CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Herinnering - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"4b53e896-489b-4493-a80b-6ac5637f8d9e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Herinnering","wgTitle":"Herinnering","wgCurRevisionId":68688196,"wgRevisionId":68688196,"wgArticleId":869895,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken","Psychologie"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Herinnering","wgRelevantArticleId":869895,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0, "wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3267244","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns" ,"ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.14"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Herinnering - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Herinnering"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Herinnering"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Herinnering rootpage-Herinnering skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Hoofdmenu" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/1_februari"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Herinnering" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Herinnering" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Herinnering" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Herinnering" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Herinnering_en_hersenfuncties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Herinnering_en_hersenfuncties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Herinnering en hersenfuncties</span> </div> </a> <ul id="toc-Herinnering_en_hersenfuncties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Herinnering_en_vroege_jeugd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Herinnering_en_vroege_jeugd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Herinnering en vroege jeugd</span> </div> </a> <ul id="toc-Herinnering_en_vroege_jeugd-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Herinnering_en_herkenning" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Herinnering_en_herkenning"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Herinnering en herkenning</span> </div> </a> <ul id="toc-Herinnering_en_herkenning-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vormen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vormen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Vormen</span> </div> </a> <ul id="toc-Vormen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etymologie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etymologie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Etymologie</span> </div> </a> <ul id="toc-Etymologie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-In_de_cultuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#In_de_cultuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>In de cultuur</span> </div> </a> <ul id="toc-In_de_cultuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Inhoudsopgave" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Herinnering</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 3 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-3" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">3 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Erinnerung_(Psychologie)" title="Erinnerung (Psychologie) – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Erinnerung (Psychologie)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4lestus" title="Mälestus – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Mälestus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Memwa" title="Memwa – Haïtiaans Creools" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Memwa" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haïtiaans Creools" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3267244#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Herinnering" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Herinnering" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Herinnering"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Herinnering"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Herinnering" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Herinnering" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&oldid=68688196" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Herinnering&id=68688196&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHerinnering"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FHerinnering"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Herinnering"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Herinnering&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Herinnering&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3267244" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67645038">.mw-parser-output .link-portaal{float:right;clear:right;padding:0.5em;margin:0.5em 0 0.5em 1em;font-size:85%;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}@media screen and (max-width:600px){.mw-parser-output .link-portaal{float:none;margin:0.5em 0 0.5em 0}}</style><div class="link-portaal noprint"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span> <a href="/wiki/Portaal:Psychologie" title="Portaal:Psychologie">Portaal Psychologie</a></div> <div id="sjabloon_zie" class="hatnote" style="padding:0.5em; margin-bottom:0.5em; border-bottom:1px solid #aaa; font-size:95%;" role="note"><span style="padding-right:0.5em;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/25px-Disambig-dark.svg.png" decoding="async" width="25" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/38px-Disambig-dark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Disambig-dark.svg/50px-Disambig-dark.svg.png 2x" data-file-width="444" data-file-height="340" /></span></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Herinnering_(doorverwijspagina)" class="mw-disambig" title="Herinnering (doorverwijspagina)">Herinnering (doorverwijspagina)</a> voor andere betekenissen van Herinnering.</i> </div> <p>Een <b>herinnering</b> is een ervaring uit het verleden die in het <a href="/wiki/Geheugen_(mens)" class="mw-redirect" title="Geheugen (mens)">geheugen</a> is opgeslagen en die men zich voor de geest kan roepen. Hoe ervaring of <a href="/wiki/Kennis" title="Kennis">kennis</a> in het <a href="/wiki/Langetermijngeheugen" title="Langetermijngeheugen">langetermijngeheugen</a> wordt opgeslagen en weer kan worden teruggezocht, is onderwerp van studie in de zowel de <a href="/wiki/Cognitieve_psychologie" title="Cognitieve psychologie">cognitieve psychologie</a> als <a href="/wiki/Cognitieve_neurowetenschap" title="Cognitieve neurowetenschap">cognitieve neurowetenschap</a>. Herinneringen vormen het <a href="/wiki/Bewustzijn" title="Bewustzijn">bewustzijn</a> en vormen als zodanig een onderdeel van het <a href="/wiki/Declaratief_geheugen" title="Declaratief geheugen">declaratief geheugen</a>. Herinneringen zijn niet altijd betrouwbaar. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Herinnering_en_hersenfuncties">Herinnering en hersenfuncties</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Herinnering en hersenfuncties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Herinnering en hersenfuncties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het menselijk geheugen bestaat uit meerdere systemen met hun eigen kenmerken. Herinnering (Engels: <i>recall</i> of <i>recollection</i>) wordt meestal in verband gebracht het <a href="/wiki/Declaratief_geheugen" title="Declaratief geheugen">declaratief geheugen</a>: het geheugen voor feiten en gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden in het verleden. Het opslaan van deze kennis (Engels: <i>encoding</i>) en terugzoeken (Engels: <i>retrieval</i>) gebeurt door verschillende gebieden in de hersenen. Zo blijkt de <a href="/wiki/Hippocampus_(hersenen)" title="Hippocampus (hersenen)">hippocampus</a> een rol te spelen bij het opslaan, of <a href="/wiki/Geheugen_(mens)" class="mw-redirect" title="Geheugen (mens)">consolidatie</a> van nieuwe kennis. Verschillende delen van de <a href="/wiki/Prefrontale_cortex" title="Prefrontale cortex">prefrontale cortex</a> blijken actief te zijn bij opslaan en terugzoeken. De linker prefrontale cortex zou meer bij opslaan, en de rechter prefrontale cortex meer bij terugzoeken betrokken te zijn.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De taak van de prefrontale cortex bestaat hierbij vermoedelijk in het organiseren en 'bewaken' van informatie die in het geheugen moet worden opgeslagen of wordt teruggezocht.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Beschadiging van gebieden in de prefrontale cortex kunnen soms leiden tot <a href="/wiki/Herinneringsvervalsing" title="Herinneringsvervalsing">herinneringsvervalsing</a> (Engels: <i>false memories</i>) en <a href="/wiki/Confabulatie" title="Confabulatie">confabulaties</a>.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Herinnering_en_vroege_jeugd">Herinnering en vroege jeugd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Herinnering en vroege jeugd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Herinnering en vroege jeugd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De vroegste jeugdherinneringen stammen uit de leeftijdsperiode van gemiddeld 3-4 jaar De gebrekkige herinnering van gebeurtenissen uit de zeer vroege jeugd is zowel bij volwassenen, als bij kinderen op latere leeftijd vastgesteld. Over de oorzaken van dit verschijnsel, ook wel aangeduid als kinder<a href="/wiki/Geheugenverlies" title="Geheugenverlies">amnesie</a> (Engels: <i>childhood amnesia</i>) bestaat nog geen overeenstemming. Een vroege controversiële theorie uit de psychoanalyse van <a href="/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud">Sigmund Freud</a> schrijft kinderamnesie toe aan verdringing van vroege seksuele impulsen.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Recentere studies schetsen een ander beeld.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Eén mogelijkheid is dat in de vroege jeugd wel persoonlijk gekleurde herinneringen gevormd worden, maar dat deze later in de jeugd geleidelijk weer vervagen. Een andere mogelijkheid is dat de ontwikkeling van de hersenen (en/of ook de ontwikkeling van taal) in de vroege jeugd nog onvoldoende is gevorderd om allerlei details van vroege ervaringen of gebeurtenissen in het <a href="/wiki/Autobiografisch_geheugen" title="Autobiografisch geheugen">autobiografisch geheugen</a> op te slaan, waardoor zij ook op latere leeftijd niet of minder goed onthouden worden.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Herinnering_en_herkenning">Herinnering en herkenning</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Herinnering en herkenning" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Herinnering en herkenning"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Herinnering moet worden onderscheiden van <a href="/wiki/Herkenning" title="Herkenning">herkenning</a> (Engels: <i>recognition</i>). Bij een test voor herinnering krijgt men bijvoorbeeld een lijst woorden te zien en wordt gevraagd deze lijst daarna weer te reproduceren. Dit kan in willekeurige volgorde of volgens de aangegeven volgorde gebeuren. Bij een herkenningstest luidt de opdracht met een ja of nee reactie aan te geven of een gepresenteerd woord al eerder in de lijst voorkwam of niet. Bij een herinnering is men ook in staat bewust de inhoud van het geheugen weer op te roepen. Bij herkenning weet men alleen dat iets wat wordt waargenomen, overeenkomt met informatie die in het geheugen is opgeslagen. Men kan bijvoorbeeld een gezicht herkennen, maar kan niet meer weten waar men de persoon is tegenkomen of hoe hij of zij heet. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vormen">Vormen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Vormen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Vormen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Herinneringen worden mede gevormd door de <a href="/wiki/Emotie" title="Emotie">emoties</a> waar de oorspronkelijke ervaring mee gepaard gaat, en de meeste herinneringen <a href="/wiki/Erosie" title="Erosie">eroderen</a> in de loop der tijd, ze veranderen en vervagen naarmate er meer beleefd wordt. Details gaan verloren, en de gaten in het verhaal worden opgevuld met andere details. Buitengewoon indrukwekkende gebeurtenissen kunnen als <a href="/wiki/Flitsherinnering" title="Flitsherinnering">flitsherinnering</a> een eigen leven gaan leiden. </p><p>Wanneer <a href="/wiki/D%C3%A9j%C3%A0_vu_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Déjà vu (hoofdbetekenis)">paramnesie</a>, geheugenbedrog, geheugenvervorming, <a href="/wiki/Herinneringsvervalsing" title="Herinneringsvervalsing">herinneringsvervalsing</a> of herinneringsillusie ziekelijke vormen aanneemt, kunnen de onware herinneringen leiden tot <a href="/wiki/Waan" title="Waan">waanvoorstellingen</a> van de werkelijkheid.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een <a href="/wiki/D%C3%A9j%C3%A0_vu_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Déjà vu (hoofdbetekenis)">déjà vu</a> (<a href="/wiki/Frans" title="Frans">Frans</a> voor "al gezien") is de ervaring zich iets te herinneren wat niettemin nog niet eerder is gebeurd. Dan hebben de hersenen de belevenis al opgeslagen voordat het bewustzijn er tijd voor had. De term werd het eerst geopperd in 1876 door de Franse auteur <a href="/w/index.php?title=%C3%89mile_Boirac&action=edit&redlink=1" class="new" title="Émile Boirac (de pagina bestaat niet)">Émile Boirac</a> in zijn boek over de toekomst van de <a href="/wiki/Psychologie" title="Psychologie">psychische</a> wetenschappen <i>L'Avenir des Sciences Psychiques</i>. Naar schatting hebben 97% van de mensen weleens een déjà vu-ervaring.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Een <a href="/wiki/Flashback_(psychologie)" title="Flashback (psychologie)">flashback</a> (<a href="/wiki/Engels" title="Engels">Engels</a> voor "terugflits") is de plotselinge herinnering aan een vroegere ervaring, die was opgeslagen in het langetermijngeheugen en geen parate <a href="/wiki/Kennis_(wetenschap)" class="mw-redirect" title="Kennis (wetenschap)">kennis</a> meer was. Deze kan worden opgeroepen door een al dan niet bewuste associatie met de huidige gedachten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etymologie">Etymologie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Etymologie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Etymologie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het synoniem "<a href="/wiki/Anamnese_(medisch)" title="Anamnese (medisch)">anamnese</a>", van het <a href="/wiki/Oudgrieks" title="Oudgrieks">Oudgriekse</a> woord ἀνάμνησις, <i>anamnêsis</i>, wordt gebruikt in de medische wereld voor de beschrijving van de ziektegeschiedenis die een patiënt aan zijn dokter kan geven. Platonische <a href="/wiki/Anamnese_(Plato)" title="Anamnese (Plato)">anamnese</a> is het ophalen in de herinnering van de vormen uit de wereld waar de <a href="/wiki/Ziel_(filosofie)" title="Ziel (filosofie)">ziel</a> voor de geboorte heeft verkeerd. Volgens <a href="/wiki/Plato_(filosoof)" class="mw-redirect" title="Plato (filosoof)">Plato</a> gaan vorige levens spoorloos verloren, maar blijven delen van de prenatale toestand altijd latent aanwezig in de geest. </p><p>Het <a href="/wiki/Wederkerend_werkwoord" title="Wederkerend werkwoord">wederkerend werkwoord</a> <i>zich herinneren</i> is in de 16e eeuw gevormd naast het uit het <a href="/wiki/Duits" title="Duits">Duits</a> overgenomen <i>erinnern</i>. Het prefix <i>her-</i> is dus ontstaan als <a href="/wiki/Hypercorrectie" title="Hypercorrectie">hypercorrectie</a>, maar de betekenis van "weer inneren, opnieuw innemen" is wel toepasselijk.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er is immers in zekere zin sprake van een herbeleving. </p><p>Om de herinnering aan belangrijke gebeurtenissen en personen levend te houden, worden <a href="/wiki/Monument_(gedenkteken)" title="Monument (gedenkteken)">gedenktekens</a> opgericht. Bijzondere bouwwerken worden gekoesterd als <a href="/wiki/Monument_(erfgoed)" title="Monument (erfgoed)">monumenten</a> van vervlogen tijden, tastbare sporen van een <a href="/wiki/Geschiedenis" title="Geschiedenis">geschiedenis</a>, die anders zou verdwijnen. Het woord komt uit het <a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijn</a>, <i>monumentum</i> betekent "gedenkteken" of "dat wat herinnert". De Romeinen bouwden er veel, maar de oudste monumenten zijn ouder dan de eerste <a href="/wiki/Obelisk_(bouwkunst)" title="Obelisk (bouwkunst)">obelisken</a> die de Egyptenaren oprichtten. Herinneringen zijn onbetrouwbaar, maar steen niet. Een <a href="/wiki/Samenleving" title="Samenleving">samenleving</a> ontleent een deel van haar identiteit aan haar monumenten. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="In_de_cultuur">In de cultuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: In de cultuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Herinnering&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: In de cultuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:%27In_Memoriam%27,_painting_by_Alfred_Stevens.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg/260px-%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg" decoding="async" width="260" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg/390px-%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg/520px-%27In_Memoriam%27%2C_painting_by_Alfred_Stevens.jpg 2x" data-file-width="974" data-file-height="653" /></a><figcaption><i>In Memoriam</i>, schilderij van <a href="/wiki/Alfred_Stevens" title="Alfred Stevens">Alfred Stevens</a>, 1858-61</figcaption></figure> <ul><li>Een <a href="/wiki/In_memoriam_(tekst)" title="In memoriam (tekst)">in memoriam</a> (<a href="/wiki/Latijn" title="Latijn">Latijn</a> voor "ter herinnering aan") is een beschrijvend eerbetoon aan een overleden persoon. De spreuk wordt gewoonlijk gebruikt in de titel van <a href="/wiki/Necrologie" title="Necrologie">necrologieën</a> en boven <a href="/wiki/Grafschrift" title="Grafschrift">grafschriften</a>.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=To_the_memory_of_my_beloved,_The_AUTHOR,_Mr._William_Shakespeare:_And_what_he_hath_left_us&action=edit&redlink=1" class="new" title="To the memory of my beloved, The AUTHOR, Mr. William Shakespeare: And what he hath left us (de pagina bestaat niet)">To the memory of my beloved, The AUTHOR, Mr. William Shakespeare: And what he hath left us</a></i> is een gedicht van <a href="/wiki/Ben_Jonson" title="Ben Jonson">Ben Jonson</a>, geschreven ter inleiding van het eerste overzicht in druk van de werken van <a href="/wiki/William_Shakespeare" title="William Shakespeare">Shakespeare</a>, de <a href="/wiki/First_Folio" title="First Folio">First Folio</a> uit 1623. Hij roemt zijn vriend als een dichter die, <i>"though thou hadst small Latin and less Greek"</i>, beschikte over een tijdloze <a href="/wiki/Genie_(persoon)" title="Genie (persoon)">genialiteit</a>, het beeld van <i>the Bard</i> dat sindsdien het traditionele gemeengoed is geworden.</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=In_Memoriam_A.H.H.&action=edit&redlink=1" class="new" title="In Memoriam A.H.H. (de pagina bestaat niet)">In Memoriam A.H.H.</a></i> is een lang gedicht van de Engelse dichter <a href="/wiki/Alfred_Tennyson" title="Alfred Tennyson">Alfred, Lord Tennyson</a> uit <a href="/wiki/1849" title="1849">1849</a>, een eerbetoon aan zijn studievriend Arthur Henry Hallam, die 1833 plotseling was overleden. Het schrijven van de 133 canto's nam zestien jaar in beslag. Het werk biedt een uitgebreide weergave van de Victoriaanse maatschappij en wordt beschouwd als een hoogtepunt in de <a href="/wiki/Engelse_literatuur" title="Engelse literatuur">Engelse literatuur</a> van de 19e eeuw. Een veelgeciteerd fragment komt uit Canto 27:</li></ul> <dl><dd><i>I hold it true, whate'er befall;</i></dd> <dd><i>I feel it when I sorrow most;</i></dd> <dd><i>'Tis better to have loved and lost</i></dd> <dd><i>Than never to have loved at all.</i></dd></dl> <ul><li><i>Herinnering</i> is een sonnet van <a href="/wiki/Jacob_van_Lennep" title="Jacob van Lennep">Jacob van Lennep</a>, opgenomen in de bundel <i>Eenzame Liedjes</i> van <a href="/wiki/Carel_Steven_Adama_van_Scheltema_(dichter)" title="Carel Steven Adama van Scheltema (dichter)">C.S. Adama van Scheltema</a> in 1906. De dichter beschrijft een droombeeld van een liefde uit het onbereikbare verleden, <i>"Totdat langzaam uw beeltnis is verdwenen / En wegzinkt van het lichtelooze heden"</i>.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Mark_Twain" title="Mark Twain">Mark Twain</a> schreef in zijn autobiografie, postuum uitgebracht in 1924: <i>"I am grown old and my memory is not as active as it used to be. When I was younger I could remember anything, whether it happened or not; but my faculties are decaying now and soon I shall be so I cannot remember any but the things that never happened. It is sad to go to pieces like this but we all have to do it"</i>.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/De_volharding_der_herinnering" title="De volharding der herinnering">La persistencia de la memoría</a></i> (<a href="/wiki/Spaans" title="Spaans">Spaans</a> voor "de volharding der herinnering") is een <a href="/wiki/Surrealisme" title="Surrealisme">surrealistisch</a> <a href="/wiki/Schilderij" title="Schilderij">schilderij</a> van de <a href="/wiki/Salvador_Dal%C3%AD" title="Salvador Dalí">Salvador Dalí</a> uit 1931. In 1954 schilderde hij vervolgens <i><a href="/wiki/Het_uiteenvallen_van_de_volharding_der_herinnering" title="Het uiteenvallen van de volharding der herinnering">La desintegración de la persistencia de la memoría</a></i>, het uiteenvallen van de volharding der herinnering.</li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg/260px-Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg" decoding="async" width="260" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg/390px-Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Orson_Welles-Citizen_Kane1.jpg 2x" data-file-width="405" data-file-height="283" /></a><figcaption><a href="/wiki/Orson_Welles" title="Orson Welles">Orson Welles</a> in de rol van Charles Foster Kane</figcaption></figure> <ul><li><i><a href="/wiki/Herinnering_aan_Holland" title="Herinnering aan Holland">Herinnering aan Holland</a></i> is een beroemd vers van <a href="/wiki/Hendrik_Marsman" title="Hendrik Marsman">Hendrik Marsman</a> uit 1936, meermaals geparodieerd en in 1999 uitgeroepen tot Nederlands "Gedicht van de eeuw" na een verkiezing uitgeschreven door <a href="/wiki/Poetry_International" title="Poetry International">Poetry International</a> en de <a href="/wiki/Radio_Nederland_Wereldomroep" title="Radio Nederland Wereldomroep">Wereldomroep</a>. De openingsregels zijn beroemd tot over de grenzen:<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <dl><dd><i>Denkend aan Holland</i></dd> <dd><i>zie ik breede rivieren</i></dd> <dd><i>traag door oneindig</i></dd> <dd><i>laagland gaan</i></dd></dl> <ul><li>In de film <i><a href="/wiki/Citizen_Kane" title="Citizen Kane">Citizen Kane</a></i> uit 1941 verzucht <a href="/wiki/Orson_Welles" title="Orson Welles">Orson Welles</a> in de rol van Charles Foster Kane: <i>"I can remember absolutely everything, young man. That 's my curse. That 's... one of the greatest curses ever inflicted on the human race, memory."</i> De krantenmagnaat heeft herinneringen die hij liever zou vergeten.</li> <li><i><a href="/wiki/Memory_(spel)" title="Memory (spel)">Memory</a></i> is een educatief <a href="/wiki/Gezelschapsspel" title="Gezelschapsspel">gezelschapsspel</a>, waarin het <a href="/w/index.php?title=Concentratievermogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concentratievermogen (de pagina bestaat niet)">concentratievermogen</a> en het <a href="/wiki/Kortetermijngeheugen" title="Kortetermijngeheugen">kortetermijngeheugen</a> worden uitgedaagd. De speler sterkt zijn geheugen doordat hij de plaatsen moet onthouden van grote aantallen verschillende kaarten die omgekeerd op tafel liggen. Het spel werd in <a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> op de markt gebracht door spelfabrikant <a href="/wiki/Ravensburger" title="Ravensburger">Ravensburger</a>. In het Engels heet het spel ook wel <i>Concentration</i>, een vraag om <a href="/wiki/Aandacht" title="Aandacht">aandacht</a>.</li> <li><i>At long last</i> is een historische roman van <a href="/w/index.php?title=Shirlee_Busbee&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shirlee Busbee (de pagina bestaat niet)">Shirlee Busbee</a> uit 2000, vertaald door Michelle Posthumus in 2001 als <i>Een bitterzoete herinnering</i>.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/Herinnering_aan_mijn_droeve_hoeren" title="Herinnering aan mijn droeve hoeren">Memoria de mis putas tristes</a></i> is een roman van <a href="/wiki/Gabriel_Garc%C3%ADa_M%C3%A1rquez" title="Gabriel García Márquez">Gabriel García Márquez</a> uit 2004, vertaald door Mariolein Sabarte Belacortu als <i>Herinnering aan mijn droeve hoeren</i>. De openingszin luidt: "Op mijn negentigste verjaardag wilde ik mezelf trakteren op een waanzinnige liefdesnacht met een jonge maagd".<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/Plaatsen_van_Herinnering" class="mw-redirect" title="Plaatsen van Herinnering">Plaatsen van Herinnering</a></i> is een boekenreeks onder redactie van <a href="/wiki/Henk_Wesseling" title="Henk Wesseling">Henk Wesseling</a>, geïnspireerd door <i>Les Lieux de mémoire</i> van de Franse historicus <a href="/wiki/Pierre_Nora" title="Pierre Nora">Pierre Nora</a>.</li> <li><i>In herinnering aan Gerard Reve</i> is een anoniem in memoriam van <a href="/wiki/Gerard_Reve" title="Gerard Reve">Gerard Reve</a> in dichtvorm, in april 2007 uitgegeven door uitgeverij Elettra te <a href="/wiki/Sneek_(stad)" title="Sneek (stad)">Sneek</a>.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Plekken_van_Herinnering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plekken van Herinnering (de pagina bestaat niet)">Plekken van Herinnering</a></i> is een tiendelige televisieserie, vanaf 1 mei 2007 uitgezonden op <a href="/wiki/RTV_West" class="mw-redirect" title="RTV West">RTV West</a>. De serie is gemaakt in een samenwerkingsverband van de Haagse stadshistoricus prof. dr. Wim Willems, <a href="/wiki/RTV_West" class="mw-redirect" title="RTV West">Omroep West</a> en <a href="/wiki/Algemeen_Dagblad" title="Algemeen Dagblad">AD</a>/<a href="/wiki/Haagsche_Courant" title="Haagsche Courant">Haagsche Courant</a>.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Cabeza, R, & Nyberg, L. (2000). Imaging cognition: II: An empirical review of 275 PET and fMRI studies. J. Cogn. Neurol., 12, 1-47.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">M. T. Banich (2004). Cognitive Neuroscience and Neuropsychology. Second Edition. Houghton Miffling Companay. Boston.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Gilboa, A. & Moscovitch, M. (2002). The cognitive neuroscience of confabulation: A review and a model. In: A. D. Baddeley, M. D. Kopelman & B. A. Wilson (Eds). Handbook of memory disorders. London, Wiley.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Freud, Sigmund (1910). "II". Three Contributions to the Sexual Theory. New York: The Journal of Nervous and Mental Disease Publishing Company.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Wetzler, S. E., & Sweeney, J. A. (1986). Childhood amnesia: An empirical demonstration. In D. C.Rubin (Ed.), Autobiographical memory (pp. 191–201). New York, NY: Cambridge University Press.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Bauer, P. J. (2014). The development of forgetting: Childhood amnesia. In P. J. Bauer & R. Fivush (Eds.), The Wiley-Blackwell handbook on the development of children’s memory (pp. 519–544). Chichester: Wiley-Blackwell.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304133646/http://zoeken.dokterdokter.nl/woord/paramnesie/">Dokterdokter.nl: Paramnesie</a></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5194382.stm">BBC.co.uk: Deja vu in laboratory</a> (21 juli 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531033205/http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5194382.stm">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">J. de Vries en F. de Tollenaere, <i>Etymologisch woordenboek</i>, 1958, uitg. Het Spectrum, <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9027429472" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9027429472</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060927143159/http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/adama_scheltema/herinner.html">UVA.nl: Jacob van Lennep, <i>Herinnering</i></a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2006-09-27">27 september 2006</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-05-13">13 mei 2007</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070629184453/http://classiclit.about.com/od/twainmark/fr/aa_autobiograph.htm">About.com: The Autobiography of Mark Twain</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-06-29">29 juni 2007</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-05-11">11 mei 2007</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://4umi.com/marsman/herinnering.htm">4umi.com: Hendrik Marsman, <i>Herinnering aan Holland</i></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210221223159/http://4umi.com/marsman/herinnering.htm">Gearchiveerd</a> op 21 februari 2021.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Shirlee Busbee, <i>At long last</i>, uitg. The House of Books, <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9044303198" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 90-443-0319-8</a></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.literairnederland.nl/web/recensie_detail.aspx?id=664">Literairnederland.nl: Recensie van <i>Herinneringen aan mijn droeve hoeren</i></a></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Anoniem, <i>In herinnering aan Gerard Reve</i>, 2007, uitg. Elettra, 8 blz. <a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789077871027" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-90-77871-02-7</a></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070515032827/http://televisie.westonline.nl/programmamakers_tv/plekken_van_herinnering">Westonline.nl: Omroep West, <i>Plekken van Herinnering</i></a></span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style> <div class="navigatie" role="navigation" aria-labelledby="Geheugen"> <div class="navigatie-afb-links noviewer"><div class="navigatie-bewerken show-autoconfirmed nomobile"><span class="nowrap skin-invert-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_geheugen" title="Sjabloon:Navigatie geheugen"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/OOjs_UI_icon_article-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_article-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span> · <span class="ui-state-disabled" typeof="mw:File"><span title="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)"><img alt="Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_speechBubbles-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></span></span> · <span typeof="mw:File"><a href="//nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_geheugen&action=edit" title="Sjabloon bewerken"><img alt="Sjabloon bewerken" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/16px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/24px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg/32px-OOjs_UI_icon_edit-ltr.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></span></div></div> <div id="Geheugen" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Geheugen_(psychologie)" title="Geheugen (psychologie)">Geheugen</a></div> <div class="navigatie-inhoud"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67785531">.mw-parser-output .navigatie-tabel{margin:0 auto 0 auto;text-align:left}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:right}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding-left:0.5em}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .navigatie-tabel tr{display:grid;grid-template-columns:1fr;width:100%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-tabel tr:last-of-type{margin-bottom:0}.mw-parser-output .navigatie-tabel .links{text-align:unset}.mw-parser-output .navigatie-tabel .rechts{padding:unset}}</style><table class="navigatie-tabel vatop" cellpadding="0" cellspacing="0" style=""><tbody><tr><td class="links" style=""><b>Begrippen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Seri%C3%ABle-positie-effect" title="Seriële-positie-effect">begineffect</a> · <a href="/wiki/Pseudologia_phantastica" title="Pseudologia phantastica">confabulatie</a> · <a href="/wiki/D%C3%A9j%C3%A0_vu_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Déjà vu (hoofdbetekenis)">déjà vu</a> · <a href="/wiki/Flashback_(psychologie)" title="Flashback (psychologie)">flashback</a> · <a href="/wiki/Flitsherinnering" title="Flitsherinnering">flitsherinnering</a> · <a href="/wiki/Kortetermijngeheugen" title="Kortetermijngeheugen">geheugenmodel van Atkinson en Shiffrin</a> · <a class="mw-selflink selflink">herinnering</a> · <a href="/wiki/Herinneringsvervalsing" title="Herinneringsvervalsing">herinneringsvervalsing</a> · <a href="/wiki/Herkenning" title="Herkenning">herkenning</a> · <a href="/wiki/Hyperthymesia" class="mw-redirect" title="Hyperthymesia">Hyperthymesia</a> · <a href="/wiki/Inhibitie_(neurologie,_psychologie)" title="Inhibitie (neurologie, psychologie)">inhibitie</a> · <a href="/wiki/Klassieke_conditionering" title="Klassieke conditionering">klassiek conditioneren</a> · <a href="/wiki/Syndroom_van_Korsakov" title="Syndroom van Korsakov">korsakov</a> · <a href="/wiki/Langetermijnpotenti%C3%ABring" title="Langetermijnpotentiëring">langetermijnpotentiëring</a> · <a href="/wiki/Lexicale_decisie" title="Lexicale decisie">lexicale decisie</a> · <a href="/w/index.php?title=Opslag_(gegevens)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opslag (gegevens) (de pagina bestaat niet)">opslag</a> · <a href="/wiki/Operante_conditionering" title="Operante conditionering">operante conditionering</a> · <a href="/wiki/Seri%C3%ABle-positie-effect" title="Seriële-positie-effect">recentheidseffect</a> · <a href="/wiki/Reminiscence_bump" title="Reminiscence bump">reminiscence bump</a> · <a href="/wiki/Reminiscentie" title="Reminiscentie">reminiscentie</a> · <a href="/wiki/Representatie_(psychologie)" title="Representatie (psychologie)">representatie</a> · <a href="/wiki/Vreesconditionering" title="Vreesconditionering">reconsolidatie</a> · <a href="/wiki/Priming_(geheugen)" title="Priming (geheugen)">repetitiepriming</a> · <a href="/wiki/Th%C3%A9odule_Ribot" title="Théodule Ribot">ribotgradiënt</a> · <a href="/wiki/Priming_(geheugen)" title="Priming (geheugen)">semantische priming</a> · <a href="/wiki/Seri%C3%ABle-positie-effect" title="Seriële-positie-effect">seriële-positie-effect</a> · <a href="/w/index.php?title=Terugvinden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terugvinden (de pagina bestaat niet)">terugvinden</a> · <a href="/wiki/Testeffect" title="Testeffect">testeffect</a> · <a href="/w/index.php?title=Vasthouden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vasthouden (de pagina bestaat niet)">vasthouden</a> · <a href="/wiki/Theorie_van_verwerkingsniveaus" title="Theorie van verwerkingsniveaus">verwerkingsniveaus</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Typen geheugen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Autobiografisch_geheugen" title="Autobiografisch geheugen">autobiografisch geheugen</a> · <a href="/wiki/Declaratief_geheugen" title="Declaratief geheugen">declaratief geheugen</a> · <a href="/wiki/Episodisch_geheugen" title="Episodisch geheugen">episodisch geheugen</a> · <a href="/wiki/Fotografisch_geheugen" title="Fotografisch geheugen">eidetisch geheugen</a> · <a href="/wiki/Procedureel_geheugen" title="Procedureel geheugen">procedureel geheugen</a> · <a href="/wiki/Semantisch_geheugen" title="Semantisch geheugen">semantisch geheugen</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Geheugenverlies:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Geheugenverlies" title="Geheugenverlies">amnesie</a> · <a href="/wiki/Anterograde_amnesie" title="Anterograde amnesie">anterograde amnesie</a> · <a href="/wiki/Vergeten#Oorzaken_van_vergeten" title="Vergeten">proactieve inhibitie</a> · <a href="/wiki/Vergeten#Oorzaken_van_vergeten" title="Vergeten">retroactieve inhibitie</a> · <a href="/wiki/Retrograde_amnesie" title="Retrograde amnesie">retrograde amnesie</a> · <a href="/wiki/Vergeetachtigheid" title="Vergeetachtigheid">vergeetachtigheid</a> · <a href="/wiki/Vergeten" title="Vergeten">vergeten</a> · <a href="/wiki/Hermann_Ebbinghaus" title="Hermann Ebbinghaus">vergeetcurve</a> · <a href="/w/index.php?title=Vervagen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vervagen (de pagina bestaat niet)">vervagen</a></td></tr><tr><td class="links"><b>Personen:</b></td><td class="rechts"><a href="/wiki/Alan_Baddeley" title="Alan Baddeley">Alan Baddeley</a> · <a href="/w/index.php?title=Robert_A._Bjork&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert A. Bjork (de pagina bestaat niet)">Robert A. Bjork</a> · <a href="/w/index.php?title=Fergus_I.M._Craik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fergus I.M. Craik (de pagina bestaat niet)">Fergus I.M. Craik</a> · <a href="/wiki/Donald_Hebb" title="Donald Hebb">Donald Hebb</a> · <a href="/wiki/HM_(pati%C3%ABnt)" title="HM (patiënt)">HM (patiënt)</a> · <a href="/wiki/Karl_Lashley" title="Karl Lashley">Karl Lashley</a> · <a href="/wiki/Brenda_Milner" title="Brenda Milner">Brenda Milner</a> · <a href="/wiki/Eric_Kandel" title="Eric Kandel">Eric Kandel</a> · <a href="/w/index.php?title=Robert_S._Lockhart&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert S. Lockhart (de pagina bestaat niet)">Robert S. Lockhart</a> · <a href="/wiki/Hermann_Ebbinghaus" title="Hermann Ebbinghaus">Hermann Ebbinghaus</a> · <a href="/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud">Sigmund Freud</a> · <a href="/w/index.php?title=G.A._Miller&action=edit&redlink=1" class="new" title="G.A. Miller (de pagina bestaat niet)">G.A. Miller</a> · <a href="/wiki/Edmund_Rolls" title="Edmund Rolls">Edmund Rolls</a> · <a href="/wiki/Daniel_Schacter" title="Daniel Schacter">Daniel Schacter</a> · <a href="/w/index.php?title=Richard_Shiffrin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Shiffrin (de pagina bestaat niet)">Richard Shiffrin</a> · <a href="/wiki/George_Sperling" title="George Sperling">George Sperling</a> · <a href="/wiki/Solomon_Sjeresjevski" title="Solomon Sjeresjevski">Solomon Sjeresjevski</a> · <a href="/w/index.php?title=Larry_Squire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Larry Squire (de pagina bestaat niet)">Larry Squire</a> · <a href="/w/index.php?title=Endel_Tulving&action=edit&redlink=1" class="new" title="Endel Tulving (de pagina bestaat niet)">Endel Tulving</a> · <a href="/wiki/Clive_Wearing" title="Clive Wearing">Clive Wearing</a> · <a href="/w/index.php?title=Elisabeth_Loftus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elisabeth Loftus (de pagina bestaat niet)">Elisabeth Loftus</a></td></tr></tbody></table> </div></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herinnering&oldid=68688196">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Herinnering&oldid=68688196</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Psychologie" title="Categorie:Psychologie">Psychologie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorie: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Pagina%27s_die_ISBN_magische_links_gebruiken" title="Categorie:Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken">Wikipedia:Pagina's die ISBN magische links gebruiken</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 4 jan 2025 om 12:36.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Herinnering&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Herinnering</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>3 talen</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Onderwerp toevoegen</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-dd7b9dc85-xq6g5","wgBackendResponseTime":130,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.126","walltime":"0.172","ppvisitednodes":{"value":1169,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":15211,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7312,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10698,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 108.181 1 -total"," 43.42% 46.976 1 Sjabloon:Appendix"," 40.23% 43.521 1 Sjabloon:References"," 31.25% 33.802 1 Sjabloon:Navigatie_geheugen"," 26.76% 28.952 1 Sjabloon:Navigatie"," 17.08% 18.482 2 Sjabloon:Citeer_web"," 14.49% 15.674 1 Sjabloon:Link_portaal"," 11.18% 12.100 1 Sjabloon:Navigatie/Tabel"," 3.41% 3.689 1 Sjabloon:Bewerklinks"," 3.15% 3.410 1 Sjabloon:Afbeelding_portaallogo"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.004","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":636442,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-df67785d8-2dfgz","timestamp":"20250122154446","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Herinnering","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Herinnering","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3267244","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3267244","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-05-11T22:43:30Z","dateModified":"2025-01-04T11:36:05Z","headline":"ervaring uit het verleden die in het geheugen is opgeslagen"}</script> </body> </html>