CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="kk" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Жыландар — Уикипедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )kkwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"ymd","wgMonthNames":["","қаңтар","ақпан","наурыз","сәуір","мамыр","маусым","шілде","тамыз","қыркүйек","қазан","қараша","желтоқсан"],"wgRequestId":"af172e1e-ad74-4e5e-b6c9-413f35b5fbcc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Жыландар","wgTitle":"Жыландар","wgCurRevisionId":3280062,"wgRevisionId":3280062,"wgArticleId":18454,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер","Биология бойынша аяқталмаған мақалалар","Жыландар"],"wgPageViewLanguage":"kk","wgPageContentLanguage":"kk","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Жыландар","wgRelevantArticleId":18454,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable": true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"kk","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"kk"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2102","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled": false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.gadget.FreezeTopRow":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.featured-articles-links","ext.gadget.edittop","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.QuestionForm","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups", "ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=kk&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=ext.gadget.FreezeTopRow&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=kk&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f5/Snakes_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1672"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Snakes_Diversity.jpg/800px-Snakes_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1115"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Snakes_Diversity.jpg/640px-Snakes_Diversity.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="892"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Жыландар — Уикипедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//kk.m.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Өңдеу" href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Уикипедия (kk)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//kk.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.kk"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Уикипедия Atom желісі" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Жыландар rootpage-Жыландар skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Мазмұнға өту</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Басты мәзір" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Басты мәзір</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Басты мәзір</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Шарлау </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" title="Басты бетті көру [z]" accesskey="z"><span>Басты бет</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%9A%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC_%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Жоба туралы, мұнда немен айналысуға болатыны туралы, қай жерде не бары туралы"><span>Қауымдастық порталы</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D1%83%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Осы уикидегі жуықтағы өзгерістер тізімі. [r]" accesskey="r"><span>Жуықтағы өзгерістер</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Соңғы бір айдағы басталған беттер тізімі, есім кеңістігі бойынша сүзгілеп көре аласыз."><span>Жаңа беттер</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D0%B5%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BE%D2%9B" title="Кездейсоқ бет жүктеу [x]" accesskey="x"><span>Кездейсоқ бет</span></a></li><li id="n-videolesson" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%92%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BE_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Уикипедияны үйренуге қатысты YouTube-тағы видео сабақтар"><span>Видео сабақтар</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BD%D1%8B%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Анықтама табу орны."><span>Анықтама</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC" title="Уикипедия қатысушыларының форумы."><span>Форум</span></a></li><li id="n-general-discussion" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83_%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Flow жұмыс легінде жұмыс істейтін Уикипедияның негізгі талқылау беті [4]" accesskey="4"><span>Талқылау легі</span></a></li><li id="n-telegram" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram" title="Қазақша Уикипедияға қатысты ең маңызды жаңалықтар мен мақалалар"><span>Телеграм арна</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC/%D2%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%83" title="Бұл беттегі қатені хабарлау"><span>Қателер туралы хабарлау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Уикипедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-kk.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Қазақша ашық энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-kk.svg" width="117" height="11" style="width: 7.3125em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%86%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D1%83" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Іздеу</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Уикипедия жобасынан іздеу" aria-label="Уикипедия жобасынан іздеу" autocapitalize="sentences" title="Уикипедия жобасында іздеу [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Арнайы:Іздеу"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Іздеу</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Жеке құралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Көрініс" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Көрініс</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk" class=""><span>Демеу беру</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес." class=""><span>Тіркелу</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o" class=""><span>Кіру</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Басқа баптаулар" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Жеке құралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Жеке құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Қатысушы мәзірі" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_kk.wikipedia.org&uselang=kk"><span>Демеу беру</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%96%D0%B0%D2%A3%D0%B0_%D1%82%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B3%D1%96&returnto=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Біз сізге есептік жазба бастауды және кіруді ұсынамыз,ол міндетті емес."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Тіркелу</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D0%BA%D1%96%D1%80%D1%83%D1%96&returnto=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Кіруіңізді ұсынамыз, ол міндетті емес. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Кіру</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Шыққан өңдеушілерге арналған беттер <a href="/wiki/%D0%96%D3%99%D1%80%D0%B4%D0%B5%D0%BC:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83" aria-label="Өңдеу туралы көбірек білу"><span>көбірек білу</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D2%AE%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%96%D0%BC" title="Бұл IP мекенжаймен жасаған өңдемелер тізімі [y]" accesskey="y"><span>Үлесім</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B%D0%BC" title="Бұл IP мекенжай өңдемелерін талқылау [n]" accesskey="n"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eжабу\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"kk\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Cdiv style=\"width: 100% ! important; border: solid 1px lightblue; border-radius: 10px; font-size: 120%; text-align: center;\"\u003E\n\u003Cp\u003EҚұрметті оқырман, қазақша Уикипедияның \u003Cspan typeof=\"mw:File\"\u003E\u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003E\u003Cimg src=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/25px-Telegram_logo.svg.png\" decoding=\"async\" width=\"25\" height=\"25\" class=\"mw-file-element\" srcset=\"//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/38px-Telegram_logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Telegram_logo.svg/50px-Telegram_logo.svg.png 2x\" data-file-width=\"512\" data-file-height=\"512\" /\u003E\u003C/a\u003E\u003C/span\u003E \u003Ca href=\"/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:Telegram\" title=\"Уикипедия:Telegram\"\u003ETelegram арнасына\u003C/a\u003E жазыла аласыз\n\u003C/p\u003E\n\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Мазмұны" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Мазмұны</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">жасыру</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Кіріспе</div> </a> </li> <li id="toc-Толығырақ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Толығырақ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Толығырақ</span> </div> </a> <ul id="toc-Толығырақ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Жылан_жайлы_аңыздар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Жылан_жайлы_аңыздар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Жылан жайлы аңыздар</span> </div> </a> <ul id="toc-Жылан_жайлы_аңыздар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Уының_емдік_қасиеттері" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Уының_емдік_қасиеттері"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Уының емдік қасиеттері</span> </div> </a> <ul id="toc-Уының_емдік_қасиеттері-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Дереккөздер" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Дереккөздер"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Дереккөздер</span> </div> </a> <ul id="toc-Дереккөздер-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Мазмұны" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Мазмұнды көрсету/жасыру" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Мазмұнды көрсету/жасыру</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Жыландар</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Басқа тілдегі мақалаға өту. 192 тілде қолжетімді" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-192" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">192 тіл</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Slang" title="Slang – африкаанс тілі" lang="af" hreflang="af" data-title="Slang" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="африкаанс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Schlangen" title="Schlangen – неміс тілі (Швейцария)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Schlangen" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="неміс тілі (Швейцария)" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A5%E1%89%A3%E1%89%A5" title="እባብ – амхар тілі" lang="am" hreflang="am" data-title="እባብ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="амхар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – арагон тілі" lang="an" hreflang="an" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Snaca" title="Snaca – Old English" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Snaca" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Old English" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AA" title="सर्प – ангика тілі" lang="anp" hreflang="anp" data-title="सर्प" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="ангика тілі" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ثعبان – араб тілі" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ثعبان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="араб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%9A%DC%98%DC%9D%DC%90" title="ܚܘܝܐ – Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܚܘܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Aramaic" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="تعبان – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="تعبان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="সাপ – ассам тілі" lang="as" hreflang="as" data-title="সাপ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ассам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Culiebra" title="Culiebra – астурия тілі" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Culiebra" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="астурия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Kinepikw" title="Kinepikw – атикамек тілі" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Kinepikw" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="атикамек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Asiru" title="Asiru – аймара тілі" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Asiru" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="аймара тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lanlar" title="İlanlar – әзірбайжан тілі" lang="az" hreflang="az" data-title="İlanlar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="әзірбайжан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="ایلانلار – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="ایلانلار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Йыландар – башқұрт тілі" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Йыландар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башқұрт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Lelipi" title="Lelipi – бали тілі" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Lelipi" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="бали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/G%C4%ABvat%C4%97" title="Gīvatė – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Gīvatė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Halas" title="Halas – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Halas" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D0%B5%D1%96" title="Змеі – беларусь тілі" lang="be" hreflang="be" data-title="Змеі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="беларусь тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D1%96" title="Зьмеі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Зьмеі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Ula" title="Ula – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Ula" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D0%B8%D0%B8" title="Змии – болгар тілі" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Змии" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Tadung" title="Tadung – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Tadung" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="সাপ – бенгал тілі" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সাপ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%A6%E0%BE%B2%E0%BD%B4%E0%BD%A3%E0%BC%8D" title="སྦྲུལ། – тибет тілі" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྦྲུལ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="тибет тілі" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Naer" title="Naer – бретон тілі" lang="br" hreflang="br" data-title="Naer" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="бретон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Zmija" title="Zmija – босния тілі" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Zmija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="босния тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B9" title="Могой – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Могой" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Serps" title="Serps – каталан тілі" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Serps" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Si%C3%A8" title="Siè – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Siè" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%8C%D1%85%D1%8C%D0%B0%D1%80%D1%87%D0%B8%D0%B9" title="Лаьхьарчий – шешен тілі" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Лаьхьарчий" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="шешен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Bitin" title="Bitin – себуано тілі" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Bitin" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="себуано тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/%C5%A0e%27%C5%A1enov%C3%B4tse" title="Še'šenovôtse – шайен тілі" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Še'šenovôtse" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="шайен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="مار – сорани тілі" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مار" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="сорани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Hadi" title="Hadi – чех тілі" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Hadi" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чех тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%C3%87%C4%95%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Çĕленсем – чуваш тілі" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Çĕленсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чуваш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Neidr" title="Neidr – валлий тілі" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Neidr" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валлий тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Slanger" title="Slanger – дат тілі" lang="da" hreflang="da" data-title="Slanger" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дат тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Schlangen" title="Schlangen – неміс тілі" lang="de" hreflang="de" data-title="Schlangen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Mar" title="Mar – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Mar" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%AA" title="स्याप – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="स्याप" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/D%C3%A3" title="Dã – эве тілі" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Dã" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="эве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%AF%CE%B4%CE%B9" title="Φίδι – грек тілі" lang="el" hreflang="el" data-title="Φίδι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Snake" title="Snake – ағылшын тілі" lang="en" hreflang="en" data-title="Snake" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ағылшын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Serpentoj" title="Serpentoj – эсперанто тілі" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Serpentoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанто тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – испан тілі" lang="es" hreflang="es" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Maolised" title="Maolised – эстон тілі" lang="et" hreflang="et" data-title="Maolised" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Suge" title="Suge – баск тілі" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Suge" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="مار – парсы тілі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مار" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="парсы тілі" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C3%A4%C3%A4rmeet" title="Käärmeet – фин тілі" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Käärmeet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Siug" title="Siug – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Siug" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Gata" title="Gata – фиджи тілі" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Gata" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="фиджи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Slangur" title="Slangur – фарер тілі" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Slangur" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="фарер тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – француз тілі" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="француз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Slaanger" title="Slaanger – солтүстік фриз тілі" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Slaanger" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="солтүстік фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Slangen" title="Slangen – батыс фриз тілі" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Slangen" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="батыс фриз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Nathair" title="Nathair – ирланд тілі" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Nathair" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ирланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Nathair" title="Nathair – шотландиялық гэль тілі" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Nathair" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="шотландиялық гэль тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Cobras" title="Cobras – галисия тілі" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Cobras" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A4%D9%85" title="میلؤم – Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="میلؤم" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Gilaki" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Mb%C3%B3i" title="Mbói – гуарани тілі" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Mbói" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="гуарани тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Tulidu" title="Tulidu – горонтало тілі" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Tulidu" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="горонтало тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AA%BE%E0%AA%AA" title="સાપ – гуджарати тілі" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સાપ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="гуджарати тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Maciji" title="Maciji – хауса тілі" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Maciji" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="хауса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%A0-k%C3%B4" title="Sà-kô – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sà-kô" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A0%D7%97%D7%A9%D7%99%D7%9D" title="נחשים – иврит тілі" lang="he" hreflang="he" data-title="נחשים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="иврит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%AA" title="साँप – хинди тілі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="साँप" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хинди тілі" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Saamp" title="Saamp – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Saamp" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Zmije" title="Zmije – хорват тілі" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Zmije" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Koul%C3%A8v" title="Koulèv – гаити тілі" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Koulèv" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="гаити тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%ADgy%C3%B3k" title="Kígyók – венгр тілі" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kígyók" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгр тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D5%B1%D5%A5%D6%80" title="Օձեր – армян тілі" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Օձեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%95%D5%B1%D5%A5%D6%80" title="Օձեր – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Օձեր" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – интерлингва тілі" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="интерлингва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Ular" title="Ular – ибан тілі" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Ular" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ибан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Ular" title="Ular – индонезия тілі" lang="id" hreflang="id" data-title="Ular" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="индонезия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/V%C3%ADvore" title="Vívore – интерлингве тілі" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Vívore" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="интерлингве тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Nimi%C4%A1iaq_(paam%C4%A1uaq)" title="Nimiġiaq (paamġuaq) – Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Nimiġiaq (paamġuaq)" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Inupiaq" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Uleg" title="Uleg – илоко тілі" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Uleg" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="илоко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Serpento" title="Serpento – идо тілі" lang="io" hreflang="io" data-title="Serpento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Sl%C3%B6ngur" title="Slöngur – исланд тілі" lang="is" hreflang="is" data-title="Slöngur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="исланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – итальян тілі" lang="it" hreflang="it" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальян тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%93%82%E1%92%A5%E1%95%86%E1%90%8A%E1%96%85" title="ᓂᒥᕆᐊᖅ – инуктитут тілі" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᓂᒥᕆᐊᖅ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="инуктитут тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%98%E3%83%93" title="ヘビ – жапон тілі" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヘビ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="жапон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ula" title="Ula – ява тілі" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Ula" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ява тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="გველები – грузин тілі" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გველები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Azrem" title="Azrem – кабил тілі" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Azrem" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="кабил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/%C6%89%CA%8Am" title="Ɖʊm – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Ɖʊm" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Zwak" title="Zwak – тьяп тілі" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Zwak" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="тьяп тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Ulay" title="Ulay – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Ulay" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B9%E0%B2%BE%E0%B2%B5%E0%B3%81" title="ಹಾವು – каннада тілі" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಹಾವು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="каннада тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B1%80" title="뱀 – корей тілі" lang="ko" hreflang="ko" data-title="뱀" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корей тілі" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8E%D8%B1%D9%8F%D9%BE%DA%BE" title="سَرُپھ – кашмир тілі" lang="ks" hreflang="ks" data-title="سَرُپھ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="кашмир тілі" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Mar" title="Mar – күрд тілі" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mar" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="күрд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Sarf" title="Sarf – корн тілі" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Sarf" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="корн тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD" title="Жылан – қырғыз тілі" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Жылан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="қырғыз тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – латын тілі" lang="la" hreflang="la" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="латын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Schlaangen" title="Schlaangen – люксембург тілі" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Schlaangen" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="люксембург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Serpente" title="Serpente – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Serpente" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Slange" title="Slange – лимбург тілі" lang="li" hreflang="li" data-title="Slange" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лимбург тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Ny%C3%B3ka" title="Nyóka – лингала тілі" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Nyóka" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="лингала тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%87%E0%BA%B9" title="ງູ – лаос тілі" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ງູ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="лаос тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Gyvat%C4%97s" title="Gyvatės – литва тілі" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Gyvatės" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литва тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%8C%C5%ABskas" title="Čūskas – латыш тілі" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Čūskas" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латыш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%81%E0%A4%AA" title="साँप – майтхили тілі" lang="mai" hreflang="mai" data-title="साँप" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="майтхили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Bibilava" title="Bibilava – малагаси тілі" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Bibilava" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагаси тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Змија – македон тілі" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Змија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E2%80%8C" title="പാമ്പ്‌ – малаялам тілі" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പാമ്പ്‌" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="малаялам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B9" title="Могой – моңғол тілі" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Могой" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="моңғол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%82%EA%AF%A4%EA%AF%9F" title="ꯂꯤꯟ – манипури тілі" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯂꯤꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="манипури тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%AA" title="साप – маратхи тілі" lang="mr" hreflang="mr" data-title="साप" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="маратхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%B9%D1%88%D0%BA%D3%B9" title="Кӹшкӹ – Western Mari" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Кӹшкӹ" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="Western Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Ular" title="Ular – малай тілі" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Ular" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="малай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Serp" title="Serp – мальта тілі" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Serp" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="мальта тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%BD%E1%80%B1" title="မြွေ – бирма тілі" lang="my" hreflang="my" data-title="မြွေ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="бирма тілі" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1" title="مر – мазандеран тілі" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مر" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="мазандеран тілі" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Coatl" title="Coatl – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Coatl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/S%C3%A8rpa" title="Sèrpa – неаполитан тілі" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Sèrpa" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="неаполитан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Slangen" title="Slangen – төменгі неміс тілі" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Slangen" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="төменгі неміс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AA" title="सर्प – непал тілі" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सर्प" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="непал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%B9%E0%A4%BE" title="तहा – невар тілі" lang="new" hreflang="new" data-title="तहा" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="невар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="таңдаулы мақалалар"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Slangen" title="Slangen – нидерланд тілі" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Slangen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Ormar" title="Ormar – норвегиялық нюнорск тілі" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Ormar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="норвегиялық нюнорск тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="жақсы мақалалар"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Slanger" title="Slanger – норвегиялық букмол тілі" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Slanger" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="норвегиялық букмол тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Tchilieuvre" title="Tchilieuvre – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Tchilieuvre" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Noga" title="Noga – солтүстік сото тілі" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Noga" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="солтүстік сото тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/T%C5%82%CA%BCiish" title="Tłʼiish – навахо тілі" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Tłʼiish" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="навахо тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – окситан тілі" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="окситан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B8%E0%AC%BE%E0%AC%AA" title="ସାପ – ория тілі" lang="or" hreflang="or" data-title="ସାପ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ория тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BC" title="Калм – осетин тілі" lang="os" hreflang="os" data-title="Калм" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="осетин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%B1%E0%A8%AA" title="ਸੱਪ – пенджаб тілі" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੱਪ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="пенджаб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Ubingan" title="Ubingan – пампанга тілі" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Ubingan" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="пампанга тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99%C5%BCe" title="Węże – поляк тілі" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Węże" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="поляк тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BE" title="سپ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سپ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="مار – пушту тілі" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مار" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="пушту тілі" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Serpente" title="Serpente – португал тілі" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Serpente" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Mach%27aqway" title="Mach'aqway – кечуа тілі" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Mach'aqway" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="кечуа тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/%C8%98arpe" title="Șarpe – румын тілі" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Șarpe" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румын тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D0%B5%D0%B8" title="Змеи – орыс тілі" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Змеи" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="орыс тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%8B%D1%97" title="Змыї – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Змыї" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%83" title="सर्पः – санскрит тілі" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सर्पः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="санскрит тілі" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D2%95%D0%BE%D0%B9%D0%B4%D0%BE%D1%80" title="Моҕойдор – саха тілі" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Моҕойдор" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="саха тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%B5%E1%B1%A4%E1%B1%A7" title="ᱵᱤᱧ – сантали тілі" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱵᱤᱧ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="сантали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Scursuni" title="Scursuni – сицилия тілі" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Scursuni" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="сицилия тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Snake" title="Snake – шотланд тілі" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Snake" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шотланд тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="نانگ – синдхи тілі" lang="sd" hreflang="sd" data-title="نانگ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="синдхи тілі" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Gearpma%C5%A1at" title="Gearpmašat – солтүстік саам тілі" lang="se" hreflang="se" data-title="Gearpmašat" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="солтүстік саам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Zmija" title="Zmija – серб-хорват тілі" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Zmija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="серб-хорват тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B4%E0%B6%BA%E0%B7%9D" title="සර්පයෝ – сингал тілі" lang="si" hreflang="si" data-title="සර්පයෝ" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="сингал тілі" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Snake" title="Snake – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Snake" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Hady" title="Hady – словак тілі" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Hady" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="словак тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ka%C4%8De" title="Kače – словен тілі" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kače" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словен тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Nyoka" title="Nyoka – шона тілі" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Nyoka" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="шона тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Mas" title="Mas – сомали тілі" lang="so" hreflang="so" data-title="Mas" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="сомали тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjarpri" title="Gjarpri – албан тілі" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjarpri" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D0%B8%D1%98%D0%B5" title="Змије – серб тілі" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Змије" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="серб тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Oray" title="Oray – сундан тілі" lang="su" hreflang="su" data-title="Oray" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="сундан тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="recommended article"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Ormar" title="Ormar – швед тілі" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Ormar" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="швед тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Nyoka" title="Nyoka – суахили тілі" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Nyoka" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Szlangi" title="Szlangi – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Szlangi" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/bau" title="bau – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="bau" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%BE%E0%AE%AE%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="பாம்பு – тамил тілі" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பாம்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="тамил тілі" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/mqu" title="mqu – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="mqu" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/%E1%A5%92%E1%A5%A7%E1%A5%B0" title="ᥒᥧᥰ – Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="ᥒᥧᥰ" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="పాము – телугу тілі" lang="te" hreflang="te" data-title="పాము" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="телугу тілі" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80" title="Мор – тәжік тілі" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Мор" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="тәжік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%87%E0%B8%B9" title="งู – тай тілі" lang="th" hreflang="th" data-title="งู" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Ahas" title="Ahas – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Ahas" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Y%C4%B1lan" title="Yılan – түрік тілі" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yılan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="түрік тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Quyu" title="Quyu – тароко тілі" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Quyu" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="тароко тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%80" title="Еланнар – татар тілі" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Еланнар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татар тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Njoka" title="Njoka – тумбука тілі" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Njoka" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="тумбука тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8B%D0%B9" title="Кый – удмурт тілі" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Кый" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмурт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%96%D1%97" title="Змії – украин тілі" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Змії" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украин тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%BE" title="سانپ – урду тілі" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سانپ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду тілі" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Ilonlar" title="Ilonlar – өзбек тілі" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Ilonlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="өзбек тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Serpentes" title="Serpentes – венеция тілі" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Serpentes" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="венеция тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/K%C3%BCd" title="Küd – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Küd" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/R%E1%BA%AFn" title="Rắn – вьетнам тілі" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Rắn" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнам тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Sierpint" title="Sierpint – валлон тілі" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Sierpint" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="валлон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Halas" title="Halas – варай тілі" lang="war" hreflang="war" data-title="Halas" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="варай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%87" title="蛇 – қытай тілі (У)" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="蛇" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="қытай тілі (У)" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Inyoka" title="Inyoka – кхоса тілі" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Inyoka" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="кхоса тілі" class="interlanguage-link-target"><span>IsiXhosa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A9%D7%9C%D7%90%D7%A0%D7%92" title="שלאנג – идиш тілі" lang="yi" hreflang="yi" data-title="שלאנג" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="идиш тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Ej%C3%B2" title="Ejò – йоруба тілі" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ejò" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="йоруба тілі" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Ngwz" title="Ngwz – Zhuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Ngwz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Zhuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%89%E2%B4%BC%E2%B5%89%E2%B5%96%E2%B5%94" title="ⵉⴼⵉⵖⵔ – марокколық стандартты тамазигхт тілі" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵉⴼⵉⵖⵔ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="марокколық стандартты тамазигхт тілі" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%87" title="蛇 – қытай тілі" lang="zh" hreflang="zh" data-title="蛇" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="қытай тілі" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%87" title="蛇 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="蛇" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Cho%C3%A2" title="Choâ – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Choâ" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%9B%87" title="蛇 – кантон тілі" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蛇" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантон тілі" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2102#sitelinks-wikipedia" title="Тіларалық сілтемелерді өңдеу" class="wbc-editpage">Сілтемелерді өңдеу</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ат кеңістіктері"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Мазмұн бетін көру [c]" accesskey="c"><span>Бет</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83:%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" rel="discussion" title="Мағлұмат бетті талқылау [t]" accesskey="t"><span>Талқылау</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Тіл нұсқасын ауыстыру" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">kk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Көріністер"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=history" title="Бұл беттін соңғы нұсқалары. [h]" accesskey="h"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Құралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Құралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Құралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">жасыру</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Әрекеттер </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80"><span>Оқу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit" title="Бұл бетті өңдеу [v]" accesskey="v"><span>Өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit" title="Бұл беттің қайнар мәтінін өңдеу [e]" accesskey="e"><span>Қайнарын өңдеу</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=history"><span>Өңделу тарихы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Жалпы </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9C%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Мұнда сілтейтін барлық бет тізімі [j]" accesskey="j"><span>Мұнда сілтейтін беттер</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%96%D2%A3_%D3%A9%D0%B7%D0%B3%D0%B5%D1%80%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B5%D1%80%D1%96/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" rel="nofollow" title="Осы жерден сілтенген беттердің жуықтағы өзгерістері [k]" accesskey="k"><span>Қатысты өзгерістер</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Барлық арнайы беттер тізімі [q]" accesskey="q"><span>Арнайы беттер</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&oldid=3280062" title="Мына беттің осы нұсқасының тұрақты сілтемесі"><span>Тұрақты сілтеме</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=info" title="Бұл бет туралы көбірек мәлімет"><span>Бет ақпараты</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:CiteThisPage&page=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&id=3280062&wpFormIdentifier=titleform" title="Бұл беттен қалай дәйексөз алуға болатыны туралы мәлімет"><span>Беттен дәйексөз алу</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2596%25D1%258B%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580"><span>URL мекенжайын қысқарту</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:QrCode&url=https%3A%2F%2Fkk.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2596%25D1%258B%25D0%25BB%25D0%25B0%25D0%25BD%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%2580"><span>QR код жүктеу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-electronpdfservice-sidebar-portlet-heading" > <div class="vector-menu-heading"> Баспа/экспорт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="electron-print_pdf" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:DownloadAsPdf&page=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=show-download-screen"><span>PDF ретінде жүктеп алу</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="javascript:print();" rel="alternate" title="Бұл беттің басып шығаруға арналған нұсқасы [p]" accesskey="p"><span>Басып шығару нұсқасы</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Басқа жобаларда </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Serpentes" hreflang="en"><span>Ортаққор</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2102" title="Сілтеме дерек қойма данасымен байланысқан [g]" accesskey="g"><span>Уикидерек элементі</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Көрініс"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Көрініс</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">бүйірлік тақтаға жылжыту</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">жасыру</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="kk" dir="ltr"><table class="infobox biota" style="float: right; margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; clear: right; border: 1px solid #AAAAAA; text-align:center; padding:2.5px; width:200px;"> <tbody><tr style="text-align:center;"> <th style="font-size: 125%; background:#D3D3A4;">Жыландар<br /><small>Қазбалық ауқымы: <a href="/w/index.php?title=Early_Cretaceous&action=edit&redlink=1" class="new" title="Early Cretaceous (мұндай бет жоқ)">Early Cretaceous</a> – <a href="/w/index.php?title=Holocene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holocene (мұндай бет жоқ)">Recent</a>, <br />112–0 Ma <div id="Timeline-row" style="margin: 0 auto; clear:both; width:200px; padding:0px; height:18px; overflow:visible; border:1px #666; border-style:solid none; position:relative; z-index:0;"> <div id="PreЄ_marker" style="z-index:1000; position:absolute; left:5px; overflow:visible; width:0; position:absolute; height:100%;font-size:smaller;"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B9" title="Прекембрий">ПреК</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.05; filter:alpha(opacity=5); width:1px; left:0px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.1; filter:alpha(opacity=10); width:1px; left:1px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.15; filter:alpha(opacity=15); width:1px; left:2px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.2; filter:alpha(opacity=20); width:1px; left:3px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.25; filter:alpha(opacity=25); width:1px; left:4px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.3; filter:alpha(opacity=30); width:1px; left:5px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.35; filter:alpha(opacity=30); width:1px; left:6px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.4; filter:alpha(opacity=40); width:1px; left:7px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.45; filter:alpha(opacity=45); width:1px; left:8px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.5; filter:alpha(opacity=50); width:1px; left:9px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.55; filter:alpha(opacity=55); width:1px; left:10px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.6; filter:alpha(opacity=60); width:1px; left:11px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.65; filter:alpha(opacity=65); width:1px; left:12px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.7; filter:alpha(opacity=70); width:1px; left:13px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.75; filter:alpha(opacity=75); width:1px; left:14px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.8; filter:alpha(opacity=80); width:1px; left:15px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.85; filter:alpha(opacity=85); width:1px; left:16px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.9; filter:alpha(opacity=90); width:1px; left:17px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); opacity:0.95; filter:alpha(opacity=95); width:1px; left:18px"></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,220,135); left:19px; width:14.230769230769px;"></div> <p><span style="font-size:smaller;"> </span></p> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(147,171,110); left:33.230769230769px; width:16.523076923077px;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BC%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%B9_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Кембрий кезеңі">К</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,149,126); left:49.753846153846px; width:13.723076923077px;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%BA_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Ордовик кезеңі">О</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(179,225,182); left:63.476923076923px; width:8.5230769230769px;"><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BB%D1%83%D1%80_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Силур кезеңі">С</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(211,160,80); left:72px; width:17.476923076923px;"><a href="/wiki/%D0%94%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Девон кезеңі">Д</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(111,175,176); left:89.476923076923px; width:18.523076923077px;"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Карбон кезеңі">Кр</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(240,64,60); left:108px; width:14.769230769231px;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%BC_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Перм кезеңі">П</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(146,76,148); left:122.76923076923px; width:15.815384615385px;"><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%B0%D1%81_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" class="mw-redirect" title="Триас кезеңі">Т</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(0,176,222); left:138.58461538462px; width:16.646153846154px;"><a href="/wiki/%D0%AE%D1%80%D0%B0_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Юра кезеңі">Ю</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(127,198,78); left:155.23076923077px; width:24.615384615385px;"><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Бор кезеңі">Б</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(253,154,82); left:179.84615384615px; width:13.067692307692px;"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Палеоген кезеңі">Пг</a></div> <div id="bar" style="position:absolute; height:100%; text-align:center; background-color:rgb(255,230,0); left:192.91384615385px; width:7.0861538461538px;"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D0%B5%D0%B7%D0%B5%D2%A3%D1%96" title="Неоген кезеңі">Н</a></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <div id="end-border" style="position:absolute; height:100%; background-color:#666; width:1px; left:199px"></div><div style="margin:0 auto; line-height:0; clear:both; width:200px; padding:0px; height:8px; overflow:visible; background-color:transparent; position:relative; top:-4px; z-index:100;"><div id="Range-border" style="position:absolute; height:8px; left:161.53846153846px; width:38.461538461538px; background-color:#360; opacity:0.42; filter:alpha(opacity=42);"></div> <div id="Range-border" style="position:absolute; height:8px; left:165.53846153846px; width:34.461538461538px; background-color:#360; opacity:0.{{{3}}}; filter:alpha(opacity={{{3}}});"></div> <div id="Range-Marker" style="position:absolute; height:6px; top:1px; left:166.53846153846px; width:32.461538461538px; background-color:#6c3;"></div> </div> </div><br /></small> </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Snakes_Diversity.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Snakes_Diversity.jpg/250px-Snakes_Diversity.jpg" decoding="async" width="250" height="348" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Snakes_Diversity.jpg/375px-Snakes_Diversity.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Snakes_Diversity.jpg/500px-Snakes_Diversity.jpg 2x" data-file-width="999" data-file-height="1392" /></a></span><br /><small><div style="text-align:center"></div></small> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <th style="background:#D3D3A4;"><a href="/w/index.php?title=%D2%92%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B8_%D1%82%D0%BE%D0%BF%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80%D1%83%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ғылыми топтастыруы (мұндай бет жоқ)">Ғылыми топтастыруы</a> </th></tr> <tr style="text-align:center;"> <td> <table style="margin:0 auto; text-align:left; background:transparent;" cellpadding="2"> <tbody><tr valign="top"> <td>Дүниесі: </td> <td><span class="kingdom"><a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D1%83%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Жануарлар">Жануарлар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Жамағаты: </td> <td><span class="phylum"><a href="/wiki/%D0%A5%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Хордалылар">Хордалылар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Кіші жамағаты: </td> <td><span class="subphylum"><a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Омыртқалылар">Омыртқалылар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Табы: </td> <td><span class="taxoclass"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%83%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B6%D0%BE%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%88%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бауырымен жорғалаушылар">Бауырымен жорғалаушылар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Сабы: </td> <td><span class="order"><a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B1%D1%8B%D1%80%D1%88%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Қабыршақтылар">Қабыршақтылар</a></span><br /><small></small> </td></tr> <tr valign="top"> <td>Кіші сабы: </td> <td><span class="suborder"><b>Serpentes</b></span><br /><small><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB_%D0%9B%D0%B8%D0%BD%D0%BD%D0%B5%D0%B9" title="Карл Линней">Линней</a>, 1758</small> </td></tr> </tbody></table> </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:World.distribution.serpentes.1.png" class="mw-file-description" title="Жыландар ареалы (теңіз жыландарының арелы - көк)"><img alt="Жыландар ареалы (теңіз жыландарының арелы - көк)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/World.distribution.serpentes.1.png/220px-World.distribution.serpentes.1.png" decoding="async" width="220" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/World.distribution.serpentes.1.png/330px-World.distribution.serpentes.1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/World.distribution.serpentes.1.png/440px-World.distribution.serpentes.1.png 2x" data-file-width="1357" data-file-height="628" /></a></span><br /><small><div style="text-align:center"><small>Жыландар ареалы<br />(теңіз жыландарының арелы - көк)</small></div></small> </td></tr> <tr style="background:#D3D3A4;"> <th>Топтары </th></tr> <tr> <td style="padding:0 .5em; text-align:left;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alethinophidia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alethinophidia (мұндай бет жоқ)">Alethinophidia</a> – Nopcsa, 1923</li> <li><a href="/w/index.php?title=Scolecophidia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scolecophidia (мұндай бет жоқ)">Scolecophidia</a> – Cope, 1864</li></ul> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Жыландар</b> (<a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D1%82%D1%96%D0%BB%D1%96" title="Латын тілі">лат.</a> <span lang="la"><i>Serpentes</i></span>) - <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%83%D1%8B%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%B6%D0%BE%D1%80%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%88%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Бауырымен жорғалаушылар">бауырымен жорғалаушылар</a> класы <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B1%D1%8B%D1%80%D1%88%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Қабыршақтылар">қабыршақтылар</a> отрядының бір тармағы. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Толығырақ"><span id=".D0.A2.D0.BE.D0.BB.D1.8B.D2.93.D1.8B.D1.80.D0.B0.D2.9B"></span>Толығырақ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=1" title="Бөлімді өңдеу: Толығырақ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Толығырақ"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Денесі жұмыр және ұзын (ұзындығы 8 см-ден 12 м-ге дейін жетеді). Денесін мүйізді қалқаншалар мен қабыршақтар, арқасы мен бүйірлерін ұзына бойы қатарласа орналасқан, ромбы тәрізді қабыршақтар жапқан. Бауыры көлденең жатқан ірі қалқаншалармен жабылған, олар бір-бірімен жұмсақ тері қатпарлармен жалғасқан. Ірі денелі жемтіктерді жұтқанда тері қатпарлары жазылып, құрсақ қалқаншаларының ұзына бойы созылуына мүмкіндік береді. Көздерінде қозғалмалы қабақтары болмайды, олар мөлдір қабықпен жабылған. Күндіз белсенді тіршілік ететін жыландардың көз қарашығы дөңгелек болса, ымыртта, түнде белсенді тіршілік ететіндерінде – тік бағытта орналасқан саңылау тәрізді. </p><p>Сыртқы құлақ (есту) тесігі және дабыл жарғағы болмайды. Сондықтан жыландар ауадағы дыбысты естімейді. Тілі ұзын, ұшы – айыр. Сезу қызметін тілі мен бір жұп Якобсон мүшесі атқарады. Якобсон мүшесі – кеңсіріктің ішкі жағындағы ауыз қуысына ашылатын, екінші ұшы тұйықталып біткен екі қуыс; бауырымен жорғалаушылар мен сүтқоректілерде болатын иіс сезу мүшесі (тек қолтырауын мен құстарда болмайды). Бұны дат анатомы Людвиг Якобсон ашқан. Тістері жіңішке, өткір, артқа қарай иілген, усыз жыландарда тістері жемтігін ұстау қызметін атқарады. Улы жыландардың үстіңгі жақтарында у ағатын өзекшесі бар улы тістері орналасқан, олар қозғалмалы (алға – артқа қарай) болып келеді. Жақ сүйектері бір-бірімен серпімді сіңір арқылы байланысқан. Мұндай байланыс аузын кең ашуға мүмкіндік беріп, ірі жемтіктерді тұтастай жұтуға жәрдемдеседі. </p><p>Аяқтары жоқ, тек айдаhарда, ұршық тәрізді жыландарда, соқыр жыландарда, бүрме ауызды жыландардың кейбір түрлерінде ғана жамбас белдеуінің қалдығы мен артқы аяқтарының тырнақ тәрізді жұрнағы сақталған. Иық және жамбас белдеулерінің болмауына байланысты омыртқа жотасы бөлімдерге анық жіктелмеген: қысқа әрі жуан жыландарда омыртқасының саны – 141, ал ұзын әрі жіңішкелерінде – 435-ке жетеді. Жыландар жылына 2 – 4 мәрте түлейді. Сыдырық (жыланның түлеген эпидермис қабығы) тұтастай түседі. Тіршілік ететін ортасына сәйкес реңі алуан түрлі келеді. </p><p>Жыландар <a href="/wiki/%D0%96%D0%B5%D1%80_(%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D1%88%D0%B0%D1%80)" class="mw-redirect" title="Жер (ғаламшар)">Жер</a> шарына кең тараған (тек <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%B4%D0%B0" title="Антарктида">Антарктидада</a> ғана кездеспейді), 3 мыңға жуық түрі белгілі. Олар 12 тұқымдасқа бірігеді. Ең көбі – <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сарыбас жыландар (мұндай бет жоқ)">сарыбас жыландар</a>, олардың 1500-дей түрі бар. </p> <ul><li>Қазақстанда 5 тұқымдасқа жататын:</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Соқыржыландар">соқырлар тұқымдасы</a> (1 түрі),</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B9%D0%B4%D0%B0h%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D1%82%D2%B1%D2%9B%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%8B" class="mw-redirect" title="Айдаhарлар тұқымдасы">айдаhарлар тұқымдасы</a> (2 түрі),</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%82%D3%99%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Сарыбас жыландартәрізділер">сарыбас жыландартәрізділер</a> (12 түрі),</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D2%B1%D1%80%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Сұржыландар">сұржыландар</a> (2 түрі),</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D0%B7%D1%88%D0%B0_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бозша жыландар (мұндай бет жоқ)">бозша жыландардың</a> (1 түрі) 18 түрі белгілі. Жыландардың көпшілігі құрлықта, әдетте, қалың шөп өскен жерлерде, ағаш басында, шөлді аймақтарда, кейбір түрлері тұщы сулар мен теңіз-мұхиттарда тіршілік етеді.</li></ul> <p>Жыртқыш түрлері <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%8B%D1%88%D2%9B%D0%B0%D0%BD%D1%82%D3%99%D1%80%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тышқантәрізділер (мұндай бет жоқ)">тышқантәрізділермен</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Бақалар">бақалармен</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BC%D1%8B%D1%80%D1%82%D2%9B%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Омыртқасыздар">омыртқасыздармен</a> қоректенеді. Жылына бір рет көбейеді. Көпшілік жыландар жұмыртқа (<a href="/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D2%B1%D0%B1%D0%B0%D1%80_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Қарашұбар жыландар (мұндай бет жоқ)">қарашұбар жыландар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%8E%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гюрзалар (мұндай бет жоқ)">гюрзалар</a>, т.б) салады, ал кейбіреулері (<a href="/wiki/%D0%A1%D2%B1%D1%80%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" class="mw-redirect" title="Сұржыландар">сұржыландар</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D0%B7%D1%88%D0%B0_%D0%B6%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бозша жыландар (мұндай бет жоқ)">бозша жыландар</a>, т.б.) тірі туып көбейеді. Жеке дара немесе топтанып (мысалы, сұржыландар) қыстайды. Топтанып қыстайтын түрлерін халық «ордалы жыландар» деп атайды. Жылан зиянды кеміргіштер, моллюскілер және жәндіктермен қоректеніп пайда да келтіреді. Кейбір түрлерінің терісі әсемдік бұйымдар, еті тамақ жасау үшін, ал уы медицинада қолданылады. </p><p>Денесі ұзыншақ, 8 см ден 10 м, (айдахар), мүйізді қалқанша және қабыршақтарымен қапталған. Омыртқа саны әртүрлі, 141 ден 435 дейін., (opmauta 200). Кеуде сүйегі жоқ, дене омыртқалары жылжымалы қабырғаларымен қосылған. Көздері бірігіп кеткен мөлдір қабықпен қапталған Сыртқы құрақ тесігімен дауылпаз жарғағы жоқ. Ұзын тілінің ұшы айр Бас сүйектері бір-бірімен жұмсақ жалғамаларымен қосылған. Соның нәтижесінде жылан ірі жануарларды аузын кең керіп жұта алады. Тістері өткір, жіңішке, артқа қарай майысқан. Улы жыландардың жоғарғы улы тістері бар. Олардың қуыс у келетін өзегі болады. Өкпесі біреу. Қуығы жоқ. Аталықтарының копулятивтік мүшесі құйрығының түбінде тері астына орналасқан. Жылына бірнеше рет түлейді. </p><p>Жыландардың 13 тұқымдасы бар: сарбас жыландар, улы жыландар, теңіз жыландары, сұр жыландар, шұңқырбастылар, соқырлар тұқымдасы, тарауыздар, айдахарлар, аномалипидилер, біліктәрізділер, қалқан құйрықтылар, сәулелілер; 3000 түр. ТМД-да, 60 түрі белгілі. Көпшілік түрі құрлықта тіршілік етеді. Орманды жерде, шөл далада, өзендермен теңіздерде көптеген түрлері бар. Жыртқыштар. Қорегін тұтасымен жұтады. Жұмыртқа салып немесе жұмыртқада тірі туатын жануарлар. Кемірушілер, ұлулар және жәндіктердің санын реттеу зор маңызы бар. Кейбір түрлерінің терісі бағалы. Уы медицинада дәрі ретінде пайдаланылады. 16 түрі КСРО Қызыл кітабына енгізілген.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Жылан_жайлы_аңыздар"><span id=".D0.96.D1.8B.D0.BB.D0.B0.D0.BD_.D0.B6.D0.B0.D0.B9.D0.BB.D1.8B_.D0.B0.D2.A3.D1.8B.D0.B7.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Жылан жайлы аңыздар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=2" title="Бөлімді өңдеу: Жылан жайлы аңыздар" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Жылан жайлы аңыздар"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D0%90%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%8F" title="Аустралия">Аустралия</a>, <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B_%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Орталық Африка">Орталық Африка</a> аборигендері, ежелгі грекиялық фессалийцтер, солтүстікамерикалық үндістер өздерінің ата-тегін жыландар деп есептейді. Сондықтан бұл тайпалар жыланға аса құрметпен қарайды. Алайда бертіндегі ғалымдар мұны ежелгі тотеизмнен қалған сарқыншақ деп түсіндіреді. Қалай десек те, ХVII ғасырда жыланға табыну фанаттық формада жүзеге асқаны шындық. Жыландар зәулім храмдарда тұрып, рахат ғұмыр кешкен. Ал көптеген африкалық тайпалар жыланға қызмет көрсетуді мәртебелі іс санаған. Оқыған абыздар белгілі бір мерзімде елді аралап 10-12 жасар қыздарды жыланға табынушылық құпияларына үйреткен. Жалпы, жылан туралы аңыз-әфсаналар өте көп </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Уының_емдік_қасиеттері"><span id=".D0.A3.D1.8B.D0.BD.D1.8B.D2.A3_.D0.B5.D0.BC.D0.B4.D1.96.D0.BA_.D2.9B.D0.B0.D1.81.D0.B8.D0.B5.D1.82.D1.82.D0.B5.D1.80.D1.96"></span>Уының емдік қасиеттері</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=3" title="Бөлімді өңдеу: Уының емдік қасиеттері" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Уының емдік қасиеттері"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Мысырлықтар жылан уынан түрлі дәрі-дәрмектерді жасауды ерте кезден білген. Қазіргі уақытта Мысырдағы Суэцк университетінде ұзақ, қажырлы еңбекпен жылан уының химиялық құрамы зерттеліп, таңғаларлық жаңалықтар ашылды. Жылан уынан жасалған дәрімен ракты, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%B4%D1%96%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Белсіздік (мұндай бет жоқ)">белсіздікті</a>, <a href="/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82_%D0%B4%D0%B8%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%96" title="Қант диабеті">қант диабетін</a> емдеуге, қан тоқтатуға, қан қысымын қалыпқа келтіруге болады екен. Улы жыланның сілекей безінен бөлініп шығатын ақшыл сары не көкшіл түсті сұйықтың құрамы <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Альбулин (мұндай бет жоқ)">альбулин</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%BB%D0%BE%D0%B1%D1%83%D0%BB%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Глобулин (мұндай бет жоқ)">глобулин</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Ферменттер">ферменттер</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83" title="Су">су</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D2%B1%D0%B7" class="mw-redirect" title="Тұз">тұздардан</a> тұрады. Жалпы, удың қасиеті жыланның түріне байланысты бөлінеді. Сұр жылан уында қанға әсер ететін <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D1%80%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Геморрагин (мұндай бет жоқ)">геморрагин</a>, көзілдірікті жылан уында жүйке жүйесіне әсер ететін <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B5%D0%B9%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%BE%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Нейротоксин (мұндай бет жоқ)">нейротоксин</a> болады. Жылан уынан кезінде кеңес медицинасы да май, сұйықтар түрінде дәрілер дайындаған. Ол дәрілер дәрігердің рұқсатымен қолқа демікпесін, ревматизм, артрит сияқты көптеген ауруларды емдеуге қолданады. Бір ескертетін жағдай, жылан уынан дайындалған дәрілерді туберкулез, бүйрек, бауыр аурулары бар адамдардың қолдануына болмайды. </p><p>Жылан уының емдік қасиеті ХVII ғасырда белгілі болды. Франческо Реди деген адам мұны алғаш ашқан деген мәлімет бар. Ал жүз жылдан соң тағы бір итальяндық ғалым Фелисе Фонтане удың ұңғыл-шұңғылын зерттеп, адам ағзасына әсер ету механизмін түсіндірген. Бүгінгі медицинаның басты белгісі болған символ – тілін сумаңдатқан жіңішке жылан XVI ғасырдан бастап қолданысқа енген. Бұл символды кеңес елі де 1924 жылы түпкілікті мақұлдаған. </p><p>Жылан уына қатысты тағы бір жағымды жаңалық бар. Осыдан бірер жыл бұрын Новосибирскінің дәрігер-ғалымдары ішімдік десе елең ететіндер үшін баламалы сусын жасауды қолға алыпты. Кәдімгі араққа жыланның уын қосады екен. Оның кереметі сонда, алкоголь адам ағзасына қауіп төндіретін қасиетінен айырылып қалады. Және “жылан арағын” ішкеннен адреналинді қоздыратын қуатқа еш залал келмейтін көрінеді. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Дереккөздер"><span id=".D0.94.D0.B5.D1.80.D0.B5.D0.BA.D0.BA.D3.A9.D0.B7.D0.B4.D0.B5.D1.80"></span>Дереккөздер</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&veaction=edit&section=4" title="Бөлімді өңдеу: Дереккөздер" class="mw-editsection-visualeditor"><span>өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Дереккөздер"><span>қайнарын өңдеу</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология">Биология</a> / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Павлодар">Павлодар</a>: <a href="/wiki/2007" class="mw-redirect" title="2007">2007</a> - 1028 б. <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BF_%D2%9B%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B/9965082863" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9965-08-286-3</a></span> </li> </ol></div></div> <table class="infobox sisterproject" style="width: 240px; float: right; border:1px solid #aaa; background-color:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><div style="margin-left: 5px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div></td> <td class="mbox-text" style="font-size: 95%;"> <div style="margin-left: 5px;"><a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D2%9B%D2%9B%D0%BE%D1%80" title="Ортаққор">Ортаққорда</a> бұған қатысты медиа файлдар бар: <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Serpentes" class="extiw" title="commons:Serpentes">Serpentes</a></b></i></div> </td> </tr> </tbody></table> <table style="background:none; color:inherit; text-align:left; padding: 2px 0" class="metadata"> <tbody><tr> <td style="padding-right:4px"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%B5%D1%82:Butterfly_template.svg" class="mw-file-description" title="Көбелек"><img alt="Көбелек" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Butterfly_template.svg/40px-Butterfly_template.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Butterfly_template.svg/60px-Butterfly_template.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Butterfly_template.svg/80px-Butterfly_template.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span> </td> <td><i><span style="white-space:nowrap">Бұл — <a href="/wiki/%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Биология">биология</a> бойынша мақаланың <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D2%93%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC%D0%B0" title="Уикипедия:Мақалаға бастама">бастамасы</a>.</span> <span style="white-space:nowrap"><br />Бұл мақаланы <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&action=edit">толықтырып, дамыту</a></span> арқылы, Уикипедияға <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9C%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D3%A9%D2%A3%D0%B4%D0%B5%D1%83_%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BA" title="Уикипедия:Мақаланы қалай өңдеу керек">көмектесе</a> аласыз.</span></i> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жыландар&oldid=3280062">https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Жыландар&oldid=3280062</a>» бетінен алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D1%8B:%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Арнайы:Санаттар">Санат</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Санат:Жыландар">Жыландар</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Жасырын санат: <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:ISBN_%D1%81%D0%B8%D2%9B%D1%8B%D1%80%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%96_%D2%9B%D0%BE%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B5%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Санат:ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер">ISBN сиқырлы сілтемелері қолданылған беттер</a></li><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82:%D0%91%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F_%D0%B1%D0%BE%D0%B9%D1%8B%D0%BD%D1%88%D0%B0_%D0%B0%D1%8F%D2%9B%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Санат:Биология бойынша аяқталмаған мақалалар">Биология бойынша аяқталмаған мақалалар</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Бұл беттің соңғы рет өзгертілген кезі: 2024 ж. ақпанның 12, 19:56.</li> <li id="footer-info-copyright">Мәтін <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike лицензиясы</a> аясында қолжетімді; қосымша шарттар қолданылуы мүмкін. Бұл сайтты қолдану арқылы <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Қолдану шарты</a> және <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясатымен</a> келісесіз. Wikipedia® <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> коммерциялық емес ұйымының тіркелген сауда маркасы.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Құпиялық саясаты</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8B">Уикипедия туралы</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%96%D0%B0%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B5%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83">Жауапкершіліктен бас тарту</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртіп кодексі</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Әзірлеушілер</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/kk.wikipedia.org">Статистикалар</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie мәлімдемесі</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//kk.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобильді көрініс</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-5pjw4","wgBackendResponseTime":139,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.160","walltime":"0.477","ppvisitednodes":{"value":11888,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":42960,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":18891,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":783,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 147.412 1 -total"," 75.64% 111.505 1 Үлгі:Taxobox"," 65.12% 95.994 1 Үлгі:Fossil_range"," 59.68% 87.981 1 Үлгі:Phanerozoic_200px"," 40.73% 60.042 11 Үлгі:Fossil_range/bar"," 29.38% 43.313 33 Үлгі:Period_start"," 19.37% 28.554 31 Үлгі:Period_color"," 16.76% 24.704 11 Үлгі:Period_end"," 10.25% 15.108 1 Үлгі:Commons"," 8.35% 12.302 1 Үлгі:Sister"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-gt4pl","timestamp":"20241111035709","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0416\u044b\u043b\u0430\u043d\u0434\u0430\u0440","url":"https:\/\/kk.wikipedia.org\/wiki\/%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2102","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2102","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2010-01-14T08:04:08Z","dateModified":"2024-02-12T14:56:31Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f5\/Snakes_Diversity.jpg"}</script> </body> </html>