type":"text"},{"_id":"GR2UHTQZSNAZ5EUVZGUTOEZ76A","additional_properties":{"_id":1743411200633},"content":"Tuairiscíodh ar na mallaibh gur dhiúltaigh an DUP an cheist a chur ar chlár an Fheidhmeannais 7 n-uaire ó Dheireadh Fómhair 2024.","type":"text"},{"_id":"ZHOZU47A3BEHPJ32NXV7WQIKM4","additional_properties":{"_id":1743411200634},"content":"Tá sé ina sprioc phráinneach ag na feachtasóirí go dtiocfar ar réiteach go tapaidh. “Is gá go mbeidh comhaontú ann idir rialtais thuaidh agus theas chun struchtúr maoinithe Fhoras na Gaeilge a leasú,” a dúirt Conradh na Gaeilge le linn na seachtaine.","type":"text"},{"_id":"YO367W5HBBCSHJVCPGZ2PTYKCM","additional_properties":{"_id":1743411200635},"content":"<b>Ardú costais</b>","type":"text"},{"_id":"PTLGMNZYZJGE7DVNJORXJQC6OE","additional_properties":{"_id":1743411200636},"content":"Ba iad na ciorruithe tromchúiseacha, arbh fhiú €820,000 iad, ar bhuiséad Fhoras na Gaeilge do na ceanneagraíochtaí a spreag na hagóidí le deireanas, ach is fíor le rá go bhfuil an earnáil ina iomláine ag fulaingt faoin múnla seo le blianta fada.","type":"text"},{"_id":"PDWMZM7DQNEBVHZAQW7IKFCJMQ","additional_properties":{"_id":1743411200637},"content":"Tá Foras na Gaeilge féin sa chruachás céanna leis na ceanneagraíochtaí - de bharr boilscithe agus ganntanas infheistíochta, ní féidir leis feidhmiú i gceart.","type":"text"},{"_id":"IZQE2KQ3L5BIDGXVPXTJZEHLSM","additional_properties":{"_id":1743411200638},"content":"Tá ar an Stát airgead breise a sholáthar dóibh go díreach leis na ceanneagraíochtaí, ach caithfear é sin a úsáid do thionscadail shonracha amháin. Léiríonn an cur chuige seo teip an bhunmhúnla.","type":"text"},{"_id":"BOYHW74XLNC3JKNP7JGLFMIXOI","additional_properties":{"_id":1743411200639},"content":"I measc na dtionscadal a mhaoiníonn an Stát go díreach, tá leithéidí Clár na Leabhar Gaeilge, forbairt foclóirí nua de chuid an Fhorais, Fondúireacht Sheosaimh Mhic Dhonnchadha agus Gradam Gnó na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"NAANWDENEZGR5FRHT6M2VLDLAM","additional_properties":{"_id":1743411200640},"content":"Gan an croímhaoiniú cuí, ní féidir le heagraíochtaí pleanáil straitéiseach a dhéanamh, bíonn siad ag brath ar dheontais ghearrthéarmacha agus bíonn sé deacair orthu ansin pleanáil chun cinn nó tionscadail fhadtéarmacha a fhorbairt.","type":"text"},{"_id":"CSGW23ZFRZEZTGXDTHJJAH4ZLY","additional_properties":{"_id":1743411200641},"content":"“Mar a d’fhogair Roinn na Gaeltachta le gairid, tá airgead sa bhreis faighte againn le bliain nó dhó anuas,” a dúirt Bláthnaid Ní Ghréacháin, príomhfheidhmeannach Ghaeloideachas.","type":"text"},{"_id":"ISSS22DZLVEFDDI5FL5PZJK7BQ","additional_properties":{"_id":1743411200642},"content":"“Ach, is maoiniú tionscadail é sin ar fad. Ní mhaireann sé ach ó bhliain go bliain.","type":"text"},{"_id":"P4NUW3E4YBDRBJITFFJWCLTOB4","additional_properties":{"_id":1743411200643},"content":"“Níl aon bhuaine ag baint leis agus tá baol ann don phleanáil straitéiseach mura bhfuil cinnteacht ann.”","type":"text"},{"_id":"C6RARQX3WRBT3F3DPTLPGKCENA","additional_properties":{"_id":1743411200644},"content":"Cé go gcuireann an Stát airgead ghearrthéarmach ar fáil do chuid de na ceanneagraíochtaí ó am go ham, is leis an gcroímhaoiniú a luíonn cuid mhór den fhadhb. Is léir go bhfuil na ceisteanna seo ag cur srian ar fhás agus ar fhorbairt a gcuid oibre. Téann sé rite leis na ceanneagraíochtaí pleanáil straitéiseach de chineál ar bith a dhéanamh nuair nach bhfuil cinnteacht ann ó thaobh an mhaoiniú de agus tá imeachtaí á ngearradh siar nó á ngearradh amach ar fad acu.","type":"text"},{"_id":"7Q3U3HYXBZH23KJG4RHJTVRMBI","additional_properties":{"_id":1743411200645},"content":"Rinne Tuarascáil teagmháil leis na ceanneagraíochtaí ar fad don alt seo agus díobh siúd a d’fhreagair (bhí ceann nár fhreagair), bhí na ceisteanna céanna ag goilliúint ar a bhformhór.","type":"text"},{"_id":"YHQLIY3C25DPFMVALRAIBAA7HQ","additional_properties":{"_id":1743411200646},"content":"“An gnó atá ag Glór na nGael ná bheith ag comhairleoireacht agus ag tabhairt cúnamh do choistí pobail, ag tabhairt cúnamh do ghrúpaí tuismitheoirí leanaí, ag tabhairt cúnamh do chumainn CLG - ach níl aon airgead sa bhuiséad taistil,”a dúirt Lorcán Mac Gabhann, príomhfheidhmeannach Ghlór na nGael.","type":"text"},{"_id":"YEJKHCINZVHSFJRSETIIRKMGV4","additional_properties":{"_id":1743411200647},"content":"“Cé go bhfuil suas le daichead duine fostaithe, níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc - níl dóthain airgid le daoine a chur ar an mbóthar, níl dóthain airgid le haon mhargaíocht a dhéanamh,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"RFQV3BDBHBC23H545VCIHZOFWM","additional_properties":{"_id":1743411200648},"content":"Dúirt Julian de Spáinn, ard rúnaí Chonradh na Gaeilge, go bhfuil “impleachtaí móra” ag na ciorruithe agus nach bhfuil aon airgead ann le caitheamh ar Sheachtain na Gaeilge 2026, ná ar go leor imeachtaí eile.","type":"text"},{"_id":"WCWEH6AL2JEV7NNXBJHOK6FXIY","additional_properties":{"_id":1743411200649},"content":"“Tá an pleanáil straitéiseach ag éirí níos dúshlánaí i gcónaí,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"75V7H4U7ANAGPJKDUYI4NQNYVE","additional_properties":{"_id":1743411200650},"content":"Dúirt Réamonn Ó Ciaráin, príomhfheidhmeannach Ghael Linn, go bhfuil an staid dúshlánach. “Tá gach lárchostas ag dul in airde againn agus tá an maoiniú Stáit ag dul sa treo eile, an treo contráilte. Déanfaidh Gael Linn ár ndícheall an baol don chlár oibre a mhaolú ach bhí muid ag streachailt sular fógraíodh na ciorruithe.","type":"text"},{"_id":"YYXXU7U76REBFENK37EKKUHHHU","additional_properties":{"_id":1743411200651},"content":"“Tá sé sin curtha in iúl arís agus arís eile agus éisteacht mhaith faighte. Tuigeann Foras na Gaeilge. Níl an locht orthu. Tá an bac taobh amuigh dá dtionchar. Fadhb don náisiún í.”","type":"text"},{"_id":"5SC3EWC5LJBIHF2FFL5W4LDFCM","additional_properties":{"_id":1743411200652},"content":"Níor tháinig aon mhéadú ar mhaoiniú na gCeanneagraíochtaí in aineoinn go raibh an ráta boilscithe ag méadú i gcónaí, a dúirt ceannasaí eile le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JBHZWAVP7FFHXGMHRSMREMHCDY","additional_properties":{"_id":1743411200653},"content":"“Má leanann rudaí mar atá, is ar éígin go mbeidh aon airgead [fágtha] taobh amuigh den tuarastal,” a dúradh.","type":"text"},{"_id":"4BWWVS52DFCPDBHA3MI6BBTZPE","additional_properties":{"_id":1743411200654},"content":"Tá moladh amháin déanta ag Conradh na Gaeilge go mbogfaí na ceanneagraíochtaí isteach faoi Roinn na Gaeltachta chun an croímhaoiniú a chinntiú bliain i ndiaidh bliana, rud a thabharfadh saoirse don bhForas díriú ar chúrsaí eile.","type":"text"},{"_id":"AQNSV4XFBRDCTIKZHO2DGEKS4M","additional_properties":{"_id":1743411200655},"content":"Pé leigheas a bheidh ar an ngéarchéim, tá geall le naoi seachtaine imithe anois ó d’fhógair an Foras na ciorruithe agus níl tuairisc ar bith ar réiteach.","type":"text"},{"_id":"YYMLW4L7NFG25CEKV2UVFGPOQQ","additional_properties":{"_id":1743411200656},"content":"“Tá an plé ag dul ar aghaidh idir na páirtithe leasmhara ach níl aon toradh le tuairisciú fós,” a dúirt Roinn na Gaeltachta i ráiteas ar an Aoine.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cé go gcuireann an Stát airgead ghearrthéarmach ar fáil do chuid de na ceanneagraíochtaí, is leis an gcroímhaoiniú a luíonn an fhadhb."},"display_date":"2025-03-30T23:30:00Z","headlines":{"basic":"‘Níl dóthain airgid againn chun an bille árachais a íoc’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4","auth":{"1":"3d3908609b4796207dc479dd716320146f23c3487ec8f04fe582e0257fd21f97"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/3RPJYOL2TNCQ7M5LJSF5M3NCN4.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/31/nil-dothain-airgid-againn-chun-an-bille-arachais-a-ioc/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"FVBDXNCCHFAYFPDKKJ2ALOWHNU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/","content_elements":[{"_id":"5EULIWQMAZBLRJNYUVRQ5KC4UQ","additional_properties":{"_id":1742558338765},"content":"Feicim go bhfuil sé i gceist ag an Roinn Oideachais scrúdú cainte sa Bhéarla a thabhairt isteach san Ardteistiméireacht faoin mbliain 2027. Caithfidh gur mór an spraoi a bheidh ansin. Cad is brí le deaBhéarla? Conas a chuirfear caint an lae suas is anuas le briathra binne RTÉ? An mbeidh buntáiste ag daoine a bhfuil gutaí tachtaithe an Dart acu seachas na daltaí a bhfuil caint leamh lár na tíre acu? Cad a tharlóidh don té a bhfuil iarsma den Chilltartnanachas fós fágtha ina scóig versus an dalta a bhfuil a chuid cainte breac le Meiriceánachas teilifíse?","type":"text"},{"_id":"GCTHSQTPDNABZHZPFBMFCFKTHA","additional_properties":{"_id":1742558338766},"content":"Is gairid anois go mbeadh scrúduithe cainte na bliana seo ar siúl sna nua-theangacha, mar a thugtar orthu, agus sa Ghaeilge féin a meastar nach nua-theanga í. D’fhás an deighilt sin nuair a bhí an Laidin i réim cé nár smaoinigh aon duine lena linn sin ar scrúdú cainte a dhéanamh inti.","type":"text"},{"_id":"IPAB55OEOND7HFITA645X3APPI","additional_properties":{"_id":1742558338767},"content":"Samhlaigh:","type":"text"},{"_id":"C3JBAKAF75ANBLW5SV54XSJQ5A","additional_properties":{"_id":1742558338768},"content":"‘Salve, quid est nomen tuum?’ (Dia duit, cén t-ainm atá ort?)","type":"text"},{"_id":"SU2ZN5TFMZETDHX6H23TP47YEI","additional_properties":{"_id":1742558338769},"content":"‘Alan est nomen meum?’ (Is é Alan m’ainm?)","type":"text"},{"_id":"APJLOBS47RDHPJ7VI2N24USRA4","additional_properties":{"_id":1742558338770},"content":"‘Et ubi habitas?’ (Agus cá bhfuil cónaí ort?)","type":"text"},{"_id":"FYUSIYOJ3FAANETZHSD6OEZ2WU","additional_properties":{"_id":1742558338771},"content":"Is dócha go mbeadh ort rud éigin ar nós ‘I villa deas beag in aice leis an gColaseam’ nó rud éigin mar sin a rá. Ina choinne sin thall, ní raibh sé i gceist riamh go mbeadh sí á labhairt againn mura dtiocfadh ann don taisteal ama. Sa chás sin, b’fhéidir comhrá breá léannta a bheith agat le Caesar mar gheall ar na Ceiltigh a mharaigh sé, nó a fhiafraí de Chicearó cén fáth a raibh sé chomh leamh fadálach mórghaoitheach sin.","type":"text"},{"_id":"HZME6FH3GREEXDC6HKTSS5IFYI","additional_properties":{"_id":1742558338772},"content":"Ní mar sin don Ghaeilge, áfach. Is mó sin dalta nó mac léinn a thiocfadh os do chomhair nach mbeadh in ann na gnáthshearmanais a chomhlíonadh ach a mbeadh stair a bhaile dúchais ar eolas go paiteanta aige le súil is go dtarraingeofaí aníos é.","type":"text"},{"_id":"OUKMHF4VWNDZZOTXFXSBGYE2HQ","additional_properties":{"_id":1742558338773},"content":"Agus is mó eile fós an dalta a thiocfadh faoi bhráid an chúistiúnaí gléasta i ngeansaí chontae nó chumainn réidh ullamh le gach ceist dá bhféadfadh a fhreagairt ar leagadh na súl. Cleas eile ba ea teacht le plástar ar uillinn, nó níos fearr fós ar mhaidí croise. Tá bobghaistí sa mhéid sin, áfach.","type":"text"},{"_id":"YIDQGYARHJGQLDTVGHVUVANTKQ","additional_properties":{"_id":1742558338774},"content":"Is cuimhin liom mac léinn dá shórt a mhínigh go raibh sí ar na maidí croise toisc go raibh timpiste rothair aici ‘mar gur theip ar na coiscíní.’","type":"text"},{"_id":"FY5LGFVWDNF6NHNMKAGPO4TKI4","additional_properties":{"_id":1742558338775},"content":"Ar éigean go mbeidh na fadhbanna sin sa scrúdú Béarla, ach ní bheadh a fhios agat. Is í an deacracht is mó a fheicimse anois ná go dtiocfaidh méadú as cuimse ar mhúinteoirí deaslabhra agus go dtabharfar le tuiscint go bhfuil blas cainte amháin ‘níos fearr’ ná ceann eile.","type":"text"},{"_id":"RA77BMLRLVABNOUE2NVMHW2FO4","additional_properties":{"_id":1742558338776},"content":"Bhí a leithéid againne sa bhunscoil agus de chúram uirthi drochbhlas caol álainn chathair Chorcaí a dhíbirt as béala na ndaltaí ar eagla go gcamfadh sé a gcuid fiacla. Cleachtadh amháin a bhí againn ná frása ar nós ‘turty tree tousand tistles and torns’ a rá i gceart, gach ‘th’ le seiliú amach gan cháim.","type":"text"},{"_id":"NBSMKH7NURHMJKDKAGF3O5KMQA","additional_properties":{"_id":1742558338777},"content":"Fadhb níos measa a bheidh acu leis an ngramadach féin. Buaileadh roinnt rialacha a chum gramadóirí san 18ú haois isteach in aigne agus i gcluasa na nglúnta de pháistí scoile, amhail is go raibh siad ‘ceart’. Ceann acu is ea an diúltach dúbailte ar an míthuiscint gur matamaitic is ea teanga, nuair ba threise nó béim nó daingniú nó cur-i- bhfeidhm a bhí riamh ann sa Bhéarla.","type":"text"},{"_id":"BWKOB5C6ZVFGTDQGZCBOK2FVOY","additional_properties":{"_id":1742558338778},"content":"Bhí mearbhall orm an chéad uair gur airíos an t-amhrán ‘The Wild Rover’ lena ‘No nay never no nay never no more!’ mar b’éigean dom na míreanna diúltacha a chomhaireamh féachaint an dearfach a bhí siad mar thátal.","type":"text"},{"_id":"HJ6R54VYFVEMBNDWYJUPQ6BWX4","additional_properties":{"_id":1742558338779},"content":"Is iontach mar a éiríonn leis an gComhairle Náisiúnta Curaclaim agus Measúnachta teacht ar shlite le breis struis a chur ar dhaltaí… agus ar mhúinteoirí.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is gairid anois go mbeadh scrúduithe cainte na bliana seo ar siúl sna nua-theangacha, mar a thugtar orthu, agus sa Ghaeilge féin a meastar nach nua-theanga í."},"display_date":"2025-03-24T02:00:00Z","headlines":{"basic":"An chaint á meas","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ","auth":{"1":"97afaea42e3b6376c790827e3a4c1344e2ca01cc06a672d929d93286b96e124f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2RIN4E3DIZBIPMPOREX4CZTELQ.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/24/an-chaint-a-meas/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5O6DO7J4CVBEHDNKBT5TM35U3E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/","content_elements":[{"_id":"QWRE2ID4EFEIRJOYSGX7ML3UZI","additional_properties":{"_id":1742553744377},"content":"Foclóir: Fabhalscéal - fable; ceoldráma - opera; Curfá Crónáin - Humming Chorus; oifigeach cabhlaigh - naval officer; bean choimhdeachta - Lady-in-waiting (maid); scriosta - devastated; púicín - blindfold; smachtú comhéigneach - coercive control; fuath ban - misogyny; nach mbeidh gar ná gaobhar - no one will come close to; thar insint scéil - beyond description.","type":"text"},{"_id":"7ENGM37NANFV7CGJABRFBU3OWQ","additional_properties":{},"content":"Trí ghníomh atá i gceoldráma clúiteach Giacomo Puccini agus é bunaithe ar dhráma aon-ghníomh David Belasco ‘Madame Butterfly: A Tragedy of Japan’.","type":"text"},{"_id":"EGNAAOHV2ZESFIK6IUAK44DGEQ","additional_properties":{},"content":"Ní raibh ach dhá ghníomh sa chéad leagan a chum Puccini. Léiríodh sin den chéad uair in La Scala, Milan, i mí Feabhra 1904. Ach níor éirigh go maith leis an léiriú agus d’athscríobh sé an ceoldráma ag cur gníomh breise leis.","type":"text"},{"_id":"S76DMR4KBRBRJITNAQJUZGH7JM","additional_properties":{},"content":"Sa leagan nua chuir sé an ‘Curfá Crónáin’- atá go hálainn - idir an dara agus an tríú gníomh agus rinne an méid seo deimhin de go raibh an-rath go deo ar an gceoldráma nuair a léiríodh sa Teatro Grande in Brescia é i mBealtaine 1904.","type":"text"},{"_id":"55JIFDWFQZDPDJY6SSGRZU3W5Y","additional_properties":{},"content":"Baineann an scéal le hoifigeach cabhlaigh, Leifteanant Pinkerton, a phósann cailín Géisha cúig bliana déag d’aois, Cio-Cio-San (Madama Butterfly), i bport Nagasaki na Seapáine. Ní bhíonn sé riamh ar intinn aige í a phósadh i ndáiríre, mar go bhfuil i gceist aige filleadh abhaile go Meiriceá agus bean Mheiriceánach a roghnú. ","type":"text"},{"_id":"TDPIWJALZ5BYTHYMNKUBRTA3AU","additional_properties":{},"content":"Faraor, tá Cio-Cio-San i ngrá leis agus creideann sise go bhfanfaidh sé léi. Ar an ábhar seo iompaíonn sí ina Críostaí, rud a tharraingíonn drochmheas a huncail (atá ina bhonze nó sagart Búdaíoch) uirthi, ní áirím drochmheas a muintire. Díreach tar éis dóibh pósadh, filleann Pinkerton ar Mheiriceá. ","type":"text"},{"_id":"7PMKLBIMOZD7TPMFJ6Q6HNBZFA","additional_properties":{},"content":"Trí bliana ina dhiaidh sin tá Cio-Cio-San fós ag feitheamh le Pinkerton cé go ndeir a bean choimhdeachta Suzuki go mion minic nach bhfuil ar intinn aige filleadh. Fiú nuair a dhéantar cleamhnas nua do Cio-Cio-San, ní ghéilleann sí mar go gcreideann sí fós go bhfuil Pinkerton i ngrá léi agus go bhfillfidh sé.","type":"text"},{"_id":"DVSPCUI6PNGG7FJ6ZNAFGBTNCQ","additional_properties":{},"content":"Ansin bíonn scéal ag an gconsal Meiriceánach go bhfuil Pinkerton ag filleadh ar Nagasaki. Insíonn sé an méid seo do Cio-Cio-San. Ach ní bhíonn de mhisneach aige a insint di freisin go bhfuil Pinkerton pósta agus go bhfuil a bhean chéile Mheiriceánach Kate, ina theannta. Tá sé seo níos deacra fós mar go bhfuil Cio-Cio-San chomh tógtha sin lena fhilleadh, agus de bharr go bhfuil mac óg aici a rugadh tar éis do Phinkerton imeacht trí bliana roimhe sin.","type":"text"},{"_id":"DQJNKPO6HZDKVIKEJNHZCD6NKM","additional_properties":{},"content":"Iarrann sí ar an gconsal an méid seo a chur in iúl do Phinkerton. Agus í ag féachaint anuas ón gcnoc, feiceann Cio-Cio-San long Phinkerton ag teacht chun cuain. Ullmhaíonn sí féin agus Suzuki dó agus titeann an páiste ina chodladh. Fanann sí féin ina dúiseacht an oíche go léir ag tnúth lena theacht.","type":"text"},{"_id":"MMOHUHZQJNA6HCLYZ365C4AJT4","additional_properties":{},"content":"An mhaidin dár gcionn, fad a chodlaíonn Cio-Cio-San, tagann Pinkerton ar an láthair lena bhean chéile nua, Kate. Tá sise sásta an páiste a thógáil. Ní féidir le Pinkerton aghaidh a thabhairt ar Cio-Cio-San agus ligeann sé don chonsal an scéal a insint di. Cé go bhfuil sí scriosta, tá sí sásta an páiste a thabhairt suas má bhíonn Pinkerton sásta bualadh léi. Ansin éiríonn sí go ciúin, cuireann sí púicín ar a mac óg agus sánn sí í féin. ","type":"text"},{"_id":"XJW527VINRC5NBOFAG7VU4XE7U","additional_properties":{},"content":"Tagann Pinkerton isteach de ruathar ansin ach tá sé ródhéanach chun í a shábháil. Ní féidir a shéanadh gurbh í an t-amhránaí Maria Callas ab fhearr a chruthaigh páirt Cio-Cio-San i gceoldráma Phuccini agus go raibh a leagan den amhrán Un Bel Di thar insint scéil. ","type":"text"},{"_id":"DA2JAD4USVBGXJR6JE74ZZYP2M","additional_properties":{},"content":"San aria álainn seo feicimid an bhean óg ag feitheamh le Pinkerton, í ag súil le Dia go dtiocfadh sé chuici aníos an cnoc. ","type":"text"},{"_id":"RRC7C2Y5HNAO3IZK4S7M7QYOVY","additional_properties":{},"content":"Tá an crescendo de dhóchas gan fíorú an-chorraitheach go deo, bíodh is go raibh saol chomh tragóideach is a bhí ag Callas féin.","type":"text"},{"_id":"APQ5SXB5FJGELFITYNO4ZMK2EA","additional_properties":{},"content":"Nuair a chuir Puccini peann le pár chun Madama Butterfly a scríobh, ba mhinic go raibh steiréitíopaí ciníocha in úsáid. Bhí ról lárnach acu i gcothabháil an choilíneachais. Cé nár éalaigh Madama Butterfly ón nós sin sa léiriú a tugadh ar chultúr na Seapáine, d’fhéadfaí a rá go bhfuil féith frith-impiriúlach sa saothar. ","type":"text"},{"_id":"SFLYFBOUKFFCRDKLFBYL6XNHWY","additional_properties":{},"content":"Léirítear, trí iompar Phinkerton, an chaoi a chaití le pobail allúracha ag an am. Ar na saolta seo, chuirfí an dlí ar Phinkerton as mí-úsáid leanaí. ","type":"text"},{"_id":"V5XFVFOTKNDLVOH3O5YVEQ6SUA","additional_properties":{},"content":"Tá an drochíde a thugann sé do Cio-Cio-San níos tráthúla ná riamh nuair a fheicimid an drochúsáid uafásach a thugtar do mhná. Bhainfeadh dínit Gisèle Pelicot na deora as an duine is crua agus í ag imeacht ó Theach na Cúirte, tar éis do lucht a héignithe a bheith daortha chun téarmaí príosúin. ","type":"text"},{"_id":"4YGSJ56JVRGAZIYNGFBV2P2OCM","additional_properties":{},"content":"Tá mná thíos leis gach uile lá. Tá na tuairiscí drochúsáide ró-líonmhar ar fad agus is cosúil go bhfuil fuath do mhná ag dul i méid in aghaidh an lae. Tuairiscítear go minic gur sáthadh agus gur maraíodh bean eile, agus sna cúirteanna, tugtar fianaise faoi smachtú comhéigneach. Sin gan trácht ar ghréasáin de thionchairí idirlín conspóideacha ar nós Andrew Tate. ","type":"text"},{"_id":"FH5VGVPE6FFRDHTAVAWEDGC5XY","additional_properties":{},"content":"Cuimhnímid freisin ar dhaoine mar Aisling Murphy agus Natasha O’Brien: ‘Dhá bhuille chun í a leagan, dhá bhuille eile chun í a chur gan aithne gan urlabhra’; gan trácht ar go leor eile. Tá sé ríthábhachtach go labhródh fir mhaithe amach, fir a bhfuil meas acu ar mhná agus atá sásta aghaidh a thabhairt ar ‘fhireannacht nimhneach’ agus ar an tráma a chruthaítear dá bharr. ","type":"text"},{"_id":"KFFIISUEYZFBXPREMEBM5H77FU","additional_properties":{},"content":"Maidir le Maria Callas, ghlac Angelina Jolie páirt an amhránaí le déanaí sa scannán dar teideal ‘Maria’ atá bunaithe ar an tseachtain dheireanach i saol Challas sa bhliain 1977. Ní nach ionadh, déantar dubáil ar amhránaíocht Challas ach is léir nach mbeidh gar ná gaobhar ag duine ar bith riamh ar Mharia mar amhránaí. Nuair a chan sí Casta Diva le Bellini in Opera Pháras sa bhliain 1958 bhí na deora léi fad a sheas an lucht féachana á moladh. ","type":"text"},{"_id":"YJQ56R533RA3TOAM6VB6OELQAE","additional_properties":{},"content":"A bhuí leis an teicneolaíocht agus leis an Idirlíon, is féidir linn Un Bel Di agus An Curfá Crónáin a chloisteáil ina steillbheatha nuair a fhanann Cio-Cio-San ina dúiseacht an oíche go léir ag feitheamh go soineanta le filleadh Phinkerton.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Declan Collinge"}]},"description":{"basic":"Tá ceoldráma clúiteach Giacomo Puccini bunaithe ar shaothar David Belasco 'Madame Butterfly: A Tragedy of Japan'"},"display_date":"2025-03-24T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Madama Butterfly: fabhalscéal don ré seo?","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU","auth":{"1":"c9097f48f53d998671070caf2e3b6e1191494f589424b31ba2f48937c62992fa"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/M3M2TPSWMRIQFLM4W76XL6O4SU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/24/madama-butterfly-fabhalsceal-dar-linn/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"7QVML5X3UFDBROLQUFNDC4JERA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/","content_elements":[{"_id":"W7PIWD23FZFQBBVLERHYNY7ZYM","additional_properties":{"_id":1741956630914},"content":"Bhí sioscadh is trí chéile sa Dáil le déanaí toisc go ndúirt an Taoiseach gur ‘ag insint bréaga’ a bhí Mary Lou. De réir nós imeachtaí na Dála níl cead bréaga a chur i leith duine eile sa seomra, nó ar shleasa an tseomra féin. Tá liosta d’fhocail is de mhaslaí a bhfuil teir orthu a úsáid, a bhfuil focail áille ar nós ‘scumbag’ agus ‘corner boy’ ina measc.","type":"text"},{"_id":"6DRVXP4ERNA6NABWK3DQLZLOZ4","additional_properties":{"_id":1741956630915},"content":"Fágann sin deacracht sa chás is go mbeadh aon phlé ar an litríocht in aon cheann de sheomraí an Oireachtais, óir cad a dhéanfaí dá luafaí an focal ‘yahoo’ a chum Swift ach a bhfuil bac air i ndíospóireacht iomchuí. Tá ‘Bligeard Sráide’ ar leabhar suaitheantasach filíochta le Michael Davitt agus ar dócha gurb é an nath is gaire atá againn do ‘corner boy’ sa Ghaeilge. Chaithfí a bheith cúramach conas a luafaí é sa chás neamhdhóchúil go luafaí filíocht ar chor ar bith ar urláir ár dtithe rialtais.","type":"text"},{"_id":"7L3EDDKGYVB7XL5MY4YYSNT7PM","additional_properties":{"_id":1741956630916},"content":"Is é an bac atá ar na focail áirithe seo a chuireann sceimhle ar dháoine ná gur ‘caint neamhphairliminteach’ iad. Ní fios cad as a dtáinig an tuiscint seo ach ní as traidisiún pairliminteach na Gaeilge í.","type":"text"},{"_id":"Z6SLA2QBINDKTK4NJABWNXVJNE","additional_properties":{"_id":1741956630917},"content":"Sna pairlimintí móra atá againn inár litríocht féinig is beag den ‘chaint phairliminteach’ atá iontu. Dá labhrófaí mar a labhair Mathún Mórthónach nó Giolla Bréige Ó Braimpléisce nó Sir Domhnall Ó Plobarnáin nó Seán Séideánach Ó Smutacháin in Pairlement Chloinne Tomáis, an aoir iontach sin orainn féin ón 17ú haois, ní fada go gcuirfí corc iontu. Cé nach bhfuil a n-amhlachas céanna de chaint neamhiomchuí in Parliament na mBan, ní sampla maith de chaint phairliminteach í ach oiread; agus is neamhphairlimintí go mór gach a ndeir Síomón Smólsmáca agus Domhnall ‘Seag é’ Ó Raithile agus Piaras Prineanta Mac Torpacháin agus Tadhg ‘Tit ar Toll’ Ó Preicealláin gan ach an chuid is neamháiféisí de phearsana Párliment na bhFíodóirí san 19ú haois a áireamh. Tá trí chéad bliain de chaint neamhphairliminteach álainn na hÉireann againn iontu sin.","type":"text"},{"_id":"WESPUJDWARCALEUC2KJYKXJIQA","additional_properties":{"_id":1741956630918},"content":"Go deimhin, is deacair teacht ar leaganacha Béarla de chuid de na maslaí is binne agus is fileata a bhfuil fáil orthu sa Ghaeilge. Is cinnte go bhfuil gach saghas duine díobh sa Dáil i gcónaí. Ní minic a bhím ag féachaint ar ná ag éisteacht leis na díospóireachtaí Dála mar is é beatha dhuine a thoil, ach níl aon dul agam ach ar a laghad claibseach agus gaotaire agus meigeadán nó beirt, nó triúr, a chloisint ó fhána an rialtais. Táid siúd ann, leis, atá róleisciúil le teacht isteach sa teach iad féin, liairnaí díomhaoine agus liopastáin agus seilmideálaithe, ach is dócha nach bhféadfaí iad a mhaslú toisc nach mbeadh siad ann.","type":"text"},{"_id":"2KWFFAGA75ELRO2OQEI52OZF3Q","additional_properties":{"_id":1741956630919},"content":"Is fíor go bhfuil an bearrthachán agus an badhbaire agus an sceanadóir dulta in éag toisc go mbíonn a bhformhór ar a dteileafóin phóca le linn na cainte, ach ní fhágann sin nach bhfuil an gleacaí milis sleamhain agus an cúigleálaí ciúin agus an sliúdrálaí slabach ina measc i gcónaí.","type":"text"},{"_id":"5ZUHQWUWAJGPNBOIJHUQN3A5PI","additional_properties":{"_id":1741956630920},"content":"Nár bhreá leat go gcuirfí le spraoi na Dála ach priocsmut beag éigin ag éirí ina sheasamh ag fiafraí: ‘Ar mhiste leis an Aire bodhránach, an scrúile searbh sin, an sruimile sramach saothartach sin, an súmaire draoibe a d’fhás aníos i bpoll caca na hÉireann, ar mhiste leis a chonablach goirgeach a shuathadh uair amháin d’fhonn aghaidh a thabhairt ar an gceist nár fhreagair sé ón tóirse gaoithe thall, nó an amhlaidh go mbeidh sé ina chaibirlín cnagbheirthe choíche agus ina ghruamaire gránna go deo?’","type":"text"},{"_id":"XCOB34EEAJECTPSNQD5KQ2SY44","additional_properties":{"_id":1741956630921},"content":"Beag an seans. Táimid róbhéasach ar fad. B’fhéidir gur cheart dár gcuid pairliminteoirí smut dár litríocht féin a léamh seachas a bheith ag lúitéis roimh ‘mháthair na bpairlimintí’, mar dhea, dar leo.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is deacair teacht ar leaganacha Béarla de chuid de na maslaí is binne agus is fileata a bhfuil fáil orthu sa Ghaeilge."},"display_date":"2025-03-17T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Caint neamhphairliminteach ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA","auth":{"1":"cc7544d6764f6b898afaf8534adc276a7dbcebd002d2df3e5fa1a6d38f8d830e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/I25JBEM7KRHFNIYGKM3ZGHGXMA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/17/caint-neamhphairliminteach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"N2MPRSE46ZFTPL2QKVP6DPTTXQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/","content_elements":[{"_id":"6L2C34VO2VFDNK6NYVMINYS3X4","additional_properties":{"_id":1741947574081},"content":"FOCLÓIR: Maithe agus móruaisle na tíre – all and sundry; atá i gcéin agus i gcongar- who are far and near; baile fearainn – townlands; fearann cainte – parcel of speech; cartlannaithe - archivists; taifeadtaí - recordings; a thras-scríobh - to transcribe; óráid - speech.","type":"text"},{"_id":"DHNO7VRBJJDX3FSYBGCE6DOIJI","additional_properties":{"_id":1742206205734},"content":"‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar. Is mór an gliondar agus an mheidhir atá ar mo chroí anocht a bheith ar mo chumas labhairt ar an gcraobhscaoileachán so, ná raibh coinne ar bith agam go dtiocfadh an lá go deo go gcluinfí glór binn mo ghutha i dteanga ghrámhar Gael, ag gluaiseacht ó bhaile go baile, ar shreangaibh ndúintintreacha.”","type":"text"},{"_id":"IVSS6PJOZJHHVGJA5ANENPCMQY","additional_properties":{"_id":1742206205735},"content":"“Dá bhrí san labhróidh mé libh sa teanga ársa a labhair Pádraig Naofa do thug solas na Fírinne chughainn, an teanga chéanna san go bhfuil bród orm anocht gur fhan sí beo againn ainneoin na géarleanúna, saor ó cheo.”","type":"text"},{"_id":"KA3DDKB3UZC73FWIVNQ7IXSKYM","additional_properties":{"_id":1742206205736},"content":"Sin guth Mhíchíl Uí Ghaoithín, mac leis an scéalaí Peig Sayers, agus é á thaifead do chraolachán raidió in 1947.","type":"text"},{"_id":"DEFDYKECDZARFIVHXQT6TCK5XQ","additional_properties":{"_id":1742206205737},"content":"Amhail mar a chuirtí tús tráth le hóráid fhoirmeálta nó le haitheasc poiblí, chuir Ó Gaoithín tús ardréimeach leis an dreas breá cainte seo atá ar fáil go poiblí anois.","type":"text"},{"_id":"VZPUOXBXXFDRFDVDUALCME566Q","additional_properties":{"_id":1742206205738},"content":"Is mar chuid den tionscadal nua Canúintí na Gaeilge (<a href=\"http://canuint.ie/\" target=\"_blank\">canuint.ie</a>), suíomh a thugann léargas ar shaibhreas agus ar chanúintí réigiúnacha na Gaeilge, atá guth Uí Ghaoithín agus suas is anuas le 200 taifeadadh eile ó dhá chontae dhéag ar fáil den chéad uair.","type":"text"},{"_id":"NDIONCJH3FGL7JXDXE6EOGYJMU","additional_properties":{"_id":1742206205739},"content":"Cé gur bunaíodh 2RN (réamhtheachtaí Raidió Éireann) i bhfad sula rinneadh an taifead sin, is léir go raibh urraim ag daoine don mhodh cumarsáide seo, rud b’fhéidir a mhíníonn an chúis gur ghlac Ó Gaoithín glór foirmeálta an t-óráidí air féin. Comhthionscadal bliana idir Scoil na Gaeilge in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath (DCU) agus Cartlann RTÉ é seo atá anois ina fhoinse luachmhar eolais ar chanúintí agus ar fhoghraíocht na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BXPIZGKQBZEC3MB6L4ZTMWP5BI","additional_properties":{"_id":1742206205740},"content":"De réir an Dr Úna Bhreathnach, Ollamh Cúnta in DCU, díríodh ar thaifeadtaí a bhailiú ó cheantair Ghaeltachta, bhreac-Ghaeltachta agus iar-Ghaeltachta, chun léargas a thabhairt ar shaibhreas agus ar éagsúlacht na gcanúintí.","type":"text"},{"_id":"OQWDJRAJL5D3ZLJUZPOLG6FWYI","additional_properties":{"_id":1742206205741},"content":"“Bíonn muid i gcónaí ag caint ar chanúintí agus go bhfuil trí chanúint ann – canúint an tuaisceart agus an deiscirt agus canúint Chonnachta ach i ndáiríre, níl sé chomh simplí leis sin. Tá go leor leor mionchanúintí ann ach níl trácht orthu sna téacsleabhair,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"I5AWZEPGOJH53JHOBPSXKSVTS4","additional_properties":{"_id":1742206205742},"content":"Is féidir anois focal amháin ar nós ‘acu’ a chuardach agus na leaganacha difriúla a fheiceáil ó bhaile fearainn go baile fearainn, ag tabhairt léargas níos doimhne ar an saibhreas teanga ná mar atá in aon áit eile ar líne.","type":"text"},{"_id":"OGN4LHLIHBDAHPWFYOQIEV26PY","additional_properties":{"_id":1742206205743},"content":"I measc na nguthanna eile atá le cloisteáil tá leithéidí Peig Sayers, Colm Ó Caoidheáin agus Micí Sheáin Néill Ó Baoill. Tá scoth na Gaeilge le cloisteáil freisin ó chainteoirí as dúichí iar-Ghaeltachta ar nós Mhíchíl Uí Mhaoldhomhnaigh as Tiobraid Árann, Maggie McGiff as oirthear Mhaigh Eo agus ó Jeáin Nic Ruairí as Tír Eoghain.","type":"text"},{"_id":"VM65NWT7FVFS7MT7T25563KBKU","additional_properties":{"_id":1742206205744},"content":"Seanfhir is mó a bhí á dtaifeadadh ag an am, mar ba iadsan a measadh a bhí ag iompar an bhéaloidis agus an tseanchais.","type":"text"},{"_id":"A5U7D2F4ANA4DE4CYRHOHPA3AY","additional_properties":{"_id":1742206205745},"content":"“Bhí fíorbheagán ban sa bhailiúchán. Aon uair a bhí an deis ann, d’úsáid muid guth ban, leis an gcéatadán sin a ardú,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QGSIVKXRKZFGTPM6TWKTSPC7IM","additional_properties":{"_id":1742206205746},"content":"Cé nach bhfuil mórán páistí sa mbailiúchán, tá taifead gleoite ina measc a rinneadh in 1957 de bhuachaill ceithre bliana d’aois ó Bhaile Átha Cliath agus é ar saoire i nGaeltacht Mhaigh Eo, mar léiriú ar ghuth páiste sa chnuasach.","type":"text"},{"_id":"F6KQ2QAUYRFEZNDWNHMDCPTLIE","additional_properties":{"_id":1742206205747},"content":"“Bhí sé deacair teacht ar pháistí ach cheap muid go mbeadh sé tábhachtach a nglórtha siúd a chloisteáil freisin.”","type":"text"},{"_id":"KP32EN7I6VEIDKLYBSDWZUWSBY","additional_properties":{"_id":1742206205748},"content":"Cuireadh tús leis an obair ar <a href=\"http://xn--canint-rya.ie/\" target=\"_blank\">canúint.ie</a> i mí an Mhárta 2024 agus lean an obair ar feadh bliana. “Chuir [cartlannaithe RTÉ] go leor comhairle orainn mar, i gcás go leor de na ríleanna seo, ní raibh mórán eolais orthu,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"5XNPJUO7ZBBKNHB74AOWQLH7NY","additional_properties":{"_id":1742206205749},"content":"“Bhí muid ag iarraidh ábhar a bhí ar chaighdeán ard fuaime agus spéise ó thaobh cúrsaí teangeolaíochta de a úsáid [ach] mura bhfuil na meitashonraí sin ann, bíonn sé an-deacair teacht ar an ábhar.”","type":"text"},{"_id":"4UCVK2PD2RG2BIA2COKWYR4ZVQ","additional_properties":{"_id":1742206205750},"content":"Baineadh úsáid as bogearraí chun na taifeadtaí a thras-scríobh agus a chaighdeánú. Tá an t-ábhar leagtha amach ar léarscáil idirghníomhach, agus nuair a sheinntear na taifeadtaí, lastar na focail de réir mar a deirtear iad, rud a chuideoidh leis an úsáideoir an comhrá a leanúint.","type":"text"},{"_id":"4YXM2D3VHJFFTHO4VLCNYLNSTY","additional_properties":{"_id":1742206205751},"content":"An Dr Andrea Palandri agus an teicneolaí teanga agus ailtire faisnéise Michal Mechura, beirt chainteoirí Gaeilge atá ag obair le Gaois in DCU, a rinne formhór na hoibre. Chuidigh cainteoirí ó dhúchas freisin chun cuid den tras-scríobh a dhéanamh. Ach ní mar a chéile a chloiseann daoine an fhoghraíocht dar ndóigh – bíonn tuairimí éagsúla ag daoine ag brath ar an tuiscint atá acu ar an gcanúint áirithe sin.","type":"text"},{"_id":"VKTFFTZKRFBKHFX7NM2CONLUFI","additional_properties":{"_id":1742206205752},"content":"Tá súil ag an Dr Bhreathnach, mar sin, go reáchtálfar meitheal oibre tras-scríobh i mbliana chun go mbeidh deis cur lena bhfuil déanta go dtí seo.","type":"text"},{"_id":"H5NPLW4NUJCU7OWK3Q2RZBMOWU","additional_properties":{"_id":1742206205753},"content":"“Má tá tuiscint agat ar an gcanúint, tá tú leathbealach ann, agus sin é an fáth gur mhaith linn daoine a mhealladh isteach le cuidiú leis an obair,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"LVZXEIOACFBTTFRAWRSQKQOXWE","additional_properties":{"_id":1742206205754},"content":"Tá an bunachar seo luachmhar ní hamháin don staidéar ar chúrsaí canúna agus foghraíochta, ach mar chartlann bheo de stór focal atá ag imeacht as úsáid.","type":"text"},{"_id":"EFCWSF4F5RAGHO6KXEPYM7AASU","additional_properties":{"_id":1742206205755},"content":"Le céad bliain anuas, tá claochlú tagtha ar shaol na tuaithe in Éirinn - ó fheilméireacht go hiascaireacht - agus cailleadh mórán den fhoclóir saibhir a bhain leo.","type":"text"},{"_id":"ZKLPKH6SORHQXOKZR4NHJ4K4Z4","additional_properties":{"_id":1742206205756},"content":"“Tá na fearainn chainte atá in úsáid thar a bheith spéisiúil,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QJEYUS7Y5BASNDZXVU2TVXB3NY","additional_properties":{"_id":1742206205757},"content":"“Tá daoine ag caint ar a bheith ag obair i Meiriceá sna 1920idí, ar shaol an imirce agus ar shaol na feirmeoireachta ar ndóigh freisin. Tá daoine ag caint faoin gcladach, faoi mhargaí éisc agus an cineál sin ruda. Tá an saibhreas sin ann agus ar ndóigh tá caighdeán [na Gaeilge] go hiontach. Tá sé an-tábhachtach caighdeán maith a bheith ann don Ghaeilge agus é a leanúint, ach tá na canúintí chomh tábhachtach céanna agus ansin tá an saibhreas sin ar fad ann.”","type":"text"},{"_id":"2C5WQVASPNATVOP7PY4KNL23ME","additional_properties":{"_id":1742206205758},"content":"Tá súil ag an Dr Bhreathnach go gcuirfear leis an stór ábhar amach anseo agus táthar ar thóir maoinithe chun é sin a dhéanamh. “Ba mhaith linn go mór Béarla na hÉireann a chur leis, teanga an Lucht Siúil agus b’fhéidir Ultais freisin.","type":"text"},{"_id":"DAEMOZSF35HAPNHXCIA4SJ4AZ4","additional_properties":{"_id":1742206205759},"content":"“Samhlaidh sin, bheadh sé go hálainn iad ar fad a bheith ar an aon léarscáil amháin agus d’fhéadfá breathnú ar na nascanna idir na teangacha, an chaoi go raibh siad uilig ag imirt tionchar ar a chéile. Níl an t-airgead sin ann fós ach tá muid tar éis cur isteach ar mhaoiniú leis an scéim Shared Island.”","type":"text"},{"_id":"LFASCD2DTRDNDKODC5HLEPNN7A","additional_properties":{"_id":1742206205760},"content":"Ach idir an dá linn, beifear ag cur leis ó chartlann RTÉ. “Tá go leor bailiúchán ann ach níl siad ar fáil go héasca. Tá súil againn bailiúchán Doegen atá ag an Acadamh Ríoga a nascadh leis. Tá go leor ábhar mar sin a shíleann muid ar cheart dó a bheith ar fáil ar bhonn i bhfad níos poiblí,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"6ZJXS54XNZE77HW32VPBWNTBAA","additional_properties":{"_id":1742206205761},"content":"Ag filleadh ar dhreas cainte Uí Ghaoithín arís, b’fhéidir go raibh sé ródhóchasach sa mhéid a dúirt sé, ach is féidir a bheith geall agus cinnte go gcuirfeadh sé fáilte roimh iarracht mar seo chun canúintí na Gaeilge a chaomhnú:","type":"text"},{"_id":"PSUFSNHNEFE4JMWE3GGQQDC2MA","additional_properties":{"_id":1742206205762},"content":"“Ná bíodh mearbhall oraibh, a mhuintir na hÉireann, tá an lá ag teacht agus ní fada uainn anois é le cúnamh Dé go mbeidh ár dteanga ársa arís faoi mheas á cleachtadh ag óg agus ag aosta in Inis aoibhinn Éilge, faoi mar do bhí le linn bhur sinsear a bheith in ardréim i bhfearannaibh fódghlasa na hÉireann.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tugann Canúintí na Gaeilge (canuint.ie) léargas ar shaibhreas agus ar chanúintí réigiúnacha na Gaeilge"},"display_date":"2025-03-17T01:55:00Z","headlines":{"basic":"‘A mhaithe agus a mhóruaisle Gael, atá i gcéin agus i gcóngar...’ ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU","auth":{"1":"d7a7226198bbf25599359b9da3faaddee36f95ad214cc0704fd601ec5192ccad"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2YGFSVPJMFDT7ONQ75PAPAALGU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/17/a-mhaithe-agus-a-mhoruaisle-gael-ata-i-gcein-agus-i-gcongar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"O3TJ3BNHNREIBLHXAUOHGNBPCI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/","content_elements":[{"_id":"PKRA3H6PJNF7HO2J22JZHN2UMI","additional_properties":{"_id":1741348070222},"content":"FOCLÓIR: Ionadh – surprise; taithí – experience; díbríodh an Ghaeilge – Irish was expelled; slánaitheoir – saviour; imeallú – marginalisation; imeaglú – intimidation; próiseas earcaíochta – hiring process; ríthábhachtach – all-important.","type":"text"},{"_id":"GUFYCCLICRE75NDHL2RQEOKQHY","additional_properties":{"_id":1741533369251},"content":"Bhí ríméad, agus b’fhéidir ionadh nach beag, ar go leor i bpobal na Gaeilge an tseachtain seo caite nuair a fógraíodh go raibh tús á chur ar deireadh le próiseas ceapacháin don Choimisinéir Gaeilge ó thuaidh.","type":"text"},{"_id":"VGQ7J5OBZ5BSXBTDZSUAT7WAWY","additional_properties":{"_id":1741533369252},"content":"Trí bliana ó shin a gealladh go gcruthófaí an ról faoin Acht Féiniúlachta agus Teanga (Tuaisceart Éireann). Thug an t-acht stádas oifigiúil don Ghaeilge agus don Ultais agus bhí Coimisinéirí Teanga le ceapadh, chomh maith le go leor eile.","type":"text"},{"_id":"SCMAKRIV5FGHRBBF2DQLGBERVY","additional_properties":{"_id":1741533369253},"content":"Cé gur fáiltíodh roimh an reachtaíocht seo nuair a ritheadh í in Westminster in 2022, ba bheag iarracht a rinneadh san am ó shin chun forálacha na reachtaíochta a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"NIYZPYS6HJF4HG6QWR7WXHHT6M","additional_properties":{"_id":1741533369254},"content":"Cáineadh dréachtchlár oibre Fheidhmeannas Stormont nuair a foilsíodh é anuraidh de bharr nach raibh aon tagairt don Ghaeilge ann agus, nuair a d’fhoilsigh Céad-Aire an Tuaiscirt Michelle O’Neill agus an Leas-Chéad-Aire Emma Little-Pengelly an Clár Rialtais nua 2024-27 an tseachtain seo caite, ní raibh aon tagairt ann don Ghaelscolaíocht ná eolas maidir le cur i bhfeidhm na Straitéise Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"YNAHFG4LKVADTCBP6ZGBWXZSGY","additional_properties":{"_id":1741533369255},"content":"Ach ar an gCéadaoin, d’fhógair Oifig an Fheidhmeannais go gcuirfí tús le próiseas na hearcaíochta agus go mbunófaí Oifig an Choimisinéara Gaeilge mar chuid de chur i bhfeidhm na reachtaíochta. ","type":"text"},{"_id":"H52BB6OFK5H45BFIQIVNBSTOQU","additional_properties":{},"content":"“Ar bhealach, tá sé ar cheann de na forbairtí is stairiúla do phobal na Gaeilge ó thuaidh le fada, fada, an lá,” a dúirt bainisteoir cumarsáide Chonradh na Gaeilge an Dr Pádraig Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"7GDOCXFVOBHFTFRGVY26A56JJE","additional_properties":{"_id":1741533369256},"content":"“Céim mhór chun tosaigh [atá ann] ar an aistear seo i dtreo cearta teanga,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"557Q4XOFBVHKTLU3KLYM6LGZOY","additional_properties":{"_id":1741533369257},"content":"Cé go raibh súil le ceapachán na gCoimisinéirí Teanga le fada, bhí an chosúlacht air go mbeadh doicheall an DUP i dtaobh na Gaeilge ina cheap tuisle buan.","type":"text"},{"_id":"QCSCSXJTM5ARFP4S7EY2YKEKHA","additional_properties":{"_id":1741533369258},"content":"“Nuair a thuigeann tú go bhfuil an DUP i bprionsabal ar bord, ag an bpointe seo is dócha go bhfuil muid i dtréimhse agus in am atá thar a bheith cinniúnach maidir le todhchaí na Gaeilge ó thuaidh trí chéile,” a dúirt Ó Tiarnaigh le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"2TKWV7JSMFHG3HOLACDW7F3PAE","additional_properties":{"_id":1741533369259},"content":"Is de bharr ghníomhachas na nglún roimhe seo a baineadh an buaicphointe seo amach, a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"WCXBZANLN5COPBBQDUQYQO5WCM","additional_properties":{"_id":1741533369260},"content":"“Is gá dúinn aitheantas ar leith a thabhairt do phobal na Gaeilge a sheas linn i ndlúthpháirtíocht le blianta, blianta, fada,” a dúirt Ó Tiarnaigh. “Is cuimhin liom a bheith ag amharc ar fhíseán de Íte Ní Chionnaith [iar-uachtarán Chonradh na Gaeilge] agus í ag seoladh Bille Cearta Gaeilge do na sé chontae in 1986.","type":"text"},{"_id":"PV3P37PFVNBOJNKNT7PL7J2HPE","additional_properties":{"_id":1741533369261},"content":"“I bhfad roimhe sin ar ndóigh, le linn na seachtóidí, nuair a bhí pobal Bhóthar Seoighe ag tosú amach, cé a chreidfeadh, nuair a bagraíodh an dlí orthu an t-am sin as oideachas a chur ar fáil i nGaeilge [dá ngasúir] go mbeimis, 50 bliain níos déanaí, ag amharc ar Choimisinéir Gaeilge a bheith ceaptha agus an DUP ag tabhairt beannachta dó sin?”","type":"text"},{"_id":"23RKO5GY6RBSFETNONVXJ6TKCM","additional_properties":{"_id":1741533369262},"content":"Ach cé gur chuir an cinneadh ríméad ar ghluaiseacht chearta na Gaeilge, tá amhras ann i gcónaí nach gcuirfidh an DUP cos sa doras.","type":"text"},{"_id":"OFT3QT3PDRE7RMVIPUZS4LQOAU","additional_properties":{"_id":1741533369263},"content":"“Tá baol mór ann,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"RKZIMFS4PFC2LF5OBTAC6K2XSE","additional_properties":{"_id":1741533369264},"content":"“Is gá freasúrthacht an DUP a lonnú sa chomhthéacs go raibh an stát ó thuaidh ina stát aontachtach riamh anall, agus gur chuir an stát ó thuaidh bac, imeallú agus imeaglú ar phobal na Gaeilge. Díbríodh an Ghaeilge ón tsochaí agus ó spásanna poiblí,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ISUOM44DZBCPRDRT44DL2AHQ2I","additional_properties":{"_id":1741533369265},"content":"“Lean an DUP leis an seasamh sin agus leis an idé-eolaíocht sin, agus tá neart daoine ag rá go bhfuil sé sin ag dul ar aghaidh go dtí an lá atá inniu ann—sin in ainneoin an chinnidh seo [post an choimisinéara a cheadú].”","type":"text"},{"_id":"IRHFPWZC5ZDXLFTZNIDGNYLPUY","additional_properties":{"_id":1741533369266},"content":"Dúirt Ó Tiarnaigh gurb í “an laige is mó” leis an reachtaíocht ná go bhfuil ceart crosta ag an DUP ar fheidhmiú na reachtaíochta “ó thús go deireadh.”","type":"text"},{"_id":"7WXMWEEAQRDI7OX4YXYTIIN3ZU","additional_properties":{"_id":1741533369267},"content":"De réir na rialacha, is gá don Chéad agus Leas-Chéad-Aire bheith ar aon ghuth chun an próiseas earcaíochta a chur ar bun, an Coimisinéir a cheapadh agus feidhmeanna an Choimisinéara a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"5PIDCMQSNZHUFPACG4MEOOBHHU","additional_properties":{"_id":1741533369268},"content":"“Is gá go mbeadh comhthoil agus comhoibriú ann agus iad ag feidhmiú ar aon ghuth ar achan chéim den phróiseas,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"V2B5JXQ2XJCJPA7QEF2H3ZXH3M","additional_properties":{"_id":1741533369269},"content":"“Cé go bhfuil beannacht an DUP ann inniu, an rud a deir an taithí phianmhar atá againn leis an bpáirtí sin ná nár chóir agus nach féidir linn a bheith ag brath orthu. Ní haon slánaitheoir iad ar an Ghaeilge agus mar sin caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach, radacach agus ag eagrú go gníomhach i rith an ama chun an brú a choinneáil orthu.","type":"text"},{"_id":"AIJYIUZ7UJEF3IH6BIXXJMY3PQ","additional_properties":{"_id":1741533369270},"content":"Creideann Ó Tiarnaigh go bhfuil sé ríthábhachtach go mbeidh an té a cheaptar mar choimisinéir ar ardchumas.","type":"text"},{"_id":"3NK7SIDS45FP5CJ3HHPPZ7TJXQ","additional_properties":{"_id":1741533369271},"content":"“An tuiscint atá againn ar chumhachtaí agus ar fheidhmeanna an choimisinéara ná má tá aon rud mór le déanamh ó thaobh catagóiriú, na heagrais phoiblí a rangú, na caighdeáin teanga a chríochnú agus a cheadú, agus na mórthuarascálacha [a fhoilsiú], gur gá go mbeadh beannacht an Chéad agus Leas-Chéad-Aire ar na rudaí sin.","type":"text"},{"_id":"L5XDDD2DIBFURPMI5MCCGFYKDI","additional_properties":{"_id":1741533369272},"content":"“Leagfaidh an chéad duine a cheaptar creatlach síos do na daoine a thiocfaidh ina ndiaidh agus mar sin beimid ag iarraidh ar an chéad choimisinéir a bheith thar a bheith láidir agus forásach agus an oiread agus is féidir a bheith neamhspleách,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"MCLIPRXRVJCD7IH6W3ZAIAKDAE","additional_properties":{"_id":1741533369273},"content":"“Beidh an chéad duine sin ina eiseamláir iontach tábhachtach do na daoine a thagann ina ndiaidh.”","type":"text"},{"_id":"V4QD74MLORDI5P7DN5BCVUQM7M","additional_properties":{"_id":1741533369274},"content":"Tá dóchas ag Ó Tiarnaigh faoi thodhchaí na Gaeilge agus creideann sé go bhfuil céim mhór tógtha anois sa treo ceart. “Níl aon amhras ann ach gur lóchrann dóchais é, gur féidir linn mar phobal an domhan atá thart orainn i stát a bhí naimhdeach inár n-éadan a athrú, agus a athrú ó bhonn.”","type":"text"},{"_id":"WCABTCCDRRAIVH5LWF5GPSQOVY","additional_properties":{"_id":1741533369275},"content":"“Nuair a amharcann muid ar an bhfás atá ag teacht ar an Ghaelscolaíocht ó thuaidh agus an tionchar iontach dearfach atá á dhéanamh ag leithéidí Kneecap agus eile, feicimid go bhfuil muid ag bogadh isteach i dtréimhse atá thar a bheith maith maidir leis an teanga.”","type":"text"},{"_id":"F56HCX3LL5AWDO7SPLYYMOQH7Q","additional_properties":{"_id":1741533369276},"content":"“Táimid ag obair i láthair na huaire ar bhille don Ghaelscolaíocht agus tá súil againn an samhail a úsáideadh don oideachas imeasctha dhá bhliain ó shin [a leanacht].” Tagairt atá ansin don Acht um Oideachas Imeasctha faoina bhfuil dualgas ar an Roinn Oideachais ó thuaidh ‘oideachas imeasctha a spreagadh, a éascú agus tacú leis’. Athrú bunúsach eile ar an gcóras a bheadh ansin.","type":"text"},{"_id":"QDRFSHH26VFK5BEAA7B6WPC6JY","additional_properties":{"_id":1741533369277},"content":"“Tá dul chun cinn thar a bheith suntasach á dhéanamh, ach tá neart cathanna fós le troid againn,” a dúirt Ó Tiarnaigh.","type":"text"},{"_id":"DBAGYB3J6BBV7KLD3A636ZCPYY","additional_properties":{"_id":1741533369278},"content":"“Ach tá mé cinnte, leis an choimisinéir cuí, le toil pholaitiúil agus pobal eagraithe, gur féidir linn an dul chun cinn sin a dhéanamh agus aon chath atá romhainn a bhuachan.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tús curtha leis an bpróiseas chun an chéad Choimisinéir Gaeilge a cheapadh ó thuaidh, ach ‘baol’ i gcónaí go gcuirfear bac sa tslí"},"display_date":"2025-03-10T04:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Caithfidh muidne a bheith gníomhach, glórach agus radacach’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y","auth":{"1":"f91760f724d2daa6dce7c82c3d78c5611cca0e5f022b2c2ad6a40bb55843ff48"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/COBDUPVHWCDOU54DAHCDPBHG3Y.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/10/caithfidh-muidne-a-bheith-gniomhach-glorach-agus-radacach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"2CN5IBCWTRFSRJCN662KHJNGWQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/","content_elements":[{"_id":"NV5Q46L4QVDFXJAEBI3URQFGVM","additional_properties":{"_id":1741351731069},"content":"Scríobh an t-úrscéalaí Sasanach H.G. Wells úrscéal dar teideal ‘The Shape of Things to Come’ a foilsíodh sa bhliain 1933. Cé gurb úrscéal a bhí ann, ní fhéadfaí gan smaoineamh gur tairngreacht a bhí ann ag an am céanna. Is cinnte gurb iad a thuara féin agus a chuid mianta féin a bhí ann in éineacht.","type":"text"},{"_id":"Q66ETJDJMVBJLBJ7QFTMVUFOQA","additional_properties":{"_id":1741351731070},"content":"Ní mór smaoineamh gur scríobhadh é i dtosach 30í na haoise seo caite nuair a bhí Hitler go díreach tagtha i gcumhacht sa Ghearmáin agus gan cogadh cathardha na Spáinne a bheith tosnaithe fós. Is furasta seasamh siar nach mór céad bliain ina dhiaidh agus ár magadh féin a dhéanamh ina thaobh, agus is fíor gur corp magaidh a fhormhór ar fad.","type":"text"},{"_id":"7X46HVPYJVDLTFVRENRDQWSW4Q","additional_properties":{"_id":1741351731071},"content":"Mar sin féin thug sé le fios go gcuirfí tús leis an dara cogadh mór sa bhliain 1940, (gan é ach bliain amú); go scriosfaí cathracha ón aer; go dtiocfadh ann d’fhomhuireáin a scaoilfeadh diúracáin ó bhall ar bith; go gceapfaí airm ollscriostacha agus daoine réidh ullamh lena gcur chun aimhleasa.","type":"text"},{"_id":"NLQJ4P3NHZCCHJFVH3SCJU3EIM","additional_properties":{"_id":1741351731072},"content":"Níos iomrallaí, cé gur dhóigh leat gurbh iontu a bhí a dhóchas, mhaígh go seargfadh an náisiúnstát, go dtiocfadh deachtóireacht dhea-mhéiniúil i réim agus go n-imeodh gach reiligiún as, go háirithe Ioslam sa chéad áit, agus go mbeadh an Béarla ina theanga dhomhanda. Thógfadh tamall níos sia leis an gCaitliceachas a scrios (ní dhéanann trácht d’aon bhun ar an bProtastúnachas) agus faigheann sé tearmann in Éirinn atá, gan amhras, cúlráideach, primitíveach, ainnisbhocht.","type":"text"},{"_id":"I3R5Z654DBHPRBIAVXAM3SC4WA","additional_properties":{"_id":1741351731073},"content":"Is dána an mhaise do dhuine ar bith seachas Nostradamus agus Colm Cille an aimsir fháistineach a thuar, agus is mó sin leabhar a dhein iarracht ar cúis mhagaidh anois iad. Is cuimhin liom leabhar a léamh a raibh mórán cabaireachta faoi ag an am a raibh ‘The Coming War Between Russia and China’ air le Harrison Salisbury a foilsíodh in 1969. Údar mórcháile ba ea é a bhuaigh iliomad duaiseanna dá chuid iriseoireachta agus a chaith blianta ‘ag ciallú’ na Rúise don New York Times. Shílfeá go mbeadh fios a ghnó aige. Ní raibh. Fós, ar aon nós.","type":"text"},{"_id":"3SYOXYO2B5C2ZHKW6GISTXHOL4","additional_properties":{"_id":1741351731074},"content":"An leabhar is mó dá chineál a bhí i mbéal an phobail lenár linn is ea ‘The End of History and The Last Man’ le Francis Fukuyama, ar ghéill oiread sin don téis a bhí ann, go raibh an lá leis an daonlathas liobrálach feasta agus gur ina threo a bhí stair an domhain ag gluaiseacht riamh. Tá's againn cad a tharla dó sin.","type":"text"},{"_id":"5DQY6IY6QVFMRGIK5UFACDZHHI","additional_properties":{"_id":1741351731075},"content":"B’fhéidir gur leor a thuiscint nach féidir an aimsir fháistineach a insint. Ach tá laige mhór eile ag na húdair thuasluaite agus ag leabhair eile dá samhail. Is den iarthar iad, claonta agus míthuiscintí an iarthair ginte iontu.","type":"text"},{"_id":"25U5RQTPWZC2FK5AYKN5D4HHPQ","additional_properties":{"_id":1741351731076},"content":"Sa bhliain 1950 bhí 20 faoin gcéad de dhaonra an domhain san Eoraip, 9 faoin gcéad san Afraic. Faoin mbliain 2050, atá ag druidim linn ar luas, ní bheidh ach 7 faoin gcéad san Eoraip agus nach mór 40 faoin gcéad san Afraic. Breis agus 60 faoin gcéad den domhan tá san Áise cheana féin.","type":"text"},{"_id":"NTPWD3DEQBETZNO7URLGLQ25HE","additional_properties":{"_id":1741351731077},"content":"In ainneoin ráitis laethúla Trump a chuirfeadh sceimhle anama ort, níl ann ach caochadh beag i gcúrsa mór an tsaoil. Nuair a bheidh deireadh le séideadh an bholgáin béice, má mhairimid, beidh sé níos soiléire go bhfuil ord nua domhanda ann, ach nach é an t-ord é a rabhthas ag súil leis. Ní linne an domhan feasta. Glactar leis.","type":"text"},{"_id":"7GV3LGKJJFCH7KEQVZ4MAK6F5M","additional_properties":{"_id":1741351731078},"content":"In ainneoin na hath-armála scanrúil Eorpach atá molta, is iad turnamh an iarthair mar an t-aon mhór-ais ar a gcasann an saol, fara an t-athrú aeráide ina tháinrith, an dá ghné is tábhachtaí den chruth domhanda atá romhainn. Níl faic ar féidir a dhéanamh faoin gcéad cheann díobh agus is ró-eagal go bhfuil sé mós déanach tabhairt faoin dara ceann i gceart.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is dána an mhaise do dhuine ar bith seachas Nostradamus agus Colm Cille an aimsir fháistineach a thuar"},"display_date":"2025-03-10T03:50:00Z","headlines":{"basic":"Cruth an domhain amach romhainn","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U","auth":{"1":"736c8a69c747f8e963fc8976842064dd487dee8de6d5066aad24d7b15619f247"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6ZIHUWZ46ZDP5GFWZ7AOVAO47U.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/10/cruth-an-domhain-amach-romhainn/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GV7IXUAU3BCQXBFFAVEJUEGWR4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/","content_elements":[{"_id":"HKU5VMQBYBG5FCL23KFJHVXJOU","additional_properties":{"_id":1740743280464},"content":"Uaireanta i ndéanaí na hoíche is sula músclaíonn na héin bheaga as clúid na coille is minic daoine ag allagar ar an ábhar is ansa leo, .i. sinn/muinn/muid féin. Cad é an rud is mó is ceart dúinn a bheith mórálach as, nó neachtar acu, an ní ar chóir dúinn a bheith náirithe go deo ina thaobh? Níl aon easpa chúis náire, óir sin é is ábhar d’fhormhór litríocht Bhéarla na tíre, go rabhamar cúlráideach, biogóideach, cúngaigeanta, pionósach, réidh chun breithiúnais agus inár ndialathas gan mheabhair dár gcuid féin.","type":"text"},{"_id":"ZSYANR7NFZHYRNZOXUSXBK2VAA","additional_properties":{"_id":1740743280465},"content":"Ní bheifí ar aon aigne, áfach, maidir lenár mbuanna, nó leis an aon ní suaitheantasach amháin ar chóir a bheith mar lóchrann againn i measc náisiúin an domhain mhóir. Déarfaidh daoine áirithe gurb é gur bhaineamar an chéad áit níos minicí sa Chomórtas Amhránaíochta Eurofíse seachas aon tír eile, fág go bhfuil an tSualainn ar aon tarraingt linn anois.","type":"text"},{"_id":"ZCDVI76HSVHCRLIQ4ZERJOQ6KA","additional_properties":{"_id":1740743280466},"content":"Nó, daoine níos eolgaisí, go bhfuil againn an litríocht leanúnach is sine gan bhearna san Eoraip go léir, seachas an Ghréig, agus cé a thugainn aon aird orthu siúd níos mó? Nó, cá bhfios, an cluiche páirce is iontaí, is gasta, is sciliúla, is míorúiltí ar fhaichí na cruinne, mar atá an iomáint, bíodh gur cosúla le cispheil anois í ar iomad a gcuid scóranna pointí.","type":"text"},{"_id":"ONOV4CDZBVG2LBCJWV45RXWANY","additional_properties":{"_id":1740743280467},"content":"Ní haon díobh sin a mhaífinnse, áfach, ach rud nach maith leis an nguth oifigiúil a chloisint. Shílfeá ar na meáin oifigiúla agus ar an séarachas meán sóisialta go bhfuil cogadh mór barbartha eile i ngar dúinn, agus go bhfuiltear chun fáiltiú roimhe mar a dhein saontacháin an n-iliomad tír Eorpach sa bhliain 1914 ina slaoda agus ina mílte.","type":"text"},{"_id":"JXUVCR6FHFBRZKC662O6CSBHCU","additional_properties":{"_id":1740743280468},"content":"Cheapfá go raibh Beilg bheag na hEorpa faoi bhagairt ag mathúin mhóra an oirthir agus go raibh an galrú buí le leathnú faoinár ndéin agus nárbh fholáir dúinn cúpla iompróir aerárthaí agus fomhuireán núicléach a cheannach go pras nó is sinn a bheadh thíos leis. Cheapfá go raibh traidisiún álainn cearta daonna agus sibhialtachta againne san Eoraip arbh fhiú é a chosaint ar na barbaraigh lasmuigh, gan sclábhaíocht, ná cinedhíothú, ná céasadh, ná concas gan teorainn, ná faisisteachas féin a lua.","type":"text"},{"_id":"TQBCUZ532JEGLHZ5AZ5I4BT6LU","additional_properties":{"_id":1740743280469},"content":"Is é an rud is mó is ceart dúinne Éireannaigh a bheith mórálach as, gan cheist, gan amhras anonn, ná ár seasamh síochána i measc tíortha uile an domhain fad a ritheann soir siar thuaidh theas anoir aduaidh aniar agus ar ais. Is mó sin foras agus institiúid amuigh ansin a dhéanann scagadh ar an domhan. Is féidir amhras a bheith ar chuid acu, ach nuair a chíonn tú gurb iad Lucsamburg nó na Stáit Aontaithe na tíortha is saibhre, agus an Bhurúin nó an tSúdáin Theas is boichte, chaithfí a admháil go bhfuil bun éigin leo mar staidéir.","type":"text"},{"_id":"K6Z6P4UFKRAUPNOUEESCKDDGME","additional_properties":{"_id":1740743280470},"content":"Is ar a amhlachas sin a thógtar an tInnéacs Síochána Domhanda (Global Peace Index). Déantar 99.7 faoin gcéad de phobal an domhain a mheas de réir táscairí éagsúla idir chainníochtúil agus cháilíochtúil. Ar na cinn is tábhachtaí díobh sin tá slándáil phobail, coinbhleacht bhaile fara idirnáisiúnta, agus míleatú na tíre.","type":"text"},{"_id":"7A7RPXWC2VGDVL7PDFSSTSPF6A","additional_properties":{"_id":1740743280471},"content":"Agus féach! Aillilliú! Ababúna! Hósannana sna hArda! Mirabellissimi dictu! Táimidne, stát seo Poblacht na hÉireann ar an dara tír is síochánta ar domhan, sa chruinne féin! An Íoslainn an t-aon tír eile is síochánta ná sinn.","type":"text"},{"_id":"B3KMWOPB4BCXFABSD3KLYASZXU","additional_properties":{"_id":1740743280472},"content":"Nár dhóigh leat gurb é seo an fíoras ar chóir é a bheith á shéideadh ó na beannta, á fhógairt sna gleannta, á chraobhscaoileadh, á ghreanadh ar chloigne ag gach roinn rialtais, ag gach nuachtán, ag gach clár raidió agus teilifíse?","type":"text"},{"_id":"2JANYPDSABHNTDRDPMJ3R254FY","additional_properties":{"_id":1740743280473},"content":"Ní mar é, áfach. Táimid náirithe toisc sinn a bheith ar ceal acmhainne cogaidh agus a laghad airgid a chaithfimid orthu. Nach cúis mhórtais agus ghairdeachais í sin seachas a mhalairt?","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Déantar 99.7 faoin gcéad de phobal an domhain a mheas de réir táscairí eagsúla idir chainníochtúil agus cháilíochtúil."},"display_date":"2025-03-03T03:00:00Z","headlines":{"basic":"An bua is mó","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA","auth":{"1":"bebcd0b7a2634f63e124dcdf1487ab45fa5f05c13971d8549062d506362f5a91"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/3HFEDDLTXZAPTPE4QNMT4LQXBA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/03/an-bua-is-mo/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CILHYLRRSNHQLJ2PKJKJH44WGA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/","content_elements":[{"_id":"TWUYNZJM5BC6RNHCTOHVNQBBCM","additional_properties":{},"content":"FOCLÓIR: Aonteangachas – monolingualism; stól – stool; teocht – temperature; Gaoluinn (Gaeilge) – Irish; méadú suntasach – marked increase; comharthaíocht - signage; suaitheantas – badge; ugach – confidence/encouragement.","type":"text"},{"_id":"CV3PWIEYVVC2JALGRMK7OVWIJQ","additional_properties":{},"content":"Anuas go dtí le gairid, ba chosúil gurbh ar chonair chúng an aonteangachais amháin a bhí an tír ag taisteal.","type":"text"},{"_id":"ATRFVDOPARAAVFABDYWRN7DJHI","additional_properties":{},"content":"Ach de réir mar a cuireadh bonn reachtaíochta faoi chearta teanga le fiche bliain anuas, d’fhás an tuiscint go bhfuil tábhacht ar leith le bailte sa Ghaeltacht agus lasmuigh di, i dtaobh iarrachtaí athnuachan teanga. ","type":"text"},{"_id":"JZ3VCPKYRRFYLNBZ22PQUNAAMU","additional_properties":{},"content":"Faoi Acht na Gaeltachta 2012, tugadh aitheantas speisialta do bhailte le daonra níos mó ná 1,000 duine, atá lonnaithe sa Ghaeltacht nó buailte léi, agus a sholáthraíonn seirbhísí do mhuintir na Gaeltachta. Is ‘cos amháin de stól trí-chosach’ iad na Bailte Seirbhíse Gaeltachta sa phróiseas pleanála teanga, mar aon le líonraí Gaeilge agus limistéir phleanála teanga Ghaeltachta. ","type":"text"},{"_id":"UDEXQYHLIRDG5CE65VRFG7VNYE","additional_properties":{},"content":"Leathnú na Gaeilge mar theanga labhartha pobail an bhunaidhm. ","type":"text"},{"_id":"IRWAOMDZ6VEJXEUKOBX3KMKBFE","additional_properties":{},"content":"Bíonn ról lárnach ag an bpobal sa phróiseas: chun go mbronnfaí stádas Bhaile Seirbhíse Gaeltachta ar bhaile, bíonn gá plean teanga a aontú leis an bpobal. De bharr rannpháirtíocht an phobail sa phróiseas, bítear ag súil go mbeidh muintir an bhaile tugtha do na spriocanna agus do chur i bhfeidhm an phlean a thagann chun cinn.","type":"text"},{"_id":"JYFS2VHI7BAPDHPSAJ7QCEJFM4","additional_properties":{},"content":"A luaithe is atá plean teanga dréachtaithe agus faofa, ní mór don aire stádas oifigiúil a cheadú ionas gur féidir tús a chur le cur i bhfeidhm an phlean. Nuair a bhronntar stádas ar bhaile mar Bhaile Seirbhíse, cuirtear maoiniú ar fáil d’oifigeach teanga agus don phlean teanga. ","type":"text"},{"_id":"CB57OIBQUZAUNJTYEZVNWRVMKE","additional_properties":{},"content":"<b>Dún Garbhán</b>","type":"text"},{"_id":"BLE2WAUJMRCFTOTKDKOYSPESHQ","additional_properties":{},"content":"Tugadh aitheantas oifigiúil bhaile seirbhíse Gaeltachta do bhaile Dhún Garbhán, i gContae Phort Láirge, i mí Iúil 2022. ","type":"text"},{"_id":"ADYD5GNERBCX5KHK3HRHBUU3IY","additional_properties":{},"content":"Labhair Tuarascáil leis an iriseoir Catherine Foley atá tar éis sraith nua clár raidió, Labhraímid Gaeilge i nDún Garbhán, a chur i láthair don stáisiún áitiúil WLR FM. Cuirfear tús leis an tsraith a chraoladh ar Mháirt na seachtaine seo. “Sraith deich gclár atá ann agus níl i ngach clár ach deich nóiméad nó mar sin,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"I7CAJCIV2RBHRPOAXGXRT25PYU","additional_properties":{},"content":"Is í an slat tomhais is fearr leis an dul chun cinn a mheas ná dul amach i measc an phobail chun labhairt le daoine agus sin go díreach a rinne Foley. ","type":"text"},{"_id":"3AHDCXKY2NAG5JFISVQMIFAYBE","additional_properties":{},"content":"Labhair sí le daoine atá ina gcónaí agus ag obair sa bhaile le go bhfeicfeadh sí an fíor é go bhfuil stádas Bhaile Seirbhíse Dhún Garbhán ag imirt tionchair ar nósanna teanga na ndaoine.","type":"text"},{"_id":"RLYXOYAX6VGPPM7NW2PFHG2GYQ","additional_properties":{},"content":"“Theastaigh uainn blaiseadh a fháil - an teocht a thógaint - nó go bhfeicimis cad atá ag tarlú sna siopaí agus sna gnóanna – go bhfeicimis an bhfuil Gaoluinn le cloisteáil i nDún Garbhán,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"QTIY2R7YPREH3JLDZ2JWURVDIY","additional_properties":{},"content":"“Agus, de réir dealraimh, tá sí le cloisteáil. Tá muinín ag daoine inti anois. Tá an nasc traidisiúnta idir an Ghaeltacht agus an baile mór láidrithe, tá sé níos feiceálaí,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"3CK73Q7C6RFBXHQVHIDHYZP7VE","additional_properties":{},"content":"“Chuamar thart ag bualadh le daoine. Thosaíomar sa leabharlann agus rinneamar go leor de na cláir i siopaí an bhaile. Rinneamar ceann i siopa a dhíolann táirgí oifige, agus ceann eile i siopaí éadaí. ","type":"text"},{"_id":"DCC2U7SKEBCDHJFKQMXPOYQ6II","additional_properties":{},"content":"“Bhuaileamar le daoine le Gaoluinn agus le duine nó beirt nach raibh mórán acu. Bhí siad go léir dearfach agus lánchinnte go bhfuil níos mó Gaoluinne le cloisint i nDún Garbhán le déanaí,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"PGJE6RDKLBCOZPBEKEPNGRZDSU","additional_properties":{},"content":"Bíonn ar na heagrais a roghnaítear chun plean teanga a réiteach a léiriú go bhfuil fís acu. Socraítear cuspóirí ag brath ar láidreachtaí agus ar laigeachtaí an bhaile chomh maith le clochmhílte ar gá a bhaint amach go ceann deireadh thréimhse seacht mbliana. ","type":"text"},{"_id":"XFPUQBV6IBGUVJLDJTT7HUPPBY","additional_properties":{},"content":"Nuair a cheadaigh Jack Chambers, a bhí ina Aire Stáit ag an am, plean teanga Dhún Garbhán in 2022, bhí sé ar an naoú ceann a ceadaíodh lasmuigh den Ghaeltacht. Cheap an eagras Dún Garbhán le Gaeilge oifigeach pleanála teanga chun an plean a chur i bhfeidhm agus cuireadh ciste bliantúil ar fiú €80,000 é ar fáil.","type":"text"},{"_id":"XQSWHTF2XJAQFGWLEKAQ2DGI5I","additional_properties":{},"content":"Cuirtear agallamh ar an oifigeach pleanála teanga Bróna Coleman sa deichiú clár. “Cheapamar go mbeadh sé tráthúil bualadh leis na daoine atá gníomhach ar son na Gaeilge,” a dúirt Foley. ","type":"text"},{"_id":"K6VC7QR37VD3VGGA3F7GNEJ6VU","additional_properties":{},"content":"Insíonn Bróna go mbaineann muintir an bhaile taitneamh “as a bheith ag caint, ag foghlaim nó fiú amháin ag éisteacht le daoine atá ag caint Gaeilge”","type":"text"},{"_id":"MAUXR2KMAFCVFAPA65Y3MHGH4Y","additional_properties":{},"content":"Cuirtear agallamh freisin ar Silvia Uí Sheanlaoich, príomhoide Scoil Gharbháin, Gaelscoil a bunaíodh i nDún Garbháin in 1982. Tá 23 múinteoir ag múineadh inti anois agus breis is dhá chéad is ochtó scoláire ag freastal uirthi. “Feiceann sí an fás atá ag teacht [faoin tsuim atá ag daoine sa Ghaeilge],” a dúirt Foley. “Scoil an-mhór í agus tá an-éileamh uirthi,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"JXCSD566JBFRBPV3BUV6JOFMMM","additional_properties":{},"content":"Athrú dearfach eile a bhaineann leis an scoil ná go bhfuil níos mó páistí ó chúlraí éagsúla cultúrtha agus eitneacha ag freastal ar Scoil Gharbháin anois agus go bhfuil ilteangachas ag éirí níos coitianta. ","type":"text"},{"_id":"NPHL5DDBC5D3LIBZLYM6HEXIOY","additional_properties":{},"content":"Bíonn tionchar eile ag an scolaíocht trí mheán na Gaeilge nach dtomhaistear go ró-mhinic: tá iarscoláirí atá ag obair i ngach cineál gnólachta sa bhaile anois ina gcainteoirí Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"YBGIJ23YSJFRHA6GMWKTYTGYUU","additional_properties":{},"content":"“Tá an Ghaoluinn lárnach anois i meon na ndaoine, níos mó ná riamh, dar liom féin,” a dúirt Foley.","type":"text"},{"_id":"NCCWJJWUOJGCBO36D33D4QTESY","additional_properties":{},"content":"“Feiceann daoine go bhfuil sí mar chuid dár bhféiniúlacht.”","type":"text"},{"_id":"IR7HJHBJMJEDFFNVQJUBVP2AM4","additional_properties":{},"content":"Cuireadh agallamh freisin ar Stefanie Stude, bean Ghearmánach a tháinig chun cónaithe i nDún Garbhán tamall de bhlianta ó shin. ","type":"text"},{"_id":"A4NP3T23T5G43DJDZHLVJ2ONJM","additional_properties":{},"content":"Sa Rinn atá sí ag cur fúithi, agus tá a mac óg líofa i dtrí theanga – Gearmáinis, Béarla agus Gaeilge - agus is féidir leis aistriú go héasca ó theanga amháin go teanga eile. ","type":"text"},{"_id":"ZV24J4FQY5ETVK2JUKC2VOXUTY","additional_properties":{},"content":"D’inis sí don chlár go bhfuil sí tar éis “méadú suntasach” ar úsáid na Gaeilge a thabhairt faoi deara sa bhaile ón uair a bronnadh stádas mar Bhaile Seirbhíse Gaeltachta air. ","type":"text"},{"_id":"AF2JXMWZGVA4BOEVXBH7URKD74","additional_properties":{},"content":"“Tugaim athrú mór faoi deara. Feicim i bhfad níos mó Gaeilge i bhfuinneoga siopaí. Agus tá neart imeachtaí ar siúl anois...agus tá ceardlanna amhránaíochta dátheangacha ann freisin.”","type":"text"},{"_id":"4KSIAE5GHBG55MIWEUJ57PP7MY","additional_properties":{},"content":"Mura rachaidh tú ar aghaidh, rachaidh tú ar gcúl, mar a deirtear, agus in ainneoin an dul chun cinn atá déanta, bhí moltaí ag roinnt daoine chun tuilleadh a dhéanamh chun úsáid na teanga a neartú.","type":"text"},{"_id":"BDGRDIXUFFCFFNPJIK4TL67ZZQ","additional_properties":{},"content":"“Luaigh duine nó beirt gur cheart suaitheantas nó biorán a chaitheamh, a chuirfeadh in iúil go bhfuil Gaoluinn ag duine. Ní bhíonn a fhios agat i gcónaí go bhfuil Gaoluinn ag an duine eile agus teastaíonn uainn an Ghaoluinn a bheith beo,” a dúirt Foley. ","type":"text"},{"_id":"VOQVCBXWJNHDTI7QCTGQ6NFTP4","additional_properties":{},"content":"<b>Ugach</b>","type":"text"},{"_id":"ISVDBP5B6ZFCRDVPG3N2G26ZGI","additional_properties":{},"content":"Thug sé ugach do Catherine agus a deirfiúr RoseAnn (a bhí i mbun an taifeadta) bheith in ann obair a dhéanamh i nGaeilge.","type":"text"},{"_id":"4DWPVSQM65FBLIKXALQ5HYTEFY","additional_properties":{},"content":" “Tugann sé an-mhisneach agus spreagadh iontach duit, agus thug don bheirt againn, bheith in ann ár ngnó a dhéanamh trí Ghaoluinn, agallaimh a dhéanamh, agus caint le daoine eile a bhfuil Gaoluinn acu.”","type":"text"},{"_id":"MCWZGPM62FEDPN43PP4Y3OJSCA","additional_properties":{},"content":"“Bhí sé go hiontach,” a dúirt sí. ","type":"text"},{"_id":"ND3HNND6DBCQVIMVXJ5IEPDOEA","additional_properties":{},"content":"Agus an oiread sin airde ar ghéarchéim mhaoinithe earnáil na Gaeilge i láthair na huaire, léiriú is ea an méid atá bainte amach i nDún Garbhán ar fhiúntas an mhaoinithe sin agus an tábhacht atá len é a chosaint agus a mhéadú.","type":"text"},{"_id":"J65V34KFWJAC7KPQXIBN5TJJTQ","additional_properties":{},"content":"“Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach, go bhfuil sí ag méadú agus go bhfuil dea-thoil le braistint ag méadú,” a dúirt Catherine.","type":"text"},{"_id":"JK57PTQ2ZVAKVEYF2FKYVUEV7Y","additional_properties":{},"content":"“Tá sé mar a bheadh taoide ag tuilleadh agus cuireann sé sin leis an misneach atá ag daoine i gcoitinne. Is rud é atá ag tarlú de réir a chéile,” a dúirt Catherine.","type":"text"},{"_id":"OST7JBSDM5DIHFAUZJUWM3BNOQ","additional_properties":{},"content":"* Craolfar Labhraimid Gaeilge i nDún Garbhán ar WLR FM (<a href=\"http://wlrfm.com\" target=\"_blank\">wlrfm.com</a>) gach lá ag 6.45 iarnóin ón 4ú Márta.","type":"text"},{"_id":"BT4E55ZHIJF2JF5OPSWZUXBIO4","additional_properties":{"_id":1740926866087},"content":"<b>* Nóta:</b> Tá saor-iriseoir cumasach, cruthaitheach agus díograiseach de dhíth chun ábhar Gaeilge ar ardchaighdeán a scríobh. Beidh an t-iarrthóir in ann ailt i nGaeilge, agallaimh agus saothar a sholáthar go rialta agus go tráthúil. Déan teagmháil le:","type":"text"},{"_id":"O3AJW2MVYZFCTHXWROCXK7FMUI","additional_properties":{"_id":1740926866088},"content":"<a href=\"mailto:eanna.ocaollai@irishtimes.com\" target=\"_blank\">eanna.ocaollai@irishtimes.com</a>.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Scrúdaíonn sraith nua raidió Labhraimid Gaeilge i nDún Garbhán úsáid na Gaeilge sa bhaile seirbhíse Gaeltachta"},"display_date":"2025-03-03T01:30:00Z","headlines":{"basic":"‘Braitheann tú go bhfuil an Ghaoluinn ag leathnú amach’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4","auth":{"1":"a45d035b717b7826f95422a9196b70fc901b2c4cb36741d7f21642338c3e9207"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RJY4FG6VEBEZHJJ53IC5FML6K4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/03/03/braitheann-tu-go-bhfuil-an-ghaoluinn-ag-leathnu-amach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CTTIGRYB75CAZIAREI6UB4ZJ4U","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/","content_elements":[{"_id":"5MDR67F4AVGJVOQXZAYBEJJNHU","additional_properties":{"_id":1740060558954},"content":"FOCLÓIR: Sprioc - goal; éagmais - absence; oifigí sealadacha - temporary offices; oirthear - east; imeascadh - integration; dearcadh - outlook; duairc - gloomy; faoi bhois an chait - under control.","type":"text"},{"_id":"MX2DPXVXE5HI3MGLFBKPHYA55U","additional_properties":{"_id":1740248583544},"content":"‘Merve Beksari is ainm dom. Is as Iostanbúl sa Tuirc dom.” Mar sin a chuir an foghlaimeoir Gaeilge í féin in aithne an tseachtain seo caite le linn cuairte a thug Tuarascáil ar Chéad Míle Fáilte, scéim a chuireann ranganna Gaeilge ar fáil do phobail nua na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"HBFFBLCMHRB5BNLBRQ5N574BIE","additional_properties":{"_id":1740303693284},"content":"Tá sé mar sprioc ag an scéim cabhrú le nuafhoghlaimeoirí tuiscint níos fearr a fháil ar theanga dhúchais na tíre, agus imeascadh sóisialta agus cultúrtha a chur chun cinn.","type":"text"},{"_id":"A4HOBGRDCVC6TB37A6BPC3AEPE","additional_properties":{"_id":1740303693285},"content":"Reáchtáiltear ranganna ar fud na tíre i ngach cineál áitreabh - oifigí, hallaí pobail, ionaid soláthair dídine d’iarrthóirí tearmainn agus óstáin ina measc. Thuas staighre in oifigí sealadacha Chonradh na Gaeilge ar Shráid Camden i mBaile Átha Cliath a tionóladh an rang áirithe seo.","type":"text"},{"_id":"YRJZNZ2PJBBODG2DGQOFZ5QUQI","additional_properties":{"_id":1740303693286},"content":"Labhair Tuarascáil le ceathrar sa rang - Merve (ón Tuirc) agus triúr ón Úcráin: Yevheniia Fedchyshyna as Kharkiv, Anna Oliievska as oirthear na hÚcráine agus Daria Onushko as Kyiv.","type":"text"},{"_id":"P4M7KEA73RFSHL2OZDYF5KA7NM","additional_properties":{"_id":1740303693287},"content":"Is mic léinn agus oibrithe in earnáil na teicneolaíochta faisnéise iad atá lonnaithe in Éirinn le dhá nó trí bliana anuas.","type":"text"},{"_id":"MCTN32CAYZDWHFD3E6TGK5ANAU","additional_properties":{"_id":1740303693288},"content":"Freastalaíonn a bhformhór ar ranganna foirmiúla Béarla agus tá siad sa dara téarma anois ag foghlaim na Gaeilge. Is léir go bhfuil ag éirí go geal leo sna ranganna agus rinne siad cumarsáid nádúrtha ag baint úsáide as an dá theanga.","type":"text"},{"_id":"AJ4BZJOBM5GILJW363PXU7U3GE","additional_properties":{"_id":1740303693289},"content":"“Tá mé in Éirinn le trí bliana anuas agus táim ag foghlaim Gaeilge mar bhealach chun foghlaim faoi chultúr na tíre,” a dúirt Beksari.","type":"text"},{"_id":"L5Y4IYXMRZGJRLZDEES5XE5C3M","additional_properties":{"_id":1740303693290},"content":"“Múintear dúinn faoin stair, faoi bhrí na bhfocal, agus cabhraíonn sé sin liom nasc a dhéanamh leis an gcultúr,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"CSWW5AJWYZAKRLRIL7NIN4MZFE","additional_properties":{"_id":1740303693291},"content":"“Yevheniia Fedchyshyna is ainm dom agus is as Kharkiv dom,” a dúirt duine eile.","type":"text"},{"_id":"Q57IQN5DUZAKXC2K5GTAOWBODQ","additional_properties":{"_id":1740303693292},"content":"Dar le Yevheniia, nó Eva, mar thugtar uirthi de ghnáth, tá sé “tábhachtach” don té ar mian leis cur faoi i dtír ar bith eolas a chur ar theanga dhúchais na tíre sin.","type":"text"},{"_id":"W4QBGQIC6JBNPK5DFC5W3CMRU4","additional_properties":{"_id":1740303693293},"content":"“Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine agus ar an mbealach a fheiceann siad an saol,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"MXH4OJOEBVFN5A3KU5LF7NFAW4","additional_properties":{"_id":1740303693294},"content":"“Ba mhaith liom tuiscint a fháil freisin ar a bhfuil á rá ag daoine nuair a bhíonn siad ag caint fúm,” a dúirt sí le miongháire.","type":"text"},{"_id":"BCDWAV6USZC6VGWUCA4I73HSQQ","additional_properties":{"_id":1740303693295},"content":"Ghlac caoga duine páirt i scéim phíolótach Chéad Míle Fáilte dhá bhliain ó shin agus tá na céadta ag glacadh páirt i mbliana.","type":"text"},{"_id":"ZCOWHCYCNZG5RJPBB6FYNZ2SPQ","additional_properties":{"_id":1740303693296},"content":"“Bíonn béim ar an teanga labhartha ar an gcéad dul síos - is é sin an phríomhsprioc atá againn,” a dúirt Darragh Humphreys, múinteoir Gaeilge le Céad Míle Fáilte, atá i bhfeighil an ranga.","type":"text"},{"_id":"OW5XAQ7NX5DILISZKU4AAFWGB4","additional_properties":{"_id":1740303693297},"content":"“Bíonn siad fiosrach faoi na comharthaí bóthair agus na logainmneacha, agus tá seal caite ag beagnach gach duine acu sa Ghaeltacht,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"FXRD22IZUZB5TIVFY2H7R7APKE","additional_properties":{"_id":1740303693298},"content":"Dúirt Connlaith Ní Raifeartaigh, bainisteoir Chéad Míle Fáilte, go bhfuil an iliomad fáthanna go gcuirtear suim sa Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"ULTW643Q5NGIPNVV553YTGIEZM","additional_properties":{"_id":1740303693299},"content":"“Is daoine ilteangacha iad go leor acu agus tá meon iomlán difriúil acu i gcomparáid le daoine sa tír seo nach bhfuil ach teanga amháin acu,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"AHVYLLJIFNFCJFH4NATTRGNMJI","additional_properties":{"_id":1740303693300},"content":"“Ní rud mór dóibh é teanga eile a fhoghlaim.”","type":"text"},{"_id":"7GQKO5HR45BW3E4Q5FRDGW52YQ","additional_properties":{},"content":"Cé gur mhalartaíodar Iarthar ar Oirthear, agus go bhfuil go leor éagsúlachtaí idir na tíortha as ar tháinig siad agus Éire, feiceann cuid d’fhoghlaimeoirí Chéad Míle Fáilte cosúlachtaí stairiúla idir an Ghaeilge agus a dteanga dhúchais féin: “Tá suim ar leith agam i dteangacha a bhí faoi chois,” a dúirt Daria Onushko, as Kyiv. ","type":"text"},{"_id":"TE6AKZFPAVH7NDKRTXR32FGV34","additional_properties":{},"content":"“Cuireadh cosc ar an Úcráinis 134 uair agus, in áiteanna, ní raibh cead ag daoine ach ainmneacha Rúiseacha a úsáid.”","type":"text"},{"_id":"BPGRH6HAYRCGBMIY37LNN6L7TY","additional_properties":{"_id":1740303693303},"content":"“Tá go leor léite agam a scríobh teangeolaithe faoi thodhchaí na Gaeilge agus, dar leo, tá todhchaí dhuairc roimpi - ní aontaím lena dtuairimí agus ba mhaith liom gníomhú chun a dtuar duairc a bhréagnú,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"ANGA5I7RUJGRJPSOHRJTQABBZY","additional_properties":{"_id":1740303693304},"content":"“Is cuid den chultúr atá sa teanga. Tá na fadhbanna céanna againne ó thaobh stair ár dteanga dhúchais féin san Úcráin.”","type":"text"},{"_id":"R6PGSIRNWZC6PMZEQJHOVKTSQA","additional_properties":{"_id":1740303693305},"content":"Feiceann Humphreys an bá atá acu lena dteanga féin: “Tá an ghlúin seo an-dearfach i leith na hÚcráinise i gcomparáid lena dtuismitheoirí – ní raibh siad faoi bhois an chait,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"L5N3ZMTYKVC75BADZG2H7NYMTM","additional_properties":{"_id":1740303693306},"content":"<b>Dúshláin</b>","type":"text"},{"_id":"PNIVT7HDHBBFVMDW6C5AOEGL34","additional_properties":{"_id":1740303693307},"content":"Tá dlúthbhaint idir foghlaim teanga agus imeascadh i dtír nua, agus creideann Ní Raifeartaigh go mbíonn buntáistí suntasacha i bhfoghlaim na Gaeilge don phobal nua agus don phobal dúchais araon.","type":"text"},{"_id":"2UNOSOV5SRE3BB4CFKBS4XNCS4","additional_properties":{"_id":1740303693308},"content":"Ach, murab ionann agus tíortha eile san Eoraip, áit a gcuirtear deiseanna ar fáil d’inimircigh na teangacha oifigiúla a fhoghlaim, fágtar an cúram sin in Éirinn faoi eagrais ar nós Chéad Míle Fáilte.","type":"text"},{"_id":"SRWPWUKUOJCUNANNGFTPAU5U2M","additional_properties":{"_id":1740248583571},"content":"Oibríonn Céad Míle Fáilte le heagrais sa Ghaeltacht agus lasmuigh de - leithéidí Conradh na Gaeilge, Ciorcal Comhrá NTMK, Ionad Uíbh Eachach, NASC, Mayo Intercultural Action agus Gliogar, i measc go leor eile.","type":"text"},{"_id":"FDRVMNYAWZBOLGPBTJC7G5AVOE","additional_properties":{"_id":1740303693310},"content":"Is iarrthóirí tearmainn iad cuid de na foghlaimeoirí agus ó am go ham bíonn deacrachtaí praiticiúla acu a bhaineann lena staid leochaileach.","type":"text"},{"_id":"K6ICAXBRFBGLVEEQQMVYED2R6E","additional_properties":{"_id":1740303693311},"content":"“D’fhoghlaim muid anuraidh go gcaithfidh muid a bheith solúbtha,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"2XNC6XN2ORH63JYASZGH2Y5IBA","additional_properties":{"_id":1740303693312},"content":"“Mar shampla, bhí cúigear déag ag freastal ar rang i Mala, i gContae Chorcaí anuraidh. Dúirt an múinteoir go raibh dul chun cinn iontach déanta acu ach ansin fuair siad litir ó na húdaráis a dúirt go mbeadh orthu bogadh go láthair eile ar fad. D’fhan a bhformhór sa chontae ach bogadh amach as Mala iad agus chaill muid formhór an ranga sin thar oíche – ceann de na ranganna ab fhearr a bhí againn,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"CXWUYGRBDZDT5LL5AMTS4ISWKM","additional_properties":{},"content":"Chuir Roinn na Gaeltachta breis maoinithe ar fáil don scéim i mbliana agus cé gur mór an chabhair an tacaíocht sin, agus go bhfuiltear ag súil go bhfreastalóidh 320 duine ar 24 sraith ranganna i mbliana, ní féidir an t-éileamh a shásamh.","type":"text"},{"_id":"ZG3DSUCUZFEBZLSHBZX2MZOH2I","additional_properties":{},"content":"“Tá muid ag fiosrú faoi photaí beaga maoinithe eile a chabhródh linn freastal ar níos mó daoine,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"E2PDTGHIENGMFFM4ULBCDQCSWU","additional_properties":{"_id":1740303693315},"content":"“Tá muid ag plé le roinnt comhairlí contae agus le comhairlí áitiúla agus muid ag súil go dtiocfaidh linn maoiniú breise a fháil.”","type":"text"},{"_id":"4HTR6WJPQ5AVPHUELZXBVVLJAM","additional_properties":{},"content":"Is léir go bhfuil géarghá le tacaíochtaí sa Ghaeltacht agus lasmuigh di. Tá dúshláin mhóra roimh theagasc na Gaeilge sa Stát sa lá atá inniu ann agus is minic a dhéantar díolúine ón bhfoghlaim a dheonú in áit deiseanna foghlama a chur ar fáil. ","type":"text"},{"_id":"3WAT7RNJCFAEFBDA3IQFDS3T54","additional_properties":{},"content":"“Tá daoine á lonnú i lár na Gaeltachta gan Gaeilge acu. B’fhéidir go mbeidh páistí s’acu ag freastal ar scoileanna áitiúla agus níl tacaíocht ar bith breise ar fáil dóibh,” a dúirt Ní Raifeartaigh.","type":"text"},{"_id":"AGFEWPTS7NB7NFV2ENGQSF2W3E","additional_properties":{"_id":1740303693318},"content":"“Creideann pobal na Gaeilge go bhfuil sé tábhachtach na pobail nua a ghlacadh isteach sa phobal,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"K36XP6JSU5AHNBIH5PPYA3BGUI","additional_properties":{"_id":1740303693319},"content":"Ón méid is léir ó iarrachtaí dhreamanna ar nós Céad Míle Fáilte, bíonn rath ar an obair nuair a chuirtear tacaíocht ar fáil.","type":"text"},{"_id":"3NXNLCCLIBBKJJUVRRBBHX6PEU","additional_properties":{"_id":1740303693320},"content":"Bronnadh scoláireachtaí ar ochtar déag chun dul chun na Gaeltachta anuraidh agus tá súil níos mó a bhronnadh i mbliana. “Ba iontach an taithí dóibh é, tá eolas acu anois ar an nGaeltacht agus is léir gur thaitin sé go mór leo,” a dúirt an múinteoir Darragh Humphreys.","type":"text"},{"_id":"VBC2IIQAT5FWNERVOP7OLPJKBM","additional_properties":{"_id":1740303693321},"content":"Ach an “rud is fearr” faoin gcúrsa, dar leis, ná go gcuireann na daltaí “an oiread sin ceisteanna” sa rang.","type":"text"},{"_id":"JQG2ZIKQXBGIRLS6QGC542V3LE","additional_properties":{"_id":1740303693322},"content":"“Agus is deas an rud é sin, do mhúinteoir Gaeilge, go mbeadh an-chuid ceisteanna á gcur ag na scoláirí.”","type":"text"},{"_id":"V63PV7TMIRFDLNXKWH4Z7JQLU4","additional_properties":{"_id":1740303693323},"content":"Breis eolais: <a href=\"http://ceadmilefailte.ie/\" target=\"_blank\">ceadmilefailte.ie</a> nó <a href=\"mailto:ceadmilefailte@cnag.ie\" target=\"_blank\">ceadmilefailte@cnag.ie</a>.","type":"text"},{"_id":"KQO6JZLKJBGIDC2GV6MMWXXWLI","additional_properties":{"_id":1740303693324},"content":"<b>Uachtarán nua ag Conradh na Gaeilge</b>","type":"text"},{"_id":"CEIJGR7OGNDCBFONUNAPDUQ2S4","additional_properties":{"_id":1740252529652},"content":"Tá uachtarán nua tofa ag Conradh na Gaeilge. Toghadh Ciarán Mac Giolla Bhéin, gníomhaí teanga ó Iarthar Bhéal Feirste, ina uachtarán le linn Ardfheis an eagrais, a reáchtáladh i mBaile Loch Garman ag an deireadh seachtaine.","type":"text"},{"_id":"IN4Y6JJF25DCBMNTNRCFJXHTQA","additional_properties":{"_id":1740252529653},"content":"Dúirt Mac Giolla Bhéin gur “cúis ollmhór bhróid agus áthais” dó gur toghadh é agus go bhfuil sé “ag súil go mór” leis an chéad chéim eile in aistear Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"ABFBDR3LVFGQDC43BONRVPA3IE","additional_properties":{"_id":1740252529654},"content":"Chaith Mac Giolla Bhéin cúig bliana ag obair mar Bhainisteoir Abhcóideachta le Conradh na Gaeilge agus is urlabhraí agus ball gníomhach den Dream Dearg é.","type":"text"},{"_id":"OG35EQIMOJGUXA5JSIOTYUIRXY","additional_properties":{"_id":1740252529655},"content":"Le dhá bhliain anuas, bhí sé fostaithe mar Chomhordaitheoir Pleanála Teanga le Fís an Phobail, in Iarthar Bhéal Feirste. Is ball bunaithe de Ghlór na Móna é agus is cathaoirleach reatha é ar Fhóram na nÓg agus ar an chumann lánGhaeilge CLG, Laochra Loch Lao.","type":"text"},{"_id":"Q5L4XU3YRZDVFGFPDL2DHNBV4Q","additional_properties":{"_id":1740252529656},"content":"Tagann sé i gcomharbas ar Paula Melvin, a chaith trí bliana mar uachtarán.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cuireann an scéim Céad Míle Fáilte ranganna, ceardlanna agus imeachtaí sóisialta ar fáil do phobail nua na hÉireann."},"display_date":"2025-02-24T03:45:00Z","headlines":{"basic":"‘Bíonn tionchar ag an teanga ar dhearcadh daoine’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ","auth":{"1":"db1f099412104bd4834ab035b94d64ce2914e42a2694545bf59f2eee8fd809ea"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/4Q2AZV3HPJHQLIZZ2O5WIDP3VQ.JPG"},"lead_art":{"_id":"b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6","embed_html":"<div class=\"powa\" id=\"powa-b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6\" data-org=\"irishtimes\" data-env=\"prod\" data-uuid=\"b5f05406-0699-41bf-bf32-6cf6f8eb08d6\" data-aspect-ratio=\"0.562\" data-api=\"prod\"><script src=\"//irishtimes.video-player.arcpublishing.com/prod/powaBoot.js?org=irishtimes\"><\/script></div>","promo_image":{"auth":{"1":"6b146ec3071c18a5e3c5059d9ae6344cd1f995d91a5f93f40219aa909eabdf6f"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-24-2025/t_2da062e0fe4a45c8b600b89c09fac56c_name_DSC08250.JPG"},"promo_items":{"basic":{"auth":{"1":"6b146ec3071c18a5e3c5059d9ae6344cd1f995d91a5f93f40219aa909eabdf6f"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-24-2025/t_2da062e0fe4a45c8b600b89c09fac56c_name_DSC08250.JPG"}},"type":"video"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/24/bionn-tionchar-ag-an-teanga-ar-dhearcadh-daoine/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"TIIAWSGPPJCIZMAHYDHOTODX3Y","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/","content_elements":[{"_id":"4PRIKT3I7NAU3GONB3CZ6SBHO4","additional_properties":{"_id":1740148342898},"content":"Ceann de na stíleanna ealaíne is ansa liom féin is ea stíl bharócach reiligiúnda na Spáinne ar a gáifeacht, ar a spiagaí, ar a glóire dul thar fóir. Caolchúis ar bith ní bhaineann léi, ach i do phus go dathannach fuilphúscach. Nuair a léirítear an chros chéasta, mar shampla, ní cheileann ar aon tslí barbarthacht na Róimhe, ceann de na himpireachtaí ba ghránna dar mhair riamh.","type":"text"},{"_id":"4KEP5HM6U5FYBNVWDXSZYE3CIE","additional_properties":{"_id":1740148342899},"content":"Is í an fhadhb a bhaineann léi, áfach, ná nach bhfuil inti inniu ach ealaín. Bhí tráth ann nuair a chuir sí eagla a gcraicinn agus sceimhle anama ar dhaoine, lucht creidimh thar amhras go háirithe. Earraí iarsmalainne anois í don chuid is mó, go fiú nuair is istigh i gceartlár ardeaglaise a bhíonn.","type":"text"},{"_id":"HV4MROT7ZFGTTK6DM3DTB25JZE","additional_properties":{"_id":1740148342900},"content":"Is é sin le rá, má bhí barántúlacht ag baint léi ina ham agus ina hionad féin, ar éigean gur féidir sin a cheangal léi inniu. Is é a dhála sin é ag na healaíona ar fad, an litríocht féin san áireamh. Conas is ceart dul i ngleic le hábhar atá stoite as a phréamhacha dúchais agus as a fhearann ceart cóir idir linn agus loc?","type":"text"},{"_id":"NGTPSPIK3BCLBEVIZRLYERFKRI","additional_properties":{"_id":1740148342901},"content":"Is léir nach músclaíonn úrscéal de chuid an lae inniu aon cheist mar sin. An té a léifeadh, abraimis An tIriseoir le Michelle Nic Pháidín, nó Skippy Dies Paul Murray, bheadh a fhios aige gur ag plé le hurlár is le tuiscintí is le teanga an lae inniu atáthar, samhlaíocht ann nó as.","type":"text"},{"_id":"XWQ5EPOP4BGE7J6IQ5YBHVMD4A","additional_properties":{"_id":1740148342902},"content":"Ní hamhlaidh atá nuair a ghabhtar siar cúpla glúin. Is deacair blas a fháil ar úrscéalta Béarla na hÉireann a scríobhadh sa 19ú haois, seachas Carleton, agus fós tuigimid gurb earra stairiúil atá aige siúd.","type":"text"},{"_id":"VJVLD6OPAVEXLABLNPUAEHUKBA","additional_properties":{"_id":1740148342903},"content":"Nuair a bhíos san Afraic tráth chonaic mé léiriú ardscoile cailíní de ‘The Taming of the Shrew’ Shakespeare. Fág i leataobh gurb ait leat go léireodh aon scoil an dráma céanna, bhraitheas rud éigin thar a bheith ciotrúnta faoi mhná óga Yoruba ag labhairt i mBéarla na 16ú haoise faoi ábhar a bhaineann le béaloideas na hEorpa.","type":"text"},{"_id":"HN2INONT6NFMXOYJVXQ47QP4YU","additional_properties":{"_id":1740148342904},"content":"Baineann an deacracht sin le léiriú ar bith de chuid Shakespeare, áfach. Tá rud éigin níos neamhbhailí féin ag baint le leaganacha nua-aimseartha dá chuid drámaí a stáitsiú (chonaic mé Macbeth á lámhach, mar shampla), ach dá ndéanfaí iad a chur os ár gcomhair mar a tharla sa Globe lena linn, is beag ciall a bhainfimis astu ach an oiread.","type":"text"},{"_id":"UZVKZQR6B5ERPDKBXUOECA4LYQ","additional_properties":{"_id":1740148342905},"content":"Déanadh iarracht dráma dá chuid a léiriú suim bhlianta ó shin i gcanúint agus le blas Bhéarla a linne, ach mar a dúirt duine de na haisteoirí, ‘Cén fáth nach ndéanfaimid i mblas Chorcaí é agus a bheith réidh leis?’, óir is dealraithí bunfhoghair Bhéarla na hÉireann anois le Béarla Shakespeare ná le Béarla Shasana de dheasca gur ag an am sin a chéad lonnaigh an teanga i mbailte na tíre.","type":"text"},{"_id":"OOIYJU2NLRG2PMKD2WDBIXNNOY","additional_properties":{"_id":1740148342906},"content":"Dá léifí úrscéalta Shéamuis Uí Ghrianna os ard anois ar RnaG ach i gcanúint Mhúscraí, an mbeadh éigean á dhéanamh orthu? Nó an bhfuil aon intinn inniu a thuigeann an Fhiannaíocht sa cheart, seachas mar áilleagán nó le teann fiosrachta?","type":"text"},{"_id":"AIFTRD2NNFH6FMK5R577RLL5CQ","additional_properties":{"_id":1740148342907},"content":"Is í an fhírinne lom go dtéann an ealaín as dáta, ach nach dtéann sí as. Síothlaíonn cuid éigin di anuas óna foirm bhunaidh anuas chugainn trí na blianta. Súitear rud éigin aisti. Gabhann tríd an scagaire atá againn ar fad toisc go bhfuilimid daonna. Fós, maireann a bhfuil de dheannach na n-aingeal i gcónaí inti. Tuigimid scéal Giolgamais na Bablóine ó cheithre mhíle bliain ar ais chomh maith le rud ar bith a breacadh dhá chéad bliain ó shin toisc go n-aithnímid saol na linne seo ann.","type":"text"},{"_id":"WWJNVYCRLJF4DH4EKDD4PXWSEM","additional_properties":{"_id":1740148342908},"content":"Paradacsa é ná toisc go ngabhann an ealaín as dáta gurb é sin a fhágann gurb earra buan atá inti.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is léir nach músclaíonn úrscéal de chuid an lae inniu aon cheist mar sin."},"display_date":"2025-02-24T02:30:00Z","headlines":{"basic":"Deannach na nAingeal","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE","auth":{"1":"7376cfce6b3217553dbe89b92d5a5e306e393a5ca2462e1cf4d606d64813a05c"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/IN4VIH47JG6W6LGVEQMTRJKZHE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/24/deannach-na-naingeal/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GKWQFJBSTRHFZKP3VK5OOHGIZ4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/","content_elements":[{"_id":"VMZCP6NBRRCM7H2IA55EWBGS2M","additional_properties":{"_id":1739541339782},"content":"Foclóir: Teachtaireacht – message; lasmuigh – outside; fiúntach – worthwhile; foireann teagaisc – teaching staff; cinneadh – decision; mianach – quality; díobhálach – harmful; deis imeasctha - integration opportunity; crosadh - veto.","type":"text"},{"_id":"C2KFUICPIBAE3GXPKP65TKNCUY","additional_properties":{"_id":1739541339783},"content":"‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire” an teachtaireacht a bhí ag páistí ó chúig Ghaelscoil don Aire nua Oideachais Helen McEntee an tseachtain seo caite nuair a thionóil siad lasmuigh de gheataí Theach Laighean.","type":"text"},{"_id":"QBQCCDYK7RGDNCA2KI5QOKM5KQ","additional_properties":{},"content":"Nár chruálach íorónta mar scéal mar sin é gur ar Lá Fhéile Vailintín a tuairiscíodh go raibh Bord Bainistíochta Choláiste Shráid Synge tar éis diúltú don aistriú ó mheánscoil Bhéarla do bhuachaillí go Gaelcholáiste comhoideachais, mar a bhí beartaithe.","type":"text"},{"_id":"EKOOIUHCD5FWJETHWXXOEWB7RE","additional_properties":{},"content":"Fógraíodh anuraidh go gcuirfí tús leis an aistriú do dhaltaí na chéad bhliana i scoilbhliain 2026/2027. Tá an plean sin curtha ar ceal anois. ","type":"text"},{"_id":"QPWIR46OINCEFDJXWPJFNPVZDI","additional_properties":{},"content":"Dúirt feachtasóirí ar son na scoile nua go bhfuil “damáiste ollmhór” déanta de bharr easpa cumarsáide ón Roinn Oideachais le chúig mhí anuas.","type":"text"},{"_id":"ZZZTNLP465CYLPA5ODFYANPG2A","additional_properties":{},"content":"“Cé go raibh áthas orainn tacaíocht an Aire Oideachais nua Helen McEntee a chloisteáil an tseachtain seo, agus muid ag feachtasaíocht taobh amuigh de Theach Laighean ar son ár nGaelcholáiste, tá tuismitheoirí agus páistí na gcúig Ghaelscoil páirteach san fheachtas an-bhuartha faoi na scéalta atá tagtha chun solais sna meáin chumarsáide,” a dúradh i ráiteas.","type":"text"},{"_id":"GH76KT5QLJGQJPXHWZMSQK5FFU","additional_properties":{},"content":"Ba léir go raibh fadhb de chineál éigin ann nuair a rinne múinteoirí clamhsán nár chuir Iontaobhas Scoileanna Edmund Rice (ERST) plean an aistrithe in iúl dóibh ach lá amháin sular fógraíodh go poiblí é i Meán Fhómhair.","type":"text"},{"_id":"I7F4GBIG55BQHCG53FLLXMAA3M","additional_properties":{},"content":"I ráiteas Béarla a d’eisigh múinteoirí na scoile tríd an ASTI ar an Aoine, dúirt siad nach bhfuaireadar “aon chumarsáid fhiúntach ó ERST ná ón Roinn Oideachais” maidir leis an bplean nó faoin oiliúint a bheadh ag teastáil uathu chun leanúint ar aghaidh ag múineadh sa scoil.","type":"text"},{"_id":"V7BCBRMNW5ECDPKYW7PL2JKLZQ","additional_properties":{},"content":"Dar ndóigh, ní mórán i measc na bhfeachtasóirí ar son an Ghaelcholáiste a d’easaontódh leis an ráiteas “gur chóir go mbeadh aistriú ar an scála seo treoraithe ag trédhearcacht, comhoibriú, agus machnamh cúramach ar riachtanais gach páiste.” Ba í an easpa cumarsáide chéanna sin a spreag chun agóide iad os comhair gheataí Theach Laighean arís an tseachtain seo caite. ","type":"text"},{"_id":"DKP6T3RM6BBD5OCZJHXTUSKYD4","additional_properties":{},"content":"I ráiteas a d’eisigh an Roinn Oideachais tráthnóna Dé hAoine, dúirt urlabhraí: “Tacaíonn an Roinn Oideachais go hiomlán le bunú Gaelcholáiste i gceantar Chathair Bhaile Átha Cliath Theas agus tá sí tiomanta go hiomlán dó sin.” ","type":"text"},{"_id":"Q5EXLTSDZNBSLIMDL7HRWPA3ZQ","additional_properties":{},"content":"Dúradh go bhfuil an Roinn ag obair leis an ERST lena chinntiú go bhfuiltear “i mbun plé leanúnach agus soiléir” leis an scoil maidir lena “tiontú rathúil ina Gaelcholáiste comhoideachais ar bhonn céimnithe ó mhí Mheán Fómhair 2026 ar aghaidh.”","type":"text"},{"_id":"GBJRHUB62BBFTAA7FOREVBVKMI","additional_properties":{},"content":"Is minic oideachasóirí ag rá gurb é ceann de na heasnaimh is mó in earnáil an oideachais ná a laghad deiseanna a chuirtear ar fáil do phobail nua na tíre an Ghaeilge a fhoghlaim. ","type":"text"},{"_id":"VSBSA37VWVFP3BHEVY35BTBFFE","additional_properties":{},"content":"Dáiltear díolúintí, deirtear, go ró-éasca ar iarrthóirí agus is iomaí duine a deir gur deis imeasctha amú é an teip na tacaíochtaí cuí a chur ar fáil. ","type":"text"},{"_id":"W26PKIFOFBAHDK7JXUJRHSXPZM","additional_properties":{},"content":"Is suntasach an rath atá ar an sruth i mBunscoil Sráid Synge ó 2017, áit a bhfuil méadú 42 faoin gcéad tagtha ar líon na ndaltaí ó 2017, rud a léiríonn éileamh sa cheantar ar oideachas trí Ghaeilge. ","type":"text"},{"_id":"XAIAMHOC4FGZZAHPF3VDQDORP4","additional_properties":{},"content":"Ní haon ionadh gur ghoil sé ar dhaoine nuair a mhaígh tráchtaire amháin ar an raidió nach mbeadh Gaelcholáiste feiliúnach do chách i bpobal na scoile reatha. ","type":"text"},{"_id":"Z7F6IF4UJFF4DEJGQPOXXIWJ7U","additional_properties":{},"content":"Beidh ar an Aire cinneadh a dhéanamh anois an féidir an t-aistriú a chur i bhfeidhm nó an gcaithfear cur chuige iomlán nua a fhorbairt chun freastal ar an éileamh atá ar oideachas lán-Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"RTVJOYXP5JDUVI75I2LABS7HGU","additional_properties":{},"content":"“Tá sé riachtanach bogadh ar aghaidh leis seo anois, cumarsáid a dhéanamh leis na geallsealbhóirí go léir agus cúiteamh a dhéanamh ar an am caillte,” a dúirt na feachtasóirí.","type":"text"},{"_id":"UIADWI5GSFDE5EJD5IBKFNFDWY","additional_properties":{},"content":"Múscailt na Mianach","type":"header"},{"_id":"GZAARQFMNJGWJAXQGYQ54KLVOQ","additional_properties":{},"content":"Ba léir an tseachtain seo caite gur músclaíodh mianach i bpobal na Gaeilge de réir mar a scaip an scéal go ndéanfaí ciorruithe de bhreis is €800,000 ar scéimeanna agus ar thionscadail phobail agus teanga. ","type":"text"},{"_id":"DFUUYECGKJHBFA33QQRFFGM2MU","additional_properties":{},"content":"Cé nár tionóladh a leithéid le fada, tháinig slua mór le chéile don Tionól Géarchéime i mBaile Átha Cliath Dé Máirt chun na ciorruithe a phlé. ","type":"text"},{"_id":"OFRV3AJYDBAALGHA45OJ6F26WQ","additional_properties":{},"content":"Bhí frustrachas níos doimhne ná mar a bhain leis na ciorruithe ba dhéanaí le brath – frustrachas faoin drochstaid mhaoinithe buan, agus faoin gcrosadh atá curtha ag an DUP roimh iarrachtaí leasú a dhéanamh ar mhúnla maoinithe Fhoras na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"TBCJNFSAAVAIDCLDJQVXZ4Q434","additional_properties":{},"content":"Labhair beirt leis an slua: Caoimhe Ní Shúilleabháin, Oifigeach Feidhmiúcháin le Cill Dara le Gaeilge, agus Ruairí Ó Donnáin, Oifigeach Forbartha Gaeilge, Conradh na Gaeilge Boirche Íochtar, Co. an Dúin.","type":"text"},{"_id":"QQWLHQWOPFBGHJDJV4XAIZQNKE","additional_properties":{},"content":"Léiríodar go géarchúiseach na dúshláin leanúnacha a eascraíonn as ganntanas maoinithe, agus an imní atá orthu go mbeidh tionchar díobhálach ag na ciorruithe ar a gcuid oibre agus ar na pobail a bhfreastalaíonn siad orthu.","type":"text"},{"_id":"5CLHKOMZMREVVIOB4D5YEHC4I4","additional_properties":{},"content":"I measc na dtionscadal a ghearrfar siar orthu tá Scéimeanna Forbartha Líonraí Gaeilge (SLFG) faoina ndéantar pleanáil straitéiseach fhadtéarmach teanga. ","type":"text"},{"_id":"AMX2US3OS5F2ZPGV55U7OWUWSM","additional_properties":{},"content":"“Tá an-tábhacht leis an scéim, níl sé gan locht, ach tá muid ag cruthú pobal Gaeilge sna háiteanna seo,” a dúirt Ní Shúilleabháin.","type":"text"},{"_id":"XRFYL66ATJB3RG3LX6NXJXH2YA","additional_properties":{},"content":"“Tá sé sin an-tábhachtach. Tá mac agam féin, agus tá mé ag iarraidh é a thógáil le Gaeilge agus ní féidir liom é sin a dhéanamh gan pobal. Agus sin atá uainn.”","type":"text"},{"_id":"JREDPLKDBREGZNL3PGZVZ5376E","additional_properties":{},"content":"Ag cur síos ar an obair i gceantar Nás na Rí agus sna Solláin, dúirt Ní Shúilleabháin: “Tá club iarscoile, scéalaíocht do leanaí, naíonra do theaghlaigh againn. Eagraímid teacht le chéile i gclóis spraoi, turais Gaeilge, club leabhar agus club siúlóide.”","type":"text"},{"_id":"WP5AW72BTBA7ZOWQU6COMGE6R4","additional_properties":{},"content":"Cuirtear maoiniú €47,000 in aghaidh na bliana ar fáil don Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge (SFLG). Tá Conradh na Gaeilge ag stocaireacht le fada ar son ardú maoinithe don scéim phobail seo, agus labhair na haoichainteoirí go hoscailte faoi na dúshláin atá rompu.","type":"text"},{"_id":"BJ4N7ZSLURDX5AR35GVBX2F4OY","additional_properties":{},"content":"“Sin chun tuarastal duine a íoc, sin chun cíos a íoc, agus sin chun na himeachtaí a eagrú” a dúirt Ní Shúilleabháin.","type":"text"},{"_id":"A5MAIZMBAJHA5D5O6UXPIQ3HEM","additional_properties":{},"content":"“Níl aon scéim phinsin ná saoire mháithreachais ann – rud a chuaigh i bhfeidhm orm féin nuair a bhí leanbh agam. Ní coinníollacha mealltacha iad.”","type":"text"},{"_id":"SLJFP7GQP5GWFIDGLAU2DCVH6Q","additional_properties":{},"content":"Dúirt sí nár tháinig ardú ar bith ar an maoiniú in ainneoin na gcostas méadaithe – cíos oifige, leictreachas agus costais mhaireachtála san áireamh. ","type":"text"},{"_id":"6IGTAH7WIVEXDJQOYY6CNXN46Y","additional_properties":{},"content":"“Ní aithníonn an Foras ná an Rialtas luach na scéime SFLG,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"TUKEQGRHP5GZ7HABAYROB7RURI","additional_properties":{},"content":"Anuas ar an obair a dhéanann oifigigh forbartha Gaeilge titeann go leor freagrachtaí eile orthu freisin.","type":"text"},{"_id":"W35JJE6LDJF2PNEVBW74L5OJD4","additional_properties":{},"content":"“Is fear feidhmithe mé, is glantóir mé, is oifigeach caidrimh phoiblí mé, oifigeach imeachtaí, cinnire den chlub óige, múinteoir ranganna oíche, cuntasóir in amanna, [agus] bainisteoir riaracháin,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"LHVECLNPHZHZBG6J2LQKBDGOQY","additional_properties":{},"content":"”An bhfuil sé cothrom dúinn a bheith curtha sna poist sin gan na hacmhainní agus gan na háiseanna is ceart?”","type":"text"},{"_id":"A2V4AG4D25CPJHYHEMC5CFDNA4","additional_properties":{},"content":"Is minic oifigigh teanga ag streachailt le héileamh méadaithe ar sheirbhísí Gaeilge in ainneoin ganntanas acmhainní.","type":"text"},{"_id":"DSEYHDTJPRH5PGQIUG6J23AHZE","additional_properties":{},"content":"“Leis na ciorruithe seo atá ag teacht i bhfeidhm anois, tá daoine ón phobal ag teacht chuig mo dhoras ag cur ceisteanna faoin bhfáth go bhfuil gearradh siar ar líon na mbunranganna atá á gcur ar fáil, cén fáth nach bhfuil club óige eile curtha ar fáil anois agus breis agus caoga dalta againn in aon oíche amháin,” a dúirt Ó Donnáin.","type":"text"},{"_id":"B2PQRXGNSFE3LLVEN4ZUKYHZGM","additional_properties":{},"content":"Dúirt Ní Shúilleabháin gur ionann an gearradh 2 faoin gcéad ciorrú is €800 in aghaidh na bliana.","type":"text"},{"_id":"HEZEYGJTWZAI3ICFF5AOHQU7EI","additional_properties":{},"content":"“B’fhéidir go gceapfaidh daoine nach mór an méid é sin, ach is ionann é agus dhá théarma den chlub iarscoile nó campa samhraidh amháin.”","type":"text"},{"_id":"VUYAJOVWAZB6LDUDS23ZYN7AII","additional_properties":{},"content":"Tá sé i gceist ag na heagrais a bhí i láthair feachtas náisiúnta a eagrú le maoiniú sásúil a shocrú d’earnáil na Gaeilge ar bhonn straitéiseach agus fadtéarmach.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Fógraíodh ar an Aoine go bhfuil Bord Bainistíochta Choláiste Shráid Synge tar éis diúltú don aistriú ó mheánscoil Bhéarla go Gaelcholáiste"},"display_date":"2025-02-17T06:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Ná bris ár gcroíthe ar Lá Fhéile Vailintín a Aire’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE","auth":{"1":"4c78cbae145e3d07252f303c91bc34b40aaff8a7d2cb246fe9a2db7a2a20b6a4"},"focal_point":{"x":1437,"y":1317},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/FAJE45ZXEVGULAGCAVMTNFH2JE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/17/na-bris-ar-gcroithe-ar-la-fheile-vailintin-a-aire-mcentee/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"PAVGBZVSAJBWZMF2PQCJAZO2YM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/","content_elements":[{"_id":"LRXMT5J5BJE2TJFXAIWOPRCZHM","additional_properties":{"_id":1739541042881},"content":"Feicimid na céadta grianghraf gach seachtain ar nuachtáin, ar irisí, ar an idirlíon. A bhformhór imíonn leo isteach i bpoll mór fairsing na díchuimhne, agus nach maith sin? Ach fanann fo-rud, go minic ar chúiseanna nach bhfuil iomlán soiléir.","type":"text"},{"_id":"H42ZFM3Z5BDGBD6H3JEBOHKYSA","additional_properties":{"_id":1739541042882},"content":"Tá intuigthe cén fáth a bhfuil cuimhne ghléineach agam ar an soicind úd nuair a léim laom lasrach amach as cúl an Concorde Air France deiridh sin sular phléasc an t-iomlán, mar shampla.","type":"text"},{"_id":"CUMRUTFGSRDZJF3QIX5LDOCQSI","additional_properties":{"_id":1739541042883},"content":"Ceann eile a chuir uafás orm féin ba ea grianghraf de Ghroisní tar éis do na Rúisigh an áit a scrios bun barr sa bhliain 2000. Bean aonair ag siúl na slí, mála beag ina lámh aici, agus gan aon rud ina timpeall ach smionagar na bhfoirgneamh do gach leith. Gan neach beo eile le feiscint, mar is dócha nárbh ann dóibh.","type":"text"},{"_id":"AU56NX5HBZBV3FWJDBSLD6IYLA","additional_properties":{"_id":1739541042884},"content":"Níor chuaigh grianghraf mar é i bhfeidhm ar an domhan mór mar a dhein, abraimis, an íomhá den chailín bocht Phan Thi Kim Phuc ar stialladh na héadaí di agus ar scalladh a craiceann le linn aer-ruathair bhuamála na Stát Aontaithe ar mhuintir Vítneam d’fhonn iad a shaoradh uathu féin. Chuir sin oiread masmais agus déistin ar dhaoine gur chuir cor mór i meon an phobail, nach mór an oiread céanna leis na málaí corpáin a bhí ag tuirlingt go tiubh abhaile.","type":"text"},{"_id":"YI6UAZLJWVDYDIRPIO7PGJTOXI","additional_properties":{"_id":1739541042885},"content":"Is é eagla atá orm go bhfuilimid chomh cleachtaithe anois le grianghrafanna de chathracha scriosta gurbh ar éigean go n-ardaíonn fabhra ná go gcuireann muc ar aon mhala. Gaza de ló is d’oíche, agus gan oiread airde air is a thabharfaí ar phúróg sa bhróg.","type":"text"},{"_id":"K4OA3RFKFRFULOQJYTBVFN5Q6I","additional_properties":{"_id":1739541042886},"content":"Chonaiceamar cheana é, is ea, in Groisní, ach chomh maith leis sin in Mariopul, Mosul, Aleppo, Raqqa, Fallujah, Gaza agus eile lenár linn. Is é uafás diachrach an scéil gur thóg sé míonna fada na cathracha sin a leagadh le hairm ghránna choinbhinsiúnta.","type":"text"},{"_id":"UTT33DDC2RG3XHOIHYX43ZILHE","additional_properties":{"_id":1739541042887},"content":"Dhéanfaí an gnó céanna i bhfad níos gasta agus níos éifeachtaí agus níos críochnúla le bábóg de bhuama beag núicléach.","type":"text"},{"_id":"XU6DRXUI3RHU7H5GIYM4ODLJXU","additional_properties":{"_id":1739541042888},"content":"Tá an chuma air nach bhfuil eagla ar dhaoine rompu feasta.","type":"text"},{"_id":"HM222Q7Y5NCXJDPSBE2VIWAZ5M","additional_properties":{"_id":1739541042889},"content":"Is í an tsamhail a luaitear leis na blianta seo ná go bhfuil siad dealraitheach leis an tréimhse roimh 1939; ach is cosúla go mór ár linn le 1914 nuair a bhí síocháin rófhada san Eoraip dar leis na míleataigh agus gur mhithid féasta fola eile.","type":"text"},{"_id":"TFHHGY4OWZC6XGAXTZWHN5Z23A","additional_properties":{"_id":1739541042890},"content":"Tá Mark Rutte, ceannasaí cogaidh Nato ag caint go síoraí ar thuilleadh airgid a chrú ó dhaoine d’fhonn innill bháis a cheannach mar mhalairt ar shláinte, oideachas, agus leas sóisialta a chothú. ‘Cosaint’ an leithscéal, cé gurb ionsaí is túisce a dhéanann Nato féin.","type":"text"},{"_id":"V3ECRXRT35HEVEO6Y2Y4AKV2GY","additional_properties":{"_id":1739541042891},"content":"‘Cosaint’ an chúis a thug na Stáit Aontaithe nuair a scriosadar Vítneam; ‘cosaint’ a bheir ar Phutin tabhairt faoin Úcráin; ‘cosaint’ an trúig le hionsaí na comhghuaillíochta idirnáisiúnta ar an Iaráic; ‘cosaint’ an leithscéal a bhí ag na Seapánaigh Pearl Harbout a bhuamáil.","type":"text"},{"_id":"KXXCZWLGIJAYBPTR624TFCQLMY","additional_properties":{"_id":1739541042892},"content":"Is de shuimiúlacht gurbh í Roinn an Chogaidh a bhíodh ar Roinn Cosanta na Breataine Móire go dtí 1964. Ba mhacánta an focal ‘cogadh’ a chur isteach in áit ar bith a luaitear ‘cosaint’ i mbladar an lae inniu, mar is iad an dá mhar a chéile iad maidir le míleataigh an bháis é.","type":"text"},{"_id":"4ELFH3YTURDAFP7KRVHDRZ67KA","additional_properties":{"_id":1739541042893},"content":"Ag téisclim chun cogaidh atá aos armtha an lae inniu, agus a lucht tacaíochta daonlathaí agus neamhdhaonlathaí le chéile.","type":"text"},{"_id":"7RKSVKR27NGNVLMBFNTOCU5QDA","additional_properties":{"_id":1739541042894},"content":"Grinnfhéach ar na grianghrafanna thuasluaite. Féach anois orthu, mar ní fheicfidh tú grianghraf ar bith feasta a choíche ná go deo de chathracha scriosta ná de chnámharlaigh bheo ná de chuileoga féin ar chloch má dhéantar toil ár máistrí cogaidh atá ag cur ina luí orainn go gcaithfear íoc as an mbás ach nach dtiocfaidh an bás choíche chun baile chugat féin.","type":"text"},{"_id":"UNXC6UHZKZBYLE4FGEYJGSYT3M","additional_properties":{"_id":1739541042895},"content":"Óir, ní bheimid ann le féachaint orthu.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Gaza de ló is d’oíche, agus gan oiread airde air is a thabharfaí ar phúróg sa bhróg."},"display_date":"2025-02-17T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Cogadh agus cosaint","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM","auth":{"1":"03ec5d6fd2c012e7946d1156992b4698089f8a8f90d22bbe1c353f890a001a5e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/FELSHFNHFYWROAYPQRL6R544VM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/17/cogadh-agus-cosaint/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"XVTGQNJDNZBYZLIKHL6BQKMJHM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/","content_elements":[{"_id":"GCXIPQAVLFDZ3LVZW43VPI62FQ","additional_properties":{"_id":1738939980348},"content":"Foclóir: Réiteach - resolution; géarchéim - crisis; cruinniú - meeting; go grinn - closely; iarfhostaithe - former employee; eisceachtúil - exceptional; áisíneacht - agency; eatramhach - interim.","type":"text"},{"_id":"EVSUPJ43RJFV3I5XRWOCVCWOFE","additional_properties":{"_id":1739026686616},"content":"Níl réiteach ar bith fós ar an ghéarchéim airgeadais in earnáil na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"FVNZE3YKTVHUZALFZPW4YDFSDI","additional_properties":{"_id":1739026686617},"content":"Tuigtear do Thuarascáil gur lean “dianphlé” idir oifigigh an Fhorais agus na ranna urraíochta agus airgeadais chuí i rith na seachtaine, agus go bhfuil cruinniú beartaithe an tseachtain seo ag oifigigh an Fhorais leis an Aire nua Gaeltachta, Dara Calleary.","type":"text"},{"_id":"WV2RCWFHYVFVLJZQUBFX36RSBQ","additional_properties":{"_id":1739026686618},"content":"D’aontaigh bord Fhoras na Gaeilge, seachtain ón Aoine seo caite, glacadh le buiséad agus gearradh siar ar scéimeanna, ar cheanneagraíochtaí agus ar thionscadail i saol na Gaeilge toisc go bhfuil bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.","type":"text"},{"_id":"S66LPQS6X5GGRKRCQJ6TC4BR54","additional_properties":{"_id":1739026686619},"content":"Agus iarrachtaí ar bun chun an bhearna sin a líonadh, tuigeann Tuarascáil go bhfuiltear ag breathnú “go grinn” ar an socrú reatha faoina n-iompraíonn Foras na Gaeilge costas iomlán phinsin a n-iarfhostaithe, ar bhealach nach ndéantar de ghnáth sa státseirbhís.","type":"text"},{"_id":"F4KKNMY66RDA3E4IF45BFZ7MRA","additional_properties":{"_id":1739026686620},"content":"“Ceist í sin atá eisceachtúil i gcomparáid le heagrais Stáit eile,” a dúirt foinse le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JYWVDFTTN5GA7DTDRJPXGM25UE","additional_properties":{"_id":1739026686621},"content":"“Pléitear le [costas na bpinsean] go lárnach sa státseirbhís ionas nach mbeadh tionchar aige ar bhuiséad reatha eagraíochta.”","type":"text"},{"_id":"JSS3BRXHVNCUJPQWN6SKGAR65Y","additional_properties":{"_id":1739026686622},"content":"Nuair a bunaíodh Foras na Gaeilge in 1999 mar institiúid trasteorann, ghlac an ghníomhaireacht nua freagracht as cúramaí pinsin a bhain le Bord na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"AYXMN7J66BHJFJHQSYDLPQHSSQ","additional_properties":{"_id":1739026686623},"content":"Tá méadú suntasach tagtha ar an méid a chaitear ar phinsin le blianta beaga anuas, de réir mar a d’imigh daoine ar scor. Tuigtear gur íocadh suas is anuas le €200,000 ar phinsin in 2009 nuair a bhí seachtar imithe ar scor. Faoi 2024, agus 30 iarfhostaí imithe ar scor, íocadh os cionn €700,000 ar chostas na bpinsean.","type":"text"},{"_id":"EQE6V2QOSZEIPB2NVST5MRJAUQ","additional_properties":{"_id":1739026686624},"content":"Cé go bhfuil ardú as cuimse tagtha ar chostais an Fhorais, tá ciorruithe buiséid 2008 nach mór fós i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"MJSLUTDWSBF2HDFJWB64TD7LRY","additional_properties":{"_id":1739026686625},"content":"Fiú dá bhféadfaí costas na bpinsean a íoc ó chiste lárnach an Stáit, agus go sábhálfaí thart ar €700,000, ní leor an tsuim sin chun bearna bhuiséid na bliana seo a líonadh.","type":"text"},{"_id":"3DU44MWI6FEOLBZV47E7VGJ6AY","additional_properties":{"_id":1739026686626},"content":"Agus fiú dá líonfaí an bhearna sin go hiomlán i mbliana, tá arduithe pá ag teacht chun cinn sa státchóras an bhliain seo chugainn, rud a tharraingeoidh an cheist anuas arís.","type":"text"},{"_id":"L4GPUQ2A6FDBRDCERSUMOFCFAM","additional_properties":{"_id":1739114899780},"content":"I gcroílár na deacrachta tá an socrú casta maoinithe trasteorann. Is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas (CATT) a cheadaíonn na buiséid: cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad den mhaoiniú ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad.","type":"text"},{"_id":"5TFJGWZLXJAE3EYAPCPSW6HD3M","additional_properties":{"_id":1739114899781},"content":"Imríonn an socrú sin tionchar suntasach ar rialachas na Gaeilge ar fud na hÉireann. Mar shampla, maireann bliain airgeadais Roinn Pobail an tuaiscirt ó mhí Aibreán go Márta agus níl buiséad na Roinne sin socraithe go fóill don bhliain 2025-26.","type":"text"},{"_id":"Y24NA5NL6ZCIBHJNMXSZK7BSKI","additional_properties":{"_id":1739114899782},"content":"“Dá réir, ní féidir buiséad an Fhorais Teanga a dheimhniú nó go mbeidh sé sin socraithe,” a dúirt urlabhraí Roinn na Gaeltachta le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"BS34T5G25RDYZJNAXFMWL4XIUU","additional_properties":{"_id":1739114899783},"content":"“Leanfaidh oifigigh na Roinne ag plé na ceiste seo lena gcomhghleacaithe sa Roinn Pobal ó thuaidh féachaint chun buiséad aontaithe an Fhorais Teanga a chur faoi bhráid na Comhairle Aireachta Thuaidh Theas san earrach.”","type":"text"},{"_id":"65GGLWXWYJHYDJLAJUTRVYXRXQ","additional_properties":{"_id":1739114899784},"content":"Mar nod, b’fhéidir, go bhféadfaí teacht ar bhealach indíreach chun maoiniú a chur ar fáil go heatramhach, dúirt an t-urlabhraí: “Leanfaidh an Roinn uirthi ag breathnú ar bhealaí eile chun tacú le cláir oibre na heagrais teanga agus pobail, ag brath ar thoradh na gcainteanna ar bhuiséad an Fhorais Teanga.”","type":"text"},{"_id":"CWFT2C2NCVGDZFAVC3U4L2BJZQ","additional_properties":{"_id":1739114899785},"content":"Léiriú lom ar leochaileacht earnáil na Gaeilge a bhí ann nuair a dúirt Leas-Chéad-Aire an Fheidhmeannais ó thuaidh, Emma Little-Pengelly, an tseachtain seo caite nach dtacaíonn sí le moladh a cheadódh don Rialtas ó dheas breis airgid a íoc leis na háisíneachtaí trasteorann – fiú mura mbeadh gá an fhreagracht 25 faoin gcéad a chomhlíonadh.","type":"text"},{"_id":"TXEXJ6GZKRFW3D6SQKYPOIOYOM","additional_properties":{"_id":1739114899786},"content":"“Tá sé craiceáilte gur féidir le Leas-Chéad-Aire ar an bhFeidhmeannas ó thuaidh stop a chur le maoiniú breise do ghrúpaí pobail i Longfort nó in Inse Chór,” a dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"VFYFHWG7XNHLNE3RT5DX4LO2PQ","additional_properties":{"_id":1739114899787},"content":"“Caithfidh rud éigin athrú maidir leis seo. Tá muid ag caint faoi seo ó 2016 agus níl na rialtais thuaidh nó theas tar éis tabhairt faoi,” a dúirt de Spáinn.","type":"text"},{"_id":"ZOZOZKR5YZAN5NAVBQ6AEK7YP4","additional_properties":{"_id":1739114899788},"content":"Reáchtálfaidh Conradh na Gaeilge tionól géarchéime in oifigí Unite, ar Shráid na Mainistreach, BÁC, ag meán lae Dé Máirt le freagra an phobail a phlé ar “20 bliain de dhí-infheistiú.”","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Cruinniú beartaithe an tseachtain seo idir Foras na Gaeilge agus Dara Calleary chun an ghéarchéim a phlé."},"display_date":"2025-02-10T05:15:00Z","headlines":{"basic":"Oifigigh an Fhorais ag breathnú ‘go grinn’ ar chostas scéim phinsin ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y","auth":{"1":"c467e741561bfcd83b4a645b9c996da09bf0bff1c4e94afaa8071a8a5ce50c4d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/2NYR4ZYXHFEJJDD7QJ7RD6DM6Y.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/oifigigh-an-fhorais-ag-breathnu-go-grinn-ar-chostas-sceim-phinsin/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GBT5VO2I2FFT7FXI2VSCIZ7XSQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/","content_elements":[{"_id":"6UCBZLVBMNFGPOKTHCNGX7MZFU","additional_properties":{},"content":"Tá séasúr gradam idirnáisiúnta na n-ealaíon faoi lán seoil an ráithe seo. Ach sa bhaile, seachtain ón Aoine bheag seo, beidh aird phobal na nGael dírithe ar Bhéal Feirste, áit a reáchtálfar Gradaim Nós 2025.","type":"text"},{"_id":"RDERMS3DQFA5FLL24AVLTR4N6Y","additional_properties":{},"content":"Ainmneofar buaiteoirí i naoi gcatagóir san iomlán ar oíche na hócáide, an 21 Feabhra.","type":"text"},{"_id":"HFVQTOXVZJF6VCPEZI2A34R3AE","additional_properties":{},"content":"Beidh cuid mhaith de na ceoltóirí atá ainmnithe ag casadh ceoil ar an oíche.","type":"text"},{"_id":"3XBZLOX27RGHBAAMO2PCXQSFBQ","additional_properties":{},"content":"Ní eol dúinn an mbeidh rapálaithe Bhéal Feirste Kneecap, a bhfuil ocht n-ainmniúcháin acu i mbliana, i láthair ar an Aoine ach deis iontach a bhéas ann don phobal tallann nua agus plúr na ceirde a fheiceáil.","type":"text"},{"_id":"PPSOYESAFZCBXEHDLAZTII3PTQ","additional_properties":{},"content":"“Déanann muid ceiliúradh ar cheoltóirí aonair agus grúpaí a chumann agus a sheinneann ceol as Gaeilge i rith na bliana ach is deis í seo oíche chaidrimh a reáchtáil, pobal cheol na Gaeilge a thabhairt le chéile agus craic iontach a bheith againn,” a dúirt Conor Torbóid, eagarthóir Nós.","type":"text"},{"_id":"ZJFUYJSE6VHPBI3YRPTEWKUD4Q","additional_properties":{},"content":"I measc na n-ealaíontóirí ar ghearrliosta na ngradam, tá leithéidí Altan, Amano + Kalabanx, An Chéad Ghlúin Eile, CAOIMHÍN, Clare Sands, Deoraí, Huartan, IMLÉ, John Spillane, Lullahush, Macdara Ó Faoláin, Piaras Ó Lorcáin, RÓIS, SÉIMÍ agus Súil Amháin.","type":"text"},{"_id":"SUUPQZR7YBDKNCPKXCSGLGWKWI","additional_properties":{},"content":"Dhá chatagóir nua atá san áireamh i mbliana, Ceoltóir Aonair na Bliana agus Amhrán Dátheangach na Bliana. ","type":"text"},{"_id":"HK5LLELICRBOXMVJOIB7FSZMZQ","additional_properties":{},"content":"Táille £16 atá ar an oíche. Breis eolais: <a href=\"https://nos.ie/gradaim-nos-2025/\">https://nos.ie/gradaim-nos-2025/</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ceiliúradh ar cheol na hÉireann atá i nGradaim Nós.ie"},"display_date":"2025-02-10T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Gradaim Nós 2025 ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU","auth":{"1":"f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"SCMZHW5JXRGQHHH7PY5IPL6MXE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/","content_elements":[{"_id":"PYBPDSSNKZHZHLQPOJ4HJHINCM","additional_properties":{},"content":"“Tá muid tinn tuirseach de bheith lasmuigh den Dáil.” Sin a dúirt Paula Melvin, Uachtarán Chonradh na Gaeilge le Tuarascáil, i mí an Mheithimh na bliana seo caite agus í rannpháirteach in agóid taobh amuigh de Theach Laighean.","type":"text"},{"_id":"EM3ROOUOWZETJOKG6EZWONMWFQ","additional_properties":{},"content":"I dtaobh éileamh cúig ghaelscoil ar son Gaelcholáiste i scoilcheantar Bhaile Átha Cliath 2, 4, 6 agus 8 a bhí sí ag caint.","type":"text"},{"_id":"AIQPTHXMVNF67KCWC76IASJ4LQ","additional_properties":{},"content":"Bhronn páistí scoile tuairisc dheireadh na bliana ar an Rialtas an lá sin, agus thug siad an marc ‘F’ dóibh maidir leis an gcaoi ar caitheadh leis an éileamh. Freastalaíonn na páistí ar scoileanna i gceantar ina bhfuil níos mó ná 40 meánscoil Bhéarla ag feidhmiú ach gan aon soláthar meánscoile Gaeilge ann.","type":"text"},{"_id":"HOEXKRMRBNAJRC2I7H6W4OXE5U","additional_properties":{},"content":"Go mí-ámharach, is ar ais os comhair thithe an Oireachtais a bheidh siad arís ar an gCéadaoin.","type":"text"},{"_id":"E6LADZ7EN5HKVCDSK4RBABJRMM","additional_properties":{},"content":"I mí Mheán Fómhair, chuir Aire Oideachais an Rialtais, Norma Foley, fáilte roimh fhógra Iontaobhas Scoileanna Edmund Rice (ERST) go ndéanfar CBS Synge Street a aistriú ó iar-bhunscoil Bhéarla aonghnéis go Gaelcholáiste comhoideachais lán-Ghaeilge. ","type":"text"},{"_id":"MCIDWHKBDZAYNHVTHETYBCQKBA","additional_properties":{},"content":"Dúradh go dtosóidh an t-aistriú leo siúd a bheidh ag dul isteach sa chéad bhliain in 2026.","type":"text"},{"_id":"EFSDJTC7MNEZZLH6MMWU4TLR5A","additional_properties":{},"content":"Ó shin i leith, tá tuismitheoirí ag éileamh ar an Aire Oideachais an mheitheal oibre, a fógraíodh mar chuid de bhunú an Ghaelcholáiste, a chur ar bun.","type":"text"},{"_id":"I3JBAES66VH65ES4OTOX6I6JGU","additional_properties":{},"content":"Ach cúig mhí ina dhiaidh sin, níl aon fhianaise go bhfuil a leithéid déanta fós.","type":"text"},{"_id":"QMUO5GXQ7NB2BK6ZVW4HOWM4YY","additional_properties":{},"content":"Tá baol ann anois nach n-osclófar an Gaelcholáiste in am do mhí Mheán Fómhair 2026 agus go séanfar oideachas dara leibhéal trí mheán na Gaeilge ar sciar eile scoláirí de bharr easpa gnímh an Rialtais.","type":"text"},{"_id":"LRZL3SV7ERAWHHOJQG2PYTLRIE","additional_properties":{},"content":"Tá an feachtas BÁC 2, 4, 6 agus 8 ag éileamh ar an Aire nua Oideachais, Helen McEntee, amlíne do bhunú an Ghaelcholáiste faoin spriocdháta de Mheán Fómhair 2026, “mar a fógraíodh cheana”, a fhoilsiú.","type":"text"},{"_id":"LNQ6TW3V3VCGRHKCFAQLA7AZLY","additional_properties":{},"content":"Tá ainm an Aire athraithe, ach an athróidh meon na Roinne i leith na Gaelscolaíochta?","type":"text"},{"_id":"JX4UAM6H7FBBDG4I6YBTQKFZLA","additional_properties":{},"content":"“Beidh le feiceáil,” mar a dúirt feachtasóir amháin le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"2DEW3TX5HRGZBDMKMGTGHLFDGA","additional_properties":{},"content":"<i>Sign up for </i><a href=\"https://www.irishtimes.com/media/2023/11/07/stay-informed-with-push-alerts-from-the-irish-times-delivered-straight-to-your-phone/\"><i>push alerts</i></a><i> and have the best news, analysis and comment delivered directly to your phone</i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Buairt ar thuismitheoirí agus ar dhaltaí nach n-osclófar an Gaelcholáiste nua faoi mar a gealladh"},"display_date":"2025-02-10T03:00:00Z","headlines":{"basic":"BÁC 2,4,6,8 ar na sráideanna arís","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE","auth":{"1":"3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"UFAUOD3GB5GFVPCQC3LNMS7G5Q","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/","content_elements":[{"_id":"7TFZZRG6YNEK7EZOEKBXPGDRWM","additional_properties":{"_id":1738930524626},"content":"Tá sé ráite go rabhthas ag tathant ar Shocráiteas gur cheart dó léamh agus scríobh a fhoghlaim, mar is é a bhí deargaineolach ar an gceird nua sin. Áitíodh air go raibh an sás nua seo ann ar mhór ar fad an chabhair é don intinn. An té a mbeadh smacht aige air ba mhór an áis chun cuimhne é.","type":"text"},{"_id":"OIHQPS7JNNBZLIBBXIP3BTEATM","additional_properties":{"_id":1738930524627},"content":"‘Ní hea,’ ar seisean, ‘is áis chun dearmaid atá ann.’","type":"text"},{"_id":"SN5UJAB4JFD7PBFKOGZS3BABZU","additional_properties":{"_id":1738930524628},"content":"Ceann de chlichéanna móra ár linne is ea nach bhfuil sna scrúduithe againn, an ardteistiméireacht go háirithe, ach triail chuimhnimh, cleas chun a bhfuil foghlamtha de ghlanmheabhair a thástáil.","type":"text"},{"_id":"7QKQXQMQ55AVBKJF3H5J4FGCPA","additional_properties":{"_id":1738930524629},"content":"Dá mbeifeá ag dul faoi scian agus an dochtúir nó an lia os do chomhair lasnairde lena ghléasanna géara, b’fhearr leat go mbeadh a chuid eolais de ghlanmheabhair aige ná go mbeadh sé ag lorg an leathanaigh sa leabhar tagartha maidir le hionad do chroí i do chliabh.","type":"text"},{"_id":"PGLT6VQXAZHWJFDVW6YQGQ3MUI","additional_properties":{"_id":1738930524630},"content":"Is mó sin múinteoir arbh fhearr leis nó léi go mbeadh rud éigin de ghlanmheabhair nó de mheabhair shalach nó de mheabhair éigin ag daltaí seachas go mbeadh a n-aigne ina tor cabáiste nó ina clár bán. Is é eagla atá ar dhaoine anois gurb í an aimsir láithreach an t-aon aimsir de na briathra ar fiú bacadh léi mar níl d’uain ar an bhfón póca ach a bhfuil ag dul díreach ar ala na huaire. Eagla den saghas céanna é go bhfuil an fón cliste ag déanamh amadáin de dhaoine.","type":"text"},{"_id":"WRMNDN4G2BGJBIKWNM2P6VTHB4","additional_properties":{"_id":1738930524631},"content":"Tá íoróin áirithe á leanúint seo mar san argóint chlasaiceach idir caint agus scríobh, mholtaí meabhair na ndaoine neamhliteartha. Is beag duine anois a bhfuil 400 éigin leathanach de scéalta is d’fhilíocht ina chloigeann mar a bhí ag, abair, Seán Ó Conaill Uíbh Ráthach. Ach imíonn focail le gaoth mura bhfuil siad scríte síos, agus sin é bua na scríbhneoireachta, an t-earra éalaitheach a bhuanú.","type":"text"},{"_id":"L52TDNU7TZCM7EARG3PSQXRBGQ","additional_properties":{"_id":1738930524632},"content":"Ach is beag rud buan a bhaineann lena bhfuil ar an bhfón póca, nó go deimhin ar na meáin shóisialta. Is iad cabaireacht an lae iad. Chomh sealadach le beannacht an mheán oíche. Chomh díomuan le bricfeasta an mhadra. Go deimhin is ábhar líonrith agus scaoill é a bheith in éamais fóin nó ríomhaire glún nó pé gléas a cheanglaíonn leis an aer tú. Tá freagraí an tsaoil ar fad le fáil ar chúl scáileáin ach méar ar chnaipe agat.","type":"text"},{"_id":"OA4P4MASRFHMTF2TRIVHUBALBI","additional_properties":{"_id":1738930524633},"content":"Má mhúsclaíonn cás idir beirt cé mhéad seomra atá i bPálas Ceausescu nó cén contae a bhuaigh níos mó craobhacha sinsir Éireann sa pheil ná mar a bhain craobhacha cúige, seo duine láithreach leis na freagraí ar phont a mhéire agus ar ghob a theanga (1,100 agus Luimneach an dá fhreagra). Ach ar éigean go mbeidh cuimhne ar na sonraí sin muran duine tú atá cleachtach ar thráthanna na gceist nó ag traenáil le haghaidh Mastermind.","type":"text"},{"_id":"F2JRAEAWVJAYJOKSLW5Z7M6S4A","additional_properties":{"_id":1738930524634},"content":"Ach is é an cás anois go bhfuil an chuimhne ag dul ó chuimhne. Nuair a bhínn féin ag teagasc cúrsa béaloidis chuirinn d’fhiachaibh ar na mic léinn gan aon pheann a bheith ina láimh ná páipéar bán a bheith os a gcomhair amach. Bhí cosc glan iomlán deachtóiriúil gan achomharc ar aon ghiob a scríobh síos. Ní fheicfeá go deo a leithéid de chorraíl, d’anbhá, de ghreadadh fiacla, de ghiongaíl, de mhéara nárbh eol cad ba chóir a dhéanamh leo. Níorbh fhéidir teacht slán gan peann a bheith sa ghlac. Níorbh fhéidir cuimhneamh ar aon rud gan nóta a bheith déanta de.","type":"text"},{"_id":"E2FPWY2YCFA35FDCDOCT3OAXDI","additional_properties":{"_id":1738930524635},"content":"Ní bheadh scéalta móra an domhain againn mura mbeadh gur cuimhníodh orthu. Ní bheadh tuairisc againn ar Shocráiteas murar scríobh Platón síos a ndúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SNECXKEJ5VHDJL45FM3BURYVCQ","additional_properties":{"_id":1738930524636},"content":"Ach is fánach an uile ní, áfach, mura bhfuil eolas sa mheabhair, sa chloigeann nó sa chroí istigh féin, is róchuma cad as dó.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Imíonn focail le gaoth mura bhfuil siad scríte síos, agus sin é bua na scríbhneoireachta, an t-earra éalaitheach a bhuanú"},"display_date":"2025-02-10T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Meabhair ghlan","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA","auth":{"1":"534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QUDHGYEUQVFVFL3KEFBWSRJ7IE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/","content_elements":[{"_id":"LDRLQTGEEZCAXFUJ6MEKWS3PKQ","additional_properties":{},"content":"Foclóir: Na Cuithí Dubha – The Blackpitts; seachbhrabúsach – not-profit; ceanncheathrú – headquarters; ó neart go neart – from strength to strength; clár reachtaire – presenter.","type":"text"},{"_id":"SBJWEMRCNFDXTB424ZYQQJ7CBY","additional_properties":{},"content":"Is as foirgneamh ar chúlsráid sna Cuithí Dubha, ceantar stairiúil i mBaile Átha Cliath 8, atá Raidió Rí-Rá ag craoladh le trí mhí anuas.","type":"text"},{"_id":"DCKHEZD3YZD67FXFG2YDTKAGZE","additional_properties":{},"content":"De dheasca na hoibre athchóirithe atá ar siúl ar an láthair bhaile - ceanncheathrú Chonradh na Gaeilge ar Shráid Fhearchair - is sa spás comhoibre seachbhrabúsach Fumbally Exchange atá an stáisiún lonnaithe faoi láthair.","type":"text"},{"_id":"AKUWCDA2V5B47MFUYBXBNY7JUQ","additional_properties":{},"content":"Bunaíodh an stáisiún ceoil seo sa bhliain 2008 ach tá go leor athruithe déanta air le blianta beaga anuas.","type":"text"},{"_id":"AHJ7COYTXBDAZD7ZWPQIA7GEKM","additional_properties":{},"content":"Ceapadh Emma Ní Chearúil ina bainisteoir ar an stáisiún trí bliana ó shin, agus fostaíodh beirt le gairid - bainisteoir margaíochta, Aisling Ní Dhonnabháin, agus clár reachtaire, Jade Buttle - le maoiniú a fuair an stáisiún ón Roinn Ghaeltachta anuraidh.","type":"text"},{"_id":"CVXDMKDTORCZFCJDPNWAGI45GA","additional_properties":{},"content":"Cabhróidh an bheirt le sceideal an stáisiúin a fhorbairt, ceardlanna scoile a reáchtáil agus seirbhís nuachta a sholáthar.","type":"text"},{"_id":"JRCGKZROTBH4LFRFNRO4OT66LQ","additional_properties":{},"content":"“Cuireann sé go mór leis an méid ar féidir linn a dhéanamh. Is mór an chúnamh é,” a dúirt bainisteoir an stáisiúin Emma Ní Chearúil le Tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"JSVQL5WJSJEEVJAQ5L6CCOSKVQ","additional_properties":{},"content":"“Tá an ról margaíochta an-tábhachtach ó tháinig Acht na dTeangacha Oifigiúla i bhfeidhm,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"DRARVT6XNZBD7AVE6HUNBNMIC4","additional_properties":{"_id":"JNVBPNJ5TNB5RITROBBCUB6EUA"},"type":"image"},{"_id":"SGKXZ2DYCREPLDZORRDWJHSXX4","additional_properties":{},"content":"Faoin reachtaíocht leasuithe, tá dualgas ar chomhlachtaí poiblí 20 faoin gcéad dá bhfógraíocht a dhéanamh i nGaeilge agus 5 faoin gcéad den bhuiséad fógraíochta a chaitheamh sna meáin Ghaeilge gach bliain.","type":"text"},{"_id":"DDXACJ5MJJBWBBNLRWFGZQ3CO4","additional_properties":{},"content":"“Tá muid ag tógáil air sin agus tá súil agam go mbeidh muid in ann forbairtí a dhéanamh leis an airgead sin.”","type":"text"},{"_id":"WUVXTCYJ3ZH5XMBIVLC52R3LSE","additional_properties":{},"content":"Tá sé i gceist freisin go mbeidh stiúideo úrnua tógtha nuair a fhilleann Conradh na Gaeilge ar an bhfoirgneamh athchóirithe ar Shráid Fhearchair faoi cheann trí bliana.","type":"text"},{"_id":"HBRLGJTRKVGRLHBVAWZEM5QCT4","additional_properties":{},"content":"“Go dtí seo, seomra ina raibh trealamh stiúideo suite ann a bhí in úsáid againn seachas stiúideo ceart ach amach anseo beidh féidearthachtaí ollmhóra ann.”","type":"text"},{"_id":"UZQLAYEGP5DIDDLTJX4UNPSMCA","additional_properties":{},"content":"Creideann Ní Chearúil gur gné thábhachtach é an raidió i saol na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"BZNK77754VH2XJBGE3JAT2CQNQ","additional_properties":{},"content":"“Is breá le muintir na hÉireann an raidió. Is scéalaithe muid agus is breá linn an ceol,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"K336JJDYZFAAFLG2XHJ7QREG6E","additional_properties":{},"content":"“Is stáisiún don óige muid. Tá muid dírithe ar lucht éisteachta na n-aoiseanna idir 15-34 ach bíonn aird againn freisin, mar shampla, ar thuismitheoirí atá ag tógáil a gcuid páistí le Gaeilge, ar mhic léinn, agus ar éinne eile ar mhaith leo éisteacht linn.”","type":"text"},{"_id":"QNLSNHUZZBADFEWHPWIYULVHIU","additional_properties":{},"content":"Craoltar rogha leathan clár agus podchraoltaí ar Raidió Rí-Rá.","type":"text"},{"_id":"S66HMPMJWNEXZGL6TJCT47Q7FU","additional_properties":{},"content":"“Tá an clár Seal le Seán againn: Seán Ó Dubhchon a chuireann an clár seo i láthair. Taistealaíonn sé ar fud na tíre ag bualadh le haíonna speisialta a mbíonn baint acu le saol na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"MWXKNWMG45F2BLT37FA6MVS44U","additional_properties":{},"content":"Anuas ar sin agus i measc na bpodchraoltaí tá na SeanSálaithe le Hugh Mac Giolla Chearra, Áine Mhaoir agus James Ó Flatharta agus tá na Gaelgals agus Nóisin ina dtugtar ardán do Ghaeilgeoirí óga na tíre.","type":"text"},{"_id":"PFNH5U2OINFURIUKUZLXKOLVHQ","additional_properties":{},"content":"“Bíonn Ciorcal Ceoil againn chuile lá, bíonn Mathew Larney againn ag am bricfeasta, bíonn Espresso Ceol, ansin bíonn ceol againn ag am lóin agus istoíche bíonn cláir ailtéarnacha le craoltóirí éagsúla óna 9 ar aghaidh.”","type":"text"},{"_id":"3JYDXWQYRRCP3KYIHA2WRT62DU","additional_properties":{},"content":"“Ba mhaith liom go mbeadh an stáisiún mar a bheadh scáthán ar an saol, agus go mbeadh na rudaí atá timpeall ar dhaoine óga le cloisteáil air,” a dúirt Ní Chearúil.","type":"text"},{"_id":"EUH5B3J4O5FWNICMHQDHR2A5TQ","additional_properties":{},"content":"Is ar an idirlíon a chraolann Raidió Rí-Rá faoi láthair. Is féidir teacht air ag <a href=\"http://rrr.ie/\">rrr.ie</a> nó ar aip Raidió Rí-Rá, ach is aidhm sheasta ag an stáisiún é ceadúnas náisiúnta FM a fháil.","type":"text"},{"_id":"UKOMFNXM2RFXXF7264KT6XTBI4","additional_properties":{},"content":"“Mar chuid den fheachtas sin, chuireamar isteach ar cheadúnas sealadach le bheith ag craoladh ar bhonn náisiúnta. Agus, ar nós Christmas FM nó Pride FM, bíonn 30 lá sa bhliain againn ar féidir linn craoladh beo mar sin a dhéanamh.”","type":"text"},{"_id":"V3UHRCDYMJEMBBZMZJSI5VNQFE","additional_properties":{},"content":"Níl cinneadh déanta ag Coimisiún na Meán faoin gceadúnas ach a fhad is atáthar ag fanacht ar chinneadh, tá cleachtadh agus taithí mhaith á bhfáil ag an bhfoireann ar chraolachán ar FM.","type":"text"},{"_id":"A5QWGRNAKBDHLG6LZUE4Y3BQMA","additional_properties":{},"content":"“Dá n-éireodh linn an ceadúnas náisiúnta a bhaint amach, bheimis ag iarraidh cur leis an bhfoireann, ach is próiseas atá ann agus tá súil againn go mbeidh cinneadh ann go luath.","type":"text"},{"_id":"RHY43TUXWJE4DBI3VFZ6IAOYEE","additional_properties":{},"content":"“Ach táimid ag ullmhú i gcónaí.”","type":"text"},{"_id":"4PHLQ365VJDJ7HNWRRSMLE3NOQ","additional_properties":{},"content":"<b>Teachtaireacht</b>","type":"text"},{"_id":"3TIR5ZTDOJAFLKB42CWGQ5JVWY","additional_properties":{},"content":"Cé gur ar chairt cheoil agus ar shiamsaíocht a chuirtear an bhéim, tá níos mó ná sin le baint as an tionscadal.","type":"text"},{"_id":"VHWOUZWDKZBFVAQVWL24MYI4PM","additional_properties":{},"content":"“Tá sé tábhachtach go dtuigfeadh daoine óga na féidearthachtaí a bhaineann leis an teanga, agus go dtuigfidís gur féidir leo aon rud is mian leo a dhéanamh trí Ghaeilge,” a dúirt Ní Chearúil.","type":"text"},{"_id":"FQGQKCFBYZDK3NLYZU6R7D3O2Q","additional_properties":{},"content":"“Nuair a bhí mise ar an ollscoil, níor rith sé liom go bhféadfainn post lánaimseartha a fháil a bheadh trí mheán na Gaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"M6ZAGA6AMRBUPLYM266KJPEBUE","additional_properties":{},"content":"“Ach anois tá triúr fostaithe againn anseo agus táimid uilig ag obair trí Ghaeilge.”","type":"text"},{"_id":"562XAFRQLVATPJB4FJGYYHOICM","additional_properties":{},"content":"D’inis Ní Chearúil dúinn faoina haistear teanga féin agus an tionchar a bhí aige uirthi nuair a chuala sí Gaeilge á labhairt i gcomhluadar den chéad uair.","type":"text"},{"_id":"Q5G66IY4CBEJNGGID3L22ABGFM","additional_properties":{},"content":"Ar cuairt ar Chlub Chonradh na Gaeilge le beirt chara a bhí sí.","type":"text"},{"_id":"DRDTPK3JRZAUBLVSSADYK3IBZI","additional_properties":{},"content":"“Ag breathnú siar, ní chreidim cé chomh haineolach is a bhí mé roimhe sin,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"BFYSRMRLJNG67KQ3OC6GD24PZ4","additional_properties":{},"content":"“Ní raibh aon tuiscint agam ar na Gaeltachtaí - seachas go raibh cúpla cara agam a d’fhreastail ar chúrsaí samhraidh.”","type":"text"},{"_id":"HL2AK4X6A5EKHN6PH2XCMJGZCE","additional_properties":{},"content":"“Ní raibh aon eolas agam faoi na Cumainn Ghaelacha sna hollscoileanna, nó go raibh saol na cathrach ar fáil trí Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"QZCJZUWRYFF23DRZ5HA56JTPD4","additional_properties":{},"content":"“Nuair a chonaic mé an bheirt [chara] ag siúl isteach agus ag ordú pionta as Gaeilge, níor rith sé liom riamh ag an aois sin, agus mé 19 nó 20 bliain d’aois, go bhféadfainn an teanga a úsáid nó a labhairt [sa chaoi sin].”","type":"text"},{"_id":"T6SCVROPF5ANHLQLOFFQB3JPXY","additional_properties":{},"content":"“Chuaigh sé go mór i bhfeidhm orm,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"5BFD65YXOJCSTFOLJJ27I7VXUY","additional_properties":{},"content":"“D’fhág mé an cúrsa san ollscoil agus d’aistrigh mé go Má Nuad, áit ar thosaigh mé ar chúrsa Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"24YRQNHEWFEC3JHUJPPZ7ARUB4","additional_properties":{},"content":"Tá sí ag obair go lánaimseartha anois trí mheán na Gaeilge, agus is léir go mbaineann sí an-sult as.","type":"text"},{"_id":"JVQ5ZKL4LJBBVDBF4LF6C4TI5E","additional_properties":{},"content":"“Níl a mhalairt ar eolas agam a thuilleadh. Cuireann sé brí bhreise le gach rud a dhéanann tú.”","type":"text"},{"_id":"SI5OHJYERZA7NAOFWJK6NOYUUM","additional_properties":{},"content":"<i>Beidh Raidió Rí-Rá le cloisteáil ar aerthonnta Bhaile Átha Cliath (105.2fm), Luimnigh (105.5fm), Chorcaí (106.7fm), agus na Gaillimhe (87.7fm) ón 10-17ú Márta - maraon le gnáthbhealaí éisteachta an stáisiúin ar </i><a href=\"http://rrr.ie/\" target=\"_blank\" rel=\"noopener noreferrer\" title=\"http://rrr.ie/\"><i>rrr.ie</i></a><i> agus ar aip Raidió Rí-Rá ar Apple agus a</i><i>r An</i><i>droid. </i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","type":"list"},{"_id":"5X3MV6OLOZBBRAILRBPXHIBJYU","additional_properties":{},"content":"","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bunaíodh an stáisiún ceoil seo sa bhliain 2008 ach tá go leor athruithe déanta air le blianta beaga anuas."},"display_date":"2025-02-03T12:36:56.055Z","headlines":{"basic":"Raidió Rí-Rá: stáisiún uaillmhianach don aos óg","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU","auth":{"1":"71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg"},"lead_art":{"_id":"b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4","embed_html":"<div class=\"powa\" id=\"powa-b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4\" data-org=\"irishtimes\" data-env=\"prod\" data-uuid=\"b1adfba0-6b02-4e2a-aced-f8843fdb2dd4\" data-aspect-ratio=\"0.562\" data-api=\"prod\"><script src=\"//irishtimes.video-player.arcpublishing.com/prod/powaBoot.js?org=irishtimes\"><\/script></div>","promo_image":{"auth":{"1":"e633079cb214e1ec22530c7cc86c382c07841933f222ee59c51913c249c891a3"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-02-2025/t_5a21b4e46ce44499845232278cee3ee4_name_DSC06048.JPG"},"promo_items":{"basic":{"auth":{"1":"e633079cb214e1ec22530c7cc86c382c07841933f222ee59c51913c249c891a3"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-02-2025/t_5a21b4e46ce44499845232278cee3ee4_name_DSC06048.JPG"}},"type":"video"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"BAHQ7QLDPNENZGQUYDBJW4KPRI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"JFIVIEGQ7VAZ5LDNF5FUVGBZ5U","additional_properties":{},"content":"Tá cáineadh géar déanta ar chinneadh Fhoras na Gaeilge cuid de na tionscadail is tábhachtaí i saol na Gaeilge a ghearradh siar. Fógraíodh ar an Aoine nach raibh aon rogha ag an bhForas ach ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm. ","type":"text"},{"_id":"SOSHJ5SANZEQHFXRIOOGUMPDX4","additional_properties":{},"content":"Tá bearna €817,945 i mbuiséad an Fhorais ar gá a líonadh i mbliana. Gearrfar siar go mór ar scéimeanna agus ar thionscadail agus beidh ciorruithe le déanamh ar an maoiniú atá á chur ar fáil do na sé Cheanneagras. ","type":"text"},{"_id":"AU3VEK7IF5EYZPKBZBGTOFPOYY","additional_properties":{},"content":"<b>Ráiteas ón Roinn </b>","type":"text"},{"_id":"EBLJQ2FVEZEZJOAOTSDYV3Z2IA","additional_properties":{},"content":"Ní mórán a thuigfeadh go dtiocfadh a leithéid d’éigeandáil chun cinn ag am a bhfuil ciste airgeadais an Stáit méadaithe go mór. Tá méadú mór tagtha ar chaiteachas an Stáit ar áisíneachtaí eile, ach tá na ciorruithe a gearradh ar an bhForas in 2008 nach mór fós i bhfeidhm. ","type":"text"},{"_id":"KVOEHAPXSVAXFP4HHCU3IHICWU","additional_properties":{},"content":"Tá na heagrais Gaeilge ag cur brú ar an Rialtas le fada idirghabháil phráinneach a dhéanamh chun maoiniú ceart a chur ar fáil.","type":"text"},{"_id":"PBOCJ65WLRDRZMHX5TSZK4NCJE","additional_properties":{},"content":"Ach is é an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas a cheadaíonn na buiséid: cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. ","type":"text"},{"_id":"W26FPLHGJFDF5NTSVLRQUD4JOU","additional_properties":{},"content":"I ráiteas a d’eisigh Roinn na Gaeltachta le Tuarascáil, dúradh: “Tá airgead breise ar fáil i mbuiséad na Roinne seo d’Fhoras na Gaeilge i 2025. Is gá, áfach, cómhaoiniú de réir an chóimheasa maoinithe a bheith ar fáil ón Roinn Pobal, Tuaisceart Éireann, sular féidir aon ardú a chur ar bhuiséad an Fhorais.”","type":"text"},{"_id":"BADMOOHDHFBODKWAFKHD5VZSAQ","additional_properties":{},"content":"“Tá ceist mhaoiniú na bhForas Fhorfheidhmithe Thuaidh Theas á plé ag na Ranna urraíochta agus na Ranna Airgeadais sa dá dhlínse agus níl cinneadh deiridh déanta maidir le buiséad 2025 go fóill.”","type":"text"},{"_id":"AFZMSQWB75AFLDDL4MCQQ7B24E","additional_properties":{},"content":"Fágann sé sin, mura dtagtar ar réiteach eile, go gcaithfidh an dá Roinn teacht ar chomhaontú maidir leis an mbuiséad ar bhonn 75:25, rud a fhágann go mbeidh sé deacair ardú a fháil nuair atá droch chaoi ar chúrsaí airgeadais ó thuaidh.","type":"text"},{"_id":"5T3NGILSZ5GCRFSQDDN2XKQV6U","additional_properties":{},"content":"<b>Fearg</b>","type":"text"},{"_id":"LRZT4NQCJVA65KZZWCGJKWKNPI","additional_properties":{},"content":"Dúirt uachtarán Chonradh na Gaeilge, Paula Melvin, go bhfuil na ciorruithe ag teacht “tráth a bhfuil géarchéim mhaoinithe cheana féin san earnáil, géarchéim a ardaíonn tuilleadh ceisteanna faoi Fhoras na Gaeilge a bheith ábalta maoiniú éifeachtach a chur ar fáil do riachtanais phobal na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"NCTDTYJS7BBL7B266W4IGVNMLU","additional_properties":{},"content":"“Tá go leor grúpaí Gaeilge ar fud na tíre thar a bheith buartha inniu. Ní raibh go leor airgid ag na grúpaí áitiúla tuarastail, billí agus cíos a íoc roimhe seo. Anois is gá dóibh dul agus ciorruithe breise a chur i bhfeidhm.”","type":"text"},{"_id":"A3RXHIGMFRAHPLBDONONW3GQAQ","additional_properties":{},"content":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is measa atá buailte. ","type":"text"},{"_id":"G4EF5456ZRBS7FMVA2X3JPRKII","additional_properties":{},"content":"Ina measc sin tá Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, scoláireachtaí do mhic léinn ollscoile.","type":"text"},{"_id":"ZEENT6J5PFBBFLQI7623HGWZ2U","additional_properties":{},"content":"Is cinnte go mbeidh brú anois ar an Aire nua Dara Calleary a ladar a chur isteach sa scéal.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","type":"list"},{"_id":"JMDB2IEO2VHTVMHXXIJFCXN5PQ","additional_properties":{},"content":"","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is measa atá buailte. \n"},"display_date":"2025-02-03T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Cáineadh géar déanta ar chiorruithe Fhoras na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE","auth":{"1":"9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5"},"focal_point":{"x":801,"y":204},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QHQB24VV75C27JII3UOOBTPGGA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/","content_elements":[{"_id":"KHJOEOCOBFFNNMY324INZM2RRU","additional_properties":{"_id":1738340844646},"content":"Ba dhána an mhaise do dhuine ar bith a chos a chur thar tairseach isteach i gceist chomh híogair, chomh hathfhuafar is chomh gránna leis an bhfrith-Sheimíteachas. Ní féidir, áfach, í a sheachaint. Caithfear a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"326SPVVGTNGUZODYLFP35F2VQM","additional_properties":{"_id":1738340844647},"content":"Tháinig aníos arís is arís, ní nach ionadh, ag na cuimhneacháin éagsúla a déanadh Dé Luain seo caite ar fhuascailt Auschwitz ceithre scór bliain ó shin ag fórsaí armtha an Aontais Shóivéadaigh. B’é an frith-Sheimíteachas céanna faoi dear don champa báis sin, agus do na campaí báis eile a bheith ann, dlaoi mhullaigh mhallaithe nach mór dhá mhíle bliain de bheith ag caitheamh go deargéagórach leis an gcine Giúdach, agus tá an dearg sin ann d’aon ghnó.","type":"text"},{"_id":"7ZFJHJ4FWVBWNPRX7G47YRFDJQ","additional_properties":{"_id":1738340844648},"content":"Is féidir an líomhain bhréagach gurbh iad na Giúdaigh ba chúis le marú Íosa a rianadh siar ar a laghad go dtí an dara haois, líomhain mhí stairiúil ar fad. B’iad na Rómhánaigh a dhein, gan amhras, agus íoróin mhór na staire is ea go bhfuil ainm na Róimhe ceangailte riamh leis an eaglais Chríostaí is mó dá bhfuil ann, agus gur sa chathair sin atá a ceannasaí ina chónaí.","type":"text"},{"_id":"MEA57EKNZFANVIUS6HGCXGYIXY","additional_properties":{"_id":1738340844649},"content":"Níor chuir sin aon stop le dhá mhíle bliain de shionagóigí a bheith á ndó, scoileanna leagtha, cistí creachta, díbirtí as tíortha/bailte/cathracha, reiligí leagtha, leabhair loiscthe, iompuithe creidimh éigeantacha, leadradh Dhomhnach na pailme, cosc á chur ar Ghiúdaigh a bheith ina saoránaigh, nó postannna áirithe a bheith acu, nó ithe le Críostaithe, cónaí in áiteanna éagsúla, obair a dhéanamh Dé Domhnaigh gan trácht ar ár, choscairt, shlad nach bhfuil dóthain spáis ar an gcolún seo ná go leor eile beagán féin díobh a lua.","type":"text"},{"_id":"JH7KBSTCRFFYPOO3TQHIT6JAWY","additional_properties":{"_id":1738340844650},"content":"Fairis sin na scríbhinní léannta, fealsúnta is liteartha go léir d’oidhreacht mhachnaimh an iarthair a bhfuil Tomás Acuin, Martin Luther, Voltaire an Inlightinmint ar screamh an uachtair den tréad a bhreac go líofa in aghaidh na nGiúdach, cuid acu b’urghráiniúla ná a chéile.","type":"text"},{"_id":"N4FM52J4ZRETHCROGRSLBALA3Y","additional_properties":{"_id":1738340844651},"content":"Le linn na searmanas cuimhneacháin úd dúradh cúpla uair go raibh an frith-Sheimíteachas ag leathnú arís ‘ar fud an domhain,’ nó ‘i measc na náisiún.’","type":"text"},{"_id":"TNFGD46V2JDL3AULX3E5DK4RYE","additional_properties":{"_id":1738340844653},"content":"Níl aon amhras ná go bhfuil nithe cáidheacha á scaipeadh go háirithe ar an ngarr lofa arb iad na meáin shóisialta iad, agus go dtarlaíonn eachtraí frithGhiúdacha thall is abhus ag daoine cealgacha a bhfuil olc ina gcroí. Ach ní ar fud an domhain. San Eoraip, nó sna háiteanna sin a ndeachaigh síniú ar an Eoraip, a tharlaíonn sin.","type":"text"},{"_id":"FS5266G3UJERBAKQ5GEF4DN3G4","additional_properties":{"_id":1738340844654},"content":"Galar Eorpach Críostaí is ea an frith-Sheimíteachas.","type":"text"},{"_id":"MEJ4COCRLRABREUQHNP2QFPSEI","additional_properties":{"_id":1738340844655},"content":"Is fíor go bhfuil frith-Sheimíteachas, leis, le fáil i gcuid de na tíortha Ioslamacha, go háirithe i dtuaisceart na hAfraice. Bhí tiomáint eile faoi sin, agus is mó a bhaineann anois le fothú Iosrael i gceartlár réigiúin Arabaigh seachas an nimh speisialta a bhí ag Eorpaigh do na Giúdaigh.","type":"text"},{"_id":"FRLU5D4JPNBWVPYLJWS43XOKJ4","additional_properties":{"_id":1738340844656},"content":"Sea. Bhí smut beag den ghalar san Afraic Theas, ach b’in i measc na gCríostaithe a tholg an Naitsíochas. Imir bheag san India, ach arna scaipeadh ag na misinéirí Portaingéalacha seal gairid dá raibh; mar fhríd eachtrannach Chaitliceach i mbaill éagsúla de Mheiriceá Laidneach nár neadaigh riamh sa chultúr.","type":"text"},{"_id":"ZTD62VASJFFA5PZGBWU5XLFO4U","additional_properties":{"_id":1738340844657},"content":"Ach ní ar fud an domhain. Botún é sin a dhéantar róchoitianta. Ceapaimid gurb é an dioscúrsa AnglaMheiriceánach Eoraiplárnach seanimpiriúlach (iar)Chríostaí an t-aon cheann amháin atá ar an gclár.","type":"text"},{"_id":"RFP2TRWVGFGYTOPPDSWVQZBTMA","additional_properties":{"_id":1738340844658},"content":"Caith isteach sa mhaistreadh ansin, an cumasc coiteann idir an frith-Sheimíteachas agus cáineadh ar bith a dhéantar ar ghníomhartha barbartha ghabháltas Iosraeil agus is dícheall do dhaoine an smúid a bhaint dá meabhair. Is féidir go bhfeicfí fothrach Gaza níos soiléire ó Bheijing agus ó Bhogota seachas ó Bhoston ná ó Bheirlín.","type":"text"},{"_id":"XXT6K7F6EFGS5CYYEAW2IY2L54","additional_properties":{"_id":1738340844659},"content":"Níor cheart go stopfadh ciontacht na hEorpa ina stair fhuafar chiníoch Chríostaí in aghaidh na nGiúdach mian na bPailistíneach ceart beag suarach de shaghas éigin a bheith acu.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Níl aon amhras ná go bhfuil nithe cáidheacha á scaipeadh go háirithe ar an ngarr lofa arb iad na meáin shóisialta iad"},"display_date":"2025-02-03T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Galar Eorpach","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U","auth":{"1":"e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"27U7JU25HRFRNAAU3ITW57KBGU","additional_properties":{"audio_duration":203,"audio_url":"https://beyondwords-cdn-b7fyckdeejejb6dj.a03.azurefd.net/audio/projects/8948/podcasts/a386cb37-4241-4698-a90d-a398aff54fc6/versions/1738344644/media/56da1a6f8d5da5e41eaa621799409ee4_compiled.mp3"},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"NADG4YBVWRD2LP6RZDK2K6C7OQ","additional_properties":{"_id":1738343786448},"content":"Bronnadh slabhra Uachtarán an Oireachtais ar an t-iarr Aire rialtais Éamon Ó Cuív ag searmanas i dTeach an Ardmhéara i mBaile Átha Cliath an tseachtain seo.","type":"text"},{"_id":"SND7M3WMGZB75DPJHJWU3NHEWU","additional_properties":{"_id":1738343786449},"content":"Tá Oireachtas na Samhna ar an fhéile ealaíne náisiúnta Gaeilge is sine sa tír agus beidh féile na bliana seo ar siúl i mBéal Feirste.","type":"text"},{"_id":"GRIQKM7VKRE6NM76CYSGXQIP2E","additional_properties":{"_id":1738343786450},"content":"Dúirt Ó Cuív gur “cuid lárnach de shaol na Gaeilge” é an tOireachtas atá ag dul “ó neart go neart”.","type":"text"},{"_id":"FXYWWBV6WBHPTB44INXFU6UKFE","additional_properties":{"_id":1738343786451},"content":"Dúirt sé gur chuir sé “gliondar agus lúcháir” ar a chroí go bhfuil an tOireachtas le reáchtáil i mBéal Feirste i mbliana agus thréaslaigh sé le pobal Gaelach na cathrach sin tar éis “an éacht atá déanta acu le leathchéad bliain” chun an Ghaeilge a chur chun cinn agus pobal labhartha a chruthú ann “go minic i gcúinsí thar a bheith deacair”.","type":"text"},{"_id":"EOAU2J5EBBDC3EZ6VUYZG764CM","additional_properties":{"_id":1738343786452},"content":"Mar mholadh ar an obair atá déanta ag Cultúrlann McAdam Ó Fiaich a bunaíodh i mBéal Feirste sa bhliain 1991, dúirt Uachtarán nua an tOireachtas gur cheart d’aon duine atá ag iarraidh “eiseamláir” den mhúnla sin cuairt a thabhairt ar Bhéal Feirste agus ar Bhóthar na bhFál.","type":"text"},{"_id":"ADO3LEJCBNGQNLRF6E2HRZU7GY","additional_properties":{"_id":1738343786453},"content":"Rinne sé comhbhrón le bean chéile agus le clann Ghearóid Uí Chairealláin, a d’éag roimh Nollaig agus d’inis sé scéal faoi chuairt a thug an Caireallánach ar Chorr na Móna ar a rothar sna hochtóidí agus é ag bailiú airgid don nuachtán Lá.","type":"text"},{"_id":"ZC3FXPAUAZGANOPZY5J2MKEWVY","additional_properties":{"_id":1738343786454},"content":"Luaigh Ó Cuív an gníomhaí Gaeilge Linda Ervine a bhunaigh Naíscoil na Seolta agus Scoil na Seolta an chéad naíscoil agus an chéad ghaelscoil imeasctha in Oirthear Bhéal Feirste.","type":"text"},{"_id":"JYKIH6ZEQBAHDIYXRB3DNLU27U","additional_properties":{"_id":1738343786455},"content":"Dúirt sé “nach mbaineann an Ghaeilge le haicme ar bith, le creideamh ar bith ach go mbaineann sí le chuile dhuine ar an oileán agus chuile dhuine a bhfuil spéis acu inti.”","type":"text"},{"_id":"NELR5MEBNFHXLBDMKJXANY4RN4","additional_properties":{"_id":1738343786456},"content":"“Is iontach go deo an obair atá déanta in Oirthear Bhéal Feirste aici,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"LJXNSL6RJBHQDPDAPSN2JGFMEU","additional_properties":{"_id":1738343786457},"content":"Ag breathnú ar aghaidh, dúirt sé go bhfuil sé “ag tnúth le hionadaíocht a dhéanamh thar ceann an oireachtais ag ócáidí éagsúla i rith na bliana agus go mór mór le freastal ar imeachtaí an Oireachtais i mBéal Feirste i mí na Samhna.”","type":"text"},{"_id":"WB4GZI6UYBEKRP7XPVM3O4AIB4","additional_properties":{"_id":1738343786458},"content":"Tá seachtar ball foirne earcaithe ag an Oireachtas i mbliana chun clár forbartha náisiúnta i dtaca le taibhealaíona teangabhunaithe na Gaeilge a fheidhmiú.","type":"text"},{"_id":"25GCT4TP7JH57HQH4GKNT2WVMQ","additional_properties":{"_id":1738343786459},"content":"I measc na bpost nua a fógraíodh tá comhordaitheoir náisiúnta agus oifigigh taibhealaíon i ngach Cúige, chomh maith le hoifigeach a bhfuil freagracht aici do cheantar Bhaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"BY4KV4HBFFEFJBM34CAY6GYHFY","additional_properties":{"_id":1738343786460},"content":"Dúirt Ceannasaí at An tOireachtas Máirín Nic Dhonnchadha le Tuarascáil go gcabhróidh na hearcaigh nua leis an eagras “dul chun cinn i bhfad níos straitéisí agus níos struchtúrtha a dhéanamh ar bhonn náisiúnta le tionchar an Oireachtais a imirt ar na taibhealaíona teangabhunaithe.”","type":"text"},{"_id":"SLYSDXCTU5ACHCE52ARP2ANIMQ","additional_properties":{"_id":1738343786461},"content":"Reáchtálfar féile na bliana seo i mBéal Feirste, ó 29 Deireadh Fómhair – 2 Samhain 2025.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Dúirt Éamon Ó Cuív go bhfuil “gliondar agus lúcháir” ar a chroí go bhfuil an tOireachtas le reáchtáil i mBéal Feirste i mbliana"},"display_date":"2025-01-31T20:30:00Z","headlines":{"basic":"Uachtarán nua ar Oireachtas na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI","auth":{"1":"f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e"},"focal_point":{"x":2283,"y":2229},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5SDLWGKUA5FQFJQEBTU5ZFKMI4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"U6IG2OUP7VDRDOU2V37XBRNXLY","additional_properties":{"_id":1738333274313},"content":"Tá sé fógartha ag Foras na Gaeilge gur gá ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm de bharr ghéarchéim mhaoinithe na heagraíochta.","type":"text"},{"_id":"RS2NC7QPYZB2PO7U7K3YGX5Y6Y","additional_properties":{"_id":1738333274314},"content":"Tuairiscíodh anseo Dé Luain go raibh baol follasach ann go mbeadh gá ciorruithe a chur i bhfeidhm mura dtabharfaí aghaidh láithreach ar ghéarchéim mhaoinithe na heagraíochta.","type":"text"},{"_id":"ODESYA5Q5BG7LLXE3OGZLLTTFY","additional_properties":{"_id":1738333274315},"content":"I ráiteas a d’eisigh an Foras ag am lóin Dé hAoine, dúradh go raibh gá ciorruithe buiséid a fhógairt “tar éis blianta de chiorruithe ar bhuiséad Fhoras na Gaeilge ag dul siar go 2008 agus arduithe leanúnacha ar chostais [eile].”","type":"text"},{"_id":"P2HYCRA7W5APPIZAVUMSRYBJLE","additional_properties":{},"content":"I measc na costaisí eile a luadh, tá “cúrsaí boilscithe, arduithe leanúnacha ar rátaí pá agus bille pinsean a chuimsíonn pinsin fostaithe Bhord na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"3CSURAMEOFADPD4ILTCNFSNF2U","additional_properties":{"_id":1738333274316},"content":"Dúradh sa ráiteas go bhfuil bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.","type":"text"},{"_id":"JNG5UGYSRBAXBF2YJEJHZNCCYM","additional_properties":{},"content":"“Mar a sheasann sé, is é €17.7m an túsphointe do bhuiséad bunlíne na bliana do 2025,″ a dúradh. ","type":"text"},{"_id":"S7UGSC7UTZAKRJC6GMSLLOYJNE","additional_properties":{},"content":"“As an tsuim sin, tá ceangaltais orainn (maoiniú atá geallta i gconarthaí, conarthaí fostaíochta na foirne san áireamh, agus i scéimeanna deontais ó bhlianta roimhe seo) de €16.9m. Is ionann seo agus 95 faoin gcéad den bhuiséad.” ","type":"text"},{"_id":"FDUADANG4BC7HFBF2KXRGFL3RM","additional_properties":{},"content":"“Nuair a chuirtear san áireamh na scéimeanna/tionscadail éagsúla ar thug Foras na Gaeilge fúthu in 2024, agus na harduithe dosheachanta, bhí bearna €817,945 i mbuiséad na bliana seo.”","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"“Is baolach nach bhfuil sé de rogha ag Foras na Gaeilge ach míreanna a bhaint dá chlár oibre agus dá bhuiséad na bliana agus cuid eile a ghearradh siar,” a dúradh. ","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"Eisíodh an ráiteas tar éis do Bhord Fhoras na Gaeilge cruinniú éigeandála a reáchtáil ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"WNRIGCWTSNHPZB5LYIDGBJV54Q","additional_properties":{},"content":"<b>Tionscadal</b>","type":"text"},{"_id":"AOFFOVQ5JJDE5P2O3YVI6HDOJM","additional_properties":{},"content":"Gearrfar siar ar chuid de na tionscadail is fearr aithne i saol na Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"LS7OS5TMDVAGHB7THV4GEJAUJA","additional_properties":{},"content":"I measc na dtionscadail sin nach mbeidh maoiniú ar fáil dóibh i mbliana tá Feachtas Feasachta Creidim Ionat, Séala an Aistriúcháin, agus obair ar an gCorpas Foclóireachta.","type":"text"},{"_id":"FLZ4M7LJZZH3HCH45JXFNNCM3Y","additional_properties":{"_id":1738333274319},"content":"Ar na scéimeanna atá á gcur ar ceal tá an Scéim Tacaíochta Gnó agus Scéim na bhFéilte Glaoch 2.","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"I measc na scéimeanna maoinithe a ghearrfar siar orthu, tá Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na Mór-Imeachtaí Ealaíon, Scéim na gCompántas Drámaíochta, Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, scoláireachtaí do mhic léinn ollscoile chomh maith le caiteachas tionscadail agus corparáideach Fhoras na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"MBZACWIOXFFTTJMNIGXCIW76SU","additional_properties":{"_id":1738333274322},"content":"Chun gur féidir teacht ar shábháiltí “chomh mór seo” dúradh go mbeadh gá laghdú “ar chuid de na réimsí caiteachais is mó dá bhfuil againn.”","type":"text"},{"_id":"PUXJ4SW36FHEJF7QQVOITYRXBY","additional_properties":{},"content":"Mar sin, “beidh ciorruithe le déanamh freisin ar an maoiniú a chuirtear ar fáil do na sé Cheanneagraíocht, grúpaí na Scéime Forbartha Líonraí Gaeilge agus Scéimeanna na Meán.”","type":"text"},{"_id":"VDAGKHYHXVDRZIILNKFAFX3QK4","additional_properties":{},"content":"Dúradh freisin gur de bharr “an bhorradh atá faoin nGaeilge agus an t-éileamh leanúnach ar scéimeanna maoinithe” a bhí gá na ciorruithe buiséid a fhógairt.","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274317},"content":"<b>Díomá</b>","type":"text"},{"_id":"3CWCDXL3AVAJPB6SI2N73BF26A","additional_properties":{},"content":"Dúirt Cathaoirleach Fhoras na Gaeilge, an tOllamh Regina Uí Chollatáin: ““Tuigimid go mbeidh an-díomá ar ghrúpaí, nuair atá an geilleagar ó dheas chomh folláin sin,  agus go mbeidh impleachtaí ag na cinntí seo ar chlár oibre na bliana chomh maith leis an earnáil agus [an] réimse ina bhfuil siad ag obair. ","type":"text"},{"_id":"GHUQKF5NYNGWPJMQAFMGJCZ3TY","additional_properties":{},"content":"“Is oth liom go mór an fógra seo a dhéanamh inniu ach táimid fós ag súil go mbeidh an deis ann fós cuid de na ciorruithe seo a tharraingt siar ag brath ar chúinsí maoinithe níos déanaí sa bhliain.”","type":"text"},{"_id":"BQLEGKTRUJBYVE632A5FCNS5LE","additional_properties":{"_id":1738333274325},"content":"Dúirt Príomhfheidhmeannach Fhoras na Gaeilge, Seán Ó Coinn: “Beidh oifigigh Fhoras na Gaeilge i dteagmháil le grúpaí agus le heagraíochtaí maidir leis na cinntí agus le treoir faoi na ciorruithe an tseachtain seo chugainn.”","type":"text"},{"_id":"JILHYKX3JNHKHNMDVBH4XMQU2Y","additional_properties":{"_id":1738333274327},"content":"Is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas (CATT) a cheadaíonn maoiniú reatha don Fhoras Teanga Thuaidh-Theas, Foras na Gaeilge san áireamh. Cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. ","type":"text"},{"_id":"RWVFUPBPMFEB5ANXE2SBNRNEL4","additional_properties":{},"content":"Tá teagmháil déanta ag Tuarascáil le Roinn na Gaeltachta.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ceanneagraíochtaí, Séala an Aistriúcháin agus obair ar an gCorpas Foclóireachta i measc na scéimeanna agus na dtionscadal a chaill maoiniú"},"display_date":"2025-01-31T14:55:38.605Z","headlines":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha fógartha ag Foras na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I","auth":{"1":"d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"3HJPB6TOKFEOPJH5L6WC5KIRTA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/","content_elements":[{"_id":"273VWIIPUVHIPGS5NWLHUEASJQ","additional_properties":{"_id":1737713828779},"content":"Foclóir: Baol follasach – clear and present danger; idirghabháil phráinneach – emergency intervention; gearrdháileadh airgeadais – financial shortfall; poll suntasach – significant hole; rátaí boilscithe – rates of inflation.","type":"text"},{"_id":"2I2F6W4LNFBLDDSKIJZ44XMRNE","additional_properties":{"_id":1737906912084},"content":"Beidh ar Fhoras na Gaeilge ciorruithe tromchúiseacha a chur i bhfeidhm le linn na seachtainí beaga romhainn mura dtugtar aghaidh láithreach ar ghéarchéim mhaoinithe an eagrais.","type":"text"},{"_id":"UXPHG3TL4NGZTDQCY4XWSUHVJY","additional_properties":{"_id":1737906912085},"content":"Tá baol follasach ann do mhaoiniú scéimeanna teanga a chuirtear ar fáil fud fad na tíre mura ndéantar idirghabháil phráinneach chun an ghéarchéim airgeadais a réiteach. Tuigtear do Thuarascáil go bhfuil gearrdháileadh suntasach de na céadta míle euro ann.","type":"text"},{"_id":"DMEXSEQQQVGDZCG6KMPHRSCCPY","additional_properties":{"_id":1737906912086},"content":"Cé go bhfuil ciste airgeadais an Stáit méadaithe go mór le blianta beaga anuas, tá na ciorruithe a gearradh ar Fhoras na Gaeilge in 2008 nach mór fós i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"2U3O7ULOEJBBJPZPE74O2VQ4WI","additional_properties":{"_id":1737906912087},"content":"Ní hamháin gur gearradh siar go mór ar bhunmhaoiniú an Fhorais nuair a tharla an cor chun donais eacnamaíoch, ach de bharr an mhéadaithe ar rátaí boilscithe le blianta beaga anuas, is in olcas arís atá cúrsaí imithe ó shin.","type":"text"},{"_id":"FKVD2FDNOBEEBFX6E5ZZ7GXMQI","additional_properties":{"_id":1737906912088},"content":"Gan an maoiniú a chuireann Foras na Gaeilge ar fáil d’earnáil na Gaeilge, bheadh na heagrais Ghaeilge i bponc: tugtar tacaíocht do phobal na Gaeilge i réimsí an phobail, na n-ealaíon, na hearnála poiblí, an oideachais, na hóige agus na meán.","type":"text"},{"_id":"64YGNYLVX5EJDOUMTDAXMPQH7Q","additional_properties":{"_id":1737906912089},"content":"Caitheann Foras na Gaeilge thart ar €9m den €16m a fhaightear ón Stát ar mhaoiniú scéimeanna agus ar dheontais gach bliain. Le linn 2024, mar shampla, d’éirigh leis an bhForas 536 deontas a bhronnadh agus tacú le 220 post in earnáil na Gaeilge, idir Cheanneagraíochtaí, chomhpháirtithe agus ghrúpaí pobail.","type":"text"},{"_id":"F55ANI2YDFFRFD2AFOY3F7NWMY","additional_properties":{"_id":1737906912090},"content":"D’fhéadfadh impleachtaí fadtéarmacha a bheith ag aon ghearradh siar.","type":"text"},{"_id":"7RKIPPQKGRCVFM7RKRXS22ECYE","additional_properties":{"_id":1737906912091},"content":"De réir an daonáirimh is déanaí, feictear an cumas labhartha teanga is láidre i measc an aosa óig. Má táthar chun inbhuanaitheacht fhadtéarmach na teanga a chinntiú glactar leis go bhfuil cur chuige straitéiseach de dhíth chun an óige a chumasú.","type":"text"},{"_id":"DFPLFKZR2FAGDIGPEUHSAIWLIY","additional_properties":{"_id":1737906912092},"content":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is fearr aithne: ina measc tá Scéim na nImeachtaí Óige, Scéim na gCampaí Samhraidh, Scéim Forbartha Líonraí Gaeilge, Scéim na bhFéilte agus Scéim Tacaíochta Gnó.","type":"text"},{"_id":"BPOO3YPZDBDL3HR5RRLQOCMBUM","additional_properties":{"_id":1737906912093},"content":"De réir ráiteas na bliana 2024, cuireadh breis agus 300 scoláireacht Ghaeltachta ar fáil anuraidh. D’éirigh go geal freisin le díolachán leabhar anuraidh - díoladh 200,000 aonad tríd an Áisíneacht Dáileacháin Leabhar, luach díolacháin €1m.","type":"text"},{"_id":"W2PTIYYZ45GLHIQUFBMV7XZJVQ","additional_properties":{"_id":1737906912094},"content":"Tá go leor beartaithe don bhliain romhainn freisin - pleananna teanga sna Bailte Seirbhíse Gaeltachta, mórthionscadal taighde ar dhearcadh an phobail i dtaobh na Gaeilge, agus foclóir nua Gaeilge-Gaeilge ar líne.","type":"text"},{"_id":"ORZ5H4VVVBGAFGXKKAOGRIGM2U","additional_properties":{"_id":1737906912095},"content":"Bheadh tionchar tromchúiseach, mar sin, ag ciorruithe ar bith ar chur chun cinn na teanga sa phobal ó thuaidh agus ó dheas.","type":"text"},{"_id":"SXSKKU35ERBVDHJ6PZYWUWPEFM","additional_properties":{"_id":1737906912096},"content":"Tá cruinniú boird Fhoras na Gaeilge le reáchtáil an Aoine seo. Más rud é nach féidir buiséad a cheadú faoi sin, nó mura dtagtar ar fhoinse eile ioncaim, tuigeann Tuarascáil nach mbeidh an dara rogha ann ach athbhreithniú a dhéanamh ar chuid de na scéimeanna.","type":"text"},{"_id":"E3MFZS677FD5PNKF7PRMYRKOAM","additional_properties":{"_id":1737906912097},"content":"<b>Maoiniú</b>","type":"text"},{"_id":"7LKP5PVWTBFFLER6RIA4XJPBK4","additional_properties":{"_id":1737906912098},"content":"In ainneoin luach a gcuid oibre, tá na heagrais Ghaeilge fágtha ar an ngannchuid le fada an lá. I gcodarsnacht ghéar le háisíneachtaí eile a bhraitheann go huile is go hiomlán ar mhaoiniú stáit, ní bhfuair Foras na Gaeilge ach aon ardú amháin ó 2008 – €1.7m sa bhreis i gCáinaisnéis 2020.","type":"text"},{"_id":"H53SH7TWSRA5FB4KFUR2WW2YB4","additional_properties":{"_id":1737906912099},"content":"Is minic a dhéantar comparáid idir an Fhoras agus an Chomhairle Ealaíon mar gheall ar na cosúlachtaí móra ina gcuid oibre, rud a léiríonn go soiléir an bhearna mhaoinithe atá eatarthu.","type":"text"},{"_id":"2P5RHJ3R2JHJ3GK2H55S4HHPGU","additional_properties":{"_id":1737906912100},"content":"In 2002, fuair Foras na Gaeilge €19 milliún, agus fuair An Chomhairle Ealaíon €34 milliún. In 2008, b’ionann le 1.5 oiread mhaoiniú an Fhorais an méid a fuair an Chomhairle. Tá an coibhneas sin ardaithe anois go dtí 9 n-oiread: €150 milliún don Chomhairle Ealaíon i gcomparáid le €16.2 milliún don Fhoras i gCáinaisnéis 2025.","type":"text"},{"_id":"UMX2XAJTRJGRJC7LJMA5W3GTWQ","additional_properties":{"_id":1737906912101},"content":"Tá ceist chórasach ann freisin gur gá aghaidh a thabhairt uirthi. Is áisíneacht de chuid an Fhorais Teanga Thuaidh-Theas é Foras na Gaeilge agus is í an Chomhairle Aireachta Thuaidh-Theas, a cheadaíonn na buiséid do na forais trasteorann. Cuireann Rialtas na hÉireann 75 faoin gcéad de mhaoiniú an Fhorais ar fáil agus is ó Rialtas na Breataine a thagann 25 faoin gcéad. Nuair nach raibh an Feidhmeannas ag feidhmiú, agus gan chruinnithe den Chomhairle Aireachta á reáchtáil, níorbh fhéidir buiséid a cheadú.","type":"text"},{"_id":"NASUBD3AJBBTPCLOSXQMVE7NLU","additional_properties":{"_id":1737906912102},"content":"Bhí súil anuraidh go dtiocfaí ar réiteach eile maoinithe agus go gcuirfí struchtúr níos inmharthana agus níos éifeachtaí i bhfeidhm. Tuigtear do Thuarascáil go ndearnadh iarracht teacht ar réiteach anuraidh ach nár éirigh leo dul chun cinn a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"DERD3YFQENDKDFHCVP7M6DQH5I","additional_properties":{"_id":1737906912103},"content":"Tuigtear anois go bhfuil gá práinneach le suas is anuas le €1m breise chun Foras na Gaeilge a thabhairt slán go gearrthéarmach chun go bhféadfaí leanúint le soláthar seirbhísí bunúsacha.","type":"text"},{"_id":"D7OEBDQQXVGFDD2UYO5WZQW6H4","additional_properties":{"_id":1737906912104},"content":"Ní suim leordhóthanach í sin, áfach.","type":"text"},{"_id":"FWDQ7S4N7BDZBHBOA3OT2ZCTXU","additional_properties":{"_id":1737906912105},"content":"Chun freastal cuí a dhéanamh ar na dualgais éagsúla atá leagtha síos sna polasaithe agus sna straitéis Stáit, bheadh gá le thart ar €35-€40 milliún in aghaidh na bliana. Cé gur suim shuntasach í seo, tá sí réasúnta i gcomhthéacs mhaoiniú eagras eile Stáit.","type":"text"},{"_id":"HFDCTWI3WJEQRMM5V4UH3YKGGE","additional_properties":{"_id":1737906912106},"content":"Ardaíonn teip leanúnach an t-airgead cuí a sholáthar d’earnáil na Gaeilge ina iomláine ceisteanna tromchúiseacha faoina dhúthrachtaí is atá an Stát i leith thodhchaí na teanga náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"JD6QXXRTDBH4DI7EKXF6UEH45E","additional_properties":{"_id":1737906912107},"content":"Ba shoiléire fós é seo anuraidh nuair a bhí pócaí an Rialtais lán go béal tar éis rialú na Cúirte Breithiúnais Eorpaí maidir le cabhair neamhdhleathach cánach Apple. Agus barrachas €12.8 mbilliún ag an Rialtas ar a laghad, ní féidir a rá gur easpa airgid is cúis leis an ngannchúis.","type":"text"},{"_id":"T6KZKBQVZFDITNW6DFAL2OPNWU","additional_properties":{"_id":1737906912108},"content":"Tugadh ‘cáinaisnéis fhlaithiúil’ ar Cháinaisnéis 2025 nuair a foilsíodh plean caiteachais na bliana seo i mí Dheireadh Fómhair, ach ní mó ná sásta a bhí pobal na Gaeilge leis an méid a gealladh.","type":"text"},{"_id":"ATMISMQ2W5EXPNFTBWY7AYW3KM","additional_properties":{"_id":1737906912109},"content":"Ag an am, dúirt Julian de Spáinn, Ard-Rúnaí Chonradh na Gaeilge, gur údar díomá a bhí ann mar nár tháinig sé “cóngarach” don mhéid atá de dhíth le cás na Gaeilge a fheabhsú sa Ghaeltacht agus sa tír.","type":"text"},{"_id":"6G6POAO4ANGNBNAEW4E5HA6SM4","additional_properties":{"_id":1737906912110},"content":"“Tá bearna ollmhór idir an méid atá ag teastáil agus an méid atá sa bhuiséad le dul i ngleic le riachtanais phobal na Gaeilge agus na Gaeltachta a shásamh,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"EDYPDEKVSZHAFHWP3HN6RB5NZ4","additional_properties":{"_id":1737906912111},"content":"Má tá an ceart aige, is beag feidhm a bheidh leis an ngealltanas sa Chlár Rialtais is déanaí tacú le hobair Fhoras na Gaeilge, “úsáid na Gaeilge agus an chultúir a fheabhsú ar fud an oileáin” nuair nach bhfuil an maoiniú cuí á chur ar fáil.","type":"text"},{"_id":"GZFCUX5UHJBUJOC7QZD5SKJFSM","additional_properties":{"_id":1737906912112},"content":"Ní heol dúinn cúis an neamairt. Pé cúis atá leis, an toradh a bheas air ná go n- imreofar drochthionchar ar stádas na Gaeilge mar theanga náisiúnta agus mar chéad teanga oifigiúil na tíre, rud nach réitíonn le dualgas an Stáit feidhmiú de réir Bhunreacht na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"ERXLQOXZZJGM3B4ORNJ5STYS3M","additional_properties":{"_id":1737906912113},"content":"Beidh Foras na Gaeilge ag súil go mbrisfidh Aire nua na Gaeltachta le nós a réamhtheachtaithe, agus go gcuirfear deireadh leis an éiginnteacht i dtaobh mhaoiniú an eagrais.","type":"text"},{"_id":"HT4MGBCK6FGD3BB5I3HQMQZYR4","additional_properties":{"_id":1737906912114},"content":"Tá polasaithe agus straitéis uaillmhianacha beartaithe don Ghaeilge sna blianta beaga atá romhainn ach an féidir polasaithe teanga a chur i bhfeidhm go héifeachtach - san oideachas Gaeltachta, sna meáin Ghaeilge, agus i gcomthéacs sheirbhísí Stáit - nuair atá sceanairt déanta ar mhaoiniú na n-eagrais a bhfuil an cúram sin orthu.","type":"text"},{"_id":"ZWRXPEQC2VDUDAM5IBTFHZZLQ4","additional_properties":{"_id":1737906912115},"content":"An cheist atá le freagairt: an bhfuil muid dáiríre faoin teanga nó nach mbeidh i ndán d’earnáil na Gaeilge riamh ach fuíoll ón mbord.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha i ndán do shaol na Gaeilge mura dtugtar aghaidh ar ghéarchéim maoinithe Fhoras na Gaeilge"},"display_date":"2025-01-27T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Idirghabháil phráinneach de dhíth chun scéimeanna Gaeilge a shábháil","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA","auth":{"1":"96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"KUO2AN5W2JDCBCNUNEJEMBWHLY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/","content_elements":[{"_id":"MBJWIVTFN5EZLPLE3GI7AVZV5A","additional_properties":{},"content":"De ghnáth ní thugaim aon aird ar thuairiscí cúirte sna nuachtáin. Tar éis dom na litreacha a léamh, an spórt a ghrinneadh, spléachadh a thabhairt ar na leathanaigh idirnáisiúnta agus éirí as mo chloigeann a bhuaireamh le bladar díomhaoin na polaitíochta baile tharlódh go dtitfeadh mo shúil ar rud ar bith.","type":"text"},{"_id":"O7V553TSW5F6BJLIXCHDXEPPAE","additional_properties":{},"content":"Ráinig, lá tamall roimh Nollaig, go bhfaca tuairisc go raibh aighneas dlí éigin idir dalta agus scoil a raibh sé ag freastal air. B’é an chaingean a bhí eatarthu gur ghearáin an scoil go raibh poll aige ina chluas, is é sin, seachas na poill a bhí ann ó dhúchas. Is cosúil go mbeadh cead dhá pholl cluaise a bheith agat, ach ceann amháin, bhí sin iomarcach.","type":"text"},{"_id":"MBZMAIELPNDVTCT4JI6HPW2U2M","additional_properties":{},"content":"B’í riail na scoile ná gur cailíní amháin a chaith fáinní cluaise de ghnáth. Dá réir sin, mura mbeadh ach stoda nó fáinne amháin á chaitheamh ag buachaill gur comhartha rogha inscne a bheadh ann. Sa chás is go mbeadh an fáinne ar an gcluais chlé gur léirigh sé gur leaid heitrighnéasach a bhí ann; ach ba chomhartha fáinne na cluaise deise go raibh sé aerach. Ba ghaoismhear an té a léifeadh go mion ar an bhfochultúr áirithe sin.","type":"text"},{"_id":"2XMN2U4D5JA5LBNZRFFF2BQ3W4","additional_properties":{},"content":"Gan amhras, is féidir go mbeadh athrú ar chleachtas ar bith an mhí seo chugainn. De réir mar a bhíonn an chomharthaíocht ag athrú ní fios cén chiall a bhainfear as fainne sróine sa pholláire ar dheis, nó sleabhac ar chaipín i dtreo an iarthuaiscirt, nó tochas neamhurchóideach sa cholpa thíos.","type":"text"},{"_id":"RVSIYP6NDBFCDMME5T7MTKBGIA","additional_properties":{},"content":"Bhí scoileanna riamh mar sin, léamh samhlaithe á dhéanamh acu ar leagan amach daltaí nó cad a bhí acu á chaitheamh. Lem linnse bhí amhras ar ghruaig fhada siar go dtí na slinneáin. Amhras ar na Beatles ba mhó faoi dear sin, ach ceol clasaiceach a gceol siúd anois.","type":"text"},{"_id":"ATGQUX7DL5BNVOQUXRVXAOJDBA","additional_properties":{},"content":"Nuair a thug Bráthair amháin faoi stócach áirithe nach bhfaca deimheas le bliain teilgeadh mar fhreagra go pras chuige go raibh folt fada ar Íosa, leis. Mar thaca, thaispeáin sé pictiúr ar an bhfalla de na haspail go léir a bhí amhlaidh don Bhráthair. Dúradh leis gan a bheith smeartáilte agus cuireadh ar fionraí é. Ní raibh ann ach gur cara le Rory Gallagher a bhí ann, agus ba mhinic an bheirt acu a fheiscint le chéile ar shráid nó ar shráid eile sa chathair.","type":"text"},{"_id":"YROSI6SPCBAJPGJTNVJWFBEQT4","additional_properties":{},"content":"Níl aon chosc mar sin chomh holc leis an scoil a chuir bac ar na milseáin chasachta, mar dúradh gur druga a bhí iontu. Nó an áit nár cheadaigh seaicéid leathair sa scoil toisc gur chomhartha ‘geaing’ é. Nó léinte ag freagairt dá chéile ar an gcúis chéanna.","type":"text"},{"_id":"FDO7VWRLKNESXE25GE4SBXPBDI","additional_properties":{},"content":"Dhealródh gurb áit í an scoil inar féidir na rialacha is breallánta a chur i bhfeidhm. Bhí tráth ann nuair a bhí cosc ar chailíní bróga snasta a chaitheamh; ach ní foláir duit do chuid samhlaíochta a chaitheamh leis an gceann sin. Ach cad déarfá leis an scoil a chuir toirmeasc ar chuaráin gan stocaí ar eagla go bhfeicfí ladhracha na gcos? Nó nár cheadaigh daltaí ag breith barróige ar a chéile mura bhfaighfí cead scríte ó na tuismitheoirí ar an dá thaobh?","type":"text"},{"_id":"YWDECCQGNFBITHXUPOM2PLKMCQ","additional_properties":{},"content":"Deirtear sa Nua-Thiomna go bhfuil áireamh ar ribí gruaige do chinn (rud nach bhfuil chomh deacair i gcásanna áirithe) ach tá reiligiúin ann a dhéanann an gnó níos casta do Dhia. Is mó sin creideamh go bhfuil rialacha dochta acu maidir le bearradh gruaige, le fad féasóige, le leithead croiméil, le toim chluaise, le fásra cléibh, le mothall ascaille, le hurlaí sróine nó le moing ar más.","type":"text"},{"_id":"3YLQTA2WJJCPZKFBGOB57LX4RE","additional_properties":{},"content":"Ba dhóigh leat go mbeadh dóthain le déanamh ag Dia agus ag bainisteoirí scoile (nach ionann i gcónaí iad) seachas ribí gan tábhacht gan dealramh a chur i gcluasa an tsaoil.","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Bhí scoileanna riamh mar sin, léamh samhlaithe á dhéanamh acu ar leagan amach daltaí nó cad a bhí acu á chaitheamh."},"display_date":"2025-01-27T03:00:00Z","headlines":{"basic":"An chluas chontráilte","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI","auth":{"1":"a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"4SDNXJVXUFBLLC2MZUVEN22M3Y","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/","content_elements":[{"_id":"TBGRWU2PYJDWVMSNX4BXNEZ3II","additional_properties":{"_id":1737113363776},"content":"Déanfar Dónall Iain Trump a insealbhú inniu mar an dá fhicheadú is a seacht uachtarán ar na Stáit Aontaithe. Sin inniu. Níl a fhios ag aon duine cad a dhéanfaidh sé amárach. Ná amanathar. Ná amainiris.","type":"text"},{"_id":"HE7TMT4NZNAWROOEO6EQYZUYMA","additional_properties":{"_id":1737113363777},"content":"Tá na bagairtí déanta aige, ionas go bhfuil eagla ar na mílte d’imirceoirí Éireannacha mídhleathacha nó teifigh eacnamaíochta go ndíbreofar abhaile iad. É seo ar fad, gan trácht ar na Laidnigh aneas ina gcéadta de mhílte, a mbeadh na Stáit ina phraiseach á gceal.","type":"text"},{"_id":"ACR77DVUNNEWLPTSA5YRVOQ2A4","additional_properties":{"_id":1737113363778},"content":"Deireann an cogar inmheánach, áfach, gur dócha nach mbeidh sé chomh holc sin ar fad. Tar éis an tsaoil, bhí sé ann cheana, agus níor thóg sé an balla agus níor íoc Meicsiceo as an gcuid bheag de a déanadh, agus liosta le háireamh na geallúintí eile a thit i ndíchuimhne.","type":"text"},{"_id":"FDUT7ZQRYRAFDBXIMT5NSV5UQU","additional_properties":{"_id":1737113363779},"content":"Dóchas breise a mheabhrú dúinn féin gur thángamar slán as Reagan (cé nár tháinig daoine eile) agus as Bush (cé nár tháinig tuilleadh fós) agus go bhfuil an saol fós ina shuí agus ina sheasamh.","type":"text"},{"_id":"CENMKGQW4BACDHCDYBI2RF5MGA","additional_properties":{"_id":1737113363780},"content":"Ina choinne sin thall, b’fhéidir go dtiocfadh an droch-chrú ar an tairne mallaithe. Tá na ráitis a dhein sé mar gheall ar ghabháltas a dhéanamh ar an nGraonlainn dona go leor, ach cúis sceimhle is ea an tslí inar glacadh leo. Déarfá gur chuma le daoine. Déanadh guaillí a chroitheadh. Glacadh leis gur mar sin a bhí an saol. Déanadh talamh slán de, nach mór, go raibh ceart oidhreachta ag na Stáit Aontaithe ar bhall ar bith a leagann siad súil air.","type":"text"},{"_id":"RWDAVUXVXNDEHIURVTOTEWIN7E","additional_properties":{"_id":1737113363781},"content":"Agus ansin, tá Panama. Ceart go leor, dhein Meiriceá ionsaí ar sin cheana d’fhonn smacht a chur orthu. Bhí in aghaidh pé dlí idirnáisiúnta a ceapadh a bhí ann san am, ach nach cuma? Má déanadh uair amháin é, cad ina thaobh nach ndéanfaí arís é? Gan trácht ar Cheanada...ach scaoilimis é sin tharainn go fóill.","type":"text"},{"_id":"V3MWOMTCPVDPVMRUWSWHSGM7KI","additional_properties":{"_id":1737113363782},"content":"Is é sin, d’fhocail ghearra, tá mar chuid de shoiléirsí an domhain abhus go bhfuil lánchead ag na Stáit Aontaithe a rogha rud a dhéanamh. Gurb impireacht iad nach leoimhtear cur ina coinne. Gur ag leathnú, ag craobhú, ag fairsingiú, ag fás atá siad ó leag na chéadlonnaitheoirí a dtroithe ar ghaineamh Shasana Nua an lá mí-ámharach úd fadó.","type":"text"},{"_id":"L4Q3UEMXRRHYLDSWBMROPJBP7E","additional_properties":{"_id":1737113363783},"content":"Bíodh a theist ar sin an oiread de bhunáiteanna míleata atá acu ar fud an domhain. Go hoifigiúil luaitear 800 éigin, ach deir foinsí eile go bhfuil i bhfad níos mó. Anois samhlaigh dá mbeadh a leath, nó a dtrian, nó a gceathrú, nó a ndeichiú cuid féin díobh sin ag tír ar bith eile, agus cúpla ceann go socair sa Mhuir Chairib, samhlaigh an fuilibiliú agus an hurlama giúrlama a bheadh ansin!","type":"text"},{"_id":"W7XYTKTVSBCXNIBYVO4IKHXASY","additional_properties":{"_id":1737113363784},"content":"Is é a maítear ná gur mar chosaint atá siad acu thall thairis. Tá cuid againn críonna go leor gur cuimhin linn cogadh Vítneam inar dúradh dá mbeadh an lá ag na Vítneamaigh ansin go leathnófaí a ngalar sóisialta go dtí an Chambóid agus Laos, agus an Téalainn agus siar gan stad ionas go dtruailleofaí an domhan go léir dá dheasca.","type":"text"},{"_id":"TWNNAYKETVCGLHXNNCJJLKN3GI","additional_properties":{"_id":1737113363785},"content":"Thuigfinn an dúil seo sa chosaint dá mbeadh eagla orthu roimh thír ar bith atá buailte suas leo mar bhagairt. Ar chúis éigin, ní shamhlaím an Ghraonlainn, ná Ceanada, ná Panama féin orthu sin.","type":"text"},{"_id":"5OWLP66JNJFDHD4QIXCCF2K6KM","additional_properties":{"_id":1737113363786},"content":"Go deimhin deimhnitheach siúráilte is iad na Stáit Aontaithe an tír is sábháilte ó thaobh geograife di ar domhan fad a ritheann, seachas Tristan da Cunha, b’fhéidir. Tá dhá aigéan fhairsinge de gach leith soir is siar idir iad is Lochlannach nó barbarach nó gruagach ar bith. Is mó tír eile ar bhreá leo go mbeadh na mílte léig i bhfarraige eatarthu agus aon namhaid fhíor nó samhailteach. Cá bhfios? B’fhéidir go gcuirfeadh Trumpa a Dó neamhiontas orainn fós.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Bíodh a theist ar sin an oiread de bhunáiteanna míleata atá acu ar fud an domhain."},"display_date":"2025-01-20T01:39:00Z","headlines":{"basic":"An dara teacht","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA","auth":{"1":"dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"FQEQLW3FJZDZNDUEZBMKKHL3PE","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/","content_elements":[{"_id":"35IQ4KXUURCE3NQAVSDNKTA5CA","additional_properties":{"_id":1730716241696},"content":"FOCLÓIR:<i> </i>Goitse - come here; <i> c</i>anúint - accent; Alba - Scotland; Eilean Sgitheanach - Isle of Skye; scéim sparánachta - bursary scheme; camchuairteanna - tours; coicís - two weeks; áiseanna - facilities.","type":"text"},{"_id":"RPHWXUYDDNEDXNG2TO4U3M3RAQ","additional_properties":{},"content":"‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar, Gus an cluinn sinn ann cànan nan Gàidheil’","type":"text"},{"_id":"63QNEZ4F2NEZJAJYTQJZWITOKU","additional_properties":{},"content":"‘Goitse, goitse liom siar, go gcloifsimid teanga na nGael’; na focail clúiteacha a scríobh Murchadh MacPharlain agus é ag trácht ar an mbrón a bhí air faoi mheath na Gàidhlige, teanga “mo threubh ‘s mo shluaigh”.","type":"text"},{"_id":"BE5ROQBO4NBM5LWQZMZEQPOFSU","additional_properties":{},"content":"Lean mé féin an treoir sin i mí Iúil na bliana seo caite nuair a chuaigh mé go dtí an Eilean Sgitheanach, áit a bhfuil Sabhal Mòr Ostaig, an t-ionad náisiúnta do theanga agus do chultúr na Gàidhlige in Albain.","type":"text"},{"_id":"LLSSY6KC3VFIVMVSZLJ5CMXH6U","additional_properties":{},"content":"Tá dlúthcheangal stairiúil idir Éirinn agus Albain a théann i bhfad siar agus tá foirm den teanga Ghaelaigh á labhairt in Albain ó thús an séú haois.","type":"text"},{"_id":"PTQWVFJWI5EWFONCD5F6245GY4","additional_properties":{},"content":"Bhí an teanga liteartha chéanna in úsáid sa dá thír go dtí an 17ú haois, ach faoin am sin bhí an chanúint Albanach tar éis forbairt chomh mór sin go bhféadfaí a rá gur theanga ann féin a bhí inti.","type":"text"},{"_id":"D4ONQBYFSJEVDFUZTC7CQMSBZU","additional_properties":{},"content":"Tá cosúlachtaí suntasacha le sonrú idir an dá thír Cheilteach freisin sna traidisiúin cheoil, amhránaíochta agus damhsa céilí a d’eascair astu.","type":"text"},{"_id":"RO6LXDE43FHJXHN622ZEEEGN54","additional_properties":{},"content":"Chuaigh mé go hAlbain ar Scéim Sparánachta Cholmcille, a bhfuil sé mar aidhm aici naisc láidre a chothú idir an dá phobal Ghaelach.","type":"text"},{"_id":"6EPCFOUEHJHQFLJCN2VQV6GWWQ","additional_properties":{},"content":"Is cuidiú iontach í an scéim do chainteoirí Gaeilge ar spéis leo an Ghàidhlig a fhoghlaim. Le linn na coicíse, labhair mé le mic léinn a dúirt liom nach mbeadh sé ar a gcumas an t-aistear fada ná an cúrsa Gàidhlige a dhéanamh gan gan tacaíocht na sparánachta.","type":"text"},{"_id":"ESVVBYYOQFGBLFUFENIWNWQUJ4","additional_properties":{},"content":"Chaith mé coicís sa choláiste ag gabháil do dhá chúrsa. Ar dtús, d’fhreastail mé ar chúrsa amhránaíochta faoi stiúir Christine Primrose. Thus sé sin léargas dom ar thraidisiún ceoil na hAlban agus d’fhoghlaim mé cnuasach mór amhrán i nGàidhlig.","type":"text"},{"_id":"7APCU2B7NRA35D2PNB3IELD2BQ","additional_properties":{},"content":"Rugadh agus tógadh Christine ar Eilean Leòbhais, áit ar shealbhaigh sí an Ghàidhlig ó dhúchas. ","type":"text"},{"_id":"ECXAIHTJ3VHCTPS62JQFRFPKDQ","additional_properties":{},"content":"Is amhránaí aitheanta í a bhfuil gradaim shuntasacha faighte aici. I measc na ngradam sin, tá duaiseanna ón Mòd Nàiseanta Rìoghail (an tOireachtas Náisiúnta Ríoga) agus ón bhFéile Pan Cheilteach. Bronnadh an teideal ‘Amhránaí Gàidhlige na Bliana’ uirthi ag gradaim cheoil thraidisiúnta na hAlban in 2009.","type":"text"},{"_id":"QTYU6CNVTNAHRM2R6GBAPS4HUQ","additional_properties":{},"content":"Tá camchuairteanna déanta aici ar Mheiriceá, ar Cheanada agus ar an Astráil. ","type":"text"},{"_id":"LLU72FBE2BDGFODVDBROTV4L5M","additional_properties":{},"content":"Ina theannta sin, chan sí in Éirinn agus ag coirmeacha ar mhór-roinn na hEorpa. Tá cuid mhaith dlúthdhioscaí eisithe aici freisin - is albam aonair cuid acu agus rinne sí cuid eile leis an ghrúpa Mac-Talla.","type":"text"},{"_id":"RRLYMPOLJ5CA5FBRZZVVR2DTCQ","additional_properties":{},"content":"I measc na n-albaim siúd tá: Gun Sireadh Gun Iarraidh, ‘S Tu Nam Chuimhne, Aite mo Ghaoil agus Nuair Bha mi Òg.","type":"text"},{"_id":"PTGT5JPPXREL3P74FLXH2RMRIA","additional_properties":{},"content":"Thug Christine stór mór òran dúinn le linn na seachtaine – os cionn scór go leith san iomlán agus chlúdaigh muid réimse leathan amhrán sa rang: òrain n-tàlaidh (suantraí), òrain-gaoil (amhráin ghrá), òrain-cumhaidh, òrain-iomraidh (amhráin rámhaíochta) agus òrain-mara. Thug sí idir amhráin ghasta agus amhráin fhadálacha dúinn.","type":"text"},{"_id":"IC65CXBDRJFGBLBE5AJ2NC37KU","additional_properties":{},"content":"Ar an Déardaoin bhí ceolchoirm ann inár léirigh achan rang cúpla amhrán nó píosa drámaíochta a d’ullmhaigh siad le linn na seachtaine. ","type":"text"},{"_id":"ZYF2HA3GMVDEZBMNIOMKLN2EFY","additional_properties":{},"content":"Chan mo rang féin ceithre amhrán. Ba é an chéad cheann ‘Eilean Uaine Fo Cheò’, teideal atá breá furasta do chainteoir Gaeilge a thuiscint. Is amhrán molta é don Eilean Sgitheanach, ag déanamh cur síos ar áilleacht an oileáin.","type":"text"},{"_id":"I7VBHYAURBAWRPHAJAIUHQJFOI","additional_properties":{},"content":"Déantar cur síos ar na “beanntan (sléibhte) aoibhneach àrd” agus na “cluaintean fo ròs” (cluainte faoi bhláth). Fiafraítear san amhrán “nach b’e dhùrachd a bhith tàmh ‘n eilean àlainn mo chridh’?” (nach é a mhian a bheith ina chónaí ar oileán álainn a bhain lena chroí).","type":"text"},{"_id":"DY77HV7J3JHUNHATHL3NAY32CY","additional_properties":{},"content":"Ba é ‘Uaimh an Òir’ an dara hamhrán – teideal eile arís atá go hiomlán sothuigthe do chainteoir Gaeilge. ","type":"text"},{"_id":"YMRVUYG7CZCXRCE6MQ53FOX2IU","additional_properties":{},"content":"I rith na seachtaine bhí lúcháir orm go raibh mé in ann an oiread sin Gàidhlige a thuigbheáil sna hamhráin, fiú gan aistriúchán. ","type":"text"},{"_id":"HUH5NV7XQVHZXNQ3PCMLW2BYS4","additional_properties":{},"content":"Chan muid ‘Gràdh Geal Mo Chrìdh’ mar thriú amhrán an oíche sin. Cé go gcloistear an t-amhrán seo go minic in Éirinn agus gur fhás mé féin aníos ag éisteacht leis, mhúin Christine leagan dúinn nach raibh cloiste agam roimhe sin. Mar sin féin, d’aithneofá an curfá láithreach bonn:","type":"text"},{"_id":"DK2QYDV7XZABRGJ3Q2XEAI4EMY","additional_properties":{},"content":"“Bheir mi o hù o hò","type":"text"},{"_id":"RAP6YE3JP5FN3EFXTFC4DIYNZM","additional_properties":{},"content":"Bheir mi o hù o hì","type":"text"},{"_id":"HBH4CMSMMBASNBWIAA6S6WCMMA","additional_properties":{},"content":"Bheir mi o-hù o-hò","type":"text"},{"_id":"7ET5N57YQNHN3MTOSRLYFKL4NQ","additional_properties":{},"content":"Mi fo bhròn ‘s tu gam dhìth”.","type":"text"},{"_id":"LNDSPU6LANHALPBYGW3LLAI6Q4","additional_properties":{},"content":"Amhrán grá fíor-álainn atá ann agus is cosúil go raibh an lucht féachana den tuairim chéanna.","type":"text"},{"_id":"GC3H4UQZM5E3BA6EIHPELGCIU4","additional_properties":{},"content":"An t-amhrán deireanach a chan mo rang ag an cheolchoirm ná ‘Grinn Donn Sgiobalta’, amhrán as Leòbhas. Ceann gasta, meidhreach atá ann a cheoltar do dhuine atá ag damhsa. Seo cuid de chultúr na hAlban a chuir iontas orm agus a shíl mé a bhí spéisiúil.","type":"text"},{"_id":"LN6MGITSMZAPFAFXZABUUN56FA","additional_properties":{},"content":"Is nós traidisiúnta in Albain amhrán a chanadh mar thionlacan don damhsa. ","type":"text"},{"_id":"TGVO7JZ7VNBY5PP2MYNEHUKTKA","additional_properties":{},"content":"Difríocht shuimiúil amháin é seo a chonaic i gcomparáid le nós hÉireann, áit nach ndéantar ach tionlacan uirlise. ","type":"text"},{"_id":"TM6EOZBSDFBTVLYFQX42D4N5GA","additional_properties":{},"content":"Baintear úsáid as an dá mhodh in Albain. Cé nach raibh ár ngrúpa ag canadh d’aon damhsóir ar leith, chuir rithim fhuinniúil an amhráin clabhsúr spraíúil ar an chéad chuid den oíche.","type":"text"},{"_id":"OMAELZ24FVHSTFSWKLR4TW7YTE","additional_properties":{},"content":"Ina dhiaidh sin, cuireadh tús leis an dara cuid den oíche - an chéilidh. Nuair a tháinig an banna ceoil isteach, léim achan duine ar an urlár agus fuair mé blaiseadh de dhamhsaí céilí na hAlban. B’fhurasta iad a fhoghlaim agus ba chosúil gur bhain an comhluadar uilig an oiread céanna suilt as agus a bhain mé féin.","type":"text"},{"_id":"CF2YG2MPFRB5XKLXTYX3RTMXFU","additional_properties":{},"content":"Sa dara seachtain d’fhreastail mé ar chúrsa Gàidhlige a bhí dírithe ar lucht labhartha na Gaeilge, áit ar dhoimhnigh mé mo thuiscint ar na naisc theangeolaíochta idir an dá theanga.","type":"text"},{"_id":"CIMRVUJAIZHFXEOVH4ZPZDXI2I","additional_properties":{},"content":"B’iad an file Roddy Gorman agus an ceoltóir Brian Ó hEadhra a bhí mar theagascóirí ar an gcúrsa. Dhíríomar ar ghramadach na Gàidhlige agus ar nathanna cainte dúchasacha, rud a chuir go mór le mo stór focal agus le mo mhuinín agus mé ag labhairt na teanga. ","type":"text"},{"_id":"EJM5YZOY55HSNPAKKGHHV6TRRA","additional_properties":{},"content":"Ag deireadh na seachtaine, reáchtáladh ceolchoirm eile inar canadh iliomad amhrán nua, ina measc ‘Far am bi mi Fhìn’, ceann de na hamhráin Ghàidhlige is ansa liom anois.","type":"text"},{"_id":"VZTVB6UBBBGK7EL6DGSXGGOGUE","additional_properties":{},"content":"Tá réimse leathan áiseanna ag Sabhal Mòr Ostaig sna foirgnimh éagsúla.","type":"text"},{"_id":"2UZM7Y6FIJF2ND4MWRE6UAW5KM","additional_properties":{},"content":"Sa phríomhfhoirgneamh tá ionad-fàilte, leabharlann, siopa, seomraí ranga, halla (nó talla sa Ghàidhlig) agus ceaintín. ","type":"text"},{"_id":"GUT7JPS7TFFOXMOXXW4VESDM3M","additional_properties":{},"content":"Is ag an ionad-fàilte a fhaigheann tú d’eochair nuair a shroicheann tú SMO agus is ann fosta a théann tú má bhíonn fadhb ar bith agat le do sheomra, an cúrsa, nó eile. ","type":"text"},{"_id":"ZRIOAJT4WZFZNNRJWSVYKB6VXA","additional_properties":{},"content":"Tá cnuasach cuimsitheach leabhar sa leabharlann faoi theanga agus cultúr na Gàidhlige agus faoi stair na hAlban.","type":"text"},{"_id":"HA3V2UB73VGTVHL2SJWXCC7VM4","additional_properties":{},"content":"Mar mhac léinn ar chúrsa gairid, cosúil liomsa, is féidir leat trí leabhar a thógáil ar iasacht in aghaidh na seachtaine. ","type":"text"},{"_id":"XK27O3CZBJHOVHMF4JYP7O5GZU","additional_properties":{},"content":"Tá siopa beag áisiúil san fhoirgneamh céanna, áit ina bhfuil leabhair ó sheánraí éagsúla ar díol ann, achan cheann bainteach leis an Ghàidhlig nó le hAlbain.","type":"text"},{"_id":"KO5U3EMAFVDB3J4N3RML6QQTIA","additional_properties":{},"content":"Bíodh tú i do thosaitheoir nó i do chainteoir líofa, tá cúrsa ann d’achan duine. ","type":"text"},{"_id":"KI6JS3VQNZGJLIHGZ762DC4KII","additional_properties":{},"content":"Deis ar dóigh atá ann le haithne a chur ar chultúr agus ar theanga na Gàidhlige. Treise le Sabhal Mòr Ostaig!","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Aela Ní Ghaoithín"}]},"description":{"basic":"Thug Aela Ní Ghaoithín cuairt ar Shabhal Mòr Ostaig, an t-ionad náisiúnta do theanga agus do chultúr na Gàidhlige in Albain."},"display_date":"2025-01-20T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ","auth":{"1":"b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"WW43DWLHRNBB3ESG3SHN2XNUVI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/","content_elements":[{"_id":"46K66O4CXFBF5H3UIM5675SVHA","additional_properties":{"_id":1736515954572},"content":"FOCLÓIR: Laethanta cinn ráithe - quarter days; Uíbh Ráthach - Iveragh; nós - habit/tradition; réamh-Chríostaí - pre-Christian; seanchas - folklore; taispeántas - exhibition; réaltóireacht - astronomy.","type":"text"},{"_id":"A33CEBU5KNEEJLSRYRFC7B3A5E","additional_properties":{"_id":1736691410424},"content":"Scéalaíocht mhaith agus cuideachta bhreá. Gnéithe lárnacha iad sin a bhain le nós na bothántaíochta agus le hoícheanta scoraíochta i saol na tíre le fada an lá.","type":"text"},{"_id":"IDXZIYBMZZAQJINS24566SVZXI","additional_properties":{"_id":1736691410425},"content":"Deis a bhíodh ann do dhaoine casadh ar a chéile, go háirithe chun éalú ón drochshíon le linn oícheanta fada dorcha an gheimhridh.","type":"text"},{"_id":"2ZCHKFE26FDIVMVUAWL5GOTOT4","additional_properties":{"_id":1736691410426},"content":"Ó aimsir an tseantraidisiúin réamh-Chríostaí anuas go dtí an lá atá inniu ann, cuireadh nós cheiliúradh mhórócáidí ar nós Imbolc - nó Lá Fhéile Bríde mar is fearr aithne air - ar aghaidh ó ghlúin go glúin.","type":"text"},{"_id":"WDGSLEOLZJHCFCVCZZE4R5PJ7M","additional_properties":{"_id":1736691410427},"content":"Amanntaí, bhain an iliomad gnásanna uathúla, agus nósanna spleodracha, leis na laethanta cinn ráithe seo, le féilte na naomh, le hoilithreachtaí agus le hócáidí eile ceiliúrtha.","type":"text"},{"_id":"BPDNML2JENA73DBKVHQ34KBKFY","additional_properties":{"_id":1736691410428},"content":"I bhféilire na nGael, tagann deireadh leis an ngeimhreadh ar Lá Fhéile Bríde agus cuirtear tús le ráithe an earraigh, leis an athnuachan agus an t-athfhás.","type":"text"},{"_id":"3ZWOTE42M5CJXMNLJPBBCVRZ64","additional_properties":{"_id":1736691410429},"content":"Bunaíodh Éigse na Brídeoige in Uíbh Ráthach, i gContae Chiarraí, in 1993 chun ceiliúradh a dhéanamh ar an fhéile agus ar thraidisiún na Brídeoige, gnás ar leith a bhaineann le Lá Fhéile Bríde.","type":"text"},{"_id":"JA7RNVB7HJB5VM6NTTOVC4VMAA","additional_properties":{"_id":1736691410430},"content":"De réir an traidisiúin, théadh slua Brídeoga, nó Biddies mar a thugtaí orthu uaireanta, ó theach go teach ag cleamaireacht, ag damhsa, ag ceol, agus ag spraoi. Bhíodh brídeog - samhail de Bhríd déanta as punann thuí - ina seilbh acu go minic agus ag brath ar nós na háite, bhídís gléasta in éide geala agus aghaidheanna fidil á gcaitheamh acu.","type":"text"},{"_id":"BEJ2YFVUBZGLTNCTHBH7V255FA","additional_properties":{"_id":1736691410431},"content":"“Ar oíche na hoscailte, oíche Fhéile Bríde, beimid i gCathair Dónall agus tá an-seans go dtiocfaidh dream de na Biddies isteach ag pleidhcíocht, ag rince agus ag canadh,’ a dúirt Fíona de Buis agus í ag labhairt le Tuarascáil faoina bhfuil beartaithe d’Éigse na Brídeoige i mbliana.","type":"text"},{"_id":"E6GETHHQLFACTGXEBLAXLPZ2SU","additional_properties":{"_id":1736691410432},"content":"Pléitear téama éagsúil ag an Éigse gach bliain. “Pléimid ábhair éagsúla a bhaineann leis an bpobal áitiúil – cúrsaí eisimirce agus inimirce, bliain amháin, Sceilg Mhichíl bliain eile,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"ZRB5JACBUBDWXD6FFF4JMNKLSI","additional_properties":{"_id":1736691410433},"content":"“Phléamar saol Dhónall Uí Chonaill, an Cumann Lúthchleas Gael, agus bliain eile phléamar an file áitiúil, Tomás Rua Ó Súilleabháin, a bhí comhaimseartha le Dónall Ó Conaill.”","type":"text"},{"_id":"U4RDV5ECVVGYTODH4IENQ4X5EQ","additional_properties":{"_id":1736691410434},"content":"An bailitheoir seanchais Tadhg Ó Murchú, a bheidh faoi chaibidil ag Éigse na bliana seo agus tá an tOllamh Ríonach Uí Ógáin le caint dar teideal ‘An Eideafón agus an Peann’ a thabhairt ar shaothar Uí Mhurchú.","type":"text"},{"_id":"2NBDE7S6QBGFPH7XQIYUMLGJXE","additional_properties":{"_id":1736773714962},"content":"Tá Éigse na Brídeoige imithe ó neart go neart le breis agus tríocha bliain anuas agus, leis an réimse leathan imeachtaí a reáchtáiltear, ní ionadh ar bith é go bhfuil méadú tagtha ar an líon daoine a mhealltar go Ciarraí theas ag tús mhí Feabhra.","type":"text"},{"_id":"UEGJYARBPRD4ZEFWJ6TEBAWC2I","additional_properties":{"_id":1736773714963},"content":"Bíonn seanchaithe, scríbhneoirí, filí agus ceoltóirí ann, mar aon le daoine eile, chun seanchas agus oidhreacht shaibhir an cheantair a phlé agus a roinnt.","type":"text"},{"_id":"QVH53QACUVEUVOB6LGJ4OVZVCY","additional_properties":{"_id":1736691410437},"content":"Ar ndóigh, cuirtear fáilte roimh dhuine ar bith ar spéis leo béaloideas agus scéalaíocht na háite agus na gceantar máguaird.","type":"text"},{"_id":"BRYM53ERKVECFNQRJ2WENILNPU","additional_properties":{"_id":1736691410438},"content":"Agus níl aon amhras ach go bhfuil saibhreas béaloidis agus seanchais sa cheantar seo.","type":"text"},{"_id":"FH5VHZ5F6FFVNKRRQFTE4RGITA","additional_properties":{"_id":1736691410439},"content":"Sa leath uair nó mar sin, ar labhair bhur gcomhfhreagraí le de Buis, luadh scéalta agus daoine as Baile ‘n Sceilg, an Coireán, an Cillín Liath, Gleann Beithe agus Cathair Dónall i measc go leor áiteanna eile. Is i gceantar Uíbh Ráthaigh a chaith Tadhg Ó Murchú na blianta fada ag bailiú scéalta, dánta agus amhráin ó mhuintir na háite.","type":"text"},{"_id":"L24PWRZ4NNFWJPCT6OKC5HQCKU","additional_properties":{"_id":1736691410440},"content":"Tá a shaothar, a bhailigh sé idir 1935-1958, caomhnaithe i mbailiúchán Chnuasach Bhéaloideas Éireann i gColáiste na hOllscoile i mBaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"ZUYIA7AZKRFTTBJBACE5BH2F5M","additional_properties":{"_id":1736691410441},"content":"“Bhí cónaí ar Ó Murchú sa Choireán ach bhí rothar aige agus théadh sé timpeall le hediphone - seanghléas taifeadta fuaime - ar chúl an rothair aige,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"J2ZI2KMVVZFHDDSKZYRI35GEUI","additional_properties":{"_id":1736691410442},"content":"“Nuair a thagadh sé abhaile tar éis a bheith ag labhairt le daoine agus á dtaifeadadh, scríobhadh sé síos gach rud.”","type":"text"},{"_id":"PKZ77EJTKRB7VIMR46DAKT6PN4","additional_properties":{"_id":1736691410443},"content":"“Bhí scríbhneoireacht álainn aige, agus tá 60,000 leathanach de scéalta, amhráin agus ceol ó Chiarraí i gCnuasach Bhéaloideas Éireann.”","type":"text"},{"_id":"5TQH2NDI3VBJFDYEWBMY346DOA","additional_properties":{"_id":1736691410444},"content":"Taifeadadh scannán dubh agus bán faoin ediphone in 1941 inar taispeánadh Ó Murchú ag tabhairt cuairte ar sheanchaithe na dúiche chun iad a thaifeadadh.","type":"text"},{"_id":"2TO4J2FE2RGBRP7QUDDP6QDIRM","additional_properties":{"_id":1736691410445},"content":"“Níl ann ach dhá nóiméad déag, ach tá sé an-deas ar fad agus táimid chun é sin a thaispeáint ag an Éigse,” a dúirt de Buis.","type":"text"},{"_id":"HOTO56HPCJG5XGKFJSOQS2D3HQ","additional_properties":{"_id":1736691410446},"content":"Cuid lárnach den fhéile is ea an scéalaíocht ach beidh ceol le cloisteáil freisin.","type":"text"},{"_id":"GPXK5OHM2BDFBG52N4J253ZVTQ","additional_properties":{"_id":1736691410447},"content":"Bhailigh Ó Murchú dhá amhrán déag ó sheanathair an amhránaí Tim Dennehy, arb as Uíbh Rathach dó ó dhúchas.","type":"text"},{"_id":"NLGETVTYXJG4DMUYYTQQNIPRC4","additional_properties":{"_id":1736691410448},"content":"“Tá sé ag iarraidh beocht a chur ar ais sna hamhráin,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"G2HA6QQV7BFQJJKIG5H6RFIPDQ","additional_properties":{"_id":1736691410449},"content":"“Bailíodh na hamhráin óna sheanathair, Pádraig Ó Ceallaigh, a raibh cónaí air i sráidbhaile Chill Rialaigh agus tá Tim chun iad a chanadh le bean ón gceantar – Róisín Mullarkey - a bhfuil guth álainn aici.”","type":"text"},{"_id":"S2MIFTX7VNBSVL6AYKOSXHQ3PM","additional_properties":{"_id":1736691410450},"content":"“Cuid acu, is amhráin iad a bhfuil cur amach againn orthu, ach cuid eile is cinn iad atá sa chartlann ach nach bhfuil á gcanadh faoi láthair.”","type":"text"},{"_id":"DEUWXPTTKJENPPCA4BSISWRVII","additional_properties":{"_id":1736691410451},"content":"I measc na n-imeachtaí eile a reáchtálfar beidh caint le Seán Mac an tSíthigh faoin réaltóireacht agus an béaloideas.","type":"text"},{"_id":"RIPW6PG2TJAONA4ISIZQH7UENA","additional_properties":{"_id":1736691410452},"content":"Tabharfaidh Mícheál Ó Leidhin caint dar teideal ‘Is Fearr Seachtain sa Phriaracht’ agus reáchtálfar seimineár dar teideal ‘Cad is fiú Béaloideas sa Saol Comhaimseartha’. Beidh Altan agus Pólca 4, agus go leor eile, i mbun ceoil.","type":"text"},{"_id":"AFPWT55QIZADDCVOQCXEROFYSI","additional_properties":{"_id":1736691410453},"content":"Costas an-réasúnta de €50 atá ar thicéad don deireadh seachtaine.","type":"text"},{"_id":"GPCYVI7RQBEJPIIEKCPZ5F5DZU","additional_properties":{"_id":1736691410454},"content":"Traidisiúin","type":"header"},{"_id":"DX6EHAHNYJCADACWTCFV7BRWEM","additional_properties":{"_id":1736691410455},"content":"Tá súil ag de Buis go n-eascróidh tionscadal nua as an Éigse chun go mbaileofar béaloideas an cheantair san aon áit amháin.","type":"text"},{"_id":"HWITXEQWQVE5VPP356WMSV4WWU","additional_properties":{"_id":1736691410456},"content":"“Nílimid cinnte conas é sin a dhéanamh, ach ba chóir an comhrá a thosú,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"RF2ZH5RBAZBIDEYFS6OOLALV2Q","additional_properties":{"_id":1736691410457},"content":"Caithfidh an t-ábhar a bheith ar fáil i bhfoirm shothuigthe ionas go mbeidh daoine in ann teacht air go héasca.","type":"text"},{"_id":"WWQDTZ5X7ND3HMMDKRMYFBVXOY","additional_properties":{"_id":1736691410458},"content":"Tá cuid mhór den ábhar atá sa chartlann scríofa sa seanchló Gaelach, rud a fhágann é deacair le léamh, go háirithe do dhaoine óga.","type":"text"},{"_id":"JIFVM663BND2NN2JARJBLELZ54","additional_properties":{"_id":1736691410459},"content":"“Tá muid ag súil leis an mbéaloideas a chur ar fáil ar shlí éigin, i bhfoirm leabhair b’fhéidir, nó i bhfoirm thaispeántais, nó ar shlí eile.”","type":"text"},{"_id":"LUH2B2JLORHO5KEGHYVZJJGLZQ","additional_properties":{"_id":1736691410460},"content":"Is oidhreacht í a bhaineann le ceantar Uíbh Ráthach agus creideann de Buis go láidir go bhfuil sé de cheart ag na daoine, go háirithe ag an nglúin óg, í a bheith acu.","type":"text"},{"_id":"HWVGK5JRDRFJFJFCIL6FO7QNR4","additional_properties":{"_id":1736691410461},"content":"“Maidir leis na scéalta a bhí ag [an seanchaí clúiteach] Seán Ó Conaill, baineann cuid acu le draíocht agus leis an saol eile,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"T3VSAMSKNFCGFDSCMBPQIQDSDY","additional_properties":{"_id":1736691410462},"content":"“Bíonn teacht ag na leanaí ar an-chuid leabhar [ar an ábhar céanna] atá an-tarraingteach, ach táimid ag súil go mbeidh teacht acu ar a leithéid óna gceantar féin.","type":"text"},{"_id":"UH5DRYFWZFGZLFMI6QLM7TAKWU","additional_properties":{"_id":1736691410463},"content":"“Tá go leor rudaí eile is féidir a dhéanamh ó thaobh na healaíne agus na drámaíochta de leis na scéalta sin.”","type":"text"},{"_id":"4VD2EAKJ6VCN5K4KQ6SA6V52WM","additional_properties":{"_id":1736691410464},"content":"Reachtálfar Éigse na Brídeoige ón 31/01/25-02/02/25. Ticéid: <a href=\"https://eventbrite.ie/\" target=\"_blank\">eventbrite.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5E2IJ4B3CRHIFFXJAQ66B3KAHU","additional_properties":{"_id":1736691410465},"content":"Breis eolais: <a href=\"http://eigsenabrideoige.com/\" target=\"_blank\">eigsenabrideoige.com</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Reáchtáiltear Éigse na Brídeoige in Uíbh Ráthach in onóir Lá Fhéile Bríde agus tús an earraigh"},"display_date":"2025-01-13T13:08:49.697Z","headlines":{"basic":"Ceiliúradh Éigse na Brídeoige agus teacht an earraigh","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4","auth":{"1":"2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0"},"focal_point":{"x":530,"y":256},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"3LFGXU3KHVFPDCTOCA77BFPQHY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/","content_elements":[{"_id":"EV5NB2CFRFDSHHFQE5RXP2T6NQ","additional_properties":{"_id":1736508968334},"content":"Macalla an teideal thuas as dán le Piaras Mac Gearailt, rud a thuigfeadh Pádraig Ó Snodaigh go maith ós é a bhí domhaineolach ar litríocht na Gaeilge siar amach. Go deimhin, nuair a d’imigh sé uainn an tseachtain cheana dá mbeadh sé beo san ochtú haois déag bheadh marbhnaí á gcumadh ag an éigse ar fad dó a thosnódh leis an gcaoineadh nósmhar, leithéid, ‘Mo bhrón, mo thubaist, mo threighd, mo mhairg, mo chrá, mo chaí, mo chiach, mo cheas, mo chruatan, mo chreach, mo chráiteacht, m’orchra …’ agus cé nach cuí filíocht mar sin a scríobh feasta, is mó duine a thuigfeadh gach siolla díobh agus iad á lua le Pádraig.","type":"text"},{"_id":"H45LWIDR2JENTCL4IU2QPNVY7I","additional_properties":{"_id":1736508968335},"content":"Is iomaí gníomh mór a dhein sé, agus ba ghníomhartha misniúla gach ceann acu. Toisc oiread sin toisí éagsúla a bhain leis, beidh a chuimhní féin ag gach duine air. Smaoineofar ar a dhíocas agus ar a chuid fuinnimh sna feachtais éagsúla ar son na Gaeilge: an cur in aghaidh laghad na gcláracha Gaeilge ar RTÉ, a thacaíocht do Scoil Dhún Chaoin nuair a shíl lucht oideachais gur beart ar fónamh scoileanna beaga a dhúnadh, a thiomantacht mar Uachtarán ar Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"P3WTTFTCJNEQLPQKFMGGCHOAHU","additional_properties":{"_id":1736508968336},"content":"Ar feadh na mblianta fada, áfach, cuimhneofar air mar an duine a bhunaigh an comhlacht Coiscéim nuair a shíl sé go raibh bearna le líonadh i bhfoilsitheoireacht na Gaeilge. Ní hé nach raibh obair den scoth ar siúl ag foilsitheoirí eile, ach níor dhóthanach iad, dar leis, agus níor leor a raibh á rá ag scríbhneoirí na teanga. Ní foláir nó mhothaigh sé go rabhthas amuigh ansin ag pléascadh le rud éigin a rá, agus is é a bhí meáite go gcloisfí iad.","type":"text"},{"_id":"XGVHKF4375GJHK7WJ2ILBL4LQM","additional_properties":{"_id":1736508968337},"content":"Dhá leabhar a d’fhoilsigh Coiscéim sa chéad bhliain dóibh ar an saol in 1980. Ceann acu leabhar filíochta le hEithne Strong a léirigh a bhá leis an nguth neamhaitheanta, agus an ceann eile ba ea iris darb ainm Lasair, iris mhachnaimh agus smaointe a raibh sé féin ina chomheagarthóir air. Cúig cinn de leabhair a d’fhoilsigh sé an bhliain dár gcionn, ocht gcinn an bhliain ina dhiaidh sin agus is a dul i neart agus in iomadúlacht a bhí an soláthar leabhar as sin amach. Mar shampla de sin, sa bhliain 2015, nuair a bhí an stát fós ag teacht as gadaíocht mhór na mbancanna, d’fhoilsigh Coiscéim breis agus daichead leabhar! De réir áirimh amháin, tá breis agus 1,700 ar a liosta acu.","type":"text"},{"_id":"2CCYM5RQNBG7HBZU5WF3UL5LX4","additional_properties":{"_id":1736508968338},"content":"Is cuimhin liom a bheith i láthair ag ceann de na cruinnithe sin a tharlaíonn go fánach mar gheall ar shíorghéarchéim na foilsitheoireachta sa Ghaeilge, b’fhéidir 15 bliana ó shin. Bhí Pádraig ar an bpainéal agus nuair a ghearáin duine ón urlár go raibh sé rófhurasta d’údar a bheith foilsithe sa Ghaeilge agus go raibh barraíocht á cur amach, ba dhóbair do Phádraig pléascadh.","type":"text"},{"_id":"Q3LQTNHKEBGW5LSFP7KXALS6BU","additional_properties":{"_id":1736508968339},"content":"‘Níl a leithéid de rud agus an iomad leabhar Gaeilge ann!’ ar seisean go spleodrach neamhleithscéalach.","type":"text"},{"_id":"5GEYKZSHIRHQ7JOSVJWVED3B7E","additional_properties":{"_id":1736508968340},"content":"Ní hé nach raibh sé féin géar agus dianroghnaitheach, mar bhí. Ach chreid sé go diongbhálta gur cheart deis a thabhairt do scríbhneoirí, de réir an mhana neamhráite: ‘Mol an éigse, agus tiocfaidh sí.’","type":"text"},{"_id":"EX6ZGISWG5FU7FRYJGMRLZSDNQ","additional_properties":{"_id":1736508968341},"content":"Agus ní taobh leis an éigse in aon léamh cúng a bhí sé. D’fhoilsigh Coiscéim gach aon chineál, shórt, earnáil, bhlas dá bhfuil ann: filíocht, úrscéalta, gearrscéalta, béaloideas, beathaisnéisí, fealsúnacht, síceolaíocht, paimfléid, stair, cuimhní cinn, polaitíocht, scoláireacht, léarscáileanna, féilirí, litreacha, drámaíocht, critic, aistí, ailt, foclóirí, aistriúcháin agus pé ní nach féidir liom breith air anseo.","type":"text"},{"_id":"XXNIIUKWTVBZFCQU3FETECMMFU","additional_properties":{"_id":1736508968342},"content":"Is geall le leabharlann chuimsitheach de chuid na Gaeilge lenár linn é Coiscéim, agus is é is iontaí nach raibh ansin ach ceann amháin de mhórghaiscí Phádraig Uí Shnodaigh ar lúide Éire agus gach duine againn a imeacht.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is iomaí gníomh mór a dhein sé, agus ba ghníomhartha misniúla gach ceann acu."},"display_date":"2025-01-13T01:30:00Z","headlines":{"basic":"File, fáidh is saoi","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY","auth":{"1":"3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z5PYF2BWKRCKRFKMN46ZA5NGRI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/","content_elements":[{"_id":"DMANDNXYKJB7VP6FEOKDRCVPBU","additional_properties":{"_id":1735902294585},"content":"Tá an Nollaig thart inniu. Slán le bolg is slán le baoithe. Bainfear an crann Nollag bréige anuas le cur in airde sa lochta agus déanfar iarracht nach mbeidh na soilse úd ina spaigití casta doscaoilte go dtí an chéad uair eile. Níl ach trí chéad dá fhichead éigin lá siopadóireachta fágtha don Nollaig seo chugainn, mar sin, bíodh foighne agat.","type":"text"},{"_id":"HI335VDUDRBQZHIQDEY2K4URII","additional_properties":{"_id":1735902294586},"content":"Lá na mbronntanas inniu é dá lán i ndeisceart leithinis na hEorpa nuair a chuimhnítear ar na saoithe/draoithe/ríthe anoir nach mbeadh aon fháilte rompu inniu, go háirithe dá dtiocfaidís ar chamaill.","type":"text"},{"_id":"LY6MRUIG5ZGIPGVY5BG7N3B6AU","additional_properties":{"_id":1735902294587},"content":"Tá beochan ar Nollaig na mBan, áfach, ach ní féidir athbheochan a ghairm uirthi mar is ar éigean go raibh sí beo riamh sa cheart. Pé rud aisteach eile atá i mbeathaisnéisí uile na Gaeilge san oileán agus in oileáin an oileáin ní cuimhin liom aon fhear ag róstadh na gé nó an ghabhair agus ag gabháil d’obair an tí cothrom an lae seo.","type":"text"},{"_id":"MDPU33SJGBCTTCL7USOIWGW3X4","additional_properties":{"_id":1735902294588},"content":"Tá, in ainneoin na bhfinscéalta, an lá seo ar cheann de na laethanta atá ar leith Gaelach nó Éireannach de chuid na tréimhse móire rófhada. Fara grianstad an gheimhridh agus Lá an Dreoilín is beag rud a leithríonn an Nollaig abhus ó Nollaigí an domhain bhig amuigh ansin seachas an teideal agus an bhréag a bhaineann leis an lá inniu.","type":"text"},{"_id":"VJGWECBWXZB43NBNRVZJKWY4K4","additional_properties":{"_id":1735902294589},"content":"Tá athnuachan dulta chomh maith céanna ar Lá an Dreoilín, ach ní mharaítear an t-éan bocht níos mó ar eagla an Pháirtí Ghlais agus Birdwatch Ireland. Is fíor go bhfuil a leithéid ar Oileán Mhanainn, a bhfuil Shelg yn Dreean acu air, ach ar chuma éigin braithim go bhfuil éileamh faoi leith againne air.","type":"text"},{"_id":"6FGZPEP3WRCJ3LLCZP626RPOE4","additional_properties":{"_id":1735902294590},"content":"De réir leagain amháin den bhéaloideas nó den Bhéarlore ar aon nós, is amhlaidh gurbh é an dreoilín bocht a sceith ar Stiofán naofa bocht ionas go dtángathas air is gur gabhadh de chlocha ann. Chuige sin go dtéití amach i moiche na maidne chun breithe ar dhreoilín sna sceacha d’fhonn a mharú. Nós coitianta ba ea sin, go háirithe i gCiarraí toisc taithí a bheith acu ar fhoirne peile ó chontaetha eile a scrios (de réir an tseanchais), ach níorbh é gach duine a thaobhaigh leis.","type":"text"},{"_id":"OHWEERUPX5BCRPR5AYZF27RP24","additional_properties":{"_id":1735902294591},"content":"Bhailíos féin an scéal seo ó sheanchailligh a bhí ina cónaí ar mhaoilinn sléibhe i mBéarra tamall de bhlianta ó shin, bíodh nach bhfuil anseo agam ach an chreatlach: ‘Is amhlaidh go dtéidís amach, na buachaillí, tá’s agat, ar maidin le breacadh an lae d’fhonn an dreoilín a dhúiseacht sa tom agus cur as dó.","type":"text"},{"_id":"MDRULE5WFRCHTBT7RYMUKNYXEI","additional_properties":{"_id":1735902294592},"content":"Agus an lá le Stiofáin áirithe seo do thánadar air, an dreoilín bocht, agus é ar crith leis an eagla sa sceach. Do chromadar ar bhreith air is é a bhascadh go dtí gur airíodar an t-éan bocht ag caint leo i nguth íseal faiteach.","type":"text"},{"_id":"FNGQH7SUAJCWFHBSNQKW2GFKN4","additional_properties":{"_id":1735902294593},"content":"“Cad fáth go bhfuileabhair ag iarraidh mise a mharú?” do dh’fhiafraigh an dreoilín bocht.","type":"text"},{"_id":"U34HXFZGPBEJDFVILGEWKK5RCE","additional_properties":{"_id":1735902294594},"content":"“Mar gur tú agus sibh fé ndear bás Stiofáin naofa.”","type":"text"},{"_id":"UQT7MIP7NZG7NNYE33UQ3SN25A","additional_properties":{"_id":1735902294595},"content":"“Ach ní mise ná sinne a mharaigh Stiofán naofa” arsa an dreoilín. “Is amhlaidh gur dreoilín áirithe amháin a dhein é. Fadó riamh. Níl mise ciontach sna gníomhartha gránna a dhein nó a dhéanann dreoilín eile. Má dhéanann Ciarraíoch coir an é go bhfuil gach Ciarraíoch eile ciontach ann? An é nach raibh sibh riamh ar scoil? Nó an bhfuil sibh chomh tiubh leis an dreach sin atá oraibh? Cad is fiú oideachas in aon chor? Dreoilín amháin a chiontú de dheasca aon drochdhreoilín amháin de na dreoilíní go léir! Dob fhearr liom a bheith im dhreoilín ná im dhúradán…”","type":"text"},{"_id":"2E5OHBUHRVHKZM36VINVC3A5TQ","additional_properties":{"_id":1735902294596},"content":"Is amhlaidh gur imigh na buachaillí leo go maolchluasach mar do thuigeadar go maith go raibh gaol nó gaolta leo go léir sa phríosún, nó ba cheart go mbeadh…'","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Tá athnuachan dulta chomh maith céanna ar Lá an Dreoilín"},"display_date":"2025-01-06T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Mná, ríthe agus dreoilíní","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E","auth":{"1":"f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"7RHXAYMT6FGXLGLFK23EEU5KGU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/","content_elements":[{"_id":"ASIIWQS2J5EEPF6T4UE2FOEHIA","additional_properties":{"_id":1735746733063},"content":"Foclóir: Díospóireachtaí - debates; Fínín - Fenian; náibhí - navvy; Léigiún Coigríocha na Fraince - French Foreign Legion; tréas - treason; mionn - oath; baiclí - cliques; bratach - flag; cré-umha - bronze.","type":"text"},{"_id":"U6JI7HS5FZHTVCQL3UDRO5CIKU","additional_properties":{},"content":"Is dócha nach bhfuil mórán eolais ag an ngnáthdhuine ar Sheán Ó Dubhuí agus ar an bpáirt thábhachtach a bhí aige i stair na hÉireann. Go deimhin, is annamh a luaitear a ainm i ndíospóireachtaí staire.","type":"text"},{"_id":"IYPV6FWUPZF7HJC7DJOJNSBN5U","additional_properties":{},"content":"Go minic tugtar an sean-Fhínín air, ach bhí sé ina óg-Fhínín díograiseach, fuinniúil, dúthrachtach, tráth, agus de réir tuairisce a bhí sa London Times, bhí sé ar an namhaid ba dhainséaraí a bhí ag Sasana ó aimsir Wolfe Tone i leith. Bhí sé le rá ag Ó Dubhuí go raibh sé ar dhuine de thriúr a bhí rannpháirteach i dtrí réabhlóid in Éirinn: Éirí Amach na bhFíníní in 1867, Éirí Amach na Cásca in 1916 agus Cogadh na Saoirse 1919-1921.","type":"text"},{"_id":"VMRHTXQF45HS5LTDRFFBVPNI6U","additional_properties":{},"content":"Rugadh é i dteachín tuaithe i gCill, Chontae Chill Dara in 1842. Ba náibhí a athair a bhí fostaithe ar an líne iarnróid agus ó am go chéile d’oibríodh sé mar bhristeoir cloch.","type":"text"},{"_id":"7P4AVPQRENCVBCWBZ73W2SXCM4","additional_properties":{},"content":"Tar éis an Ghorta Mhóir bhog an teaghlach go Baile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"DUCJCNBONVCLZFRRWSZ2ZIL4TU","additional_properties":{},"content":"In 1861, nuair a bhí sé 19 mbliana d’aois liostáil sé i Léigiún Coigríochach na Fraince san Ailgéir. Agus é sa Fhrainc casadh Seán Mistéil, an tÉireannach Óg, air. Ar theacht abhaile dó ina dhiaidh sin ghlac sé mionn na bhFíníní agus ón uair sin bhí todhchaí mar réabhlóidí i ndán dó.","type":"text"},{"_id":"2IKPQCWNPRH6JGX7Y2DBQLKSIU","additional_properties":{},"content":"Cheap Séamus Mac Stiofáin é ina eagraí ar na Fíníní i gCill Dara. Agus é lonnaithe sa Nás, bhí sé ag siúl amach le cailín áitiúil darb ainm Eliza Kenny, agus tar éis tamaill bhí siad geallta. ","type":"text"},{"_id":"6N7WUS3FFFAXLCHG2WZDL7TOHY","additional_properties":{},"content":"Go gairid ina dhiaidh sin, ceapadh é ina phríomhearcaitheoir do na Fíníní in Arm na Breataine in Éirinn. Ba é a dhualgas saighdiúirí Éireannacha in arm na Breataine a earcú sa Bhráithreachas. Fear an-dáiríre ba ea Seán agus spreag sé dáiríreacht agus staonadh ón ól i measc na bhFíníní. In 1866 bhí Comhairle Míleata an Bhráithreachais ag iarraidh go mbeadh Éirí Amach ann gan mhoill, ach dhiúltaigh Mac Stiofáin an ghairm shlógaidh a thabhairt.","type":"text"},{"_id":"DHR3CQ6RKVA4ZBD6GP3PFIUTDU","additional_properties":{},"content":"Chuir sin olc ar Ó Dubhaí, mar gur mheas sé go raibh 80,000 fear sna Fíníní in arm na Breataine a bhí réidh chun troda. Ar ndóigh, bhí spíadóirí ag an rialtas, agus chuala na húdaráis faoin gcomhcheilg. Gabhadh Ó Dubhuí agus ceathrar eile. ","type":"text"},{"_id":"5VVQPDD3PFGQ3OGOTQ7AYL2MWQ","additional_properties":{},"content":"Cuireadh tréas ina gcoinne agus gearradh cúig bliana déag pianseirbhíse orthu. Cúig bliana ina dhiaidh, in 1871, saoradh an cúigear ar phardún ar an gcoinníoll nach bhfanfaidís in Éirinn. Chinn Ó Dubhuí dul go Meiriceá agus d’oibrigh sé mar iriseoir i Nua Eabhrac ar an nuachtán ‘New York Herald’ agus chuir sé a chroí agus a anam i ngníomhaíochtaí Chlann na nGael, an t-eagras réabhlóideach Gael-Mheiriceánach.","type":"text"},{"_id":"T26MXVYU2FBJ5IFPSXRXMVL3F4","additional_properties":{},"content":"Cuireadh deireadh leis an gcaidreamh idir é agus Eliza agus níor phós sé riamh.","type":"text"},{"_id":"RMZ4XNZSTVGA7CWXG4PUID4KSI","additional_properties":{},"content":"I Meiriceá bhí Clann na nGael trína chéile de dheasca easaontais idir baiclí ach d’éirigh le hÓ Dubhuí an ghluaiseacht a athaontú. Agus é ina cheannaire ar an eagras bhunaigh sé craobhacha ar fud na tíre. Ach an gaisce ba mhó a raibh baint aige leis ná tarrtháil seisear Fíníní ó phríosún Freemantle san Astráil in 1876.","type":"text"},{"_id":"D2Y2XB6YGNBVVJAZLOT2JR4BJI","additional_properties":{},"content":"Cuireadh de chúram air mar chathaoirleach ar choiste rúnda, an plean tarrthála a chur i gcrích. Nuair a cruinníodh dóthain airgid, ceannaíodh an Catalpa, bád míolta móra agus earcaíodh criú faoin gcaptaen George Anthony. D’ardaigh an long a seolta i Stáit Aontaithe Mheiriceá agus tar éis roinnt seachtainí shroich an Catalpa cósta Freemantle.","type":"text"},{"_id":"7N4J2PVH4JC3JDK53OGI4KENGA","additional_properties":{},"content":"Nuair a tugadh an comhartha do na príosúnaigh ar an gcuan, d’iomair siad i mbáidín i dtreo na loinge. Tugadh le fios do na húdaráis, go raibh na príosúnaigh ag éalú, áfach, agus chuaigh bád patróil sa tóir orthu. Ach shroich na príosúnaigh an long sular tháinig na póilíní suas leo. Iarradh ar chaptaen an Catalpa na príosúnaigh a thabhairt ar lámh agus mura ndéanfadh sé amhlaidh go scaoilfidís leo. D’ardaigh an captaen bratach na Stát Aontaithe agus dúirt go raibh an long in uiscí idirnáisiúnta agus dá scaoilfí uirthi b’ionann sin agus cogadh a fhógairt ar Stáit Aontaithe Mheiriceá. Ar mhaithe le géarchéim idirnáisiúnta a sheachaint, d’iompaigh na póilíní a mbád agus d’éalaigh an Catalpa agus na príosúnaigh.","type":"text"},{"_id":"M6MDSJE53VAOBNUDVUSHXHNWJA","additional_properties":{},"content":"Nuair a thosaigh an Chéad Chogadh Domhanda in 1914, chuir an Bráithreachas a dhóchas ann mar ba chinnte go mbeadh Sasana rannpháirteach sa choimhlint. Agus mar a bhí ráite i measc náisiúnaithe, nuair a bhíonn deacracht ag Sasana bíonn deis ag Éirinn.","type":"text"},{"_id":"A3AHB4O46BDO7KLVNN3UFXJ57U","additional_properties":{},"content":"Bhailigh Clann na nGael caoga míle dollar do cheannairí na nÓglach chun airm a cheannach. ","type":"text"},{"_id":"4NRQXAMVUFHO5LNLBNUPYEYYLA","additional_properties":{},"content":"Ba mhór an spreagadh agus an chabhair a thug an eagraíocht sin do ghluaiseacht na saoirse in Éirinn faoi cheannaireacht Uí Dhubhuí. ","type":"text"},{"_id":"OL4SKXBUAVBOVNGU7MAJJ4SLPY","additional_properties":{},"content":"D’fhéadfá a rá gur chuir an chabhair sin ar chumas cheannairí Éirí Amach na Cásca a mbuille stairiúil a bhualadh. ","type":"text"},{"_id":"ZKQFYMDQTZAYBJ6S3RC55HDGF4","additional_properties":{},"content":"Le cabhair ó Ruairí Mac Easmainn, fuair Ó Dubhuí 20,000 raidhfil agus 10 meaisínghunna ón Ghearmáin agus socraíodh go gcuirfí i dtír iad ón long ‘Aud ‘ar chósta Chiarraí in am don Éirí Amach. ","type":"text"},{"_id":"AFR7LPKHT5FNVFT3IWL6EZ42ZI","additional_properties":{},"content":"Ach de bharr éiginnteacht dátaí agus cliseadh cumarsáide, ní raibh na hÉireannaigh ann chun na hairm a bhailiú ón long. ","type":"text"},{"_id":"QCFR6CEI2NFWHBA6UE3HZJN73Y","additional_properties":{},"content":"Dá bharr sin b’éigean do na Gearmánaigh an long a chur go tóin poill ionas nach mbeadh na Sasanaigh in ann an lasta a ghabháil.Tháinig Mac Easmainn i dtír ar Thrá na Beannaí ach ghabh na póilíní é.","type":"text"},{"_id":"VSAHNXJYWFDXJNN3SPYHN3AA44","additional_properties":{},"content":"Nuair a thosaigh Cogadh na Saoirse in 1919, lean an Clann faoi stiúir Uí Dhubhuí ag cuidiú ar gach slí: bhailigh siad airgead don ghluaiseacht agus do na Colúin Reatha. Thug sé cúnamh airgid i gcomhair cás cúirte Ruairí Mhic Easmainn agus chuidigh sé le daoine a bhí thíos le hainghníomhartha na nDúchrónach.","type":"text"},{"_id":"5YGQNZ5KOFEY3OG6SRJ7PQ26BY","additional_properties":{},"content":"Chuir téarmaí an Chonradh Angla-Éireannaigh díomá ar Ó Dubhuí ach ina ainneoin sin, thug sé tacaíocht do Mhicheál Ó Coileáin an stát nua a chur ar bun.","type":"text"},{"_id":"QIGLDOBBOZB5VLJ3GISKGVWC2M","additional_properties":{},"content":"Nuair a tharla Cogadh na gCarad thaobhaigh sé leis na Saorstátairí mar bhí nimh san fheoil aige do De Valera de bharr easaontais eatarthu a tharla le linn chuairt De Valera ar Mheiriceá in 1919. ","type":"text"},{"_id":"VDTMGCAXCVB6BPQ6UAZQMPEJDI","additional_properties":{},"content":"Ach ba mhór an sásamh é d’Ó Dubhuí gur mhair sé le bunú Shaorstát na hÉireann a fheiceáil é féin.","type":"text"},{"_id":"LPYTCYPN7ZEDLCRCCYSPIEYWO4","additional_properties":{},"content":"In 1924, tar éis dó ceithre bliana is caoga a chaitheamh ina dheoraí polaitíochta, d’fhill sé ar Éirinn: bhí sé 82 bliain d’aois, lag agus bacach agus ag éirí caoch.","type":"text"},{"_id":"L65WMCJEJBEBXDOPEUFXSFGVXM","additional_properties":{},"content":"Bhí sé ina aoi oinigh ag na Cluichí Tailteann i bPáirc an Chrócaigh agus cuireadh fáilte chroíúil roimhe. Níos déanaí, d’eagraigh William Cosgrave, Uachtarán Choiste Gnó an tSaorstáit, féasta ina onóir.","type":"text"},{"_id":"UXMR3C43WZBW3FOSN7JEO2334Y","additional_properties":{},"content":"Agus iontas na n-iontas, ar chuairt ar a áit dúchais sa Chill, Contae Chill Dara, bhuail sé lena thaisce óna óige, Eliza Kilmurray, a bhí ina baintreach le blianta roimhe sin. Go dtí gur chas sé uirthi, shíl sé gur ar shlí na fírinne a bhí sí. Chaith siad tamall le chéile sular fhill sé ar Mheiriceá; agus scríobh siad chuig a chéile go tráthrialta ina dhiaidh.","type":"text"},{"_id":"WKRMUGAKDNFNTN33HYJHPRRO4U","additional_properties":{},"content":"D’éag Ó Dubhuí in 1928 agus tugadh a chorp ar ais ó Mheiriceá agus adhlacadh é le lán onóracha i Reilig Ghas Naíon.","type":"text"},{"_id":"XON6QLC4JRBHPPQQL64UPHCSMU","additional_properties":{},"content":"B’iomaí uair sna 1970idí a d’fhéachfainn ar an leac chuimhneacháin bhunaidh dó atá beagnach i bhfolach, in áit atá siar ón mbóthar sa Chill.","type":"text"},{"_id":"ZPNRGUSYPJCVJKDXWME45E2GDU","additional_properties":{},"content":"Ach anois seasann a dhealbh chré-umha go bródúil i gceartlár an Náis. ","type":"text"},{"_id":"OGC62GCCTNEPJFQATGYISJ5EVU","additional_properties":{},"content":"Tá sé mar lóchrann na saoirse i gCearnóg Phoibleoige i gcroílár an bhaile. ","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Séamus Kavanagh"}]},"description":{"basic":"Rugadh Seán Ó Dubhuí i dteachín tuaithe i gCill, Chontae Chill Dara in 1842."},"display_date":"2025-01-06T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Sean-Fhínín Chill Dara","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU","auth":{"1":"427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"RLLS7ZIZ7FD67JO7SKWV5WMGEQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/","content_elements":[{"_id":"2YQJNXUBVNBETHZP6E7MVLGJXE","additional_properties":{"_id":1735861592592},"content":"Tá an scríbhneoir, file, foilsitheoir, staraí agus gníomhaí teanga aitheanta, Pádraig Ó Snodaigh, tar éis bás a fháil.","type":"text"},{"_id":"S6I3EIWJN5DXFPJCO2ATDGTKYQ","additional_properties":{"_id":1735868487068},"content":"Bhí sé 89 bliain d’aois.","type":"text"},{"_id":"MLV6IHFAO5FXVICDEZGXLEJQIY","additional_properties":{"_id":1735861592593},"content":"Rugadh i gCeatharlach é agus chaith sé a shaol ag obair le Bord Soláthair an Leictreachais agus leis an Ard-Mhúsaem i mBaile Átha Cliath.","type":"text"},{"_id":"24H7SF6SQRDHPCSMTKR2VNHITE","additional_properties":{"_id":1735861592594},"content":"Bhí aithne mhaith air i saol na Gaeilge mar ghníomhaí teanga agus chaith sé tréimhse ina uachtarán ar Chonradh na Gaeilge ó 1974 go 1979.","type":"text"},{"_id":"VFLZ5PBZQ5FW7PXC6IBLSY7ECM","additional_properties":{"_id":1735861592595},"content":"Ceannródaí a bhí ann in earnáil na foilsitheoireachta Gaeilge. Bhunaigh sé an comhlacht Coiscéim in 1980 agus chuir sé suas agus anuas le 1,500 leabhar de gach cineál i gcló.","type":"text"},{"_id":"KHS6TBEGSNBK3ADJTU5DKAW2GA","additional_properties":{"_id":1735868487072},"content":"I measc na leabhar a d’fhoilsigh sé bhí saothair le Biddy Jenkinson, Gabriel Rosenstock, Máirtín Ó Cadhain, Tomás Mac Síomóin, Nollaig Ó Gadhra, Breandán Ó Doibhlin, Risteard Ó Glaisne agus go leor eile.","type":"text"},{"_id":"VIXHO23SUVETTG7EE3VSI6OUYE","additional_properties":{"_id":1735861592597},"content":"Tugadh aitheantas dó in 2019 nuair a bhronn Coláiste na hOllscoile, Baile Átha Cliath, céim onórach DLitt Celt air.","type":"text"},{"_id":"HSC6T7AJ55FLJIEXFGAN6CEZS4","additional_properties":{"_id":1735861592598},"content":"D’éag a bhean chéile, an t-ealaíontóir iomráiteach Cliodhna Cussen, i Lúnasa 2022.","type":"text"},{"_id":"YDDHEAIC6BC63KEET334U7EOAQ","additional_properties":{"_id":1735861592599},"content":"Maireann a chlann mhac: Fergus, Aengus, Colm, Cormac, Rónán agus Rossa.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bhunaigh Ó Snodaigh an comhlacht foilsitheoireachta Coiscéim in 1980 agus chuir sé na céadta leabhar i gcló ó shin i leith."},"display_date":"2025-01-03T05:30:00Z","headlines":{"basic":"Pádraig Ó Snodaigh, foilsitheoir agus gníomhaí teanga, ar lár ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY","auth":{"1":"1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z3FQQOPDBND6ZOVMXVR7AJ24XM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/","content_elements":[{"_id":"47GWBHONMRCEZMJKYFO6NCRSHY","additional_properties":{"_id":1734702560923},"content":"Nuair a ghealfaidh an lá arú amárach beidh tús á chur leis an dara ceathrú den aonú haois is fiche. Tá's agam nach scéal é sin ar mian le daoine a chloisint, seachas daoine óga atá ag iarraidh cur lena n-aois.","type":"text"},{"_id":"6TXIGOWK35GUNDGYPHRHS2I5UM","additional_properties":{"_id":1734702560924},"content":"B’fhéidir go bhfuil róghar dúinn fós leis an gcúig mbliana fichead sin a mheas, ach más fearr linn an dearcadh fada a thógaint níor mhiste féachaint siar ar an aois seo caite. Cuir i gcás duine a saolaíodh i mblianta tosaigh na haoise sin, féach ar a mbeadh tarlaithe nó gafa thairis faoin uair go nochtfadh 1925 féin.","type":"text"},{"_id":"SK4B5OST2RGF7ESFV3QUHVMBPU","additional_properties":{"_id":1734702560925},"content":"In Éirinn is amhlaidh go rabhamar suite go daingean sa Bhanríocht Aontaithe agus gan mórán dóchais go n-athródh sin. Ach gan aon rómhoill thuirling an tÉirí Amach, Cogadh na Saoirse, Cogadh na gCarad agus dhá stát nua. Lasmuigh dínn, déanadh an chéad eitilt leis na deartháireacha Wright, an chéad ghluaisteán don phobal de chuid Henry Ford, cuireadh tús le tionscal na scannánaíochta, agus go fiú murarbh eol don phobal é, d’aimsigh Einstein teoiric na coibhneasachta a raibh a cuid iarmhairtí féin aici go fada is go fairsing. ","type":"text"},{"_id":"XINBXEA7YRE3RNTDLZCC7S5D4E","additional_properties":{},"content":"Deich mbliana ina dhiaidh sin, thionscain na cumhachtaí impiriúlacha an cogadh mór d’fhonn fir óga a íobairt ina chraos, bhris an Rúis slabhraí na Rómánav a bhí á dtachtadh, bhain an cnoc oighir díoltas amach as an Titanic, agus mharaigh fliúphandéim 1918 na milliúin.","type":"text"},{"_id":"LIN74XAMQVFH3PFQOQX62AWDZE","additional_properties":{"_id":1734702560926},"content":"Ar clichés iomadúla na linne seo tá go bhfuil an saol agus an domhan ag athrú go mear, sea, sea, teileafóin chiste agus an t-idirlíon agus AI agus mar sin de. Ach bhí riamh mar sin don té a mhair agus don duine a ghrinneann na putóga. Arna thógaint le chéile, buailtear isteach inár n-aigne go bhfuil ‘dul chun cinn’ á dhéanamh, go bhfuil an saol is a mháthair is a ghaolta is a gharlaigh go léir ag feabhsú, gur fearr a bheidh an lá amárach ná an lá inniu agus nach fada uainn an magh meall ina mbeidh deireadh le breoiteacht, le brón is le buairt.","type":"text"},{"_id":"RCD6OX7DQNHBPOV6PIDOHWAYLQ","additional_properties":{"_id":1734702560927},"content":"Tá ginte i dteanga na polaitíochta féin, áit a bhfuil gach dara páirtí ‘progressive’ ar shlí nó ar shlí eile. Is fíor go raibh na Progressive Democrats againn, agus féach cad a tharla dóibh, ach is ar éigean go mbaistfidh páirtí ar bith na Regressive Plutocrats orthu féin. Tá le fadú as seo, áfach, go bhfuil a leithéid de rud ann agus ‘dul chun cinn’, le ‘forás’, le síorathrú chun feabhais. Mar líne chun tosaigh, mar shaighead i dtreo na haimsire fáistiní a shamhlaímid an saol agus an stair.","type":"text"},{"_id":"5DP5CITAKNDJHKFJ534DE5OVTA","additional_properties":{"_id":1734702560928},"content":"Ach cuir i gcás nach mar sin atá? Bhí agus tá cultúir agus tuiscintí ann a mheasann an stair a bheith ag gluaiseacht go ciorclach, timthriall mór amháin a thig agus a imíonn, rotha mór na beatha. Tá gnéithe de chultúr na Síne agus na hIndia mar sin, agus b’fhearr aird a thabhairt orthu siúd mar is líonmhaire iad ná sinne.","type":"text"},{"_id":"U4G35QYWSRBZ3NARGJY7R5FJSU","additional_properties":{"_id":1734702560929},"content":"Phéac tuiscintí dá samhail aníos i bhfealsúnacht na seanGhréige, Platón agus Arastatail san áireamh; síorchlaochlú i bhfoirm a fhilleann ar a chéile ba bhun le tuairimíocht Giambattista Vico a raibh anáil mhór aige ar Joyce, ach nach ar a ainm a bunaíodh bóthar Vico i gCill Iníon Leinín.","type":"text"},{"_id":"UWBSWL47JJAR7JIPVFXLNPQ7VI","additional_properties":{"_id":1734702560930},"content":"Níor ghá géilleadh don líne dhíreach ná don chiorcal, áfach. Is leithne an chéimseata ná sin. Toisc go bhfuil de dhualgas orm rud éigin ar fónamh a rá agus cur le gaois an tsaoil, is í mo thuairim mheáite féin nach díreach ná ciorclach a ghluaiseann an stair ach fiarsceabhach, camseoltach, gan treo ar bith.","type":"text"},{"_id":"ZJ3ZPT62GVCHDEJYYQNAFDBVQU","additional_properties":{"_id":1734702560931},"content":"Tá súil agam gur compord éigin é sin agus sinn ag dul amach ar an dara ceathrú den aois nua.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"B’fhéidir go bhfuil róghar dúinn fós leis an gcúig mbliana fichead sin a mheas"},"display_date":"2024-12-30T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An ceathrú cuid","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA","auth":{"1":"c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"KWI3QSW3IJE4XI6RQZZ3GRLODI","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/","content_elements":[{"_id":"D5XPW2XZQREBDKKCL2WSNZO2PI","additional_properties":{"_id":1735579523613},"content":"Foclóir: An Neidín - Kenmare; poblachtach - republican; troid - fight; fealsúnacht - philosophy; go pras - quickly; fórsaí frith-Chonartha - anti-treaty forces; cuing - yoke; rug sé an báire - he won the day; smúsach - marrow; cúngaigeanta - narrow-minded.","type":"text"},{"_id":"IQCGSSVEHZDRLHMB7INFLF3J6M","additional_properties":{"_id":1735579523614},"content":"Am éigin go gairid roimh 1930, shiúl Robert Brennan ón Neidín go Snaidhm, áit a raibh an táinrith ón nGaeilge fós ar siúl.","type":"text"},{"_id":"I3MZN2NQ4RFRXIRD2EO4OJUPDE","additional_properties":{"_id":1735489323487},"content":"Thuig an Braonánach an t-aistriú teanga a bhí ar bun agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm air.","type":"text"},{"_id":"YCAZVOAA6VBTLPMQSTNQERLMGU","additional_properties":{"_id":1735489323488},"content":"B’fhéidir nach mórán daoine san lá atá inniu ann a chuala trácht air, ach d’imir an Braonánach páirt thábhachtach i bhforbairt na gluaiseachta náisiúnta. Ba as baile Loch Garman ó dhúchas dó agus is ann a chuaigh sé le Conradh na Gaeilge ina óige.","type":"text"},{"_id":"B6ZSPXXA6JERHAYUQBXHQX5HQI","additional_properties":{"_id":1735489323489},"content":"Ba í an taithí sin a mhúnlaigh a fhealsúnacht maidir le hathbheochan na Gaeilge: cosúil le go leor eile sa ghluaiseacht teanga, chreid sé go raibh an teanga ina gné lárnach sa troid ar son na saoirse agus ina huirlis don fhuascailt náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"Q2R7BIBRXZFE7PT26YZZQ2NB6U","additional_properties":{"_id":1735489323490},"content":"Poblachtach agus iriseoir ab ea é agus daoradh chun báis é roinnt blianta sular thug sé faoina thuras ón Neidín go Snaidhm, i ngeall air a bheith i gceannas ar an Éirí Amach in Inis Córthaidh, i gCo Loch Garman, sa bhliain 1916.","type":"text"},{"_id":"B54UUM37SJFPBFGHW6NV4LGJYE","additional_properties":{"_id":1735489323491},"content":"Ach níor cuireadh an bhreith sin i bhfeidhm agus ina áit é a chur chun báis, gearradh téarma príosúin air, agus chaith sé tréimhse i ngéibheann i Sasana sular scaoileadh saor é. In am trátha bhí sé ag plé arís le cúrsaí náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"ND7S23JTS5CXPCZCPN7GDHNZDU","additional_properties":{"_id":1735489323492},"content":"Bhí baint aige le straitéis Shinn Féin a cheapadh don toghchán náisiúnta in 1918. I mí Dheireadh Fómhair 1921 thaisteal sé leis an toscaireacht a chuaigh as Éirinn go Londain chun síocháin a dhéanamh leis an mBreatain. Ach le linn na gcainteanna, d’fhág sé chun tacaíocht a lorg ar son na Poblachta i bpríomhchathracha na hEorpa.","type":"text"},{"_id":"SZJG5YXQSBE47AGCPVFNXLOP5I","additional_properties":{"_id":1735489323493},"content":"Bhí sé i mBeirlín nuair a tháinig an scéala go raibh an conradh sínithe.","type":"text"},{"_id":"QQ433W4EKZDXVLGIDNSIL6AQOQ","additional_properties":{"_id":1735489323494},"content":"Ach chuir sé in aghaidh an méid a bhí socraithe agus d’éirigh sé as a phost mar fho-rúnaí gnóthaí eachtracha. Lean sé lena chuid oibre ar son na bhfórsaí frith-Chonartha agus i mí Iúil 1922, ceapadh é ina stiúrthóir poiblíochta orthu.","type":"text"},{"_id":"ZWP3BOCR4FF4JEP3NN4D56CEQU","additional_properties":{"_id":1735489323495},"content":"Tar éis theip na bhfórsaí poblachtacha sa Chogadh Cathartha, chaith sé, ar nós go leor dá chomhghleacaithe, roinnt mhaith ama sna Stáit Aontaithe agus nuair a d’fhill sé ar Éirinn, bhí sé ar dhuine de bhunaitheoirí Scéala Éireann.","type":"text"},{"_id":"6VOVVT3QEJCPRFMBLV5ESW2SRQ","additional_properties":{"_id":1735489323496},"content":"Ag deireadh na dtríochaidí ceapadh é ina aire (ambasadóir na hÉireann) in Washington.","type":"text"},{"_id":"BCPAB5JMINHENE45NXUC6GDWAI","additional_properties":{"_id":1735489323497},"content":"Ba í a iníon Maeve Brennan an scríbhneoir agus iriseoir cáiliúil a chaith formhór a saoil i Stáit Aontaithe Mheiriceá.","type":"text"},{"_id":"W4SD5K4XLNCLDIT4JPPKL53DEQ","additional_properties":{"_id":1735489323498},"content":"Ach ar ais go scéal a thurais ón Neidín: Agus é ar a bhealach go Snaidhm, bhí sé ag súil, is dócha, go mbeadh misneach na ndaoine múscailte ag íobairt 1916, agus, b’fhéidir, ag fealsúnacht an Chonartha agus ag stádas nua na Gaeilge sa Saorstát.","type":"text"},{"_id":"JNPGM3M33VH25NTQ4NN44C77C4","additional_properties":{"_id":1735489323499},"content":"Ach ní mar a shíltear a bhítear.","type":"text"},{"_id":"BBP455PIWZFUNNLNFHWQRTIRTQ","additional_properties":{"_id":1735489323500},"content":"Go domhain ina smior agus ina smúsach bhí easpa muiníne ag na daoine astu féin, amhail agus go rabhadar sáinithe in umar an éadóchais.","type":"text"},{"_id":"XRN3WYWC2NDUHHK3HJW6RK5RKI","additional_properties":{"_id":1735489323501},"content":"Cé go raibh an tír saor ó smacht na Breataine faoin am sin, bhí an Ghaeilge fós á himeallú sa tír.","type":"text"},{"_id":"TVFQQQ4F6BHY3FZHMRY5BMOIBY","additional_properties":{"_id":1735489323502},"content":"Leathnaigh an tuiscint i measc na ndaoine le blianta fada roimhe sin nach mbeadh fuascailt ó chuing i ndán dóibh mura nglacfaidís chucu féin fallaing is nósanna na Cinsealachta.","type":"text"},{"_id":"NH3SJ2IGRBCHPLDYSSRVGROUIU","additional_properties":{"_id":1735489323503},"content":"Ba é an Béarla eochair an dorais isteach go Tír na nÓg agus, le cúnamh na scoileanna náisiúnta le céad bliain roimhe sin, bhí an eochair sin á casadh sa ghlas.","type":"text"},{"_id":"OCVRPPA3GJAIVB2F626GHKBB2M","additional_properties":{"_id":1735489323504},"content":"B’fhéidir go gcuirfeadh sé anailís Ngugi wa Thiong’o agus a leabhar Decolonising the Mind i gcuimhne don léitheoir. Déanann wa Thiong’o cur síos ar an gcaoi a ndéantar creimeadh córasach ar chultúr agus ar fhéiniúlacht an phobail trí chóras an oideachais agus trí institiúidí eile an stáit - próiseas a leanann ar aghaidh go minic i dtíortha iarchoilíneacha.","type":"text"},{"_id":"EDXI5P7AOBGDRDCOVCTEXHGUTE","additional_properties":{"_id":1735489323505},"content":"In áit an gheana a raibh súil aige leis nuair a chloisfidís a dteanga dhúchais, ní bhfuair an Braonánach ach naimhdeas, drochbhéasa agus colg nimhe uathu siúd ar labhair sé Gaeilge leo nuair a chas sé leo ar an mbóthar. Ba léir go raibh briseadh tagtha idir na daoine agus a dteanga dhúchais, agus chuireadar sin in iúl go borb dó ina mBéarla briste.","type":"text"},{"_id":"ECHOM2XS2FHD7GDN7654PJO6MY","additional_properties":{"_id":1735489323506},"content":"Bhí duine amháin a chuir in iúl go láidir nach raibh maith ar bith sa Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"CUCUYAPEIRCPRNNT5BHSCFDSNA","additional_properties":{"_id":1735489323507},"content":"Ach i ndeireadh na dála, nuair a thuig sé go raibh an Braonánach gortaithe agus corraithe ag na maslaí agus ag meathlú a mhuintire, bhí trua aige dó.","type":"text"},{"_id":"JUTBJCNVBBGANK5DWPD3YUFAXY","additional_properties":{"_id":1735489323508},"content":"Chrom sé ar scéal a inseacht a léireodh go raibh maitheas éigin sa Ghaeilge tráth dá raibh. I nGaolainn uasal cheolmhar na Mumhan d’inis sé an scéal faoi Dhónal Ó Conaill agus an nimh sa chupán.","type":"text"},{"_id":"GSAGLHVZERHBVDAFQWPDFDIHCA","additional_properties":{"_id":1735489323509},"content":"Ina shuí chun boird a bhí Ó Conaill thall i Londain agus é i measc cuid dá naimhde polaitiúla. Bhí cailín aimsire ag freastal. Sular thosaigh sé ag ól as a chupán, bhuail an cailín bleid air:","type":"text"},{"_id":"W5Z5UH24HFCVXDIF6ZIEIHHF3Q","additional_properties":{"_id":1735489323510},"content":"“A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?","type":"text"},{"_id":"AIE5KMEG2ZEW7BL4GJTQDOUEUU","additional_properties":{"_id":1735489323511},"content":"Tuigim go maith í, a chailín as Éirinn","type":"text"},{"_id":"UTXL6H6LX5AMXI4HR4J6FVTVG4","additional_properties":{"_id":1735489323512},"content":"Tá salann i’d digh-se ná fuil i gcuid éinne","type":"text"},{"_id":"FLEG3UZNOZHTDBTDZDPZRS7RHM","additional_properties":{"_id":1735489323513},"content":"Má tá arsa Dónall, ólfaidh siad féin é!”","type":"text"},{"_id":"YI76CB5YJNDGHO7WPURQ2LLEBM","additional_properties":{"_id":1735489323514},"content":"Sa leagan sin den scéal, thuig Ó Conaill láithreach gur nimh a bhí i gceist leis an “salann” agus rug sé an báire go pras.","type":"text"},{"_id":"LFGMIOXP7FAKRE4YU6I3S4ZKGY","additional_properties":{"_id":1735489323515},"content":"Gan aon duine a chur ar an airdeall, mhalartaigh sé a chupán le cupán an té a chuir an nimh ann.","type":"text"},{"_id":"FMKJCRIFFNGBDD64WNJ73GZZ6E","additional_properties":{"_id":1735489323516},"content":"Is óna mháthair a d’fhoghlaim an colúnaí seo leagan eile as Sáile Thúna i ndeisceart Chonamara. agus is óna máthair siúd a fuair sise é:","type":"text"},{"_id":"77V6XZMUOBF5DAHTBEEADJHRT4","additional_properties":{"_id":1735489323517},"content":"“A Dhónaill Uí Chonaill, an dtuigeann tú Gaeilge?","type":"text"},{"_id":"ATYB42MCIVDDDIM575QGHRSURU","additional_properties":{"_id":1735489323518},"content":"Tuigim a chailín, ó, céard sin is léir duit?","type":"text"},{"_id":"NSQULURVVVCMBAB5SA7RWCSHHM","additional_properties":{"_id":1735489323519},"content":"Tá nimh i do chupán a mharódh na céadta","type":"text"},{"_id":"KG6STTDRYJDUVCMMI3D6AFRZCI","additional_properties":{"_id":1735489323520},"content":"Más fíor sin a chailín, is maith í do spré-se!”","type":"text"},{"_id":"LTTZ5XAGQ5ACZAIADVMWY3XR3U","additional_properties":{"_id":1735489323521},"content":"Tá leagan eile ar fáil i mBailiúchán na Scol agus b’fhéidir go bhfuil leaganacha eile ag léitheoirí, mar, gan amhras, d’insítí scéalta faoin gConallach ar fud na tíre.","type":"text"},{"_id":"XHYOP6ONYNHKLNIWWDF4YZGUIU","additional_properties":{"_id":1735489323522},"content":"Dearbhaíonn an Duinníneach an nós seanchais seo.","type":"text"},{"_id":"TVWWSKRVEBFPHP24MCSFPXZ5AU","additional_properties":{"_id":1735489323523},"content":"Faoin gceannfhocal Eachtruighim [eachtraím sa litriú ‘nua’] ina fhoclóir mór, tagraíonn an sé don nós a bhíodh ann a bheith ag inseacht scéalta faoi Dhomhnall Ua Conaill - “ag eachtruighe ar Dhomhnall Ua Conaill, telling anecdotes of Domhnall Ua Conaill”.","type":"text"},{"_id":"HNMKXTG5SZE5LMRPJA5OMQQN34","additional_properties":{"_id":1735489323524},"content":"Déanfar ceiliúradh ar shaol Uí Chonaill in 2025, 250 bliain ó rugadh ‘an Fuascailteoir’, nó ‘the Liberator’, mar a tugadh air.","type":"text"},{"_id":"Q2JZQ4S3OBCNZOTC2LEIHNDNAQ","additional_properties":{"_id":1735489323525},"content":"Cé gur shábháil an Ghaeilge a bheatha sa scéal thuas, agus in ainneoin go raibh sí go líofa aige féin agus ag a mhuintir - agus gurbh í a aint, Eibhlín Dhubh Ní Chonaill, a chum Caoineadh Airt Uí Laoghaire, ceann de mhórdhánta na Gaeilge, ní léir go raibh Ó Conaill i bhfách leis an teanga.","type":"text"},{"_id":"5U576PLDEBBJLGFNYDFEVYYSOM","additional_properties":{"_id":1735489323526},"content":"Tá seans ann, b’fhéidir, go raibh tionchar éigin aige ar an athrú a tháinig ar mheoin na ndaoine i dtaobh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"UAXYPDSOXFDSFKVPRLPPO7CZEY","additional_properties":{"_id":1735489323527},"content":"Dúirt sé in 1833 go raibh sé airdeallach ar mheath na teanga ach: “Táim sách pragmatach gan a bheith ag caoineadh a meath. Ní buntáiste ar bith í éagsúlacht teangacha; tugadh don chine daonna í mar mhallacht ar dtús, ag tógáil Bhábéal. Ba mhór an buntáiste don chine daonna dá mbeadh an teanga chéanna á labhairt ag muintir uile an domhain,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"S47STRMJABFTPBDH5CAJH5U4HA","additional_properties":{"_id":1735489323528},"content":"Tuairim chúngaigeanta bhaoth í sin, gan amhras, nach dtagann leis an bhfianaise eolaíoch atá againn sa lá atá inniu ann ar shealbhú teanga agus ar luach an ilteangachais.","type":"text"},{"_id":"JQRM6D6EHZCMZBNBRWEZ6RC33E","additional_properties":{"_id":1735489323529},"content":"* Guíonn Tuarascáil athbhliain faoi shéan agus faoi mhaise ar ár léitheoirí. Rath agus sonas go raibh oraibh go léir.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Thuig Robert Brennan an t-aistriú teanga a bhí ar bun agus agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm air."},"display_date":"2024-12-30T00:30:00Z","headlines":{"basic":"‘A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?’ ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M","auth":{"1":"225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"QN4L77ET6JAXLDMOOKITXG6EZY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/","content_elements":[{"_id":"E6DU26SZHZHSZFAGJTVGV2TXFI","additional_properties":{"_id":1734901174493},"content":"Fuair an gníomhaí teanga agus pobail, Gearóid Ó Cairealláin, bás san Ospidéal Ríoga i mBéal Feirste, a chathair dhúchais, ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"RNQPOBKFM5D2PINRD4WRNFY6DI","additional_properties":{"_id":1734901174494},"content":"Bhí sé 67 bliain d’aois.","type":"text"},{"_id":"BVYWLOFKK5DVFBF5H4V4JLQX2U","additional_properties":{"_id":1734901174495},"content":"Ceannródaí teanga ab ea Ó Cairealláin a spreag go leor chun bheith rannpháirteach i bhfeachtais ar son chearta don Ghaeilge sa tuaisceart.","type":"text"},{"_id":"R3SZC562WNAHZBL3YXLDLKMVC4","additional_properties":{"_id":1734901174496},"content":"I rith na mblianta bhí baint aige le go leor feachtas teanga a d’fhág a rian ar phobal agus ar shaol na Gaeilge. Chaith sé tréimhse sa phríosún sna hochtóidí nuair a dhiúltaigh sé fíneáil bhóthair a íoc toisc nár eisíodh í ach i mBéarla amháin.","type":"text"},{"_id":"MEVC37GTRZGBJCITKS2DAKLYXQ","additional_properties":{"_id":1734901174497},"content":"Bhí ról lárnach ag Gearóid i mbunú an nuachtán seachtainiúil, Preas an Phobail, a bunaíodh in 1981, an nuachtán laethúil Lá, a bunaíodh in 1984, an mórionad cultúir Cultúrlann MacAdam-Ó Fiaich, Coláiste Feirste a bunaíodh in 1990, Raidió Feirste a bunaíodh in 1985 agus as a d’eascair Raidió Fáilte in 2006 - stáisiún a chraolann seacht lá na seachtaine anois óna stiúideo nua ar Bhóthar na bhFál i gCeathrú Ghaeltachta Bhéal Feirste. Bhí sé ina uachtarán ar Chonradh na Gaeilge ó 1995 - 1998.","type":"text"},{"_id":"CHTN3VZMTVEUPHMUF3VY3ELQFE","additional_properties":{"_id":1734901174498},"content":"Tá Naoise Ó Cairealláin (Móglaí Bap), mac le Gearóid, ina bhall den ghrúpa ceoil iomráiteach Kneecap. D’eisigh an grúpa ráiteas ar na meáin shóisialta ar an Satharn.","type":"text"},{"_id":"Z7DUHPLATZGQ7I4OYLNZEBEF6I","additional_properties":{"_id":1734901174499},"content":"“Ba Réabhlóidí teanga, gníomhaí pobail, athair grámhar, fear céile agus inspioráid do chuid mhór daoine é. Tá muid croíbhriste,” a dúradh sa ráiteas.","type":"text"},{"_id":"4L4QTVT5HVC3ZO3DIALEQBNZS4","additional_properties":{"_id":1734903694280},"content":"Dúirt an tUachtarán Micheál D Ó hUigínn: “Is mór an chailliúint é bás Ghearóid Uí Chairealláin dóibh siúd go léir a oibríonn ar son úsáid na Gaeilge: a cearta, a litríocht, agus a háit i saol laethúil na ndaoine.”","type":"text"},{"_id":"LSW7DVQSFVH2FGAM2KWSMEOW3E","additional_properties":{"_id":1734903694281},"content":"Rinne Paula Melvin, Uachtarán reatha ar Chonradh na Gaeilge, comhbhrón le muintir Uí Chairealláin.","type":"text"},{"_id":"BP2TIPVCLRFVFMQSFHT7NE33UI","additional_properties":{"_id":1734901174501},"content":"“Is ríléir do chách an lorg ollmhór a d’fhág Gearóid ar ghluaiseacht na Gaeilge, ní amháin i mBéal Feirste, ach fud fad na hÉireann, le linn a shaoil. Mairfidh an oidhreacht shaibhir sin go deo. Go raibh míle maith agat, a Ghearóid agus suaimhneas síoraí ort,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"5G2CIE6RUREBJLTFGU5WDBDNRU","additional_properties":{"_id":1734901174502},"content":"Dúirt Conchúr Ó Muadaigh, Bainisteoir Abhcóideachta Chonradh na Gaeilge ó thuaidh go bhfuil croíthe phobal na Gaeilge i mBéal Feirste faoi bhrón ag bás “mhór-ailtire na hathbheochana.”","type":"text"},{"_id":"ILX5A2DADZCPVE7MYWGCYFEGG4","additional_properties":{"_id":1734901174503},"content":"“Ní bheadh pobal na Gaeilge, mar a thuigeann muid anois é, ann murach iarrachtaí Ghearóid,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"OEVSVKFV5ZF6VP6VWPAZ7IIBWM","additional_properties":{"_id":1734901174504},"content":"“Ní bheadh Lá, Aisling Ghéar, an Chultúrlann, Raidió Fáilte, nó Coláiste Feirste againn, murach Gearóid Ó Cairealláin, gan chaint ar na scórtha de thionscadail agus feachtais eile a thiomáin sé chun cinn ar feadh a shaoil...Leanfaidh muid ar aghaidh ag troid ar son na Gaeilge, ag tógáil pobail teanga, agus ag samhlú domhain úir, in onóir ár gcarad, Gearóid Ó Cairealláin,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"YWQCKFRZ35FKTEPA3PAZTINUGA","additional_properties":{"_id":1734901174505},"content":"Maireann Bríd - bean chéile Ghearóid - agus a thriúr mac Ainle, Cairbre agus Naoise.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Spreag Gearóid Ó Cairealláin go leor chun bheith rannpháirteach i saol na Gaeilge sa tuaisceart"},"display_date":"2024-12-23T10:14:00Z","headlines":{"basic":"Gearóid Ó Cairealláin, ceannródaí teanga, ar lár","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU","auth":{"1":"3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"PHMOMQHO2RH7VLCSHHM7DHAK3A","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/deora-mo-mhamo/","content_elements":[{"_id":"BMKMIRENCRB6XFYALIEO5EJ5FA","additional_properties":{"_id":1734184044095},"content":"<b>Foclóir: </b>Cumha i ndiaidh an bhaile - homesickness; liric bheag mhaoithneach - a small sentimental lyric; duain bheannaithe - sacred airs/hymns; ar an gcaolchuid - badly off; putóga agus na féitheóga - entrails and the sinews; lionóil - linoleum; bliainiris - annual; cothromaíocht inscne - gender balance; súmhar - succulent; barróg - hug; is dóite a thuigim - I understand all too painfully; piléar fánach - stray bullet; scitsifréineach paranóideach - paranoid schizophrenic.","type":"text"},{"_id":"KWKIGGRRTJENZHCYIN7ZYZ2UEI","additional_properties":{},"content":"Agus mé i mbun staidéir iarchéime ar fhilíocht Mháirtín Uí Direáin, sna hOchtóidí, bhí sé de phribhléid agam go raibh an file féin sásta cuidiú liom. Mhínigh sé dom gurbh é cumha i ndiaidh an bhaile a spreag a chéad dánta nuair a bhí sé ag obair in Oifig an Phoist i gcathair na Gaillimhe.","type":"text"},{"_id":"O45265EESNFIDHMUJUEQ2TBDJM","additional_properties":{},"content":"Chum sé an liric bheag mhaoithneach ‘Coinnle ar Lasadh’ dá mháthair ar Inis Mór, sa bhliain 1939, é ag samhlú na gcoinnle Nollag ar lasadh sna tithe beaga ar an oileán:","type":"text"},{"_id":"ERHCF3TL7RH3ZKSNCKEGUTGZKE","additional_properties":{},"content":"<i>In oileán beag i gcéin san Iarthar</i>","type":"text"},{"_id":"SKWTHL3GVJABVIY5SUQGEDMCRQ","additional_properties":{},"content":"<i>Beidh coinnle ar lasadh anocht,</i>","type":"text"},{"_id":"ME2ODETOGFE7XAD5EROSFHQ7KE","additional_properties":{},"content":"<i>I dtithe ceann tuí, is i dtithe ceann slinne,</i>","type":"text"},{"_id":"SRSZ4LRI3VHHNMT6YSANRQA4CU","additional_properties":{},"content":"<i>Dhá cheann déag de choinnle geala a </i>","type":"text"},{"_id":"BN3GBWOWHVEDJPWP3TACTN7V3M","additional_properties":{},"content":"<i>bheas ar lasadh anocht</i>","type":"text"},{"_id":"QJ4PD6UPPFD7DODDDF5T3UAOWQ","additional_properties":{},"content":"Tagraíonn Peig Sayers don Nollaig ina beathaisnéis freisin, ina sileann sí deora agus í in aimsir sa Daingean, cé nach raibh sí ach deich míle óna baile dúchais i mBaile Bhiocáire. Tagraíonn sí don Aifreann sa séipéal sa Daingean mar ar chan na mná rialta duain bheannaithe. Shamhlaigh an cailín bocht go raibh sí ar Neamh. Níos déanaí i measc mhuintir an tí luann sí arán bán agus arán donn ar an mbord agus gliondar na hócáide Oíche Nollag nuair a bhí na coinnle ar lasadh.","type":"text"},{"_id":"JNUOA43GMJHAXG2RTUADY37ATY","additional_properties":{},"content":"Tá simplíocht ar leith ag baint le ceiliúradh na Nollag mar a bhí sna cuntais seo, rud atá caillte ar na saolta seo. Nuair a bhí mé féin ag fás aníos i mBaile Uailcín, bruachbhaile Bhaile Átha Cliath sna caogaidí agus go luath sna seascaidí, bhí formhór na ndaoine ar an gcaolchuid. D’fhág sin gur fhág Daidí na Nollag bronntanais an-simplí go deo, bronntanais a chuir ríméad ar ár gcroíthe mar pháistí. mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"V42CPMNVDFFDFKS5KNS7HEONE4","additional_properties":{},"content":"Nuair a fágadh mo Mhamó ina baintreach go luath ina saol, ní raibh an dara rogha aici ach post a ghlacadh mar bhean ghlantacháin i gClub na nOibrithe in Inse Chór. Um Nollaig gach uile bhliain, thugadh na fir turcaí mór mar bhronntanas di. Thógadh m’athair abhaile é Oíche Nollag ar umar peitril a ghluaisrothair agus bhaineadh na putóga agus na féitheoga de sula n-ullmhaíodh mo mháthair don oigheann lá Nollag é.","type":"text"},{"_id":"EBSRXAOYLBEH5EFKVF7ZIZKXGA","additional_properties":{},"content":"D’fhanadh mo Mhamó linn thar oíche agus bhíodh rírá sa teach fad a chabhraigh sí le mo mháthair agus mo dheirfiúr mhór ag glanadh glasraí. Bhíodh orm féin agus ar mo dheartháir beag snas a chur ar an lionóil sa halla ní áirím ar na bróga le haghaidh Aifrinn luath lá arna mháraach.","type":"text"},{"_id":"HFEK7AGEVFBQTOS7A2BNXWVXEU","additional_properties":{},"content":"Chun na fírinne a rá bhí sé deacair codladh an oíche sin ach, tar éis dúinn ár stocaí a chrochadh ag post na leapan, faoi dheireadh, thagadh néal orainn inár bpitseámaí nua. ","type":"text"},{"_id":"GJDRSNL6SNCT7P6L765OTCA4WI","additional_properties":{},"content":"Le giolcadh an ghealbhain, phreabaimis as an leaba d’fhonn teacht ar ár mbronntanais ó Dhaidí na Nollag. Dar ndóigh bhíodh bliainiris an Beano agus an Dandy ann, tóirse an duine, ciarsúr daite an duine agus oráiste an duine. Gan a thuilleadh moille siúd linn faoi na blaincéid ag léamh na mbliainirisí faoi sholas na dtóirsí.","type":"text"},{"_id":"DR76YEGWTFBRTBWG3OZOWQXUAI","additional_properties":{},"content":"Tar éis Aifrinn a hocht ar maidin agus i ndiaidh na siúlóide ón séipéal, bhíodh bricfeasta mór againn: friochtán a bhí níos blasta ná riamh.","type":"text"},{"_id":"4I2XKIZIYJF7DP7KZNOU5SDZ2E","additional_properties":{},"content":"Níos déanaí, amuigh ar an tsráid bhíodh ár gcairde chomh sásta le rí: na buachaillí ina bhfeisteas bhuachaillí bó, roinnt eile i bhfeisteas Robin Hood nó Davy Crockett agus na cailíní ag brú pramanna le bábóga gleoite ‘ina gcodladh’ iontu (blianta fada roimh chothromaíocht inscne).","type":"text"},{"_id":"4RFARZ5J3JE2RO32G2FXOFZJOI","additional_properties":{},"content":"Bhíodh béile a shásódh rí ansin: an turcaí á ghearradh ag m’athair, bachlóga Bhruiséile agus prátaí rósta, liamhás súmhar agus mórán eile. D’ardaíodh m’athair a ghloine Guinness ansin ag ól sláinte an chomhluadair. Ba ansin a thagadh na deora le mo Mhamó agus í ag guí go mbéarfaimis beo ag an am seo arís. Bheireadh mo mháthair agus mo dheirfiúr mhór barróg uirthi ach d’fhágtaí mé féin agus mo dheartháir beag agus mearbhall orainn beirt. Conas is féidir le duine bheith ag gol Lá Nollag, an lá is sona sa bhliain?","type":"text"},{"_id":"QDKIBMKZFVGHBOSCDASOXVDKXA","additional_properties":{},"content":"Is Daideo mé anois agus is dóite a thuigim deora mo Mhamó a chaill a máthair nuair a bhuail piléar fánach í in Éirí Amach 1916. Chaill sí a fear céile a bhí dhá scór is ocht mbliana d’aois agus a mac óg i dtimpiste tionsclaíoch nuair nach raibh sé ach tríocha ceathair bliain d’aois. D’fhulaing sí de dheasca mic eile a bhí ina scitsifréineach paranóideach.","type":"text"},{"_id":"SYH3NTAUSJF5LDD7KIYBOAMMUM","additional_properties":{},"content":"Téim féin agus mo bhean chéile go dtí na carúil sa séipeal áitiúil gach uile Oíche Nollag. Is breá linn féachaint ar na coinnle, ar na soilse agus go háirithe a bheith ag éisteacht, mar a rinne Peig Sayers fadó, do na duain bheannaithe, go háirithe ‘Oh Holy Night’ a bhainfeadh deora as an duine is crua. Is mó cuimhní a bhíonn agam ar an Nollaig fadó: mo thuismitheoirí nach maireann, mo Mhamó agus í ag caoineadh, na páistí sin a bhí ag súgradh ar an tsráid atá ar Shlí na Fírinne anois. ","type":"text"},{"_id":"QVBD7GQKNVCOVJ35IGY4RCPLWU","additional_properties":{},"content":"Táim buíoch go bhfuil ciall cheannaigh ar éigean agam i dtaobh an tsaoil. ","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Declan Collinge"}]},"description":{"basic":"Tá simplíocht ar leith ag baint le ceiliúradh na Nollag"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Deora mo Mhamó ","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E","auth":{"1":"b12874124f3324cc8352941302b6535411b61dc0922f3621c882bb513c38e0d3"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/deora-mo-mhamo/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"5JYMYQDMZFHFXHUIIO3FJWEZC4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/23/urlabhra-naofa/","content_elements":[{"_id":"5WGIBR6OWFCXTJMZSUNFZR4JCI","additional_properties":{"_id":1734706151422},"content":"Sna laethanta dorcha seo dhá oíche roimh an Nollaig is maith is fiú machnamh a dhéanamh faoin tSiria, sa mhéid is gur féidir sin a dhéanamh. Ar éigean a bhfuil sé de chumas aon duine faoi bhun saoi staire agus fáidh aimsire a thuar cad atá i ndán don áit mhí-ámharach úd. Tá an chuma uirthi go raibh riamh anall faoi smacht ag impireachtaí ainiochtacha, nach raibh sna hOtamánaigh agus sna Francaigh ach an dá bhuíon is déanaí.","type":"text"},{"_id":"FJKQARC4KZBMDC2Q744XW24KNA","additional_properties":{"_id":1734706151423},"content":"Ní fios cad tá i ndán di anois, go háirithe nuair a shíthleoidh eacstais na bua a rug an chomhghuaillíocht a dhíbir Assad agus a réimeas lofa. Chomh fada siar is a ghabhann bhí faoi smacht ag gallaibh agus is amhlaidh gur fhág gach concas díobh a spága troma ar bholg na háite, agus mar sin ar lorg a dteangacha éagsúla chomh maith.","type":"text"},{"_id":"WRO5JV2ECNF3RIDCNLBSSKRNJU","additional_properties":{"_id":1734706151424},"content":"Fág gurb í an Araibis teanga fhormhór na tíre tá caint eile ann leis, arb í an Choirdis an ceann is túisce a rithfeadh le daoine a bhfuil breaceolas beag acu féin ar an gceantar. Labhraítear Asairis chomh maith, agus mura bhfuil cuimhne agat ar an dream sin is amhlaigh gurbh iad an cine céanna iad a luaigh Byron ina dhán cáiliúil ‘The Destruction of Sennacharib’ – ‘The Assyrian came down like a wolf on the fold/And his cohorts were gleaming like purple and gold.’ In ainneoin an dáin sin is amhlaidh gur Críostaithe iad go leor de na hAisiriaigh faoi láthair, amhail cuid éigin de lucht labhartha na hAramaise, ar lú fós díobh atá ann i muir mhór fhairsing Ioslaim agus na hAraibise.","type":"text"},{"_id":"DJS6AEEWQ5HBNCTE7AUQQYOAOI","additional_properties":{"_id":1734706151425},"content":"Díol suime iad an lucht labhartha sin, mar is í an Aramais an teanga a labhair Íosa nuair a shiúil sé ar an talamh. Más díol suime é sin, is díol iontais é gur beag an tábhacht a chuir na heaglaisí Críostúla ar fad sa chaint a dhein an té gur dá bharr arb ann dóibh in aon chor. Ba san Aramais a hinsíodh a chuid fabhalscéalta, is í a chuala sé os cionn an chliabháin nó an mhainséir a mbeimid ag cuimhneamh air Dé Céadaoin. Is inti a tugadh an tSeanmóir ar an gCnoc, inar thug sé Lazaras ón uaigh, ina ndúirt sé an chéad Aifreann agus inar fhan sé balbh nuair a cúisíodh os comhair na Rómhánach é.","type":"text"},{"_id":"66GBVCHWMJCMHJLK7YAOQFLDLQ","additional_properties":{"_id":1734706151426},"content":"Nach lánait nár tugadh aon ómós ceart don teanga a tháinig amach as a bhéal, ná go deimhin d’fhormhór na dteangacha eile, seachas an Ghréigis, a bhí ag pobail bhunaidh na Críostaíochta – Coptais, Airméinis, Maialaimis, Amáiris? Ina choinne sin, tugadh stádas don teanga a labhair na saighdiúirí a chéas é lena bhfuipeanna, agus a bhuail a gcuid tairní isteach ina lámha, agus inar airigh sé an magadh uathu agus é ar tí bás a fháil.","type":"text"},{"_id":"QXC6T434ABFSFBNQ3KKWS5KXEY","additional_properties":{"_id":1734706151427},"content":"Dhein siad teanga naofa den Laidin, caint a bhí chomh crua le heibhear, chomh fuar le marmar, chomh díreach leis an via Appia, chomh dolúbtha le sleá, chomh fuilteach leis an gColaseam, chomh fadálach le Cicéaro, chomh barbartha le Caligula, chomh domhothaitheach le Néaró, chomh neamhfhileata le Lucan, chomh hiata le maighdean veisteach, chomh neamhbhinn le rothaí charbaid ag tiomáint ar chnámha na gcorpán.","type":"text"},{"_id":"FZ4CTP2GEJBAXBAOD6NZJH6BPY","additional_properties":{"_id":1734706151428},"content":"Níl fágtha ag an IarAramais (an leagan is gaire do theanga Íosa) ach dhá bhaile. Bhí an tríú ceann ann cúpla bliain ó shin, ach bánaíodh é le linn an chogaidh chathartha. Baile Moslamach is ea ceann amháin díobh, ach Críostaithe is mó atá in Maaloula lena tuairim is dhá mhíle duine, is gan é ach tríocha is a cúig éigin míle ón Damaisc.","type":"text"},{"_id":"BFM7GNJBPJBFFKGNTCHPWYTW4E","additional_properties":{"_id":1734706151429},"content":"Nár dhóigh leat gur chóra ball mór oilithreachta a dhéanamh den bhaile sin seachas go leor eile nár airigh urlabhra Íosa riamh?","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Fág gurb í an Araibis teanga fhormhór na tíre tá caint eile ann"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Urlabhra naofa","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA","auth":{"1":"422f488530a39a2b2bc359970fff9e74074c6f5c15bba2e15841e9977780969f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/23/urlabhra-naofa/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LEY3ZRUYAZEW7EAZ6AHURUDT6E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/16/an-realta/","content_elements":[{"_id":"TMJJT6B2BNCYFMIKV2GEV7DMHA","additional_properties":{"_id":1734089552564},"content":"Cé gurbh í seo an oíche ba ghnóthaí sa bhliain thaitin sé go mór le Santa. Le fírinne, is chuige seo a bhí sé ann ar chor ar bith. An bhliain uile go léir ag obair go dian ina mhonarcha ag déanamh na mbréagán do na leanaí, na féiríní a ghealfadh an mhaidin dóibh, agus ansin ar deireadh an turas fada ó bhaile go baile, ó theach go teach.","type":"text"},{"_id":"AWSJKECHQFBBXD5CGXOE2Y37JM","additional_properties":{"_id":1734089552565},"content":"Bhíodh fadhbanna tuirlingte ann, gan amhras. Níor réitigh sé leis na réinfhianna i gcónaí teacht anuas ar dhíon a bhí ar claon, ach ní raibh oiread sin díonta cothroma ann sna tíortha is mó a raibh éileamh air. B’fhearr leo, agus leis féin, tuirlingt ar fhaiche nó ar phlásóg agus ansin sciuird mhear a thabhairt timpeall ó áit go háit. B’oiriúnaí go mór é sin, go háirithe anois nuair a bhí an simné féin ag dul as faisean.","type":"text"},{"_id":"AIDTU3THFFA6PCZB5BVL23SNZI","additional_properties":{"_id":1734089552566},"content":"B’éigean a bheith faichilleach chomh maith. Bhí oiread sin páistí anois go raibh amhras orthu arbh ann in aon chor dó go gcaithfeadh sé a bheith ag faire roimhe ar eagla go mbeadh scraiste beag éigin ag feitheamh laistiar de dhoras d’fhonn breithe air.","type":"text"},{"_id":"BL6TKZIFJVGUZJLDKKSC6VTRP4","additional_properties":{"_id":1734089552567},"content":"Ach ba chuid mhór den oíche an taisteal féin. B’aoibhinn leis a bheith amuigh ag gluaiseacht tríd an aer gan duine ná deoraí ag cur isteach air. B’éigean dithneasú, b’fhíor sin ar fad, ach subhachas faoi leith ba ea a bheith lasnairde den talamh, an saol laistíos agus na réaltaí a bheith os do chionn ag glioscarnach ar shíleáil an domhain.","type":"text"},{"_id":"7TDSZSDXAVBWJHN6AZD5RNELFU","additional_properties":{"_id":1734089552568},"content":"Bhíodh scamaill ann, gan amhras, ach ar chúis éigin bhí rud éigin míorúilteach ag baint leis an oíche seo ionas gurbh annamh a chuiridís chomh mór sin isteach air. Bhí mar a bheadh sé ábalta ar ghluaiseacht tríothu agus an talamh a fheiscint ag an am céanna.","type":"text"},{"_id":"5BIM365KSZGEPDZRHCVFRIBLYA","additional_properties":{"_id":1734089552569},"content":"Arís eile chomh hard sin nuair ba ghá gluaiseacht níos tapúla go samhlaíodh sé an domhan ag spóladh uaidh faoi loinnir na gealaí ach eagla air nach gcuirfeadh sé a ghnó i gcrích sula nochtadh scoilt óir na gréine ar íor na spéire. Níorbh eol don oíche go mbéarfadh an lá suas léi is go scoithfeadh é faoi dheireadh. Fear mór oíche ba ea é féin go dtí go mbláthódh an mhaidin a raibh gach páiste ag dúil léi.","type":"text"},{"_id":"AZBFC2MIGNHEPGSXPAKUIWB74Y","additional_properties":{"_id":1734089552570},"content":"Ach fós, bhí rud éigin neamhchoitianta ag baint leis an oíche Nollag áirithe seo. Níorbh oíche spéirghealaí í, go deimhin ní raibh sa ghealach ach mar a bheadh scamhadh iongan mílítheach gurbh ar éigean a d’fheicfí í. Na réaltaí, bhí siad sin fann go leor mar ba dhual, ach fós bhí an oíche thar a bheith geal. Geal thar an gcoitiantacht. Níos gile ná mar a bheadh dá mbeadh an ghealach lán ina banríon ar an oíche féin. B’ait leis é seo ar fad.","type":"text"},{"_id":"PH3GK2UJNJD3LJOKFJIEBX56AI","additional_properties":{"_id":1734089552571},"content":"B’iad na réinfhianna a d’fhreagair an cheist dó. Agus b’ionadh leis nach bhfaca sé féin é. Róchúramach ag faire a bhóithre féin agus eagla air go rachadh ar seachrán.","type":"text"},{"_id":"JNYYIDYYQVH7TBWBZ2JTK6PTHY","additional_properties":{"_id":1734089552572},"content":"Réalta mhór amháin níos gile ná gealach ar bith, réalta mar a bheadh greadhnach thine sa spéir, réalta ba dhóigh leat a théifeadh an chruinne ar a seal. Bhí chomh léir lonrach sin go raibh an domhan mar a ritheann nach mór le feiscint soir siar. Shíl na réinfhianna go raibh á dtreorú, agus thiocfadh go raibh.","type":"text"},{"_id":"PLX626GYKRG63AAZOQXMDQQCKU","additional_properties":{"_id":1734089552573},"content":"Is ansin, gan choinne, a chonaic sé an drón. Nó b’fhéidir gur diúracán a bhí ann aníos as an talamh naofa. Ag gluaiseacht trí aer na hoíche. Ag díriú ar an ngile. Smúúúmb! Bhuail an réalta le gread. Mhaidhm an réalta in aon phléascadh amháin.","type":"text"},{"_id":"FEAQBTDJPRDILOBGDUIYEMYSHU","additional_properties":{"_id":1734089552574},"content":"D’imigh gach solas as. Leath dorchadas ar fud na cruinne.","type":"text"},{"_id":"I3T57DRULVDVHACKSXLOGWW66Q","additional_properties":{"_id":1734089552575},"content":"(<i>Níl an scéal seo sa leabhar </i>Scéalta Nollag<i> [LeabhairCOMHAR] le hAlan Titley, ach tá scéalta eile cosúil leis.).</i>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"B‘iad na réinfhianna a d’fhreagair an cheist dó."},"display_date":"2024-12-16T03:30:00Z","headlines":{"basic":"An réalta","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU","auth":{"1":"fa79ce756c45e26fecf3c301cd82feeb009eaef38764aa547387eebb5f82e675"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/16/an-realta/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CXMH37T57FA65GCFDLHY6WRAXY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/16/aimsigh-an-sceal-is-ansa-leat/","content_elements":[{"_id":"BBBQWNZQ2RH33MUYV7DPZBMGMY","additional_properties":{"_id":1734095712990},"content":"Foclóir: Comhchoiste - joint committee; maoiniú - funding; imscrúdú - investigation; teorainn - limit; féidearthachtaí - possibilities; feabhas - improvement; faoi lán seoil - under way.","type":"text"},{"_id":"ARSK2MKVUJCYNFBXNM5SOPUORA","additional_properties":{"_id":1734274894708},"content":"‘Beatha teanga í a labhairt’, a deirtear go minic. Ach más fíor don seanfhocal, tá a leagan féin tuillte ag an léitheoireacht - ‘Beatha don intinn an léitheoireacht’ b’fhéidir?","type":"text"},{"_id":"QRKTT24IRVDU5DADDTIJRN2UZ4","additional_properties":{"_id":1734274894709},"content":"Ar ndóigh, is bealach iontach í le teanga a shealbhú, cultúir éagsúla a bhlaiseadh, eolas a chur ar an saol, aithne a chur ar charachtair nua – idir mhaith agus olc, agus ar ndóigh, eolas a chur ar shamhlaíocht neamhchuibhrithe an duine.","type":"text"},{"_id":"WNBNNDG7MFG75ISWT6W54JBJRY","additional_properties":{"_id":1734274894710},"content":"Is aoibhinn an rud é a bheith faoi dhraíocht ag leabhar ach, le forlámhas ag an mBéarla mar theanga ollchumhachtach dhomhanda, is annamh a fheictear saothair Ghaeilge ar an ardán náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"AKSYXNEXTBCMRHDB7EHZFAORO4","additional_properties":{"_id":1734274894711},"content":"Ní minic a fheictear rogha maith leabhar Ghaeilge ar sheilfeanna na mórdhíoltóirí leabhar, léirmheasanna sna nuachtáin, nó agallaimh lena n-údair ar phríomhchláir theilifíse an chraoltóra náisiúnta - rud a fhágann go bhfuil sé níos deacra don earnáil forbairt agus fás.","type":"text"},{"_id":"A6Z6PWHYEZGW5JXGSX7UNHU734","additional_properties":{"_id":1734274894712},"content":"Ní mór don léitheoir Gaeilge a bheith críonna agus eolach ar na háiteanna inar féidir leabhair a cheannach. Bíonn gá dul i dtuilleamaí an chórais phoist agus súil a choinneáil ar shuíomhanna leithéidí <a href=\"https://cic.ie/\" target=\"_blank\">Chló Iar-Chonnachta</a>, <a href=\"https://leabharbreac.com/\" target=\"_blank\">Leabhar Breac</a>, <a href=\"https://eabhloid.com/\" target=\"_blank\">Éabhlóid</a>, <a href=\"https://coisceim.ie/\" target=\"_blank\">Coiscéim</a>, <a href=\"https://futafata.ie/\" target=\"_blank\">Futa Fata</a>, <a href=\"https://barzaz.ie/\" target=\"_blank\">Barzaz</a> agus <a href=\"https://comhar.ie/\" target=\"_blank\">LEABHARComhar</a>, má táthar chun an leabhar is deireanaí nó is ansa leat a fháil.","type":"text"},{"_id":"3UQKLD5UV5CITD6HXJX3Z656K4","additional_properties":{"_id":1734274894713},"content":"Ní nach ionadh, mar sin, san imscrúdú a rinne Comhchoiste na Gaeilge, na Gaeltachta agus Phobal Labhartha na Gaeilge ar earnáil scríbhneoireachta, foilsitheoireachta agus léitheoireachta na Gaeilge anuraidh, gur moladh gur cheart an maoiniú cuí a chur ar fáil don earnáil tríd is tríd.","type":"text"},{"_id":"ASQ3CXP7FNDEFD7HKEARXE3H4U","additional_properties":{"_id":1734274894714},"content":"Moladh freisin go gcumfaí straitéis chun fás agus inmharthanacht na litríochta Gaeilge a chinntiú mar chabhair do scríbhneoirí agus mar thacaíocht d’fhoilsitheoirí leabhar Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"DPGDKFJHVBAFVFUVFQ3HSJ7PJI","additional_properties":{"_id":1734274894715},"content":"Tá dúshláin ann maidir le dáileadh agus infheictheacht leabhar Gaeilge ach tá iarrachtaí ar bun chun dul chun cinn a dhéanamh: tá comhpháirtíochtaí forbartha ag Foras na Gaeilge le Leabhair Pháistí Éireann, Laureate na nÓg, Díolachán Leabhar Éireann agus Lá Domhanda na Leabhar. Tacaíonn Scéim na Foilsitheoireachta le foilsitheoirí leabhair Ghaeilge saothair a chur os comhair an phobail.","type":"text"},{"_id":"7RCO7WRWTFFK7JS5GANJEWIY44","additional_properties":{"_id":1734274894716},"content":"Reáchtáiltear comórtas liteartha an Oireachtais go bliantúil agus bhí 32 comórtas ar chlár na bliana seo le duaischiste de € 30,000 dáilte ar na buaiteoirí.","type":"text"},{"_id":"J3K444C4K5FXTF42YPIRP3CCTU","additional_properties":{"_id":1734274894717},"content":"Reáchtáil Lorg Media ‘Gradam Love Leabhar Gaeilge’ i mí na Samhna, agus tá feachtas mór ar siúl acu anois chun saothair Ghaeilge a chur faoi bhráid an mórphobal.","type":"text"},{"_id":"RUDW76DCX5E4DFMMSORNDAQ2KI","additional_properties":{"_id":1734274894718},"content":"I measc na hacmhainní atá ar fáil, díríonn club leabhar Ghaelchultúir (<a href=\"http://clubleabhar.com/\" target=\"_blank\">clubleabhar.com</a>) ar leabhar amháin gach mí. Tugtar léargas ar shaothar an údair i bpodchraoladh den scoth ar fiú go mór éisteacht leis: An Grá agus an Ghruaim (1929, athfhoilsithe ag Éabhlóid) le Seosamh Mac Grianna, duine de mhórscríbhneoirí Thír Chonaill, atá á phlé an mhí seo.","type":"text"},{"_id":"PGP3L6PDJBDPNOZMJWU3EJWER4","additional_properties":{"_id":1734274894719},"content":"In ainneoin na ndúshlán atá fós le sárú agus a fhágann go bhfuil sé níos deacra do léitheoirí teacht ar leabhair Ghaeilge, níl teorainn leis na féidearthachtaí nuair a bhíonn na tacaíochtaí cuí ar fáil - mar a léirigh An Cailín Ciúin agus Kneecap dúinn in earnáil chruthaitheachta na bhfís-ealaíona Gaeilge le tamall de bhlianta anuas. ","type":"text"},{"_id":"LSA6QGBCIRE53G5NYCS2GQXZ2Q","additional_properties":{},"content":"“Níl dabht ar bith go bhfuil dúshlán ag baint le litríocht aon mionteanga a chur chun cinn,” a dúirt Orla Ní Threasaigh atá ag obair leis an bhfeachtas Love Leabhar Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"S4D5ARTXYBECTE7QU2SA7WX2AU","additional_properties":{"_id":1734274894720},"content":"“Ach, tá figiúirí díolacháin leabhar Ghaeilge ag ardú le blianta beaga anuas.”","type":"text"},{"_id":"E3XKSRLIOZEZ3MXIG6XELMSDCI","additional_properties":{"_id":1734274894721},"content":"“Tá cúpla fáth leis seo - tá rogha leabhar Ghaeilge den scoth ar fáil do gach aoisghrúpa anois le hais mar a bhí, agus [tá] obair na gcapall ar siúl ag foilsitheoirí agus scríbhneoirí Gaeilge le blianta beaga anuas,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"RIQVHA6HWRDOJFEXTJEB62CJWM","additional_properties":{"_id":1734274894722},"content":"Agus sinn ag téisclim i gcomhair na Nollag, an bhfuil bealach níos fearr le tacú leis an nGaeilge ná leabhar Gaeilge a cheannach don té a bhfuil tú mór leo?","type":"text"},{"_id":"DQSF5JBM5BG2HNFO5EBJXVTZF4","additional_properties":{"_id":1734274894723},"content":"Seo rogha leabhar ó <a href=\"http://loveleabhargaeilge.ie/\" target=\"_blank\">loveleabhargaeilge.ie</a> agus ó sholáthróirí eile:","type":"text"},{"_id":"37Z43HV5ZBFW7CUUKJPYQK4BCM","additional_properties":{"_id":1734274894724},"content":"Léitheoirí fásta","type":"header"},{"_id":"2GHAEPQS3BATZEXRS4HWW6LSEU","additional_properties":{"_id":1734274894725},"content":"<b>Nollaig Oileánach</b> Beathaisnéis ar aimsir na Nollag sna seascaidí agus sna seachtóidí a caitheadh ar Inis Treabhair, oileán beag amach ó chósta Chonamara, áit ar fhás an t-údar Micheál Ó Conghaile aníos.","type":"text"},{"_id":"US7GYD4KUZBZ3LN3NRHOZZIN3Y","additional_properties":{"_id":1734274894726},"content":"<b>Scéalta Nollag</b> Foilsíodh leaganacha d’fhormhór na scéalta seo i gcolún an údair ‘Crobhingne’ sa nuachtán seo ag aimsir na Nollag le fiche bliain anuas. D’fhéadfaí cur síos a dhéanamh ar chuid acu mar fhinscéalta, nó mar athinsintí cruthaitheacha ar scéalta Bíobla. Alan Titley a scríobh.","type":"text"},{"_id":"I5FALPXH2VEDBJQN25EALEFI6U","additional_properties":{"_id":1734274894727},"content":"<b>Bódléar</b> Úrscéal é seo le Darach Ó Scolaí a phléann leis an athrú a bhí ag teacht ar shaol agus ar chultúr na tuaithe ar fud na hEorpa san 19ú haois. Ceiliúradh freisin é ar dhomhan na bhfilí Muimhneacha agus ar an ngaol speisialta a bhí ag an tír seo leis an bhFrainc. <a href=\"http://leabharbreac.com/\" target=\"_blank\">leabharbreac.com</a>","type":"text"},{"_id":"RBA7LZPHDZHORK76YOD7IB27HU","additional_properties":{"_id":1734274894728},"content":"<b>Cé a Mharaigh Emma Mhic Mhathúna?</b> Cnuasach láidir dánta le Louis de Paor ina bhfuil marbhnaí cumhachtacha poiblí d’Emma Mhic Mhathúna, Vicky Phelan agus Sinéad O’Connor ina measc, chomh maith le cáineadh géar ar pholaitíocht na hÉireann na linne seo, i gcuideachta dánta níos pearsanta faoin ghrá, an bás agus an teaghlach. <a href=\"http://eabhloid.com/\" target=\"_blank\">eabhloid.com</a>","type":"text"},{"_id":"P2H2YP7SY5FNBN2EUCIV2VUANM","additional_properties":{"_id":1734274894729},"content":"<b>An Ghluaiseacht</b> Le heisimirce, dífhostaíocht, agus easpa infheistíochta ag cur pobal na Gaeltachta faoi bhrú cuireadh gluaiseacht ar an bhfód a d’éiligh forbairt eacnamaíoch agus go leor eile don Ghaeltacht. Cur síos chuimsitheach atá anseo ag Rónán Mac Con Iomaire ar scéal Ghluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta. <a href=\"http://cic.ie/\" target=\"_blank\">Cic.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5HPDRF5KG5BZDMNHKN6AUH6OXQ","additional_properties":{"_id":1734274894730},"content":"<b>Tír Bheag (Petit Pays)</b> Súil siar chumhachtach is ea Tír Bheag ar eachtra mhór stairiúil de chuid na nóchaidí sa Bhurúin a tharraingíonn ar thaithí phearsanta an údair, Gaël Faye, féin. Antain Mac Lochlainn a d’aistrigh. <a href=\"http://barzaz.ie/\" target=\"_blank\">barzaz.ie</a>","type":"text"},{"_id":"BOV2HEYWR5E6HPRNC3BXAWTOCM","additional_properties":{"_id":1734274894731},"content":"<b>Nain</b> Bailiúchán seanchais, stair áitiúil, scéalta seoigh agus nathanna cainte atá sa leabhar Nain, a bhailigh an craoltóir aitheanta le Raidió na Gaeltachta, Sláine Ní Chathalláin, óna seanmháthair Máirín Uí Chathalláin.","type":"text"},{"_id":"XYNPG6EVTVHATJDWKHTPDAEB54","additional_properties":{"_id":1734274894732},"content":"Léitheoirí óga","type":"header"},{"_id":"ZYJZ55QN5VAADIWXGHYG3RBX4Y","additional_properties":{"_id":1734274894733},"content":"<b>Dialann Emily Porter 3</b> Caillte agus Aimsithe (+15): 1997 atá ann - bliain chinniúnach i saol Emily Porter.","type":"text"},{"_id":"OIDXPHTB7RDW7MYD2JANZZVS5E","additional_properties":{"_id":1734274894734},"content":"<b>An Nollaig</b> le Teidí Beidh neart eachtraí ag Teidí, Tomás agus Tríona le Mamaí agus le Daidí. Ach beidh orthu a bheith ar ais ina dteach féin sula dtiocfaidh Daidí na Nollag!","type":"text"},{"_id":"I74NLFSCOFALHPWN6R2TFEIKLM","additional_properties":{"_id":1734274894735},"content":"<b>Ceol na Mara</b> Cnuasach álainn amhrán bunaithe ar théama na farraige, curtha i láthair ag Tadhg Mac Dhonnagáin, Caitlín Ní Chualáin agus páistí scoile as Scoil Sailearna, Indreabhán, Co. na Gaillimhe.","type":"text"},{"_id":"PBGQGP357NGQVIDDTMPAJJK67I","additional_properties":{"_id":1734274894736},"content":"<b>Mamaí Gé</b> Órchiste de rannta do pháistí óga, i nGaeilge agus i mBéarla. Aistriúchán Gaeilge le Gabriel Rosenstock ar rannta Mhamaí Gé (Mother Goose Rhymes) le léaráidí gleoite le Kim Sharkey..","type":"text"},{"_id":"25VGN4X7DVBINFQVGJQNBTYR24","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Is aoibhinn an rud é a bheith faoi dhraíocht ag leabhar"},"display_date":"2024-12-16T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Aimsigh an scéal is ansa leat’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE","auth":{"1":"a5c0416d3cd3f82f7f71d681092c33abd6e30281075cc32600c5f49eab06c2b1"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE.png"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/16/aimsigh-an-sceal-is-ansa-leat/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"VSBD6LP2UFGHNNT3I5LVSB4ATY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/09/feirini-na-nollag/","content_elements":[{"_id":"H75QOSGQ6NGKRGM2JGB3DNFKBM","additional_properties":{"_id":1733339825520},"content":"Foclóir: Bréagáin - toys; féiríní - gifts; málaí gualainne - shoulder bags; táirgí - products; athlámh - second hand; manaí - slogans; muicfheoil - pork; neamhspleách - independent.","type":"text"},{"_id":"3L4UXNVKXBBGNNHHBDESK5Q25Y","additional_properties":{"_id":1733339825521},"content":"Bréagáin: ‘Nuair is fearr an súgradh, is ea is deise ligean dó'","type":"header"},{"_id":"FRLE2WK7IJAX3ERDSLAZTNBZ2I","additional_properties":{"_id":1733320124790},"content":"<b>Siopa.ie:</b> Suíomh é seo atá breac le hearraí Gaelacha – ina measc tá cluichí boird & acmhainní foghlama - agus is féidir cúrsaí Gaeilge a chur in áirithe anseo freisin. <a href=\"http://siopa.ie/\">siopa.ie</a>","type":"text"},{"_id":"MPAQH6PUZRDD5G5DW6UADK2Y2E","additional_properties":{"_id":1733223895476},"content":"<b>Siopa Údar:</b> Siopa ar líne Ghlór na nGael. Tá cluichí Gaeilge, leabhair, ábhair foghlama agus táirgí eile spraoi ar fáil. Tá lascainí ar fáil. <a href=\"https://siopaudar.ie/\" target=\"_blank\">siopaudar.ie</a>","type":"text"},{"_id":"XERXVNYCSZFEJLTCRUX5UXI6GA","additional_properties":{"_id":1733320124791},"content":"Cártaí Nollag: ‘Níor tháinig an Nollaig ariamh gan chabhair’","type":"header"},{"_id":"YUBNEGUA45G4DOGDKMCBPTNIN4","additional_properties":{"_id":1733223895455},"content":"<b>Mara Duit</b>: Díolann Mara Duit cártaí, málaí gualainne le zip, cupaí in-athúsáidte, agus féiríní eile - ina measc, páipéar Nollag le bronntanais a chlúdach le beannachtaí as Gaeilge. <a href=\"http://maraduit.com/\">maraduit.com</a>.","type":"text"},{"_id":"FL6G6BE7YVC5NOF6HVFS5OUHW4","additional_properties":{"_id":1733223895457},"content":"<b>Smaointe:</b> Tá cártaí le beannachtaí as Gaeilge orthu ar díol chomh maith le líon mór leabhar ar athlámh. <a href=\"http://smaointe.com/\">smaointe.com</a>","type":"text"},{"_id":"DUFEVC63MVFKRHND47PQIP3TCE","additional_properties":{"_id":1733223895460},"content":"<b>Mireog:</b> Cártaí, leabhair nótaí agus t-léinte éiceabhácha le teachtaireachtaí agus manaí sna teangacha Ceilteacha orthu. <a href=\"http://ga.mireog.ie/\">ga.mireog.ie</a>","type":"text"},{"_id":"5ZRHCAFRNVHIDNFRQOXS2UYCH4","additional_properties":{"_id":1733223895468},"content":"<b>Mainistir Ghleann Chairn:</b> Réimse leathan cártaí, ina measc cártaí Nollag, cártaí Aifrinn, agus féilirí ar fáil ag an suíomh: <a href=\"http://glencairnabbeyshop.com/\" target=\"_blank\">glencairnabbeyshop.com</a>","type":"text"},{"_id":"SYZF2MISVNDSBJDPFQF5YWRLKM","additional_properties":{"_id":1733309664187},"content":"Bia & Deoch: ‘Bíonn blas ar an mbeagán’","type":"header"},{"_id":"4WZ65IQ7JRGVPL5CKANF2MVE2Y","additional_properties":{"_id":1733223895447},"content":"<b>An Builín Blasta:</b> Caifé agus bácús sa Spidéal, i gceartlár Ghaeltacht na Gaillimhe. Scoth an bhia úir ar fáil chuile lá den tseachtain. Tá siopa ar líne acu ina ndíoltar réimse leathan bia. <a href=\"https://builinblasta.com/\">builinblasta.com</a>","type":"text"},{"_id":"7T55RANDIFCXFD46BHDSRDER2Y","additional_properties":{"_id":1733339825531},"content":"<b>Pota Café:</b> Cáil náisiúnta ar an mbialann agus duaiseanna iomráiteacha buaite. Is féidir bualadh isteach nó béile a ordú arlíne, áit ar féidir ciseáin bhia agus dearbháin a cheannach freisin. <a href=\"http://potacafe.com/siopa\">potacafe.com/siopa</a>","type":"text"},{"_id":"HWAPBBSW3FDK5BRE352YNS7JJI","additional_properties":{"_id":1733223895450},"content":"<b>Tigh Chadhain nó Coynes Gastropub & Pantry:</b> Suite i gCill Chiaráin i lár Ghaeltacht Chonamara. Tá thrí ghnó ar an láthair anseo, beár, bialann agus An Pantraí, siopa ina ndíoltar earraí áitiúila as Conamara agus na Gaeltachtaí eile ar fud na tíre. <a href=\"https://coynesgastropub.ie/pantry/\" target=\"_blank\">coynesgastropub.ie/pantry</a>","type":"text"},{"_id":"7T55RANDIFCXFD46BHDSRDER2Y","additional_properties":{"_id":1733339825533},"content":"<b>Four Provinces:</b> ‘Beoir na nGael’ a thugann na húinéirí ar a gcuid beorach - agus, le hainmneacha ar nós Gob Fliuch, Láidir agus Fad Lae acu ar a gcuid beorach, ní maíomh gan údar é. <a href=\"http://fourprovinces.ie/\" target=\"_blank\">fourprovinces.ie</a>","type":"text"},{"_id":"WERGJASFTVAGVJXKBTQU7CUWCE","additional_properties":{"_id":1733339825534},"content":"<b>Comhlacht Ghleann an Chorrmhín:</b> Gnó Gaeltachta as Gaoth Dobhair a dhíolann feoil fud fad an chontae. I measc na dtáirgí tá muicfheoil le leasú milis agus muicfheoil deataithe saor ó nitrití. <a href=\"http://facebook.com/corveenglen\" target=\"_blank\">facebook.com/corveenglen</a>","type":"text"},{"_id":"RWIZZK2HWBG4TN52WC64WOVJCU","additional_properties":{"_id":1733409779335},"content":"<b>Murphy’s Ice Cream:</b> Cé nach maith leo uachtar reoite? <a href=\"http://murphysicecream.ie/ga/\" target=\"_blank\">murphysicecream.ie/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"FGBNONVWR5FTRFTURUPXENZMMU","additional_properties":{"_id":1733223895465},"content":"Leabhair: ‘An té is mó a léas, is é is mó a thuigeas’","type":"header"},{"_id":"YUBNEGUA45G4DOGDKMCBPTNIN4","additional_properties":{"_id":1733223895455},"content":"<b>An Siopa Leabhar: </b>Cé go bhfuil Conradh na Gaeilge imithe go sealadach ón gceannáras ar Shráid Fhearchair i mBaile Átha Cliath, tá siopa Chonradh na Gaeilge fós ag feidhmiú ar líne. Is féidir leabhair, dearbháin, féilirí agus go leor eile a cheannach do gach aoisghrúpa. <a href=\"http://siopaleabhar.com/ga/\">siopaleabhar.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"ZKUQ67MNAREVFLVOCKSPPFQ46Q","additional_properties":{"_id":1733339825537},"content":"<b>An Mangaire Siúlach:</b> Tá a chroí istigh sna leabhair! Rogha leathan de leabhair ar athdhíol – go leor acu as cló le fada. <a href=\"http://facebook.com/anmangairesiulach1\">facebook.com/anmangairesiulach1</a>","type":"text"},{"_id":"3256YDM45FHH7CA7OCCUA3EWHM","additional_properties":{"_id":1733223895470},"content":"<b>An Ceathrú Póilí</b>: Suite i gCultúrlann McAdam Ó Fiaich i mBéal Feirste, is siopa leabhar neamhspleách é An Ceathrú Póilí. Tá réimse leathan leabhar agus earraí eile ar fáil. Tá dialanna agus Féilirí 2025 ar fáil anois. <a href=\"https://anceathrupoili.com/ga/\">anceathrupoili.com/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"ZB25TEYRGFBJFKVGYBAAOPXX2E","additional_properties":{"_id":1733223895471},"content":"<b>Cló Iar-Chonnacht: </b>Foilsitheoir fadbhunaithe atá lonnaithe sa Spidéal. Tá rogha mór leabhar ar fáil d’aon duine a bheadh ag iarraidh leabhar Gaeilge a cheannach mar bhronntanas Nollag. Ina measc i mbliana tá An Ghluaiseacht: Scéal Chearta Sibhialta na Gaeltachta, le Rónán Mac Con Iomaire, agus Bláthnaid, le Darach Ó Scolaí, ceann de scéalta móra na Rúraíochta. <a href=\"http://cic.ie/\">cic.ie</a>","type":"text"},{"_id":"VC247YMUIFDO7BSW7SXJRRW4FU","additional_properties":{"_id":1733339825540},"content":"<b>Gael Linn:</b> Tá leabhair, dlúth dhioscaí, DVD-anna, áiseanna teagaisc agus a thuilleadh ar fáil anseo. <a href=\"https://siopa.gael-linn.ie\" target=\"_blank\">siopa.gael-linn.ie</a>","type":"text"},{"_id":"YEDJ3TMAC5AEVEVR2BOVGSKRUM","additional_properties":{"_id":1733223895472},"content":"<b>An Siopa Gaeilge - Gleann Cholm Cille</b>: Tá an iliomad earra ar díol ag an siopa seo atá lonnaithe ar champas Oideas Gael i nGleann Cholm Cille, Co Dhún na nGall. <a href=\"https://siopagaeilge.ie/ga\" target=\"_blank\">siopagaeilge.ie/ga</a>","type":"text"},{"_id":"F3SFPWX34ZCHJBLKV6Z2WO7DUY","additional_properties":{"_id":1733339825542},"content":"<b>Éabhlóid: </b>Foilsitheoir leabhar Gaeilge atá lonnaithe sna Doirí Beaga. Bhuaigh Athmháthair, aistriúchán<i> </i>Mháire Nic Mhaoláin ar an leabhar Iodálach Accabadora, Gradam de Bhallraithe i mbliana. <a href=\"http://www.eabhloid.com/\">eabhloid.com</a>","type":"text"},{"_id":"M7MAZDVIRBESDKOYFRFBCNUPM4","additional_properties":{"_id":1733223895474},"content":"<b>Leabhar Breac:</b> Comhlacht foilsitheoireachta é seo in aice leis an Spidéal i nGaeltacht Chonamara. I measc a gcuid leabhar tá ficsean, úrscéil ghrafacha, leabhair neamh-fhicsean, leabhair do dhéagóirí, filíocht agus drámaíocht. Ina measc sin tá Fiche le Colm Ó Ceallacháin agus Duan na Nollag, úrscéal gearr le Charles Dickens bunaithe ar aistriúchán an tAthair Pádraig Ua Duinnín, agus é athchóirithe ag Maitiú Ó Coimín. <a href=\"http://leabharbreac.com/\">leabharbreac.com</a>.","type":"text"},{"_id":"4M36X6VEKJBVZJOYBGJA7HPCAU","additional_properties":{"_id":1733223895475},"content":"<b>Futa Fata:</b> Foilsitheoir leabhar é Futa Fata. An-chuid leabhar acu do pháistí, do dhéagóirí agus do dhaoine fásta - ina measc: An Féileacán agus an Rí, le Máire Zepf agus Raiftearaí An Fíodóir Focal le Tadhg Mac Dhonnagáin. <a href=\"http://futafata.ie/\">futafata.ie</a>","type":"text"},{"_id":"MPAQH6PUZRDD5G5DW6UADK2Y2E","additional_properties":{"_id":1733223895476},"content":"<b>An Gúm:</b> Foilseacháin agus áiseanna a thacaíonn leis an oideachas trí mheán na Gaeilge agus le húsáid na Gaeilge i gcoitinne. <a href=\"http://forasnagaeilge.ie/angum/\" target=\"_blank\">forasnagaeilge.ie/angum</a>","type":"text"},{"_id":"OIN636TGGZB4NPJ4AA3MFQFPXE","additional_properties":{"_id":1733223895451},"content":"<b>An Cat Sásta:</b> Foilsitheoir leabhar Gaeilge é ‘An Cat Sásta’ a bunaíodh leis an léitheoireacht neamhspleách sa Ghaeilge a fhorbairt. <a href=\"http://facebook.com/AnCatSasta\" target=\"_blank\">facebook.com/AnCatSasta</a>.","type":"text"},{"_id":"FGBNONVWR5FTRFTURUPXENZMMU","additional_properties":{"_id":1733223895465},"content":"Meascra earraí & Seirbhísí: ‘Tá bord eile ar an mbád’","type":"header"},{"_id":"HEATSURVO5HOJPN2U4KT4BWOLY","additional_properties":{"_id":1733339825548},"content":"<b>Potadóireacht na Caolóige:</b> I gcroílár Chorca Dhuibhne atá an gnó seo lonnaithe. Tá rogha mór earraí áille crua-chré agus poircealláin ar díol - ina measc tá gréithe, soithí éagsúla, crúiscíní, taephotaí srl. <a href=\"http://louismulcahy.com/\">louismulcahy.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y6S6RDJT2JCODFUVEJTDPBGB5I","additional_properties":{"_id":1733223895488},"content":"<b>Siopa an Carn:</b> Bhunaigh Cumann Forbartha Charn Tóchair Siopa An Carn in 2007 le saothar ceardaithe agus ealaíontóirí as fud fad na hÉireann a chur chun cinn. Earraí tí, seoda, agus bronntanais bhainise ar díol i measc go leor eile. <a href=\"http://siopaancarn.com/ga\">siopaancarn.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"4TQFSV2VJNCE7I4RLBGSJFL34U","additional_properties":{"_id":1733223895463},"content":"<b>An Spailpín Fánach: </b>Tá réimse t-léinte agus geansaithe d’ardchaighdeán ar diol le manaí agus dearaí a fheileann don uile dhuine, óg agus aosta. Tá geansaithe Nollag do dhaoine fásta agus do pháistí ar díol chomh maith le cártaí Nollag. <a href=\"http://www.spailpin.com/\">spailpin.com</a>","type":"text"},{"_id":"EZU2HPESVJFHDDZIZ7UQWYBSIA","additional_properties":{"_id":1733223895464},"content":"<b>Gaeilgheansaí:</b> Geansaithe agus t-léinte compórdacha, d’ardchaighdeán, le bróidnéireacht d’fhir agus mná, agus iad as Gaeilge. <a href=\"http://gaeilgheansai.com/\" target=\"_blank\">gaeilgheansai.com</a>","type":"text"},{"_id":"IFFTZ3XAD5ERPJTF47LH6WZREI","additional_properties":{"_id":1733409779353},"content":"<b>Cultúrlann Uí Chanáin:</b> Ionad Gaeilge, Ealaíon agus Fiontair Cultúrtha i gcathair Dhoire. Cuirtear ciorcail chomhrá, ióga dátheangach, ranganna damhsa agus ranganna Gaeilge ar fáil i measc go leor eile. <a href=\"http://culturlann.org/\" target=\"_blank\">culturlann.org</a>","type":"text"},{"_id":"CERICPA5XJDWDPO5GOFIV76VM4","additional_properties":{"_id":1733409779354},"content":"<b>Danan:</b> Gnólacht beag a dhéanann coinnle nádúrtha déanta as céir shoighe, blathola agus táirgí nádúrtha éagsúla eile. Bhain Danan Bonn Óir amach sa chatagóir ‘Seirbhís i nGaeilge’ agus ‘Margaíocht agus Brandáil’ ag Gradam Gnó na hÉireann 2023. <a href=\"http://danancraft.com/\" target=\"_blank\">danancraft.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Sinéad Lough: </b>Criadóireacht lámhdhéanta ó Shlí an Atlantaigh Fhiáin. <a href=\"https://sineadloughceramics.ie/\">sineadloughceramics.ie</a>","type":"text"},{"_id":"H23AC7KAQ5E67EHDHWUJGQ6AGY","additional_properties":{"_id":1733223895452},"content":"<b>Priontaí na hÉireann:</b> As na Sceirí i gContae Bhaile Átha Cliath don bheirt, Peter agus Heather, atá i mbun Priontaí na hÉireann. Tá priontaí, málaí gulainne, cártaí agus féilire 2025 ar díol acu. <a href=\"http://printsofireland.ie/\" target=\"_blank\">printsofireland.ie</a>","type":"text"},{"_id":"RG7U7CUOIBG7RBKIFEBLYRUUG4","additional_properties":{"_id":1733320124809},"content":"<b>Féiríní lámhdhéanta Dhún na nGall:</b> Lonnaithe i nGaoth Dobhair tá málaí gualainne, ciarsúir bhróidnithe, buamaí folcadáin, salann folctha, stíméirí cithfholctha agus leátáin chéarach soighe á ndíol. <a href=\"https://shopinireland.ie/sellers/donegal-handmade-treats\">shopinireland.ie/sellers/donegal-handmade-treats</a>","type":"text"},{"_id":"AGVPA4GLFFGAXFVGN3WV3ZR2SE","additional_properties":{"_id":1733223895467},"content":"<b>Criostal na Rinne:</b> Bhain Criostal na Rinne Gradaim Gnó na hÉireann amach le déanaí. Is ceardlann stiúideo criostail lámhghearrtha é Criostal na Rinne atá suite i Sean-Oirthear na hÉireann i gceantar álainn na Rinne. <a href=\"http://criostal.com/\" target=\"_blank\">criostal.com</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Turas: </b>Cupáin agus táirgí eile ó oirthear Bhéal Feirste. <a href=\"http://musicglue.com/east-belfast-mission/shop\">musicglue.com/east-belfast-mission/shop</a>","type":"text"},{"_id":"TDUZYQ72PZEARKXQWJMP66JAAI","additional_properties":{"_id":1733223895495},"content":"<b>Rí na Mara:</b> Smideadh agus táirgí eile. <a href=\"http://rinamara.com/\">rinamara.com</a>","type":"text"},{"_id":"FGXFZK4KB5HCBH3ATCKAVB7UJE","additional_properties":{"_id":1733223895481},"content":"<b>Sólás na Mara: </b>Folcadán feamainne ar fáil san Ionad Téarnamh seo ar thaobh an Ché in Helvic, sna Déise. <a href=\"http://solasnamara.ie/\" target=\"_blank\">solasnamara.ie</a>","type":"text"},{"_id":"Y42T7YIAOZBKVGVR4O2HPJQMLY","additional_properties":{"_id":1733223895490},"content":"<b>Seosamh Breathnach:</b> Déantúsóir camán é Seosamh. Tá ceardlann aige ar láthair Na Fianna, CLG, ar Bhóthar Mobhí i nGlasnaíon. Ar oscailt Déardaoin agus Aoine 9-1in, 2-5in, agus maidin Shathairn 9-12in. <a href=\"http://facebook.com/hurleyfixer\">facebook.com/hurleyfixer</a>","type":"text"},{"_id":"THMD5YPBR5DFPNB75SCGJAM5JI","additional_properties":{"_id":1733223895494},"content":"<b>Amatsu Therapy:</b> Teiripe fhisiceach is ea Amatsu a fheileann do raon leathan daoine agus riachtainais. Déantar iarracht míchothromaíochtaí sa chorp a aithint agus a cheartú, pian a laghdú, agus gluaiseacht an choirp a fheabhsú. Bhain an gnó Q-Mharc (Gnó le Gaeilge) amach in 2022. <a href=\"https://www.amatsu-clondalkin.ie/ie/\">amatsu-clondalkin.ie/ie</a>","type":"text"},{"_id":"UP2UBLPKFBFMNPGSQDAN5XY4MA","additional_properties":{"_id":1733223895483},"content":"Gaeilge & Gaeltacht: ‘Milis an teanga an Ghaeilge’","type":"header"},{"_id":"AURNPIHORFDPZHNNWW24BJQOWA","additional_properties":{"_id":1733223895484},"content":"<b>Gaeltacht UCD:</b> Scoil samhraidh idirnáisiúnta dírithe ar dhaoine fásta in Éirinn agus thar lear a bhfuil spéis acu sa Ghaeilge agus i gcultúr na hÉireann. Beidh sé oiriúnach freisin do mhic léinn, in Éirinn agus thar lear, atá ag déanamh staidéir ar an nGaeilge. Lascaine ar fáil! <a href=\"http://ucd.ie/irish/ga/teanga/scoilsamhraidhidirnaisiunta/\" target=\"_blank\">ucd.ie/irish/ga/teanga/scoilsamhraidhidirnaisiunta/</a>","type":"text"},{"_id":"ET33PNBXTZBCNIA7RQ2UKC2YVY","additional_properties":{"_id":1733223895485},"content":"<b>Gaelchultúr:</b> An soláthraí is mó cúrsaí Gaeilge ar domhan agus an chéad institiúid tríú leibhéal lán-Ghaeilge. Cúrsaí ar fáil ag gach leibhéal. <a href=\"https://www.gaelchultur.com/ga\">gaelchultur.com/ga</a>","type":"text"},{"_id":"NT5RDJXHCZBBRDU4CW2T5MBRYM","additional_properties":{"_id":1733223895486},"content":"<b>Jane Ní Luasa: </b>Is múinteoir Gaeilge as Gaeltacht Mhúscraí i gContae Chorcaí í Jane. Tá dearbháin na Nollag ar díol. <a href=\"https://gaeilgelejane.com/p/christmas-e-vouchers-send-the-gift-of-gaeilge\">gaeilgelejane.com</a>","type":"text"},{"_id":"NHWHDTZH2VEEXMO6ZH4GSRDIOI","additional_properties":{"_id":1733223895487},"content":"<b>Líonra Leitir Ceanainn:</b> Bunaíodh an líonra le labhairt na Gaeilge a spreagadh i Leitir Ceanainn agus níos faide i gcéin. Eagraíonn an líonra imeachtaí teaghlaigh, oícheanta sóisialta agus go leor eile. <a href=\"http://lionralc.ie/\" target=\"_blank\">lionralc.ie</a>","type":"text"},{"_id":"HWURZMV6XZGVPC4H2JP7NMJZXM","additional_properties":{"_id":1733320124831},"content":"<b>All About Irish:</b> Cúrsaí Gaeilge ar líne d’fhoghlaimeoirí fásta. Tá cúrsaí ann atá feiliúnach do gach foghlaimeoir. <a href=\"http://allaboutirish.ie/courses\" target=\"_blank\">allaboutirish.ie/courses</a>","type":"text"},{"_id":"Y6S6RDJT2JCODFUVEJTDPBGB5I","additional_properties":{"_id":1733223895488},"content":"Tacaíochtaí","type":"header"},{"_id":"JO6QTQMZPNGTPIY44BAVZSN55A","additional_properties":{"_id":1733409779372},"content":"<b>Gréasán na Gaeilge:</b> Gréasán Gaeilge na hearnála poiblí. <a href=\"https://www.greasangaeilge.ie/\" target=\"_blank\">greasangaeilge.ie/</a>","type":"text"},{"_id":"5NERF4IBWJCPBL77IPHQIHBYNY","additional_properties":{"_id":1733409779373},"content":"<b>Qmharc:</b> Marc deimhniúcháin seo ceaptha chun aitheantas a thabhairt d’eagraíochtaí gnó a dhéanann luacháil ar úsáid na Gaeilge <a href=\"http://qmharc.ie/ga/\" target=\"_blank\">qmharc.ie/ga/</a>","type":"text"},{"_id":"UULQPOBPFREOHEW6X52VT6UWOI","additional_properties":{"_id":1733409779374},"content":"<b>BÁC le Gaeilge: </b>An bhfuil tú réidh chun an chéad céim a ghlacadh chun an Ghaeilge a úsáid i do ghnó? Tacaíonn BÁC le Gaeilge le gnólachtaí chun an Ghaeilge a úsáid go laethúil. <a href=\"http://baclegaeilge.ie/\">baclegaeilge.ie</a>","type":"text"},{"_id":"SB5BQF6YW5CB7O47LOQEPXAO7Y","additional_properties":{"_id":1733223895498},"content":"<b>Cill Dara le Gaeilge: </b>Scéim tacaíochta do ghnólachtaí sa chontae ar mian leo a ngnó a chur chun cinn trí mheán na Gaeilge. <a href=\"http://cilldaralegaeilge.ie/\">cilldaralegaeilge.ie</a>","type":"text"},{"_id":"DAXPY2O3EZGO3MASFTZFODP3GA","additional_properties":{"_id":1733223895499},"content":"<b>Gaillimh le Gaeilge:</b> Bunaíodh Gaillimh le Gaeilge chun an Ghaeilge a chur chun cinn, go háirithe mar acmhainn eacnamaíoch, i gceantar na Gaillimhe. <a href=\"https://gleg.ie/\">gleg.ie</a>","type":"text"},{"_id":"C5QHFPAFQJENVFBHDJLUXUTBNE","additional_properties":{"_id":1733223895500},"content":"<b>Gnó Mhaigh Eo:</b> Tacaíocht agus spreagadh d’earnáil an ghnó i Maigh Eo. Cuirtear tacaíocht ar fáil do ghnólachtaí an teanga a úsáid. <a href=\"http://www.gnomhaigheo.ie/ga/\">instagram.com/gnomhaigheo/</a>","type":"text"},{"_id":"HHCK52UOM5BERO22W2GAQVOWCY","additional_properties":{"_id":1733339825575},"content":"Eile","type":"header"},{"_id":"KBURZMRUERB6LI6GX7EW77A5KI","additional_properties":{"_id":1733339825576},"content":"<b>Gaelg:</b> <a href=\"http://learnmanx.com/\">Learnmanx.com</a>","type":"text"},{"_id":"MHNR46WAEJCCJA3VAWDDKPL27Q","additional_properties":{"_id":1733339825577},"content":"<b>Gàidhlig:</b> <a href=\"http://brochan.teemill.com/\">Brochan.teemill.com</a>","type":"text"},{"_id":"46NQLSHDFFDOBCZ7F7BYJW3DT4","additional_properties":{"_id":1733339825578},"content":"<b>Cymraeg:</b> <a href=\"http://adrahome.com/cy\">Adrahome.com/cy</a>","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Seachain na scuainí, na hollmhargaí, agus na bailte plódaithe!"},"display_date":"2024-12-09T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Féiríní na Nollag","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI","auth":{"1":"97ed657087a4602e13818d58dee1b6ef08a55534666aa3c5bbfbac9416144d22"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/09/feirini-na-nollag/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"CEX3H5BB6ZD5XGEET2QZWQMGZU","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/02/ta-100-milliun-focal-bailithe-againn-ni-beag-sin/","content_elements":[{"_id":"HVHOLNPAKRHLHC2IC356U4TWEU","additional_properties":{"_id":1732911021944},"content":"FOCLÓIR: Tomhas - guess; comhghairdeas - congratulations; leaganacha malartacha - alternative versions; sult - pleasure; docht - rigid; meaisín-ionchódaithe - machine encoded; comhlogaíochtaí - collocations.","type":"text"},{"_id":"NL62UZ4BJRGN7CNU7NLGMHJEMI","additional_properties":{"_id":1733111575254},"content":"Ar thomhais tú riamh cé acu den dá fhocal ‘comhghairdeas’ nó ‘comhghairdeachas’ is ceart a úsáid agus tú ag tréaslú le duine éigin?","type":"text"},{"_id":"QNQ7E3G5QRFAHHEK7I6B5ZVKGQ","additional_properties":{"_id":1733111575255},"content":"Tá an-chuid focal mar iad sa Ghaeilge a eascraíonn ón bhfréamh chéanna agus arb ionann iad ó thaobh brí de. Ach, de bharr foirmeacha éagsúla a bheith sna canúintí réigiúnacha, deirtear agus litrítear iad ar bhealaí eile.","type":"text"},{"_id":"AORSPMFSEZELFL23YABD2QOAQM","additional_properties":{"_id":1733111575256},"content":"Samplaí iad práta, preáta agus fata; madra, mada agus madadh; leanacht agus leanúint; nóiméad, nóimeat agus bomaite.","type":"text"},{"_id":"XP4NJ7UDBBAGLOIFLDUACRZVWM","additional_properties":{"_id":1733111575257},"content":"I bhFoclóir Gaeilge-Béarla Uí Dhónaill (FGB), a foilsíodh in 1977, tugadh aitheantas caighdeánach mar cheannfhocal do cheann amháin de na focail i gcnuasaigh focal den chineál seo (comhghairdeas, práta, leanúint, madra agus nóiméad sna samplaí thuas), agus tugadh ‘leaganacha malartacha’ ar an gcuid eile.","type":"text"},{"_id":"TQ4B2YOGD5BH3HRIXD6DAJAHHA","additional_properties":{"_id":1733111575258},"content":"Má bhreathnaíonn tú ar ‘comhghairdeas’ san fhoclóir, feicfidh tú ‘var: comhghairdeachas’ luaite taobh leis. Tugann an ‘var’ sin, nó an crostagairt ‘=’ i gcásanna eile, le fios gur leagan malartach atá ann.","type":"text"},{"_id":"MV4M4OPFPRC2XIZGWHRWRIYERY","additional_properties":{"_id":1733111575259},"content":"Ní hé go bhfuil na leaganacha malartacha mícheart nó go bhfuil toirmeasc ar na foirmeacha canúnacha seo a úsáid sa scríbhneoireacht nó sa chaint, níl ann ach nach mbaintear úsáid astu i dtéacsanna foirmiúla.","type":"text"},{"_id":"5NW6NNHPLZFFRL2OORG27LQYNI","additional_properties":{"_id":1733111575260},"content":"In 1979, breis agus fiche bliain tar éis fhoilsiú An Chaighdeáin Oifigiúil (1958), scríobh Niall Ó Dónaill, údar FGB, san iris Comhar faoin gcontúirt go gcuirfí an Caighdeán Oifigiúil i bhfeidhm “chomh docht sin agus go mbacfadh sé fás na teanga”.","type":"text"},{"_id":"IMQODSV4X5HFTNXCWNTRRBBUWM","additional_properties":{"_id":1733111575261},"content":"“Ar feadh tamaill sna caogaidí bhí an chuma air gur síleadh nach raibh focal ar bith ceadaithe ach an méid a luadh i lámhleabhar [Rannóg an Aistriúcháin].","type":"text"},{"_id":"OWRG62VTYRC6JP4TRASSBV6MHE","additional_properties":{"_id":1733111575262},"content":"“Ach de réir a chéile d’aithin daoine go scriosfaí leath na teanga leis an dearcadh sin,” a scríobh sé.","type":"text"},{"_id":"MHCDFVQIGZBOBG6WMGQKS34W6I","additional_properties":{"_id":1733111575263},"content":"Mar a tharla sé, níor plúchadh na leaganacha malartacha le caighdeánú na Gaeilge, agus is minic iad le cloisteáil sa chaint.","type":"text"},{"_id":"2S4GPWMQANCZLJ6ZJHCK52VNZM","additional_properties":{"_id":1733111575264},"content":"Agus tá tábhacht leo. Tugann siad tuiscint dúinn ar shaibhreas teanga, ar fhoirmeacha ársa atá fós beo sa chaint, agus spléachadh ar ghné thábhachtach teangeolaíochta den teanga a chuireann le féiniúlacht an phobail labhartha.","type":"text"},{"_id":"6F6Q3RESRZB57M4WTIWZA4GVUU","additional_properties":{"_id":1733111575265},"content":"Anois, le cabhair ó Chorpas Náisiúnta na Gaeilge (<a href=\"http://corpas.ie/\" target=\"_blank\">corpas.ie</a>) - acmhainn cheannródaíoch a seoladh go hoifigiúil Dé hAoine seo caite - is féidir le haon duine spléachadh a fháil ar úsáid fhoirmeacha éagsúla, ar nós na leaganacha malartacha sa Ghaeilge chomhaimseartha.","type":"text"},{"_id":"FR6CKE334FCA7JCXTBUCMRMA7E","additional_properties":{"_id":1733111575266},"content":"Meascán d’ábhar scríofa agus d’ábhar labhartha tras-scríofa a bhaineann leis an tréimhse 2000-2024 atá san áireamh.","type":"text"},{"_id":"LWC2MYOOVRGETNETE56YJGEMOQ","additional_properties":{"_id":1733111575267},"content":"An grúpa taighde Gaois, Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU, le tacaíocht ó choiste comhairliúcháin idir-ollscoile, a rinne an obair.","type":"text"},{"_id":"DSVQEOPIDNHM7FW63B3XAAGLO4","additional_properties":{"_id":1733111575268},"content":"“Is éard atá ann go bunúsach ná bailiúchán ollmhór téacsanna atá roghnaithe ar bhealach go dtugann siad pictiúr duit ar an teanga mar atá sí in úsáid,” a dúirt an Dr Úna Bhreathnach, Bainisteoir Eagarthóireachta agus Ollamh Cúnta le Fiontar & Scoil na Gaeilge, DCU.","type":"text"},{"_id":"RUGYEWHV6ZHQHGQCIKDBATZ6EI","additional_properties":{"_id":1733111575269},"content":"“Tugtar léargas ar shaghsanna éagsúla téacsanna - ábhar béaloidis, leabhair, reachtaíocht, tuairiscí, scrúduithe, cáipéisí oifigiúla agus neamhoifigiúla - gach réimse den teanga mar a úsáidtear í.”","type":"text"},{"_id":"7P6PVNPKEFBFFJ25RZDNC5DTLI","additional_properties":{"_id":1733111575270},"content":"Tá an t-ábhar eagraithe i mórchorpas agus i dtrí fho-chorpas: Corpas Náisiúnta na Gaeilge (100 milliún focal), Corpas na Gaeilge Scríofa (130 milliún focal), Corpas na Gaeilge Labhartha (9 milliún focal) agus Corpas Monatóireachta na Gaeilge (milliún focal in aghaidh na bliana ón mbliain 2000 ar aghaidh).","type":"text"},{"_id":"KGJBZKNXWFDIVO4DMZ645S2JTQ","additional_properties":{"_id":1733111575271},"content":"Tá breis agus 170,000 doiciméad ó 800 foinse, le níos mó ná 2,150 údar, san áireamh.","type":"text"},{"_id":"KAXW4I5D6JA6RA73QJS2EP3UAA","additional_properties":{"_id":1733111575272},"content":"“Tá muid ag obair ar seo le trí bliana,” a mhínigh an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"IQB2MVHM6JEKZDJVYSTB5RQNTY","additional_properties":{"_id":1733111575273},"content":"“Cuid mhaith oibre bleachtaireachta agus póirseála a bhí ann. Tá 100 milliún focal bailithe againn - ní beag an méid é sin.”","type":"text"},{"_id":"2VNP65CJRZDJTM74DF2BOEDWAY","additional_properties":{"_id":1733111575274},"content":"“Fuaireamar cuid den ábhar ó fhoilsitheoirí, agus cuid eile i bhformáid PDF nó Quark. Bhí orainn OCR [próiseas aistriúcháin go cód meaisín-ionchódaithe] a dhéanamh, slacht a chur air, an téacs a ghlanadh, briseadh línte a cheartú, agus léaráidí a bhaint amach. Bhí cuid mhaith próiseála i gceist leis sin.”","type":"text"},{"_id":"MZYWZNPKCJGEZMWL6234MYRMQE","additional_properties":{"_id":1733111575275},"content":"Is féidir eolas a fháil maidir le minicíocht na bhfocal, chomh maith le hiniúchadh a dhéanamh ar ghnéithe ar nós úsáid na mbriathra, ar fhoirmeacha éagsúla de bhriathra agus ar phatrúin úsáide focal.","type":"text"},{"_id":"RE4HBIOZSFEY7MR62MURL7VJL4","additional_properties":{"_id":1733111575276},"content":"“Sin an rud atá i gceist le corpas, gur féidir taighde a dhéanamh ar an teanga mar a bhíonn sí in úsáid sa lá atá inniu ann,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"XGMPXQHQEBFYVLWLPIMCF37BVY","additional_properties":{"_id":1733111575277},"content":"Ní hamháin go mbainfidh taighdeoirí agus teangeolaithe leas as an áis seo, ach beidh sí fíorluachmhar do nuachainteoirí agus d’fhoghlaimeoirí na Gaeilge freisin.","type":"text"},{"_id":"QKOZJUCWSVBWTL3YHWN3OKROCU","additional_properties":{"_id":1733111575278},"content":"“Má tá tú ag iarraidh an teanga a fhoghlaim, is bealach maith é le breathnú ar an chaoi a oibríonn an teanga,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"O7H3DEBAL5AEVN46QTLNHSFDZI","additional_properties":{"_id":1733111575279},"content":"“Tá an leabhar gramadaí go maith, agus tugann sé sin na rialacha duit, ach tugann sé seo an fhianaise duit, ó thaobh cén chaoi atá an teanga in úsáid.”","type":"text"},{"_id":"JGL6HQ5NQVGNPLPJJZASNKRYOQ","additional_properties":{"_id":1733111575280},"content":"“An Ghaeilge mar a labhraítear í atá ann, mar a déarfá,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"NYCWGLKOZRBFZHYBSU3NNCGJFY","additional_properties":{"_id":1733111575281},"content":"“Tá Bailiúchán Béaloidis Árann ann, tá béaloideas ó Thír Chonaill agus roinnt drámaí le hAisteoirí Bulfin ann, tá ábhar tras-scríofa ón Saol ó Dheas ann, ó Bharrscéalta agus ó Iris Aniar chomh maith leis na scripteanna ó Ros na Rún.”","type":"text"},{"_id":"3P3Z3HQ7LZDD5AW55D3TL2N6RQ","additional_properties":{"_id":1733111575282},"content":"Tá ábhar eile ann freisin a bailíodh ó ábhar reachtaíochta, tuairiscí oifigiúla, tvuíteanna agus ábhar ó Facebook, chomh maith le hirisí, úrscéalta, blaganna, tráchtais, díospóireachtaí parlaiminte, leabhair do pháistí agus amhráin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"62FYO4BJIBEOVLS5Y53FOKEBTU","additional_properties":{"_id":1733111575283},"content":"Ceann de na réimsí eile a dhírigh na taighdeoirí orthu i mbliana ná ábhar ó mhíreanna aimsire TG4 agus tá breis agus 100,000 focal sa Chorpas a bhaineann leis an aimsir.","type":"text"},{"_id":"NJFMUWDDMRHP5CVG6R5IM6CQTM","additional_properties":{"_id":1733111575284},"content":"“Tá sé an-spéisiúil. Is léir gur tugadh an-saoirse do na láithreoirí, agus tá sé an-chanúnach sa chaoi a gcuireann siad síos ar an aimsir,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"SYUE4CDMMFHSHJYEQ35RVMBVPY","additional_properties":{"_id":1733111575285},"content":"“Tá sé sin an-mhaith mar fhianaise ar an teanga labhartha. Má chuardaíonn tú an focal ‘báisteach’ sa Chorpas mar shampla, tiocfaidh tú ar gach cineál cur síos ar an mbáisteach.”","type":"text"},{"_id":"FLZ5TJ4K6ZD6ROGSJNCIC4FECM","additional_properties":{"_id":1733111575286},"content":"Chuardaigh bhur gcolúnaí an focal ‘báisteach’, agus i measc na gcomhlogaíochtaí - sé sin na focail eile a luadh leis sa Chorpas - bhí múraíl, stealladh, bogha, díle, cith, brádán, ráig, clagarnach, agus ar ndóigh, ‘braon’.","type":"text"},{"_id":"3VL47ZLL2VCPZCUUIOYGDTNNLA","additional_properties":{"_id":1733111575287},"content":"Ach ainneoin líon na bhfocal atá bailithe, an bhfuil baol ann ó thaobh saibhris na teanga de, nuair nach féidir ach na blianta 2000-2024 a mheas?","type":"text"},{"_id":"TWQMZ7AAARFPNCBDLQWDNP3JFE","additional_properties":{"_id":1733111575288},"content":"“Tá, agus tuigimid é sin,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"EIJMTBABHJFVNGNJAU7GPU65TA","additional_properties":{"_id":1733111575289},"content":"“Is roimh an mbliain 2000 a scríobhadh cuid mhór den Ghaeilge is saibhre, agus níl aon cheist faoi sin.","type":"text"},{"_id":"DJHY54JHL5HVLMQGXLNAW4BVOE","additional_properties":{"_id":1733111575290},"content":"“Ach, os a choinne sin, tabharfaidh obair an Acadaimh Ríoga - agus an foclóir stairiúil atá á chruthú acu - tú suas go dtí an bhliain 2000. Ní raibh muid ag iarraidh an obair a dhéanamh faoi dhó.”","type":"text"},{"_id":"W22LW2NFZNGNDFCWOPDYIZISQY","additional_properties":{"_id":1733111575291},"content":"Agus í ag seoladh an Chorpais go hoifigiúil i Leabharlann Uí Chreagáin in Ollscoil Chathair Bhaile Átha Cliath ar an Aoine, dúirt iar-Cheann Scoile Fiontar agus foilsitheoir Cois Life, an Dr Caoilfhionn Nic Pháidín, gur “prionsabal tábhachtach” é go mbeadh idir-inoibritheacht idir an Corpas “agus aon chorpas eile Gaeilge atá ann nó a bheidh ann san am atá le teacht.”","type":"text"},{"_id":"PUCEO7CHDRE7DC67SIGWHA2RMY","additional_properties":{"_id":1733111575292},"content":"Tá an teicneolaíocht dhigiteach ina dlúthchuid dár ngnáthshaol laethúil anois, agus creideann an Dr Bhreathnach go bhfuil ‘an-tábhacht’ ag baint le huirlisí mar seo i gcomhthéacs teanga mionlaithe ar nós na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"H2ITTAGZL5BMNC2G54ESOEDZNA","additional_properties":{"_id":1733111575293},"content":"“Ar ndóigh, tá gá le hacmhainní digiteacha do gach teanga chun cumarsáide agus sa chaoi gur féidir saol iomlán - as líne agus ar líne - a chaitheamh sna teangacha sin.”","type":"text"},{"_id":"BVKD6GPXJVEF3L7SCKXUTUUTOI","additional_properties":{"_id":1733111575294},"content":"Dúirt an Dr Nic Pháidín go bhfuil réabhlóid na teicneolaíochta “tar éis scéal na n-acmhainní teanga a athrú ó bhonn.”","type":"text"},{"_id":"WW6MC7HHR5DGPCQMXOFJNF5Q4Q","additional_properties":{"_id":1733111575295},"content":"“Tá corpais chuimsitheacha, dea-dheartha, agus rochtain éasca orthu, bunriachtanach do theanga ar bith inniu a bhfuil todhchaí in ann di.","type":"text"},{"_id":"JMSU2MO7DRCGRG57X4NL6MGRWU","additional_properties":{"_id":1733111575296},"content":"“Agus, tús maith ar an mbóthar sin is ea Corpas seo na Gaeilge.”","type":"text"},{"_id":"JJAGK2ZANFCNDO64KYDI2TZXGM","additional_properties":{"_id":1733111575297},"content":"Tá sé i gceist go leanfar ar aghaidh le hobair an Chorpais an bhliain seo chugainn, agus béim a chur ar an stóras focal a mhéadú.","type":"text"},{"_id":"KYDVQFYTP5EAJOQKGMFWZATXOA","additional_properties":{"_id":1733111575298},"content":"“Tá maoiniú againn anois ó Roinn na Gaeltachta don bhliain seo chugainn, agus tá sé i gceist againn níos mó leabhar a bhailiú,” a dúirt an Dr Bhreathnach.","type":"text"},{"_id":"QRA7ENIQD5BDPC7DUAOSIHH4EM","additional_properties":{"_id":1733111575299},"content":"“Sin é an príomhthasc atá againn don bhliain seo chugainn.”","type":"text"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Corpas Náisiúnta na Gaeilge: acmhainn cheannródaíoch seolta go hoifigiúil"},"display_date":"2024-12-02T04:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá 100 milliún focal bailithe againn - ní beag an méid é sin’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY","auth":{"1":"1fb6b07d0c8b6a934c853e229a057fd83594f297c8f5ea404c62f44881dc62ca"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/02/ta-100-milliun-focal-bailithe-againn-ni-beag-sin/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"YNIOQA2I2JAWLNMFIFBAURJX2E","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/12/02/an-teicheadh/","content_elements":[{"_id":"KZPDBT6GJ5GC5EELYY43CS2KWY","additional_properties":{"_id":1732884961322},"content":"Nuair a bhí na draoithe ón domhan thoir imithe, thaispeáin aingeal an Tiarna é féin do Sheosamh ina chodladh, agus dúirt sé: ‘Éirigh agus tóg an leanbh agus a mháthair agus téigh go dtí an Éigipt, agus fan ann go n-inseoidh mé duit, mar beidh Héaród ag lorg an linbh chun a mharaithe.’ Leis sin, thóg Seosamh agus Muire suas a gcip is a meanaithí is chlúdaigh an leanbh oiread is ab fhéidir leo agus chuaigh an mháthair agus an leanbh ar muin an asail agus ghluais siad leo i gcoim na hoíche.","type":"text"},{"_id":"JHKHGBHKSZEJTE3DKGD3YVD3YQ","additional_properties":{"_id":1732884961323},"content":"Turas fada a bhí acu, mar bhí siad bocht agus gan chaoi acu ar chamall a fháil ar cíos nó imeacht i dteannta daoine eile a bhí ag dul sa treo sin. Óir, b’áit chontúirteach an taobh tíre a raibh siad ag gluaiseacht tríd, agus ba mhinic gadaithe ag faire nó lucht trádála ag feitheamh lena dtabhairt ann ar phraghas.","type":"text"},{"_id":"STQJZL3UC5EMDCHG6OACZE453E","additional_properties":{"_id":1732884961324},"content":"Gaineamhlach tirim ba ea formhór na slí, sceach anseo is ansiúd faoi theas na gréine sa ló agus sioctha le fuacht istoíche. Agus ba mhinic daoine thall is abhus ag faire orthu ar íor na spéire, ach ar éigean gurbh fhiú baint leo a bhoichte is a bhí. Ó am go chéile théadh siad thar chrann uaigneach a bhí ag caoineadh teirce a ghlaise féin, nó laghairt ar chloch ag iarraidh leathshúile a oscailt de bharr ghile na gréine.","type":"text"},{"_id":"OIIHS42MNFBZPI2MHDTQWUX7KE","additional_properties":{"_id":1732884961325},"content":"Mhothaigh Seosamh go raibh a aghaidh ar nós mála uisce folamh, línte gearrtha faoina shúile ón taisteal gan chrích, a chraiceann chomh tirim le cailc, a bheola á gcogaint aige de dheasca íota tarta. San oíche dhéanaidís burla liathróide díobh féin, lámha timpeall ar chaola na gcos. Chodail an leanbh go sámh le teas na máthar timpeall air cé gur ghá é a chothú go minic is ba rialta mar ba dhual.","type":"text"},{"_id":"HOXM3CJLN5EY5KQW5XUBADEFJQ","additional_properties":{"_id":1732884961326},"content":"Nuair a shroich siad an mhuir mhór ní raibh aon áis acu le dul trasna. Thall uathu chonaic siad na soilse geala ar lasadh agus chuala siad gleithearán na daonnachta. Shamhlaigh Seosamh ina aigne go bhféadfadh sé obair a fháil mar shaor adhmaid go furasta, mar bhí an cheird aige go paiteanta.","type":"text"},{"_id":"KWPSYTCKNNGFZIY2YFCJJYKFJQ","additional_properties":{"_id":1732884961327},"content":"Nuair a chonaic an fear báid go raibh siad i sáinn rinne sé tairiscínt dóibh an leanbh a mhalartú ar phasáiste thall. Óir, bheadh praghas maith air. Bhí éileamh ag fir áirithe ar leanaí óga. Nuair ba léir nach ngéillfeadh siad don mhargadh, ghlac sé an t-asal mar mhalairt.","type":"text"},{"_id":"BISMT5WGMRA4ZAAMDZ2YVXSV4I","additional_properties":{"_id":1732884961328},"content":"Agus fuair siad teach beag dóibe tréigthe ar imeall an bhaile, agus lonnaigh ann, agus níor chuir isteach ná amach ar aon duine. Agus bhí ocras orthu go laethúil agus ba ghairid gur tuigeadh do Sheosamh nach raibh a cheird ag teastáil cé go raibh siad i ngátar siúinéirí agus saor adhmaid gan aon amhras anonn.","type":"text"},{"_id":"R3NXVUNFBNB3JPACPNIXBJYWAI","additional_properties":{"_id":1732884961329},"content":"Agus ba ghairid ina dhiaidh sin gur thug siad faoi deara go raibh slua ag bailiú lasmuigh dá dteach dóibe agus póstaeir in airde acu i dteanga nár thuig siad. Iad ag siúl timpeall. Braillíní ar a gcloigne acu. Seilí á gcaitheamh amach acu agus smugaí á scaoileadh. Manaí á gcantaireacht acu go neamhbhinn:","type":"text"},{"_id":"VFFHZSNMR5FRHEYCWQ57MBRNHE","additional_properties":{"_id":1732884961330},"content":"‘Giúdaigh amach! An Éigipt do na hÉigiptigh! Tá an Éigipt lán! Drochbholadh amach! Níl fáilte roimh chac! An Éigipt do na hÉigiptigh amháin!’, agus cuid eile bagarthach ar a seal.","type":"text"},{"_id":"6X43URIVKVEDPNEAQRCH33IKBY","additional_properties":{"_id":1732884961331},"content":"‘Is léir nach bhfuil fáilte romhainn anseo,’ arsa Seosamh le Muire nuair a bhíothas ag iarraidh an teach acu a dhó. ‘Is trua nach dtiocfadh fáidh chugainn a fhógródh go raibh gach duine cothrom i súile Dé ba chuma cén cine ar díobh é…’","type":"text"},{"_id":"MSLMULNORREEBBEVTA66IPFFCE","additional_properties":{"_id":1732884961332},"content":"* Tá an scéal seo, agus scéalta eile dá shórt, le fáil in Scéalta Nollag le hAlan Titley atá foilsithe le déanaí ag <i>leabhair</i>Comhar. Breis eolais: <a href=\"https://comhar.ie/leabhair/scealta-nollag/\" target=\"_blank\">comhar.ie/leabhair/scealta-nollag</a>.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Nuair a shroich siad an mhuir mhór ní raibh aon áis acu le dul trasna."},"display_date":"2024-12-02T02:00:00Z","headlines":{"basic":"An Teicheadh","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU","auth":{"1":"1e95cac9c568e85ac676a06a932e82f9e645712c96fc1f255cc7929ead210878"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/12/02/an-teicheadh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"6YGY6LP5O5ERNFSBV7U5XJYHNA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/25/tine-chnamh-na-ngealluinti/","content_elements":[{"_id":"4OSDCZHZKFEBBM2AEI6DQ3CP2E","additional_properties":{"_id":1732277666936},"content":"Caithfidh mé leithscéal a ghabháil sula gcromfaidh mé i gceart ar an gcolún seo a bhreacadh. Beidh a bhfuil le scríobh leamh, rud is annamh liom. Beidh sé chomh leamh leis an ábhar a bheidh faoi thrácht.","type":"text"},{"_id":"A3G2OBWDKZGNPLO2TMXVT5MM7M","additional_properties":{"_id":1732277666937},"content":"Beidh sé chomh leamh le ceapaire min sáimh, le cluiche sóisir iomána i gCo Fhear Manach, le tráthnóna liath fliuch in Buiríos Léith, le cáipéis talmhaíochta a cumadh sa Bhruiséil, le húrscéal eile fós mar gheall ar óige uafásach i mbaile beag faoin tuath, le prós thréadlitir easpaig, le briosca a chodail amuigh, le giolcaireacht phréacháin, le leabhar eacnamaíochta, le pizza gan seadóg, le súile ag stánadh ar shobaldráma, le gum coganta a fágadh ar chnaiste na leapan thar oíche, le pióg phráta leathbhlasta, le leathanach staitisticí, le scríb ghlas an earraigh, le clúmh an imleacáin, le guth Keir Stamer, le liamhás plaisteach, le comhrá faoin aimsir, leis an M50, leis an dá fhicheadú véarsa de ‘Dónall Óg’, le tufóg nach gcloistear, le cupán Americano Meiriceánach, le moing na muice, le tiormú locha faoin ngréin, le ham marbh na hoíche, le sprochaille sróine nach dtiteann, le himpriseanachas teibí nua-aimseartha…","type":"text"},{"_id":"SATSBVFMHFEN7AGTCQCDP2ZSEM","additional_properties":{"_id":1732277666938},"content":"Is é an feachtas toghchánaíochta atá i gceist agam. Mar nach ndúirt an file, ach b’é ba thrí túisce dó:","type":"text"},{"_id":"4N6PYDR5ZJFPJIXMDY6IWUX54Y","additional_properties":{"_id":1732277666939},"content":"Leimhe na leimhe do chonac ar shlí in uaigneas","type":"text"},{"_id":"RHG25VHQG5EUXAJMYL3PGAURZ4","additional_properties":{"_id":1732277666940},"content":"Leamhas an leamhais á stealladh go fíorghruama","type":"text"},{"_id":"C5NKT4N6JZDKNFMZNH4DJPNWUI","additional_properties":{"_id":1732277666941},"content":"Tuire na tuire chugainn ó gach cúinne","type":"text"},{"_id":"ISCENAC4OZAS3CUKI2S6X3W36M","additional_properties":{"_id":1732277666942},"content":"Is geabstaireacht bladair neamhbhlasta gan chúram.","type":"text"},{"_id":"ALNVGG3DLBB4VI6JSMPFULB7OE","additional_properties":{"_id":1732277666943},"content":"Níl aon oidhre ar an toghchán ach ceant nach bhfeadair aon duine cad a gheobhaidh sé um a dheireadh. Tá ár gcloigne ramhar le geallúintí agus fios maith againn nach gcomhlíonfar ach cuid an bheagáin díobh de sheans, is róchuma cé do rogha féin.","type":"text"},{"_id":"R3PEM5QJ6FBOFEBHMNKQ53FKJQ","additional_properties":{"_id":1732277666944},"content":"Agus is maith is eol dúinn cén toradh a bheidh air. (Nach ndúirt mé go raibh seo le bheith leamh?) Beidh FF agus FG nó FG agus FF nó meascán éigin díobh sa diallait le chéile gan eireaball, nó in aon chrobhaing amháin le guairí deilgneacha de mhionpháirtí nó de neamhspleáigh spleácha ag gobadh amach astu.","type":"text"},{"_id":"3HN2WNU7Y5BR3AJOM2B6Y2TG5U","additional_properties":{"_id":1732277666945},"content":"Deir gach aon phobalbhreith agus vox pop gurb í an tithíocht agus an costas maireachtana an dá ábhar is mó atá ag déanamh scime do mhuintir an stáit. Ní mór ná gurb ionann gach agallamh raidió, toradh gach micreafóin sáite i mbéal an duine, substaint gach freagra ceiste ná liodán gearán, sraoillín de chnáimhseála i ndiaidh a chéile, fardal de chasaoidí ceann ar cheann.","type":"text"},{"_id":"EQZG2UJVQNHVVLDI7QC54M3EGY","additional_properties":{"_id":1732277666946},"content":"Fós féin, tá gach dealramh ar an scéal go vótálfaidh formhór na ndaoine sin ar son na bpolaiteoirí a bhfuil siad ag gearán ina dtaobh! Uaireanta bheadh níos mó poll i do cheann le tochas ná mar a fheictear ar d’aghaidh ag iarraidh an méid sin a chiallú.","type":"text"},{"_id":"NRBN4YCGBNFLVPSMY6LQQFJ33I","additional_properties":{"_id":1732277666947},"content":"Nuair a bhí díospóireacht mhór an deichniúir ceannaire ar RTÉ 1 seachtain ó shin is ag gráinseáil ar na himill a bhíodar lena linn. Smut anseo, agus píosa ansiúd, agus giota le cur agus blogh le baint. Gan aon trácht in aon chor ar na mórcheisteanna a shocraíonn dán an duine, agus cinniúint na tíre seo sa domhan mór. Nuair atá na himpireachtaí móra gránna aniar agus anoir ag téisclim chun cogaidh is é is fearr a d’oirfeadh dúinne ná ár seasamh neodrach neamhpháirteach féin a fhógairt go neamhleithscéalach.","type":"text"},{"_id":"QW3TFS4HGZEOZOCEKCSFYEQTFA","additional_properties":{"_id":1732277666948},"content":"Agus pioc níor dúradh faoin oideachas, bonn, fundaimint agus fuaimint gach ratha atá againn agus gur mhó fós de scannal é nuair atá glúin iomlán múinteoirí ar a gcoimeád sa ghaineamhlach de cheal cothrom na féinne nó adhairt le cur faoina gcloigeann.","type":"text"},{"_id":"C5PU4JCE25EJJLKMGJIDFRSYVY","additional_properties":{"_id":1732277666949},"content":"Ó sea, bíonn an plé seo ar na cliatháin agus lasmuigh den taobhlíne fiú amháin ar uaire, óir ní ábhair iad ar féidir a chur ar ceant go furasta.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Agus is maith is eol dúinn cén toradh a bheidh air."},"display_date":"2024-11-25T02:15:00Z","headlines":{"basic":"Tine chnámh na ngeallúintí","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ","auth":{"1":"24c66d41d94f710671fc4f81944c9ed29f835a17155786fa9dacd0c82085d40f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/25/tine-chnamh-na-ngealluinti/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LQVRIAXCRVDLBJ6CCY3TK2RWGQ","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/25/ta-muid-ag-suil-le-gniomh-gniomh-gniomh-gniomh/","content_elements":[{"_id":"3UCETVHJJVGN7FC6JYHZQ4LKM4","additional_properties":{"_id":1732289487228},"content":"FOCLÓIR: Gaothaireacht - bluster; olltoghachán - general election; dócúlach - distressing; greim - grasp; aisling - dream; tithíocht - housing; mianta - wishes; i bhfeighil - in charge; Cnoc an Anfa - Stormont; ionraic - honest; fuadar - bustle/rush.","type":"text"},{"_id":"3QUTMLWFLZCDBMGP7UZUOXTBDE","additional_properties":{"_id":1732448278671},"content":"Tá na bileoga seachadta, tá na póstaeir crochta, agus tá geallúintí fós á dtabhairt.","type":"text"},{"_id":"5YYJJT2RYRGEPP3V7MHXUAAQKQ","additional_properties":{"_id":1732448278673},"content":"Táimid i laethanta deiridh fheachtas an olltoghcháin ach i ndiaidh na gaothaireachta, nuair a bheidh an clampar ar fad thart, níl na saoithe ag tuar go mbeidh mórán éagsúil faoi chomhdhéanamh an rialtais nua.","type":"text"},{"_id":"WYIT7FMEGJEMBHPBB7WZ4HSZAM","additional_properties":{"_id":1732448278674},"content":"Más dócúlach an aisling í sin d’pháirtithe an fhreasúra, insíonn an stair dúinn nach raibh rialtas againn go dtí seo nach raibh faoi stiúir ag Fianna Fáil, ag Fine Gael, nó ag a réamhtheachtaithe.","type":"text"},{"_id":"TLJKWSRYNFG5LB7RTXRGBVEVTU","additional_properties":{"_id":1732448278675},"content":"Mar sin féin, tá fuadar faoi na polaiteoirí agus iad ag súil go n-éireoidh leo vóta nó dhó sa bhreis a mhealladh ón bpobal sna laethanta beaga atá fágtha.","type":"text"},{"_id":"QVDATWZXXFAJLB4BQPMWSQRFUM","additional_properties":{"_id":1732448278676},"content":"Tá gníomhairí teanga i mbun a gcuid oibre freisin agus iad ag iarraidh aird a tharraingt ar a gcuid cuspóirí.","type":"text"},{"_id":"MFXDZFI3LRBDHLPTXQ2VGR62PQ","additional_properties":{"_id":1732448278677},"content":"Dar ndóigh chuir an rialtas Acht na dTeangacha Oifigiúla (Leasú) 2021 i bhfeidhm agus cé go bhfuil forálacha tábhachtacha atá fós le teacht i bhfeidhm, tá dul chun cinn déanta.","type":"text"},{"_id":"S5XPWVH7AVCFFOA6OVSOHNDXIM","additional_properties":{"_id":1732448278678},"content":"Ach tá móréilimh seasta fós ag pobal na Gaeilge a bhaineann le maoiniú na Gaeilge agus na Gaeltachta, cúrsaí oideachais, tithíocht sa Ghaeltacht agus ionadaíocht ag Bord an Rialtais.","type":"text"},{"_id":"P2NTUOQCMBDWTAN6DEJFJDJIJQ","additional_properties":{"_id":1732448278679},"content":"Tá Conradh na Gaeilge tar éis sraith cruinnithe a reáchtáil ar fud na tíre agus tá siad chun liosta éileamh agus seasamh na bpáirtithe maidir leo a fhoilsiú inniu.","type":"text"},{"_id":"A74AIN3ZLVC5LFOBQOWA3VAFSQ","additional_properties":{"_id":1732448278680},"content":"D’fhiafraigh Tuarascáil de Paula Melvin, Uachtarán Chonradh na Gaeilge, céard is mó a bhfuil sí ag súil leis ón chéad rialtas eile. “Beart a dhéanamh de réir briathair agus cothrom na féinne don Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"7FMJPKXD35EMRNPHMESHA3AZ2U","additional_properties":{"_id":1732448278681},"content":"Chuir Melvin in iúl go láidir go raibh ‘díomá agus alltacht’ uirthi faoi teip an rialtais dheireanaigh gníomhú ar son na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"ONDL5EPESVHTNDZYIHX2I6CQOQ","additional_properties":{"_id":1732448278682},"content":"“Tá duine as gach ochtar ag fáil díolúine ón nGaeilge, rud atá ar cheann de mórfhadhbanna na linne don Ghaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"FAHH6XEGTVBK5JCBPY3WITSF6I","additional_properties":{"_id":1732448278683},"content":"“Níor shuigh 23 faoin gcéad de dhaltaí na hArdteistiméireachta an scrúdú Gaeilge i mbliana - an líon is mó riamh.”","type":"text"},{"_id":"UBP7IL2JUVFRPMBSALZBEGQUK4","additional_properties":{"_id":1732448278684},"content":"“Ní thuigim cén fáth go mbeadh ar dhuine díolúine a fháil ón nGaeilge ach gur féidir leo Spáinnis, Fraincis nó Gearmáinis a dhéanamh. Ní dhéanann sé ciall.”","type":"text"},{"_id":"5P6Y73YPT5C2RKDNTFYY3DG2FM","additional_properties":{"_id":1732448278685},"content":"“Roimh an olltoghachán deireanach gheall páirtithe an rialtais go méadófaí faoi dhó líon na bpáistí a fhreastalaíonn ar oideachas lán-Ghaeilge - ach tá sé sin tar éis titim trí faoin gcéad.”","type":"text"},{"_id":"HFFWT35XVBEFTNALB5YUSJDTZ4","additional_properties":{"_id":1732448278686},"content":"“Má tá an rialtas dáiríre faoin 20 faoin gcéad d’earcaigh nua sa státseirbhís a bheith inniúil ar an nGaeilge, conas a bhainfear sin amach nuair atá duine as ochtar ag fáil díolúine?,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"I2Q77TEA3FCPFEXA3C4U52CZXU","additional_properties":{"_id":1732448278687},"content":"“Is léir faoin staid seo go bhfuil rudaí ag dul chun donais ó thaobh na Gaeilge de sa chóras oideachais,” a dúirt Melvin.","type":"text"},{"_id":"RVBYDUHXCJB4ZDGCZDQ62YYYPQ","additional_properties":{"_id":1732448278688},"content":"Roimh an olltoghchán deireanach agus sa chlár rialtais ina dhiaidh sin, gealladh go gcuirfí i bfheidhm go leor de mhianta Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BG54J5S4TZG4FFNKH67LB7LQ2M","additional_properties":{"_id":1732448278689},"content":"“Le bheith ionraic leat, tá díomá orm le gach páirtí,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"IMMCO5J2J5GTZEBIW6YT7HTQ4I","additional_properties":{"_id":1732448278690},"content":"“Tá an-díomá orm leis na trí pháirtí a bhí sa rialtas toisc go raibh an oiread sin rudaí [geallta] nár cuireadh i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"L5RU6IQ6P5HQXHPPXQ3OELJDYE","additional_properties":{"_id":1732448278691},"content":"“Gheall Fianna Fáil dúinn roimh an toghchán deireanach go mbeadh Aire sinsearach don Ghaeilge ann - cá bhfuil sé sin? Mhol Fine Gael go múinfí ábhar amháin trí Ghaeilge i scoileanna Béarla.","type":"text"},{"_id":"FJ5ZUVCS4ZFE5DVANWM5RFICGA","additional_properties":{"_id":1732448278692},"content":"“Ní chosnódh sé pingin bhreise ar an Stát dá múinfí corpoideachas, tíreolaíocht nó stair trí mheán na Gaeilge. Gealladh go mbeadh polasaí againn ón luathoideachas go dtí an triú leibhéal. Cá bhfuil sé sin? Tá muid fós á lorg,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"FHS3FHVWH5GJDAQCX6VL3EBYAI","additional_properties":{"_id":1732448278693},"content":"“Ní raibh Sinn Féin sa rialtas ó dheas go fóill, ach cá raibh an Ghaeilge luaite sa dréachtchlár rialtais ó thuaidh? Ní raibh sí luaite. Má thoghtar iad [ó dheas], an mbeidh an Ghaeilge luaite?","type":"text"},{"_id":"6UKEWKGKGVCI5J3AF6VPC6EW6U","additional_properties":{"_id":1732448278694},"content":"Cé go ndúirt sí nach gan dua a shlánaítear geallúintí, dúirt Melvin nach fiú iad gan an tacaíocht chuí a bheith ar fáil.","type":"text"},{"_id":"KUJHZAWEHBCUDKJ4TXBIPPFKUQ","additional_properties":{"_id":1732448278695},"content":"“Bímid sa Dáil go minic, bímid ag bualadh leis na polaiteoirí ar Chnoc an Anfa agus bímid sa Bhruiséil ag plé agus ag labhairt leis na feisirí Eorpacha. Éisteann siad go dtí an pointe go gcuirtear rudaí i bhfoirm scríofa ach bíonn easpa gnímh ann ar deireadh.”","type":"text"},{"_id":"PIBX2PRS5JHQZOD7J4NH2J6ZEU","additional_properties":{"_id":1732448278696},"content":"“Táimid ag súil le gníomh – gníomh, gníomh, gníomh,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"IEEXORTQMZALDCBDXMNUMEPJKQ","additional_properties":{"_id":1732448278697},"content":"Roimhe sin, tá cruinnithe fós le reáchtáil agus tá stocaireacht fós le déanamh. “Tá [na baill] thar a bheith spreagtha,” a dúirt Melvin. “Tá muid ag dul thar timpeall na tíre ó Dhún na nGall go Muineacháin go Loch Garman agus eile.”","type":"text"},{"_id":"2ORDQ474LJEHPAHVASUSISWNI4","additional_properties":{"_id":1732448278698},"content":"“Tá muid ag iarraidh go gcuirfear ceisteanna ar na polaiteoirí áitiúla. Mar shampla, i gContae Liatroma, tá siad ag brú ar an gComhairle Contae oifigeach Gaeilge lán -aimseartha a cheapadh. Tá gaelcholáiste agus foirgnimh de dhíth in áiteanna eile.”","type":"text"},{"_id":"6GITDCRQQJGPHE44KLOJZA262U","additional_properties":{"_id":1732448278699},"content":"Dúirt Melvin nár cheart go mbeadh drogall ar dhaoine ceisteanna a chur.","type":"text"},{"_id":"XYPZMDURQNBMNBWBYEE4SNLQBI","additional_properties":{},"content":"”Nuair a chnagann polaiteoirí ar do dhoras, cuir ceisteanna orthu faoi chúrsaí oideachais Gaeilge, faoin Aire sinsearach Ghaeilge, agus faoi thithíocht sa Ghaeltacht. Seol ríomhphoist, nó cuir glaoch teileafóin. Má tá díospóireachtaí áitiúla á reáchtáil, bí i láthair agus cuir ceisteanna faoin nGaeilge,” a dúirt sí.","type":"text"},{"_id":"WLBMUU2ZYZAITKC6HCIEUQFZ3E","additional_properties":{"_id":1732448278700},"content":"I measc na gcuspóirí buanseasmhacha atá luaite ar liosta éileamh Chonradh na Gaeilge tá an t-éileamh go mbeadh Aire sinsearach ag Bord an Rialtais freagrach as cúrsaí Ghaeltachta agus Ghaeilge. Níor gheall Fianna Fáil é sin an babhta seo, agus ní léir gur thug Fine Gael freagra.","type":"text"},{"_id":"NR6I6L7TQNEY7HDIU7OLGW2VPM","additional_properties":{"_id":1732448278701},"content":"Ábhar suime, b’fhéidir, dóibh siúd atá ag breathnú ar chomhdhéanamh an chéad rialtais eile ná gur thug an páirtí eile is mó a luaitear mar chuid de chomrialtas, Páirtí an Lucht Oibre, tacaíocht don chuspóir.","type":"text"},{"_id":"WL44TQ5YHFHQVJRXQW72HM2KJA","additional_properties":{"_id":1732448278702},"content":"Ba mhinic cúrsaí oideachais na Gaeilge sna cinnlínte le linn téarma an rialtais dheireanaigh agus tá Conradh na Gaeilge ag éileamh freisin go gceapfar Aire Stáit sa Roinn Oideachais le comhordú a dhéanamh ar fhorbairt na Gaeilge sa chóras oideachais.","type":"text"},{"_id":"QADU7UDTMRHMHHS3HBI72NKREE","additional_properties":{"_id":1732448278703},"content":"De réir thaighde an eagrais, tá na páirtithe ar fad ‘uile ar a shon’, ‘dearfach faoi’, nó ‘sásta é a mheas’.","type":"text"},{"_id":"2JP5PDOC2BHKXEHPZCBYD2EZKI","additional_properties":{"_id":1732448278704},"content":"Tá an t-éileamh go bhforbrófar Polasaí don Ghaeilge sa chóras Oideachais ón luath-óige go dtí an tríú leibhéal luaite freisin chomh maith leis an sprioc go mbeadh gach céim den chóras sin bunaithe ar an bhFráma Tagartha Comónta Eorpach do Theangacha.","type":"text"},{"_id":"JGKQFVTGVNB3XPUWJKKM426VDQ","additional_properties":{"_id":1732448278705},"content":"An tseachtain seo caite, shiúil daltaí Ghaelcholáiste Reachrann, an t-aon mheánscoil Ghaeilge i ndáilcheantar Cuan Bhaile Átha Cliath Thuaidh, amach as an seomra ranga de bharr dhrochstaid na bhfoirgneamh scoile agus an easpa mór áiseanna atá sa scoil.","type":"text"},{"_id":"LAHI5DVFBNEDTBOJOHCKRFMZOU","additional_properties":{"_id":1732448278706},"content":"Tar éis 24 bliain ag feidhmiú i mbotháin réamhdhéanta, is léir go bhfuil riachtanais bhunúsacha fós gan réiteach.","type":"text"},{"_id":"BXKI7DUGBJEBDE7O4JWS243AJQ","additional_properties":{"_id":1732448278707},"content":"Is léir freisin, má táthar chun an cuspóir go mbeidh ar a laghad 20 faoin gcéad de scoileanna na tíre ina scoileanna lán-Ghaeilge laistigh de 20 bliain a bhaint amach, go mbeidh gá le breis infheistíochta ag gach leibhéal den chóras.","type":"text"},{"_id":"O36SSZYFBJFCFJTN3RRX7I34WY","additional_properties":{"_id":1732448278708},"content":"Beidh pobal Ghaelcholáiste Reachrann agus go leor eile i bpobail na Gaeilge agus na Gaeltachta ag súil go gcuirfidh an chéad rialtas eile níos mó béime ar a gcuid geallúintí a chur i gcrích go gasta.","type":"text"},{"_id":"O36SSZYFBJFCFJTN3RRX7I34WY","additional_properties":{"_id":1732448278708},"content":"Is éasca an rud é geallúint a thabhairt agus páirtithe ag iarraidh dea-thoil a chothú i measc an phobail vótála, ach mar a léiríodh cheana, ní hionann i gcónaí caint bhreá agus gníomh ceart.","type":"text"},{"_id":"EEORRV5M7JEOXGDNFU653MLF5I","additional_properties":{"_id":1732289487273},"content":"<b>Féiríní na Nollag</b>","type":"text"},{"_id":"P4NHIZBL4FG7VDCLAQ2UOXE2ME","additional_properties":{"_id":1732289487274},"content":"An bhfuil gnó agat a fheidhmíonn agus a dhíolann earraí/seirbhísí trí Ghaeilge? Má tá, agus más mian leat go luafaí é i Tuarascáil, seol eolas le grianghraf más féidir chuig <a href=\"mailto:tuarascail@irishtimes.com\">tuarascail@irishtimes.com</a> roimh an 27 Samhain. Luaigh ‘Féiríní na Nollag’ leis an ríomhphost.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Tá na bileoga seachadta, tá na póstaeir crochta, agus tá geallúintí fós á dtabhairt."},"display_date":"2024-11-25T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá muid ag súil le gníomh – gníomh, gníomh, gníomh!’","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE","auth":{"1":"e984059b2e868aa3f0a81ed898553951d8a1c1caba441e9540fe9c52e5aefd8d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE.JPG"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/25/ta-muid-ag-suil-le-gniomh-gniomh-gniomh-gniomh/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"GXW5P7KF3JD2FB43FUL2P565RA","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/18/tiomanta-ar-son-normalu-na-gaeilge/","content_elements":[{"_id":"5VKSMV2YRJCGLMQEWY3JD4R6UU","additional_properties":{"_id":1731851492823},"content":"Más san ollmhargadh atá tú agus tú i do sheasamh sa scuaine, nó sa phictiúrlann nuair nach bhfuil scannán Gaeilge á thaispeáint, nó plódaithe isteach in ardaitheoir in Aerfort Bhaile Átha Cliath, nó i sráidbhaile atá go hoifigiúil sa Ghaeltacht ach nach bhfuil ina Ghaeltacht, is aoibhinn an rud é an Ghaeilge a chloisteáil á labhairt agus gan coinne ar bith agat leis.","type":"text"},{"_id":"ZTOG76UGBZBGTN4N52TVFYLMNA","additional_properties":{"_id":1731851492824},"content":"Le gairid agus bhur gcolúnaí ag siúl abhaile trí lár na príomhchathrach oíche fhuar, cheobhránach, bhí duine ag trasnú na sráide agus é ag gabháil fhoinn in ard a ghutha. Céard a bhí á cheol aige ach ‘Beidh Aonach Amárach i gContae an Chláir’. Bhí an t-amhrán uilig aige agus nuair a bhí sé ráite aige lig sé liú as. Amanna tagann an teanga aniar aduaidh orainn mar sin. Is fánach an áit a bhfaighfeá gliomach a deir an seanfhocal - agus is fíor sin, cuma cá bhfuil tú.","type":"text"},{"_id":"2B3BPIZKVRH4ZFOYKIKR43L5OE","additional_properties":{"_id":1731851492825},"content":"Mar léiriú air sin, b’údar áthais agus iontais é dreas cainte Gaeilge a chloisteáil ar chlár Béarla ar an raidió an tseachtain seo caite. Gearrthóg a bhí ann ó ‘Crá’, scéinséir nua de chuid TG4. Craoladh é le linn agallaimh ar Arena, príomhchlár ealaíne RTÉ, leis an aisteoir Alex Murphy agus le scríbhneoir an tsraithdhráma, Doireann Ní Chorragáin.","type":"text"},{"_id":"QNZOOEVUEJFXPFGVE4S5QVH4P4","additional_properties":{"_id":1731851492826},"content":"Lena cheart a thabhairt dó, tá láithreoir an chláir, Seán Rocks, ar dhuine de líon beag láithreoirí ar RTÉ a dhéanann iarracht cúpla focal a labhairt ó am go chéile. Ní fhéadfá a rá gur mhórócáid náisiúnta a bhí ann, nó gur cheart scéal seacht mbliana a dhéanamh de scéal seacht nóiméad (nó de ghearrthóg 30 soicind mar ab amhlaidh sa chás seo) ach i gcomhthéacs an chraoltóra náisiúnta agus stair na Gaeilge ar RTÉ Radio 1, céim sách dána a bhí ann mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"UPPR55NXDBGWVAFDP344QTUIFQ","additional_properties":{"_id":1731851492827},"content":"Mar a tharla sé, craoladh mír eile an lá cheana faoin bhfeachtas Gaeilge24, nuair a rinne 25,000 dalta scoile sna 32 chontae iarracht Gaeilge amháin a labhairt ar feadh 24 uair an chloig.","type":"text"},{"_id":"EKMDN3KIDRE5RBAP4B7NWNUVFY","additional_properties":{"_id":1731851492828},"content":"I mBéarla a bhí an ceann seo ach labhair ionadaí an fheachtais ar ‘normalú’ na Gaeilge - sé sin go mbeadh an Ghaeilge le feiceáil agus le cloisteáil mar ghnáthnós.","type":"text"},{"_id":"DQQBC2N5WNFPFE4QYWV7N7KTVE","additional_properties":{"_id":1731851492829},"content":"Is léiriú ar an staid reatha é, is dócha, gurb é ‘normalú’ ceann de na focail is minice a chloistear i gcúrsaí pleanála teanga (cé go mbíonn sé sin i ndianiomaíocht leis an bhfocal ‘tiomanta’).","type":"text"},{"_id":"EXXJN2BYPBG37NKZEOUTJXRQI4","additional_properties":{"_id":1731851492830},"content":"Bíodh sin mar atá, ach ar an iomlán, taobh amuigh d’fhógraíocht Ghaeilge a bhfuil sé de dhualgas ar na meáin a chraoladh, is beag Gaeilge a chloistear ar an gcraoltóir náisiúnta.","type":"text"},{"_id":"46DO6EOISFGRXIXNE6TOTPR3AE","additional_properties":{"_id":1731851492831},"content":"Ar an gCéadaoin, mar shampla, craoladh díospóireacht idir iarrthóirí olltoghcháin i nDún na nGall, ach ní raibh gíog ná fiú amháin míog le cloisteáil faoin Ghaeilge ná faoi Ghaeltacht Thír Chonaill.","type":"text"},{"_id":"H5GMKK6DTJE7PHDPSRPIRK5PEE","additional_properties":{"_id":1731851492832},"content":"Cé nach dtugann ‘normalú’, mar fhocal, aitheantas ar bith do bheocht nó do ghaois na Gaeilge, agus go dtugann sé le fios go bhfuil rud éigin ainspianta ag baint léi, tá an smaoineamh atá taobh thiar de ceart. Tá na mórmheáin chumarsáide (gach cineál) uile-láithreach, agus má táthar chun úsáid na Gaeilge a fhorleathnú, caithfidh siad a gcion féin a dhéanamh- agus gan í a úsáid mar mhaisiúchán amháin.","type":"text"},{"_id":"IQCYVOFL4ZEYFCB373M2DTLFZY","additional_properties":{"_id":1731851492833},"content":"Níl aon chúis, mar shampla, nach mbeadh clann ar Fair City RTÉ á tógáil le Gaeilge, nó nach bhfeicfimis tuairisc ó fhoilseacháin Ghaeilge ar ‘It Says In The Papers’ mar aon le haon fhoinse nuachta eile.","type":"text"},{"_id":"PAJNUFC2S5BCRIFDOAUBIGUD6E","additional_properties":{"_id":1731851492834},"content":"Níl aon chúis ach an oiread nach gcloisfimis agallaimh i nGaeilge ar Six One nó nach bpléifí í mar shaincheist toghcháin.","type":"text"},{"_id":"Q4JQBIMZ45AJNMIV2ANFDWIXKA","additional_properties":{"_id":1731851492835},"content":"Agus cén fáth nach mbeadh dreas cainte ó Raidió na Gaeltachta, ó Raidió na Life nó ó Raidió Fáilte ar ‘Playback’ chuile mhaidin Shathairn?","type":"text"},{"_id":"ZNVXM3ZY3FE2PNYCZK4YZLWBFU","additional_properties":{"_id":1731851492836},"content":"Dá mbeadh, b’fhéidir ansin go spreagfadh sé fíor-normalú nádúrtha - gan ghá le tiomantas ar bith sa bhreis.","type":"text"},{"_id":"MZ2GOXEHQFBSNON4YDS2TIG2UY","additional_properties":{"_id":"AATBPIAN5RFQNOKIYK3AYRZBI4"},"type":"divider"},{"_id":"QZWFAVI53ZFPLKPWKP4T3NOQF4","additional_properties":{"_id":1731754160700},"content":"Féiríní na Nollag","type":"header"},{"_id":"PC6UCT7DRVHNNN44VMHKHUGRV4","additional_properties":{"_id":1731754160701},"content":"An bhfuil gnó agat a fheidhmíonn agus a dhíolann earraí/seirbhísí trí Ghaeilge? Má tá, agus más mian leat go luafaí é i Tuarascáil, seol eolas le grianghraf más féidir chuig <a href=\"mailto:tuarascail@irishtimes.com\" target=\"_blank\">tuarascail@irishtimes.com</a> roimh an 27 Samhain. Luaigh ‘Féiríní na Nollag’ leis an ríomhphost.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Bhí an t-amhrán uilig aige agus nuair a bhí sé ráite aige lig sé liú as."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Tiomanta ar son normalú na Gaeilge","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4","auth":{"1":"7fea52250695eeb807c73309a33f3eca19a2a41e1277246c37fa2c74cd557417"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/18/tiomanta-ar-son-normalu-na-gaeilge/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"MYZOGY52NVF63DIY3KC22PTGK4","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/18/an-da-imirce/","content_elements":[{"_id":"4TXJVRPWIFBYJHOQIPRXDZPHPM","additional_properties":{"_id":1731672980606},"content":"FOCLÓIR: Braighdeán - captive; éamais – absence/without; amhlachas - semblance; tearc - few/scarce; camra - sewer; íonghlan – pure; monabhair – murmerings ; tráilleanna – slaves; suaitheanta - conspicuous; saobhchlaonta – twisted/prejudiced; guais – danger; dearóile – insignificance.","type":"text"},{"_id":"WBHLRWMB5NCR3MIROYDGYJBGVQ","additional_properties":{"_id":1731672980607},"content":"B’í an imirce amach crá croí agus briseadh dóchais na tíre seo ar feadh nach mór dhá chéad bliain; dhealródh gurb í an imirce isteach atá ag déanamh braighdeáin don phobal faoi láthair. Níl aon amhras ná go ndeachaigh an ghluaiseacht phobail isteach le fiche bliain anuas i bhfeidhm ar na toghcháin áitiúla abhus i mí an Mheithimh a d’imigh thart, agus go leathnóidh a scáil anuas ar an olltoghchán atá linn faoi láthair.","type":"text"},{"_id":"4L54Y5F455GBLINLB6WUB7IRS4","additional_properties":{"_id":1731672980608},"content":"Ní hé gur éirigh thar barr le hiarrthóirí arbh fhéidir a rá go raibh ciníochas lom ag baint leo, cé gur cinnte go raibh a leithéid ann. Ach is amhlaidh gur thug siad gairbhe agus míbhéas sráide isteach sa phlé a ghránnaigh go leor den dioscúrsa poiblí. Dá éamais sin, tharraing siad formhór na bpáirtithe seanbhunaithe ar dheis, uaireanta dá n-ainneoin. Gan aon bhréag, áfach, rinne siad ceist na himirce a phlancadh isteach i gceartlár pholaitíocht na tíre, agus is donndeimhin gur mar sin atá sí chun aimhleasa ar an mórchóir.","type":"text"},{"_id":"DZTVSBC7YJFY5KBQ7MRVUNQXYI","additional_properties":{"_id":1731672980609},"content":"Má bhí an toradh i lár an bhóthair agus gan aon tacaíocht mhór léirithe do na daoine a nocht binb i leith lucht inimirce, ní féidir a amhlachas céanna a dhearbhú maidir leis na meáin shóisialta. Is amhlaidh gur camra bréan lofa ba ea go leor a nochtadh ann agus ar réalaíodh arís sna léirsithe sráide agus sna loscaí foirgneamh a lean. Ba dheacair aon duine foighneamh leis na feillbhithiúnaigh a bhí ag éamh ‘Dóitear iad! Dóitear iad! Dóitear iad,’ agus liú tacaíochta a fháil acu ón daoscar ina dtimpeall.","type":"text"},{"_id":"M7WPTK7HOBERTNISP6SITKAJZA","additional_properties":{"_id":1731870175519},"content":"De dhearbhú an scéil sin arís, na ciréibeanna i mBaile Átha Cliath Samhain 2023; bean ón tSín caite isteach sa chanáil mhór; ionsaithe á ndéanamh ar eachtrannaigh, cuid acu barbartha go maith, toisc go raibh a dteanga dhúchais á labhairt acu seachas Béarla, agus b’in ó dhream a bhí in ainm is a bheith ag seasamh d’fhéiniúlacht íonghlan na hÉireann.","type":"text"},{"_id":"VZE4EIPFLBGGFJJL2V66ZJ5BFY","additional_properties":{"_id":1731870175520},"content":"Is féidir cás lag éigin a dhéanamh ar son buairt phobail bheaga a shamhlaíonn go bhfuil siad á mbá ag rabharta isteach, fág gur tearc iad na pobail sin, agus gur ródhócha go gcuireann an dream nua le fuinneamh agus le beatha an bhaile nó an cheantair seachas a mhalairt. Is ródhócha, áfach, gur leithscéalta a chloisfear, agus cé nach ndeirtear ar fad os ard é, cloisfear monabhair mar gheall ar shalachar, ar fhir óga fhiáine, ar chreideamh eachtrannach, ar chontúirt do mhná óga, ar ghadaíocht, ar éigean, ar choiriúlacht.","type":"text"},{"_id":"VQ7IUBBU55GIBJKSOGGIJRMHCM","additional_properties":{"_id":1731672980612},"content":"Is é oighear diachrach an scéil é gur airíomar é seo go léir cheana. D’airíomar mar gheall orainn féin é. D’airíomar é nach mór focal ar fhocal, abairt ar abairt, leithscéal ar leithscéal, mar ba sinne iad tráth den saol.","type":"text"},{"_id":"4KKZAP3FDVCAPOCD32F57BD2Z4","additional_properties":{"_id":1731672980613},"content":"Is geall é pailmseist é taithí mhuintir na hÉireann san 19ú haois agus ar feadh cuid mhaith den bhfichiú haois anuas ar chleachtadh imirceach an domhain bhoicht mar atá sé i láthair na huaire.","type":"text"},{"_id":"QK3EM6566ZFPLKWCERXSWFTO7U","additional_properties":{"_id":1731672980614},"content":"Níl aon mhasla dá gcaitear le lucht dídean a lorg inniu, níl aon agóid dár déanadh in aghaidh teifigh an lae seo, níl aon leithscéal a chumtar i gcoinne na muintire atá ag iarraidh teicheadh ón ocras aneas agus ón leatrom anoir nár cuireadh inár leith céad bliain ó shin agus roimhe nuair a bhíomar inár dtráilleanna ag an saol.","type":"text"},{"_id":"HKT47W5PYZHB3IQX63YFD5P2J4","additional_properties":{"_id":1731672980615},"content":"Tá áireamh gur cúig mhíle bád a sheol ó chuanta na hÉireann le linn an ama go raibh an imirce ina airde láin. Luann an scríbhneoir Seamus MacManus ina dhírbheathaisnéis go bhfeiceadh sé báid bheaga ag seoladh amach ó na Cealla Beaga agus iad ag iarraidh báid níos mó ó Dhoire a leanúint go Meiriceá; mar a bheadh siad ag síobshiúl ar an bhfarraige mhór ag dul siar. Ní hionann go baileach iad agus na naomhóga agus na curachaí rubair ag iarraidh dul trasna Loch an Bháis arb í an Mheánmhuir í, ach is den amhlachas céanna iad.","type":"text"},{"_id":"TC46IBU2KBGBFHQUCUQE6A6LOQ","additional_properties":{"_id":1731672980616},"content":"Is suaitheanta soiléire fós, áfach, na cosúlachtaí le mar a caitheadh linne thall nuair a bhuail na mí-ámharaigh bhochta port i Meiriceá. Bhí na biogóidí dá ngairmtear na Know Nothings rompu ag cosaint an phobail, dar leo, ar an salachar seo nár bhain leo, a bhí ag tabhairt galair isteach, a raibh coirpigh ina measc agus a bhí ag truailliú na muintire. Cár chualamar a leithéid seo cheana?","type":"text"},{"_id":"UVWXEBADRFEA5AHZLARQU32KYQ","additional_properties":{"_id":1731672980617},"content":"Bhí léirsithe sna cathracha móra inár gcoinne, nach raibh sna Bible Riots in Philadelphia ach ar an gcuid is táscúla díobh. Léirsithe frithChaitliceacha agus frithÉireannacha ba ea iad sin agus leathnaigh na ráflaí go raibh siad ag iarraidh an Bíobla a bhaint amach as na scoileanna. Loisceadh dhá shéipéal Chaitliceacha agus tithe daoine ina raibh Gaeil ag cur fúthu, nó le cur fúthu iontu. Aon rud inaitheanta mar gheall ar sin?","type":"text"},{"_id":"P35Y2EYFHJH3HBUXGTNWMX5VRY","additional_properties":{"_id":1731672980618},"content":"B’éigean balla cosanta a thógáil timpeall ar Ardeaglais Phádraig i Nua-Eabhrac ar eagla go ndéanfaí ionsaí air, agus bhí ráflaí go tiubh ar bhéala daoine - arbh iad meáin shóisialta na linne iad - go raibh an Pápa chun teacht lena arm faobhair is tine chun athVatacáin a bhunú i Sasana Nua. Dá éamais sin, chuirfí an dlí canónta i bhfeidhm sa tír agus chaithfeadh gach duine géilleadh dó. Anois, an airímid aon rud mar é inniu abhus, dlí Sharia agus mar sin de?","type":"text"},{"_id":"X2P2XBZ4CFESLPCX7WBVUHH4H4","additional_properties":{"_id":1731672980619},"content":"Mhair an chuid is measa de na saobhchlaonta seineafóbacha frithsinnemuidemuinne seo ar feadh dhá ghlúin sna Stáit ar a laghad, agus má dhéanaimid leamhgháire inniu mar gheall ar an léiriúchán a rinneadh ar Éireannaigh sa ré Victeoiriach, mhair iarsma na drochintinne seo níos gaire don bhaile agus dár linn féin. Rinne H.P. Lovecraft, an té a scríobh na scéalta uafáis úd a bhain cáil amach dó féin, rinne sé áiteamh nár cheart go ngéillfí neamhspleáchas polaitiúil d’Éirinn mar bhí ceart rialaithe ag Sasana orainn de bharr ‘racial superiority’, agus b’in sa bhliain 1921.","type":"text"},{"_id":"MTOCPBIIGNDFTKPW2HZCY4TDNI","additional_properties":{"_id":1731672980620},"content":"Is mó sin guais a bhaineann leis an domhan mór faoi láthair i leataobh ó chúrsaí cogaíochta amháin. An ceann is túisce a ritheann le daoine ná an t-athrú aeráide agus téamh na cruinne; ach ar ala na huaire is cinnte gurb é an suathadh polaitiúil agus pobail a leanann an imirce is mó atá ag fágáil cor suaitheantasach is ag déanamh cancair ar na tíortha saibhre.","type":"text"},{"_id":"C6TCKV53YBG7BK2A524G5ON2ZI","additional_properties":{"_id":1731672980621},"content":"Ní ghéillim nach bhfuil deacraí móra á leanúint seo. Is fíor go bhfuil cás buartha bailí ag pobail bheaga íogaire go mbáfaí faoi inimirceacht gan chló stiúrtha éigin. Ní thagann athrú gan a sciar féin den phiolóid a bheith ina orlaí nó ina slata tríd.","type":"text"},{"_id":"GU3WEFIHO5DWFJGG3NANAMUYZU","additional_properties":{"_id":1731672980622},"content":"Ach cuid den bheatha riamh ba ea an imirce. B’í an imirce a chuir ag gluaiseacht sinn ón chéad lá nó bheimis ar fad inár gcónaí i ngleann éigin in oirthuaisceart na hAfraice fós. Tá cosa fúinn agus ní fréamhacha. Tá an t-imeacht sa dúchas againn.","type":"text"},{"_id":"SOQ5VOIM4NECLLPPMWERTTJXF4","additional_properties":{"_id":1731672980623},"content":"Is é atá ar bun anois ná ceann de ghluaiseachtaí móra pobail na staire, ar nós imeacht an duine chun na hAstráile daichead míle bliain ó shin, nó teacht na nInd-Eorpach thar an Bhosparais anall. Gluaiseacht na mbocht ón ngorta, ón ainnise, ón dearóile go dtí an saibhir atá ar bun.","type":"text"},{"_id":"D5MXTTGNABBWDKHXFGZROTH5Y4","additional_properties":{"_id":1731672980624},"content":"Ní féidir í a stop; ach ar a laghad is féidir tuiscint di agus caitheamh go cóir leis na slaoda seo den daonnacht; mura mbeadh ann ar an gcuid is caoile de ach go mba sinne iad tráth den saol, agus ní rófhada ó shin.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Is é oighear diachrach an scéil é gur airíomar é seo go léir cheana."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An dá imirce","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI","auth":{"1":"9d9b5917d7f0b04b52f1910c3ace53b3abc2a73129334798bede7eac94e69199"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/18/an-da-imirce/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"Z3OHKY5PWBF63PVGT2EI2H7DJM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/11/coras-stait-beag-beann-ar-an-ngaeilge-o-cuiv/","content_elements":[{"_id":"Y5OVWHL5VBHF7CUSXV63J3ZKEM","additional_properties":{"_id":1731006602079},"content":"FOCLÓIR: Beag beann - indifferent; leithleachas - peculiarity; ócáid - event; cnuasach - collection; ganntanas - scarcity; míorúilt - miracle; beo agus bríomhar - alive and kicking; cáineadh géar - sharp criticism; iarchoimisinéir teanga - former language commissioner.","type":"text"},{"_id":"KAQRJXVXU5DI3OMP3PREPZX6UE","additional_properties":{"_id":1731243277122},"content":"‘Tá cuid mhór den chóras stáit go ginearálta beag beann ar an nGaeilge.”","type":"text"},{"_id":"LZNGNREUWNCUNNTDRT23BV5T34","additional_properties":{"_id":1731243277123},"content":"Sin a dúirt an t-iarAire Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, agus é ag cur síos ar na dúshláin is mó atá curtha faoin nGaeilge sa státchóras.","type":"text"},{"_id":"RLFGGHPKFBHMNPYCVJOVDKRAFA","additional_properties":{"_id":1731243277124},"content":"Ní in aon roinn amháin a bhraitear an leithleachas, dar leis is ceist í seo atá le sonrú “tríd an gcóras.”","type":"text"},{"_id":"4Z5BFOCE6JBN3DFMJPIOHPFVYM","additional_properties":{"_id":1731243277125},"content":"“Sin dúshlán an-mhór,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ZT5UCDM6BFCQZFIBMTHQZB6JTA","additional_properties":{"_id":1731243277126},"content":"Labhair Ó Cuív ag ócáid dheiridh Chomhchoiste na Gaeilge agus na Gaeltachta i dTeach Laighin, áit ar seoladh cnuasach de mholtaí a leagadh faoi bhráid Thithe an Oireachtais le linn téarma na Dála seo caite.","type":"text"},{"_id":"LZO5VPPJ3NCZ5NCLNZUFWSZTMI","additional_properties":{"_id":1731243277127},"content":"Idir 14 Meán Fómhair 2020 agus an 6 Samhain 2024, reáchtáil an Comhchoiste 154 cruinniú agus leagadh 38 tuarascáil faoi bhráid Thithe an Oireachtais.","type":"text"},{"_id":"HEBPJ3QOMJGCBEDY5FKMWA5WX4","additional_properties":{"_id":1731243277128},"content":"San iomlán rinneadh 354 moladh a bhain le cur chun cinn na Gaeilge, an Ghaeltacht, tithíocht, oideachas, fostaíocht, seirbhísí poiblí agus cúrsaí foilsitheoireachta, i measc ábhar eile.","type":"text"},{"_id":"XFBH3OUAZJBUZOTA5MFDO3QC44","additional_properties":{"_id":1731243277129},"content":"Gan dabhat ardófar cuid acu sin ag na doirse le linn fheachtas an olltoghcáin.","type":"text"},{"_id":"LLPYQADFGZATNBJPXO6A342MNA","additional_properties":{"_id":1731243277130},"content":"Ag tagairt do sheoladh an chnuasaigh, dúirt Cathaoirleach an Chomhchoiste Aengus Ó Snodaigh gur chreid sé go bhfuil “éacht déanta ar son na Gaeilge san obair atá déanta” thar thréimhse na ceithre bliana.","type":"text"},{"_id":"CMZAT2V2MFAVRMIAILPRXCLI3Q","additional_properties":{"_id":1731243277131},"content":"“Tá súil agam nach bhfanfaidh na turascálacha ar an tseilf. Ní fiú tráithnín ansin iad - caithfear gníomhú dá réir,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"I5J56UDTWNAK5AL5PY42TJGUX4","additional_properties":{"_id":1731243277132},"content":"Níor rinneadh anailís dhomhain ar aon mholadh amháin ag an gcruinniú scoir, a raibh an Coimisinéir Teanga Séamas Ó Concheanainn, gníomhairí teanga agus aíonna eile i láthair aige.","type":"text"},{"_id":"WT67I3WQWBDC5GEMJXIKPPLF6E","additional_properties":{"_id":1731243277133},"content":"<b>Dlúthbhaint</b>","type":"text"},{"_id":"3SBBKAOZGJHYPAL6P7HQTGJP6Y","additional_properties":{},"content":"Mar sin féin, luadh an dlúthbhaint idir an Ghaeilge sa chóras oideachais agus dualgais faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla.","type":"text"},{"_id":"PGF4QY33WFH3RKTY4ABPUJRQ3I","additional_properties":{"_id":1731243277134},"content":"Cé gur ghné lárnach den Phlean Náisiúnta é seirbhís phoiblí dhátheangach a fhorbairt laistigh den státchóras, dúradh nach bhféadfaí an ganntanas Gaeilgeoirí a réiteach gan cur chuige comhtháite leis an earnáil oideachais. “Níl sé éasca do dhaoine fásta nach bhfuil sí acu Gaeilge sách maith a fhoghlaim le feidhmiú [sa státchóras],” a dúirt Ó Cuív. “Tá eisceachtaí ann ach ní chruthaíonn eisceachtaí riail.”","type":"text"},{"_id":"PO2UUQTJCJBSVIWILTMJJ3XWGU","additional_properties":{"_id":1731243277135},"content":"Léirigh Ó Cuív amhras go mbainfear amach an sprioc reachtúil go mbeidh 20 faoin gcéad d’earcaigh sa státseirbhís in ann Gaeilge a úsáid faoi 2030 gan dua.","type":"text"},{"_id":"T7R4NNINHFHM7FPFNWQFHXCCLI","additional_properties":{"_id":1731243277136},"content":"“Tá mé fós buartha an mbeidh sé indéanta an 20 faoin gcéad a bhaint amach mar nach bhfeicim tada ag tarlú sna coláistí tríú leibhéil. Ní fheicim dóthain ag tarlú ag an dara leibhéal.”","type":"text"},{"_id":"KSKCFQNOHFHNJAOVSLQDYDPYZQ","additional_properties":{"_id":1731243277137},"content":"Ag tagairt don dúshlán seo, dúirt Ó Cuív go gcaithfear an reachtaíocht a chur i bhfeidhm.","type":"text"},{"_id":"WI4I4NLGBBCVNFMQEGVMKROYIY","additional_properties":{"_id":1731243277138},"content":"“Is dóigh liom go bhfuil mé tar éis a rá, arís agus arís eile, gur rud amháin é rud a scríobh in acht, is rud eile é gníomh a fháil ar an rud sin,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SWZALWX53ZFGLIRPPBNIOHZWSI","additional_properties":{"_id":1731243277139},"content":"Dúirt an Teachta Dála Catherine Connolly gur chreid sí gur “míorúilt” é go bhfuil an Ghaeilge “fós beo agus bríomhar”.","type":"text"},{"_id":"MPYOZCMUBNE7TM3L7VK47EBKU4","additional_properties":{"_id":1731243277140},"content":"“Tá an-dul chun cinn déanta go hoifigiúil le hAcht na dTeangacha Oifigiúla, ach an bhfuil seirbhísí i nGaeilge le fáil? Níl. An bhfuil tithíocht ar fáil? Níl.”","type":"text"},{"_id":"PUHILLZFUJB7VLLHL5CHQPBDM4","additional_properties":{"_id":1731243277141},"content":"Cáineadh creat an pholasaí don Ghaelscolaíocht taobh amuigh den Ghaeltacht go géar nuair a eisíodh é i Meán Fómhair mar gheall ar a laghad uaillmhéine agus físe a bhí ann. Dúirt Connolly gur cheart dréachtpholasaí a fhoilsiú agus próiseas comhairliúcháin nua a reáchtáil.","type":"text"},{"_id":"5COEOHRV7VGDBPRU7MD7BAG6GU","additional_properties":{"_id":1731243277142},"content":"Tharraing ceist na ndíolúintí aird an Chomhchoiste freisin - fuair beagnach 70,000 dalta díolúine ón nGaeilge anuraidh, an líon is airde riamh.","type":"text"},{"_id":"XSEKWTY6YRASNADIUQOVK6FLAM","additional_properties":{"_id":1731243277143},"content":"Rinne Uachtarán Chonradh na Gaeilge, Paula Melvin, tagairt don ábhar céanna ag an gcruinniú scoir nuair a dúirt sí go bhféadfaí Páirc Uí Chaoimh, ‘nó fiú amháin Páirc an Chrócaigh’, a líonadh le líon na ndíolúintí atá ceadaithe ag an Rialtas seo.","type":"text"},{"_id":"XTU4IHPGANAJVFZX3OPHSKALYE","additional_properties":{"_id":1731243277144},"content":"Dúirt an teachta Ó Snodaigh go bhfuil dul chun cinn déanta ag an gComhchoiste ach go bhfuil ‘jab mór eile le déanamh againn’.","type":"text"},{"_id":"UQMC7JGQFJCPPFKWXG2JCYH2KE","additional_properties":{"_id":1731243277145},"content":"“Tá orainn díriú isteach ar an gcóras oideachais agus ar na fadhbanna bunúsacha chun cinnte a dhéanamh de go bhfuil Gaeilgeoirí á gcur ar fáil ag an gcóras,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"2L7AUW3XNNEUZMOF2TJ35RCVKI","additional_properties":{"_id":1731243277146},"content":"“Ceist mhór” í ceist na hollscolaíochta agus líon na gcúrsaí Gaeilge atá ar fáil, a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"GJ5FWNJWNZFSHIUZME2BUIHKYU","additional_properties":{"_id":1731243277147},"content":"Ag moladh cheannaireacht an Chomhchoiste i gcur chun cinn seirbhísí poiblí trí Ghaeilge agus na gcearta teanga atá dlite do phobal na Gaeilge, dúirt an Coimisinéir Teanga Séamas Ó Concheanainn, go bhfuil “ról an-tábhachtach” ag an gComhchoiste ábhair atá ina n-údar imní do phobal na Gaeilge a phlé. “Tá na Tuarascálacha a d’fhoilsigh an Comhchoiste le moladh go hárd,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"SYSCR4GXHZGRBICNDR4GHNDN4M","additional_properties":{"_id":1731243277148},"content":"“Bhí ról lárnach ag an gComhchoiste i gcomhar leis an iarChoimisinéir Teanga agus páirtithe leasmhara eile i láidriú na reachtaíochta teanga in 2021 agus tá muid ag feiceáil torthaí an-dearfach cheana féin as feidhmiú na reachtaíochta seo.”","type":"text"},{"_id":"CPKNOEN5IBAJPGIZRXDURNWVNU","additional_properties":{"_id":1731243277149},"content":"<b>Ómós</b>","type":"text"},{"_id":"J3KZAT2M3ZGG3CFBUGCMOCAW7M","additional_properties":{},"content":"Ghlac baill an Chomhchoiste an deis ómós a thabhairt don iarAire Gaeltachta, Éamon Ó Cuív, a d’fhógair i mí Iúil nach mbeidh sé ag seasamh sa chéad olltoghchán eile.","type":"text"},{"_id":"V6NTIEFIHNGFRCEYOCZTLURA64","additional_properties":{"_id":1731243277150},"content":"Le fiche bliain anuas, bhí ról ríthábhachtach aige i bhforbairt na gcosaintí reachtúla agus dlíthiúla don Ghaeilge. Nuair a síníodh Acht na dTeangacha Oifigiúla 2003, acht a thionscain Ó Cuív, ba é sin an chéad uair a cuireadh bunús reachtúil le soláthar sheirbhísí Stáit trí mheán na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"BJB4JF7KGJBHLMWFMICBT2UBLM","additional_properties":{"_id":1731243277151},"content":"“Ba léir ón obair a rinne sé, agus ón gcomhairle a thug sé dúinn go raibh, agus go bhfuil, an Ghaeilge fite fuaite i ngach uile gné den obair atá ar siúl aige agus guím gach rath air amach anseo,” a dúirt Aengus Ó Snodaigh.","type":"text"},{"_id":"3Z3AKQAODFGIJBOVGTIYI2NFS4","additional_properties":{"_id":1731243277152},"content":"Tionóladh cruinniú an Chomhchoiste díreach sular fhógair an Taoiseach Simon Harris faoi dheireadh go raibh sé beartaithe aige an Rialtas a scor agus Olltoghchán a reáchtáil ar an 29 Samhain.","type":"text"},{"_id":"ED5UJIJNYRCQTFUIRCUALHRGGA","additional_properties":{"_id":1731243277153},"content":"D’fhág na haíonna Teach Laighean agus cóip d’fhoilseachán deiridh an choiste ina seilbh acu, é leagtha amach go néata agus go soiléir, mar a bheadh mianliosta toghcháin ann. Agus cúrsaí boilscithe, costais mhaireachtála, pá íseal agus an slad sa Phalaistín san áireamh, beidh go leor le plé sna seachtainí amach romhainn.","type":"text"},{"_id":"VWDXXMBRUJEPVBKRLL4Z3G5MFI","additional_properties":{"_id":1731243277154},"content":"Ord an Eirmín","type":"header"},{"_id":"OSZOGPKHYFERLD7AN345PZ34KA","additional_properties":{"_id":1731243277155},"content":"Bronnfar gradam Ord an Eirmín ar Uachtarán na hÉireann, Micheál D. Ó hUiginn, ag searmanas bronnta in Áras an Uachtaráin ar an gCéadaoin.","type":"text"},{"_id":"I7YBX6W5BRAHJJ2E6CP64XF36E","additional_properties":{"_id":1731243277156},"content":"Tá an gradam á bhronnadh mar aitheantas d’obair an Uachtaráin ag cur chun cinn chultúr agus theangacha na dtíortha Ceilteacha, na Briotáine go háirithe.","type":"text"},{"_id":"VAAPRUBXNFHAJLJ6OR5632IRBU","additional_properties":{"_id":1731243277157},"content":"Tá an t-eirmín ar cheann de shiombail náisiúnta na Briotáine agus tá sé le feiceáil ar armas bailte, cathracha agus eagras sa Bhriotáin. Bronnfaidh Seansailéir an Oird, Lena Louarn, gradam agus slabhra an Eirmín ar an Uachtarán agus beidh Uachtarán Chomhairle Réigiúnaí na Briotáine, Loïc Chesnais-Girard, i láthair don ócáid. Bhronn Skol Uhel ar Vro/Institiúid Chultúir na Briotáine slabhra onórach ar Éamon Ó Ciosáin, léachtóir le Briotáinis agus scríbhneoir, an mhí seo caite.","type":"text"},{"_id":"FAKDNPP36ZHZPJWDTFDTSY3EFI","additional_properties":{"_id":1731243277158},"content":"Bronntar an gradam ar cheathrar gach bliain a bhfuil a gcion déanta acu chun an Bhriotáin, a cultúr agus a teanga a chur chun cinn sa Bhriotáin nó in áiteanna eile ar domhan.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Rinne Comhchoiste na Gaeilge agus na Gaeltachta 354 mholadh a bhain le cur chun cinn na Gaeilge, an Ghaeltacht, tithíocht, oideachas, seirbhísí poiblí agus cúrsaí foilsitheoireachta, i measc ábhar eile."},"display_date":"2024-11-11T03:00:00Z","headlines":{"basic":"Córas Stáit ‘beag beann ar an nGaeilge’ – Ó Cuív","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM","auth":{"1":"665dbef354801b16d0b10513e8ad80093d4cfc83c2c2eb06c1f1de2762b9e5f9"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/11/coras-stait-beag-beann-ar-an-ngaeilge-o-cuiv/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"W2KNZY7HEJEQRCJKND4E7UIYAY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/11/airgead-mor-v-morairgead/","content_elements":[{"_id":"3WLHNMT2SZCFFOMOTKI7QF3CUQ","additional_properties":{"_id":1731063718931},"content":"B’fhéidir go raibh tráth ann sna síscéalta go bhféadfá dul ón mbothán dóibe go dtí an teach bán, ón teach ceann tuí go dtí an teach ceann óir, ach is fada ó hinsíodh an scéal sin. Cibé rud is daonlathas ann is fada ó chonaiceamar aon rian de ar an taobh thiar den chuan mór.","type":"text"},{"_id":"LO3YMNBCJ5CZXLIDIXT45XAE3I","additional_properties":{"_id":1731063718932},"content":"Tá daoine saonta fós ag iarraidh teacht chucu féin ó bhuail Trumpa na bhFlaitheas ar an Harris eile sin thall i dtoghchán rí an domhain an tseachtain cheana. Tá a fhios ag gach duine anois cad ina thaobh gur bhuaigh an cuireata ar an mbanríon gan choróin, cé go raibh na saineolaithe céanna ag maíomh nach raibh scrimh chaol na hiongan bige eatarthu roimhe sin. Más dóigh le daoine fós gurb í an eacnamaíocht í, a éagana, is fírinne níos deimhne é gurb é an t-airgead é, a bhrealsúin.","type":"text"},{"_id":"4ZEO7Q7NHZAXTFDJUCHDRV3GFM","additional_properties":{"_id":1731063718933},"content":"Má bhuaileann an phingin ar an leathphingin i gcluiche an phóca ní mór é an t-amhras go mbuailfidh an billiúnaí ar an milliúnaí i gcluiche na vótála. Nó an zilliúnaí ar an trilliúnaí ach an oiread. Sorcas mór maoine agus speilpe as cuimse is ea toghcháin na Stát Aontaithe agus cé gur dóigh leis an saoránach bocht go bhfuil guth aige, ní broim dreancaide sa tséideáin gaoithe é suas is anuas leis na slaoda saibhris a scaiptear ar son an tsaoránaigh chéanna a cheannach.","type":"text"},{"_id":"NTDXSYP77VD4BO4QPNAEOEALXE","additional_properties":{"_id":1731063718934},"content":"Beidh a amhlachas céanna le feiceáil anseo sna seachtainí romhainn, ach ní bheidh chomh feiceálach. Ní maith le Paidí (mar a deireadh Enda Kenny) a chuid gustail a chur os comhair an tsaoil, ach ní fhágann sin nach mbeidh na cistí á líonadh ag páirtithe leasmhara de réir mar a oireann dóibh féin.","type":"text"},{"_id":"3NLP7XLQUVH3VKABTAI4MN3WCU","additional_properties":{"_id":1731063718935},"content":"Tá difríocht shuaitheantasach amháin idir na toghcháin thall agus abhus, áfach, mura bhfuil na céadta eile féin. Toisc gur stát de chuid na samhlaíochta is ea an US dá lán, go háirithe dóibh siúd nach raibh sé de mhí-ádh orthu bheith ann, ní cúrsa iontais é go dtagann an t-aos samhlaíochta céanna amach aimsir vótála agus a nguth ar a gcliabh acu. Tá ina chleachtadh anois go bhfógródh amhránaithe is réaltaí scannán go ró-áirithe cén taobh lena mbaineann siad le súil is go leanfadh a lucht measa iad.","type":"text"},{"_id":"5LROLB5NUJGVNIIB7ABQWHFQBY","additional_properties":{"_id":1731063718936},"content":"Ba dhóigh leat ar na daoine céanna go mbeadh cluas an phobail acu, go mbeadh greim acu ar phobal a muintire, go dtuigfeadh siad treo na gaoithe, go mblaisfeadh siad de shéire an tslua, ach dhealródh nach mar sin atá.","type":"text"},{"_id":"KOVTDATBFVBHDO5NLSPGHG6N4M","additional_properties":{"_id":1731063718937},"content":"An bhfuil aon amhránaí is mó cáil nó is mó go n-éistear léi faoi láthair ná Taylor Swift? Thug sí a beannacht agus a cuid tacaíochta do Kamala Harris. An é go raibh Bruce Springsteen ag rince sa doircheacht nuair a dhein sé an rud céanna? Mura raibh riamh níos mó ná trí chorda den ghiotár ag Mick Jagger níorbh aon leithscéal é sin bheith ar an taobh contráilte den stair. Má bhí sí ar intinn Willie Nelson i gcónaí b’fhéidir nár mhiste dó dearmad a dhéanamh uirthi. Má chuaigh Leonardo de Caprio síos san Titanic aon uair amháin, nár dhóigh leat go mbeadh an ceacht foghlamtha aige? Murarbh fhéidir le Julia Roberts aithris lag féin a dhéanamh ar bhlas Éireannach, cén seans a bhí aici ar dhul amach ar intinn phobal Mheiriceá? Cá raibh cairde Jenifer Aniston nuair a bhí gá leo?","type":"text"},{"_id":"4BOAS5DKCFDFLMNOEGEVTUBUBY","additional_properties":{"_id":1731063718938},"content":"Ba léir gur laige guth na héigse ar son Harris ná anáil na mbilliúnaithe gan ainm (seachas Elon Musk) a líon mealbhóg agus spaga Trump le hór an tsaoil.","type":"text"},{"_id":"3QH5P7VGPRCHJDC53RMND2I6BU","additional_properties":{"_id":1731063718939},"content":"Ar a laghad in Éirinn is féidir le hiníon tabhairneora nó le mac fhir tacsaí cuid de na postanna is airde sa stát a bhaint amach. Go fóill.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Tá difríocht shuaitheantasach amháin idir na toghcháin thall agus abhus"},"display_date":"2024-11-11T01:15:00Z","headlines":{"basic":"Airgead mór v mórairgead","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU","auth":{"1":"226ba27407710e3bb7a0b2b351a57b1b38d2aeb3a7d68e9ad63dd0fcc3aae723"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/11/airgead-mor-v-morairgead/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"LNUJN2QQX5BUFOJQSCBUY4P2RY","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/04/bas-bharbie/","content_elements":[{"_id":"HLO2GOEGUJB2ZA7ZN3EUWUO52Y","additional_properties":{"_id":1730201838758},"content":"Bhí áthas ar Bharbie go bhfuair sí baile slán. Cailín beag le haire a thabhairt di. Cairde aici le bheith ag súgradh léi chomh maith. Tuismitheoirí grámhara a dhéanfadh rud ar bith le cineáltas.","type":"text"},{"_id":"JVT334JDBVHWDEQE3QOXHOQNZY","additional_properties":{"_id":1730201838759},"content":"Níorbh fhada go bhfuair sí éadaí nua, cinn a bhféadfaí iad a athrú ar theacht lae gréine. Ach lá gréine ba ea gach uile lá. An ghrian lasnairde ag soilsiú anuas agus gile na mara ag spréacharnach. Ní spréacharnach chomh hálainn leis na héadaí a bhí uirthi de ghnáth, ach mar sin féin.","type":"text"},{"_id":"P6P25KP6TFDSJATDZZLP7VSIVY","additional_properties":{"_id":1730201838760},"content":"Léim a croí le háthas nuair a fuair sí teach dá cuid féin. Dhá stór a bhí ann, agus leaba agus vardrús dá cuid féin. Is minic a chuaigh sí suas is síos an staighre sin, a d’oscail an vardrús is a chuir a mhalairt d’éadaí uirthi féin. Bhí an saol mar a d’iarrfadh a béal a bheith, agus a croí, agus gach mian dá raibh aici.","type":"text"},{"_id":"EFG4DY5XVBF5JHB3PCPKWRIC5M","additional_properties":{"_id":1730201838761},"content":"Bhain an fhuaim geit aisti. Níor airigh sí aon rud mar é riamh roimhe sin. Tormáil mar a bheadh ag teacht ó bholg na talún, ach gurb ón aer anuas a bhí ag teacht. Ba dhóbair don phléasc a cuid gruaige a bhaint di, a folt breá fionn ar réitíodh ar maidin é.","type":"text"},{"_id":"TK463MJL45BG3ECCDQWZQWMVOA","additional_properties":{"_id":1730201838762},"content":"Caitheadh siar í amach as a teach. Bhuail sí balla. Bhí smúit ina timpeall. Ceo agus deatach. Nuair a tháinig sí chuici féin, thug sí faoi deara go raibh lámh léi imithe óna gualainn síos. Ach ba chuma, bhí lámh eile fós aici óna méara anuas.","type":"text"},{"_id":"GNNEHFUFOBAS7GTONYUZWEWK4A","additional_properties":{"_id":1730201838763},"content":"Bhí grá fós di. Ardaíodh suas í, baineadh an deannach di, mhothaigh sí lámh chineálta á muirniú, agus focail chineálta á rá. Bhíothas á pógadh go dil. An oíche sin chodail sí i leaba eile, greim daingean uirthi agus anáil bhláth ar a leiceann.","type":"text"},{"_id":"ULT7RNKX3ZAQDLK2MMZXAHQ4HA","additional_properties":{"_id":1730201838764},"content":"Ba mhinic a chuala sí an tormáil chéanna sin arís ón spéir. Glór laethúil ba ea é. Chuir sceimhle uirthi. Bhíothas á fáisceadh níos dlúithe gach uair a thagadh anuas as an aer. Tháinig chomh gar sin di uair gur briseadh fuinneog agus go ndeachaigh splincíní gloine isteach ina cabhail.","type":"text"},{"_id":"IIKJB4IAFREBLNMMOSBW2LCKRM","additional_properties":{"_id":1730201838765},"content":"Go deimhin, ní raibh faoiseamh ar bith ag teacht. Chuala sí gur dúradh léi imeacht. Siúl fada a bhí aici cuachta i ndorn go fíochmhar. Gángarnach ag asal ag bodhradh a cluaise. Bhí an áit nua beagán níos ciúine. Ar feadh cúpla lá.","type":"text"},{"_id":"QJKDLVOQL5BFZF4NHQ5PVEVRFY","additional_properties":{"_id":1730201838766},"content":"Gur tháinig an chaor thine. Nós na gréine ag teacht chun talaimh. Scaoileadh an lámh a bhí á coimeád agus chuaigh an loscadh tríthi féin. Thit sí síos ar charraig the, cé nárbh é bualadh a cloiginn ba mheasa. Nuair a d’fhéach sí uirthi féin, bhí a cabhail breactha le bolgóidí cnis is le neascóidí gorma. Ní bheadh sí ag teastáil ó dhuine ar bith feasta.","type":"text"},{"_id":"6XARKW3XRBBTHA4ORFFD746B4M","additional_properties":{"_id":1730201838767},"content":"Níor fheas di go ceann tamaill go raibh sí ar leathchois. Í ar leathchois agus ar leathláimh anois, cnapáin ar a colainn.","type":"text"},{"_id":"MBFDCX7Z6NCU7FV2LYLPHO2C4I","additional_properties":{"_id":1730201838768},"content":"Níor tháinig aon duine á lorg. Í ina luí ansin sa smionagar. Ag féachaint suas ar an spéir ghorm a bhí spotaithe le héanlaith ghránna ag gluaiseacht go glórach. Ag féachaint síos ar a raibh fágtha di féin.","type":"text"},{"_id":"AKPZKTD2FNA7JNTFLDF2BIOJCU","additional_properties":{"_id":1730201838769},"content":"Níorbh eol di cén fad a bhí sí ansin. Fad tréimhsí dorcha agus geala. Ansin ardaíodh arís í. Níorbh í seo an cailín a thug aire di cheana. Ach chomh grámhar céanna. Póga agus caint chineálta arís. Tugadh abhaile í.","type":"text"},{"_id":"I4O2TSC2IVE77MHNOVJEVA5SWA","additional_properties":{"_id":1730201838770},"content":"Teach eile aici di féin. Déanta de chairtpháipéar agus cipíní adhmaid. Ach gan aon staighre ann. D’fhéadfadh sí bheith sona arís.","type":"text"},{"_id":"RRLAIHVPQJCC7BVTVLCVVDAUWI","additional_properties":{"_id":1730201838771},"content":"Go dtí gur tháinig an bhúireach mhór. Gan choinne. An saol ina bhloghtracha. Ina smiodair. An domhan go léir ina ualach anuas uirthi.","type":"text"},{"_id":"SCUBDWRTP5CPTBJ3S24OQVDHSE","additional_properties":{"_id":1730201838772},"content":"Ní heol d’aon duine cén áit faoin smionagar a bhfuil Barbie anois.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley"}]},"description":{"basic":"Caitheadh siar í amach as a teach. Bhuail sí balla. Bhí smúit ina timpeall. Ceo agus deatach."},"display_date":"2024-11-04T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Bás Bharbie","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM","auth":{"1":"ffd18bb3684616776d48e182f87c6b17ecbaf7283c209f824e32e40796ade82e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/04/bas-bharbie/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}},{"_id":"EIKQJCYQWVA3JHKGTYEQA6MWMM","additional_properties":{},"canonical_url":"/tuarascail/2024/11/04/meadu-suntasach-ar-fhograiocht-tri-ghaeilge-ach-ceisteanna-maidir-le-caighdeain/","content_elements":[{"_id":"4JNTSKS3GNH2BPJ4KMJNTHJJEQ","additional_properties":{"_id":1730476389982},"content":"FOCLÓIR: Spleodrach – lively; díocas – eagerness; fógraíocht – advertising; cóipscríbhneoirí – copywriters; aisteoirí – actors; iolrachas – pluralism; tinteán – hearth; feachtas – campaign; cuimhne mhatáin – muscle memory; meirge - banner.","type":"text"},{"_id":"W6HZYUSUTJDNVPO4WNXG7ENNQU","additional_properties":{"_id":1730571201213},"content":"Theip ar chomhlachtaí poiblí spriocanna fógraíochta atá leagtha amach dóibh faoi Acht na dTeangacha Oifigiúla a chomhlíonadh anuraidh.","type":"text"},{"_id":"W6HZYUSUTJDNVPO4WNXG7ENNQU","additional_properties":{"_id":1730571201214},"content":"De réir iniúchta a rinne Oifig an Choimisinéara Teanga ar 334 comhlacht poiblí le linn 2023, caitheadh €14.2m ar fhógraíocht i nGaeilge. As sin, caitheadh €3.8m ar na meáin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"FTPLM2OEDRFHTPZHSUNEZ24TXU","additional_properties":{"_id":1730476389990},"content":"Ach faoin reachtaíocht teanga, tá ar chomhlachtaí poiblí 20 faoin gcéad dá gcuid fógraíochta in aon bhliain amháin a bheith i nGaeilge, agus 5 faoin gcéad dá mbuiséad bliantúil fógraíochta a chaitheamh ar fhógraíocht ar na meáin Ghaeilge.","type":"text"},{"_id":"O4URPWRIURFOLJ35LHFJJI6UQE","additional_properties":{"_id":1730571201216},"content":"Níor éirigh leo ceachtar den dá sprioc sin a bhaint amach.","type":"text"},{"_id":"OBFGIWUJ7BAONEY5SXQ77BWINM","additional_properties":{"_id":1730571201217},"content":"Caitheadh €97m san iomlán ar fhógraíocht anuraidh ach níor caitheadh ach 4 faoin gcéad (€3.8m) ar na meáin Ghaeilge agus 11 faoin gcéad (€10.4m) ar fhógraíocht i nGaeilge ar na meáin Bhéarla.","type":"text"},{"_id":"FTPLM2OEDRFHTPZHSUNEZ24TXU","additional_properties":{"_id":1730476389990},"content":"Shroich an earnáil phoiblí tairseach 15 faoin gcéad d’fhógraíocht i nGaeilge ar na meáin Ghaeilge agus ar na meáin Bhéarla anuraidh.","type":"text"},{"_id":"DLFIHXQMKZB6PAEWHARRPPOH2E","additional_properties":{"_id":1730640132072},"content":"Cé nár baineadh amach na spriocanna fógraíochta in 2023, dúirt Oifig an Choimisinéara go léiríonn na torthaí go bhfuil “leibhéal ard úsáide” á bhaint as na meáin shóisialta, na meáin chlóite agus raidió chun fógraíocht i nGaeilge a dhéanamh.","type":"text"},{"_id":"QQRAJTB24VGJNLCAWS7PATHGAU","additional_properties":{"_id":1730625494093},"content":"Luadh dúshláin eile sa tuarascáil.","type":"text"},{"_id":"TGUPOLOBXBAB3B7HHFHXL3XY2Q","additional_properties":{"_id":1730492174133},"content":"Rinneadh gearáin le hOifig an Choimisinéara faoi dhroch-chaighdeán Gaeilge ar fhógraí áirithe. Nochtadh i roinnt cásanna go raibh deacrachtaí ag cuid de na comhlachtaí poiblí cóipscríbhneoirí cumasacha le Gaeilge a fhostú. Bhí deacrachtaí ann freisin, a tuairiscíodh, aisteoirí nó ealaíontóirí gutha le Gaeilge líofa a aimsiú chun an chaint a sheachadadh go nádúrtha.","type":"text"},{"_id":"TW2UYQMIW5A3HG4VAK5EBMQIMA","additional_properties":{"_id":1730476389995},"content":"Cé gur teipeadh na spriocanna caiteachais a bhaint amach, dúradh sa tuarascáil gur “údar misnigh an méadú as cuimse” atá tagtha ar úsáid agus ar infheictheacht na Gaeilge ar fud earnáil na fógraíochta agus na meán de thoradh an reactaíochta.","type":"text"},{"_id":"TUALMPN6RFFU7MDDA25ROJ3JMU","additional_properties":{"_id":1730476389996},"content":"Dúirt an Coimisinéir Teanga, Séamas Ó Concheanainn gur “díol suntais” é an fás atá tagtha ar chaiteachas na hearnála poiblí ar fhógraíocht i nGaeilge.","type":"text"},{"_id":"QBVPRQUVMJBBXGWDHB4FQRVIXI","additional_properties":{"_id":1730476389997},"content":"“Léiríonn na torthaí go bhfuil borradh faoi fhógraíocht i nGaeilge ar gach cineál meáin anois, idir na meáin chlóite agus na meáin shóisialta agus digiteacha,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"UM4LFQUGCZGWJLTBBGMZDE2I4M","additional_properties":{"_id":1730476389998},"content":"Tá Oifig an Choimisinéara i dteagmháil le tionscal na fógraíochta agus le heagraíochtaí Gaeilge chun dul i ngleic leis na dúshláin.","type":"text"},{"_id":"TUALMPN6RFFU7MDDA25ROJ3JMU","additional_properties":{"_id":1730476389996},"content":"“Tá m’Oifig ag leanúint den mhionscagadh ar ghníomhaíochtaí fógraíochta comhlachtaí poiblí chun géilliúlacht don fhoráil nua fógraíochta a chinntiú,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"ERN3XXMD3BHXLLWYRTHLYULCAU","additional_properties":{"_id":"W46KI4BX3ZHIVJQJTXSNJJD2I4"},"type":"image"},{"_id":"76JEE6OU5ZCL7LWQNVEWJO6RNQ","additional_properties":{"_id":1730476389983},"content":"Oireachtas na Samhna","type":"header"},{"_id":"2YE33ABEZJFRBLQWKVSS4R22YA","additional_properties":{"_id":1730571201227},"content":"Ócáid spleodrach spraíúil a bhí in Oireachtas na Samhna arís i mbliana agus bhí ardchaighdeán le sonrú i ngach gné den fhéile.","type":"text"},{"_id":"UUYPVQ677BGUNFOPUQJKVBRZJM","additional_properties":{"_id":1730476389984},"content":"Chuir cumas agus díograis na n-iomaitheoirí sna comórtais bhríomhara ardáin le díocas na sluaite móra a bhí i láthair i gCill Airne an tseachtain seo caite. Féile bheo bhríomhar í atá ag dul ó neart go neart.","type":"text"},{"_id":"DCWOQJEJ5RHQXAC4UA7JDO7SRQ","additional_properties":{"_id":1730476389985},"content":"Bhuaigh Gearoidín Breathnach, Croithlí, Leitir Ceanainn, Co. Dhún na nGall, Corn Uí Riada, an gradam is mó d’amhránaíocht ar an sean-nós. Sláine Ní Chathalláin, An Coimín, Baile na nGall, Co. Chiarraí a bhí sa dara háit agus Nollaig Ní Laoire, Baile Átha Troim, Co. na Mí, a bhí sa tríú háit.","type":"text"},{"_id":"UNVY3W2WBVHDXGKTZ6VBVND25M","additional_properties":{"_id":1730476390016},"content":"Tinteán","type":"header"},{"_id":"ZJ24KGRUEJDA7HMC5DCUAN4KDU","additional_properties":{"_id":1730642709962},"content":"‘Níl aon tinteán mar do thinteán féin.’ B’fhéidir gur fíor é sin, ach is fíor freisin go bhfuil go leor sa tír nach féidir leo an seanfhocal sin a fhíorú. Is tráthúil mar sin gur ‘Tinteán’ a baisteadh ar fheachtas nua náisiúnta stocaireacht thithíochta a seoladh i gCill Airne ar an Aoine.","type":"text"},{"_id":"HOBRO2MPNNAWXIMVVVV7VCRL5E","additional_properties":{"_id":1730642709963},"content":"As cruinnithe idir fheachtasóirí Bhánú agus Chonradh na Gaeilge a d’eascair an smaoineamh feachtas nua a bhunú. Is ag cruinniú a reáchtáladh ar imeall Oireachtas na Samhna a seoladh Tinteán, a bhfuil sé mar aidhm leis dul i ngleic, ar bhonn náisiúnta, leis an ngéarchéim tithíochta sa Ghaeltacht. “Cé go bhfuil aird náisiúnta tarraingthe ag an ngrúpa feachtasaíochta Bánú ar ghéarchéim na tithíochta sa Ghaeltacht, is grúpa áitiúil é atá lonnaithe den chuid is mó i gConamara Theas,” a dúirt Róisín Ní Chinnéide, Bainisteoir Abhcóideachta Chonradh na Gaeilge.","type":"text"},{"_id":"FYHJGWLK6JAMTAOJE4CKABUG34","additional_properties":{"_id":1730642709964},"content":"Leathnú amach náisiúnta ar an bhfeachtas atá i gceist ionas gur féidir aird a tharraingt ar na fadhbanna tithíochta áitiúla atá ag cur inmharthanacht na Gaeilge mar theanga phobail i mbaol sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"2BAX37RAMBBR5OG2XTKAOGI5R4","additional_properties":{"_id":1730642709965},"content":"Dúirt Ní Chinnéide gur éirigh go maith leis an obair a rinne Conradh na Gaeilge agus Bánú go dtí seo agus go bhfuil sé i gceist saineolas agus tacaíocht a chur ar fáil i gceantair eile Ghaeltachta bunaithe ar an gcur chuige go dtí seo.”Sin é an coincheap - go mbeadh grúpaí áitiúla ar an talamh ag plé leis na ceisteanna áitiúla ina gceantair féin, ach go mbeadh siad ar fad ag feidhmiú faoin scáthghrúpa Tinteán.”","type":"text"},{"_id":"7USPOH3FNJGPXAFWZNUQFVHABY","additional_properties":{"_id":1730642709966},"content":"Dar ndóigh, níl an t-olltoghchán i bhfad uainn, agus tá sé beartaithe ag Tinteán ceist na tithíochta a bhrú ar na páirtithe polaitíochta agus ar a n-iarrthóirí toghcháin.","type":"text"},{"_id":"6COVNR3Z7ZDBTIZDQT3BTYGV5A","additional_properties":{"_id":1730642709967},"content":"“Tá fuinneog áirithe ann anois nuair is féidir brú ar leith a chur ar pholaiteoirí nach mbíonn ann ag amanna eile. Beimid ag iarraidh dul i bhfeidhm ar fhorógraí toghcháin agus ansin pé clár rialtais a bheas ag an dream a thiocfaidh i gcumhacht.”","type":"text"},{"_id":"HPXXJCEDHRA4RJ43NOFCLD54QQ","additional_properties":{"_id":1730642709968},"content":"Ar na héilimh faoi láthair tá sé i gceist cumhachtaí tithíochta a éileamh d’Údarás na Gaeltachta, scéim dheontais na dtithe Ghaeltachta a thabhairt ar ais, dréacht treoirlínte pleanála a fhoilsiú agus srian a chur ar thithe saoire sa Ghaeltacht.","type":"text"},{"_id":"ARXSBT4UUFDWHCRDYEGPSAULWI","additional_properties":{"_id":1730642709969},"content":"An bhliain úr","type":"header"},{"_id":"DJTDPLVAFFF2LN6BJFVDSOZUMU","additional_properties":{"_id":1730476390000},"content":"Go Béal Feirste a rachaidh an tOireachtas an bhliain seo chugainn agus faoin am sin beidh rialtas nua i réim sa dlínse ó dheas.","type":"text"},{"_id":"TF7PV6OIH5ESJMP26FFIDBFO3Q","additional_properties":{"_id":1730476390001},"content":"Ceist ghártha amháin a bhí á plé in Óstán Ghleann an Iolair (áit ar reáchtáladh príomhimeachtaí an Oireachtais) - an mbeidh sé de ghustal agus de mhisneach ag an rialtas nua, pé dream a bheidh i gceannas, a bheith chomh díograiseach agus chomh díocasach céanna ag feidhmiú straitéise dearfaí don teanga is a bhíonn siad agus iad ag feidhmiú na mbeartas is ansa leo.","type":"text"},{"_id":"725K7JTOJJE6XKPUEISS5KDREM","additional_properties":{"_id":1730476390002},"content":"Thug Alan Esslemont, Ardstiúrthóir TG4, aghaidh ar an ábhar céanna agus é ag glacadh le Buaic-Ghradam Cumarsáide an Oireachtais.","type":"text"},{"_id":"2QMNQYTP5JG6NKMYNE6HE7BYKM","additional_properties":{"_id":1730476390003},"content":"“Tá cur chun cinn na Gaeilge féin bunaithe ar go leor cúinsí ach tá ról lárnach ag na meáin sa chur chun cinn sin.”","type":"text"},{"_id":"AGCQJBRA7VAZDEGIWHUFSNW5QY","additional_properties":{"_id":1730476390004},"content":"Dúirt Esslemont go mbeidh “rogha mhór” roimh Choimisiún na Meán agus roimh an chéad rialtas eile an bhliain seo chugainn.","type":"text"},{"_id":"Z42QDHHOMRGW3OPKXKYYT56BR4","additional_properties":{"_id":1730476390005},"content":"“Is é an rogha bunúsach ná uaillmhian TG4 a chothú agus a chur ar aghaidh. Tá srian á chur orainn,” a dúirt sé.","type":"text"},{"_id":"BDHVT3KVVZF5RBA5FGCKMJ5CDI","additional_properties":{"_id":1730476390006},"content":"“Tá meon an Stát maidir leis an nGaeilge le léamh sa phatrún leanúnach de chinntí polaitiúla atá déanta ag rialtais éagsúla thar thréimhse fhada.","type":"text"},{"_id":"3AK6DQ2QVJEUJCMWQ46VYBDCPI","additional_properties":{"_id":1730476390007},"content":"“Pobal aonteangach Béarla leis an nGaeilge mar theanga ornáideach ócáide an toradh deireanach a bheas ar an bpatrún seo de chinntí polaitiúla.","type":"text"},{"_id":"F54FZEJSDVFILB4ZWLVVIXKZHU","additional_properties":{"_id":1730476390008},"content":"“’Uimhreacha beaga cainteoirí, suimeanna beaga airgid’ a dúirt sé a bhí mar theachtaireacht ag an Stát ó na seascaidí ar aghaidh.","type":"text"},{"_id":"VRT5B53JZZBCBKCDM26CGLCNQA","additional_properties":{"_id":1730476390009},"content":"Ag tagairt don Acht Eorpach um Shaoirse na Meán, a bhfuil sé mar aidhm aici iolrachas agus neamhspleáchas na meán a chosaint san AE, dúirt Esslemont go leagfar dualgas ar leith ar an Stát maoiniú inbhuanaithe agus intuartha a chur ar fáil do na meáin phoiblí.","type":"text"},{"_id":"I4URDNOQSJGNBKFQEJ7HSABYCE","additional_properties":{"_id":1730476390012},"content":"“Agus, tá péire sa tír seo,” a dúirt sé, ag cur in iúl go neamhbhalbh gur craoltóir seirbhíse poiblí é TG4 chomh maith céanna le RTÉ.","type":"text"},{"_id":"V3VUCWE235F53HSBYTB3DCC5WQ","additional_properties":{"_id":1730476390013},"content":"“Tá fís agus uaillmhian an-soiléir ag TG4 mar chraoltóir neamhspleách. Tá fís agus uaillmhian phobal labhartha na Gaeilge againn féin mar phobal.","type":"text"},{"_id":"F7UTRPVVCJDARI6K2CJCI4LX6A","additional_properties":{"_id":1730476390014},"content":"“Tá sé thar am ag an Stát an fhís agus an uaillmhian chéanna a léiriú agus paraidím nua maoinithe a chur ar fáil do TG4, don Ghaeltacht, agus do na meáin Ghaeilge ar fad.","type":"text"},{"_id":"YTCLVYJ5QZEL5JVQ2QFZGNU5HE","additional_properties":{"_id":1730476390015},"content":"“Ná cailleadh Coimisiún na Meán an deis stairiúil a bheidh acu in 2025. Ná cailleadh polaiteoirí an rialtais nua an deis stairiúil a bheidh acu in 2025.”","type":"text"},{"_id":"MISVWQLAYZDR3AGIMPGDMF7M5Q","additional_properties":{"_id":1730571201256},"content":"Agóid","type":"header"},{"_id":"G2P7PDYWGVHY3IBCTQZSNIH7YQ","additional_properties":{"_id":1730571201257},"content":"Chroch Aontas Mac Léinn Choláiste na Tríonóide (AMLCT) meirge i lár an champais ar an Satharn mar agóid in aghaidh theip an Choláiste seirbhísí a chur ar fáil i nGaeilge. ‘Cá bhfuil an Ghaeilge?’ a bhí scríofa mar mhana air.","type":"text"},{"_id":"U2GFRHZ63ND77JQTOYKP2LDCPY","additional_properties":{"_id":1730571201258},"content":"Ba iad príomhéilimh na mac léinn ná go gcomhlíonfadh an Coláiste a dualgais mar chomhlacht poiblí maidir le comharthaíocht champais a bheith dátheangach, agus go ndéanfaí beart láithreach chun spriocanna Acht na dTeangacha Oifigiúla 2021 a bhaint amach.","type":"text"},{"_id":"RWFAGH4VUNAEHG5NMXJMG5V5FI","additional_properties":{"_id":1730571201259},"content":"“Mar a léirigh gníomh an lae inniu, táimid diongbháilte ar an gceist seo agus ní stopfaimid den abhcóideacht go dtiocfar ar réitigh” a dúradh i ráiteas a d’eisigh na mic léinn.","type":"text"},{"_id":"YCDY6C2IB5FUNMX3YVDX7FFP3I","additional_properties":{},"type":"list"}],"content_restrictions":{"content_code":"metered"},"credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí"}]},"description":{"basic":"Theip ar chomhlachtaí poiblí spriocanna fógraíochta a chomhlíonadh anuraidh, de réir tuairisc a seoladh ag Oireachtas na Samhna"},"display_date":"2024-11-04T01:10:00Z","headlines":{"basic":"€14.2m caite ar fhógraíocht trí Ghaeilge in 2023","native":""},"label":{"audio_project_id":{"text":"8948"}},"promo_items":{"basic":{"_id":"KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4","auth":{"1":"026ca17ff6ce4c5ab03488ae40be50583fe2b12cb68e5212a25a978bd844eb20"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4.jpg"}},"subtype":"default","taxonomy":{"sections":[{"name":"Tuarascáil"}]},"type":"story","website_url":"/tuarascail/2024/11/04/meadu-suntasach-ar-fhograiocht-tri-ghaeilge-ach-ceisteanna-maidir-le-caighdeain/","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","additional_properties":{"original":{}},"name":"Tuarascáil"}}}}],"count":4446,"_id":"336e339f125bf135f9516c4c86b7a02cdc546ed4eadb413c270bb5227438434c"},"expires":1743734333262,"lastModified":1743734032910},"{\"excludeSections\":\"\",\"feature\":\"results-list\",\"feedOffset\":15,\"feedSize\":40,\"includeSections\":\"/tuarascail\"}":{"data":{"content_elements":[{"_id":"GBT5VO2I2FFT7FXI2VSCIZ7XSQ","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Ceiliúradh ar cheol na hÉireann atá i nGradaim Nós.ie"},"display_date":"2025-02-10T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Gradaim Nós 2025 "},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU","auth":{"1":"f34e311f2cb9d3523dd65c59a91b85b0cd13aac3d4b9fd02008244db6e5fb190"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/NRBEBYB4PRDB5M53VXQLJ6B3QU.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/10/gradaim-nos-2025/"}}},{"_id":"SCMZHW5JXRGQHHH7PY5IPL6MXE","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Buairt ar thuismitheoirí agus ar dhaltaí nach n-osclófar an Gaelcholáiste nua faoi mar a gealladh"},"display_date":"2025-02-10T03:00:00Z","headlines":{"basic":"BÁC 2,4,6,8 ar na sráideanna arís"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE","auth":{"1":"3b90f7f9bf49feac3cd3ddf7590298c7c7586a5451fc4575d88809d8c7319982"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TCALUH7BBBD4RDEHNTEDEMZLCE.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/10/bac-2468-ar-na-sraideanna-aris/"}}},{"_id":"UFAUOD3GB5GFVPCQC3LNMS7G5Q","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Imíonn focail le gaoth mura bhfuil siad scríte síos, agus sin é bua na scríbhneoireachta, an t-earra éalaitheach a bhuanú"},"display_date":"2025-02-10T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Meabhair ghlan"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA","auth":{"1":"534a01a586816e04f8b8cc4d1c6735ee4d7f86de8f8bd6ced17ca48f66a8beb2"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/CUR5VCDRDVDK5BP3WBBF3BKROA.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/10/meabhair-ghlan/"}}},{"_id":"QUDHGYEUQVFVFL3KEFBWSRJ7IE","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Bunaíodh an stáisiún ceoil seo sa bhliain 2008 ach tá go leor athruithe déanta air le blianta beaga anuas."},"display_date":"2025-02-03T12:36:56.055Z","headlines":{"basic":"Raidió Rí-Rá: stáisiún uaillmhianach don aos óg"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU","auth":{"1":"71d9d192d98f86bafa67db0b496382625e93e4791bab46e13165c45109e5f008"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/I62MJ6NHRBA2DNBVFVDHHAK3MU.jpg"},"lead_art":{"promo_items":{"basic":{"auth":{"1":"e633079cb214e1ec22530c7cc86c382c07841933f222ee59c51913c249c891a3"},"type":"image","url":"https://d2j5ip5u6h2g6o.cloudfront.net/02-02-2025/t_5a21b4e46ce44499845232278cee3ee4_name_DSC06048.JPG"}},"type":"video"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/03/raidio-ri-ra-staisiun-uaillmhianach-don-aos-og/"}}},{"_id":"BAHQ7QLDPNENZGQUYDBJW4KPRI","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Is ar an óige go díreach nó go hindíreach a dhírítear cuid de na scéimeanna is measa atá buailte. \n"},"display_date":"2025-02-03T02:00:00Z","headlines":{"basic":"Cáineadh géar déanta ar chiorruithe Fhoras na Gaeilge"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE","auth":{"1":"9d2656a3a9e4509ecf1976f4ac24aa2f849d7a4022b1adbc9821f35a86923da5"},"focal_point":{"x":801,"y":204},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YRCETIRCKL5KD6MEASNRX4FQVE.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/03/caineadh-gear-deanta-ar-chiorruithe-fhoras-na-gaeilge/"}}},{"_id":"QHQB24VV75C27JII3UOOBTPGGA","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Níl aon amhras ná go bhfuil nithe cáidheacha á scaipeadh go háirithe ar an ngarr lofa arb iad na meáin shóisialta iad"},"display_date":"2025-02-03T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Galar Eorpach"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U","auth":{"1":"e668c444864c75a85b01414cb3c6189b54b376051d02aac105b69dc93e131245"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/O63GN64F4RKS5GT6FEBDZQEM6U.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/02/03/galar-eorpach/"}}},{"_id":"27U7JU25HRFRNAAU3ITW57KBGU","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Dúirt Éamon Ó Cuív go bhfuil “gliondar agus lúcháir” ar a chroí go bhfuil an tOireachtas le reáchtáil i mBéal Feirste i mbliana"},"display_date":"2025-01-31T20:30:00Z","headlines":{"basic":"Uachtarán nua ar Oireachtas na Gaeilge"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI","auth":{"1":"f961fa11e6b6589a041bc393c3c8d2d9ab974cbf3d4d2b3a09b156f50f9ba18e"},"focal_point":{"x":2283,"y":2229},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AC4QFOE7JVAHJPHTNOBRI2GVSI.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/31/uachtaran-nua-ar-oireachtas-na-gaeilge/"}}},{"_id":"5SDLWGKUA5FQFJQEBTU5ZFKMI4","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Ceanneagraíochtaí, Séala an Aistriúcháin agus obair ar an gCorpas Foclóireachta i measc na scéimeanna agus na dtionscadal a chaill maoiniú"},"display_date":"2025-01-31T14:55:38.605Z","headlines":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha fógartha ag Foras na Gaeilge"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I","auth":{"1":"d8188a586c238ed605ee7ffcfad4e3b9ce26dd334450ce50de3d0826d549b57b"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/PLA6U5GCTU6VHGAQQZ4YX6WK4I.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/31/ciorruithe-tromchuiseacha-fogartha-ag-foras-na-gaeilge/"}}},{"_id":"3HJPB6TOKFEOPJH5L6WC5KIRTA","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Ciorruithe tromchúiseacha i ndán do shaol na Gaeilge mura dtugtar aghaidh ar ghéarchéim maoinithe Fhoras na Gaeilge"},"display_date":"2025-01-27T04:00:00Z","headlines":{"basic":"Idirghabháil phráinneach de dhíth chun scéimeanna Gaeilge a shábháil"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA","auth":{"1":"96ceebb5e6d2aa1260abebf5965cd85b9a2355334e99381dce15e7129f50f4bc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/AEADOB3OPRAQLKULXEDOV43MGA.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/27/idirghabhail-phrainneach-de-dhith-chun-sceimeanna-gaeilge-a-shabhail/"}}},{"_id":"KUO2AN5W2JDCBCNUNEJEMBWHLY","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Bhí scoileanna riamh mar sin, léamh samhlaithe á dhéanamh acu ar leagan amach daltaí nó cad a bhí acu á chaitheamh."},"display_date":"2025-01-27T03:00:00Z","headlines":{"basic":"An chluas chontráilte"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI","auth":{"1":"a50c9b7a276a4b886bff77dc0fff3ee4a7059572122f7b27a18d5637bf389b09"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/C256IQ3SFZGZDHBKMRME44NCRI.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/27/an-chluas-chontrailte/"}}},{"_id":"4SDNXJVXUFBLLC2MZUVEN22M3Y","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Bíodh a theist ar sin an oiread de bhunáiteanna míleata atá acu ar fud an domhain."},"display_date":"2025-01-20T01:39:00Z","headlines":{"basic":"An dara teacht"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA","auth":{"1":"dc0e1a5440445fb62dd73421d70baf79a3fce59a916261f2a9f8250ef455b850"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/VCPUZA36YJYZZMLQQAYBVVLLAA.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/20/an-dara-teacht/"}}},{"_id":"FQEQLW3FJZDZNDUEZBMKKHL3PE","credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Aela Ní Ghaoithín","type":"author"}]},"description":{"basic":"Thug Aela Ní Ghaoithín cuairt ar Shabhal Mòr Ostaig, an t-ionad náisiúnta do theanga agus do chultúr na Gàidhlige in Albain."},"display_date":"2025-01-20T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Thig thugainn, thig co’ rium gu siar’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ","auth":{"1":"b861983abf9b2b17dd474329e08988b55f9749cb81b4483dadcd935a69ccd5c0"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DP5LQXYEPJFWVF4A6VL4WS6UIQ.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/20/thig-thugainn-thig-co-rium-gu-siar/"}}},{"_id":"WW43DWLHRNBB3ESG3SHN2XNUVI","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Reáchtáiltear Éigse na Brídeoige in Uíbh Ráthach in onóir Lá Fhéile Bríde agus tús an earraigh"},"display_date":"2025-01-13T13:08:49.697Z","headlines":{"basic":"Ceiliúradh Éigse na Brídeoige agus teacht an earraigh"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4","auth":{"1":"2187187a30409109f4ec7ee328455fb7cfc294f7251f313798a2d44e74a54cd0"},"focal_point":{"x":530,"y":256},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GTBVUJ7UQBDPHHBA4DL7TG7EG4.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/13/ceiliuradh-eigse-na-brideoige-agus-teacht-an-earraigh/"}}},{"_id":"3LFGXU3KHVFPDCTOCA77BFPQHY","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Is iomaí gníomh mór a dhein sé, agus ba ghníomhartha misniúla gach ceann acu."},"display_date":"2025-01-13T01:30:00Z","headlines":{"basic":"File, fáidh is saoi"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY","auth":{"1":"3a0362a745c0908596af3c2365f0a2fa07b4508fa67440d4ae43f42a0a2daa52"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/DYREJBIMURDLNA7XCYDIGDVHEY.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/13/file-faidh-is-saoi/"}}},{"_id":"Z5PYF2BWKRCKRFKMN46ZA5NGRI","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Tá athnuachan dulta chomh maith céanna ar Lá an Dreoilín"},"display_date":"2025-01-06T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Mná, ríthe agus dreoilíní"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E","auth":{"1":"f5efc00db2a584d66cc40b4c1dd498bd66809c82981734137b236f2de6595289"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6FSX7ZE5LVGPZNV2T4ZVV4AW5E.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/06/mna-rithe-agus-dreoilini/"}}},{"_id":"7RHXAYMT6FGXLGLFK23EEU5KGU","credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Séamus Kavanagh","type":"author"}]},"description":{"basic":"Rugadh Seán Ó Dubhuí i dteachín tuaithe i gCill, Chontae Chill Dara in 1842."},"display_date":"2025-01-06T01:00:00Z","headlines":{"basic":"Sean-Fhínín Chill Dara"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU","auth":{"1":"427fa5375683d9fc3ebab85a4048e6f1223d82431585236cef53524d9efa63cf"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/5RD4ETSEBQA4D4PYBTYIQNTRWU.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/06/sean-fhinin-chill-dara/"}}},{"_id":"RLLS7ZIZ7FD67JO7SKWV5WMGEQ","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Bhunaigh Ó Snodaigh an comhlacht foilsitheoireachta Coiscéim in 1980 agus chuir sé na céadta leabhar i gcló ó shin i leith."},"display_date":"2025-01-03T05:30:00Z","headlines":{"basic":"Pádraig Ó Snodaigh, foilsitheoir agus gníomhaí teanga, ar lár "},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY","auth":{"1":"1d7b3bb6e3b702a38ffd505fe912fcf0848fdbe3b779f8fd6f413553aefa531c"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RIEMZ5EM5FCZDAIFBPOIYQ4RAY.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2025/01/03/padraig-o-snodaigh-foilsitheoir-agus-gniomhai-teanga-ar-lar/"}}},{"_id":"Z3FQQOPDBND6ZOVMXVR7AJ24XM","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"B’fhéidir go bhfuil róghar dúinn fós leis an gcúig mbliana fichead sin a mheas"},"display_date":"2024-12-30T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An ceathrú cuid"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA","auth":{"1":"c701ad69cf4c00579ddcccada6ea73e9206d1199b4ef50f0e9ff648e3141f9cc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZVETFBAEEZGDBKC2DMW75A3MGA.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/30/an-ceathru-cuid/"}}},{"_id":"KWI3QSW3IJE4XI6RQZZ3GRLODI","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Thuig Robert Brennan an t-aistriú teanga a bhí ar bun agus agus chuaigh sé go mór i bhfeidhm air."},"display_date":"2024-12-30T00:30:00Z","headlines":{"basic":"‘A Dhomhnaill Uí Chonaill, a’dtuigeann tú Gaedhilge?’ "},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M","auth":{"1":"225b0ccdc2872cad53aabfe697066bed37732430ae40c6294a2bdd24e4d6ea4f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/HSXSK6HKXBFYPED6G344GGNO2M.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/30/a-dhomhnaill-ui-chonaill-adtuigeann-tu-gaedhilge/"}}},{"_id":"QN4L77ET6JAXLDMOOKITXG6EZY","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Spreag Gearóid Ó Cairealláin go leor chun bheith rannpháirteach i saol na Gaeilge sa tuaisceart"},"display_date":"2024-12-23T10:14:00Z","headlines":{"basic":"Gearóid Ó Cairealláin, ceannródaí teanga, ar lár"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU","auth":{"1":"3b11f9a1d2ad1bb025c57f3ca1abae983f3b39c7c1b155535b70c5d839662d69"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/RTRE6D4EKFHPHKOFW2MEXRXPNU.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/23/gearoid-o-caireallain-ceannrodai-teanga-ar-lar/"}}},{"_id":"PHMOMQHO2RH7VLCSHHM7DHAK3A","credits":{"by":[{"additional_properties":{"original":{}},"name":"Declan Collinge","type":"author"}]},"description":{"basic":"Tá simplíocht ar leith ag baint le ceiliúradh na Nollag"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Deora mo Mhamó "},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E","auth":{"1":"b12874124f3324cc8352941302b6535411b61dc0922f3621c882bb513c38e0d3"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/YLKGWZ2NPVCRROPCY4TKYE2V5E.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/23/deora-mo-mhamo/"}}},{"_id":"5JYMYQDMZFHFXHUIIO3FJWEZC4","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Fág gurb í an Araibis teanga fhormhór na tíre tá caint eile ann"},"display_date":"2024-12-23T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Urlabhra naofa"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA","auth":{"1":"422f488530a39a2b2bc359970fff9e74074c6f5c15bba2e15841e9977780969f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/362ATRSMEC5QEBPPODYNL3WCBA.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/23/urlabhra-naofa/"}}},{"_id":"LEY3ZRUYAZEW7EAZ6AHURUDT6E","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"B‘iad na réinfhianna a d’fhreagair an cheist dó."},"display_date":"2024-12-16T03:30:00Z","headlines":{"basic":"An réalta"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU","auth":{"1":"fa79ce756c45e26fecf3c301cd82feeb009eaef38764aa547387eebb5f82e675"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MDQHGWEJZX5ZTLJLGZYEU5RVDU.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/16/an-realta/"}}},{"_id":"CXMH37T57FA65GCFDLHY6WRAXY","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Is aoibhinn an rud é a bheith faoi dhraíocht ag leabhar"},"display_date":"2024-12-16T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Aimsigh an scéal is ansa leat’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE","auth":{"1":"a5c0416d3cd3f82f7f71d681092c33abd6e30281075cc32600c5f49eab06c2b1"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7FTMS5ESTRCFDF7VUXK7PNO5BE.png"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/16/aimsigh-an-sceal-is-ansa-leat/"}}},{"_id":"VSBD6LP2UFGHNNT3I5LVSB4ATY","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Seachain na scuainí, na hollmhargaí, agus na bailte plódaithe!"},"display_date":"2024-12-09T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Féiríní na Nollag"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI","auth":{"1":"97ed657087a4602e13818d58dee1b6ef08a55534666aa3c5bbfbac9416144d22"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/7QDOKNUJCFAEPOMF4EBUNFIELI.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/09/feirini-na-nollag/"}}},{"_id":"CEX3H5BB6ZD5XGEET2QZWQMGZU","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Corpas Náisiúnta na Gaeilge: acmhainn cheannródaíoch seolta go hoifigiúil"},"display_date":"2024-12-02T04:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá 100 milliún focal bailithe againn - ní beag an méid é sin’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY","auth":{"1":"1fb6b07d0c8b6a934c853e229a057fd83594f297c8f5ea404c62f44881dc62ca"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7HKKHHGJ5GEPJ5HXYH5YPZXQY.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/02/ta-100-milliun-focal-bailithe-againn-ni-beag-sin/"}}},{"_id":"YNIOQA2I2JAWLNMFIFBAURJX2E","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Nuair a shroich siad an mhuir mhór ní raibh aon áis acu le dul trasna."},"display_date":"2024-12-02T02:00:00Z","headlines":{"basic":"An Teicheadh"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU","auth":{"1":"1e95cac9c568e85ac676a06a932e82f9e645712c96fc1f255cc7929ead210878"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K5F5A6ZPYJG2JCGEP2SAYO3WDU.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/12/02/an-teicheadh/"}}},{"_id":"6YGY6LP5O5ERNFSBV7U5XJYHNA","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Agus is maith is eol dúinn cén toradh a bheidh air."},"display_date":"2024-11-25T02:15:00Z","headlines":{"basic":"Tine chnámh na ngeallúintí"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ","auth":{"1":"24c66d41d94f710671fc4f81944c9ed29f835a17155786fa9dacd0c82085d40f"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/ZGQVQJDBHNATTCNL2DNVUOZHCQ.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/25/tine-chnamh-na-ngealluinti/"}}},{"_id":"LQVRIAXCRVDLBJ6CCY3TK2RWGQ","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Tá na bileoga seachadta, tá na póstaeir crochta, agus tá geallúintí fós á dtabhairt."},"display_date":"2024-11-25T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Tá muid ag súil le gníomh – gníomh, gníomh, gníomh!’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE","auth":{"1":"e984059b2e868aa3f0a81ed898553951d8a1c1caba441e9540fe9c52e5aefd8d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MMY7XT2UENDSDJVQJRWG2VTLSE.JPG"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/25/ta-muid-ag-suil-le-gniomh-gniomh-gniomh-gniomh/"}}},{"_id":"GXW5P7KF3JD2FB43FUL2P565RA","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Bhí an t-amhrán uilig aige agus nuair a bhí sé ráite aige lig sé liú as."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Tiomanta ar son normalú na Gaeilge"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4","auth":{"1":"7fea52250695eeb807c73309a33f3eca19a2a41e1277246c37fa2c74cd557417"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/GDFL3HIEAVD2RETH757RMZZ6L4.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/18/tiomanta-ar-son-normalu-na-gaeilge/"}}},{"_id":"MYZOGY52NVF63DIY3KC22PTGK4","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Is é oighear diachrach an scéil é gur airíomar é seo go léir cheana."},"display_date":"2024-11-18T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An dá imirce"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI","auth":{"1":"9d9b5917d7f0b04b52f1910c3ace53b3abc2a73129334798bede7eac94e69199"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/K6ROKZDE5RELVD7AEOBCR6VBVI.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/18/an-da-imirce/"}}},{"_id":"Z3OHKY5PWBF63PVGT2EI2H7DJM","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Rinne Comhchoiste na Gaeilge agus na Gaeltachta 354 mholadh a bhain le cur chun cinn na Gaeilge, an Ghaeltacht, tithíocht, oideachas, seirbhísí poiblí agus cúrsaí foilsitheoireachta, i measc ábhar eile."},"display_date":"2024-11-11T03:00:00Z","headlines":{"basic":"Córas Stáit ‘beag beann ar an nGaeilge’ – Ó Cuív"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM","auth":{"1":"665dbef354801b16d0b10513e8ad80093d4cfc83c2c2eb06c1f1de2762b9e5f9"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/J7YM7BXBAVBCJMZCJ7IHI63FBM.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/11/coras-stait-beag-beann-ar-an-ngaeilge-o-cuiv/"}}},{"_id":"W2KNZY7HEJEQRCJKND4E7UIYAY","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Tá difríocht shuaitheantasach amháin idir na toghcháin thall agus abhus"},"display_date":"2024-11-11T01:15:00Z","headlines":{"basic":"Airgead mór v mórairgead"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU","auth":{"1":"226ba27407710e3bb7a0b2b351a57b1b38d2aeb3a7d68e9ad63dd0fcc3aae723"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TFVC7XNBGVHHZFLQNKVYHLLSWU.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/11/airgead-mor-v-morairgead/"}}},{"_id":"LNUJN2QQX5BUFOJQSCBUY4P2RY","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Caitheadh siar í amach as a teach. Bhuail sí balla. Bhí smúit ina timpeall. Ceo agus deatach."},"display_date":"2024-11-04T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Bás Bharbie"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM","auth":{"1":"ffd18bb3684616776d48e182f87c6b17ecbaf7283c209f824e32e40796ade82e"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/MTMXCZHSPGJZRZTPGJPATBMUQM.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/04/bas-bharbie/"}}},{"_id":"EIKQJCYQWVA3JHKGTYEQA6MWMM","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Theip ar chomhlachtaí poiblí spriocanna fógraíochta a chomhlíonadh anuraidh, de réir tuairisc a seoladh ag Oireachtas na Samhna"},"display_date":"2024-11-04T01:10:00Z","headlines":{"basic":"€14.2m caite ar fhógraíocht trí Ghaeilge in 2023"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4","auth":{"1":"026ca17ff6ce4c5ab03488ae40be50583fe2b12cb68e5212a25a978bd844eb20"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/KZCWNJ2PG5DNVGCW6LTFOIAWJ4.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/11/04/meadu-suntasach-ar-fhograiocht-tri-ghaeilge-ach-ceisteanna-maidir-le-caighdeain/"}}},{"_id":"NCXPX3RCPZG6NKXRV6PRCOLD5Q","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Is fada mé ag faire ar thoghcháin mar chuid d’fhéilire na tíre."},"display_date":"2024-10-28T01:30:00Z","headlines":{"basic":"An cnag ar an doras"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"NCZT3YCAUJAXZADPCJ6W4MKM6Q","auth":{"1":"6bbeb2f714bc37059226073495d61e94b9bc149826742d47f94b696a44d1ffb3"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/NCZT3YCAUJAXZADPCJ6W4MKM6Q.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/10/28/an-cnag-ar-an-doras/"}}},{"_id":"DL3UFQJLNBAFNNNMCK7ANNVVG4","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Cuireann an fhéile seo ardán náisiúnta ar fáil do phlúr na gcumadóirí, filí, ceoltóirí, amhránaithe ar an sean-nós, rinceoirí, scríbhneoirí, drámadóirí agus scéalaithe"},"display_date":"2024-10-28T01:30:00Z","headlines":{"basic":"Oireachtas na Samhna: ‘Pé áit a mbeidh sé, beidh sé ina Ghaeltacht’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"SEQXZXDC6BHH5HAR3IC55VA6KM","auth":{"1":"d7afcfedfa28a360bb1cb0890ec18767b8b4cc5897d7a8d679419523bbece1b3"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/SEQXZXDC6BHH5HAR3IC55VA6KM.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/10/28/oireachtas-na-samhna-pe-ait-a-mbeidh-se-beidh-se-ina-ghaeltacht/"}}},{"_id":"FISDEGSNRZDTBM5X5IJCECNCAM","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Is é sealbhú agus saibhriú teanga trí spraoi agus trí shúgradh seachas foghlaim fhoirmiúil atá i gceist sa naíonra."},"display_date":"2024-10-21T01:05:00Z","headlines":{"basic":"‘Fáilte go domhan beag ina dtarlaíonn rudaí móra’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"CS4C2GAHFZAJ7E5HAXBQMYVYCI","auth":{"1":"ba22734822123371e1e0788a65e2014c50a83ac3d72b6792fd8e426ea63cc0cc"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/CS4C2GAHFZAJ7E5HAXBQMYVYCI.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/10/21/ta-siad-ag-foghlaim-i-ngan-fhios-doibh-fein/"}}},{"_id":"56KCK6V4MREJHDAKTEVK2CFXFM","credits":{"by":[{"_id":"alan-titley","additional_properties":{"original":{"byline":"Alan Titley"}},"name":"Alan Titley","type":"author","url":"/author/alan-titley/"}]},"description":{"basic":"Scéal fada gabhlánach suas síos ann as is ea scéal Pháirtí Náisiúnta na hAlban"},"display_date":"2024-10-21T00:00:00Z","headlines":{"basic":"Ceannródaí ar Lár"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"BUTADRTCHDQ2PPWG3ERYLEM3CY","auth":{"1":"82b83f1ce36ab8f89e4d4c9bb4f40e4c6fcad6c4bcafab39450292511f61672d"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/BUTADRTCHDQ2PPWG3ERYLEM3CY.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/10/21/ceannrodai-ar-lar/"}}},{"_id":"GC5VLQKY6RDZNM2QIM3L6IBTIE","credits":{"by":[{"_id":"eanna-ocaollai","additional_properties":{"original":{"byline":"Éanna Ó Caollaí"}},"name":"Éanna Ó Caollaí","type":"author","url":"/author/eanna-ocaollai/"}]},"description":{"basic":"Plean Náisiúnta don Ghaeilge: Treoirchlár do chomhlachtaí poiblí chun líon agus caighdeán a gcuid seirbhísí poiblí trí Ghaeilge a fheabhsú go córasach"},"display_date":"2024-10-14T01:00:00Z","headlines":{"basic":"‘Go bunúsach, tá muid ag caint faoin mBunreacht a chur i bhfeidhm’"},"label":{},"owner":{"sponsored":false},"promo_items":{"basic":{"_id":"JTSPGPCJOBCWRKELHFGHY4EXYI","auth":{"1":"784b0b00d7fbaf9b9f4d3c40199229fac66acac8d136a02446d3b01661f6d276"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/JTSPGPCJOBCWRKELHFGHY4EXYI.jpg"}},"type":"story","websites":{"irishtimes":{"website_section":{"_id":"/tuarascail","name":"Tuarascáil"},"website_url":"/tuarascail/2024/10/14/go-bunusach-ta-muid-ag-caint-faoin-mbunreacht-a-chur-i-bhfeidhm/"}}}],"count":4446,"next":55,"_id":"b79d9a97475b60bdf84b670e8ad32246fba9e36de5e12949711f7070f1fb5e20"},"expires":1743734333216,"lastModified":1743734032907}},"most-popular":{"{\"feature\":\"numbered-list\",\"section\":\"\",\"size\":5}":{"data":{"content_elements":[{"_id":"PGTAFIID5NER3HM6HWFV2YAWRI","headlines":{"basic":"Ireland’s remote islands: Only 29 apply for €84,000 grant aimed at attracting residents"},"promo_items":{"basic":{"_id":"5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y","auth":{"1":"889afcaff27e2464fb827dd06175bfacd95e83ca1a491600ef2ea619e1f61c94"},"focal_point":{"x":435,"y":475},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/5LEY4BPMZTEZNNQF62ETDUCT4Y.jpg"}},"websites":{"irishtimes":{"website_url":"/property/2025/04/02/irelands-remote-islands-only-29-apply-for-84000-grant-aimed-at-attracting-residents/"}}},{"_id":"FUKCED572JGIZG5PCAO4FSWNGY","headlines":{"basic":"Tenant who says bed bugs forced him out of apartment is awarded €1,000 in damages"},"promo_items":{"basic":{"_id":"A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM","auth":{"1":"6712518d4c23ef9e51927c810af48cc6264d5b205b53e5cce402e4ea6f7e46fa"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/A7G56YM4GRBQPLBW47TMMQEVMM.jpg"}},"websites":{"irishtimes":{"website_url":"/ireland/housing-planning/2025/04/03/tenant-who-says-bed-bugs-forced-him-out-of-apartment-is-awarded-1000-in-damages/"}}},{"_id":"VUJHOFGUZFFH3NNCUC6FQEPQLQ","headlines":{"basic":"Has Ryanair started penalising people with carry-on luggage?"},"promo_items":{"basic":{"_id":"3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4","auth":{"1":"b5f74337b53132f3c66bca2c25b813399bca231d7a5c2a7d0df3fac31e5380b3"},"focal_point":{"x":780,"y":371},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/3O37HZWPUMTL37JDA2NDMYYCP4.jpg"}},"websites":{"irishtimes":{"website_url":"/your-money/2025/04/03/has-ryanair-started-penalising-people-with-carry-on-luggage-no-says-ryanair-yes-say-our-readers/"}}},{"_id":"5DR2NEMMZJD5LBOHG4YMEGN7TE","headlines":{"basic":"As it happened: Day after ‘liberation’ sees Donald Trump face widespread backlash from US lawmakers over tariffs"},"promo_items":{"basic":{"_id":"M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY","auth":{"1":"8e4f0a24b14114af46a8421b51b4c141ec82e21eb7be0f8c6794c970fd1857f8"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/M7REJPVDIK2BMLGASN3X6B5PEY.jpg"}},"websites":{"irishtimes":{"website_url":"/world/us/2025/04/03/trump-tariffs-ireland-eu-us-live-reaction-latest/"}}},{"_id":"KD6AWAAT2ZHVRPU6VZOY4BTER4","headlines":{"basic":"Trump’s tariffs: what do they mean for Ireland and the economy here?"},"promo_items":{"basic":{"_id":"HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA","auth":{"1":"9f963ed111229f903da24836391584128e65222574a80fa30d00838307eccbb2"},"type":"image","url":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/HWXNVZKOSK6DDUBELXBBB2WCEA.jpg"}},"websites":{"irishtimes":{"website_url":"/ireland/2025/04/02/trumps-tariffs-what-do-they-mean-for-ireland/"}}}],"_id":"e60af7e45e8875293d3b73c32e5559bbf4e81f70e38126f651c99c67a9edf48b"},"expires":1743734116673,"lastModified":1743733815938}}};Fusion.layout="right-rail-advanced";Fusion.metas={"page-type":{"value":"section","html":true},"paywall-status":{"value":"{{content.Paywall['paywall-status']}}","html":true},"description":{"value":"{{site.site_description}}","html":true}};Fusion.outputType="default";Fusion.template="template/section";Fusion.tree={"collection":"layouts","type":"right-rail-advanced","props":{"collection":"layouts","type":"right-rail-advanced","id":"right-rail-advanced","childProps":[{"collection":"sections","id":0},{"collection":"sections","id":1},{"collection":"sections","id":2},{"collection":"sections","id":3},{"collection":"sections","id":4},{"collection":"sections","id":5},{"collection":"sections","id":6},{"collection":"sections","id":7},{"collection":"sections","id":8}]},"children":[{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":0},"children":[{"collection":"chains","type":"@wpmedia/header-nav-chain-block/header-nav-chain-block","props":{"collection":"chains","type":"@wpmedia/header-nav-chain-block/header-nav-chain-block","id":"0fu1W2iPcTnE3JJ","customFields":{"hierarchy":"hamburger-menu","logoAlignment":"center","showHorizontalSeperatorDots":true,"leftComponentMobile1":"menu","rightComponentMobile1":"custom","rightComponentCustomIndexMobile1":3,"menuComponentMobile1":"custom","menuComponentCustomIndexMobile1":2,"menuComponentMobile2":"queryly","leftComponentDesktop1":"queryly","leftComponentDesktop2":"menu","rightComponentDesktop1":"custom","rightComponentCustomIndexDesktop1":1,"rightComponentDesktop2":"custom","rightComponentCustomIndexDesktop2":3,"menuComponentDesktop1":"none","menuComponentDesktop2":"none"},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0f1j0n1myTR7B9-0-0-0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<iframe scrolling=\"no\" id=\"fw-desktop\" data-src=\"https://lw.foreca.com/v3/en/site/irishtimes/widget/?name=Dublin&id=102964574\" style=\"width: 85px; height: 40px; border:0; margin: 0; display: flex; align-items: center;\"></iframe>","pbInternal_cloneId":"f0f1j0n1myTR7B9"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"subscribe-button/default","props":{"collection":"features","type":"subscribe-button/default","id":"f0fcuF3rugfL8OV-0-0-1","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"customTopHtml":"<iframe scrolling=\"no\" id=\"fw-mobile\" data-src=\"https://lw.foreca.com/v3/en/site/irishtimes/widget/?name=Dublin&id=102964574\" style=\"width: 85px; height: 40px; border:0; margin: 0;\"></iframe>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"signin-subscribe/default","props":{"collection":"features","type":"signin-subscribe/default","id":"f0fe6HNJvtOK8J1-0-0-2","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"loggedInNavigationTitle":"Logged-in-navigation"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"features","type":"@wpmedia/alert-bar-block/alert-bar","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/alert-bar-block/alert-bar","id":"0f3cgxIlVJiE3G5","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":1},"children":[{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0fJKL80l2wX2PY","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"970x250|970x90|728x90|320x50","lazyLoad":false,"displayAdLabel":true,"reserveSpace":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/section-title-block/section-title","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/section-title-block/section-title","id":"0fZCnGrQSrD","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":false},"customFields":{"inheritGlobalContent":false,"sectionContentConfig":{"contentService":"site-service-hierarchy-it","contentConfigValues":{"hierarchy":"section-page-subnavs","sectionId":"/tuarascail"}}},"displayProperties":{},"localEdits":{"items":{}},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0flPkKVsYu170e","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"pbInternal_cloneId":"f0flPkKVsYu170e"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"chains","type":"flex-chain","props":{"collection":"chains","type":"flex-chain","id":"c0fzzqpBFw6Drt","customFields":{"layout":"[[4,4,4],[12,12,12],[]]","column1":1,"column2":1,"column3":2,"column4":0,"column5":0,"showDividersDesktop":true,"showDividersTablet":true,"pbInternal_cloneId":"c0fzzqpBFw6Drt"},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"flex-promo/default","props":{"collection":"features","type":"flex-promo/default","id":"f0f7FRsnFw6DzV","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"itemContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","excludeSections":"","feedSize":50,"feedOffset":0}},"allowSpeechKit":false,"overlineAlignment":"Left","showCloseButton":false,"fontSize":"Medium","headlineWeight":"Bold","headlineTextAlignment":"text-align_left","showHeadline":true,"showOverline":false,"showByline":true,"showDateTime":true,"showImageDesktop":true,"imageRatioDesktop":"16:9","imagePositionDesktop":"top","showImageMobile":true,"imageRatioMobile":"3:2","imagePositionMobile":"top","paywallStatus":"premium","offsetOverride":0,"showDescription":true,"bottomDividerDesktop":false,"bottomDividerMobile":true,"bottomDividerTablet":true,"sizeOverride":1,"lastBottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerMobile":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"flex-promo/default","props":{"collection":"features","type":"flex-promo/default","id":"f0fYiRouFw6DEp","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"itemContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","excludeSections":"","feedSize":50,"feedOffset":0}},"allowSpeechKit":false,"overlineAlignment":"Left","showCloseButton":false,"fontSize":"Medium Small","headlineWeight":"Bold","headlineTextAlignment":"text-align_left","showHeadline":true,"showOverline":false,"showByline":false,"showDateTime":false,"showImageDesktop":false,"imageRatioDesktop":"3:2","imagePositionDesktop":"left","showImageMobile":true,"imageRatioMobile":"1:1","imagePositionMobile":"right","paywallStatus":"premium","offsetOverride":1,"showDescription":false,"bottomDividerDesktop":true,"bottomDividerMobile":true,"bottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerDesktop":false,"lastBottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerMobile":true,"sizeOverride":5},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"Newsletter-Signup/default","props":{"collection":"features","type":"Newsletter-Signup/default","id":"f0fadP2k91rddRO","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"inheritGlobalContent":false,"imagePos":"top","alwaysExpanded":false,"lazyLoad":false,"pbInternal_cloneId":"f0fadP2k91rddRO","customVisibility":true,"customHeadline":"News Digests","customDescription":"Stay on top of the latest news with our daily newsletters each morning, lunchtime and evening","customImage":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/sandbox.irishtimes/2RXL6SYZVZCZFBDMDTNTNY33HA.png","customNewsletterPrompt":"","customNewsletterList":{"23":"Lunchtime Latest"},"bottomDividerMobile":true,"bottomDividerTablet":true,"bottomDividerDesktop":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"Newsletter-Signup/default","props":{"collection":"features","type":"Newsletter-Signup/default","id":"f0fn3yk5HL6F80K","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"inheritGlobalContent":true,"customHeadline":"Newsletter Title","customDescription":"Newsletter Description","imagePos":"top","lazyLoad":true,"bottomDividerMobile":true,"bottomDividerTablet":true,"bottomDividerDesktop":true,"sectionId":""},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0fBJHxFZaPicAJ","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":2},"children":[]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":3},"children":[{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0fDE4OavSwT7Jf","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"728x90|300x250","lazyLoad":true,"displayAdLabel":true,"reserveSpace":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0fennBzfs2a13A","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":4},"children":[]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":5},"children":[{"collection":"features","type":"flex-promo/default","props":{"collection":"features","type":"flex-promo/default","id":"f0f3vYGmEDaeavO","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"itemContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","feedSize":50,"feedOffset":0}},"offsetOverride":6,"sizeOverride":4,"allowSpeechKit":false,"overlineAlignment":"Left","showCloseButton":true,"fontSize":"Medium","headlineWeight":"Bold","headlineTextAlignment":"text-align_left","showHeadline":true,"showOverline":false,"showByline":false,"showDateTime":false,"showLiveStoryTimeline":false,"liveStoryEntriesCount":4,"showImageDesktop":true,"imageRatioDesktop":"16:9","imagePositionDesktop":"left","showImageMobile":true,"imageRatioMobile":"16:9","imagePositionMobile":"right","paywallStatus":"premium","lastBottomDividerDesktop":true,"lastBottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerMobile":true,"bottomDividerDesktop":true,"bottomDividerTablet":true,"bottomDividerMobile":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0fCeqL9kCfDdvL","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"Fluid","lazyLoad":true,"displayAdLabel":false,"reserveSpace":false,"pbInternal_cloneId":"f0fCeqL9kCfDdvL"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fI87yIAwkvcqS","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<hr class>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"flex-promo/default","props":{"collection":"features","type":"flex-promo/default","id":"f0febw07dbajbeO","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"itemContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","feedSize":50,"feedOffset":0}},"offsetOverride":10,"sizeOverride":5,"allowSpeechKit":false,"overlineAlignment":"Left","showCloseButton":true,"fontSize":"Medium","headlineWeight":"Bold","headlineTextAlignment":"text-align_left","showHeadline":true,"showOverline":false,"showByline":false,"showDateTime":false,"showLiveStoryTimeline":false,"liveStoryEntriesCount":4,"showImageDesktop":true,"imageRatioDesktop":"16:9","imagePositionDesktop":"left","showImageMobile":true,"imageRatioMobile":"16:9","imagePositionMobile":"right","paywallStatus":"premium","lastBottomDividerDesktop":true,"lastBottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerMobile":true,"bottomDividerDesktop":true,"bottomDividerTablet":true,"bottomDividerMobile":true,"pbInternal_cloneId":"f0febw07dbajbeO"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0frlqC2ElKCdb9","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"Fluid","lazyLoad":true,"displayAdLabel":false,"reserveSpace":false},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/divider-block/divider","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/divider-block/divider","id":"f0fDsOoVGPTo4I7","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"chains","type":"flex-chain","props":{"collection":"chains","type":"flex-chain","id":"c0fXQcyLhDp981r","customFields":{"layout":"[[12],[12],[]]","column1":1,"column2":0,"column3":0,"column4":0,"column5":0,"lazyLoadApp":true,"lazyLoad":false},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"@wpmedia/results-list-block/results-list","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/results-list-block/results-list","id":"0fNTNwoRQr0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":false},"customFields":{"listContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","excludeSections":"","feedSize":20,"feedOffset":15}},"showItemOverline":false,"showHeadline":true,"showImage":true,"showDescription":false,"showByline":false,"showDate":false,"lazyLoad":false},"displayProperties":{},"localEdits":{"items":{}},"variants":{}}}]},{"collection":"features","type":"flex-promo/default","props":{"collection":"features","type":"flex-promo/default","id":"f0fS0hQCH4Id7Pv","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"itemContentConfig":{"contentService":"story-feed-sections","contentConfigValues":{"includeSections":"/tuarascail","feedSize":50,"feedOffset":0}},"sizeOverride":null,"allowSpeechKit":true,"overlineAlignment":"Left","showCloseButton":true,"fontSize":"Large","headlineWeight":"Bold","headlineTextAlignment":"text-align_left","showHeadline":true,"showOverline":true,"showByline":true,"showDateTime":true,"showLiveStoryTimeline":true,"liveStoryEntriesCount":4,"showImageDesktop":true,"imageRatioDesktop":"1:1","imagePositionDesktop":"left","showImageMobile":true,"imageRatioMobile":"1:1","imagePositionMobile":"left","paywallStatus":"free","lastBottomDividerDesktop":true,"lastBottomDividerTablet":true,"lastBottomDividerMobile":true,"itemsPerPage":50},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":6},"children":[{"collection":"chains","type":"sticky-chain","props":{"collection":"chains","type":"sticky-chain","id":"c0fOjZLSKFv95rE","customFields":{"stickyItem":3},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"header/default","props":{"collection":"features","type":"header/default","id":"f0fdtA37suth74f-6-0-0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"text":"MOST READ","link":"/most-read/","size":"Small","lightFontWeight":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/numbered-list-block/numbered-list","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/numbered-list-block/numbered-list","id":"f0fT6eSZkVlD6qv-6-0-1","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"listContentConfig":{"contentService":"most-popular","contentConfigValues":{"size":5,"section":""}},"showHeadline":true,"showImage":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0fvYtLWRYJ38bq-6-0-2","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"300x250|300x600","lazyLoad":true,"displayAdLabel":true,"reserveSpace":false},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":7},"children":[{"collection":"chains","type":"flex-chain","props":{"collection":"chains","type":"flex-chain","id":"c0fBwwA5tAkzcEy","customFields":{"layout":"[[12],[12],[]]","column1":2,"column2":0,"column3":0,"column4":0,"column5":0,"lazyLoad":null,"lazyLoadApp":null,"linkText":null,"linkUrl":null,"showDividersDesktop":null,"showDividersTablet":null,"showDividersMobile":null},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0fJRcvZHCYp5hP-7-0-0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"header/default","props":{"collection":"features","type":"header/default","id":"f0fo9BQ2IF9q5vY-7-0-1","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"size":"Small","text":"YOU MAY ALSO LIKE...","lightFontWeight":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"chains","type":"flex-chain","props":{"collection":"chains","type":"flex-chain","id":"c0fQjWNCG2Nzchf","customFields":{"lazyLoad":false,"lazyLoadApp":false,"layout":"[[4,4,4],[12,12,12],[]]","column1":2,"column2":2,"column3":3,"column4":0,"column5":0,"showDividersDesktop":true,"linkText":null,"linkUrl":null,"showDividersTablet":null,"showDividersMobile":null},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","id":"f0fMbpQfLXzMah0-7-1-0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"headline":"Crosswords & Puzzles","description":"Crosswords & puzzles to keep you challenged and entertained","imageURL":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/QF3X7Z2CJNEZHPDUSBJU7N52M4.png","linkURL":"/crosswords-puzzles/","showHeadline":true,"showImage":true,"showDescription":true,"imageRatio":"3:2"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fD0fkQ5DvG2Oj-7-1-1","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<div align=\"center\">\n <iframe src=\"https://www.recruitireland.com/embed/search/jobs \"\n width=\"100%\"\n height=\"380px\"\n frameBorder=\"0\"\n loading=\"lazy\"\n style=\"min-width: 300px; max-width: 450px; display: block\">\n </iframe>\n</div>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fYXt8xLXzMaAS-7-1-2","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<b><center>The Irish Times ePaper</center></b>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fOERSALXzMa3N-7-1-3","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<style>\n a.epaper-link {\n text-decoration: none;\n }\n\n .epaper-bg {\n background-color: #f1f1f1;\n width: 100%;\n margin: auto;\n padding: 2px;\n }\n\n .epaper {\n width: 100%;\n height: 530px;\n margin: 20px auto;\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png\");\n background-position: center;\n background-repeat: no-repeat;\n background-size: contain;\n animation: epaper--animation 30s ease forwards 5;\n opacity: 0;\n }\n\n @keyframes epaper--animation {\n 0% {\n opacity: 1;\n }\n\n 3% {\n opacity: 1;\n }\n\n 7.5% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 7.6% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/o1nhqi_gxGQqIGONiXa2Gh5bgQs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/H2CCKPCMV5HI3DMOFUHTAUMTLE.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 12% {\n opacity: 1;\n }\n\n 25% {\n opacity: 1;\n }\n\n 30.5% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/o1nhqi_gxGQqIGONiXa2Gh5bgQs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/H2CCKPCMV5HI3DMOFUHTAUMTLE.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 30.6% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/uXAw0csJa4oy9GEtudqVFYJz7xs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/3HMM3WSTX5EGJDLXI7DC67ANCQ.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 35% {\n opacity: 1;\n }\n\n 55% {\n opacity: 1;\n }\n\n 60.5% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/uXAw0csJa4oy9GEtudqVFYJz7xs=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/3HMM3WSTX5EGJDLXI7DC67ANCQ.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 60.6% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/pY4nBgIYPKMSvjqcnzXqjMk52Gg=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/WYQ7LHQVD5AYXKU3CEQADTD44Y.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 65% {\n opacity: 1;\n }\n\n 85% {\n opacity: 1;\n }\n\n 90.5% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/pY4nBgIYPKMSvjqcnzXqjMk52Gg=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/WYQ7LHQVD5AYXKU3CEQADTD44Y.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 90.6% {\n background-image: url(\"https://irishtimes-irishtimes-prod.cdn.arcpublishing.com/resizer/WoiCg-HuQT0vbRYhs9ZZLxsEyBc=/arc-photo-irishtimes/eu-central-1-prod/public/SFHQMXWUAJB6THFBFIMLCTEGPE.png\");\n opacity: 0;\n }\n\n 95% {\n opacity: 1;\n }\n\n 100% {\n opacity: 1;\n }\n }\n</style>\n\n<div class=\"epaper-bg\">\n <a href=\"https://www.irishtimes.com/epaper\"\n class=\"epaper-link\" target=\"_blank\">\n <div class=\"epaper\"></div>\n </a>\n</div>","pbInternal_cloneId":"f0ffBDyzX4Hz4Oo"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","id":"f0ffKRbNKxrw1m0-7-1-4","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"headline":"Six Nations 2025","description":"Get the latest news, analysis and match reports from the M6N and W6N championships","imageURL":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/D7OCW2KAF5EALFNQISC7AQ6XL4.jpg","linkURL":"/sport/six-nations/","showHeadline":true,"showImage":true,"showDescription":true,"imageRatio":"3:2"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","id":"f0f5sy0ELXzMakt-7-1-5","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"headline":"Common Ground","description":"How does a post-Brexit world shape the identity and relationship of these islands","imageURL":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/TKVFY64P25HALODOK466CJOPKA.png","linkURL":"/common-ground/","showHeadline":true,"showImage":true,"showDescription":true,"imageRatio":"3:2"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/medium-manual-promo-block/medium-manual-promo","id":"f0fimOFZUNzQ205-7-1-6","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"headline":"Family Notices","description":"Weddings, Births, Deaths and other family notices","imageURL":"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/6RIXRYTX4RC4FOGBX6TGGNZHDU.jpg","linkURL":"https://notices.irishtimes.com/","showHeadline":true,"showImage":true,"showDescription":true,"imageRatio":"3:2"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0fz2DilXlcX8gp","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"global/ads-block","props":{"collection":"features","type":"global/ads-block","id":"f0fyXzPP4qoVb5N","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"adType":"970x250|970x90|728x90|300x250","lazyLoad":true,"displayAdLabel":true,"reserveSpace":true},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"divider/default","props":{"collection":"features","type":"divider/default","id":"f0fmydUBIEVbcHi","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"pbInternal_cloneId":"f0fmydUBIEVbcHi"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]},{"collection":"sections","props":{"collection":"sections","id":8},"children":[{"collection":"chains","type":"flex-chain","props":{"collection":"chains","type":"flex-chain","id":"c0fXqv8QNAF07cC","customFields":{"layout":"[[12],[12],[]]","column1":4,"column2":1,"column3":1,"column4":1,"column5":1,"showDividersTablet":null,"showDividersMobile":null,"lazyLoad":null,"lazyLoadApp":null,"linkText":null,"linkUrl":null,"showDividersDesktop":null},"displayProperties":{}},"children":[{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fbv2KMxkeL6rG-8-0-0","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<style>\n/*Override copyright*/\n.copyright-column p,\n.copyright,\n/*Footer*/\nfooter .footer-header,\nfooter .footer-section ul,\n[aria-label=\"our-partners\"],\n[aria-label=\"our-partners\"] span,\n.b-links-bar span,\nfooter span {\n font-family: Roboto, sans-serif;\n color: #575757;\n}\n\n/* Change the order in the footer*/\nfooter .legacy-footer-row {\n position: relative;\n}\n\n/*Hide the logo from the footer*/\nfooter .primaryLogo,\nfooter hr {\n display: none!important;\n}\n\n/* Hide the top border in the footer*/\nfooter .section-separator {\n border-top: none;\n}\n\nfooter .socialBtn-container,\nfooter .socialBtn-container a {\n border: none;\n}\n\n/*Copyright*/\n.copyright-column {\n width: 82%!important;\n}\n\n.copyright-column p {\n text-align: right!important;\n}\n\n.copyright {\n font-size: small;\n padding: 0;\n}\n\n/* Style our partners*/\n[aria-label=\"our-partners\"] {\n background-color: #f1f1f1;\n padding-top: 0.75rem;\n padding-bottom: 0.75rem;\n margin-bottom: 1rem;\n}\n\n[aria-label=\"our-partners\"] hr,\n {\n display: none;\n}\n\n[aria-label=\"our-partners\"]:before {\n font-size: small;\n content: 'Our partners: ';\n font-weight: bold;\n color: #575757;\n text-transform: uppercase;\n}\n\n\n/*Mobile styles*/\n@media screen and (max-width: 767px) {\n footer {\n margin-bottom: 0 !important;\n }\n\n footer .layout-section>* {\n margin-bottom: 0;\n }\n\n .legacy-footer-row {\n display:flex;\n flex-direction: row;\n /*background-color:#f1f1f1;*/\n width: 100vw;\n position: relative;\n left: -20px;\n padding-top: 2rem;\n }\n\n .footer-header {\n text-align: center;\n }\n\n .footer-item {\n text-align: center;\n font-size: 14px;\n }\n\n [aria-label=\"our-partners\"] {\n display: block;\n text-align: center;\n color: #000;\n margin-bottom: 0;\n }\n\n [aria-label=\"our-partners\"]:before {\n text-align: center;\n display: block;\n }\n\n [aria-label=\"our-partners\"] .b-links-menu {\n display: flex;\n flex-direction: column;\n text-align: center;\n visibility: hidden;\n height: 40px;\n }\n\n\n [aria-label=\"our-partners\"] .b-links-menu a {\n visibility: visible;\n }\n\n .apps {\n padding-top: 0.75rem;\n border-top: 2px solid #000;\n border-bottom: 2px solid #000;\n padding-bottom: 1rem;\n }\n[aria-label=\"our-partners\"] .c-separator\n {\n --separator-content: var(--c-separator-content, none);\n display: block;\n margin-bottom: 0.2rem;\n}\n .static-footer-links {\n background-color: #333;\n padding: 1rem;\n display: block !important;\n margin-bottom: 0 !important;\n }\n\n .static-footer-links .static-footer-links-item {\n border-right: none;\n }\n\n .static-footer-links a {\n color: #fff !important;\n border-right: none;\n padding: 0.5rem;\n }\n\n}\n\n</style>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/footer-block/footer","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/footer-block/footer","id":"f0flUJg92ynm6Pm-8-0-1","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"navigationConfig":{"contentService":"site-service-hierarchy","contentConfigValues":{"hierarchy":"footer"}},"lazyLoad":false},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/htmlbox-block/htmlbox","id":"f0fcSRSNS9zi6b4-8-0-2","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"HTML":"<div class=\"apps text-align_center\" style=\"margin:0 auto;text-align:center;\">\n <span class=\"font_bold\" style=\"display:block;\"><b>Download the app</b></span>\n <a target=\"_blank\" href=\"https://apps.apple.com/ie/developer/the-irish-times-ltd/id365544597\">\n <img alt=\"Download on the App Store\" src=\"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/BJJKNJJHDJDGDDODHEER7FDH44.png\" width=\"108\" height=\"34\" loading=\"lazy\"></a>\n \n <a target=\"_blank\" href=\"https://play.google.com/store/apps/developer?id=The+Irish+Times+Ltd\">\n <img alt=\"Download on Google Play\" src=\"https://cloudfront-eu-central-1.images.arcpublishing.com/irishtimes/T2XGUGDSUZCOZAYIQEKG2TWML4.png\" width=\"108\" height=\"34\" loading=\"lazy\"></a>\n</div>\n<style>\n.apps img{\nmargin-top:0.55rem;\n}\n.apps span{position:relative;display:block;margin-bottom:0;padding-bottom:0;color:#575757;font-size:1rem; }\n</style>"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}},{"collection":"features","type":"@wpmedia/links-bar-block/links-bar","props":{"collection":"features","type":"@wpmedia/links-bar-block/links-bar","id":"f0fUmIxk2ynm6t2-8-0-3","contentConfig":{"contentService":"","contentConfigValues":{},"inherit":true},"customFields":{"navigationConfig":{"contentService":"site-service-hierarchy-it","contentConfigValues":{"hierarchy":"our-partners","sectionId":""}},"ariaLabel":"our-partners"},"displayProperties":{},"localEdits":{},"variants":{}}}]}]}]};Fusion.spa=false;Fusion.spaEnabled=false;</script><script type="application/javascript"> setTimeout(function () { var permutiveSdk = permutive || window.permutive; if (permutiveSdk) { var cookieArr = document.cookie.split(';'); for (var i = 0; i < cookieArr.length; i++) { var cookiePair = cookieArr[i].split('='); if ('blaize_tracking_id' === cookiePair[0].trim()) { var blaizeTrackingIdCookie = decodeURIComponent(cookiePair[1]); permutiveSdk.identify(blaizeTrackingIdCookie); break; } } } }, 100); setTimeout(function () { var permutiveSdk = permutive || window.permutive; if (permutiveSdk) { permutiveSdk.segments(function (segments) { var retrieveSegmentsXhr = new (XMLHttpRequest || ActiveXObject)('MSXML2.XMLHTTP.3.0'); retrieveSegmentsXhr.open('POST', '/plugins/public/permutive/update-segments', true); retrieveSegmentsXhr.setRequestHeader('Content-type', 'application/json'); retrieveSegmentsXhr.withCredentials = true; retrieveSegmentsXhr.send(JSON.stringify(segments)); }); } }, 1000); </script></body></html>