CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Giáo hội phổ quát – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat": "vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"9e058d37-7948-4b04-a4e1-7724063b7bdc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Giáo_hội_phổ_quát","wgTitle":"Giáo hội phổ quát","wgCurRevisionId":72114233,"wgRevisionId":72114233,"wgArticleId":3719,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Nguồn CS1 tiếng Trung (zh)","Nguồn CS1 tiếng Nhật (ja)","Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Articles with bare URLs for citations","Công giáo","Thuật ngữ Kitô giáo","Giáo hội học","Tín hữu Công giáo","Giáo hội Công giáo Rôma","Thuật ngữ tôn giáo"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi", "wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Giáo_hội_phổ_quát","wgRelevantArticleId":3719,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Công_giáo","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t","wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q311547","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands", "architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Giáo hội phổ quát – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Giáo_hội_phổ_quát rootpage-Giáo_hội_phổ_quát skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t"><span>Trang đặc biệt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Ngữ_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngữ_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Ngữ nghĩa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ngữ_nghĩa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Ngữ nghĩa</span> </button> <ul id="toc-Ngữ_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sự_phát_triển_của_khái_niệm_"đại_công"_trong_thời_cổ_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sự_phát_triển_của_khái_niệm_"đại_công"_trong_thời_cổ_đại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Sự phát triển của khái niệm "đại công" trong thời cổ đại</span> </div> </a> <ul id="toc-Sự_phát_triển_của_khái_niệm_"đại_công"_trong_thời_cổ_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phân_biệt_giữa_"công_giáo"_và_"Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã"" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_biệt_giữa_"công_giáo"_và_"Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã""> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Phân biệt giữa "công giáo" và "Giáo hội Công giáo La Mã"</span> </div> </a> <ul id="toc-Phân_biệt_giữa_"công_giáo"_và_"Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã"-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đại_công_(phổ_quát)_trong_Chính_thống_giáo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đại_công_(phổ_quát)_trong_Chính_thống_giáo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Đại công (phổ quát) trong Chính thống giáo</span> </div> </a> <ul id="toc-Đại_công_(phổ_quát)_trong_Chính_thống_giáo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khái_niệm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khái_niệm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Khái niệm</span> </div> </a> <ul id="toc-Khái_niệm-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Đại_công" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Đại_công"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4.1</span> <span>Đại công</span> </div> </a> <ul id="toc-Đại_công-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tính_đại_công" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Tính_đại_công"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4.2</span> <span>Tính đại công</span> </div> </a> <ul id="toc-Tính_đại_công-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Lịch sử</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Lịch sử</span> </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tóm_tắt_về_các_hệ_phái_lớn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tóm_tắt_về_các_hệ_phái_lớn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Tóm tắt về các hệ phái lớn</span> </div> </a> <ul id="toc-Tóm_tắt_về_các_hệ_phái_lớn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_của_các_tông_phái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_của_các_tông_phái"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Quan điểm của các tông phái</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Quan_điểm_của_các_tông_phái-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Hiện/ẩn mục Quan điểm của các tông phái</span> </button> <ul id="toc-Quan_điểm_của_các_tông_phái-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Giáo hội Công giáo La Mã</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_hội_Chính_giáo_Đông_phương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Chính_giáo_Đông_phương"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Giáo hội Chính giáo Đông phương</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Chính_giáo_Đông_phương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_hội_Đông_phương_Assyria" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Đông_phương_Assyria"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Giáo hội Đông phương Assyria</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Đông_phương_Assyria-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_hội_Luther" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Luther"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Giáo hội Luther</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Luther-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_hội_Thánh_công" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Thánh_công"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Giáo hội Thánh công</span> </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Thánh_công-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Xem thêm</span> </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Chú thích</span> </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Giáo hội phổ quát</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 25 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-25" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">25 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kekatolikan" title="Kekatolikan – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Kekatolikan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Katholizit%C3%A4t" title="Katholizität – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Katholizität" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Catholicity" title="Catholicity – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Catholicity" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Catolicidad" title="Catolicidad – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Catolicidad" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Catholicit%C3%A9" title="Catholicité – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Catholicité" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B0%80%ED%86%A8%EB%A6%AD" title="가톨릭 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="가톨릭" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Katolika" title="Katolika – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Katolika" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Catholic" title="Catholic – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Catholic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cattolicit%C3%A0" title="Cattolicità – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Cattolicità" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Catholicus_(notio)" title="Catholicus (notio) – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Catholicus (notio)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Kat%C3%B4lika" title="Katôlika – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Katôlika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AB%E3%83%88%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF_(%E6%A6%82%E5%BF%B5)" title="カトリック (概念) – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="カトリック (概念)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Catolicidade" title="Catolicidade – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Catolicidade" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kathuliku" title="Kathuliku – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kathuliku" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%86%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D1%86%D0%B5%D1%80%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D0%B2" title="Католицька церьков – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Католицька церьков" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C_%D1%86%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B8" title="Кафоличность церкви – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Кафоличность церкви" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Katol%C3%ADcky" title="Katolícky – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Katolícky" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Католичност – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Католичност" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Katoli%C4%8Dnost" title="Katoličnost – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Katoličnost" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Katolik" title="Katolik – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Katolik" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Katolisuus" title="Katolisuus – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Katolisuus" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Katolicitet" title="Katolicitet – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Katolicitet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Katoliko" title="Katoliko – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Katoliko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Кафоличність – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кафоличність" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%A7%E5%85%AC%E6%95%99%E6%9C%83" title="大公教會 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="大公教會" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q311547#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&oldid=72114233" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&id=72114233&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FGi%25C3%25A1o_h%25E1%25BB%2599i_ph%25E1%25BB%2595_qu%25C3%25A1t"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FGi%25C3%25A1o_h%25E1%25BB%2599i_ph%25E1%25BB%2595_qu%25C3%25A1t"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q311547" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Đổi hướng từ <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_gi%C3%A1o&redirect=no" class="mw-redirect" title="Công giáo">Công giáo</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài này viết về Giáo hội phổ quát. Đối với Giáo hội Công giáo La Mã, xem <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>.</div><p><b>Công giáo</b><sup>(<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo La Mã</a>)</sup> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">chữ Anh</a>: <i>Catholicity of the Church</i>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Tiếng Hy Lạp cổ đại">chữ Hi Lạp cổ</a>: καθολικός <i>katholikós</i>, dịch nghĩa: Tính đại công của Hội Thánh),<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc gọi <b>Giáo hội phổ quát</b>, <b>Hội Thánh đại công</b>, <b>Hội Thánh phổ thông</b><sup>(<a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a>)</sup>, là một khái niệm trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a>, để chỉ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i" title="Giáo hội">Hội Thánh</a> của <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a> là Hội Thánh phổ quát, phổ thông, đại chúng, của toàn thể nhân loại, hoàn toàn không thuộc về một <a href="/wiki/V%C3%B9ng" title="Vùng">khu vực</a>, <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7ng_t%E1%BB%99c" title="Chủng tộc">chủng tộc</a>, tầng lớp, hoặc <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ph%C3%A1i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Hệ phái trong Kitô giáo">hệ phái</a> cụ thể nào.<sup id="cite_ref-:0_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Thuật ngữ này bắt nguồn từ <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">chữ Hi Lạp</a> καθολικός <i>katholikós</i>, nghĩa là “phổ quát”, “phổ thông”, “của toàn thế giới”.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ban đầu, thuật ngữ này để chỉ Hội Thánh tin nhận <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus Christ</a> là Đấng Cứu thế, tuân thủ <a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Thánh kinh</a> và tuân theo <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_%C3%82m" title="Phúc Âm">Tin lành</a> được truyền bá bởi các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a>. Thánh Ignatius thành Antioch lần đầu sử dụng từ “đại công” (<i>Katholikós</i>) để mô tả Hội Thánh trong thư gửi tín hữu ở Smyrna, tại đó ông viết: “Nơi nào có Chúa Jesus Christ hiện diện, nơi đó có Hội Thánh đại công”.<sup id="cite_ref-:0_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Điều này ám chỉ rằng, mặc dù giáo hội hiện diện trên khắp thế giới, nhưng thực thể của Hội Thánh vẫn là duy nhất, đó là thân của <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a>. </p><p>Thuật ngữ này sau đó được đưa vào <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_c%C3%A1c_t%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93" title="Tín biểu các tông đồ">Bài tín điều các Sứ đồ</a>, với câu: “Tôi tin Hội Thánh phổ thông, sự cảm thông của thánh đồ, sự tha tội, sự sống lại của thân thể, và sự sống đời đời”, hoặc <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_Nicea" title="Tín biểu Nicea">Kinh tin kính Nicaea–Constantinople</a>, với câu: “Tôi tin Hội Thánh duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền”. Thuật ngữ “công giáo” là một trong <a href="/wiki/B%E1%BB%91n_%C4%91%E1%BA%B7c_t%C3%ADnh_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%99i_Th%C3%A1nh" title="Bốn đặc tính của Hội Thánh">bốn đặc tính của Hội Thánh</a>, bên cạnh “thánh thiện”, “duy nhất” và “<a href="/wiki/T%C3%B4ng_truy%E1%BB%81n" title="Tông truyền">tông truyền</a>.” Ngoài việc chỉ sự phổ quát về mặt tổ chức, “Hội Thánh phổ thông” còn chỉ tính chính thống của giáo lí giáo hội, phân biệt với các giáo lí “<a href="/wiki/D%E1%BB%8B_gi%C3%A1o" title="Dị giáo">dị giáo</a>”. Nhà thần học Vincent thành Lérins ở thế kỉ V đưa ra một định nghĩa nổi tiếng về tính đại công của giáo hội, gọi là “Quy tắc Vincent”, rằng: “Điều gì mà mọi người, ở mọi nơi trong mọi thời, đều tin, thì điều đó nên được xem là chân lí.”<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Định nghĩa này kết hợp ý nghĩa “tính đại công” ở hai phương diện là “phổ biến” và “chính thống”, được giáo hội qua các thời đại chấp nhận. </p><p>Từ "Công giáo" khi viết hoa lại chỉ cụ thể <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>, đặc biệt là trong các bối cảnh <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_%C4%90%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào Đại kết">đại kết</a>, và tại các quốc gia khác nhau có những giáo hội khác nhau cũng sử dụng thuật ngữ "công giáo", nhằm phân biệt khỏi ý nghĩa rộng hơn của từ này.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Mặc dù cộng đồng do <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> lãnh đạo tại <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Rome</a> được biết đến là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>, nhưng thuật ngữ "công giáo", những đặc điểm của tính đại công, cũng được sử dụng để chỉ các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ph%C3%A1i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Hệ phái trong Kitô giáo">hệ phái Cơ Đốc giáo</a> như <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Giáo hội Chính giáo Đông phương</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Cổ Đông phương">Giáo hội Chính thống Cổ Đông phương</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Ph%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%C3%B4ng_Assyria" title="Giáo hội Phương Đông Assyria">Giáo hội Phương Đông Assyria</a>. Thuật ngữ này cũng được sử dụng trong ngôn ngữ của những giáo hội đã tách biệt khỏi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>, như <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Giáo hội Lutheran</a>, <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Giáo hội Anh giáo</a> (Thánh Công Hội), các giáo hội Công giáo Độc lập, Công giáo Phục cổ và một số hệ phái Cơ Đốc giáo khác. Mặc dù các đặc tính dùng để xác định tính đại công cũng như sự công nhận các đặc tính này ở các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ph%C3%A1i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Hệ phái trong Kitô giáo">hệ phái</a> khác nhau có sự khác nhau, những đặc điểm này thường bao gồm các <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch" title="Bí tích">bí tích</a> chính thức, cơ cấu quản lí theo chế độ giám mục, <a href="/wiki/T%C3%B4ng_truy%E1%BB%81n" title="Tông truyền">tông truyền</a>, lễ nghi kiểu công thức hoá, và các yếu tố khác liên quan đến thuyết Hội Thánh. </p><p>Trong các truyền thống <a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a> và liên quan, thuật ngữ "Hội Thánh phổ thông" được sử dụng để chỉ sự nhận thức về tính phổ quát của lời tuyên xưng đức tin, sự liên tục không gián đoạn của đức tin và thực hành đức tin theo <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_s%C6%A1_khai" title="Kitô giáo sơ khai">Cơ Đốc giáo thời kì sơ khai</a>, bao hàm "toàn thể những người được <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a> cứu chuộc".<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Đặc biệt, trong các hệ phái như Hội Anh em Moravia,<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Giáo hội Luther</a>,<sup id="cite_ref-Gassmann_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gassmann-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Thánh Công Hội</a>,<sup id="cite_ref-Byars2015_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Byars2015-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Gi%C3%A1m_l%C3%BD" title="Phong trào Giám lý">Giám lý Hội</a><sup id="cite_ref-AbrahamKirby2009_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-AbrahamKirby2009-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_Calvin" title="Thần học Calvin">Chủ nghĩa Calvin</a>,<sup id="cite_ref-McKim2001_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-McKim2001-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> thuật ngữ "Hội Thánh đại công" được dùng để tuyên bố họ là "những người kế thừa <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_tin_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Đức tin Kitô giáo">đức tin</a> do <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a> truyền thừa".<sup id="cite_ref-Byars2015_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Byars2015-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các hệ phái đó coi mình là một phần của Hội Thánh đại công (phổ quát), dạy rằng thuật ngữ này chỉ "dòng chính thống lịch sử của Cơ Đốc giáo, với giáo lí được xác định bởi <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%91%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Công đồng đại kết">bốn Giáo hội nghị đầu tiên</a> và <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_c%C3%A1c_t%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93" title="Tín biểu các tông đồ">Bài tín điều các Sứ đồ</a>", do đó đại đa số các nhà cải chính giáo hội "đều kêu gọi đến truyền thống Hội Thánh phổ thông này và tin rằng họ phải gìn giữ sự tiếp nối của truyền thống đó". Vì vậy, tính phổ quát hay tính đại công của Hội Thánh thuộc về toàn bộ thân thể (hoặc cộng đồng) của <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Cơ Đốc nhân</a> được hợp nhất với <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a>.<sup id="cite_ref-Gassmann_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gassmann-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngày nay, chúng ta thường dùng hoàn cảnh hiện tại để nhìn nhận giáo hội, có thể qua cách <a href="/wiki/Th%E1%BB%9D_c%C3%BAng" title="Thờ cúng">thờ phượng</a>, nguồn gốc của các <a href="/wiki/H%E1%BB%87_ph%C3%A1i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Hệ phái trong Kitô giáo">hệ phái</a>, hoặc thậm chí là qua những người lãnh đạo của giáo hội để xác định vị thế giáo hội của mình. Nếu chúng ta không nhìn nhận nguồn gốc <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD" title="Lịch sử">lịch sử</a> của giáo hội trước khi xem xét các giáo hội ngày nay, rất có thể chúng ta sẽ ngộ nhận rằng một số giáo hội nào đó là giáo hội duy nhất, còn một số khác thì không phải.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ngữ_nghĩa"><span id="Ng.E1.BB.AF_ngh.C4.A9a"></span>Ngữ nghĩa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Ngữ nghĩa”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ngữ nghĩa"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sự_phát_triển_của_khái_niệm_"đại_công"_trong_thời_cổ_đại"><span id="S.E1.BB.B1_ph.C3.A1t_tri.E1.BB.83n_c.E1.BB.A7a_kh.C3.A1i_ni.E1.BB.87m_.22.C4.91.E1.BA.A1i_c.C3.B4ng.22_trong_th.E1.BB.9Di_c.E1.BB.95_.C4.91.E1.BA.A1i"></span>Sự phát triển của khái niệm "đại công" trong thời cổ đại</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Sự phát triển của khái niệm "đại công" trong thời cổ đại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sự phát triển của khái niệm "đại công" trong thời cổ đại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Từ "đại công" (<i>catholicity</i>) lần đầu tiên được ghi nhận trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a> vào khoảng năm 107, khi thánh <a href="/w/index.php?title=Ignatius_th%C3%A0nh_Antiochia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignatius thành Antiochia (trang không tồn tại)">Ignatius thành Antiochia</a> gửi thư cho Hội Thánh Smyrna, nói rằng: "Nơi nào có Chúa Jesus Christ hiện diện, nơi đó có Hội Thánh đại công".<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Về mặt ngữ nguyên, "đại công" bắt nguồn từ καθολικός <i>katholikós</i> - <a href="/wiki/T%C3%ADnh_t%E1%BB%AB" title="Tính từ">hình dung từ</a> trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">tiếng Hi Lạp</a>, có nghĩa là “phổ quát”, “phổ thông”, “công quảng”, “của toàn thế giới”. Chữ đó lại bắt nguồn từ καθόλου <i>kath'holou</i> trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">tiếng Hi Lạp</a> có nghĩa là "phổ thông", "toàn thể". Từ καθόλου <i>kath'holou</i> được sinh ra bởi cụm từ "toàn thể trong một" (<i>kata holon</i>). Từ thế kỉ III, "đại công" đã được sử dụng để chỉ một đặc điểm của Hội Thánh,<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và theo nhà thần học Cyril thành Jerusalem (khoảng 315 - 386), nó mang ý nghĩa "chính thống" hơn là "phổ quát".<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phân_biệt_giữa_"công_giáo"_và_"Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã""><span id="Ph.C3.A2n_bi.E1.BB.87t_gi.E1.BB.AFa_.22c.C3.B4ng_gi.C3.A1o.22_v.C3.A0_.22Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_C.C3.B4ng_gi.C3.A1o_La_M.C3.A3.22"></span>Phân biệt giữa "công giáo" và "Giáo hội Công giáo La Mã"</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Phân biệt giữa "công giáo" và "Giáo hội Công giáo La Mã"”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân biệt giữa "công giáo" và "Giáo hội Công giáo La Mã""><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các giáo phái Kitô giáo coi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng La Mã</a> là người đứng đầu và có sự hiệp thông hoàn toàn, nên thường được gọi là "Giáo hội Công giáo" cả về tự xưng và xưng hô. Các giáo phái Kitô giáo này bao gồm <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> (còn được gọi là Giáo hội Rôma) và các <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a>. </p><p>Dù "công giáo" và "Công giáo Rôma" thường xuyên bị nhầm lẫn, "công giáo" ban đầu là một từ <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Tiếng Hy Lạp">Hi Lạp</a> (καθολικός <i>katholikós</i>) nhằm chỉ tính phổ quát của giáo hội, không phải là một từ để chỉ giáo phái do <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng Rôma</a> đứng đầu. Mặc dù <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> là giáo hội lớn nhất, thường tự nhận là "giáo hội công giáo", nhưng có nhiều Giáo hội Công giáo Độc lập khác, chẳng hạn Giáo hội Công giáo Phục cổ, cũng tự nhận mình là "giáo hội công giáo" (tuy nhiên, vì không có sự công nhận qua lại với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Toà Thánh Rôma</a> nên không được <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> công nhận là "công giáo"). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đại_công_(phổ_quát)_trong_Chính_thống_giáo"><span id=".C4.90.E1.BA.A1i_c.C3.B4ng_.28ph.E1.BB.95_qu.C3.A1t.29_trong_Ch.C3.ADnh_th.E1.BB.91ng_gi.C3.A1o"></span>Đại công (phổ quát) trong Chính thống giáo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Đại công (phổ quát) trong Chính thống giáo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đại công (phổ quát) trong Chính thống giáo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Thánh Ignatius thành Antioch, người đầu tiên sử dụng từ καθολικός <i>katholikós</i>, là một vị <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_nh%C3%A2n" title="Thánh nhân">thánh</a> được kính trọng trước khi có sự <a href="/wiki/Ly_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng%E2%80%93T%C3%A2y" title="Ly giáo Đông–Tây">Phân liệt Đông giáo hội và Tây giáo hội</a>. <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính giáo Đông phương</a> cũng tự coi mình là <i>katholikós</i> (đại công). </p><p>Chính giáo Đông phương gọi mình cách đầy đủ, chính thức là Giáo hội Công giáo Chính thống, và thường gọi vắn là Giáo hội Chính giáo, với từ <i>Orthodox</i> (<a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng" title="Chính thống">chính thống</a>) có nghĩa là "tư tưởng chính xác, đúng đắn". Tên gọi này trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nh%E1%BA%ADt" title="Tiếng Nhật">tiếng Nhật Bản</a> được dịch là "Chính Giáo hội" (正教会<sup>せいきょうかい</sup>), còn trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Tiếng Trung Quốc">tiếng Trung Quốc</a> được dịch là Đông Chính Giáo hội (东正教会). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khái_niệm"><span id="Kh.C3.A1i_ni.E1.BB.87m"></span>Khái niệm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Khái niệm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khái niệm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Đại_công"><span id=".C4.90.E1.BA.A1i_c.C3.B4ng"></span>Đại công</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Đại công”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đại công"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Đại công (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Tiếng Trung Quốc">chữ Trung Quốc</a>: 大公), bắt nguồn từ thành ngữ <a href="/wiki/Ch%E1%BB%AF_H%C3%A1n" title="Chữ Hán">tiếng Hán</a> "Đại đạo chi hành, thiên hạ vi công" (大道之行，天下为公). Dưới góc độ của <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a>, có thể hiểu "Đại đạo chi hành, thiên hạ vi công" như sau. </p><p>Một, "đại đạo" chính là <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a>. Theo <a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Thánh kinh</a>, <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a> phán rằng: "Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha" (Tin lành Giăng 14:6). Lời này khẳng định rằng <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a> là Đạo, là con đường duy nhất dẫn dắt nhân loại đến <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a>, đến lẽ thật và sự sống đời đời. Khi áp dụng điều này vào "đại đạo chi hành", chúng ta có thể hiểu rằng "đại đạo" không phải là một lí tưởng <a href="/wiki/Tr%E1%BB%ABu_t%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Trừu tượng">trừu tượng</a>, mà là <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a> hiện thân thành Đạo - Đạo trở nên xác thịt, Ngài chính là con đường sự sống và là chân lí thực sự cho thế gian. Trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a>, "đại đạo chi hành" nghĩa là con người tuân theo giáo lí của <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a>, lấy tình yêu thương và tuyên xưng công chính làm lẽ sống. Như vậy, một khi "đại đạo" được thực thi, đó là khi <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a> - con đường dẫn đến sự <a href="/wiki/C%E1%BB%A9u_r%E1%BB%97i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Cứu rỗi trong Kitô giáo">cứu rỗi</a> - được tôn vinh và nhân loại sẽ đến gần hơn với Đức Chúa Trời. </p><p>Hai, cụm từ "thiên hạ vi công" nghĩa là "thiên hạ là của chung", hay hiểu theo <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a> thì "thiên hạ" (toàn thế giới) là của Đức Chúa Trời, và <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Giê-xu</a> là Đấng chí cao, chủ tể của toàn vũ trụ. Khi Đức Chúa Giê-xu trở thành Đạo thành xác thịt để cứu chuộc nhân loại, Ngài đã thiết lập một vương quốc công bình và hoà bình, không thiên vị bất kì một cá nhân, dân tộc hay tầng lớp nào. </p><p>Trong <a href="/wiki/Kinh_Th%C3%A1nh" title="Kinh Thánh">Thánh kinh</a>, Khải Huyền 11:15, có chép rằng: "Từ nay nước của thế gian thuộc về Chúa chúng ta và Đấng Christ của Ngài, Ngài sẽ trị vì đời đời." Đây là lời khẳng định rằng vạn sự đều thuộc về <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus Christ</a>, và khi tất cả mọi người cùng thừa nhận quyền tể trị của Ngài, vương quốc sẽ trở nên công bằng và yêu thương - vì thiên hạ là của Chúa và phải được cai trị bằng lẽ thật của Ngài. </p><p>Khi lấy <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Giê-xu</a> làm trung tâm, mỗi người sẽ sống một cuộc đời "Đại đạo chi hành," nghĩa là: </p> <ul><li>Yêu thương người khác như Chúa yêu thương chúng ta: Không chỉ nghĩ đến lợi ích cá nhân mà còn phục vụ, giúp đỡ <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Cộng đồng">cộng đồng</a> và lan toả tình yêu thương.</li> <li>Sống công bình, ngay thẳng, và tôn trọng lẽ thật: Tránh thiên vị và giữ công lí, vì Ngài là lẽ thật và công lí.</li> <li>Tôn vinh Đức Chúa Trời và nhận biết quyền tể trị của Ngài trên muôn vật: Khiến cho thiên hạ được hoà hợp, vì toàn thể vũ trụ nằm trong quyền năng của Ngài.</li></ul> <p>Do vậy, "Đại đạo chi hành, thiên hạ vi công" có thể được hiểu trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a> là sống theo <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a> và lan toả tình yêu thương của Ngài ra thế giới, biến đổi thế giới thành nơi tràn ngập công lí, hoà bình, và tình thương - một thiên hạ thực sự thuộc về <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Tính_đại_công"><span id="T.C3.ADnh_.C4.91.E1.BA.A1i_c.C3.B4ng"></span>Tính đại công</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Tính đại công”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tính đại công"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trong <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính giáo Đông phương</a>, tính đại công (καθολικός <i>katholikós</i>) của Hội Thánh không chỉ được hiểu theo khía cạnh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD" title="Địa lý">địa lí</a>, mà còn bao hàm cả khía cạnh chất lượng, như nhà thần học Nga Aleksey Khomyakov (1804 - 1860) đã giải thích. Khi từ <i>katholikós</i> được sử dụng trong thế kỉ II, nó không phải để định nghĩa giáo hội về mặt số lượng mà là về mặt <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Chất lượng">chất lượng</a>. </p><p>Trong <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính giáo Đông phương</a>, khi nói giáo hội là "đại công", điều đó có nghĩa là Hội Thánh "đủ đầy, hoàn toàn, bao hàm tất cả và không có gì thiếu sót".<sup id="cite_ref-:1_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Chính giáo Đông phương cho rằng, ngay từ khi còn chưa lan rộng về phương diện <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD" title="Địa lý">địa lí</a>, giáo hội cũng đã là "giáo hội công giáo" (phổ quát) vì không thiếu bất kì yếu tố nào của một giáo hội đích thực của <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a>. Chính Đức Chúa Trời hiện diện qua <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%BAa_Th%C3%A1nh_Linh" title="Chúa Thánh Linh">Thánh Linh</a> trong từng giáo hội địa phương, hoạt động cùng cộng đồng <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Cơ Đốc nhân</a> qua các giáo lí, thánh chức và các thánh lễ của các sứ đồ, nên không cần thêm yếu tố nào khác để tham dự vào Vương quốc của Đức Chúa Trời.<sup id="cite_ref-:1_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Trong lĩnh vực cộng đồng giáo hội, thảo luận về <a href="/wiki/Ba_Ng%C3%B4i" title="Ba Ngôi">Ba Ngôi</a> <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a> (Thiên Chúa Ba Ngôi) được nghiên cứu. Như <a href="/wiki/Gr%C3%AAg%C3%B4ri%C3%B4_th%C3%A0nh_Nyssa" title="Grêgôriô thành Nyssa">Gregory thành Nyssa</a> đã nói, <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a> là sự mô phỏng của bản tính thần linh, nên cộng đồng giáo hội được coi là hình ảnh của Chúa Ba Ngôi. Do đó, tính đại công của Hội Thánh chỉ được bày tỏ dưới ánh sáng của Ba Ngôi Đức Chúa Trời.<sup id="cite_ref-:2_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vì lí do đó, tính đại công (<i>katholikós</i>) không thể thay thế bằng từ "hoàn vũ" (<i>universality</i>), vì trong Chính giáo, từ phổ quát không chỉ bao gồm sự thống nhất mà còn cả sự đa dạng. Như nhà thần học Nga Vladimir Lossky diễn giải: "Đại công là sự nhất quán giữa hai yếu tố, hay đúng hơn là sự đồng nhất giữa thống nhất và đa dạng".<sup id="cite_ref-:2_21-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử"><span id="L.E1.BB.8Bch_s.E1.BB.AD"></span>Lịch sử</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tóm_tắt_về_các_hệ_phái_lớn"><span id="T.C3.B3m_t.E1.BA.AFt_v.E1.BB.81_c.C3.A1c_h.E1.BB.87_ph.C3.A1i_l.E1.BB.9Bn"></span>Tóm tắt về các hệ phái lớn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Tóm tắt về các hệ phái lớn”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tóm tắt về các hệ phái lớn"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:BranchesofChristianity.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/BranchesofChristianity.svg/220px-BranchesofChristianity.svg.png" decoding="async" width="220" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/BranchesofChristianity.svg/330px-BranchesofChristianity.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/BranchesofChristianity.svg/440px-BranchesofChristianity.svg.png 2x" data-file-width="659" data-file-height="249" /></a><figcaption>Dòng thời gian về sự phát triển của Hội Thánh phổ thông, bắt đầu từ Cơ Đốc giáo thời kì sơ khai.</figcaption></figure> <p>Một <a href="/wiki/T%C3%ADn_ng%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Tín ngưỡng">niềm tin</a> phổ biến liên quan đến tính đại công là sự liên tục không ngừng về mặt chế độ của Hội Thánh <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_s%C6%A1_khai" title="Kitô giáo sơ khai">Cơ Đốc giáo thời kì sơ khai</a> do <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Giê-xu</a> sáng lập. Nhiều giáo hội hoặc liên hiệp các giáo hội thường tự nhận bản thân là Hội Thánh đích thực. Sau đây là tóm tắt các cuộc phân liệt và xung đột lớn trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a>, đặc biệt là trong các nhóm tự nhận là công giáo; có nhiều cách diễn giải lịch sử khác nhau về việc các nhóm nào đã phân liệt khỏi Hội Thánh nguyên thuỷ ban đầu. </p><p>Theo thuyết Ngũ đại thượng phụ (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pentarchy" class="extiw" title="en:Pentarchy"><small>en</small></a>), Hội Thánh chưa phân liệt nguyên lúc đầu được tổ chức dưới ba đại thượng phụ là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a>, Alexandria và Antioch, sau đó thêm vào hai đại thượng phụ là <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_ph%E1%BB%A5_%C4%90%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt_th%C3%A0nh_Constantinopolis" title="Thượng phụ Đại kết thành Constantinopolis">Constantinople</a> và Jerusalem. <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Giám mục La Mã</a> lúc đó được công nhận là vị trí thứ nhất trong số họ, được ghi nhận trong tín điều 3 của <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Constantinopolis_I" title="Công đồng Constantinopolis I">Giáo hội nghị Constantinople I</a> (năm 381) — rất nhiều người hiểu lầm rằng "thứ nhất" ở đây có nghĩa là “thứ nhất giữa những người ngang hàng” — và các tranh chấp về giáo lí hay thủ tục thường được đưa lên <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a>. Chẳng hạn, khi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_Ph%E1%BB%A5" title="Giáo Phụ">giáo phụ</a> <a href="/wiki/Athanasi%C3%B4_th%C3%A0nh_Alexandria" title="Athanasiô thành Alexandria">Athanasius thành Alexandria</a> kháng cáo chống lại quyết định của Hội nghị Tyre (năm 335), <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Giuli%C3%B4_I" title="Giáo hoàng Giuliô I">giáo hoàng Julius I</a> đã huỷ bỏ quyết định của hội nghị đó và khôi phục chức vụ của <a href="/wiki/Athanasi%C3%B4_th%C3%A0nh_Alexandria" title="Athanasiô thành Alexandria">Athanasius</a> và Marcellus thành Ancyra.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Giám mục La Mã</a> cũng được coi là có quyền triệu tập các <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%91%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Công đồng đại kết">hội nghị đại công</a>. Khi thủ đô của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> dời về <a href="/wiki/Constantinopolis" title="Constantinopolis">Constantinople</a>, ảnh hưởng của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a> đôi khi bị thách thức. Tuy nhiên, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a> đòi quyền lực đặc biệt do liên hệ với các sứ đồ <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Phi-e-rơ</a><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và <a href="/wiki/S%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93_Phaol%C3%B4" title="Sứ đồ Phaolô">Phao-lô</a>, những người được tin là đã <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Tử đạo">tuẫn đạo</a> và được chôn cất tại <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Rome</a>, và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giám mục La Mã</a> tự xem mình là người kế vị của <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Peter</a>. Một số nguồn cho rằng <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Peter</a> không phải là giáo hoàng đầu tiên và chưa từng đến <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Rome</a>.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Ephesus" title="Công đồng Ephesus">Giáo hội nghị Ephesus</a> năm 431, hội nghị đại công lần thứ ba, chủ yếu đối phó với chủ nghĩa <a href="/wiki/Nestorius" title="Nestorius">Nestorius</a>, tách biệt rõ ràng hai căn tính gồm nhân tính và thần tính của <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus</a>, và cho rằng khi sinh ra <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus Christ</a>, <a href="/wiki/Maria" title="Maria">trinh nữ Mary</a> không thể được coi là sinh ra <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a>. Giáo hội nghị này bác bỏ chủ nghĩa Nestorius và khẳng định rằng, vì nhân tính và thần tính là không thể tách rời trong một thân vị của <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Chúa Jesus Christ</a>, và mẹ của Chúa Giê-xu, <a href="/wiki/Maria" title="Maria">trinh nữ Mary</a>, là <a href="/wiki/M%E1%BA%B9_Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Mẹ Thiên Chúa">mẹ Thiên Chúa</a> (<i>Theotokos</i>). Cuộc đại phân liệt đầu tiên trong Hội Thánh nguyên thuỷ diễn ra ngay sau giáo hội nghị này. Những người không chấp nhận phán quyết của hội nghị đại công đó chủ yếu đến từ <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Ba Tư</a> và ngày nay được đại diện bởi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Ph%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%C3%B4ng_Assyria" title="Giáo hội Phương Đông Assyria">Giáo hội Đông phương Assyria</a> và các giáo hội liên quan, mặc dù họ hiện không còn theo thần học "Nestorius". Họ thường được gọi là các Giáo hội Đông phương Cổ đại. </p><p>Cuộc đại phân liệt tiếp theo xảy ra sau <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Chalcedon" title="Công đồng Chalcedon">Giáo hội nghị Chalcedon</a> (năm 451). Hội nghị đại công này bác bỏ thuyết Nhất tính Cơ Đốc, cho rằng bản tính thần tính hoàn toàn thấm nhuần bản tính nhân tính của Đấng Christ. Hội nghị đại công tuyên bố rằng <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a>, dù là một thân vị, vẫn có hai căn tính thần-nhân, "không trộn lẫn, không cải biến, không phân li, không tách rời", và vì thế Ngài là vừa là Đức Chúa Trời trọn vẹn vừa là con người trọn vẹn. Giáo hội Alexandria bác bỏ những điều khoản được Giáo hội nghị này chấp nhận, và các giáo hội Cơ Đốc giáo không chấp nhận Giáo hội nghị này — mặc dù không có giáo lí thuyết Nhất tính — được gọi là <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Cổ Đông phương">Chính thống giáo Cổ Đông phương</a> hoặc Tiền-Chalcedon. </p><p>Cuộc rạn nứt lớn tiếp theo trong Cơ Đốc giáo diễn ra vào thế kỉ XI. Các tranh chấp về giáo lí lâu dài, cũng như xung đột trong cách tổ chức và sự phát triển của các nghi lễ và thực hành riêng biệt, đã dẫn đến cuộc đại phân liệt năm 1054, phân chia Hội Thánh thành “Tây Giáo hội” và “Đông Giáo hội”. <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a>, <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a>, <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, <a href="/wiki/Bohemia" title="Bohemia">Bohemia</a>, <a href="/wiki/Slovakia" title="Slovakia">Slovakia</a>, các quốc gia <a href="/wiki/Scandinavia" title="Scandinavia">Scandinavia</a>, <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic" title="Các nước Baltic">các quốc gia ven biển Baltic</a> và <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Tây Âu</a> nói chung thuộc phe Tây Giáo hội, trong khi <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp">Hi Lạp</a>, <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">Romania</a>, <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> và nhiều vùng đất Slav, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_%C3%81" title="Tiểu Á">Anatolia</a> và các Cơ Đốc nhân ở <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a> và <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> chấp nhận <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Chalcedon" title="Công đồng Chalcedon">Giáo hội nghị Chalcedon</a> thuộc phe Đông Giáo hội. Cuộc chia rẽ này được gọi là <a href="/wiki/Ly_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng%E2%80%93T%C3%A2y" title="Ly giáo Đông–Tây">Đại Phân liệt Đông–Tây Giáo hội</a>. </p><p>Năm 1438, <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Florence" title="Công đồng Florence">Giáo hội nghị Florence</a> được triệu tập nhằm tìm kiếm sự hiểu biết về các khác biệt thần học giữa Đông và Tây, với hi vọng thống nhất các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Chính giáo</a>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Một số giáo hội Đông phương đã tái hợp, hình thành một số <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a>. </p><p>Một cuộc đại phân liệt khác trong giáo hội xảy ra vào thế kỉ XVI là <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Cải cách tôn giáo">Cải cách tôn giáo</a>, sau đó nhiều <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_s%C4%A9" title="Giáo sĩ">giáo sĩ</a> của <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_T%C3%A2y_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Kitô giáo Tây phương">Tây Giáo hội</a> đã dứt khoát từ chối quyền lực của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> (bao gồm <a href="/wiki/Quy%E1%BB%81n_gi%C3%A1o_hu%E1%BA%A5n" title="Quyền giáo huấn">quyền giáo huấn</a> của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> và các giám mục hiệp thông với ông), cùng với một số giáo lí của Tây Giáo hội lúc bấy giờ, được gọi là “<a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_Calvin" title="Thần học Calvin">Cải cách</a>” hoặc “<a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a>”. </p><p>Một rạn nứt nhỏ hơn nhiều xảy ra sau <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Vatican%C3%B4_I" title="Công đồng Vaticanô I">Công đồng Vatican I</a> của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>, khi giáo hội chính thức tuyên bố tín điều "giáo hoàng bất khả ngộ". Một nhóm nhỏ người Công giáo ở <a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan">Hà Lan</a> và các nước nói <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tiếng Đức">tiếng Đức</a> đã thành lập <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95" title="Giáo hội Công giáo Cổ">Giáo hội Công giáo Phục cổ</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quan_điểm_của_các_tông_phái"><span id="Quan_.C4.91i.E1.BB.83m_c.E1.BB.A7a_c.C3.A1c_t.C3.B4ng_ph.C3.A1i"></span>Quan điểm của các tông phái</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Quan điểm của các tông phái”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quan điểm của các tông phái"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rất nhiều <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Cơ Đốc nhân</a> và các giáo phái Cơ Đốc giáo trên quốc tế đều chủ trương rằng giáo hội của bản thân họ là "Hội Thánh đại công", đặc biệt dựa trên sự <a href="/wiki/T%C3%B4ng_truy%E1%BB%81n" title="Tông truyền">kế thừa của sứ đồ</a>. Tổng quát, họ có thể được phân thành năm nhóm: </p> <ol><li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>, còn được gọi là Giáo hội Công giáo La Mã, cho rằng các <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Kitô hữu</a> phải thừa nhận quyền lực <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> tại <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Rome</a>, và có sự hiệp thông hoàn toàn với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giám mục La Mã</a> là yếu tố quyết định của tính công giáo. Các giáo hội cá biệt (<i>particular church</i>) của nó, bao gồm <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Latinh" title="Giáo hội Latinh">Giáo hội La-tinh</a> và các <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a>, họ có <a href="/wiki/Quy%E1%BB%81n_x%C3%A9t_x%E1%BB%AD" title="Quyền xét xử">quyền xét xử</a> và nghi thức thờ phượng khác nhau, nhưng vẫn "liên minh với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a>".<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Những người theo <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Giáo hội Chính giáo Đông phương</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Cổ Đông phương">Giáo hội Chính thống Cổ Đông phương</a> và <a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_gi%C3%A1o" title="Cảnh giáo">Giáo hội Cảnh giáo</a> cho rằng mình là giáo hội kế thừa từ các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a>, là giáo hội chính thống và toàn diện luôn gìn giữ chế độ của Hội Thánh nguyên thuỷ và tự nhận là Hội Thánh đại công. Hội Thánh nguyên thuỷ hoàn toàn không có chế độ <a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_quy%E1%BB%81n_l%E1%BB%B1c_t%E1%BA%ADp_trung" title="Chế độ quyền lực tập trung">tập quyền</a>, nghĩa là giáo hoàng thượng quyền.</li> <li>Các giáo hội như <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95" title="Giáo hội Công giáo Cổ">Giáo hội Công giáo Phục cổ</a>, <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Giáo hội Thánh công</a> và một số giáo hội Luther khác cho rằng, giáo hội của họ kế thừa <a href="/wiki/Ph%C3%A9p_%C4%91%E1%BA%B7t_tay" title="Phép đặt tay">nghi thức đặt tay</a> của Hội Thánh nguyên thuỷ, là giáo hội được truyền thừa liên tục không ngừng từ đó cho đến nay bởi các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a>. <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> cho rằng, <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Giáo hội Thánh công</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Giáo hội Luther</a> đều là “phe kháng nghị” <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%91i_l%E1%BA%ADp_(ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B)" title="Đối lập (chính trị)">đối lập</a> với “tinh thần công giáo” thông qua phong trào độc lập, là “<a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tân giáo</a>” chứ không phải là “<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Cựu giáo</a>”, hơn nữa chỉ công nhận một số “Cựu Công giáo” là Công giáo thực sự.</li> <li>Những người thuộc linh cho rằng bản thân họ kế thừa từ các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a> nhưng chẳng đoái hoài gì đến Hội Thánh lịch sử, cũng không xem bản thân là một tín đồ Công giáo.</li> <li>Những người cho rằng bản thân bị gián đoạn bởi sự truyền thừa của các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">sứ đồ</a>, nhưng thông qua các phong trào khôi phục như Phong trào Oxford để khôi phục truyền thống, hơn nữa cố gắng đối thoại với phía <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Rome</a> để tìm sự đồng thuận có thể chấp nhận được từ cả hai phía. Ví dụ như Giáo hội Tin Lành Luther ở <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a>, Giáo hội Tin Lành Luther ở Canada, cùng với <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Giáo hội Thánh công</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_C%E1%BB%95" title="Giáo hội Công giáo Cổ">Công giáo Phục cổ</a>.</li></ol> <p>Ba nhóm đầu tiên đều có chung ba đặc điểm: Giáo hội là giáo hội phổ quát, nhất thể hoá; giáo lí hoàn toàn nhất quán từ trên xuống dưới; duy nhất tôn vinh <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a> và Đấng Cứu thế <a href="/wiki/Gi%C3%AA-su" title="Giê-su">Jesus Christ</a>. Sự khác biệt lớn nhất giữa <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo La Mã</a> và các hệ phái <a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a> sau khi xảy ra <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Cải cách tôn giáo">Cải cách tôn giáo</a> nằm ở hai nhóm đầu, trong khi nhóm thứ ba thể hiện sự lí giải nhất quán về <a href="/wiki/Thi%C3%AAn_Ch%C3%BAa" title="Thiên Chúa">Đức Chúa Trời</a>. </p><p>Các giáo hội này không phải là một tổ chức hoàn chỉnh, đang ở trong trạng thái phân tách. Vì vậy, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_tri%E1%BB%81u_R%C3%B4ma" title="Giáo triều Rôma">Giáo triều đình La Mã</a> thường dùng thuật ngữ "công giáo" (<a href="/wiki/Vi%E1%BA%BFt_t%E1%BA%AFt" title="Viết tắt">viết tắt</a> là <i>catholic</i>, không viết hoa) hoặc "Giáo hội công giáo" để chỉ Giáo hội công giáo hoàn vũ đang trong trạng thái phân tách, tránh dùng từ "Công giáo" (<i>Catholic</i>, viết hoa) theo nghĩa hẹp ám chỉ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo La Mã</a>. </p><p>Tất cả họ đều tin <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_c%C3%A1c_t%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93" title="Tín biểu các tông đồ">Bài tín điều các Sứ đồ</a> và <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_Nicea" title="Tín biểu Nicea">Bài tín điều Nicene</a>. <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_c%C3%A1c_t%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93" title="Tín biểu các tông đồ">Bài tín điều các Sứ đồ</a>, với câu: “Tôi tin Hội Thánh phổ thông, sự cảm thông của thánh đồ, sự tha tội, sự sống lại của thân thể, và sự sống đời đời”, hoặc <a href="/wiki/T%C3%ADn_bi%E1%BB%83u_Nicea" title="Tín biểu Nicea">Bài tín điều Nicene</a>, với câu: “Tôi tin Hội Thánh duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền”, thường được đọc trong các buổi lễ thờ phượng. Trong một số tông phái thuộc nhóm 3, từ "Cơ Đốc nhân" được thay thế cho "công giáo" để thể hiện giáo lí rằng Hội Thánh Cơ Đốc giáo, ít nhất về mặt lí tưởng, là không bị chia rẽ.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Họ thông thường sử dụng từ “<a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a>” để gọi chung thay vì “Công giáo”. Nói một cách tương đối, <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Cơ Đốc giáo</a> là một khái niệm bao quát hơn. Trong khẩu ngữ thực tế hoặc trong nghiên cứu học thuật, “Công giáo” thường chỉ một mình “<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>”. Tại <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a>, “Công giáo” thường ám chỉ “<a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_t%E1%BA%A1i_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Công giáo tại Việt Nam">Công giáo Việt Nam</a>” hoặc “<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>”. </p><p>Các Hội Thánh Tin Lành có những quan niệm thần học và thuyết Hội Thánh riêng biệt về tính đại công.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Công_giáo_La_Mã"><span id="Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_C.C3.B4ng_gi.C3.A1o_La_M.C3.A3"></span>Giáo hội Công giáo La Mã</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Giáo hội Công giáo La Mã”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo hội Công giáo La Mã"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trong "Thư về một số khía cạnh của Giáo hội hiểu như là sự hiệp thông", <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Gi%C3%A1o_l%C3%BD_%C4%90%E1%BB%A9c_tin" title="Bộ Giáo lý Đức tin">Bộ Giáo lí Đức tin</a> đã nhấn mạnh niềm tin rằng khái niệm giáo hội hoàn vũ (<i>universal church</i>) như là sự hiệp thông giữa các giáo hội không nên hiểu theo nghĩa rằng “mỗi giáo hội địa phương là một thực thể hoàn chỉnh tự thân, và rằng giáo hội hoàn vũ là kết quả của sự công nhận lẫn nhau giữa các giáo hội địa phương”. Bộ này khẳng định rằng “Giáo hội hoàn vũ không thể được coi là tổng hợp của các giáo hội địa phương hoặc là một liên đoàn các giáo hội địa phương”.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> chỉ công nhận những giáo hội hiệp thông hoàn toàn với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Toà Thánh</a> tại <a href="/wiki/Roma" title="Roma">Rome</a> mới là giáo hội công giáo. Dù công nhận chức <a href="/wiki/Gi%C3%A1m_m%E1%BB%A5c" title="Giám mục">giám mục</a> và <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_l%E1%BB%85" title="Thánh lễ">Thánh lễ</a> của <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Giáo hội Chính giáo Đông phương</a> trong nhiều trường hợp, nhưng <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> không coi các tông phái <a href="/wiki/Kh%C3%A1ng_C%C3%A1ch" title="Kháng Cách">Tin Lành</a> như <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">tông Luther</a> là các giáo hội đích thực, và dùng thuật ngữ “các cộng đoàn Hội Thánh” để chỉ những giáo phái này. Bởi vì Giáo hội Công giáo không công nhận các giáo phái này có thánh chức giám mục hợp lệ để cử hành Thánh lễ một cách hợp lệ, nên không phân loại họ là các giáo hội “theo nghĩa chính thức”.<sup id="cite_ref-Fowler_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fowler-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Giáo lí về sự bất khả ngộ của giáo hoàng dựa trên niềm tin rằng quyền bính mà Chúa Giê-xu đã ban cho Phê-rô làm đầu Giáo hội trên trần gian được truyền lại cho các vị kế nhiệm Phê-rô, tức các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a>. Các câu Kinh Thánh liên quan gồm có: "<sub>18</sub> Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phê-rô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. <sub>19</sub> Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy.” (Tin mừng Matthew 16:18-19).<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg/220px-Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg" decoding="async" width="220" height="319" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg/330px-Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg/440px-Liptovsk%C3%A1_Mara_-_church_tower.jpg 2x" data-file-width="1716" data-file-height="2488" /></a><figcaption>Tàn tích của một nhà thờ Công giáo Gothic ở Liptovská Mara (<a href="/wiki/Slovakia" title="Slovakia">Slovakia</a>).</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Latinh" title="Giáo hội Latinh">Giáo hội La-tinh</a> và <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a> hợp thành "Giáo hội Công giáo",<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> thường được gọi là "<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>",<sup id="cite_ref-Advanced_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Advanced-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> là cộng đồng tôn giáo lớn nhất thế giới và là giáo phái Kitô lớn nhất, gồm hơn một nửa Kitô hữu (1,27 tỉ người trong tổng số 2,1 tỉ), chiếm gần một phần sáu <a href="/wiki/D%C3%A2n_s%E1%BB%91_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Dân số thế giới">dân số thế giới</a>.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Linh_m%E1%BB%A5c" title="Linh mục">Linh mục</a> Richard McBrien cho rằng tỉ lệ này còn cao hơn nếu bao gồm cả những giáo hội hiệp thông với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giám mục La Mã</a> theo "các mức độ" khác nhau.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Giáo hội bao gồm 24 “giáo hội địa phương” hoặc các “nghi lễ” (theo Tuyên ngôn về <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a> của <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Vatican%C3%B4_II" title="Công đồng Vaticanô II">Công đồng Vatican II</a><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và trong Bộ Giáo luật),<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> tất cả đều công nhận quyền ưu tiên của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giám mục La Mã</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> và hoàn toàn hiệp thông với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Toà Thánh</a> cũng như với nhau. </p><p>Những giáo hội địa phương hoặc các thành phần cấu thành này bao gồm <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Latinh" title="Giáo hội Latinh">Giáo hội La-tinh</a> (sử dụng một số nghi thức phụng vụ khác nhau, trong đó <a href="/wiki/Nghi_ch%E1%BA%BF_R%C3%B4ma" title="Nghi chế Rôma">Nghi thức Rome</a> là phổ biến nhất) và 23 <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong số các giáo hội địa phương Đông phương, 14 giáo hội sử dụng Nghi thức Byzantine.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Trong giáo hội hoàn vũ, mỗi “giáo hội địa phương”, dù Đông phương hay Tây phương, đều có phẩm giá bình đẳng. Cuối cùng, trong các tài liệu chính thức, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>, dù bao gồm nhiều giáo hội địa phương, vẫn "tiếp tục tự xưng là 'giáo hội công giáo'"<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> hoặc, ít phổ biến nhưng đồng nhất, là '<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>', do mối liên hệ thiết yếu với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giám mục Rô-ma</a>. </p><p> Richard McBrien trong cuốn <i>Catholicism</i> cho rằng việc dùng đồng nghĩa “Công giáo” và “Công giáo Rô-ma” là không chính xác. Ông lập luận:</p><blockquote><p>“‘Công giáo’ có đồng nghĩa với ‘Công giáo Rô-ma’ không? Và việc gọi Giáo hội Công giáo La Mã là ‘Giáo hội Rô-ma’ có chính xác không? Câu trả lời cho cả hai câu hỏi là không. Tính từ ‘Rô-ma’ áp dụng hợp lí hơn cho giáo phận Rô-ma hơn là cho cộng đồng Công giáo toàn cầu đang hiệp thông với giám mục Rô-ma. Thực sự, một số người Công giáo cho rằng gọi Giáo hội là ‘Công giáo’ và ‘Rô-ma’ cùng lúc là mâu thuẫn. Những người Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương, với số lượng hơn hai mươi triệu người, cũng thấy tính từ ‘Rô-ma’ là phản cảm. Ngoài truyền thống La-tinh hoặc Rô-ma, còn có bảy truyền thống giáo hội không phải La-tinh, không phải Rô-ma: Armenia, Byzantine, Coptic, Ethiopia, Syriac Đông phương (Chaldean), Syriac Tây phương và Maronite. Mỗi giáo hội với các truyền thống không phải La-tinh này đều là công giáo như Giáo hội Công giáo Rô-ma. Do đó, không phải tất cả những người Công giáo đều là Công giáo Rô-ma... Để trở thành công giáo—dù là Rô-ma hay không Rô-ma—về mặt giáo hội học là để hiệp thông hoàn toàn với giám mục Rô-ma và do đó là một phần không thể thiếu của Cộng đồng Giáo hội Công giáo.”<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote><p>McBrien cho rằng, ở cấp độ chính thức, cái mà ông gọi là "Cộng đồng Giáo hội Công giáo" luôn tự xưng là "Giáo hội Công giáo".<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tuy nhiên, vẫn có những ví dụ như trên về việc Toà Thánh và các giáo hoàng sử dụng thuật ngữ “Giáo hội Công giáo Rô-ma”. Ví dụ, Tổng giáo phận La-tinh Detroit liệt kê tám <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Công giáo Đông phương">Giáo hội Công giáo Phụng vụ kiểu Đông phương</a>, mỗi giáo hội có một giám mục riêng, đều có một hoặc nhiều giáo xứ trong lãnh thổ của Tổng giáo phận La-tinh, và mỗi giáo xứ này đều được mô tả là hiệp thông hoàn toàn với "Giáo hội Rô-ma".<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Chính_giáo_Đông_phương"><span id="Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_Ch.C3.ADnh_gi.C3.A1o_.C4.90.C3.B4ng_ph.C6.B0.C6.A1ng"></span>Giáo hội Chính giáo Đông phương</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Giáo hội Chính giáo Đông phương”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo hội Chính giáo Đông phương"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Chính thống giáo Đông phương">Giáo hội Chính giáo Đông phương</a> giữ vững quan điểm rằng chính sự hiệp thông của họ mới thật sự cấu thành nên Giáo hội duy nhất, thánh thiện, công giáo và tông truyền. Các tín hữu Chính giáo Đông phương coi mình là người thừa kế của cấu trúc <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_Ph%E1%BB%A5" title="Giáo Phụ">giáo phụ</a> từ thiên niên kỉ thứ nhất, được phát triển trong <a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_gi%C3%A1o" title="Cảnh giáo">Giáo hội Đông phương</a> theo mô hình Ngũ đại thượng phụ, được công nhận bởi các Hội nghị đại công, một lí thuyết "tiếp tục chiếm ưu thế trong các tầng lớp chính thức Hi Lạp cho đến ngày nay."<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Kể từ các tranh cãi thần học từ thế kỉ IX đến thế kỉ XI, dẫn đến sự chia rẽ cuối cùng vào năm 1054, các Giáo hội Chính giáo Đông phương đã xem <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> là giáo hội li khai, đã vi phạm tính đại công cốt yếu của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_tin_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Đức tin Kitô giáo">đức tin Cơ Đốc giáo</a> bằng cách thêm vào những sự cách tân trong giáo lí (xem thêm <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Filioque" class="extiw" title="en:Filioque">Filioque</a>). Ngược lại, mô hình Ngũ đại thượng phụ chưa bao giờ được áp dụng hoàn toàn trong Tây Giáo hội, nơi ưu tiên lí thuyết về quyền tối thượng của giám mục La Mã, ủng hộ Chủ nghĩa Giáo hoàng toàn quyền (<i>Ultramontanism</i>) hơn là Chủ nghĩa Giáo hội nghị toàn quyền (<i>Conciliarism</i>).<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PCPCU-fr_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-PCPCU-fr-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PCPCU-en_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-PCPCU-en-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tước hiệu "Đại thượng phụ Tây phương" rất hiếm khi được các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> sử dụng cho đến thế kỉ XVI và XVII, và chỉ được đưa vào Niên giám Giáo hoàng (<i>Annuario Pontificio</i>) từ năm 1863 đến năm 2005, sau đó bị loại bỏ vì không bao giờ rõ ràng và đã trở nên "lỗi thời và hầu như không thể sử dụng" qua lịch sử.<sup id="cite_ref-PCPCU-fr_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-PCPCU-fr-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-PCPCU-en_58-1" class="reference"><a href="#cite_note-PCPCU-en-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Đông_phương_Assyria"><span id="Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_.C4.90.C3.B4ng_ph.C6.B0.C6.A1ng_Assyria"></span>Giáo hội Đông phương Assyria</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Giáo hội Đông phương Assyria”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo hội Đông phương Assyria"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Khái niệm về tính đại công cũng được duy trì trong các <a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_gi%C3%A1o" title="Cảnh giáo">Giáo hội Đông phương cũ</a>, với các đặc điểm và truyền thống của thần học và giáo hội học riêng biệt. Khái niệm này được kế thừa bởi hai nhánh hiện đại của Giáo hội này là Giáo hội Công giáo Chaldea, là một phần của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a>, và Giáo hội Đông Phương Assyria, có tên chính thức đầy đủ là "Giáo hội Thánh thiện Tông truyền Công giáo Đông phương Assyria".<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhánh tách ra từ Giáo hội này, là Giáo hội Đông phương Cổ đại, cũng có tên chính thức là "Giáo hội Thánh thiện Tông truyền Công giáo Đông phương Cổ đại".<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Các giáo hội này sử dụng thuật ngữ "công giáo" trong tên gọi của mình theo nghĩa truyền thống của tính đại công. Tuy nhiên, họ không hiệp thông với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Luther"><span id="Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_Luther"></span>Giáo hội Luther</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Giáo hội Luther”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo hội Luther"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>"Bài Tuyên xưng đức tin Augsburg" được tìm thấy trong cuốn "Sách Hiệp đồng" (<i>Book of Concord</i>), một tập hợp các tín điều của Giáo hội Luther, dạy rằng "đức tin được Luther và những người theo ông tuyên xưng không phải là điều gì mới, mà là đức tin đại công chân thật, và rằng các giáo hội của họ đại diện cho Hội Thánh đại công hay phổ thông chân thật".<sup id="cite_ref-Ludwig2016_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ludwig2016-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Khi các tín đồ Luther trình bày "Bài Tuyên xưng đức tin Augsburg" trước <a href="/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Charles V, hoàng đế La Mã Thần thánh</a> vào năm 1530, họ tin rằng mình đã "chứng minh rằng mỗi tín điều và cách thực hành trước tiên nhất đều phải đúng với Kinh Thánh, rồi sau đó là lời giáo huấn của các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_Ph%E1%BB%A5" title="Giáo Phụ">giáo phụ</a> và <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_%C4%91%E1%BA%A1i_k%E1%BA%BFt" title="Công đồng đại kết">giáo hội nghị</a>".<sup id="cite_ref-Ludwig2016_61-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ludwig2016-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sau cuộc <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Cải cách tôn giáo">Cải cách tôn giáo</a>, các Giáo hội Luther, như Giáo hội Tin Lành Luther Phần Lan và Giáo hội Thuỵ Điển, vẫn giữ tính kế thừa các sứ đồ, khi các cựu giám mục Công giáo La Mã dễ dàng trở thành <a href="/wiki/Gi%C3%A1m_m%E1%BB%A5c" title="Giám mục">giám mục</a> của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Giáo hội Luther</a> và tiếp tục giữ ghế của mình.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Phong trào Giáo hội Thượng phái Luther trong thế kỉ XX thúc đẩy tính phổ quát phúc âm, trong một số trường hợp đã khôi phục tính kế thừa các sứ đồ cho các Giáo hội Luther ở Đức, nơi nó bị thiếu hụt.<sup id="cite_ref-Drummond2015_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-Drummond2015-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Thánh_công"><span id="Gi.C3.A1o_h.E1.BB.99i_Th.C3.A1nh_c.C3.B4ng"></span>Giáo hội Thánh công</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Giáo hội Thánh công”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo hội Thánh công"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Các tài liệu nhập môn về <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Thánh công hội</a>, chẳng hạn như "Nghiên cứu về Anh giáo" (<i>The Study of Anglicanism</i>), thường mô tả truyền thống Anh giáo là "Công giáo và Cải cách",<sup id="cite_ref-Encyclopedia_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-Encyclopedia-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> phù hợp với sự hiểu biết về <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Anh giáo</a> được thể hiện trong "Sự dàn xếp tôn giáo trong thời kì Elizabeth thống trị" (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Elizabethan_Religious_Settlement" class="extiw" title="en:Elizabethan Religious Settlement"><small>en</small></a>) năm 1559 và trong các tác phẩm của những nhà thần học Anh giáo tiêu biểu đầu tiên như Richard Hooker và Lancelot Andrewes. Tuy nhiên, các khuynh hướng khác nhau trong <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Anh giáo</a> - bắt nguồn từ thời Cải cách tôn giáo xứ Anh (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/English_Reformation" class="extiw" title="en:English Reformation"><small>en</small></a>), đã nhấn mạnh khía cạnh Cải cách, Công giáo hoặc "Công giáo Cải cách" của truyền thống. </p><p>Thần học và giáo hội học của Thánh công hội vì nguyên do đó mà thường được thể hiện trong ba hình thức riêng biệt nhưng đôi khi chồng chéo nhau: <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Chủ nghĩa Anh giáo đại đồng</a> (thường gọi là "Giáo hội thượng phái"), Anh giáo Tin Lành (thường gọi là "Giáo hội hạ phái") và Anh giáo Khoan dung ("Giáo hội quảng phái"), với niềm tin và thực hành nằm giữa hai trường phái trên. Dù tất cả các thành phần trong <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_hi%E1%BB%87p_th%C3%B4ng_Anh_gi%C3%A1o" title="Khối hiệp thông Anh giáo">Liên hiệp Giáo hội Thánh công</a> đều đọc các tín điều giống nhau, nhưng Anh giáo Tin Lành thường hiểu từ "đại công" theo nghĩa lí tưởng như đã nêu trên. Ngược lại, <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Anh giáo đại đồng</a> coi Giáo hội phổ quát Anh giáo là một phần của toàn thể Giáo hội Công giáo La Mã, trong sự hiệp thông thiêng liêng và lịch sử với Giáo hội Công giáo Rôma, Giáo hội Công giáo Cổ và một số Giáo hội Đông Phương. Anh giáo Khoan dung có xu hướng giữ quan điểm trung gian, hoặc coi vấn đề này là tùy ý. Ví dụ, những người Anh giáo này đã đồng ý trong Hiệp định Porvoo về các thừa tác vụ có thể thay thế cho nhau và hiệp một Tiệc Thánh đầy đủ với các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Luther" title="Giáo hội Luther">Giáo hội Luther</a>.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Tính chất đại công hoặc xu hướng đại công trong truyền thống <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Anh giáo</a> được thể hiện qua nhiều khía cạnh: về mặt giáo lí, về mối quan hệ đại kết (chủ yếu thông qua các tổ chức như Uỷ ban Quốc tế Anh giáo – Công giáo La Mã), về phương diện giáo hội học (thông qua chế độ giám mục và việc duy trì chức giám mục lịch sử), cũng như trong phụng vụ và lòng mộ đạo. </p><p>"Tín cương 39 điều" (<i>Thirty-Nine Articles</i>) của <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Giáo hội Thánh công</a> tuyên bố rằng: "Có hai <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch" title="Bí tích">bí tích</a> được Chúa chúng ta là Đức Chúa Jesus Christ thiết lập trong <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_%C3%82m" title="Phúc Âm">Tin Lành</a>, đó là Thánh lễ <a href="/wiki/R%E1%BB%ADa_t%E1%BB%99i" title="Rửa tội">Báp-têm</a> và Thánh lễ <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87c_Th%C3%A1nh" title="Tiệc Thánh">Tiệc Thánh</a>", và rằng: "Năm bí tích thường được gọi là bí tích, bao gồm <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch_Th%C3%AAm_S%E1%BB%A9c" title="Bí tích Thêm Sức">Thêm sức</a>, Thống hối, <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch_X%E1%BB%A9c_D%E1%BA%A7u_B%E1%BB%87nh_Nh%C3%A2n" title="Bí tích Xức Dầu Bệnh Nhân">Xức dầu bệnh nhân</a>, <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch_Truy%E1%BB%81n_Ch%E1%BB%A9c_Th%C3%A1nh" title="Bí tích Truyền Chức Thánh">Truyền chức thánh</a> và <a href="/wiki/H%C3%B4n_nh%C3%A2n_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Hôn nhân Công giáo">Hôn phối</a>, không được tính là bí tích của <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_%C3%82m" title="Phúc Âm">Tin Lành</a>". Tuy nhiên, một số tín đồ theo <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">chủ nghĩa Anh giáo đại đồng</a> (<i>Anglo-Catholics</i>) giải thích rằng thực tế có tổng cộng <a href="/wiki/B%C3%AD_t%C3%ADch_c%E1%BB%A7a_Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Bí tích của Giáo hội Công giáo">bảy bí tích</a>.<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Nhiều tín đồ theo <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">chủ nghĩa Anh giáo đại đồng</a> thực hành lòng sùng bái <a href="/wiki/Maria" title="Maria">Mary</a>, lần chuỗi <a href="/wiki/Kinh_M%C3%A2n_C%C3%B4i" title="Kinh Mân Côi">mân côi</a>, đọc <a href="/wiki/Kinh_Truy%E1%BB%81n_Tin" title="Kinh Truyền Tin">kinh Thiên sứ</a>, thực hành <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A7u_Th%C3%A1nh_Th%E1%BB%83" title="Chầu Thánh Thể">thờ lạy Thánh thể</a>, và cầu xin sự <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_thay" title="Cầu thay">chuyển cầu</a> của các thánh. </p><p>Về phương diện lễ nghi, hầu hết tín hữu Anh giáo sử dụng <a href="/wiki/N%E1%BA%BFn" title="Nến">nến</a> trên bàn thờ hoặc bàn Tiệc Thánh, và nhiều giáo đường sử dụng <a href="/wiki/H%C6%B0%C6%A1ng_(t%E1%BA%BF_l%E1%BB%85)" title="Hương (tế lễ)">hương</a> và <a href="/wiki/Chu%C3%B4ng" title="Chuông">chuông</a> trong Thánh lễ Tiệc Thánh. Đặc biệt trong những nhóm <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Anh giáo đại đồng</a> nổi bật nhất, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87c_Th%C3%A1nh" title="Tiệc Thánh">Tiệc Thánh</a> được gọi bằng thuật ngữ gốc <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">La-tinh</a> là "Thánh lễ Tiệc Thánh" (<i>Mass</i>), chữ đó đã được sử dụng trong cuốn sách cầu nguyện đầu tiên (<i>Book of Common Prayer 1549</i>) và trong "Sách Cầu nguyện chung 1979" (<i>Book of Common Prayer 1979</i>). Trong nhiều giáo đường, Thánh lễ Tiệc Thánh được cử hành hướng về phía bàn thờ (thường có nhà bí tích – chỗ đặt Mình Thánh trong giáo đường) bởi một <a href="/wiki/Linh_m%E1%BB%A5c" title="Linh mục">linh mục</a>, được hỗ trợ bởi một phó tế và một trợ phó tế. Tín hữu Anh giáo tin vào sự Hiện diện Thật của <a href="/wiki/Ki-t%C3%B4" title="Ki-tô">Đấng Christ</a> trong <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87c_Th%C3%A1nh" title="Tiệc Thánh">Tiệc Thánh</a>, dù các tín đồ <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Anh giáo đại đồng</a> giải thích điều đó là sự hiện diện thuộc thể (<i>corporeal presence</i>) chứ không phải sự hiện diện thuộc linh (<i>pneumatic presence</i>). Các nghi thức hoặc hình thức Tiệc Thánh khác nhau mang những cách hiểu khác nhau, dù không nhất thiết <a href="/wiki/M%C3%A2u_thu%E1%BA%ABn" title="Mâu thuẫn">mâu thuẫn</a> về sự <a href="/wiki/C%E1%BB%A9u_r%E1%BB%97i_trong_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Cứu rỗi trong Kitô giáo">cứu rỗi</a>. Vì vậy, không một xu hướng hay hình thức nào của <a href="/wiki/Anh_gi%C3%A1o" title="Anh giáo">Anh giáo</a> có thể đại diện cho toàn thể truyền thống, ngay cả trong các tuyên bố đại kết (như các tuyên bố của Uỷ ban Quốc tế Anh giáo – Công giáo La Mã).<sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sự phát triển của <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Anh giáo đại đồng</a> có liên quan mật thiết đến Phong trào Oxford vào thế kỉ XIX. Hai nhân vật lãnh đạo nổi bật của phong trào, John Henry Newman và Henry Edward Manning, đều là <a href="/wiki/Linh_m%E1%BB%A5c" title="Linh mục">linh mục</a>, cuối cùng đã gia nhập <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo La Mã</a> và trở thành <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_y" title="Hồng y">hồng y</a>. Những người khác, như John Keble, Edward Bouverie Pusey và Charles Gore, trở thành những nhân vật có ảnh hưởng trong Anh giáo. Rowan Williams - cựu <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_gi%C3%A1m_m%E1%BB%A5c_Canterbury" title="Tổng giám mục Canterbury">Tổng Giám mục Canterbury</a>, là một người bảo trợ cho "Công giáo xác tín" (<i>Affirming Catholicism</i>), một phong trào <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_Anh" title="Công giáo Anh">Anh giáo đại đồng</a> mang tính tự do hơn. Ngoài ra, cũng có các nhóm Công giáo bảo thủ trong truyền thống này, chẳng hạn như "Tiến bước trong đức tin" (<i>Forward in Faith</i>). </p><p>Hiện nay, có khoảng 80 triệu tín hữu Anh giáo trong <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_hi%E1%BB%87p_th%C3%B4ng_Anh_gi%C3%A1o" title="Khối hiệp thông Anh giáo">Liên hiệp Giáo hội Thánh công</a>, chiếm 3,6% số lượng <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Cơ Đốc nhân</a> trên toàn thế giới.<sup id="cite_ref-Barrett_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-Barrett-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm"><span id="Xem_th.C3.AAm"></span>Xem thêm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%91ng_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Chống Công giáo">Chủ nghĩa Chống công giáo</a></li> <li><a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_theo_qu%E1%BB%91c_gia" title="Kitô giáo theo quốc gia">Kitô giáo theo quốc gia</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích"><span id="Ch.C3.BA_th.C3.ADch"></span>Chú thích</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72042645">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><span class="cs1-lock-subscription" title="Yêu cầu đăng ký mua quyền truy cập"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oed.com/view/Entry/28967">“catholic, adj. and n.”</a></span>. <i>Oxford English Dictionary</i> (bằng tiếng Anh)<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Oxford+English+Dictionary&rft.atitle=catholic%2C+adj.+and+n.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oed.com%2Fview%2FEntry%2F28967&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><span class="cs1-lock-subscription" title="Yêu cầu đăng ký mua quyền truy cập"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oed.com/view/Entry/28974">“catholicity, n.”</a></span>. <i>Oxford English Dictionary</i> (bằng tiếng Anh)<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Oxford+English+Dictionary&rft.atitle=catholicity%2C+n.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oed.com%2Fview%2FEntry%2F28974&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-2">^ <a href="#cite_ref-:0_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFĐinhKim2010" class="citation book cs1">Đinh, Quang Huấn; Kim, Lỗ Hiền (tháng 10 năm 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books/about/%E5%9F%BA%E7%9D%A3%E6%95%99%E5%A4%A7%E8%BE%9E%E5%85%B8.html?id=41vwZwEACAAJ&redir_esc=y"><i>Đại từ điển Cơ Đốc giáo</i></a> (bằng tiếng Trung). Thượng Hải: Nhà xuất bản Từ điển Thượng Hải. tr. 303. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9787532630974" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9787532630974"><bdi>9787532630974</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C4%90%E1%BA%A1i+t%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+C%C6%A1+%C4%90%E1%BB%91c+gi%C3%A1o&rft.place=Th%C6%B0%E1%BB%A3ng+H%E1%BA%A3i&rft.pages=303&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+Th%C6%B0%E1%BB%A3ng+H%E1%BA%A3i&rft.date=2010-10&rft.isbn=9787532630974&rft.aulast=%C4%90inh&rft.aufirst=Quang+Hu%E1%BA%A5n&rft.au=Kim%2C+L%E1%BB%97+Hi%E1%BB%81n&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%2Fabout%2F%25E5%259F%25BA%25E7%259D%25A3%25E6%2595%2599%25E5%25A4%25A7%25E8%25BE%259E%25E5%2585%25B8.html%3Fid%3D41vwZwEACAAJ%26redir_esc%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFReference-OED-Catholic" class="citation encyclopaedia cs1"><span class="cs1-lock-subscription" title="Yêu cầu đăng ký mua quyền truy cập"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oed.com/search/dictionary/?q=Catholic">“Catholic”</a></span>. <i><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFng_Anh_Oxford" title="Từ điển tiếng Anh Oxford">Từ điển tiếng Anh Oxford</a></i> . <a href="/wiki/Nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n_%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Oxford" title="Nhà xuất bản Đại học Oxford">Nhà xuất bản Đại học Oxford</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Catholic&rft.btitle=T%E1%BB%AB+%C4%91i%E1%BB%83n+ti%E1%BA%BFng+Anh+Oxford&rft.edition=Online&rft.pub=Nh%C3%A0+xu%E1%BA%A5t+b%E1%BA%A3n+%C4%90%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc+Oxford&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oed.com%2Fsearch%2Fdictionary%2F%3Fq%3DCatholic&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span> <span style="font-size:0.95em; font-size:90%; color:#555">(Subscription or <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oed.com/public/login/loggingin#withyourlibrary">participating institution membership</a> required.)</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text">(cf. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3D%2351864">Henry George Liddell, Robert Scott, <i>A Greek-English Lexicon</i>)</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFPeregrinus" class="citation web cs1">Peregrinus. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newadvent.org/fathers/3506.htm">“Commonitory”</a>. <i>www.newadvent.org</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120906210529/http://www.newadvent.org/fathers/3506.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 9 năm 2012<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2024</span>. <q>Moreover, in the Catholic Church itself, all possible care must be taken, that we hold that faith which has been believed everywhere, always, by all.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.newadvent.org&rft.atitle=Commonitory&rft.au=Peregrinus&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Ffathers%2F3506.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><b><a href="#cite_ref-6">^</a></b> <span class="reference-text">e.g. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gallowaydiocese.org.uk/">The Roman Catholic Diocese of Galloway</a> diocesan website</span> </li> <li id="cite_note-7"><b><a href="#cite_ref-7">^</a></b> <span class="reference-text">e.g. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/chrstuni/meth-council-docs/rc_pc_chrstuni_doc_19670801_methodist-catholic-dialogue_en.html">The Roman Catholic Church and the World Methodist Council</a>, report from the <a href="/w/index.php?title=Holy_See&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holy See (trang không tồn tại)">Holy See</a> website</span> </li> <li id="cite_note-8"><b><a href="#cite_ref-8">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGeorge2008" class="citation journal cs1">George, Timothy (18 tháng 9 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.christianitytoday.com/history/2008/september/what-do-protestant-churches-mean-when-they-recite-i.html">“What do Protestant churches mean when they recite "I believe in the holy catholic church" and "the communion of saints" in the Apostles' Creed?”</a>. <i><a href="/wiki/Christianity_Today" title="Christianity Today">Christianity Today</a></i> (bằng tiếng Anh)<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2016</span>. <q>The Protestant reformers understood themselves to be a part of "the holy catholic church."Millions of Protestants still repeat these words every week as they stand in worship to recite the Apostles' Creed. The word catholic was first used in this sense in the early second century when Ignatius of Antioch declared, "Where Jesus Christ is, there is the catholic church." Jesus Christ is the head of the church, as well as its Lord. Protestant believers in the tradition of the Reformation understand the church to be the body of Christ extended throughout time as well as space, the whole company of God's redeemed people through the ages.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Christianity+Today&rft.atitle=What+do+Protestant+churches+mean+when+they+recite+%22I+believe+in+the+holy+catholic+church%22+and+%22the+communion+of+saints%22+in+the+Apostles%27+Creed%3F&rft.date=2008-09-18&rft.aulast=George&rft.aufirst=Timothy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.christianitytoday.com%2Fhistory%2F2008%2Fseptember%2Fwhat-do-protestant-churches-mean-when-they-recite-i.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><b><a href="#cite_ref-9">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160725044154/http://www.moravian.org/the-moravian-magazine/april-may-2016/studying-moravian-doctrine-ground-of-the-unity-part-ii/">“Studying Moravian Doctrine: Ground of the Unity, Part II”</a> (bằng tiếng Anh). <a href="/w/index.php?title=Moravian_Church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moravian Church (trang không tồn tại)">Moravian Church</a>. 2005. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moravian.org/the-moravian-magazine/april-may-2016/studying-moravian-doctrine-ground-of-the-unity-part-ii/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2016<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 16 tháng 6 năm 2016</span>. <q>The Moravian Church does not have a different understanding of God than other churches, but stresses what we have in common with all of the world's Christians. "Christendom" here simply means Christianity. We see here not only the influence of the ecumenical movement on the Ground of the Unity but also our historical perspective that we are part of the one holy catholic and apostolic church.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Studying+Moravian+Doctrine%3A+Ground+of+the+Unity%2C+Part+II&rft.pub=Moravian+Church&rft.date=2005&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.moravian.org%2Fthe-moravian-magazine%2Fapril-may-2016%2Fstudying-moravian-doctrine-ground-of-the-unity-part-ii%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Gassmann-10">^ <a href="#cite_ref-Gassmann_10-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Gassmann_10-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGassmann1999" class="citation book cs1">Gassmann, Günther (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fortressintroduc0000gass"><i>Fortress Introduction to the Lutheran Confessions</i></a>. Fortress Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fortressintroduc0000gass/page/n219">204</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781451418194" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781451418194"><bdi>9781451418194</bdi></a>. <q>Uncapitalized, it designates the historic, orthodox mainstream of Christianity whose doctrine was defined by the ecumenical councils and creeds. Most reformers, not just Lutherans, appealed to this catholic tradition and believed they were in continuity with it.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fortress+Introduction+to+the+Lutheran+Confessions&rft.pages=204&rft.pub=Fortress+Press&rft.date=1999&rft.isbn=9781451418194&rft.aulast=Gassmann&rft.aufirst=G%C3%BCnther&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffortressintroduc0000gass&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Byars2015-11">^ <a href="#cite_ref-Byars2015_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Byars2015_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFByars2015" class="citation book cs1">Byars, Ronald P. (27 tháng 3 năm 2015). <i>Finding Our Balance: Repositioning Mainstream Protestantism</i> (bằng tiếng Anh). Wipf and Stock Publishers. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-4982-0025-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-4982-0025-7"><bdi>978-1-4982-0025-7</bdi></a>. <q>Some Christian communities may not care whether their worship is categorized one way of another, and certainly are not required to ask anyone's permission, but for those churches that can trace their origins from the Lutheran, Reformed (Genevan), or Anglican Reformations, it should matter, because a liturgy shaped by what Lathrop calls "bath, table, and word," and attentiveness to the poor is woven into their earliest self-definition as heirs of the apostolic faith. Worship in the Society of Friends (Quakers), the Salvation Army, bodies descended from the so-called Radical Reformation, and Pentecostal churches have different origins and standards. Those communities will make their own cases and speak for themselves, of course. But those churches that claim substantial continuity with the church catholic via one of the Reformations will do well to be attentive to the <i>ordo</i> that is both ancient and ecumenical, and measure whether they are realizing it in their own Lord's Day liturgy.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Finding+Our+Balance%3A+Repositioning+Mainstream+Protestantism&rft.pub=Wipf+and+Stock+Publishers&rft.date=2015-03-27&rft.isbn=978-1-4982-0025-7&rft.aulast=Byars&rft.aufirst=Ronald+P.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-AbrahamKirby2009-12"><b><a href="#cite_ref-AbrahamKirby2009_12-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFAbrahamKirby2009" class="citation book cs1">Abraham, William J.; Kirby, James E. (24 tháng 9 năm 2009). <i>The Oxford Handbook of Methodist Studies</i> (bằng tiếng Anh). OUP Oxford. tr. 401. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780191607431" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780191607431"><bdi>9780191607431</bdi></a>. <q>Acknowledging the considerable agreement between Anglicans and Methodists concerning faith and doctrine, and believing there to be sufficient convergence in understanding ministry and mission, <i>Sharing in the Apostolic Communion</i> (Anglican-Methodist Dialogue 1996) invited the WMC and the Lambeth Conference to recognize and affirm that: Both Anglicans and Methodists belong to the one, holy, catholic and apostolic church of Jesus Christ and participate in the apostolic mission of the whole people of God; in the churches of our two communions the word of God is authentically preached and the sacraments instituted of Christ are duly administered; Our churches share in common confession and heritage of the apostolic faith' (§95).</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Handbook+of+Methodist+Studies&rft.pages=401&rft.pub=OUP+Oxford&rft.date=2009-09-24&rft.isbn=9780191607431&rft.aulast=Abraham&rft.aufirst=William+J.&rft.au=Kirby%2C+James+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-McKim2001-13"><b><a href="#cite_ref-McKim2001_13-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcKim2001" class="citation book cs1">McKim, Donald K. (1 tháng 1 năm 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/westminsterhandb0000unse"><i>The Westminster Handbook to Reformed Theology</i></a> (bằng tiếng Anh). Westminster John Knox Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/westminsterhandb0000unse/page/n56">35</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780664224301" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780664224301"><bdi>9780664224301</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Westminster+Handbook+to+Reformed+Theology&rft.pages=35&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=2001-01-01&rft.isbn=9780664224301&rft.aulast=McKim&rft.aufirst=Donald+K.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwestminsterhandb0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><b><a href="#cite_ref-14">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBlock2014" class="citation web cs1">Block, Matthew (24 tháng 6 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.firstthings.com/blogs/firstthoughts/2014/06/are-lutherans-catholic">“Are Lutherans Catholic?”</a>. <a href="/wiki/First_Things" title="First Things">First Things</a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2015</span>. <q>The universality of the Church is, through God's grace, a reality despite doctrinal disagreements; but it is not a license for the downplaying of these doctrinal differences. The Church catholic is also the Church apostolic—which is to say, it is the Church which "stands firm and holds to the traditions" which have been taught through the words of the Apostles (2 Thessalonians 2:15). And this teaching—which is truly the Word of God (2 Timothy 3:16, 2 Peter 1:19–21)—has been passed on to us today in its fullness through the Scriptures. To be catholic, then, is to be heirs of the apostolic faith. It is to be rooted firmly in the Apostle's teaching as recorded for us in Scripture, the unchanging Word of God. But while this Word is unchanging, it does not follow that it is static. The history of the Church in the world is the history of Christians meditating upon Scripture. We must look to this history as our own guide in understanding Scripture. To be sure, the Church's tradition of interpretation has erred from time to time—we find, for example, that the Fathers and Councils sometimes disagree with one another—but it is dangerous to discount those interpretations of Scripture which have been held unanimously from the very beginning of the Church.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Are+Lutherans+Catholic%3F&rft.pub=First+Things&rft.date=2014-06-24&rft.aulast=Block&rft.aufirst=Matthew&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.firstthings.com%2Fblogs%2Ffirstthoughts%2F2014%2F06%2Fare-lutherans-catholic&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><b><a href="#cite_ref-15">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFChung_Kiện_Khải2007" class="citation web cs1">Chung Kiện Khải (20 tháng 5 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.christianweekly.net/2007/ta14542.htm">“Giáo hội đại công”</a> (bằng tiếng Trung). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20241030220848/https://www.christianweekly.net/2007/ta14542.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 31 tháng 10 năm 2024<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+%C4%91%E1%BA%A1i+c%C3%B4ng&rft.date=2007-05-20&rft.au=Chung+Ki%E1%BB%87n+Kh%E1%BA%A3i&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.christianweekly.net%2F2007%2Fta14542.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><b><a href="#cite_ref-16">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcGrath2011" class="citation book cs1">McGrath, Alister (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books/about/Christian_Theology.html?id=bus5TyjTfxYC&redir_esc=y"><i>Christian Theology: An Introduction</i></a>. New York: John Wiley & Sons. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781444397703" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781444397703"><bdi>9781444397703</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Christian+Theology%3A+An+Introduction&rft.place=New+York&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.date=2011&rft.isbn=9781444397703&rft.aulast=McGrath&rft.aufirst=Alister&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%2Fabout%2FChristian_Theology.html%3Fid%3Dbus5TyjTfxYC%26redir_esc%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><b><a href="#cite_ref-17">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMcGrath2012" class="citation book cs1">McGrath, Alister (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books/about/Reformation_Thought.html?id=Zk6MhgGl2MEC&redir_esc=y"><i>Reformation Thought: An Introduction</i></a>. New York: John Wiley & Sons. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780470672815" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780470672815"><bdi>9780470672815</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Reformation+Thought%3A+An+Introduction&rft.place=New+York&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.date=2012&rft.isbn=9780470672815&rft.aulast=McGrath&rft.aufirst=Alister&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%2Fabout%2FReformation_Thought.html%3Fid%3DZk6MhgGl2MEC%26redir_esc%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><b><a href="#cite_ref-18">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFOdaka2002" class="citation book cs1">Odaka, Takeshi (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.co.jp/%E3%82%88%E3%81%8F%E3%82%8F%E3%81%8B%E3%82%8B%E3%82%AB%E3%83%88%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E2%80%95%E3%81%9D%E3%81%AE%E4%BF%A1%E4%BB%B0%E3%81%A8%E9%AD%85%E5%8A%9B-%E5%B0%8F%E9%AB%98-%E6%AF%85/dp/4764265702"><i>よくわかるカトリックーその信仰と魅力</i></a> (bằng tiếng Nhật). Tokyo: 教文館. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-4764265707" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-4764265707"><bdi>978-4764265707</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%E3%82%88%E3%81%8F%E3%82%8F%E3%81%8B%E3%82%8B%E3%82%AB%E3%83%88%E3%83%AA%E3%83%83%E3%82%AF%E3%83%BC%E3%81%9D%E3%81%AE%E4%BF%A1%E4%BB%B0%E3%81%A8%E9%AD%85%E5%8A%9B&rft.place=Tokyo&rft.pub=%E6%95%99%E6%96%87%E9%A4%A8&rft.date=2002&rft.isbn=978-4764265707&rft.aulast=Odaka&rft.aufirst=Takeshi&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.amazon.co.jp%2F%25E3%2582%2588%25E3%2581%258F%25E3%2582%258F%25E3%2581%258B%25E3%2582%258B%25E3%2582%25AB%25E3%2583%2588%25E3%2583%25AA%25E3%2583%2583%25E3%2582%25AF%25E2%2580%2595%25E3%2581%259D%25E3%2581%25AE%25E4%25BF%25A1%25E4%25BB%25B0%25E3%2581%25A8%25E9%25AD%2585%25E5%258A%259B-%25E5%25B0%258F%25E9%25AB%2598-%25E6%25AF%2585%2Fdp%2F4764265702&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><b><a href="#cite_ref-19">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFEvdokimov2011" class="citation book cs1">Evdokimov, Paul (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.amazon.fr/CHRIST-DANS-PENS%C3%89E-RUSSE/dp/2204095591#:~:text=Rejetant%20aussi%20bien%20le%20Dieu,cr%C3%A9ateur%20de%20tout%20%C3%AAtre%20libre."><i>Le Christ dans la pensée Russe</i></a> (bằng tiếng Pháp). Paris: Éditions du Cerf. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-2204095594" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-2204095594"><bdi>978-2204095594</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Christ+dans+la+pens%C3%A9e+Russe&rft.place=Paris&rft.pub=%C3%89ditions+du+Cerf&rft.date=2011&rft.isbn=978-2204095594&rft.aulast=Evdokimov&rft.aufirst=Paul&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.amazon.fr%2FCHRIST-DANS-PENS%25C3%2589E-RUSSE%2Fdp%2F2204095591%23%3A~%3Atext%3DRejetant%2520aussi%2520bien%2520le%2520Dieu%2Ccr%25C3%25A9ateur%2520de%2520tout%2520%25C3%25AAtre%2520libre.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:1-20">^ <a href="#cite_ref-:1_20-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_20-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFOCA" class="citation web cs1">OCA. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oca.org/orthodoxy/the-orthodox-faith/doctrine-scripture/the-symbol-of-faith/church">“Volume I - Doctrine - The Symbol of Faith - Church”</a>. <i>www.oca.org</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20210203230204/https://www.oca.org/orthodoxy/the-orthodox-faith/doctrine-scripture/the-symbol-of-faith/church">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 2 năm 2021<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2024</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.oca.org&rft.atitle=Volume+I+-+Doctrine+-+The+Symbol+of+Faith+-+Church&rft.au=OCA&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oca.org%2Forthodoxy%2Fthe-orthodox-faith%2Fdoctrine-scripture%2Fthe-symbol-of-faith%2Fchurch&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:2-21">^ <a href="#cite_ref-:2_21-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_21-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLossky1976" class="citation book cs1">Lossky, Vladimir (1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books/about/The_Mystical_Theology_of_the_Eastern_Chu.html?id=dxqvWwPSCSwC&redir_esc=y"><i>The Mystical Theology of the Eastern Church</i></a>. New York: St Vladimir's Seminary Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780913836316" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780913836316"><bdi>9780913836316</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mystical+Theology+of+the+Eastern+Church&rft.place=New+York&rft.pub=St+Vladimir%27s+Seminary+Press&rft.date=1976&rft.isbn=9780913836316&rft.aulast=Lossky&rft.aufirst=Vladimir&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%2Fabout%2FThe_Mystical_Theology_of_the_Eastern_Chu.html%3Fid%3DdxqvWwPSCSwC%26redir_esc%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><b><a href="#cite_ref-22">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Pope_St._Julius_I" class="extiw" title="s:Catholic Encyclopedia (1913)/Pope St. Julius I">Catholic Encyclopedia, <i>Pope St. Julius I</i></a></span> </li> <li id="cite_note-23"><b><a href="#cite_ref-23">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRadeckRadecki2004" class="citation book cs1">Radeck, Francisco; Radecki, Dominic (2004). <i>Tumultuous Times</i>. St. Joseph's Media. tr. 79. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-9715061-0-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-9715061-0-7"><bdi>978-0-9715061-0-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tumultuous+Times&rft.pages=79&rft.pub=St.+Joseph%27s+Media&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-9715061-0-7&rft.aulast=Radeck&rft.aufirst=Francisco&rft.au=Radecki%2C+Dominic&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><b><a href="#cite_ref-24">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/archive/ENG0015/_P2A.HTM#RC">“The Hierarchical Constitution of the Church - 880-881”</a>. The Vatican<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Hierarchical+Constitution+of+the+Church+-+880-881&rft.pub=The+Vatican&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Farchive%2FENG0015%2F_P2A.HTM%23RC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><b><a href="#cite_ref-25">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1582585/St-Peter-was-not-the-first-Pope-and-never-went-to-Rome-claims-Channel-4.html">“St Peter was not the first Pope and never went to Rome, claims Channel 4”</a>. <i><a href="/wiki/The_Daily_Telegraph" title="The Daily Telegraph">The Daily Telegraph</a></i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Daily+Telegraph&rft.atitle=St+Peter+was+not+the+first+Pope+and+never+went+to+Rome%2C+claims+Channel+4&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Fnews%2Fworldnews%2F1582585%2FSt-Peter-was-not-the-first-Pope-and-never-went-to-Rome-claims-Channel-4.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><b><a href="#cite_ref-26">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGeanakoplos1989" class="citation book cs1">Geanakoplos, Deno John (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/isbn_9780000067364"><i>Constantinople and the West</i></a>. Madison, WI: University of Wisconsin Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0299118800" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0299118800"><bdi>0299118800</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Constantinople+and+the+West&rft.place=Madison%2C+WI&rft.pub=University+of+Wisconsin+Press&rft.date=1989&rft.isbn=0299118800&rft.aulast=Geanakoplos&rft.aufirst=Deno+John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fisbn_9780000067364&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><b><a href="#cite_ref-27">^</a></b> <span class="reference-text">Richard McBrien, <i>Catholicism</i> (Minneapolis: Winston Press, 1981), 680.</span> </li> <li id="cite_note-28"><b><a href="#cite_ref-28">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110310021305/http://www.lcms.org/pages/internal.asp?NavID=3355">“Apostles' Creed”</a>. The Lutheran Church—Missouri Synod. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lcms.org/pages/internal.asp?NavID=3355">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 3 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Apostles%27+Creed&rft.pub=The+Lutheran+Church%E2%80%94Missouri+Synod&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lcms.org%2Fpages%2Finternal.asp%3FNavID%3D3355&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><b><a href="#cite_ref-29">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://wayback.archive-it.org/all/20080102005622/http://www.wels.net/cgi-bin/site.pl?2617&collectionID=711&contentID=4334&shortcutID=2077#nicene">“Nicene Creed”</a>. Wisconsin Evangelical Lutheran Synod. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wels.net/cgi-bin/site.pl?2617&collectionID=711&contentID=4334&shortcutID=2077#nicene">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 1 năm 2008<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Nicene+Creed&rft.pub=Wisconsin+Evangelical+Lutheran+Synod&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wels.net%2Fcgi-bin%2Fsite.pl%3F2617%26collectionID%3D711%26contentID%3D4334%26shortcutID%3D2077%23nicene&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><b><a href="#cite_ref-30">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928110643/http://www.ilflutheran.org/page11.html">“Texts of the Three Chief Symbols are taken from the Book of Concord, Tappert edition”</a>. The International Lutheran Fellowship. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilflutheran.org/page11.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 9 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Texts+of+the+Three+Chief+Symbols+are+taken+from+the+Book+of+Concord%2C+Tappert+edition&rft.pub=The+International+Lutheran+Fellowship&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilflutheran.org%2Fpage11.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><b><a href="#cite_ref-31">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBraatenJenson1996" class="citation book cs1">Braaten, Carl E.; Jenson, Robert W. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=T5nx4lke12cC&redir_esc=y"><i>The Catholicity of the Reformation</i></a>. Michigan: Wm. B. Eerdmans Publishing. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780802842206" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780802842206"><bdi>9780802842206</bdi></a> – qua <a href="/wiki/Google_Books" title="Google Books">Google Books</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Catholicity+of+the+Reformation&rft.place=Michigan&rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&rft.date=1996&rft.isbn=9780802842206&rft.aulast=Braaten&rft.aufirst=Carl+E.&rft.au=Jenson%2C+Robert+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com.vn%2Fbooks%3Fid%3DT5nx4lke12cC%26redir_esc%3Dy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><b><a href="#cite_ref-32">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFStewart2015" class="citation book cs1">Stewart, Quentin D. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1hK5CgAAQBAJ"><i>Lutheran Patristic Catholicity: The Vincentian Canon and the Consensus Patrum in Lutheran Orthodoxy</i></a>. Zürich: LIT Verlag. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9783643905673" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9783643905673"><bdi>9783643905673</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lutheran+Patristic+Catholicity%3A+The+Vincentian+Canon+and+the+Consensus+Patrum+in+Lutheran+Orthodoxy&rft.place=Z%C3%BCrich&rft.pub=LIT+Verlag&rft.date=2015&rft.isbn=9783643905673&rft.aulast=Stewart&rft.aufirst=Quentin+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1hK5CgAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><b><a href="#cite_ref-33">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_28051992_communionis-notio_en.html">“Some Aspects of the Church Understood as Communion”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Some+Aspects+of+the+Church+Understood+as+Communion&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fcongregations%2Fcfaith%2Fdocuments%2Frc_con_cfaith_doc_28051992_communionis-notio_en.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Fowler-34"><b><a href="#cite_ref-Fowler_34-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFowler1997" class="citation book cs1">Fowler, Jeaneane D. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/worldreligionsin0000unse/page/82"><i>World Religions</i></a>. Sussex Academic Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/worldreligionsin0000unse/page/82">82</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-898723-48-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-898723-48-6"><bdi>978-1-898723-48-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=World+Religions&rft.pages=82&rft.pub=Sussex+Academic+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-1-898723-48-6&rft.aulast=Fowler&rft.aufirst=Jeaneane+D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fworldreligionsin0000unse%2Fpage%2F82&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><b><a href="#cite_ref-35">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130411015820/https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20000806_dominus-iesus_en.html">“Declaration <i>Dominus Iesus</i>”</a>. <a href="/w/index.php?title=Congregation_for_the_Doctrine_of_the_Faith&action=edit&redlink=1" class="new" title="Congregation for the Doctrine of the Faith (trang không tồn tại)">Congregation for the Doctrine of the Faith</a>. tr. 17. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20000806_dominus-iesus_en.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 4 năm 2013. <q>The ecclesial communities which have not preserved the valid Episcopate and the genuine and integral substance of the Eucharistic mystery are not Churches in the proper sense; however, those who are baptized in these communities are, by Baptism, incorporated in Christ and thus are in a certain communion, albeit imperfect, with the Church.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Declaration+Dominus+Iesus&rft.pages=17&rft.pub=Congregation+for+the+Doctrine+of+the+Faith&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fcongregations%2Fcfaith%2Fdocuments%2Frc_con_cfaith_doc_20000806_dominus-iesus_en.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><b><a href="#cite_ref-36">^</a></b> <span class="reference-text">"[The expression <i><a href="/w/index.php?title=Sister_Churches_(ecclesiology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sister Churches (ecclesiology) (trang không tồn tại)">sister Churches</a></i>] has been applied improperly by some to the relationship between the Catholic Church on the one hand, and the Anglican Communion and non-catholic ecclesial communities on the other. ... it must also be borne in mind that the expression <i>sister Churches</i> in the proper sense, as attested by the common Tradition of East and West, may only be used for those ecclesial communities that have preserved a valid episcopate and Eucharist" (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_20000630_chiese-sorelle_en.html">Note on the expression "sister Churches"</a> issued by the Congregation for the Doctrine of the Faith on 30 June 2000).</span> </li> <li id="cite_note-37"><b><a href="#cite_ref-37">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bible.oremus.org/?passage=Matthew+16:18–16:18&version=nrsv">Matthew 16:18</a></span> </li> <li id="cite_note-38"><b><a href="#cite_ref-38">^</a></b> <span class="reference-text">McBrien, <i>The Church</i>, 356. McBrien also says they form the "Communion of Catholic Churches", a name not used by the Church itself, which has pointed out the ambiguity of this term in a 1992 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_28051992_communionis-notio_en.html">letter from the Congregation for the Doctrine of the Faith "on some aspects of the Church understood as communion"</a>, 8.</span> </li> <li id="cite_note-Advanced-39"><b><a href="#cite_ref-Advanced_39-0">^</a></b> <span class="reference-text">"The Catholic Church is also called the Roman Church to emphasize that the centre of unity, which is an essential for the Universal Church, is in the <a href="/w/index.php?title=Diocese_of_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diocese of Rome (trang không tồn tại)">Roman See</a>" (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7MQbg9j_sboC&q=Roman+Catholic">Thomas J. O'Brien, <i>An Advanced Catechism of Catholic Faith and Practice</i>, Kessinger Publishers, 2005</a> <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-4179-8447-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-4179-8447-3">1-4179-8447-3</a>, p. 70.)</span> </li> <li id="cite_note-40"><b><a href="#cite_ref-40">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://en.radiovaticana.va/news/2014/12/31/number_of_catholics_growing_throughout_the_world/1116557">“Number of Catholics growing throughout the world”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Number+of+Catholics+growing+throughout+the+world&rft_id=http%3A%2F%2Fen.radiovaticana.va%2Fnews%2F2014%2F12%2F31%2Fnumber_of_catholics_growing_throughout_the_world%2F1116557&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><b><a href="#cite_ref-41">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://cara.georgetown.edu/staff/webpages/Global%20Catholicism%20Release.pdf">http://cara.georgetown.edu/staff/webpages/Global%20Catholicism%20Release.pdf</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150812155145/http://cara.georgetown.edu/staff/webpages/Global%20Catholicism%20Release.pdf">Lưu trữ</a> 12 tháng 8 năm 2015 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/w/index.php?title=Wikipedia:Bare_URLs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wikipedia:Bare URLs (trang không tồn tại)"><span title="A full citation of this PDF document is required to prevent link rot. (March 2022)">liên kết URL chỉ có mỗi PDF</span></a></i>]</sup></span> </li> <li id="cite_note-42"><b><a href="#cite_ref-42">^</a></b> <span class="reference-text">Mapping the Global Muslim Population: A Report on the Size and Distribution of the World's Muslim Population: Main Page, Pew Research Center. There are 1.5 billion Muslims, nearly a billion of whom are Sunnite (nearly 90% of Muslim population), thus the latter forming the second largest single religious body.</span> </li> <li id="cite_note-43"><b><a href="#cite_ref-43">^</a></b> <span class="reference-text">Todd Johnson, David Barrett, and Peter Crossing, "Christianity 2010: A View from the New Atlas of Global Christianity", <i><a href="/w/index.php?title=International_Bulletin_of_Missionary_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Bulletin of Missionary Research (trang không tồn tại)">International Bulletin of Missionary Research</a></i>, Vol., 34, No.1, January 2010, pp. 29–36.</span> </li> <li id="cite_note-44"><b><a href="#cite_ref-44">^</a></b> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Richard_McBrien&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard McBrien (trang không tồn tại)">Richard McBrien</a>, <i>The Church: The Evolution of Catholicism</i>, 6. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-06-124521-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-06-124521-3">978-0-06-124521-3</a> McBrien says this: Vatican II "council implicitly set aside the category of membership and replaced it with degrees." "...it is not a matter of either/or—either one is in communion with the Bishop of Rome, or one is not. As in a family, there are degrees of relationships: parents, siblings, aunts, uncles, cousins, nephews, nieces, in-laws. In many cultures, the notion of family is broader than blood and legal relationships."</span> </li> <li id="cite_note-45"><b><a href="#cite_ref-45">^</a></b> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decree_19641121_orientalium-ecclesiarum_en.html"><i>Orientalium Ecclesiarum</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20000901223734/https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decree_19641121_orientalium-ecclesiarum_en.html">Lưu trữ</a> 1 tháng 9 năm 2000 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, 2</span> </li> <li id="cite_note-46"><b><a href="#cite_ref-46">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/archive/ENG1104/__P3O.HTM">“Code of Canon Law – IntraText”</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Code+of+Canon+Law+%E2%80%93+IntraText&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Farchive%2FENG1104%2F__P3O.HTM&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><b><a href="#cite_ref-47">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.intratext.com/IXT/ENG1199/_P17.HTM">“Code of Canons of the Eastern Churches, canon 43”</a>. <i>Intratext.com</i>. 4 tháng 5 năm 2007<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Intratext.com&rft.atitle=Code+of+Canons+of+the+Eastern+Churches%2C+canon+43&rft.date=2007-05-04&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.intratext.com%2FIXT%2FENG1199%2F_P17.HTM&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><b><a href="#cite_ref-48">^</a></b> <span class="reference-text"><i><a href="/w/index.php?title=Annuario_Pontificio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Annuario Pontificio (trang không tồn tại)">Annuario Pontificio</a></i>, 2012 edition, pages 1140–1141 (<a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-209-8722-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-209-8722-0">978-88-209-8722-0</a>).</span> </li> <li id="cite_note-49"><b><a href="#cite_ref-49">^</a></b> <span class="reference-text"><i>Orientalium Ecclesiarum</i>, 3</span> </li> <li id="cite_note-50"><b><a href="#cite_ref-50">^</a></b> <span class="reference-text">Thomas P. Rausch, S.J., <i>Catholicism in the Third Millennium</i> (Collegeville: The Liturgical Press), xii.</span> </li> <li id="cite_note-51"><b><a href="#cite_ref-51">^</a></b> <span class="reference-text">Richard McBrien, <i>The Church</i>, 6.</span> </li> <li id="cite_note-52"><b><a href="#cite_ref-52">^</a></b> <span class="reference-text">McBrien, <i>The Church</i>, 351–371</span> </li> <li id="cite_note-53"><b><a href="#cite_ref-53">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111230200823/http://www.aodonline.org/AODOnline/Parish%20Information%206911/Parish%20Locator%207701/ParishLocator.asp?ParishLocatorPageType=EasternRite">“Archdiocese of Detroit listing of Eastern Churches”</a>. <i>Aodonline.org</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aodonline.org/AODOnline/Parish+Information+6911/Parish+Locator+7701/ParishLocator.asp?ParishLocatorPageType=EasternRite">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 12 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 17 tháng 8 năm 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Aodonline.org&rft.atitle=Archdiocese+of+Detroit+listing+of+Eastern+Churches&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aodonline.org%2FAODOnline%2FParish%2BInformation%2B6911%2FParish%2BLocator%2B7701%2FParishLocator.asp%3FParishLocatorPageType%3DEasternRite&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><b><a href="#cite_ref-54">^</a></b> <span class="reference-text"><i>The A to Z of the Orthodox Church</i>, p. 259, by Michael Prokurat, Michael D. Peterson, Alexander Golitzin, published by Scarecrow Press in 2010 (<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://books.google.com/books?id=E0RPOYa77IUC&dq=orthodox+pentarchy&pg=PA259">[1]</a>)</span> </li> <li id="cite_note-55"><b><a href="#cite_ref-55">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFMilton_V._Anastos2001" class="citation book cs1">Milton V. Anastos (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110623091325/http://www.myriobiblos.gr/texts/english/milton1_21.html"><i>Aspects of the Mind of Byzantium (Political Theory, Theology, and Ecclesiastical Relations with the See of Rome)</i></a>. <i>Myriobiblos.gr</i>. Ashgate Publications, Variorum Collected Studies Series. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-86078-840-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-86078-840-7"><bdi>0-86078-840-7</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.myriobiblos.gr/texts/english/milton1_21.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 23 tháng 6 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Aspects+of+the+Mind+of+Byzantium+%28Political+Theory%2C+Theology%2C+and+Ecclesiastical+Relations+with+the+See+of+Rome%29&rft.pub=Ashgate+Publications%2C+Variorum+Collected+Studies+Series&rft.date=2001&rft.isbn=0-86078-840-7&rft.au=Milton+V.+Anastos&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.myriobiblos.gr%2Ftexts%2Fenglish%2Fmilton1_21.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><b><a href="#cite_ref-56">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110725043649/http://www.homolaicus.com/storia/medioevo/pentarchia/pentarchia.htm">“L'idea di pentarchia nella cristianità”</a>. Homolaicus.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.homolaicus.com/storia/medioevo/pentarchia/pentarchia.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 7 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=L%27idea+di+pentarchia+nella+cristianit%C3%A0&rft.pub=Homolaicus.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.homolaicus.com%2Fstoria%2Fmedioevo%2Fpentarchia%2Fpentarchia.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-PCPCU-fr-57">^ <a href="#cite_ref-PCPCU-fr_57-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-PCPCU-fr_57-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/chrstuni/general-docs/rc_pc_chrstuni_doc_20060322_patriarca-occidente_fr.html">“Pontifical Council for Promoting Christian Unity, press release on the suppression of the title "Patriarch of the West" in the 2006 Annuario Pontificio”</a>. Vatican.va<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pontifical+Council+for+Promoting+Christian+Unity%2C+press+release+on+the+suppression+of+the+title+%22Patriarch+of+the+West%22+in+the+2006+Annuario+Pontificio&rft.pub=Vatican.va&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fpontifical_councils%2Fchrstuni%2Fgeneral-docs%2Frc_pc_chrstuni_doc_20060322_patriarca-occidente_fr.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-PCPCU-en-58">^ <a href="#cite_ref-PCPCU-en_58-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-PCPCU-en_58-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFCatholic_Online2006" class="citation web cs1">Catholic Online (22 tháng 3 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111008024134/http://www.catholic.org/international/international_story.php?id=19144">“Vatican explains why pope no longer "patriarch of the West<span class="cs1-kern-right">"</span>”</a>. Catholic.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.catholic.org/international/international_story.php?id=19144">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 10 năm 2011<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+explains+why+pope+no+longer+%22patriarch+of+the+West%22&rft.pub=Catholic.org&rft.date=2006-03-22&rft.au=Catholic+Online&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.catholic.org%2Finternational%2Finternational_story.php%3Fid%3D19144&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><b><a href="#cite_ref-59">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.assyrianchurch.org">“Official site of the Assyrian Church of the East”</a>. Assyrianchurch.org<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Official+site+of+the+Assyrian+Church+of+the+East&rft.pub=Assyrianchurch.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.assyrianchurch.org&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><b><a href="#cite_ref-60">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stzaiacathedral.org.au/about/our-history/">“Official pages of the Ancient Church of the East”</a>. Stzaiacathedral.org.au<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 29 tháng 1 năm 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Official+pages+of+the+Ancient+Church+of+the+East&rft.pub=Stzaiacathedral.org.au&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stzaiacathedral.org.au%2Fabout%2Four-history%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Ludwig2016-61">^ <a href="#cite_ref-Ludwig2016_61-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Ludwig2016_61-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFLudwig2016" class="citation journal cs1">Ludwig, Alan (12 tháng 9 năm 2016). “Luther's Catholic Reformation”. <i><a href="/w/index.php?title=The_Lutheran_Witness&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Lutheran Witness (trang không tồn tại)">The Lutheran Witness</a></i>. <a href="/w/index.php?title=Concordia_Publishing_House&action=edit&redlink=1" class="new" title="Concordia Publishing House (trang không tồn tại)">Concordia Publishing House</a>. <q>When the Lutherans presented the Augsburg Confession before Emperor Charles V in 1530, they carefully showed that each article of faith and practice was true first of all to Holy Scripture, and then also to the teaching of the church fathers and the councils and even the canon law of the Church of Rome. They boldly claim, "This is about the Sum of our Doctrine, in which, as can be seen, there is nothing that varies from the Scriptures, or from the Church Catholic, or from the Church of Rome as known from its writers" (AC XXI Conclusion 1). The underlying thesis of the Augsburg Confession is that the faith as confessed by Luther and his followers is nothing new, but the true catholic faith, and that their churches represent the true catholic or universal church. In fact, it is actually the Church of Rome that has departed from the ancient faith and practice of the catholic church (see AC XXIII 13, XXVIII 72 and other places).</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Lutheran+Witness&rft.atitle=Luther%27s+Catholic+Reformation&rft.date=2016-09-12&rft.aulast=Ludwig&rft.aufirst=Alan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-62"><b><a href="#cite_ref-62">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGassmannLarsonOldenburg2001" class="citation book cs1">Gassmann, Günther; Larson, Duane Howard; Oldenburg, Mark W. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Htz8M1Xlqi4C&pg=PA23"><i>Historical Dictionary of Lutheranism</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Scarecrow_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scarecrow Press (trang không tồn tại)">Scarecrow Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0810839458" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0810839458"><bdi>0810839458</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2012</span> – qua <a href="/wiki/Google_Books" title="Google Books">Google Books</a>. <q>In addition to the primary understanding of succession, the Lutheran confessions do express openness, however, to the continuation of the succession of bishops. This is a narrower understanding of apostolic succession, to be affirmed under the condition that the bishops support the Gospel and are ready to ordain evangelical preachers. This form of succession, for example, was continued by the Church of Sweden (which included Finland) at the time of the Reformation.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historical+Dictionary+of+Lutheranism&rft.pub=Scarecrow+Press&rft.date=2001&rft.isbn=0810839458&rft.aulast=Gassmann&rft.aufirst=G%C3%BCnther&rft.au=Larson%2C+Duane+Howard&rft.au=Oldenburg%2C+Mark+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHtz8M1Xlqi4C%26pg%3DPA23&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><b><a href="#cite_ref-63">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFRichardsonBowden1983" class="citation book cs1">Richardson, Alan; Bowden, John (1 tháng 1 năm 1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PN7UMUTBBPAC&pg=PA182"><i>The Westminster Dictionary of Christian Theology</i></a>. <a href="/w/index.php?title=Westminster_John_Knox_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Westminster John Knox Press (trang không tồn tại)">Westminster John Knox Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0664227481" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0664227481"><bdi>0664227481</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2012</span> – qua <a href="/wiki/Google_Books" title="Google Books">Google Books</a>. <q>The churches of Sweden and Finland retained bishops and the conviction of being continuity with the apostolic succession, while in Denmark the title bishop was retained without the doctrine of apostolic succession.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Westminster+Dictionary+of+Christian+Theology&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=1983-01-01&rft.isbn=0664227481&rft.aulast=Richardson&rft.aufirst=Alan&rft.au=Bowden%2C+John&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPN7UMUTBBPAC%26pg%3DPA182&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><b><a href="#cite_ref-64">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBenedettoDuke2008" class="citation book cs1">Benedetto, Robert; Duke, James O. (13 tháng 8 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abebooks.com/book-search/isbn/0664224164/page-1/"><i>The New Westminster Dictionary of Church History: The Early, Medieval, and Reformation Eras</i></a>. Westminster John Knox Press. tr. 594. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0664224165" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0664224165"><bdi>978-0664224165</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 10 tháng 6 năm 2013</span>. <q>In Sweden the apostolic succession was preserved because the Catholic bishops were allowed to stay in office, but they had to approve changes in the ceremonies.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+Westminster+Dictionary+of+Church+History%3A+The+Early%2C+Medieval%2C+and+Reformation+Eras&rft.pages=594&rft.pub=Westminster+John+Knox+Press&rft.date=2008-08-13&rft.isbn=978-0664224165&rft.aulast=Benedetto&rft.aufirst=Robert&rft.au=Duke%2C+James+O.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.abebooks.com%2Fbook-search%2Fisbn%2F0664224164%2Fpage-1%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Drummond2015-65"><b><a href="#cite_ref-Drummond2015_65-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFDrummond2015" class="citation book cs1">Drummond, Andrew Landale (13 tháng 3 năm 2015). <i>German Protestantism Since Luther</i> (bằng tiếng Anh). Wipf & Stock Publishers. tr. 261. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781498207553" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781498207553"><bdi>9781498207553</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=German+Protestantism+Since+Luther&rft.pages=261&rft.pub=Wipf+%26+Stock+Publishers&rft.date=2015-03-13&rft.isbn=9781498207553&rft.aulast=Drummond&rft.aufirst=Andrew+Landale&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Encyclopedia-66"><b><a href="#cite_ref-Encyclopedia_66-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFFahlbuschBromiley2005" class="citation book cs1">Fahlbusch, Erwin; Bromiley, Geoffrey William (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediaofch0001unse_t6f2/page/269"><i>The Encyclopedia of Christianity</i></a>. David B. Barrett. Wm. B. Eerdmans Publishing. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/encyclopediaofch0001unse_t6f2/page/269">269, 494</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8028-2416-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8028-2416-5"><bdi>978-0-8028-2416-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Encyclopedia+of+Christianity&rft.pages=269%2C+494&rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-8028-2416-5&rft.aulast=Fahlbusch&rft.aufirst=Erwin&rft.au=Bromiley%2C+Geoffrey+William&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fencyclopediaofch0001unse_t6f2%2Fpage%2F269&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><b><a href="#cite_ref-67">^</a></b> <span class="reference-text">"Anglican-Lutheran agreement signed", <i>The Christian Century</i>, 13 November 1996, 1005.</span> </li> <li id="cite_note-68"><b><a href="#cite_ref-68">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation news cs1">“Two Churches Now Share a Cleric”. <i><a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a></i>. 20 tháng 10 năm 1996. tr. 24.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Two+Churches+Now+Share+a+Cleric&rft.pages=24&rft.date=1996-10-20&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-69"><b><a href="#cite_ref-69">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mapleanglican.com/?p=293">“How many Sacraments are there in Anglicanism?”</a> (bằng tiếng Anh). Maple Anglican. 7 tháng 11 năm 2014<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=How+many+Sacraments+are+there+in+Anglicanism%3F&rft.pub=Maple+Anglican&rft.date=2014-11-07&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mapleanglican.com%2F%3Fp%3D293&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-70"><b><a href="#cite_ref-70">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFGreer1998" class="citation journal cs1">Greer, Rowan A. (tháng 5 năm 1998). “Anglicanism as an ongoing argument”. <i>The Witness</i>: 23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Witness&rft.atitle=Anglicanism+as+an+ongoing+argument&rft.pages=23&rft.date=1998-05&rft.aulast=Greer&rft.aufirst=Rowan+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><b><a href="#cite_ref-71">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFCresswell2008" class="citation journal cs1">Cresswell, Matt (28 tháng 6 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_tablet_2008-06-28_262_8748/page/n35">“Anglican conservatives say 'second reformation' is already under way”</a>. <i>The Tablet</i>: 32.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Tablet&rft.atitle=Anglican+conservatives+say+%27second+reformation%27+is+already+under+way&rft.pages=32&rft.date=2008-06-28&rft.aulast=Cresswell&rft.aufirst=Matt&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_tablet_2008-06-28_262_8748%2Fpage%2Fn35&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-72"><b><a href="#cite_ref-72">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFJenkins2003" class="citation journal cs1">Jenkins, Philip (tháng 11 năm 2003). “Defender of the Faith”. <i>he Atlantic Monthly</i>: 46–9.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=he+Atlantic+Monthly&rft.atitle=Defender+of+the+Faith&rft.pages=46-9&rft.date=2003-11&rft.aulast=Jenkins&rft.aufirst=Philip&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Barrett-73"><b><a href="#cite_ref-Barrett_73-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72042645"><cite id="CITEREFBarrett2009" class="citation journal cs1">Barrett, David (tháng 1 năm 2009). “Christian World Communities: Five Overviews of Global Christianity, AD 1800–2025”. <i><a href="/w/index.php?title=International_Bulletin_of_Missionary_Research&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Bulletin of Missionary Research (trang không tồn tại)">International Bulletin of Missionary Research</a></i>. <b>33</b> (1): 31.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Bulletin+of+Missionary+Research&rft.atitle=Christian+World+Communities%3A+Five+Overviews+of+Global+Christianity%2C+AD+1800%E2%80%932025&rft.volume=33&rft.issue=1&rft.pages=31&rft.date=2009-01&rft.aulast=Barrett&rft.aufirst=David&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AGi%C3%A1o+h%E1%BB%99i+ph%E1%BB%95+qu%C3%A1t" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Giáo_hội_phổ_quát&oldid=72114233">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Giáo_hội_phổ_quát&oldid=72114233</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Công giáo">Công giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Thuật ngữ Kitô giáo">Thuật ngữ Kitô giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_h%E1%BB%8Dc" title="Thể loại:Giáo hội học">Giáo hội học</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%C3%ADn_h%E1%BB%AFu_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Tín hữu Công giáo">Tín hữu Công giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_R%C3%B4ma" title="Thể loại:Giáo hội Công giáo Rôma">Giáo hội Công giáo Rôma</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_t%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Thuật ngữ tôn giáo">Thuật ngữ tôn giáo</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Trung_(zh)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Trung (zh)">Nguồn CS1 tiếng Trung (zh)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Nh%E1%BA%ADt_(ja)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Nhật (ja)">Nguồn CS1 tiếng Nhật (ja)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p_(fr)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)">Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Articles_with_bare_URLs_for_citations" title="Thể loại:Articles with bare URLs for citations">Articles with bare URLs for citations</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 24 tháng 1 năm 2025, 06:17.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Giáo hội phổ quát</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>25 ngôn ngữ</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Thêm đề tài</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-2wtl7","wgBackendResponseTime":125,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.464","walltime":"0.549","ppvisitednodes":{"value":2964,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":110635,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":745,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":196578,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 462.864 1 -total"," 87.79% 406.353 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 30.26% 140.074 20 Bản_mẫu:Cite_web"," 12.09% 55.978 13 Bản_mẫu:Cite_book"," 7.30% 33.778 1 Bản_mẫu:About"," 7.00% 32.406 8 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 6.92% 32.031 1 Bản_mẫu:Bare_URL_PDF"," 5.94% 27.475 6 Bản_mẫu:Cite_magazine"," 5.86% 27.115 1 Bản_mẫu:Sửa_chữa"," 5.38% 24.886 1 Bản_mẫu:Xử_lý_thể_loại"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.270","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4761441,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-65654bdf94-5vvgz","timestamp":"20250124062328","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Gi\u00e1o h\u1ed9i ph\u1ed5 qu\u00e1t","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_ph%E1%BB%95_qu%C3%A1t","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q311547","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q311547","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-04-01T02:13:59Z","dateModified":"2025-01-24T06:17:04Z"}</script> </body> </html>