CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Geschiedenis van Gouda - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"6427c10d-d914-4f43-a771-772250a79b1d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Geschiedenis_van_Gouda","wgTitle":"Geschiedenis van Gouda","wgCurRevisionId":68377719,"wgRevisionId":68377719,"wgArticleId":916851,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Etalage-artikelen","Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2007","Geschiedenis van Gouda"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Geschiedenis_van_Gouda","wgRelevantArticleId":916851,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2783509","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready", "user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader", "ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/1200px-Tijdbalk_Gouda_2.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2003"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/800px-Tijdbalk_Gouda_2.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1335"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/640px-Tijdbalk_Gouda_2.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1068"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Geschiedenis van Gouda - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Gouda"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Gouda"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Geschiedenis_van_Gouda rootpage-Geschiedenis_van_Gouda skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Geschiedenis+van+Gouda" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Geschiedenis+van+Gouda" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Geschiedenis+van+Gouda" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Geschiedenis+van+Gouda" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Vroegste_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vroegste_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Vroegste geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Vroegste_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Middeleeuwen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Middeleeuwen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Middeleeuwen</span> </div> </a> <ul id="toc-Middeleeuwen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vroegmoderne_Tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vroegmoderne_Tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Vroegmoderne Tijd</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Vroegmoderne_Tijd-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Vroegmoderne Tijd-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Vroegmoderne_Tijd-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tachtigjarige_Oorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tachtigjarige_Oorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Tachtigjarige Oorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Tachtigjarige_Oorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pestepidemieën" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pestepidemieën"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Pestepidemieën</span> </div> </a> <ul id="toc-Pestepidemieën-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Moderne_Tijd" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Moderne_Tijd"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Moderne Tijd</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Moderne_Tijd-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Moderne Tijd-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Moderne_Tijd-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cholera-epidemieën" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cholera-epidemieën"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Cholera-epidemieën</span> </div> </a> <ul id="toc-Cholera-epidemieën-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stadsuitbreidingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stadsuitbreidingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Stadsuitbreidingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Stadsuitbreidingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tweede_Wereldoorlog" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tweede_Wereldoorlog"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Tweede Wereldoorlog</span> </div> </a> <ul id="toc-Tweede_Wereldoorlog-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recente_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Recente_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Recente geschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Recente_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Culturele_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Culturele_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Culturele geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Culturele_geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Culturele geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Culturele_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bouwkunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bouwkunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Bouwkunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Bouwkunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Schilderkunst" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Schilderkunst"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Schilderkunst</span> </div> </a> <ul id="toc-Schilderkunst-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Geschiedschrijving" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedschrijving"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3.1</span> <span>Geschiedschrijving</span> </div> </a> <ul id="toc-Geschiedschrijving-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Economische_geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Economische_geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Economische geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Economische_geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Economische geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Economische_geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pijp-_en_plateelindustrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pijp-_en_plateelindustrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Pijp- en plateelindustrie</span> </div> </a> <ul id="toc-Pijp-_en_plateelindustrie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kaarsenindustrie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaarsenindustrie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Kaarsenindustrie</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaarsenindustrie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Goudse_kaas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Goudse_kaas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Goudse kaas</span> </div> </a> <ul id="toc-Goudse_kaas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Goudse_stroopwafel" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Goudse_stroopwafel"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Goudse stroopwafel</span> </div> </a> <ul id="toc-Goudse_stroopwafel-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wapen_van_Gouda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wapen_van_Gouda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Wapen van Gouda</span> </div> </a> <ul id="toc-Wapen_van_Gouda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chronologisch_overzicht" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chronologisch_overzicht"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Chronologisch overzicht</span> </div> </a> <ul id="toc-Chronologisch_overzicht-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stadszegel_van_Gouda_uit_1321" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Stadszegel_van_Gouda_uit_1321"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Stadszegel van Gouda uit 1321</span> </div> </a> <ul id="toc-Stadszegel_van_Gouda_uit_1321-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nieuwste_Literatuur" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nieuwste_Literatuur"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Nieuwste Literatuur</span> </div> </a> <ul id="toc-Nieuwste_Literatuur-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Geschiedenis van Gouda</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 1 taal" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-1" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">1 taal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Gouda,_South_Holland" title="History of Gouda, South Holland – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="History of Gouda, South Holland" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2783509#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Gouda" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Geschiedenis_van_Gouda" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Gouda"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Gouda"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Geschiedenis_van_Gouda" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Geschiedenis_van_Gouda" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&oldid=68377719" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Geschiedenis_van_Gouda&id=68377719&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGeschiedenis_van_Gouda"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FGeschiedenis_van_Gouda"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Geschiedenis+van+Gouda"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Geschiedenis_van_Gouda&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Gouda" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2783509" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-etalage" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Etalage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/21px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/32px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/42px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Tijdbalk_Gouda_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/300px-Tijdbalk_Gouda_2.png" decoding="async" width="300" height="501" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/450px-Tijdbalk_Gouda_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Tijdbalk_Gouda_2.png/600px-Tijdbalk_Gouda_2.png 2x" data-file-width="1494" data-file-height="2494" /></a><figcaption>Tijdbalk van de geschiedenis van Gouda</figcaption></figure> <p>De <b>geschiedenis van Gouda</b> beschrijft de ontwikkeling van <a href="/wiki/Gouda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gouda (hoofdbetekenis)">Gouda</a> als een kleine versterkte nederzetting aan de <a href="/wiki/Samenvloeiing" title="Samenvloeiing">samenvloeiing</a> van de <a href="/wiki/Hollandse_IJssel" title="Hollandse IJssel">Hollandse IJssel</a> en <a href="/wiki/Gouwe_(rivier)" title="Gouwe (rivier)">Gouwe</a> in de <a href="/wiki/Nederland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Nederland (hoofdbetekenis)">Nederlandse</a> provincie <a href="/wiki/Zuid-Holland" title="Zuid-Holland">Zuid-Holland</a> rond 1300 tot een middelgrote provinciestad in de 21e eeuw. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vroegste_geschiedenis">Vroegste geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Vroegste geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Vroegste geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van de bewoningsgeschiedenis voor 1000 was tot voor kort weinig bekend. Er waren enkele spaarzame bodemvondsten, die wezen op bewoning in de Romeinse tijd.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 2023 echter werd bij bodemonderzoek voorafgaande aan de aanleg van een nieuwe woonwijk Westergouwe, een aantal beenderen gevonden van meer dan 5000 jaar oud. Het zou gaan om een vis- en jachtkamp uit de Steentijd. Ook was er een bodemlaag met verbrijzelde gebruiksvoorwerpen, die nog onderzocht moeten worden.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Vermoedelijk waren er in de Romeinse tijd één of meer agrarische nederzettingen in het gebied nabij de Gouwe (de huidige wijk Bloemendaal). Waarschijnlijk is aan het einde van de 3e eeuw een einde aan deze bewoning gekomen onder meer door het natter worden van het milieu.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij archeologisch onderzoek in 2005 werden vier Romeinse scherven en paaltjes van elzenhout eveneens uit de Romeinse tijd gevonden langs de Gouderaksedijk.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De plek waar Gouda nu ligt was rond het jaar 1000 drassig en bedekt met een <a href="/wiki/Moeras" title="Moeras">moerasbos</a>, met daarin veenriviertjes, zoals de Gouwe. De ontginningen van het <a href="/wiki/Veen_(grondsoort)" title="Veen (grondsoort)">veen</a> ten oosten (vanuit <a href="/wiki/Haastrecht" title="Haastrecht">Haastrecht</a>) en ten westen (vanuit <a href="/wiki/Moordrecht" title="Moordrecht">Moordrecht</a>) van Gouda vonden in de 11e eeuw plaats. Daarna werd ook begonnen met de ontginning van het gebied langs de oevers van de Gouwe (<a href="/wiki/Bloemendaal_(polder)" title="Bloemendaal (polder)">Bloemendaal</a> en de Korte Akkeren, inclusief het gebied van de huidige binnenstad).<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Middeleeuwen">Middeleeuwen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Middeleeuwen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Middeleeuwen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg/250px-Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg" decoding="async" width="250" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg/375px-Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg/500px-Kasteel_van_Gouda_door_Christoffel_Pierson.jpg 2x" data-file-width="1941" data-file-height="1608" /></a><figcaption>Het <a href="/wiki/Kasteel_van_Gouda" title="Kasteel van Gouda">kasteel van Gouda</a> door <a href="/wiki/Christoffel_Pierson" title="Christoffel Pierson">Christoffel Pierson</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg/250px-Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg" decoding="async" width="250" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg/375px-Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg/500px-Sint_Janskerk_Gouda_1714.jpg 2x" data-file-width="1721" data-file-height="944" /></a><figcaption><a href="/wiki/Grote_of_Sint-Janskerk_(Gouda)" class="mw-redirect" title="Grote of Sint-Janskerk (Gouda)">Sint-Janskerk</a>, omstreeks 1714</figcaption></figure> <p>In 1139 wordt de <i>Gouwe</i> voor het eerst vermeld in een oorkonde van de <a href="/wiki/Bisschop_van_Utrecht" class="mw-redirect" title="Bisschop van Utrecht">bisschop van Utrecht</a>. In de 13e eeuw werd het riviertje de Gouwe door een kanaal verbonden met de <a href="/wiki/Oude_Rijn_(Harmelen-Noordzee)" title="Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)">Oude Rijn</a>. In 1143 is voor de eerste maal sprake van <i>Gouda</i> in een oorkonde van de graaf van Holland.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De monding van de Gouwe in de Hollandse IJssel werd uitgebreid tot een <a href="/wiki/Haven_(Gouda)" title="Haven (Gouda)">haven</a>. Het <a href="/wiki/Kasteel_van_Gouda" title="Kasteel van Gouda">kasteel van Gouda</a> diende om de haven te beschermen. De hierdoor ontstane vaarroute werd gebruikt voor handel tussen <a href="/wiki/Vlaanderen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Vlaanderen (hoofdbetekenis)">Vlaanderen</a> en <a href="/wiki/Frankrijk_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Frankrijk (hoofdbetekenis)">Frankrijk</a> met <a href="/wiki/Holland" title="Holland">Holland</a> en het <a href="/wiki/Oostzee" title="Oostzee">Oostzeegebied</a>. Vanaf de 12e eeuw kregen de graven van Holland steeds meer invloed in het gebied rond Gouda. In de loop van de 13e eeuw was de invloed van de bisschop van Utrecht minimaal geworden. In 1272 verleende graaf <a href="/wiki/Floris_V_van_Holland" title="Floris V van Holland">Floris V van Holland</a> aan ridder <a href="/wiki/Nicolaas_van_Kats_sr." title="Nicolaas van Kats sr.">Nicolaas van Kats sr.</a> de stadsvrijheid van Gouda. Formeel was Gouda daarmee een Hollands leen geworden.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook verkreeg Gouda van de graven van Holland het tolrecht voor de regionale binnenvaart. Schepen moesten een voorgeschreven vaarroute volgen. Deze route begon in Gouda en voerde via de Gouwe en Oude Rijn naar Leiden en vervolgens via de meren naar Haarlem, waar bij <a href="/wiki/Spaarndam" title="Spaarndam">Spaarndam</a> ook een sluis was. Zo verkreeg Gouda het alleenrecht op de tolheffing, waarvan zij de opbrengst overigens moest afstaan aan Holland. Het vele scheepvaartverkeer maakte dat Gouda verder kon groeien. </p><p>Al voor 1300 is er sprake van een kasteel (een <a href="/wiki/Mottekasteel" title="Mottekasteel">motte</a>) in Gouda, dat bewoond werd door de familie <a href="/wiki/Van_der_Goude" title="Van der Goude">Van der Goude</a>. Deze motte was gelegen in de omgeving van de huidige Molenwerf. Kort voor 1300 moet deze versterking zijn gesloopt op last van de graaf van Holland, waarschijnlijk omdat de Van der Goudes, aldus Sprokholt, direct of indirect betrokken waren geweest bij de moord op Floris V. De graven van Blois, de nieuwe heren van Gouda, lieten vervolgens van 1361 tot 1384 een nieuw kasteel aan de rand van de stad (waar Gouwe en Hollandse IJssel samenvloeiden) bouwen, het <a href="/wiki/Kasteel_van_Gouda" title="Kasteel van Gouda">Kasteel van Gouda</a>.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Omstreeks 1350 worden de stadssingels gegraven, vanaf dat moment is de begrenzing van de binnenstad definitief vastgelegd. De oude binnenstad bevindt zich binnen de Fluwelensingel, Blekerssingel, Kattensingel, Turfsingel en Hollandse IJssel. De bijbehorende verdedigingswerken worden daarna geleidelijk aangelegd en uitgebreid. Aan het einde van de 15e eeuw is de gehele binnenstad <a href="/wiki/Stadsmuur" title="Stadsmuur">ommuurd</a> en voorzien van <a href="/wiki/Stadspoort" title="Stadspoort">poorten</a> en torens. Het kasteel maakt aan de zuidoostelijke zijde van de stad onderdeel uit van deze verdedigingsring om de stad. In de 19e eeuw worden de poorten en muren geslecht, omdat zij hun oorspronkelijke verdedigingsfunctie hebben verloren.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1365 koopt het stadsbestuur van Gouda het <a href="/wiki/Markt_(Gouda)" title="Markt (Gouda)">marktveld</a> van de heren Van der Goude om daar een <a href="/wiki/Stadhuis_van_Gouda" title="Stadhuis van Gouda">stadhuis</a> te bouwen. Toch zou het nog tot 1448 duren voordat daadwerkelijk met de bouw wordt begonnen. Volgens de stadshistoricus Ignatius Walvis is de gebrekkige financiële positie van de stad de oorzaak van het voortdurende uitstel. Het nieuwe stadhuis dient als vervanging van het oude, dat volgens Walvis aan de Gouwe (op de plaats van de latere brouwerij de Zwaan) heeft gestaan. Anderen situeren echter de voorloper van het huidige stadhuis op de plaats van het vroeger politiebureau op de Markt. </p><p>Grote <a href="/wiki/Stadsbrand" title="Stadsbrand">stadsbranden</a> woedden in 1361 en in <a href="/w/index.php?title=Stadsbrand_van_Gouda_1438&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadsbrand van Gouda 1438 (de pagina bestaat niet)">1438</a>. Nadat diverse voorlopers van de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Janskerk_(Gouda)" class="mw-redirect" title="Grote of Sint-Janskerk (Gouda)">Sint-Janskerk</a> ten prooi aan de vlammen waren gevallen, wordt in 1552 de huidige kerk gebouwd naar een ontwerp van Cornelis Frederickszoon van der Goude. </p><p>In de 14e eeuw ontstaan de eerste <a href="/wiki/Gilde_(beroepsgroep)" title="Gilde (beroepsgroep)">ambachtsgilden</a> in Gouda. De ambachtsgilden zorgen voor de bescherming van de economische positie van de Goudse handwerkslieden. Tevens zorgen de gilden voor de begrafenissen van hun leden en ondersteunen ze de weduwen en wezen en de zieke en oude gildeleden. Voor de hervorming bezitten de meeste gilden een eigen altaar in de Sint-Janskerk. De gilden reguleren tot hun liquidatie in 1815 het economisch leven in Gouda.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vroegmoderne_Tijd">Vroegmoderne Tijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Vroegmoderne Tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Vroegmoderne Tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tachtigjarige_Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Tachtigjarige Oorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Tachtigjarige Oorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg/250px-Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg" decoding="async" width="250" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg/375px-Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg/500px-Zicht_op_Gouda_met_kasteel_door_Frans_Hogenberg.jpg 2x" data-file-width="2258" data-file-height="812" /></a><figcaption>Zicht op Gouda vanaf de Hollandse IJssel (met rechts het <a href="/wiki/Kasteel_van_Gouda" title="Kasteel van Gouda">kasteel</a>) rond 1573</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Blaeu_1652_-_Gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Blaeu_1652_-_Gouda.jpg/250px-Blaeu_1652_-_Gouda.jpg" decoding="async" width="250" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Blaeu_1652_-_Gouda.jpg/375px-Blaeu_1652_-_Gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Blaeu_1652_-_Gouda.jpg/500px-Blaeu_1652_-_Gouda.jpg 2x" data-file-width="2434" data-file-height="1874" /></a><figcaption>Gouda in 1652, door <a href="/wiki/Joan_Blaeu" title="Joan Blaeu">Joan Blaeu</a></figcaption></figure> <p>Tot het begin van de <a href="/wiki/Tachtigjarige_Oorlog" title="Tachtigjarige Oorlog">Tachtigjarige Oorlog</a> in 1568 heeft Gouda een belangrijke handel in <a href="/wiki/Bier" title="Bier">bier</a> en een welvarende <a href="/wiki/Lakenindustrie" class="mw-redirect" title="Lakenindustrie">lakenindustrie</a>. Met het begin van de oorlog kwam het einde aan de mogelijkheid het bier te exporteren, waarna de bierhandel in Gouda inzakte en de meeste brouwerijen verdwenen. <a href="/wiki/Duitsland_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Duitsland (hoofdbetekenis)">Duitsland</a>, en vooral het noordwesten van Duitsland importeerde al haar bier uit Gouda naar hoofdzakelijk <a href="/wiki/Hamburg_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Hamburg (hoofdbetekenis)">Hamburg</a>, en was door de Nederlandse leveringsproblemen gedwongen eigen bier te gaan produceren. </p><p>In 1572 wordt de stad bezet door de <a href="/wiki/Geuzen_(geschiedenis)" class="mw-redirect" title="Geuzen (geschiedenis)">geuzen</a> onder leiding van <a href="/wiki/Adriaen_van_Swieten" title="Adriaen van Swieten">Adriaen van Swieten</a>. Er vinden plunderingen plaats en het stadsbestuur besluit de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Janskerk_(Gouda)" class="mw-redirect" title="Grote of Sint-Janskerk (Gouda)">Sint-Janskerk</a> te sluiten. De beruchte geuzenaanvoerder <a href="/wiki/Willem_II_van_der_Marck_Lumey" class="mw-redirect" title="Willem II van der Marck Lumey">Lumey</a> maakte ook in Gouda slachtoffers. Twee geestelijken worden gemarteld en ter dood gebracht. Diezelfde Lumey heeft, volgens de <a href="/wiki/Gouda_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Gouda (hoofdbetekenis)">Goudse</a> historicus <a href="/wiki/Ignatius_Walvis" title="Ignatius Walvis">Ignatius Walvis</a>, ook nog in het kasteel van Gouda gevangengezeten, dat - aldus Walvis - "<i>nog nat was van het door hem vergoten priestersbloed</i>". Hij was door de <a href="/wiki/Delft" title="Delft">Delftse</a> stadsbestuurders aangeklaagd bij de <a href="/wiki/Staten_van_Holland_en_West-Friesland" title="Staten van Holland en West-Friesland">Staten van Holland</a> vanwege de moord op de Delftse kloostervoogd Cornelis Musius. Lumey zat - voor hij het land werd uitgezet - gevangen in achtereenvolgens Delft, het <a href="/wiki/Slot_Honingen" title="Slot Honingen">slot Honingen</a> en het kasteel van Gouda.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In 1573 wordt de Sint-Janskerk formeel overgedragen aan de gereformeerden. In 1577 wordt begonnen met het slopen van het kasteel. </p><p>Tot het <a href="/wiki/Twaalfjarig_Bestand" title="Twaalfjarig Bestand">Twaalfjarig Bestand</a> heerst er in Gouda - in tegenstelling tot veel andere plaatsen in de republiek - een zeer tolerant klimaat ten opzichte andersdenkenden. De ruimdenkende predikant <a href="/wiki/Herman_Herbers" title="Herman Herbers">Herman Herbers</a> speelt daarbij een belangrijke rol. De humanist <a href="/wiki/Dirck_Volkertsz._Coornhert" title="Dirck Volkertsz. Coornhert">Dirck Volkertsz. Coornhert</a> voelt zich zeer aangetrokken door deze vorm van godsdienstvrijheid en draagt een van zijn werken <i>De synodus van der consciëntiën vryheydt</i> op aan het Goudse stadsbestuur. Vanuit deze achtergrond kiezen de Goudse predikanten in de strijd tussen <a href="/wiki/Remonstranten" title="Remonstranten">remonstranten</a> en <a href="/wiki/Contraremonstranten" title="Contraremonstranten">contraremonstranten</a> voor het remonstrantse kamp. Na de overwinning van de contraremonstranten op de <a href="/wiki/Synode_van_Dordrecht" title="Synode van Dordrecht">Synode van Dordrecht</a> in 1619 worden de drie Goudse remonstrantse predikanten de stad uitgezet. De gematigde baljuw Schaep wordt vervangen door de "ketterjager" Anthony Cloots, die gedurende enkele jaren intensief andersdenkenden in Gouda vervolgt. Na de dood van <a href="/wiki/Maurits_van_Oranje" title="Maurits van Oranje">prins Maurits</a> in 1625 luwen de vervolgingen. In de periode daarna wordt de gereformeerde kerk van Gouda geteisterd door twisten. Onder leiding van pastoor Petrus Purmerent weet de <a href="/wiki/Contrareformatie" title="Contrareformatie">contrareformatie</a> in Gouda veel terrein te winnen.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pestepidemieën"><span id="Pestepidemie.C3.ABn"></span>Pestepidemieën</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Pestepidemieën" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Pestepidemieën"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Tussen 1570 en 1680 wordt Gouda geteisterd door vier zware <a href="/wiki/Pest_(ziekte)" title="Pest (ziekte)">pestepidemieën</a> in 1574, 1625, 1636 en 1673. De zwaarste pestepidemie was die van 1673 toen 2995 mensen stierven (20% van de bevolking).<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zo was de jonge schilder <a href="/wiki/Jan_Daemesz._de_Veth" title="Jan Daemesz. de Veth">Jan Daemesz. de Veth</a> in 1625 een slachtoffer van deze gevreesde ziekte. De stadshistoricus <a href="/wiki/Ignatius_Walvis" title="Ignatius Walvis">Ignatius Walvis</a> beschrijft dit als volgt: </p> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Hy <i>(de Veth)</i> hadde voor het plaatsnijden te leeren, doch wierde in 't jaar 1625 oud ontrent dertig jaaren, van eene besmettelijke ziekte aangetast, en overwonnen.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>Voor de pestlijders wordt in 1614 achter het leegstaande <a href="/wiki/Maria_Magdalenaconvent" title="Maria Magdalenaconvent">Maria Magdalenaconvent</a> op de Varkensmarkt een <a href="/wiki/Pesthuis" title="Pesthuis">pesthuis</a> gebouwd. Het stadsbestuur treft tijdens de pestepidemieën tal van maatregelen om verspreiding van de ziekte tegen te gaan. Besmette huizen worden gesloten, bedstro en huisvuil moeten buiten de stad worden verbrand en pestlijders worden verplicht tot het dragen van een witte stok om daarmee goederen, die zij willen kopen aan te wijzen. De slachtoffers vallen allereerst onder de armsten van de stad, maar naarmate de epidemie heviger is, worden ook de rijkere burgers niet gespaard.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Moderne_Tijd">Moderne Tijd</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Moderne Tijd" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Moderne Tijd"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg/250px-Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg" decoding="async" width="250" height="193" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg/375px-Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg/500px-Gijsbert_Johannes_Verspuy_Tiendewegspoort_Gouda.jpg 2x" data-file-width="2121" data-file-height="1641" /></a><figcaption>De Tiendewegspoort werd in 1854 als laatste van de vijf Goudse stadspoorten gesloopt</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Willem_Frederik_Buchner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Willem_Frederik_Buchner.jpg/250px-Willem_Frederik_Buchner.jpg" decoding="async" width="250" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Willem_Frederik_Buchner.jpg/375px-Willem_Frederik_Buchner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Willem_Frederik_Buchner.jpg/500px-Willem_Frederik_Buchner.jpg 2x" data-file-width="725" data-file-height="772" /></a><figcaption>Stadsarts <a href="/wiki/Willem_Frederik_B%C3%BCchner" title="Willem Frederik Büchner">Willem Frederik Büchner</a> speelde in de 19e eeuw een belangrijke rol voor de volksgezondheid in Gouda</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Gouda_1866.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Gouda_1866.png/250px-Gouda_1866.png" decoding="async" width="250" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Gouda_1866.png/375px-Gouda_1866.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Gouda_1866.png/500px-Gouda_1866.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1411" /></a><figcaption>Zoals op deze stadskaart uit 1866 te zien is, duurde het tot diep in de 19e eeuw voordat Gouda grootschalig buiten de singels uitbreidde</figcaption></figure> <p>Het laatste kwart van de 16e eeuw heeft Gouda te kampen met zware economische problemen. De stad herstelt zich in de eerste helft van de 17e eeuw en kent een bloeiperiode tussen 1665 en 1672. Door de oorlog, die uitbreekt in 1672 en de pestepidemie van 1673 is er sprake van een economische terugval (zelfs van de pijpenindustrie) tot ca. 1700. Daarna kent Gouda een periode van 30 jaar van grote vooruitgang en bloei. </p><p>In 1787 houden Goudse <a href="/wiki/Patriotten" title="Patriotten">patriotten</a> <a href="/wiki/Frederica_Sophia_Wilhelmina_van_Pruisen" class="mw-redirect" title="Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen">Wilhelmina van Pruisen</a>, de vrouw van <a href="/wiki/Stadhouder_Willem_V" class="mw-redirect" title="Stadhouder Willem V">stadhouder Willem V</a>, bij het plaatsje <a href="/wiki/Bonrepas" title="Bonrepas">Bonrepas</a> tegen op haar reis naar <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>. Deze gebeurtenis zou bekend worden als de <i><a href="/wiki/Aanhouding_bij_Goejanverwellesluis" title="Aanhouding bij Goejanverwellesluis">Aanhouding bij Goejanverwellesluis</a></i>. Het incident vormt de directe aanleiding voor de <a href="/wiki/Pruisische_inval" title="Pruisische inval">Pruisische inval</a> in de Republiek. Het gezag van de stadhouder wordt voorlopig hersteld tot de <a href="/wiki/Bataafse_Revolutie" title="Bataafse Revolutie">Bataafse Revolutie</a>. </p><p>Het economische tij verslechtert vanaf 1730. De stad maakt een periode van langdurig verval mee, die zou duren tot ver in de 19e eeuw.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Gouda is in die periode een van de allerarmste steden van het land. De begrippen 'Gouwenaar' en 'bedelaar' werden - in die tijd - als synoniemen beschouwd.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vanaf 1830 worden de stadsmuren afgebroken. De laatste stadspoort, die wordt gesloopt in 1854 is de Tiendewegspoort. Omdat deze ook dienstdeed als gevangenis ("de warmoespot") bleef hij het langst gehandhaafd. </p><p>Pas in de tweede helft van de 19e eeuw gaat Gouda profiteren van het verbeterde economische klimaat. Nieuwe bedrijven als de <a href="/wiki/Stearine_Kaarsenfabriek_(Gouda)" title="Stearine Kaarsenfabriek (Gouda)">Stearine Kaarsenfabriek</a> (1853) en de <i>Machinale Garenspinnerij</i> (1862) fungeren daarbij als 'trekpaarden'. In 1855 wordt het <a href="/wiki/Station_Gouda" title="Station Gouda">station Gouda</a> in gebruik genomen aan de nieuwe <a href="/wiki/Spoorlijn_Rotterdam_-_Utrecht" class="mw-redirect" title="Spoorlijn Rotterdam - Utrecht">spoorlijn Rotterdam - Utrecht</a>. De <a href="/wiki/Spoorlijn_Den_Haag_-_Utrecht" class="mw-redirect" title="Spoorlijn Den Haag - Utrecht">spoorverbinding met Den Haag</a> volgde in 1870. Pas geleidelijk beseft Gouda het economisch belang van deze spoorverbindingen. Aanvankelijk weigert het gemeentebestuur te investeren in de kosten van een station, dat op het grondgebied van de gemeente <a href="/wiki/Broek,_Thuil_en_%27t_Weegje" title="Broek, Thuil en 't Weegje">Broek</a> is gelegen.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Pas na een latere grenscorrectie komt het station in de gemeente Gouda te liggen. In 1869 wordt een nieuw stationsgebouw gerealiseerd. Daarna wordt gezorgd voor een betere aansluiting van het station op het stratenplan van Gouda. </p><p>Naast de grote spoorwegen waren er ook kleinschaliger verbindingen. Hoewel de stad geen stadstram heeft gekend, waren er wel drie lokale tramlijnen.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De eerste was de op 18 mei 1882 geopende lijn met <a href="/wiki/Stoomlocomotief" title="Stoomlocomotief">stoomtractie</a> naar Bodegraven. Vanaf 1892 tot de opheffing in 1917 werd deze lijn als <a href="/wiki/Paardentram" title="Paardentram">paardentram</a> geëxploiteerd. Door de <a href="/wiki/IJsel_Stoomtramweg-Maatschappij" title="IJsel Stoomtramweg-Maatschappij">IJsel Stoomtramweg-Maatschappij</a> werd rond dezelfde tijd als de aanleg en opening van de lijn naar Bodegraven, een <a href="/wiki/Stoomtram" title="Stoomtram">stoomtramlijn</a> tussen de Goudse Fluwelensingel en <a href="/wiki/Oudewater" title="Oudewater">Oudewater</a> aangelegd. Deze verbinding werd geopend op 26 december 1883, maar op 7 augustus 1907 alweer opgeheven. Tot slot was er vanaf 1914 de <a href="/wiki/Tramlijn_Gouda_-_Schoonhoven" title="Tramlijn Gouda - Schoonhoven">tramlijn Gouda - Schoonhoven</a>, uitgebaat door de SS (<a href="/wiki/Maatschappij_tot_Exploitatie_van_Staatsspoorwegen" title="Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen">Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen</a>). De verbinding werd opgeheven op 23 augustus 1942 omdat de Duitsers de sporen opbraken.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /> Als laatste spoorverbinding werd in 1934 de <a href="/wiki/Spoorlijn_Gouda_-_Alphen_aan_den_Rijn" title="Spoorlijn Gouda - Alphen aan den Rijn">spoorlijn Gouda - Alphen aan den Rijn</a> geopend door de Staatsspoorwegen. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cholera-epidemieën"><span id="Cholera-epidemie.C3.ABn"></span>Cholera-epidemieën</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Cholera-epidemieën" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Cholera-epidemieën"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gouda wordt in de 19e eeuw verschillende malen getroffen door de <a href="/wiki/Cholera" title="Cholera">cholera</a>. In 1832 stierven voor het eerst inwoners van Gouda aan de Aziatische braakloop (cholera). Voor de lijders aan deze ziekte wordt een speciaal hospitaal voor braaklooplijders ingericht. Na deze eerste uitbraak volgen er meer. Honderden mensen vallen ten prooi aan deze zeer besmettelijke ziekte. Vooral de gebrekkige hygiënische omstandigheden en de slechte kwaliteit van het drinkwater (vaak grachtwater) in Gouda zijn hier debet aan. De stadsarts <a href="/wiki/Willem_Frederik_B%C3%BCchner" title="Willem Frederik Büchner">Willem Frederik Büchner</a> brengt deze problematiek met grote regelmaat onder de aandacht van de stadsbestuurders. In 1872 wordt de eerste riolering aangelegd en in 1883 worden de eerste huizen aangesloten op een waterleidingnet. Deze maatregelen zorgen ervoor dat de ziekte wordt teruggedrongen en uiteindelijk verdwijnt.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stadsuitbreidingen">Stadsuitbreidingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Stadsuitbreidingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Stadsuitbreidingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In de tweede helft van de 19e eeuw wordt een - zij het aarzelend - begin gemaakt met de uitbreiding van de stad buiten de singels. De echte grote stadsuitbreidingen dateren van na 1901. Door de vestiging van nieuwe bedrijven en uitbreiding van de bestaande bedrijven ontstaat een grote behoefte aan arbeiderswoningen. Zo worden onder meer de wijken Korte Akkeren aan de westzijde en Kort-Haarlem aan de oostzijde van de stad gebouwd. </p><p>Na de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> wordt Gouda allereerst in noordelijke richting verder uitgebreid (Stadskanaal-Noord). Later volgen <a href="/wiki/Oosterwei" title="Oosterwei">Oosterwei</a> in het oosten, <a href="/wiki/Bloemendaal_(voormalige_gemeente)" title="Bloemendaal (voormalige gemeente)">Bloemendaal</a> in het noordwesten, Plaswijck in het noordoosten en Goverwelle ten oosten van Oosterwei. De laatste stadsuitbreidingen zijn noodzakelijk omdat Gouda steeds meer het karakter van een 'overloopgemeente' krijgt voor plaatsen als <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a> en <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>. Met name de uitbreiding in de polder Bloemendaal levert Gouda een groot financieel probleem op. Door de drassige veenbodem zijn de kosten van de infrastructuur aanzienlijk hoger dan elders in het land. Daartegenover hebben de laatste stadsuitbreidingen wel gezorgd voor een nieuwe sociaal-economische bloei. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tweede_Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Tweede Wereldoorlog" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Tweede Wereldoorlog"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De Goudse burgemeester <a href="/wiki/Karel_Frederik_Otto_James" title="Karel Frederik Otto James">James</a> wordt al in juni 1940 door de Duitsers gearresteerd en in 1941 vervangen door de <a href="/wiki/Nationaal-Socialistische_Beweging" title="Nationaal-Socialistische Beweging">NSB</a>'er Liera. James neemt op de Bevrijdingsdag direct zijn oude ambt weer op. </p><p>Door de aanwezigheid van de spoorweg Utrecht-Den Haag langs de rand van Gouda is er lokaal door <a href="/wiki/Geallieerden_(Tweede_Wereldoorlog)" title="Geallieerden (Tweede Wereldoorlog)">geallieerde</a> bombardementen behoorlijke schade aangericht. De spoorlijnen ten westen en ten oosten van Gouda zijn regelmatig gebombardeerd. Het station is op 6 en 26 november 1944 doelgericht gebombardeerd. Ook het sluiscomplex werd een aantal maal aangevallen. Bij deze bombardementen worden ook woonhuizen getroffen en vallen er burgerslachtoffers (in het totaal vallen er 46 doden). Vooral de straten in de omgeving van het station hebben veel te lijden onder deze bombardementen. Maar ook elders in de stad worden door geallieerde bommen, soms per ongeluk, particuliere woningen getroffen. Bij de laatste bombardementen op 6 en 26 november 1944 vallen er minstens 25 doden en nog meer gewonden.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De Joodse bevolking van Gouda is grotendeels weggevoerd naar de <a href="/wiki/Vernietigingskamp" title="Vernietigingskamp">vernietigingskampen</a> en vermoord. Slechts 40 van hen hebben de <a href="/wiki/Holocaust" title="Holocaust">Holocaust</a> overleefd. In totaal zijn van de Goudse Joden er 328 omgebracht.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Recente_geschiedenis">Recente geschiedenis</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Recente geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Recente geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de Tweede Wereldoorlog worden omvangrijke nieuwbouwprojecten (zie: stadsuitbreidingen) gerealiseerd. In de binnenstad wordt vanaf 1940 een begin gemaakt met de demping van de grachten: de Nieuwehaven en na de Tweede Wereldoorlog volgen de Raam, het Nonnenwater (waar eens een klooster stond), de Naaierstraat en Achter de Vismarkt. Mede door de protesten vanuit de burgerij en de veranderde inzichten bij stedenbouwkundigen wordt niet verdergegaan met het dempen van de historisch waardevol geachte stadsgrachten. </p><p>In 1977 verdwijnt de wekelijkse markt van varkens en biggen, de grootste in Nederland, uit de stad. De wekelijks <a href="/wiki/Kaasmarkt_(Gouda)" title="Kaasmarkt (Gouda)">kaasmarkt</a> op donderdag blijft alleen als toeristisch fenomeen gehandhaafd. Het huidige centraal station is gebouwd in 1984. </p><p>Gouda telt sinds de jaren 70 en 80 van de 20e eeuw een grote groep inwoners van Marokkaanse afkomst, die oorspronkelijk als <a href="/wiki/Gastarbeider" title="Gastarbeider">gastarbeiders</a> naar Nederland zijn gehaald. In het straatbeeld heeft dat geleid tot opvallende veranderingen door de bouw van een drietal moskeeën: Moskee Nour aan de Raam, Moskee El-Fath in de Spieringstraat en Moskee Sallam in Oosterwei. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Culturele_geschiedenis">Culturele geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Culturele geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Culturele geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Geboorteglas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Geboorteglas.jpg/250px-Geboorteglas.jpg" decoding="async" width="250" height="373" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Geboorteglas.jpg/375px-Geboorteglas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Geboorteglas.jpg/500px-Geboorteglas.jpg 2x" data-file-width="1168" data-file-height="1741" /></a><figcaption>Fragment uit het <i>"<a href="/wiki/Gebrandschilderde_glazen_in_de_Grote_of_Sint-Janskerk_in_Gouda" title="Gebrandschilderde glazen in de Grote of Sint-Janskerk in Gouda">geboorteglas</a>"</i> door Wouter Crabeth</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Erasmus(buste).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Erasmus%28buste%29.jpg/250px-Erasmus%28buste%29.jpg" decoding="async" width="250" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Erasmus%28buste%29.jpg/375px-Erasmus%28buste%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/Erasmus%28buste%29.jpg 2x" data-file-width="486" data-file-height="648" /></a><figcaption>Buste van Erasmus in Gouda door <a href="/wiki/Hildo_Krop" title="Hildo Krop">Hildo Krop</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bouwkunst">Bouwkunst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Bouwkunst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Bouwkunst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Gouda telt een aantal interessante bouwkundige objecten, zoals de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Janskerk_(Gouda)" class="mw-redirect" title="Grote of Sint-Janskerk (Gouda)">Sint-Janskerk</a>, het <a href="/wiki/Stadhuis_van_Gouda" title="Stadhuis van Gouda">stadhuis</a>, de <a href="/wiki/Waag_(Gouda)" title="Waag (Gouda)">Waag</a> en het huis '<a href="/wiki/De_vier_gekroonden" class="mw-redirect" title="De vier gekroonden">de vier gekroonden</a>'. De Sint-Janskerk en het Huis 'De vier gekroonden' staan beide in de <a href="/wiki/Top_100_van_de_Rijksdienst_voor_de_Monumentenzorg" title="Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg">Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg</a>. Van de personen die een rol in de bouwkundige geschiedenis hebben gespeeld is onder meer <a href="/wiki/Pieter_Post_(architect)" title="Pieter Post (architect)">Pieter Post</a>, de ontwerper van de Waag, vermeldenswaard, evenals stadsbeeldhouwer <a href="/wiki/Gregorius_Cool" title="Gregorius Cool">Gregorius Cool</a>, van wie nog verscheidene werken in Gouda te vinden zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Schilderkunst">Schilderkunst</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Schilderkunst" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Schilderkunst"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De <a href="/wiki/Gebrandschilderde_glazen_in_de_Grote_of_Sint-Janskerk_in_Gouda" title="Gebrandschilderde glazen in de Grote of Sint-Janskerk in Gouda">gebrandschilderde ramen van de Sint-Janskerk</a> door de gebroeders <a href="/wiki/Dirck_en_Wouter_Crabeth" title="Dirck en Wouter Crabeth">Dirck en Wouter Crabeth</a> zijn een mooi voorbeeld van toegepaste schilderkunst in Gouda. Daarnaast heeft Gouda diverse interessante schilders voortgebracht, waarvan <a href="/wiki/Pieter_Pourbus" title="Pieter Pourbus">Pieter Pourbus</a> (16e eeuw), <a href="/wiki/Cornelis_Ketel" title="Cornelis Ketel">Cornelis Ketel</a> (16e/17e eeuw), <a href="/wiki/Wouter_Crabeth_II" title="Wouter Crabeth II">Wouter Crabeth</a> (17e eeuw, een kleinzoon van de glasschilder), <a href="/wiki/Dirk_Johannes_van_Vreumingen" title="Dirk Johannes van Vreumingen">Dirk Johannes van Vreumingen</a> (19e eeuw), <a href="/wiki/Gijsbert_Johannes_Verspuy" title="Gijsbert Johannes Verspuy">Gijsbert Johannes Verspuy</a> (19e eeuw) en <a href="/wiki/Carla_Rodenberg" title="Carla Rodenberg">Carla Rodenberg</a> (20e eeuw) representanten zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Literatuur">Literatuur</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De bekendste schrijver in de Goudse contreien is <a href="/wiki/Desiderius_Erasmus" title="Desiderius Erasmus">Desiderius Erasmus</a> geweest. Hoewel zijn geboorteplaats niet onomstotelijk vaststaat heeft hij wel in de directe omgeving van Gouda (<a href="/wiki/Klooster_Emma%C3%BCs_te_Stein" title="Klooster Emmaüs te Stein">Klooster Stein</a>) gewoond. Daarvoor was hij tussen 1473 en 1478 leerling van de parochieschool - de voorloper van de <a href="/wiki/Latijnse_school" title="Latijnse school">Latijnse school</a> en het <a href="/wiki/Coornhert_Gymnasium" title="Coornhert Gymnasium">Coornhert Gymnasium</a> - in Gouda, waar hij les kreeg van zijn oom <a href="/wiki/Pieter_Winckel" title="Pieter Winckel">Pieter Winckel</a> (de latere onderpastoor van de Sint-Janskerk).<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een andere humanist uit de 16e eeuw <a href="/wiki/Dirck_Volkertsz._Coornhert" title="Dirck Volkertsz. Coornhert">Dirck Volkertsz. Coornhert</a> heeft zijn laatste levensjaren in Gouda gewoond. Zijn boeken werden door de Goudse boekdrukker <a href="/wiki/Jasper_Tournay" title="Jasper Tournay">Jasper Tournay</a> gedrukt. </p><p>In de 17e eeuw publiceerde de Goudse dichter <a href="/wiki/Florentius_Schoonhoven" title="Florentius Schoonhoven">Florentius Schoonhoven</a> (Floris Schoonhovius) de bundels Poemata (1613) en Emblemata (1618), een verzameling zinnebeeldige prenten voorzien van een in het latijn geschreven berijmd onderschrift. </p><p>In de 18e eeuw woonde de dichter <a href="/wiki/Jan_van_Hoogstraten" title="Jan van Hoogstraten">Jan van Hoogstraten</a> in Gouda. Hij genoot bescherming van diverse Goudse regenten, waaronder de burgemeester <a href="/wiki/Arent_van_der_Burgh" title="Arent van der Burgh">Arent van der Burgh</a>. Diens buitenverblijf <i><a href="/w/index.php?title=Burgvliet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burgvliet (de pagina bestaat niet)">Burgvliet</a></i> was een trefpunt voor veel kunstliefhebbers. Het in 1955 opgerichte kunstcentrum Burgvliet in Gouda dankt haar naam aan dit buitenverblijf. Een andere bekende 18e-eeuwse dichter is <a href="/wiki/Hieronymus_van_Alphen" title="Hieronymus van Alphen">Hieronymus van Alphen</a>, die in Gouda is geboren. </p><p>De schrijver <a href="/wiki/Eduard_Douwes_Dekker" title="Eduard Douwes Dekker">Multatuli</a> noemde de Goudse schrijfster <a href="/wiki/Anna_Barbara_van_Meerten-Schilperoort" title="Anna Barbara van Meerten-Schilperoort">Anna Barbara van Meerten-Schilperoort</a> een bekend schrijfster.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Zij publiceerde opvoedkundige werken en schreef artikelen als redactrice van een creatief tijdschrift. Haar toenmalige bekendheid is niet beklijfd. </p><p>In de 20e eeuw zijn de schrijver <a href="/wiki/Herman_de_Man_(schrijver)" title="Herman de Man (schrijver)">Herman de Man</a>, die zijn boek “Scheepswerf De Kroonprinces” in Gouda situeerde en de dichter <a href="/wiki/Leo_Vroman" title="Leo Vroman">Leo Vroman</a>, die zijn jeugd in Gouda doorbracht, bekende inwoners van Gouda geweest. </p><p>Van Vroman zijn de woorden: </p> <dl><dd><i>Maar alles , zeg ik zelf, alles vergaat:</i></dd> <dd><i>van Gouda, waar ik ben geboren,</i></dd> <dd><i>houd ik de wei, die al niet meer bestaat,</i></dd> <dd><small>—<i>fragment uit “Inleiding tot een leegte" (1955)</i></small></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Geschiedschrijving">Geschiedschrijving</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Geschiedschrijving" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedschrijving"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een afzonderlijke vermelding verdienen de geschiedschrijvers. In de eerste plaats kan genoemd worden de in Gouda geboren, door <a href="/wiki/Johan_van_Oldenbarnevelt" title="Johan van Oldenbarnevelt">Johan van Oldenbarnevelt</a> benoemde, officiële geschiedschrijver van <a href="/wiki/Holland" title="Holland">Holland</a> en <a href="/wiki/Zeeland_(provincie)" title="Zeeland (provincie)">Zeeland</a>, <a href="/wiki/Pieter_Cornelisz._Bockenberg" title="Pieter Cornelisz. Bockenberg">Pieter Cornelisz. Bockenberg</a>. Tragisch is dat zijn levenswerk “<i>Annales Hollandiae et Zeelandiae</i>” nooit is gepubliceerd. Het handschrift van dit vijfdelige werk berust bij de <a href="/wiki/Koninklijke_Bibliotheek_(Nederland)" class="mw-redirect" title="Koninklijke Bibliotheek (Nederland)">Koninklijke Bibliotheek</a>. </p><p>De geschiedenis van de stad Gouda is uitvoerig beschreven door de priester <a href="/wiki/Ignatius_Walvis" title="Ignatius Walvis">Ignatius Walvis</a> in "Beschrijving der stad Gouda" (1714) en door <a href="/wiki/Cornelis_Johan_de_Lange" title="Cornelis Johan de Lange">Cornelis Johan de Lange van Wijngaerden</a> in "Geschiedenis der Heeren en beschrijving der stad van der Gouda" (1813/1817). Deze laatste is meer bekend geworden vanwege de aanhouding, die onder zijn leiding geschiedde, van <a href="/wiki/Wilhelmina_van_Pruisen_(1751-1820)" title="Wilhelmina van Pruisen (1751-1820)">prinses Wilhelmina</a> bij de <a href="/wiki/Vlist_(rivier)" title="Vlist (rivier)">Vlist</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Economische_geschiedenis">Economische geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Economische geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Economische geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg/250px-Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg" decoding="async" width="250" height="339" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg/375px-Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg/500px-Van_der_Want_Kuiperstraat_Gouda.jpg 2x" data-file-width="845" data-file-height="1146" /></a><figcaption>De vier vroegere <a href="/wiki/Gouds_plateel" title="Gouds plateel">plateelfabrieken</a> van <a href="/wiki/Van_der_Want" title="Van der Want">Van der Want</a></figcaption></figure> <p>Gouda is op economisch gebied bekend vanwege de Goudse pijpen en aardewerk, Goudse kaarsen, Goudse stroopwafels en de Goudse kaas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pijp-_en_plateelindustrie">Pijp- en plateelindustrie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Pijp- en plateelindustrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Pijp- en plateelindustrie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Al in de 17e eeuw kwam de fabricage van de <a href="/wiki/Goudse_stenen_pijp" class="mw-redirect" title="Goudse stenen pijp">Goudse pijpen</a> tot ontwikkeling. Enkele pijpfabrieken ontwikkelden zich in de 19e eeuw tot aardewerkfabrieken o.a. <a href="/wiki/Goedewaagen_(bedrijf)" title="Goedewaagen (bedrijf)">Goedewaagen</a> en de familiebedrijven <a href="/wiki/Van_der_Want" title="Van der Want">Van der Want</a>. Daarnaast begon in 1898 de <a href="/wiki/Plateelbakkerij_Zuid-Holland" title="Plateelbakkerij Zuid-Holland">Plateelbakkerij Zuid-Holland</a> met de fabricage van aardewerk. Tot ruim na de Tweede Wereldoorlog heeft deze bedrijfstak in Gouda goed gefloreerd en werd Gouds plateel een begrip. Het museum het <a href="/wiki/Catharina_Gasthuis_(MuseumgoudA)" class="mw-redirect" title="Catharina Gasthuis (MuseumgoudA)">Catharina Gasthuis</a> bezit een omvangrijke collectie <a href="/wiki/Gouds_plateel" title="Gouds plateel">Gouds plateel</a> van de genoemde bedrijven. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kaarsenindustrie">Kaarsenindustrie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Kaarsenindustrie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Kaarsenindustrie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In 1853 richtte de apotheker <a href="/wiki/A.A.G._van_Iterson" class="mw-redirect" title="A.A.G. van Iterson">A.A.G. van Iterson</a> samen met A. Schoneveld van der Cloet en D.W. Westerbaan de N.V. Stearine Kaarsenfabriek Gouda op. Sinds die tijd is de Goudse kaars een belangrijk exportartikel. De productie ervan is overigens vanwege kostenoverwegingen uit Gouda verdwenen. De jaarlijkse <a href="/wiki/Kaarsjesavond" class="mw-redirect" title="Kaarsjesavond">kaarsjesavond</a> in december is een toeristische attractie. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Goudse_kaas">Goudse kaas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Goudse kaas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Goudse kaas"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Traditioneel werd de in de regio gemaakte boerenkaas verhandeld op de wekelijkse kaasmarkt op de donderdag in Gouda. De kaas werd gewogen in de Waag en verhandeld op de <a href="/wiki/Markt_(Gouda)" title="Markt (Gouda)">Markt</a>. Na de opkomst van de fabriekskaas verloor de kaasmarkt haar betekenis. Thans vindt er nog slechts een voor het toerisme in stand gehouden kaasmarkt plaats. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Goudse_stroopwafel">Goudse stroopwafel</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Goudse stroopwafel" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Goudse stroopwafel"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het begin van de 19e eeuw werden de eerste stroopwafels in Gouda gebakken. In de 19e eeuw waren er meer dan 100 stroopwafelbakkers in de stad. Anno 2007 zijn er nog vier over. Elk van deze bakkers bereidt de stroopwafel volgens een zorgvuldig geheimgehouden recept. Als exportartikel en als toeristische attractie is de stroopwafel een belangrijk product. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wapen_van_Gouda">Wapen van Gouda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Wapen van Gouda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Wapen van Gouda"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Wapen_van_Gouda" title="Wapen van Gouda">Wapen van Gouda</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Wapen-gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wapen-gouda.jpg/260px-Wapen-gouda.jpg" decoding="async" width="260" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wapen-gouda.jpg/390px-Wapen-gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Wapen-gouda.jpg/520px-Wapen-gouda.jpg 2x" data-file-width="1019" data-file-height="877" /></a><figcaption>Gemeentewapen van Gouda</figcaption></figure> <p>Het gemeentewapen vindt waarschijnlijk zijn oorsprong in het <a href="/wiki/Familiewapen" title="Familiewapen">familiewapen</a> van de heren <a href="/wiki/Van_der_Goude" title="Van der Goude">Van der Goude</a>, die een belangrijke rol hebben gespeeld in de geschiedenis van Gouda. </p><p>Bij besluit van de <a href="/wiki/Hoge_Raad_van_Adel" title="Hoge Raad van Adel">Hoge Raad van Adel</a> van 24 juli 1816 is het officiële wapen van Gouda als volgt omschreven: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r58633982">.mw-parser-output .cquote{margin:1.5em 0;padding:0 50px;display:table;position:relative;border-left:none}.mw-parser-output .cquote>:nth-last-child(2){margin-bottom:0}.mw-parser-output .cquote-cite{position:relative;margin:20px -40px 0;text-align:right;font-size:90%}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg{margin-top:0}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before,.mw-parser-output .cquote-cite::after{color:#B2B7F2;font-size:42px;font-family:"Times New Roman",Times,serif;font-weight:bold;position:absolute}.mw-parser-output .cquote>:first-child::before{content:"“";left:10px;top:-19px}.mw-parser-output .cquote-cite::after{content:"”";right:0;top:-53px;height:0}.mw-parser-output .cquote-cite-leeg::after{top:-33px}</style> </p> <blockquote class="cquote"> <p>Van keel, beladen met eenen pal van zilver, en verzeld, ter werdzijde van drie zespuntige sterren van goud, staande in den zin van den pal. Het schild gedekt met eene kroon met vijf fleurons, alles van goud, en omgeven van eene doornenkrans. Voorts vastgehouden door twee klimmende leeuwen in hunne natuurlijke verwen en onder hetzelve het oude motto 'Per aspera ad astra'. </p> <div class="cquote-cite cquote-cite-leeg"></div> </blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chronologisch_overzicht">Chronologisch overzicht</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Chronologisch overzicht" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Chronologisch overzicht"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg/180px-Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg" decoding="async" width="180" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg/270px-Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg/360px-Miskelk_van_Jacoba_van_Beieren.jpg 2x" data-file-width="888" data-file-height="1106" /></a><figcaption>Miskelk geschonken door Jacoba van Beieren aan de stad Gouda voor de aan haar verleende steun (1426)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Mallegatsluis_Gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Mallegatsluis_Gouda.jpg/180px-Mallegatsluis_Gouda.jpg" decoding="async" width="180" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Mallegatsluis_Gouda.jpg/270px-Mallegatsluis_Gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Mallegatsluis_Gouda.jpg/360px-Mallegatsluis_Gouda.jpg 2x" data-file-width="582" data-file-height="262" /></a><figcaption>Fragment van een kaart van Gouda uit 1585 met de Mallegatsluis<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (1585); bij (7) <i>"Die nieuwe Sluys buyten der Stadt"</i></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Ignatius_Walvis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Ignatius_Walvis.jpg/180px-Ignatius_Walvis.jpg" decoding="async" width="180" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Ignatius_Walvis.jpg/270px-Ignatius_Walvis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f7/Ignatius_Walvis.jpg 2x" data-file-width="287" data-file-height="350" /></a><figcaption>Ignatius Walvis, schrijver van de eerste stadsgeschiedenis van Gouda (1714)</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Goejanverwellesluis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Goejanverwellesluis.jpg/180px-Goejanverwellesluis.jpg" decoding="async" width="180" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Goejanverwellesluis.jpg/270px-Goejanverwellesluis.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Goejanverwellesluis.jpg/360px-Goejanverwellesluis.jpg 2x" data-file-width="609" data-file-height="408" /></a><figcaption>Aankomst van prinses Wilhelmina in 1787 bij Goejanverwellesluis getekend door <a href="/wiki/Dirk_Johannes_van_Vreumingen" title="Dirk Johannes van Vreumingen">Dirk Johannes van Vreumingen</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg/180px-Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg" decoding="async" width="180" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg/270px-Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg/360px-Kleiwegspoort_Gouda_Gijsbertus_Johannes_Verspuy.jpg 2x" data-file-width="1053" data-file-height="857" /></a><figcaption>Gezicht op de Kleiwegspoort bij winter door <a href="/wiki/Gijsbert_Johannes_Verspuy" title="Gijsbert Johannes Verspuy">Gijsbert Johannes Verspuy</a></figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Station_Gouda.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Station_Gouda.jpg/180px-Station_Gouda.jpg" decoding="async" width="180" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Station_Gouda.jpg/270px-Station_Gouda.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Station_Gouda.jpg/360px-Station_Gouda.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Het nieuwe station van Gouda (1980)</figcaption></figure> <p>Onderstaande kroniek geeft een chronologisch overzicht van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van Gouda.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable" width="60%"> <tbody><tr> <th>Jaartal </th> <th>Gebeurtenis </th></tr> <tr> <td>1139</td> <td>Eerste vermelding van de naam Gouwe. </td></tr> <tr> <td>1143</td> <td>Gouda wordt voor het eerst genoemd in een oorkonde van de graaf van Holland </td></tr> <tr> <td>1248</td> <td>Bouw eerste kerk van Gouda. </td></tr> <tr> <td>1272</td> <td>Gouda krijgt stadsrechten van graaf <a href="/wiki/Floris_V_van_Holland" title="Floris V van Holland">Floris V</a>. </td></tr> <tr> <td>1340</td> <td>Er wordt begonnen met de aanleg van singels en de ommuring. </td></tr> <tr> <td>1361</td> <td>Eerste grote stadsbrand waarbij ook de eerste Sint Janskerk wordt verwoest. </td></tr> <tr> <td>1379</td> <td>Het kasteel van Gouda wordt voltooid. </td></tr> <tr> <td>1395</td> <td><a href="/wiki/Gwijde_II_van_Blois" title="Gwijde II van Blois">Guy van Blois</a> verkoopt het marktveld van Gouda aan de stad. </td></tr> <tr> <td>1410</td> <td>Tweede St.-Janskerk in gebruik genomen. </td></tr> <tr> <td>1426</td> <td><a href="/wiki/Jacoba_van_Beieren" title="Jacoba van Beieren">Jacoba van Beieren</a> schenkt een miskelk aan Gouda voor aan haar bewezen diensten. </td></tr> <tr> <td>1438</td> <td><a href="/wiki/Stadsbrand_Gouda_1438" class="mw-redirect" title="Stadsbrand Gouda 1438">Grote stadsbrand</a>, slechts vijf huizen blijven gespaard. </td></tr> <tr> <td>1443</td> <td>Inwijding derde St.-Janskerk. </td></tr> <tr> <td>1448</td> <td>Aanvang bouw stadhuis. </td></tr> <tr> <td>1552</td> <td>Door blikseminslag in de toren brandt de St.-Janskerk af; de kerk wordt daarna weer herbouwd. </td></tr> <tr> <td>1572</td> <td>De geuzen bezetten onder leiding van <a href="/wiki/Adriaen_van_Swieten" title="Adriaen van Swieten">Adriaen van Swieten</a> de stad en Gouda kiest de zijde van <a href="/wiki/Willem_van_Oranje" title="Willem van Oranje">Willem van Oranje</a>. </td></tr> <tr> <td>1576</td> <td>Bouw van de <a href="/wiki/Mallegatsluis" title="Mallegatsluis">Mallegatsluis</a> ten behoeve van een snellere doorvaart langs Gouda (aanvankelijk uitsluitend voor oorlogsschepen). </td></tr> <tr> <td>1595</td> <td>De Goudse gebroeders <a href="/wiki/Cornelis_de_Houtman" title="Cornelis de Houtman">Cornelis</a> en <a href="/wiki/Frederik_de_Houtman" title="Frederik de Houtman">Frederik de Houtman</a> maken hun eerste reis naar <a href="/wiki/Nederlands-Indi%C3%AB" title="Nederlands-Indië">Oost-Indië</a>. </td></tr> <tr> <td>1602</td> <td><a href="/wiki/Pest_(ziekte)" title="Pest (ziekte)">Pestepidemie</a>. </td></tr> <tr> <td>1617</td> <td>Willem Baernelts begint in Gouda met de <a href="/wiki/Goudsche_stenen_pijp" class="mw-redirect" title="Goudsche stenen pijp">pijpmakerij</a>. </td></tr> <tr> <td>1647</td> <td>Oprichting van de ‘bossen’ (als voorloper van het ziekenfonds). </td></tr> <tr> <td>1667</td> <td>Besluit tot de bouw van <a href="/wiki/Waag_(Gouda)" title="Waag (Gouda)">de Waag</a> door <a href="/wiki/Pieter_Post_(architect)" title="Pieter Post (architect)">Pieter Post</a>. </td></tr> <tr> <td>1714</td> <td>Eerste stadsgeschiedenis door <a href="/wiki/Ignatius_Walvis" title="Ignatius Walvis">Ignatius Walvis</a> gereed. </td></tr> <tr> <td>1783</td> <td>Oprichting vrijcorps (dat in 1787 onder leiding van Cornelis Johan de Lange van Wijngaerden prinses Wilhelmina bij de Vlist zou tegenhouden). </td></tr> <tr> <td>1792</td> <td>De Goudsche Courant verschijnt voor het eerst. </td></tr> <tr> <td>1808</td> <td>Laatste toren van het voormalige <a href="/wiki/Kasteel_van_Gouda" title="Kasteel van Gouda">kasteel van Gouda</a> wordt gesloopt. </td></tr> <tr> <td>1813/1817</td> <td>Tweede stadsgeschiedenis door Cornelis Johan de Lange van Wijngaerden verschijnt. </td></tr> <tr> <td>1816</td> <td>Oprichting <a href="/wiki/Kamer_van_Koophandel" title="Kamer van Koophandel">Kamer van Koophandel</a> voor Gouda en omstreken. </td></tr> <tr> <td>1828</td> <td>Besloten wordt tot sloop van de stadsmuren (inclusief poorten en torens). </td></tr> <tr> <td>1836</td> <td><a href="/wiki/Afscheiding_van_1834" title="Afscheiding van 1834">Afgescheidenen</a> beleggen eigen kerkdiensten. </td></tr> <tr> <td>1846</td> <td>Opening <a href="/wiki/Zwembad" title="Zwembad">zwembad</a> aan de Houtmansgracht. </td></tr> <tr> <td>1850</td> <td>Oprichting van de "<a href="/wiki/Huize_Groeneweg" title="Huize Groeneweg">werkinrichting tot wering van de bedelarij</a>". </td></tr> <tr> <td>1853</td> <td>Oprichting van de <a href="/wiki/Stearine_Kaarsenfabriek_(Gouda)" title="Stearine Kaarsenfabriek (Gouda)">N.V. Stearine Kaarsenfabriek Gouda</a>. </td></tr> <tr> <td>1853</td> <td><a href="/wiki/Gaslicht" title="Gaslicht">Gasverlichting</a> wordt ingevoerd </td></tr> <tr> <td>1855</td> <td>Gouda wordt aangesloten op de <a href="/wiki/Spoorweg" class="mw-redirect" title="Spoorweg">spoorlijnen</a> naar <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a> en <a href="/wiki/Rotterdam_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Rotterdam (hoofdbetekenis)">Rotterdam</a> (in 1870 met <a href="/wiki/Den_Haag" title="Den Haag">Den Haag</a>) </td></tr> <tr> <td>1860</td> <td>Laatste terechtstelling op het <a href="/wiki/Schavot" title="Schavot">schavot</a> van Gouda (ophanging van Pieter Pijnacker uit Reeuwijk). </td></tr> <tr> <td>1883</td> <td>Goudsche <a href="/wiki/Waterleiding" title="Waterleiding">Waterleidingmaatschappij</a> voorziet Gouda van drinkwater. </td></tr> <tr> <td>1903</td> <td>Nieuwe Vaart is gereed (nieuwe verbinding met de Gouwe). </td></tr> <tr> <td>1910</td> <td>Bouw <a href="/wiki/Elektriciteitscentrale" title="Elektriciteitscentrale">elektrische centrale</a> aan de Hoge Gouwe. </td></tr> <tr> <td>1910</td> <td>Oprichting van de <a href="/wiki/Ambachtsschool" title="Ambachtsschool">Ambachtsschool</a>. </td></tr> <tr> <td>1915</td> <td>Instelling van een <a href="/w/index.php?title=Gemeentelijke_reinigingsdienst&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gemeentelijke reinigingsdienst (de pagina bestaat niet)">gemeentelijke reinigingsdienst</a>. </td></tr> <tr> <td>1922</td> <td>Opheffing van het laatste militaire <a href="/wiki/Garnizoen" title="Garnizoen">garnizoen</a>. </td></tr> <tr> <td>1926</td> <td>Oprichting van de <a href="/wiki/Vereniging_voor_Vreemdelingenverkeer" title="Vereniging voor Vreemdelingenverkeer">VVV</a>. </td></tr> <tr> <td>1929</td> <td>Opening <a href="/wiki/Openbare_bibliotheek" title="Openbare bibliotheek">Openbare Leeszaal</a>. </td></tr> <tr> <td>1931</td> <td>Aanvang bouw Julianasluis; tevens wordt er een nieuw verbindingskanaal tussen Hollandse IJssel en Gouwe gegraven. </td></tr> <tr> <td>1932</td> <td>Opening Goudsche <a href="/wiki/Huishoudschool" title="Huishoudschool">Industrie- en Huishoudschool</a>. </td></tr> <tr> <td>1936</td> <td>Kaarsenfabriek door brand verwoest. </td></tr> <tr> <td>1944</td> <td>Het station van Gouda wordt gebombardeerd. </td></tr> <tr> <td>1948</td> <td>Opheffing laatste tol. </td></tr> <tr> <td>1968</td> <td>Start bouw van de nieuwe wijk <a href="/wiki/Bloemendaal_(polder)" title="Bloemendaal (polder)">Bloemendaal</a>. </td></tr> <tr> <td>1977</td> <td>De wekelijkse markt van varkens en biggen verdwijnt uit de stad. </td></tr> <tr> <td>2004</td> <td>Gouda krijgt toestemming om in westelijke richting uit te breiden (Westergouwe). </td></tr> <tr> <td>2014</td> <td>Uitbreiding <a href="/wiki/Julianasluis" title="Julianasluis">Julianasluis</a>. </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg/260px-Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg" decoding="async" width="260" height="251" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg/390px-Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg/520px-Oorkonde_van_St._Gregoriusdag_12_maart_1321.jpg 2x" data-file-width="3168" data-file-height="3063" /></a><figcaption>Oorkonde, met rechts het oudst bekende stadszegel van Gouda</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Stadszegel_van_Gouda_uit_1321">Stadszegel van Gouda uit 1321</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Stadszegel van Gouda uit 1321" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Stadszegel van Gouda uit 1321"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aan de Oorkonde van St. Gregoriusdag van 12 maart 1321, opgesteld door <a href="/wiki/Jan_van_Beaumont" title="Jan van Beaumont">Jan van Beaumont</a> ook bekend als Jan van Blois en Jan van Henegouwen, zijn drie zegels bevestigd. Links de zegel van Jan van Beaumont te paard, in het midden een zegel van Schoonhoven en rechts het Goudse zegel. De oorkonde werd ontdekt door onderzoeker Bart Ibelings in het Utrechts archief. Met deze vondst is dit de oudst bekende stadszegel van Gouda. Tijdens het jaar "Gouda 750" in 2022 was het zegel een onderdeel van de Tentoonstelling "Het Middeleeuwse Gouda" in Museum Gouda.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nieuwste_Literatuur">Nieuwste Literatuur</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Nieuwste Literatuur" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Nieuwste Literatuur"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Paul_Abels" title="Paul Abels">Abels, P.H.A.M</a> [et al.], "Geschiedenis van Gouda", Hilversum, 2021</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.geschiedenisvanzuidholland.nl/verhalen/geografischelocatie/26/Geschiedenis-van-Gouda">Geschiedenis van Gouda</a> op <i>Geschiedenis van Zuid-Holland.nl</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.goudsecanon.nl/">De Goudse Canon</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://oud-gouda.nl/">Geschiedenis van Gouda in beeld</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.diegoude.nl/">Tidinge, tijdschrift van de Historische Vereniging van die Goude</a></li></ul> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Gouda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:History of Gouda">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Gouda#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:History of Gouda">Geschiedenis van Gouda</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen</span></div> <ul><li>Abels, P.H.A.M [et al.], "Duizend jaar Gouda, een stadsgeschiedenis", Hilversum, 2002</li> <li>Akkerman, Chris [et al.] "het geheim van Bloemendaal", Gouda, 1997</li> <li><a href="/wiki/Johannes_Gerardus_Willem_Frederik_Bik" title="Johannes Gerardus Willem Frederik Bik">Bik, J.G.W.F.</a>, "Vijf eeuwen medisch leven in en Hollandse Stad"', Assen, 1955</li> <li>Dam, M.J. van, Itterzon, H.C. en Maarsingh, H.J. in: "Gouda in de Tweede Wereldoorlog", Delft, 1995</li> <li>Goudriaan, Koen (et al.) "De Gilden in Gouda", Zwolle, 1997</li> <li>Groenendijk, M.J. "Graven in Gouda", Gouda, 2011</li> <li><a href="/wiki/Jan_Schouten_(historicus)" title="Jan Schouten (historicus)">Schouten, J.</a>, "Gouda door de eeuwen", Alphen a/d Rijn 1977</li> <li>Sprokholt, Henkjan [et al.] "Het kasteel van Gouda", Delft, 1993</li> <li><a href="/wiki/Ignatius_Walvis" title="Ignatius Walvis">Walvis, Ignatius</a>, "Beschrijving der stad Gouda", facsimile editie uitgegeven in 1972 (oorspronkelijke uitgave 1713)</li> <li>Walvis, Ignatius, "Goudsche Onkatolijke Kerkzaken", Delft, 1999</li> <li>Walvis, Ignatius, "Goudsche en andre katolijke kerk-zaaken (1525-1712)", Delft, 2012</li></ul> <p><b>Noten</b> </p> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Kok, R., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160419014329/http://documenten.goudanet.nl/Tidinge/2004/2004%20Achter%20de%20limes%2C%20Romeinse%20vondsten%20uit%20Gouda%20e.o..pdf"><i>Achter de limes: Romeinse vondsten uit Gouda en omgeving</i></a>, in: Tidinge van Die Goude, nr. 2 (april 2004), blz 48-63</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.omroepwest.nl/nieuws/4707112/botten-van-duizenden-jaren-oud-gevonden-op-plek-waar-woonwijk-moet-komen?utm_source=nieuwsbrief&utm_medium=email">https://www.omroepwest.nl/nieuws/4707112/botten-van-duizenden-jaren-oud-gevonden-op-plek-waar-woonwijk-moet-komen?utm_source=nieuwsbrief&utm_medium=email</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Sprokholt 1993</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Akkerman 1997:13/14</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Groenendijk 2011</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:16 t/m 18</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Ibelings, Bart <i>"Goudse grootheidswaan en slordigheid"</i> in: Tidinge van die Goude, 2013, blz. 44</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:50 t/m 52</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Sprokholt et. al. 1993:23 t/m 25</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:268-269</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Goudriaan 1997</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Walvis, Leiden, 1713:43</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:hoofdstuk 13</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:302-303</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Walvis 1713:338</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Bik 1955:107 t/m 143</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels→ 2002:364-365</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Schouten 1977:156.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:502</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">Beknopt overzicht van de Nederlandse Spoor- en Trambedrijven, Ir. J. W. Sluiter, Leiden E.J. Brill 1967</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.xs4all.nl/~nieko/stations.htm">De spoorlijn Gouda - Schoonhoven (1914 - 1942)</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:635 t/m 637</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Bik 1955:401 t/m 407,</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Van Dam 1995:85 t/m 101 en 198 t/m 204</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Abels 2002:682</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Erasmus en Gouda</i>, Tidinghe van die Gouda, Gouda, 2006, pag 133 en 167</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091105182511/http://www.dbnl.org/tekst/mult001maxh01_01/mult001maxh01_01_0023.htm">Max Havelaar - Aanteekeningen en ophelderingen by de uitgaaf van 1875 (herzien, gewyzigd en aangevuld in 1881) - blz. 270</a>. Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2009-11-05">5 november 2009</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-06-02">2 juni 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Ook <a href="/wiki/Wouter_Crabeth_II" title="Wouter Crabeth II">Wouter Pietersz Crabeth</a> wordt wel genoemd als de tekenaar van deze kaart, zie: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maphist.nl/Repertorium_van_Nederlandse_kaartmakers.pdf">Repertorium van Nederlandse kaartmakers</a></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Kooijman, G. <i>Kroniek van Gouda</i>, 1984</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hetutrechtsarchief.nl/%E2%80%A6/602-oudst-bekende-stadszege%E2%80%A6">Het Utrechts Archief, oudst bekende stadszegel van Gouda, (april 2021)</a></span> </li> </ol></div></div> </div> <div class="toccolours etalage" style="display:flex; justify-content:space-between; gap:1em; align-items:center; text-align:center; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);"> <div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fairytale_bookmark_golden.svg" class="mw-file-description" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/20px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/30px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/40px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div> <div>Dit artikel is op 18 oktober 2007 in <span class="plainlinks" style="color:#0645AD"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&oldid=9841083">deze versie</a></span> opgenomen in de <a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Wikipedia:Etalage">etalage</a>.</div> <div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&oldid=68377719">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&oldid=68377719</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Gouda" title="Categorie:Geschiedenis van Gouda">Geschiedenis van Gouda</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen">Wikipedia:Etalage-artikelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen_uit_2007" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2007">Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2007</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 13 nov 2024 om 21:49.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Geschiedenis_van_Gouda&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-jhvjh","wgBackendResponseTime":245,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.168","walltime":"0.257","ppvisitednodes":{"value":1203,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":6881,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3281,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12012,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 134.240 1 -total"," 45.43% 60.990 1 Sjabloon:Commonscat"," 41.57% 55.801 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 23.45% 31.478 2 Sjabloon:First_non_empty"," 19.36% 25.991 1 Sjabloon:Appendix"," 17.30% 23.229 1 Sjabloon:References"," 11.68% 15.679 1 Sjabloon:Cquote"," 10.26% 13.778 1 Sjabloon:Etalage"," 7.49% 10.055 1 Sjabloon:Citeer_web"," 3.99% 5.355 1 Sjabloon:Zie_hoofdartikel"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.007","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":729935,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5fdb96bf8-kqvm6","timestamp":"20241113205224","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Geschiedenis van Gouda","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Geschiedenis_van_Gouda","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2783509","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2783509","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-06-21T15:20:39Z","dateModified":"2024-11-13T20:49:24Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/aa\/Tijdbalk_Gouda_2.png"}</script> </body> </html>