CINXE.COM

مارتین لوتر - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>مارتین لوتر - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"29d6f5b0-6e46-4959-8f0f-e02edb96f950","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"مارتین_لوتر","wgTitle":"مارتین لوتر","wgCurRevisionId":40673038,"wgRevisionId":40673038,"wgArticleId":33670,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","مقاله‌ها با اچ‌کاردها", "صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای متعارض استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی","صفحه‌هایی که از جعبه گفتاورد با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","صفحه‌هایی که از نوار کناری با پارامتر فرزند استفاده می‌کنند","CS1: مقدار volume طولانی","پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","نوشتارهای صوتی","مقاله‌ها با میکروفرمت‌های اچ‌آئدیو","مقاله‌های با پیوند پروژه گوتنبرگ","مقاله‌های با پیوند به بایگانی اینترنت","مقاله‌ها با پیوندهای لیبری‌واکس","مارتین لوتر","اصلاحات پروتستانی","اعضای هیئت علمی دانشگاه هاله-ویتنبرگ", "افراد امپراتوری مقدس روم","افراد تکفیرشده توسط کلیسای کاتولیک رومی","الهی‌دانان اهل آلمان","اواخر قرون وسطی","اهالی آیسلبن","بنیان‌گذاران مذهب","پروتستانتیسم در آلمان","دانش‌آموختگان دانشگاه ارفورت","درگذشتگان ۱۵۴۶ (میلادی)","روحانیان لوتریان اهل آلمان","روحیانیان لوتریان","رهبران مذهبی اهل آلمان","زادگان ۱۴۸۳ (میلادی)","سرودنویسان لوتری","سرودنویسان لوتریان اهل آلمان","ضدکاتولیسیزم","عارفان مسیحی","فیلسوفان قانون","قدیسان کلیسای آنگلیکان","لوتریان‌های اهل آلمان","مترجمان اهل آلمان","مترجمان کتاب مقدس به آلمانی","منتقدان اسلام","منتقدان کاتولیسیزم", "منتقدان یهودیت","موعظه‌نویسان لوتری","نویسندگان سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان","نویسندگان لاتین سده ۱۶ (میلادی)","نویسندگان مرد سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان","نویسندگان مرد غیرداستانی اهل آلمان","یهودستیزی در آلمان","آهنگسازان موسیقی کلاسیک کلیسایی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"مارتین_لوتر","wgRelevantArticleId":33670,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl", "pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9554","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.tmh.player","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Martin_Luther%2C_1529.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1286"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f8/Martin_Luther%2C_1529.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="857"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="686"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="مارتین لوتر - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-مارتین_لوتر rootpage-مارتین_لوتر skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&amp;uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&amp;returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&amp;returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&amp;utm_medium=sidebar&amp;utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&amp;uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&amp;returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&amp;returnto=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-زندگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زندگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>زندگی</span> </div> </a> <ul id="toc-زندگی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زندگی_زناشویی_با_کاترین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#زندگی_زناشویی_با_کاترین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>زندگی زناشویی با کاترین</span> </div> </a> <ul id="toc-زندگی_زناشویی_با_کاترین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بنیادهای_رفورم_دینی_لوتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#بنیادهای_رفورم_دینی_لوتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>بنیادهای رفورم دینی لوتر</span> </div> </a> <ul id="toc-بنیادهای_رفورم_دینی_لوتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-عقاید_لوتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#عقاید_لوتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>عقاید لوتر</span> </div> </a> <ul id="toc-عقاید_لوتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خدمات_ادبی_لوتر_به_فرهنگ_و_زبان_آلمانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#خدمات_ادبی_لوتر_به_فرهنگ_و_زبان_آلمانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>خدمات ادبی لوتر به فرهنگ و زبان آلمانی</span> </div> </a> <ul id="toc-خدمات_ادبی_لوتر_به_فرهنگ_و_زبان_آلمانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-عقاید_مذهبی_منتخب_از_اصلاحات_دینی_سدهٔ_شانزدهم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#عقاید_مذهبی_منتخب_از_اصلاحات_دینی_سدهٔ_شانزدهم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>عقاید مذهبی منتخب از اصلاحات دینی سدهٔ شانزدهم</span> </div> </a> <ul id="toc-عقاید_مذهبی_منتخب_از_اصلاحات_دینی_سدهٔ_شانزدهم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یهودستیزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#یهودستیزی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>یهودستیزی</span> </div> </a> <ul id="toc-یهودستیزی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آموزش‌وپرورش_رایگان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#آموزش‌وپرورش_رایگان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>آموزش‌وپرورش رایگان</span> </div> </a> <ul id="toc-آموزش‌وپرورش_رایگان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آثار_منتشرشدهٔ_لوتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#آثار_منتشرشدهٔ_لوتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>آثار منتشرشدهٔ لوتر</span> </div> </a> <ul id="toc-آثار_منتشرشدهٔ_لوتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کتابشناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کتابشناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>کتابشناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-کتابشناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">مارتین لوتر</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۸۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-182" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۸۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%9B%E1%88%AD%E1%89%B2%E1%8A%95_%E1%88%89%E1%89%B0%E1%88%AD" title="ማርቲን ሉተር–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ማርቲን ሉተር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%ADn_Lutero" title="Martín Lutero–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Martín Lutero" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–آنگیکا" lang="anp" hreflang="anp" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="آنگیکا" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AB%D8%B1" title="مارتن لوثر–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مارتن لوثر" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%8A%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AB%D8%B1" title="مارتين لوثر–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مارتين لوثر" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%ADn_Lutero" title="Martín Lutero–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Martín Lutero" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Лутер, Мартин–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="Лутер, Мартин" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–اودهی" lang="awa" hreflang="awa" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="اودهی" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Martin_L%C3%BCter" title="Martin Lüter–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Martin Lüter" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مارتین لوتر–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مارتین لوتر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Martins_Liuteris" title="Martins Liuteris–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Martins Liuteris" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D1%8D%D1%80" title="Марцін Лютэр–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Марцін Лютэр" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D1%8D%D1%80" title="Мартын Лютэр–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мартын Лютэр" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%A8n_Luter" title="Martèn Luter–Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Martèn Luter" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лутер–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мартин Лутер" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–بیسلاما" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="بیسلاما" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%A8_%E0%A6%B2%E0%A7%81%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="মার্টিন লুথার–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মার্টিন লুথার" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%AD_Luter" title="Martí Luter–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Martí Luter" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Лютер, Мартин–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Лютер, Мартин" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%86_%D9%84%D9%88%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مارتن لووتر–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مارتن لووتر" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/M%C3%B4rc%C3%ABn_L%C3%ABter" title="Môrcën Lëter–کاشوبی" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Môrcën Lëter" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="کاشوبی" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="مقالهٔ توصیه‌شده"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82_%CE%9B%CE%BF%CF%8D%CE%B8%CE%B7%CF%81%CE%BF%CF%82" title="Μαρτίνος Λούθηρος–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Μαρτίνος Λούθηρος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Marteno_Lutero" title="Marteno Lutero–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Marteno Lutero" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%ADn_Lutero" title="Martín Lutero–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Martín Lutero" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Martti_Luther" title="Martti Luther–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Martti Luther" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Lutheri_Martin" title="Lutheri Martin–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Lutheri Martin" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Marten_Luther" title="Marten Luther–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Marten Luther" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E4%B8%81%C2%B7%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="馬丁·路德–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="馬丁·路德" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Marti%C3%B1o_Lutero" title="Martiño Lutero–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Martiño Lutero" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Martin_Lut%C3%A9ro" title="Martin Lutéro–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Martin Lutéro" data-language-autonym="Avañe&#039;ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन ल्यूथर–کونکانی گن" lang="gom" hreflang="gom" data-title="मार्टिन ल्यूथर" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="کونکانی گن" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BC%F0%90%8C%B0%F0%90%8D%82%F0%90%8D%84%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%BF%F0%90%8D%83_%F0%90%8C%BB%F0%90%8C%BF%F0%90%8D%84%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B9%F0%90%8D%82" title="𐌼𐌰𐍂𐍄𐌹𐌽𐌿𐍃 𐌻𐌿𐍄𐌰𐌹𐍂–گوتی" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌼𐌰𐍂𐍄𐌹𐌽𐌿𐍃 𐌻𐌿𐍄𐌰𐌹𐍂" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="گوتی" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%9F_%D7%9C%D7%95%D7%AA%D7%A8" title="מרטין לותר–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מרטין לותר" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लुथर–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मार्टिन लुथर" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–صُربی علیا" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="صُربی علیا" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Luther_M%C3%A1rton" title="Luther Márton–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Luther Márton" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%AB%D5%B6_%D4%BC%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Մարտին Լյութեր–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մարտին Լյութեր" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%B6_%D4%BC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Մարին Լութեր–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մարին Լութեր" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Marteinn_L%C3%BAther" title="Marteinn Lúther–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Marteinn Lúther" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%9E%E3%83%AB%E3%83%86%E3%82%A3%E3%83%B3%E3%83%BB%E3%83%AB%E3%82%BF%E3%83%BC" title="マルティン・ルター–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="マルティン・ルター" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="მარტინ ლუთერი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მარტინ ლუთერი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9F%E0%B2%BF%E0%B2%A8%E0%B3%8D_%E0%B2%B2%E0%B3%82%E0%B2%A5%E0%B2%B0%E0%B3%8D" title="ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲೂಥರ್–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮಾರ್ಟಿನ್ ಲೂಥರ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A7%88%EB%A5%B4%ED%8B%B4_%EB%A3%A8%ED%84%B0" title="마르틴 루터–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="마르틴 루터" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Martinus_Lutherus" title="Martinus Lutherus–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Martinus Lutherus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–لادینو" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="لادینو" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Martin_L%C3%BCter" title="Martin Lüter–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Martin Lüter" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–لینگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لینگالا" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/M%C4%81rti%C5%86%C5%A1_Luters" title="Mārtiņš Luters–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Mārtiņš Luters" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Martin_Lotera" title="Martin Lotera–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Martin Lotera" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лутер–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мартин Лутер" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B4%BF%E0%B5%BB_%E0%B4%B2%E0%B5%82%E0%B4%A5%E0%B5%BC" title="മാർട്ടിൻ ലൂഥർ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മാർട്ടിൻ ലൂഥർ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन ल्युथर–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मार्टिन ल्युथर" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D3%B1%D1%82%D0%B5%D1%80,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Лӱтер, Мартин–هیل ماری" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Лӱтер, Мартин" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="هیل ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Martin_Luteru" title="Martin Luteru–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Martin Luteru" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%84%E1%80%BA_%E1%80%9C%E1%80%B0%E1%80%9E%E1%80%AC" title="မာတင် လူသာ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="မာတင် လူသာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مارتین لوتر–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مارتین لوتر" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Maarten_Luther" title="Maarten Luther–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Maarten Luther" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%81%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लुथर–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="मार्टिन लुथर" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Maarten_Luther" title="Maarten Luther–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Maarten Luther" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Mart%C3%AEn_Luth%C3%A8r" title="Martîn Luthèr–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Martîn Luthèr" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%9F%E0%A8%BF%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A9%82%E0%A8%A5%E0%A8%B0" title="ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮਾਰਟਿਨ ਲੂਥਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Marcin_Luter" title="Marcin Luter–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Marcin Luter" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Martin_Luter" title="Martin Luter–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Martin Luter" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%B9%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%DA%BE%D8%B1" title="مارٹن لوتھر–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مارٹن لوتھر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%BC%D9%8A%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="مارټين لوتر–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="مارټين لوتر" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Martinho_Lutero" title="Martinho Lutero–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Martinho Lutero" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–رومانش" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="رومانش" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آرومانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="آرومانی" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80,_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD" title="Лютер, Мартин–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Лютер, Мартин" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%96%D0%BD_%D0%9B%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартін Лутер–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Мартін Лутер" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%BF%E0%A4%A8_%E0%A4%B2%E0%A5%82%E0%A4%A5%E0%A4%B0" title="मार्टिन लूथर–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="मार्टिन लूथर" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лютер–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Мартин Лютер" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9F%E1%B1%A8%E1%B1%B4%E1%B1%A4%E1%B1%B1_%E1%B1%9E%E1%B1%A9%E1%B1%9B%E1%B1%B7%E1%B1%9F%E1%B1%A8" title="ᱢᱟᱨᱴᱤᱱ ᱞᱩᱛᱷᱟᱨ–سانتالی" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱟᱨᱴᱤᱱ ᱞᱩᱛᱷᱟᱨ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="سانتالی" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Martin_Luteru" title="Martin Luteru–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Martin Luteru" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Martin_Luter" title="Martin Luter–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Martin Luter" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Matini_Luteru" title="Matini Luteru–ساموآیی" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Matini Luteru" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="ساموآیی" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%9B%D1%83%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартин Лутер–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мартин Лутер" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Martin_Luter" title="Martin Luter–سیلزیایی" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Martin Luter" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="سیلزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther%E9%A6%AC%E4%B8%81%E2%80%A2%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="Martin Luther馬丁•路德–Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Martin Luther馬丁•路德" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%BE%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%B2%E0%AF%82%E0%AE%A4%E0%AE%B0%E0%AF%8D" title="மார்ட்டின் லூதர்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மார்ட்டின் லூதர்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%B2%E0%B1%82%E0%B0%A5%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="మార్టిన్ లూథర్–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="మార్టిన్ లూథర్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%99_%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="มาร์ติน ลูเทอร์–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="มาร์ติน ลูเทอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Martin_L%C3%BDuter" title="Martin Lýuter–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Martin Lýuter" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–توک‌پیسینی" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="توک‌پیسینی" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Martin_L%C3%BCter" title="Martin Lüter–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Martin Lüter" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–تاهیتیایی" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="تاهیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%96%D0%BD_%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B5%D1%80" title="Мартін Лютер–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мартін Лютер" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%B9%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%DA%BE%D8%B1" title="مارٹن لوتھر–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مارٹن لوتھر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Martin_Lutero" title="Martin Lutero–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Martin Lutero" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/L%C3%BCter_Martin" title="Lüter Martin–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Lüter Martin" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%A9%AC%E4%B8%81%C2%B7%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="马丁·路德–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="马丁·路德" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%9C_%E1%83%9A%E1%83%A3%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%98" title="მარტინ ლუთერი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მარტინ ლუთერი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%90%D7%A8%D7%98%D7%99%D7%9F_%D7%9C%D7%95%D7%98%D7%A2%D7%A8" title="מארטין לוטער–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מארטין לוטער" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Maerten_Luther" title="Maerten Luther–زیلاندی" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Maerten Luther" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="زیلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E4%B8%81%C2%B7%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="馬丁·路德–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="馬丁·路德" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E4%B8%81%C2%B7%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="馬丁·路德–چینی ادبی" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="馬丁·路德" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="چینی ادبی" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%A6%AC%E4%B8%81%E8%B7%AF%E5%BE%B7" title="馬丁路德–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="馬丁路德" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Martin Luther" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9554#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;oldid=40673038" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&amp;page=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;id=40673038&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25AA%25DB%258C%25D9%2586_%25D9%2584%25D9%2588%25D8%25AA%25D8%25B1"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25AA%25DB%258C%25D9%2586_%25D9%2584%25D9%2588%25D8%25AA%25D8%25B1"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&amp;page=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Martin_Luther" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" hreflang="fa"><span>ویکی‌گفتاورد</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9554" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">با <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B1" title="مارتین لوتر کینگ جونیور">مارتین لوتر کینگ جونیور</a> اشتباه نشود.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox biography vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above"><div class="fn">مارتین لوتر</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Martin_Luther,_1529.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Martin_Luther%2C_1529.jpg/220px-Martin_Luther%2C_1529.jpg" decoding="async" width="220" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Martin_Luther%2C_1529.jpg/330px-Martin_Luther%2C_1529.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Martin_Luther%2C_1529.jpg/440px-Martin_Luther%2C_1529.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="643" /></a></span><div class="infobox-caption">مارتین لوتر اثر <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AE" class="mw-redirect" title="لوکاس کراناخ">لوکاس کراناخ</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">زادهٔ</th><td class="infobox-data">۱۰ نوامبر ۱۴۸۳<br /><div style="display:inline" class="birthplace"><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A8%D9%86" title="آیسلبن">آیسلبن</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری مقدس روم">امپراتوری مقدس روم</a> <div style="clear:both;"></div>(<a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> کنونی)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">درگذشت</th><td class="infobox-data">۱۸ فوریهٔ ۱۵۴۶ (۶۲&#160;سال)<br /><div style="display:inline" class="deathplace">آیسلبن، امپراتوری مقدس روم</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">آرامگاه</th><td class="infobox-data label"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="ویتنبرگ">ویتنبرگ</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پیشه(ها)</th><td class="infobox-data role">کشیش و راهب متجدِد و تجدیدنظرطلب مذهبی</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">شناخته‌شده<br />برای</th><td class="infobox-data">ترجمه انجیل به زبان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">آثار</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AF_%D9%88_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر">اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">جنبش</th><td class="infobox-data category">یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌ها در تاریخ آیین <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> و از پیشوایان نهضت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">همسر</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="کاترینا فون بورا">کاترینا فون بورا</a> (۱۵۲۵–۱۵۴۶)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">فرزندان</th><td class="infobox-data">سه پسر و سه دختر</td></tr></tbody></table> <p><b>مارتین لوتر</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a>: <span lang="de"><bdi>Martin Luther</bdi></span>) (زادهٔ <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B0_%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1" title="۱۰ نوامبر">۱۰ نوامبر</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B4%DB%B8%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۴۸۳ (میلادی)">۱۴۸۳</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A8%D9%86" title="آیسلبن">آیسلبن</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> – درگذشتهٔ <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B8_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="۱۸ فوریه">۱۸ فوریهٔ</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B4%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۴۶ (میلادی)">۱۵۴۶</a>) <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%B4" title="کشیش">کشیش</a> متجدد دوران <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3" title="رنسانس">رنسانس</a>، مترجم <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a> به زبان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a> و یک اصلاح‌طلب مذهبی بود.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> او یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌ها در تاریخ آئین <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> و از پیشوایان نهضت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a> به‌شمار می‌رود.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۲<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> در ۳۱ اکتبر ۱۵۱۷، مارتین لوتر تحت تأثیر اندیشه‌های <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B3" title="دسیدریوس اراسموس">اراسموس</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AF_%D9%88_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر">اعتراض‌نامهٔ ۹۵ ماده‌ای</a> خود را به سردر کلیسای خود آویخت و در آن عمل پاپ و همچنین آلبر، شهریار <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="براندنبورگ">براندنبورگ</a> را در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%B4%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="آمرزش‌نامه">فروش بهشت و بخشش گناهان</a> محکوم کرد.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۳<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> لوتر پایهٔ مذهب جدید را بر خواست و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1" class="mw-redirect" title="تقدیر">تقدیر</a> الهی گذاشت و مریدان خود را از هر واسطه یا تلاش برای دگرگون کردن سرنوشت خویش بر حذر داشت. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="آرامگاه">آرامگاه</a> او در شهر <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="ویتنبرگ">ویتنبرگ</a> است. </p><p>مارتین لوتر در اواخر عمر به‌شدت <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2" class="mw-redirect" title="یهودستیز">یهودستیز</a> شد و در نوشته‌های خود توصیه کرد که خانه‌های یهودیان نابود شده، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="کنیسه">کنیسه‌های</a> آنان سوزانده شده، اموال آنان ضبط شده و آزادیشان سلب گردد. این نوشته‌ها باعث شده‌است که امروزه او شخصیت بسیار بحث‌برانگیزی باشد. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زندگی"><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C"></span>زندگی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=1" title="ویرایش بخش: زندگی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مارتین لوتر، فرزند هانس، کارگر معدن<sup id="cite_ref-Brecht3_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brecht3-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۴<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> و همسرش مارگارت لینده‌مان، است.<sup id="cite_ref-Marty1_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marty1-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۵<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> مارتین دوران تحصیلات مقدماتی را در شهرهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%AF" title="مانزفیلد">مانزفلد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="ماگدبورگ">ماگدبورگ</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%B2%D9%86%D8%A7%D8%AE" title="آیزناخ">آیزناخ</a> به پایان رسانید و از سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B0%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۰۱ (میلادی)">۱۵۰۱</a> به تحصیل در دانشگاه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="ارفورت">ارفورت</a> در رشتهٔ <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1" title="هنر">هنر</a> پرداخت و پس از کسب مدرک لیسانس به خواستهٔ پدرش در رشتهٔ <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="حقوق">حقوق</a> نام‌نویسی کرد که پس از دوماه ترک تحصیل نمود.<sup id="cite_ref-Marty4_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marty4-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۶<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ظاهراً وقوع یک <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%AE%D8%B4" title="آذرخش">رعدوبرق</a> باعث تغییر مسیر زندگی مارتین شد. وحشتی غیرقابل توصیف وجودش را فراگرفت، به درگاه خدا پناه آورد و به <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7_(%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84)" title="آنا (انجیل)">آنای مقدس</a> قسم خورد که می‌خواهد تارک دنیا شود. دو هفته بعد در تاریخِ <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B7_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87" title="۱۷ ژوئیه">۱۷ ژوئیهٔ</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B0%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۰۵ (میلادی)">۱۵۰۵</a> وارد <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="کلیسا">کلیسای</a> آگوستین در ارفورت شد.<sup id="cite_ref-Marty5_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Marty5-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۷<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> پس از کسب رتبهٔ کشیشی و آغاز تحصیلات خود در رشتهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a> در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B1%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۱۱ (میلادی)">۱۵۱۱</a> به <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a> فرستاده شد. پس از بازگشت از رم، به شورای کلیسایی <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="ویتنبرگ">ویتنبرگ</a> منتقل گردید.<sup id="cite_ref-Bainton44_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bainton44-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۸<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>لوتر در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B1%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۱۲ (میلادی)">۱۵۱۲</a> به دریافت درجهٔ دکترا در رشتهٔ الهیات و کرسی استادی در دانشگاه ویتنبرگ (<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="دانشگاه مارتین لوتر هاله-ویتنبرگ">دانشگاه مارتین لوتر هاله-ویتنبرگ</a> امروزی) نایل شد.<sup id="cite_ref-Brecht93_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brecht93-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۹<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> پیوند تنگاتنگ اعتقاد درونی و شخصی مارتین لوتر با تفسیر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="کتاب مقدس">کتاب مقدس</a>، او را به‌این باور رساند که هیچ انسانی باتکیه بر توانایی خود و روش‌های کلیسایی، قادر به ایستادگی بر درگاه خدا و دریافت شفا و رحمت نیست. لوتر به این باور می‌رسد که انسان‌ها براساس اعمال خود و توجیه آن به درگاه خدا ناتوانند تا بخششِ وی را به دست آورند بلکه این لطفِ الهی است که شامل حال بندگان خواهد شد و آن‌ها باید باتواضع، رحمت خدا را قبول نمایند. در سال‌های <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B1%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۱۳ (میلادی)">۱۵۱۳</a> - <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۱۸ (میلادی)">۱۵۱۸</a>، لوتر در طول تدریسِ بخش‌هایی از کتاب مقدس (<a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="مزامیر">مزامیر</a> - <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نامه به رومیان">رومیان</a> - <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%BA%D9%84%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نامه به غلاطیان">غلاطیان</a> - <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نامه به عبرانیان">رساله به عبرانیان</a>) هرچه بیشتر به اختلاف‌نظر خود با کلیسای سنتی پی برد ولی هیچ‌گاه به جدایی از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="کلیسا">کلیسا</a> نیندیشید. </p><p>در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B1%DB%B7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۱۷ (میلادی)">۱۵۱۷</a> (احتمالاً در ماه اکتبر)، طبق رسوم <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="دانشگاه">دانشگاهی</a> آن دوره، به‌منظور ایجاد بحث، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AF_%D9%88_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر">اعلامیه‌ای مبنی بر ۹۵ تز</a> در زمینهٔ کاربرد دریافت <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="مالیات">مالیات</a> از طرف کلیسا و نقش <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE" title="پاپ">پاپ</a>، صادر کرد.<sup id="cite_ref-Brecht204_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brecht204-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۰<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> این اعلامیه که در افکارعمومی با اقبال و طرفداری از لوتر همراه بود، آغاز جنبش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات (رفورماسیون)</a> محسوب می‌شود. کلیسای رم، لوتر را <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%81%D8%B1" title="کافر">کافر</a> اعلام کرد و خواهان تحویل وی به رم و مجازات نامبرده شد. <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%8C_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="فریدریش سوم، امپراتور مقدس روم">فریدریش سوم</a>، حاکم <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86" title="زاکسن">ساکسونی</a> با <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سیاست">سیاست</a> بی‌طرفانه‌ای موفق شد که محاکمه و بازجویی لوتر را از رم به <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%DA%AF%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="آوگسبورگ">آگسبورگ</a> منتقل کند و لوتر توسط نمایندهٔ پاپ، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%81" title="اسقف">اسقف</a> توماس کایتان بازجویی شد. لوتر از پس‌گرفتن نظرات خود سر باز زد و بازجویی بدون نتیجه ماند. حکمران نیز از تحویل لوتر به کلیسای رم خودداری نمود. </p><p>در مباحثهٔ عقیدتی که در <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D8%B2%DB%8C%DA%AF" title="لایپزیگ">لایپزیک</a> بین لوتر و استاد الهیات و مفسر <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a> یوهان اک (Johann Eck) انجام گرفت، لوتر در مقابل سؤالات، معصومیت پاپ را زیر سؤال برد.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۱<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> پاسخ شورای کلیسایی به گردن‌کشی لوتر، مصوبهٔ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE" title="پاپ">پاپ</a> و حکم تبعید وی بود که وی به‌جای رعایت مهلت شصت‌روزه، نامه‌ای به نجیب‌زادگان <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="مسیحی">مسیحی</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA" title="ملت">ملت</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> ارسال و مصوبهٔ پاپ را در برابر دروازهٔ شهرِ ویتنبرگ همراه با رسالات احکام <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">شرعی</a> به آتش کشید. با این عمل، جدایی لوتر از کلیسای رومی مسجل گردید. هم‌زمان با تاجگذاری <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="کارل پنجم">کارل پنجم</a> در شهر <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AE%D9%86" title="آخن">آخن</a> به تاریخ <a href="/wiki/%DB%B2%DB%B3_%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A8%D8%B1" title="۲۳ اکتبر">۲۳ اکتبر</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۰ (میلادی)">۱۵۲۰</a>، به لوتر اجازه داده‌شد که به منظور رعایت سلسله‌مراتب سلطنتی و دریافت مصونیت <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیاسی">سیاسی</a>، در مجلس حکومتی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="شهر">شهر</a> ورمز برای پاسخ‌گویی به جرایمش، حاضر شود. در دو جلسهٔ متوالی، مارتین لوتر از مواضع خود به‌ویژه در ارتباط با <i>رسالات رفورماسیونی</i>، نامهٔ سرگشاده به «نجیب‌زادگان مسیحی ملت آلمان» و تشبیه مسؤلان کلیسای رم به زندان‌بانانِ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84_(%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="بابل (دولت‌شهر)">بابیلون</a> و نظریهٔ «<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a> یک انسان <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="مسیحی">مسیحی</a>»، دفاع نمود و هرگونه عقب‌نشینی از جایگاه عقیدتی خود را منتفی اعلام کرد. فرمان دادگاه علیه لوتر و طرفدارانش در سرتاسر منطقهٔ حکومتی آلمان رسمیت یافت و از آن پس زندگی لوتر در خطر قرار گرفت. فریدریش سوم برای خنثی کردن توطئه‌های احتمالی علیه لوتر، مخفیانه در راه بازگشت از وُرمز، دستور ربودن وی را صادر کرد. لوتر، به مدت ده ماه در <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="وارتبورگ">وارتبورگ</a> با نام مستعار زندگی می‌کرد. در این فرصت، مارتین لوتر ترجمهٔ «<a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="عهد جدید">عهد جدید</a>» را آغاز نمود و این کار را در مدت کوتاه یازده ماه به پایان رساند <i>(از ماه مه <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۱ (میلادی)">۱۵۲۱</a> تا مارس <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B2_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۲ (میلادی)">۱۵۲۲</a>)</i>.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۲<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۵ (میلادی)">۱۵۲۵</a> هم‌زمان با انقلاب دهقانی در آلمان، جنبش <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">اومانیسم</a> مسیحیان و نظرات آزادی‌خواهی درعملِ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B3" title="دسیدریوس اراسموس">اراسموس فن روتردام</a>، همچنین جنبش تجددخواهی اسپیریتوالیسم که همگی از پشتیبانان لوتر بودند، مورد انتقاد وی قرار گرفتند و بدین ترتیب لوتر خط تمایزی بین خود و دیگران ترسیم نمود.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۳<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="زندگی_زناشویی_با_کاترین"><span id=".D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C_.D8.B2.D9.86.D8.A7.D8.B4.D9.88.DB.8C.DB.8C_.D8.A8.D8.A7_.DA.A9.D8.A7.D8.AA.D8.B1.DB.8C.D9.86"></span>زندگی زناشویی با کاترین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=2" title="ویرایش بخش: زندگی زناشویی با کاترین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در تاریخ <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B3_%DA%98%D9%88%D8%A6%D9%86" title="۱۳ ژوئن">۱۳ ژوئن</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B5_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۵ (میلادی)">۱۵۲۵</a>، لوتر با <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%A7_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="کاترینا فون بورا">کاترینا ون بورا</a> ازدواج و طی زندگی مشترک خود دارای سه پسر و سه دختر شدند.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۴<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۵<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> سال‌های اول رفورماسیون صرف استحکام پایه‌های داخلی جنبش شد که در این راه لوتر از کمک‌های <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AA%D9%86" title="فیلیپ ملانشتن">فیلیپ ملانشتون</a> بهره‌مند گردید. در این مقوله می‌توان از تغییر مراسم شکرگزاری، برقراری روابط اداری و بازرسی سایر مناطق تحت پوشش رفورم، نام برد. در همین فاصله مارتین لوتر ترجمهٔ کتاب مقدس و ساختن بسیاری از اشعار مذهبی را به پایان رساند. در ژانویهٔ <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B4%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۴۶ (میلادی)">۱۵۴۶</a> به‌شهر آیسلبن مسافرت نمود تا در مسئلهٔ گراف فن مانسفلد نقش میانجی را ایفا نماید. مارتین لوتر در اثر بیماری قلبی که از مدت‌ها پیش آزارش می‌داد در همان شهر درگذشت. جسد وی به ویتنبرگ منتقل و در تاریخ <a href="/wiki/%DB%B2%DB%B2_%DA%98%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87" title="۲۲ ژوئیه">۲۲ ژوئیهٔ</a> <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B4%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۴۶ (میلادی)">۱۵۴۶</a> در کلیسای بزرگ شهر به خاک سپرده‌شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بنیادهای_رفورم_دینی_لوتر"><span id=".D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D8.AF.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B1.D9.81.D9.88.D8.B1.D9.85_.D8.AF.DB.8C.D9.86.DB.8C_.D9.84.D9.88.D8.AA.D8.B1"></span>بنیادهای رفورم دینی لوتر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=3" title="ویرایش بخش: بنیادهای رفورم دینی لوتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در تزهای ۹۵ گانه مارتین لوتر چند گزاره بنیادی وجود دارد که برای جنبش اصلاح دینی بسیار پراهمیت است: </p> <ul><li>خداوند همه بندگان خود را برابر آفریده و همه به یکسان به او نزدیک هستند، پس کشیشان یا روحانیان نمی‌توانند مدعی شوند که به خداوند نزدیک‌تر هستند یا از سوی او نمایندگی دارند.</li> <li>ایمان دینی حاصل پیوند روحانی و مستقیم میان خداوند و قلب انسان است. پس امری وجدانی و آزادانه است، یعنی اگر از روی جهل یا با فشار باشد هیچ ارزشی ندارد.</li> <li>پیوند انسان با خداوند به طور مستقیم و از راه درک کلام الهی انجام می‌گیرد که در کتاب مقدس منقول است و در دسترس همگان قرار دارد. این رابطه به میانجی یا واسطه نیاز ندارد، پس روحانیان حق ندارند خود را واسطه ارتباط بشر با خدا بدانند و این را امتیازی برای خود بشمارند.</li></ul> <p>این چند تز ساده جهان‌بینی قرون وسطا را که یکسره بر دین استوار بود، از ریشه تکان داد، هم ایمان دینی را از گزند مقامات دنیوی محفوظ نگه داشت و هم راه را برای پیشرفت جامعه بشری بر پایه علم و خرد هموار کرد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۶<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="عقاید_لوتر"><span id=".D8.B9.D9.82.D8.A7.DB.8C.D8.AF_.D9.84.D9.88.D8.AA.D8.B1"></span>عقاید لوتر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=4" title="ویرایش بخش: عقاید لوتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39598369">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%;max-width:100%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:.5em 1.4em .8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:.5em 0 .8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{overflow:hidden;position:relative;margin:.5em auto .8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft span,.mw-parser-output .quotebox.floatright span{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox>blockquote{margin:0;padding:0;border-right:0;font-family:inherit;font-size:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{text-align:center;font-size:110%;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote>:first-child{margin-top:0}.mw-parser-output .quotebox-quote:last-child>:last-child{margin-bottom:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox .quote-title,.mw-parser-output .quotebox .quotebox-quote{display:block}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .quotebox{width:100%!important;margin:0 0 .8em!important;float:none!important}}</style><div class="quotebox pullquote floatleft" style="width:300px; R;"> <blockquote class="quotebox-quote right-aligned" style=""> <p><b>«هیچ بنده‌ای از دیگران به خدا نزدیکتر نیست و احدی حق ندارد خود را نماینده خداوند بر روی زمین بداند.»</b><br />بخشی از ادعانامه مارتین لوتر<sup id="cite_ref-ReferenceB_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۷<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> </blockquote> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther,_1528_(Veste_Coburg).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg/220px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg" decoding="async" width="220" height="348" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg/330px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg/440px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_Martin_Luther%2C_1528_%28Veste_Coburg%29.jpg 2x" data-file-width="2148" data-file-height="3400" /></a><figcaption>مارتین لوتر رهبر جنبش معترضان (پروتستان)</figcaption></figure> <p>عقیدهٔ مذهبی لوتر به <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="پولس">پولس رسول</a> و <i>واژهٔ چلیپا</i> بازمی‌گردد. <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">مذهب</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستان</a> برخلاف <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="کلیسای کاتولیک">کلیسای کاتولیک</a>، معتقد به بخشودگی مؤمنان به پشتوانهٔ اجرای اوامر سنتی کلیسا نبوده بلکه هر انسانی که با اعتقاد و ایمان راستین به گناهان خود اعتراف و طلب آمرزش نماید، حقانیت و عدالت، شامل حالش خواهد شد. واسطهٔ بین خدا و انسان تنها <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="عیسی">عیسی مسیح</a> است که همزمان هم بشر بود و هم خدا (ناسوتی و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%AF" title="تجرد">لاهوتی</a>) و به‌خاطر گناه انسان‌ها مصلوب گردید. عناصر اصلی الهیات لوتر در این فرمول قابل نمایش است: «<i>تنها مسیح، اعتقاد، بخشش، کتاب</i>» (<i>«solus Christus, sola fides, sola gratia, sola scriptura»</i>) </p><p> عقیدهٔ او بر این است که: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39401425">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:right;padding-right:1.6em;margin-top:0}</style></p><blockquote class="templatequote"><p>«ایمان، فقط ایمان برای نجات انسان کافی است.»</p></blockquote> <p>لوتر از هفت اصل عبادتی در کلیسای کاتولیک فقط دو اصل آن یعنی <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="غسل تعمید">غسل تعمید</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="عشای ربانی">عشای ربانی</a> را قبول داشت. وی معتقد بود که تنها آن دو در کتاب مقدس تأیید شده‌است. در آیین عشای ربانی تبدیل عنصر <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86" title="نان">نان</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="شراب">شراب</a> به جسم و <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D9%86" title="خون">خون</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a>، را تقریباً پذیرفت و در همین موضوع با <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%AA%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C" title="اولریش تسوینگلی">تسوینگلی</a>، دیگر بنیادگرای سوئیسی مناقشهٔ سختی داشت که حضور مسیح را نمادین می‌دانست. وی همچنین به کشیش بودن همهٔ مؤمنان اعتقاد داشت. </p><p>وی که هم‌عصر با <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="نیکلاس کوپرنیک">نیکلاس کوپرنیک</a> ستاره‌شناس لهستانی بود پس از با خبر شدن از نظریهٔ <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="نظریه خورشیدمرکزی">خورشید مرکزیِ</a> وی با آن شدیداً مخالفت کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خدمات_ادبی_لوتر_به_فرهنگ_و_زبان_آلمانی"><span id=".D8.AE.D8.AF.D9.85.D8.A7.D8.AA_.D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C_.D9.84.D9.88.D8.AA.D8.B1_.D8.A8.D9.87_.D9.81.D8.B1.D9.87.D9.86.DA.AF_.D9.88_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.A2.D9.84.D9.85.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>خدمات ادبی لوتر به فرهنگ و زبان آلمانی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=5" title="ویرایش بخش: خدمات ادبی لوتر به فرهنگ و زبان آلمانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="رده:مسیحیت">سلسله مقالات</a> در مورد:</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle" style="padding:0.2em; background:#efefef;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a></th></tr><tr><td class="sidebar-image"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37969212">.mw-parser-output .divbox{padding:1em;margin:0.5em}.mw-parser-output .divbox .divbox-heading{width:auto;margin-left:auto;margin-right:auto;font-weight:bold;text-align:center}.mw-parser-output .divbox-amber{background-color:#ffffcc;border:1px solid #663300}.mw-parser-output .divbox-berk{background-color:#b78727;border:1px solid #0f4d92}.mw-parser-output .divbox-black{background-color:black;border:1px solid white;color:white;font-weight:bold}.mw-parser-output .divbox-bloodred{background-color:#ff3333;border:1px solid #cc0000;font-weight:bold}.mw-parser-output .divbox-blue{background-color:#dee;border:1px solid #0000cc}.mw-parser-output .divbox-brown{background-color:#f2deb8;border:1px solid #663300}.mw-parser-output .divbox-darkgreen{background-color:#006a4d;color:#ffffff;border:4px solid #ffffff;border-radius:5em;box-shadow:0.1em 0.1em 0.5em rgba(0,0,0,0.75)}.mw-parser-output .divbox-docgreen{background-color:#ecfcf4;border:1px solid #aaaaaa}.mw-parser-output .divbox-double{background-color:inherit;border:1px double #000000;letter-spacing:0.5em}.mw-parser-output .divbox-email{font-weight:bold;margin-left:2em;border:black solid 1px;border-style:dotted solid dotted solid;background:palegreen}.mw-parser-output .divbox-fawn{border:1px solid #cd853f;background-color:#fff8dc;border-radius:10px}.mw-parser-output .divbox-forest{background-color:#b5dbaf;border:1px solid #006633}.mw-parser-output .divbox-gold{background-color:#cc0;border:1px solid #f00}.mw-parser-output .divbox-gray,.mw-parser-output .divbox-grey{background-color:#eeeeee;border:1px solid #999999}.mw-parser-output .divbox-gray99,.mw-parser-output .divbox-grey99{background-color:#f9f9f9;border:1px solid #dddddd}.mw-parser-output .divbox-grayh,.mw-parser-output .divbox-greyh{background:transparent;border:solid 4px lightgray;border-left:none;border-right:none;color:gray}.mw-parser-output .divbox-green{background-color:#ccffcc;border:1px solid #009900}.mw-parser-output .divbox-greenv{background:transparent;border:solid 8px lightgreen;border-top:none;border-bottom:none}.mw-parser-output .divbox-ivory{border:1px solid #0000ff;background-color:#fffff0;border-radius:10px}.mw-parser-output .divbox-lavender{background-color:#e6e6fa;font-size:11pt;border:1px solid #7d00b3}.mw-parser-output .divbox-lightblue{background-color:#f0f8ff;border:1px solid #7cb9e8}.mw-parser-output .divbox-lilac{background-color:#c8a2c8;border:1px solid silver}.mw-parser-output .divbox-n{border:7px solid #0ff0ff;background-color:#f0fff0;border-radius:25px}.mw-parser-output .divbox-navy{background-color:#aadbe0;border:1px solid #00477b}.mw-parser-output .divbox-none{border:1px hidden}.mw-parser-output .divbox-nyanza{background-color:#e9ffdb;font-size:11pt;border:1px solid #7d00b3}.mw-parser-output .divbox-orange{background-color:#ffdeb5;border:1px solid #ff6600}.mw-parser-output .divbox-plain{background-color:inherit;border:1px solid #000000}.mw-parser-output .divbox-purple{background-color:#ffdaff;border:1px solid #7d00b3}.mw-parser-output .divbox-red{background-color:#ffcccc;border:1px solid #cc0000}.mw-parser-output .divbox-sia{background-color:#cccccc;border:1px solid #6881b9}.mw-parser-output .divbox-siaaa{background-color:#d5dceb;border:1px solid #6881b9}.mw-parser-output .divbox-simar{background-color:#f2deb8;border:4px solid #810541;border-radius:5em}.mw-parser-output .divbox-teal{background-color:#008080;border:1px solid #40e0d0}.mw-parser-output .divbox-thistle{background-color:#d8bfd8;font-size:11pt;border:1px solid #7d00b3}.mw-parser-output .divbox-tt{background-color:transparent;color:darkblue;border:1px solid grey}.mw-parser-output .divbox-wdl{background-color:#cee3f6;border:1px solid #cee3f6}.mw-parser-output .divbox-white{background-color:#ffffff;border:1px solid #000000}.mw-parser-output .divbox-wordperfect{background-color:blue;color:white;border:1px solid #0000cc}.mw-parser-output .divbox-email,.mw-parser-output .divbox-tt,.mw-parser-output .divbox-wordperfect{font-family:monospace,monospace}.mw-parser-output .divbox-yellow{background-color:#ffffcc;border:1px solid #ffcc00}</style></td></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="عیسی از دیدگاه مسیحیان">عیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a></li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ولادت عیسی">ولادت عیسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ministry_of_Jesus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ministry of Jesus (صفحه وجود ندارد)">Ministry</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="تصلیب عیسی">تصلیب عیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B2_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="رستاخیز مسیح">رستاخیز مسیح</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="کتاب مقدس">کتاب مقدس</a></li><li>بنیان‌ها</li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق">عهد عتیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="عهد جدید">عهد جدید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AA_(%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA)" title="بشارت (مسیحیت)">بشارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="حکم کتاب مقدس">حکم کتاب مقدس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="کلیسا">کلیسا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Creed&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Creed (صفحه وجود ندارد)">Creed</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Covenant&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="New Covenant (صفحه وجود ندارد)">New Covenant</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="الهیات مسیحی">الهیات</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=God_in_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="God in Christianity (صفحه وجود ندارد)">God</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AB%D9%84%DB%8C%D8%AB" title="تثلیث">تثلیث</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%AF%D8%B1" title="خدای پدر">خدای پدر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Son_of_God_(Christianity)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Son of God (Christianity) (صفحه وجود ندارد)">Son</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="روح‌القدس در مسیحیت">روح‌القدس در مسیحیت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="الهیات دفاعی">الهیات دفاعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="غسل تعمید">غسل تعمید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مسیح‌شناسی">مسیح‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="تاریخ الهیات مسیحی">تاریخ الهیات مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="هیئت‌های تبلیغی مسیحی">هیئت‌های تبلیغی مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Salvation_in_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Salvation in Christianity (صفحه وجود ندارد)">Salvation</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="تاریخ مسیحیت">تاریخچه</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Christian_tradition&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian tradition (صفحه وجود ندارد)">سنت</a></li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="حواریون">حواریون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B7%D8%B1%D8%B3" title="پطرس">پطرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%B3_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84" title="پولس رسول">پولس رسول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="مریم">مریم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="تاریخ مسیحیت">تاریخ مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="پدران کلیسا">پدران کلیسا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="کنستانتین بزرگ">کنستانتین بزرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="شورای سراسری مسیحیت">شورای سراسری مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آگوستین">آگوستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D9%88_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="جدایی شرق و غرب">جدایی شرق و غرب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="جنگ‌های صلیبی">جنگ‌های صلیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="توماس آکویناس">توماس آکویناس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">مارتین لوتر</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content-with-subgroup"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" class="mw-redirect" title="مذهب مسیحی">مذاهب</a></li><li>گروه‌ها</li></ul></div></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar-subgroup"><tbody><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="مسیحیت غربی">مسیحیت غربی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="کلیسای کاتولیک">کلیسای کاتولیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستانتیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ادونتیسم">ادونتیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="آناباپتیست">آناباپتیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="انگلیکان">انگلیکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="باپتیست">باپتیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="مسیحیت انجیلی">مسیحیت انجیلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holiness_movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Holiness movement (صفحه وجود ندارد)">قداست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لوتریانیسم">لوتریانیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متدیسم">متدیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="کلیسای موراوی">کلیسای موراوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پنطیکاستیسم">پنطیکاستیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="کوئیکرها">کوئیکرها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کالوینیسم">کالوینیسم</a></li></ul></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="مسیحیت شرقی">مسیحیت شرقی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="کلیسای کاتولیک شرقی">کلیسای کاتولیک شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس شرقی">کلیسای ارتدکس شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="مسیحیت پروتستان شرقی">مسیحیت پروتستان شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلیسای ارتدکس مشرقی">کلیسای ارتدکس مشرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="کلیسای مشرق">کلیسای مشرق</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="padding-bottom:0;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="استعادیه">استعادیه</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content hlist" style="padding-top:0;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%87" title="شاهدان یهوه">شاهدان یهوه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جنبش قدیسان آخرالزمان">جنبش قدیسان آخرالزمان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iglesia_ni_Cristo&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Iglesia ni Cristo (صفحه وجود ندارد)">Iglesia ni Cristo</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="background:#efefef;text-align:center;">موضوعات مرتبط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="هنر مسیحی">هنر مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Criticism of Christianity (صفحه وجود ندارد)">Criticism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="نهضت وحدت کلیساها">نهضت وحدت کلیساها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="موسیقی مسیحی">موسیقی مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianity_and_other_religions&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity and other religions (صفحه وجود ندارد)">Other religions</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2_(%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA)" title="نماز (مسیحیت)">نماز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%B8%D9%87" title="موعظه">موعظه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_symbolism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian symbolism (صفحه وجود ندارد)">Symbolism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_worship&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian worship (صفحه وجود ندارد)">Worship</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:P_christianity.svg" class="mw-file-description" title="Christian cross"><img alt="Christian cross" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/20px-P_christianity.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/30px-P_christianity.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/P_christianity.svg/40px-P_christianity.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span>&#160;<a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="درگاه:مسیحیت">درگاه:مسیحیت</a></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="الگو:مسیحیت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="بحث الگو:مسیحیت"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مسیحیت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p>مارتین لوتر تا سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۰ (میلادی)">۱۵۲۰</a>، آثار کتبی خود را به زبان‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">لاتین</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a> منتشر می‌نمود. این آثار، بیشتر شامل نامه‌نگاری‌های او است. از خدمات مهم لوتر، توسعهٔ زبان آلمانی به‌وسیلهٔ چاپ متعدد نوشته‌هایش می‌باشد. از تعداد ۹۳۵ نوشتاری که در سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B5%DB%B2%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="۱۵۲۳ (میلادی)">۱۵۲۳</a> به چاپ رسید، تعداد ۳۹۲ عدد آن متعلق به لوتر بود. لوتر انجیل را به زبان آلمانی ترجمه کرد. اگرچه ترجمه او نخستین ترجمهٔ آلمانی نبود، اما به مهم‌ترین و چالش‌زاترین ترجمهٔ زمانه تبدیل شد. دلیل آن این بود که لوتر دست خود را برای مداخله در آیات کتاب مقدس باز گذاشت. نمونهٔ این مداخله حذف آیات ۷ و ۸ از <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DB%8C%DA%A9%D9%85_%DB%8C%D9%88%D8%AD%D9%86%D8%A7" title="نامه یکم یوحنا">رسالهٔ اول یوحنا</a> بود که لوتر اعتقاد داشت، آیاتی جعلی هستند. ترجمهٔ آلمانی او از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a>، تا زمان مرگش چهارصد بار تجدید چاپ گردید. این موفقیت در گرو تسلط لوتر به زبان‌های مختلف و شناخت وی از <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="علم کلام">علم کلام</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a> بود. او همچنین زبان آلمانی را در ردیف سه <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="زبان مقدس">زبان مقدس</a> و مورد احترام، شامل <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">زبان عبری</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">زبان یونانی</a>، و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان لاتین">زبان لاتین</a> قرار داد. دراین راستا لوتر از به کار بردن سبک نوشتارِ اداری و روش نویسندگان و واعظان زمان خود، کناره گرفت و در نامه‌ای سرگشاده به مترجمان پیشنهاد می‌کند که در ساختن جملات و به کاربردن لغات جدید و قابل‌فهم برای مردان و زنان عامی، دقت لازم را مبذول دارند. </p><p>سبک نگارش لوتر و تناسب گفتار و نوشتار وی با درکِ مردم عادی، مورد اقبال و تأیید قرار گرفت و تأثیری سازنده بر زبان و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ادبیات آلمانی">ادبیات آلمانی</a> نو نهاد. خدمات لوتر در این زمینه گرچه با فعالیت‌های <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A8_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="یاکوب گریم">یاکوب گریم</a> هم‌سو ارزیابی شده‌است لیکن از نظر محتوا و حجم، با آن قابل سنجش نمی‌باشد. آثار ادبی لوتر همیشه تحت‌الشعاع فعالیت‌های مذهبی و در رتبهٔ پایین‌تری قرار داشته‌است. سبک نثرنویسی لوتر (لاتین و آلمانی) بیشتر تابع شکل‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="سنتی">سنتی</a> مانند <i>رسالات</i>، <i>پند و موعظه</i>، <i>مباحثه</i> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87" title="افسانه">افسانه</a> (ترجمهٔ داستان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%BE" title="ازوپ">ازوپ</a> به زبان آلمانی) می‌باشد. بیش از ۲۵۰۰ نامه و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="کتاب">کتاب</a> به نام: <i>گپ‌های دور میزی</i> (<i>Tischreden / Colloquia Doct</i>) از جملهٔ آثار او می‌باشد. لوتر پدیدآورندهٔ <i>آوازهای کلیسای پروتستان</i> نیز می‌باشد. وی توجه خود را به <a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="مزامیر">مزامیر</a> و سرودهای قرون وسطا معطوف و با ترجمه و تغییراتی در نظم آن‌ها، به <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">مذهب</a> جدید اضافه نمود. ارج نهادن لوتر به <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1" title="هنر">هنر</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="موسیقی">موسیقی</a> در کلیسای پروتستان و باور به اهمیت آن از نظر مذهبی (برخلاف نظریهٔ مونتسلر - سوینگلی - <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86" title="ژان کالون">کالوین</a>)، نقطهٔ عطفی در موسیقی کلیسایی محسوب می‌گردد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="عقاید_مذهبی_منتخب_از_اصلاحات_دینی_سدهٔ_شانزدهم"><span id=".D8.B9.D9.82.D8.A7.DB.8C.D8.AF_.D9.85.D8.B0.D9.87.D8.A8.DB.8C_.D9.85.D9.86.D8.AA.D8.AE.D8.A8_.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AD.D8.A7.D8.AA_.D8.AF.DB.8C.D9.86.DB.8C_.D8.B3.D8.AF.D9.87.D9.94_.D8.B4.D8.A7.D9.86.D8.B2.D8.AF.D9.87.D9.85"></span>عقاید مذهبی منتخب از اصلاحات دینی سدهٔ شانزدهم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=6" title="ویرایش بخش: عقاید مذهبی منتخب از اصلاحات دینی سدهٔ شانزدهم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>فرقه‌هایی که این اصلاحات را پدیدآوردند کاتولیک‌هایی بودند که از کلیسای رومی جدا شدند و به شاخه‌های مختلف تقسیم گردیدند، مانند فرقهٔ <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لوتریانیسم">لوتری</a> (Lutherien) - فرقهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="انگلیکان">آنگلیکان</a> (Angelican)- فرقهٔ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کالوینیسم">کالونیسم</a> (Calviniste)- فرقهٔ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پرسبیترینیسم">پرسبی‌ترین</a> (Presbyterien) - فرقهٔ کنگرگاسیونیست (Congregationniste) - فرقهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متدیسم">متدیست</a> (Methodiste) - فرقهٔ مراو (Morave). </p><p>اختلاف اساسی پروتستان‌ها با کاتولیک‌ها را در سه موضوع مهم می‌توان خلاصه کرد: </p> <ul><li>الف) تعریف ایمان</li> <li>ب) خصایص باطنی، عقیدهٔ دینی</li> <li>پ) آیین و رسوم ظاهری <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">مذهب</a></li></ul> <p><i>الف)</i> کلیسای کاتولیک، خود را یگانه حافظ و <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C" title="قاضی">قاضی</a> حقیقتی که در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="کتاب مقدس">کتاب مقدس</a> مسطور است و توسط <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA" title="سنت">سنت</a> حفظ شده و شورای عالی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE" title="پاپ">پاپ‌ها</a> آن را تأیید کرده، می‌داند. برعکس، پروتستان‌ها مقیاس ایمان را کتاب مقدس می‌دانند ولی عقل فردی را مفسر آن می‌شمارند و می‌گویند در اموری که مربوط به اوامر خدای تعالی و موجب نجات روح است‚ هر کس مسئول خویشتن است. </p><p><i>ب)</i> در اعتقادات مذهبی بزرگ‌ترین اختلاف کاتولیک‌ها و پروتستان‌ها در مسئلهٔ گناه است. کاتولیک‌ها معتقدند که نجاتِ الهی به‌وسیله قربانی‌ها و فدیه‌ها شامل حال همه‌کس خواهد شد و عفوِ الهی هیچ‌کس را محروم نگذارد ولی پروتستان‌ها و به‌خصوص کالوینیست‌ها مسئلهٔ گناهان آدم را اصلی و مقدر دانند و گویند عقیده به عفو و لطفِ الهی موجب آن شود که آدمی از عذاب <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B2%D8%AE" title="دوزخ">دوزخ</a> فرار کند. دیگر این‌که تعداد مراسم، محدود به <a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="غسل تعمید">غسل تعمید</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="عشای ربانی">عشای ربانی</a> شده‌است. </p><p><i>پ)</i> از نظر رسوم و انتظامات دینی‚ مراجع مذهبی، پاستورها (کشیشان پروتستان) هستند. کلیساهای پروتستان در ممالک مختلف، مستقل از یک‌دیگرند. مذهب پروتستان در کشورهای <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a>، شمال <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a> و در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحدهٔ آمریکا</a> رواج یافت. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="یهودستیزی"><span id=".DB.8C.D9.87.D9.88.D8.AF.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D8.B2.DB.8C"></span>یهودستیزی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=7" title="ویرایش بخش: یهودستیزی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1_%D9%88_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="مارتین لوتر و یهودی‌ستیزی">مارتین لوتر و یهودی‌ستیزی</a></div> <p>مارتین لوتر نوشته‌های زیادی در مورد یهودیان دارد و بعضی کتاب‌های او مستقیماً در مورد آنان است. لوتر برخورد زیادی با <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="یهودی">یهودیان</a> در زندگی شخصی خود نداشت و بیشتر دیدگاه‌های او مربوط به دیدگاه‌های مذهبی است. او یهودیان را به خاطر رد کردن <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="عیسی">عیسی مسیح</a> کافر می‌دانست. در ابتدا او دیدگاه‌های مثبت‌تری نسبت به یهودیان داشت. به‌طور مثال او در سال ۱۵۲۳ نوشته‌است که عیسی نیز یهودی‌زاده بود ولیکن این نوشته‌ها بیشتر به دلیل مسیحی کردن یهودیان بود. بعد از اینکه موفق نشد یهودیان را مسیحی کند نظراتش نسبت به آنان منفی‌تر شد. </p><p>مهم‌ترین اثرات لوتر در مورد یهودیان کتابی به نام <i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="درباره یهودیان و دروغ‌های آنان">دربارهٔ یهودیان و دروغ‌های آنان</a></i> و کتاب دیگری به نام <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vom_Schem_Hamphoras" class="extiw" title="en:Vom Schem Hamphoras">دربارهٔ نام و نسل مقدس مسیح</a></i> است. در این کتاب‌ها لوتر گفت که یهودیان دیگر قوم برگزیدهٔ خدا نیستند و بلکه قوم شیطان هستند. او پیشنهاد کرد که کنیسه‌ها سوزانده شوند، کتاب‌های دینی یهودیان نابود شود، جلوی درس دادن خاخام‌ها گرفته شود و اموال و خانه‌های آنان غارت گردد. به نظر رابرت مایکل، جملهٔ مارتین لوتر که در آن گفته‌بود «ما مقصر هستیم که آنها (یهودیان) را نمی‌کشیم»، تشویق به قتل بود. </p><p>بعضی از یهودیان وضعیت بد خود را در آلمان آن زمان، تقصیر مارتین لوتر می‌دانستند. به‌طور مثال جوزل روشیم که تلاش کرد یهودیان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%86" title="زاکسن">ساکسونی</a> را نجات دهد در مورد او گفته‌است «آن روحانی که نام او مارتین لوتر بود — که خدا او را به جهنم بفرستد — کتاب‌های بسیار کفرآمیزی نوشت و نوشت که هر کس به یهودیان کمک کند گناه بزرگی مرتکب شده‌است». جوزل از شهر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="استراسبورگ">استراسبورگ</a> خواست که چاپ شدن کتاب‌های لوتر را ممنوع کند. تأثیر لوتر حتی بعد از مرگ او نیز باقی بود. در بسیاری از ایالت‌هایی که لوتران شده بودند یهودیان چندین بار اخراج شدند. </p><p>کتاب‌های لوتر در زمان <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="آلمان نازی">آلمان نازی</a> مجدداً مورد توجه قرار گرفتند. بسیاری از کتاب‌های ضدیهودی چاپ شده در آلمان نازی دارای اشارات به لوتر بود. </p><p>ولیکن بعضی از محققان اعتقاد دارند که آثار لوتر بیشتر جنبهٔ مذهبی و نه نژادی دارد، زیرا او معتقد بود که یهودیان می‌توانند با مسیحی شدن رستگار شوند. </p><p>از سال ۱۹۸۰ کلیساهای لوتران بسیاری از کتاب‌های مارتین لوتر را حذف کرده و از نوشته‌های او، به‌خصوص در مورد یهودیان، استفاده نمی‌کنند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آموزش‌وپرورش_رایگان"><span id=".D8.A2.D9.85.D9.88.D8.B2.D8.B4.E2.80.8C.D9.88.D9.BE.D8.B1.D9.88.D8.B1.D8.B4_.D8.B1.D8.A7.DB.8C.DA.AF.D8.A7.D9.86"></span>آموزش‌وپرورش رایگان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=8" title="ویرایش بخش: آموزش‌وپرورش رایگان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نخستین‌بار در تاریخ، لوتر اظهار کرد که فرهنگ و آموزش و پرورش باید به‌هزینهٔ دولت و برای همهٔ مردم ــ اعم از توانگر و درویش، پسر و دختر ــ باشد. چون پدر و مادر بیشتر نادان یا خودخواه یا گرفتار هستند، وظیفهٔ شهرداران است که وادارشان کنند تا کودکانشان را به آموزشگاه بفرستند. به‌عقیدهٔ لوتر، برنامهٔ تحصیلات باید عبارت باشد از خواندن کتاب مقدس و شرعیات، زبان‌های لاتین و یونانی و عبری، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA%D8%AA" title="بلاغت">سخنوری</a> یا خطابه، و منطق.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>۱۸<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آثار_منتشرشدهٔ_لوتر"><span id=".D8.A2.D8.AB.D8.A7.D8.B1_.D9.85.D9.86.D8.AA.D8.B4.D8.B1.D8.B4.D8.AF.D9.87.D9.94_.D9.84.D9.88.D8.AA.D8.B1"></span>آثار منتشرشدهٔ لوتر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=9" title="ویرایش بخش: آثار منتشرشدهٔ لوتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>نامه‌های لوتر در ۶۷ جلد، ارلانگن ۱۸۲۶ میلادی</li> <li>مجموعهٔ آثار انتقادی لوتر، وایمار ۱۸۸۳ میلادی</li> <li>مباحث لوتر بین سال‌های ۱۵۳۵ و ۱۵۴۵ میلادی در دانشگاه ویتنبرگ، ۱۸۹۵ میلادی</li> <li>آثار منتخب، در یازده جلد</li> <li>نوشتارهای منتخب، ۱۹۸۲ میلادی</li> <li>اصول اصلاحات، ۱۹۸۳ میلادی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%BA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="درباره یهودیان و دروغ‌های آنان">دربارهٔ یهودیان و دروغ‌های آنان</a>، ۱۹۷۱ میلادی</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=10" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dw.com/fa-af/مارتین-لوتر-مردی-که-به-قرون-وسطی-فرمان-ایست-داد/a-36211370">«مارتین لوتر: مردی که به قرون وسطی فرمان ایست داد»</a>. <i>Deutsche Welle</i>. <bdi>۳۱ اکتبر ۲۰۱۶</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۱۷-۱۱-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Deutsche+Welle&amp;rft.atitle=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%3A+%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%DA%A9%D9%87+%D8%A8%D9%87+%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86+%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C+%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA+%D8%AF%D8%A7%D8%AF&amp;rft.date=2016-10-31&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dw.com%2Ffa-af%2F%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86-%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1-%D9%85%D8%B1%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86-%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%AF%D8%A7%D8%AF%2Fa-36211370&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiozamaneh.com/308433">«مارتین لوتر: یک انسان درشت‌خو با شخصیتی متناقض»</a>. <i>رادیو زمانه</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۱۷-۱۱-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&amp;rft.atitle=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%3A+%DB%8C%DA%A9+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88+%D8%A8%D8%A7+%D8%B4%D8%AE%D8%B5%DB%8C%D8%AA%DB%8C+%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiozamaneh.com%2F308433&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFوحید_وحدت_حق1396" class="citation web">وحید وحدت حق (<bdi>۱۱ شهریور ۱۳۹۶</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofarda.com/a/martin-luther-theology-protestant-reformation/28712657.html">«رفرماسیون و مارتین لوتر»</a>. <i>رادیو فردا</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۱۷-۱۱-۰۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7&amp;rft.atitle=%D8%B1%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86+%D9%88+%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;rft.date=1396&amp;rft.au=%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF+%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA+%D8%AD%D9%82&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiofarda.com%2Fa%2Fmartin-luther-theology-protestant-reformation%2F28712657.html&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-Brecht3-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brecht3_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Martin_Brecht&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin Brecht (صفحه وجود ندارد)">Brecht, Martin</a>. <i>Martin Luther</i>. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:3–5.</span> </li> <li id="cite_note-Marty1-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marty1_5-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Martin_E._Marty&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin E. Marty (صفحه وجود ندارد)">Marty, Martin</a>. <i>Martin Luther</i>. Viking Penguin, 2004, p. 1.</span> </li> <li id="cite_note-Marty4-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marty4_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Martin_E._Marty&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin E. Marty (صفحه وجود ندارد)">Marty, Martin</a>. <i>Martin Luther</i>. Viking Penguin, 2004, p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-Marty5-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Marty5_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Martin_E._Marty&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin E. Marty (صفحه وجود ندارد)">Marty, Martin</a>. <i>Martin Luther</i>. Viking Penguin, 2004, p. 5.</span> </li> <li id="cite_note-Bainton44-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Bainton44_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Bainton, Roland. <i>Here I Stand: a Life of Martin Luther</i>. New York: Penguin, 1995, 44–45.</span> </li> <li id="cite_note-Brecht93-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brecht93_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Brecht, Martin. <i>Martin Luther</i>. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:93.</span> </li> <li id="cite_note-Brecht204-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brecht204_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Brecht, Martin. <i>Martin Luther</i>. tr. James L. Schaaf, Philadelphia: Fortress Press, 1985–93, 1:204–205.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Marius, 87–89; Bainton, Mentor edition, 82.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Letter of 7 March 1522. Schaff, Philip, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/s/schaff/history/7_ch04.htm"><i>History of the Christian Church, Vol VII, Ch IV</i></a>; Brecht, 2:57.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Hughes, 51.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Wilson, 232.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Schaff, Philip, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/s/schaff/history/7_ch04.htm"><i>History of the Christian Church, Vol VII, Ch V</i></a>, rpt. Christian Classics Ethereal Library. Retrieved 17 May 2009; Bainton, Mentor edition, 226.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world-41821306">«مارتین لوتر: کشیشی که مسیحیت را زیرورو کرد»</a>. BBC News فارسی<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۰۶-۲۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%3A+%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%B4%DB%8C+%DA%A9%D9%87+%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%B1%D8%A7+%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B1%D9%88+%DA%A9%D8%B1%D8%AF&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fworld-41821306&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceB_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world-41821306">مارتین لوتر: کشیشی که مسیحیت را زیرورو کرد</a>، بی‌بی‌سی فارسی</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFعیسی_صدیق1347" class="citation book"><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82" title="عیسی صدیق">عیسی صدیق</a> (<bdi>۱۳۴۷</bdi>). <i>تاریخ فرهنگ اروپا از آغاز تا زمان حاضر</i>. ص.&#160;<bdi>۱۱۵-۱۱۶</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE+%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF+%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7+%D8%A7%D8%B2+%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D8%B2+%D8%AA%D8%A7+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D8%A7%D8%B6%D8%B1&amp;rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B1%DB%B1%DB%B5-%DB%B1%DB%B1%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&amp;rft.date=1347&amp;rft.au=%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C+%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کتابشناسی"><span id=".DA.A9.D8.AA.D8.A7.D8.A8.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>کتابشناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=11" title="ویرایش بخش: کتابشناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBrechttr._James_L._Schaaf1985" class="citation book cs1 cs1-prop-long-vol"><a href="/w/index.php?title=Martin_Brecht&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin Brecht (صفحه وجود ندارد)">Brecht, Martin</a>; tr. James L. Schaaf (1985). <i>Martin Luther</i>. Vol.&#160;1: His Road to Reformation, 1483–1521. Philadelphia: Fortress Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Martin+Luther&amp;rft.pub=Philadelphia%3A+Fortress+Press&amp;rft.date=1985&amp;rft.aulast=Brecht&amp;rft.aufirst=Martin&amp;rft.au=tr.+James+L.+Schaaf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBrechttr._James_L._Schaaf1994" class="citation book cs1 cs1-prop-long-vol">Brecht, Martin; tr. James L. Schaaf (1994). <i>Martin Luther</i>. Vol.&#160;2: Shaping and Defining the Reformation, 1521–1532. Philadelphia: Fortress Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Martin+Luther&amp;rft.pub=Philadelphia%3A+Fortress+Press&amp;rft.date=1994&amp;rft.aulast=Brecht&amp;rft.aufirst=Martin&amp;rft.au=tr.+James+L.+Schaaf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBrechttr._James_L._Schaaf1999" class="citation book cs1 cs1-prop-long-vol">Brecht, Martin; tr. James L. Schaaf (1999). <i>Martin Luther</i>. Vol.&#160;3: The Preservation of the Church, 1532–1546. Philadelphia: Fortress Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Martin+Luther&amp;rft.pub=Philadelphia%3A+Fortress+Press&amp;rft.date=1999&amp;rft.aulast=Brecht&amp;rft.aufirst=Martin&amp;rft.au=tr.+James+L.+Schaaf&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span></li> <li>Michael Hughes, <i>Early Modern Germany: 1477–1806</i>, London: Macmillan, 1992, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-333-53774-2" title="ویژه:منابع کتاب/0-333-53774-2">&#8206;۰−۳۳۳−۵۳۷۷۴−۲</a>.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWilson2007" class="citation book cs1">Wilson, Derek (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/outofstormlifele0000wils"><i>Out of the Storm: The Life and Legacy of Martin Luther</i></a>. London: Hutchinson. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-09-180001-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-09-180001-7"><bdi>978-0-09-180001-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Out+of+the+Storm%3A+The+Life+and+Legacy+of+Martin+Luther&amp;rft.pub=London%3A+Hutchinson&amp;rft.date=2007&amp;rft.isbn=978-0-09-180001-7&amp;rft.aulast=Wilson&amp;rft.aufirst=Derek&amp;rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foutofstormlifele0000wils&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;action=edit&amp;section=12" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Martin_Luther" class="extiw" title="commons:Category:Martin Luther">مارتین لوتر</a></span> موجود است.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به <i><b><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" class="extiw" title="q:مارتین لوتر">مارتین لوتر</a></b></i> در ویکی‌گفتاورد موجود است.</div></div> </div> <div id="section_SpokenWikipedia" class="infobox sisterproject plainlinks haudio"><div style="text-align: center; white-space:nowrap"><b>به این مقاله گوش کنید</b> (<a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:En-Martin_Luther.ogg" title="پرونده:En-Martin Luther.ogg">اطلاعات/دریافت</a>) <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="200" style="width:200px;" data-durationhint="5547" data-mwtitle="En-Martin_Luther.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f6/En-Martin_Luther.ogg" type="audio/ogg; codecs=&quot;vorbis&quot;" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f6/En-Martin_Luther.ogg/En-Martin_Luther.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /></audio></span><figcaption>noicon</figcaption></figure> </div> <div style="float: left; margin-left: 5px;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Gnome-audio-volume-high.svg" class="mw-file-description" title="Spoken Wikipedia"><img alt="Spoken Wikipedia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/45px-Gnome-audio-volume-high.svg.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/68px-Gnome-audio-volume-high.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/90px-Gnome-audio-volume-high.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a><figcaption>Spoken Wikipedia</figcaption></figure></div> <div style="font-size: xx-small; line-height: 1.6em; margin-left: 60px;">این نوشتار یک پروندهٔ صوتی دارد که در تاریخ 2011-07-17 ایجاد شده‌است، و ممکن است شامل ویرایش‌های بعد از آن نشود. (<a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87" title="ویکی‌پدیا:راهنمای رسانه">راهنما</a>)</div> <div style="text-align: center; clear: both"><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:نوشتارهای صوتی">نوشتارهای صوتی بیشتر</a></b></div> </div> <div style="position:absolute; z-index:100; left:46px; top:20px;" class="metadata"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:En-Martin_Luther.ogg" title="این نوشتار یک نسخهٔ صوتی دارد. برای گوش‌دادن کلیک کنید."><img alt="این نوشتار یک نسخهٔ صوتی دارد. برای گوش‌دادن کلیک کنید." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/16px-Gnome-audio-volume-high.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/24px-Gnome-audio-volume-high.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Gnome-audio-volume-high.svg/32px-Gnome-audio-volume-high.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/38px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="38" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/57px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/76px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A8%D8%B4%D8%AA%D9%87" title="ویکی‌نبشته">ویکی‌نبشته</a> دارای آثار اصیل مکتوبی است پیرامون:<br /><b style="text-align: center;"><i><a href="https://fa.wikisource.org/wiki/Author:Martin_Luther" class="extiw" title="s:Author:Martin Luther">مارتین لوتر</a></i></b></div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gutenberg.org/author/Luther,+Martin">کارهای Martin Luther</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="پروژه گوتنبرگ">پروژه گوتنبرگ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="//archive.org/search.php?query=%28subject%3A%22Luther%2C%20Martin%2C%201483-1546%22%20OR%20subject%3A%22Luther%2C%20Martin%22%20OR%20subject%3A%22Martin%20Luther%2C%201483-1546%22%20OR%20subject%3A%22Martin%20Luther%22%20OR%20creator%3A%22Luther%2C%20Martin%2C%201483-1546%22%20OR%20creator%3A%22Luther%2C%20Martin%22%20OR%20creator%3A%22Martin%20Luther%2C%201483-1546%22%20OR%20creator%3A%22Martin%20Luther%22%20OR%20creator%3A%22Luther%2C%20M%2E%22%20OR%20title%3A%22Martin%20Luther%22%20OR%20description%3A%22Luther%2C%20Martin%2C%201483-1546%22%20OR%20description%3A%22Luther%2C%20Martin%22%20OR%20description%3A%22Martin%20Luther%2C%201483-1546%22%20OR%20description%3A%22Martin%20Luther%22%29">آثار نوشته‌شده یا دربارهٔ مارتین لوتر</a> در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="بایگانی اینترنت">بایگانی اینترنت</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.siasatrooz.ir/vdcd5z0k.yt0jo6a22y.html">کشیشی که رفرمیست شد، حامد سعیدی‌راد، روزنامهٔ سیاست روز</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.luther.de/en/index.html">Website about Martin Luther</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://digital.slub-dresden.de/id328043192">Commentarius in psalmos Davidis</a> Manuscript of Luther's first lecture as Professor of Theology at the University of Wittenberg, digital version at the Saxon State and University Library, Dresden (SLUB)</li> <li>Martin Luther Collection: Early works attributed to Martin Luther, (285 titles). From the <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/rr/rarebook/">Rare Book and Special Collections Division at the Library of Congress</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=p742DgAAQBAJ">Robin Leaver: Luther's Liturgical Music</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librivox.org/author/1342">آثار مارتین لوتر</a> در <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3" title="لیبری‌واکس">لیبری‌واکس</a> (کتابخانهٔ صوتی با مالکیت عمومی) <span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Speaker_Icon.svg/15px-Speaker_Icon.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Speaker_Icon.svg/23px-Speaker_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Speaker_Icon.svg/30px-Speaker_Icon.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="500" /></span></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تاریخ_مسیحیت" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#F5DEB3;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="الگو:تاریخ مسیحیت"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="بحث الگو:تاریخ مسیحیت (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تاریخ مسیحیت"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تاریخ_مسیحیت" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="تاریخ مسیحیت">تاریخ مسیحیت</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%">قرن‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_1st_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 1st century (صفحه وجود ندارد)">۱ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_2nd_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 2nd century (صفحه وجود ندارد)">۲ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_3rd_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 3rd century (صفحه وجود ندارد)">۳ام</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="مسیحیت در قرن چهارم">۴ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_5th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 5th century (صفحه وجود ندارد)">۵ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_6th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 6th century (صفحه وجود ندارد)">۶ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_7th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 7th century (صفحه وجود ندارد)">۷ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_8th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 8th century (صفحه وجود ندارد)">۸ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_9th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 9th century (صفحه وجود ندارد)">۹ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_10th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 10th century (صفحه وجود ندارد)">۱۰ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_11th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 11th century (صفحه وجود ندارد)">۱۱ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_12th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 12th century (صفحه وجود ندارد)">۱۲ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_13th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 13th century (صفحه وجود ندارد)">۱۳ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_14th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 14th century (صفحه وجود ندارد)">۱۴ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_15th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 15th century (صفحه وجود ندارد)">۱۵ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_16th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 16th century (صفحه وجود ندارد)">۱۶ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_17th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 17th century (صفحه وجود ندارد)">۱۷ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_18th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 18th century (صفحه وجود ندارد)">۱۸ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_19th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 19th century (صفحه وجود ندارد)">۱۹ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_20th_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 20th century (صفحه وجود ندارد)">۲۰ام</a> • <a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_21st_century&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the 21st century (صفحه وجود ندارد)">۲۱ام</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%">آغاز و<br /><a href="/w/index.php?title=Apostolic_Age&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Apostolic Age (صفحه وجود ندارد)">عصر حواریون</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Historical_background_of_the_New_Testament&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historical background of the New Testament (صفحه وجود ندارد)">Background</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Life_of_Jesus_in_the_New_Testament&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Life of Jesus in the New Testament (صفحه وجود ندارد)">Jesus</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B3%D9%84_%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="غسل تعمید عیسی">غسل تعمید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ministry_of_Jesus&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ministry of Jesus (صفحه وجود ندارد)">Ministry</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="تصلیب عیسی">تصلیب عیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B2_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="رستاخیز مسیح">رستاخیز مسیح</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Great_Commission&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Great Commission (صفحه وجود ندارد)">Great Commission</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="روح‌القدس در مسیحیت">روح‌القدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="حواری">حواری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%B3" class="mw-redirect" title="پولس">پولس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="شورای اورشلیم">شورای اورشلیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Split_of_Christianity_and_Judaism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Split of Christianity and Judaism (صفحه وجود ندارد)">Split with Judaism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="عهد جدید">عهد جدید</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اعمال رسولان">اعمال رسولان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="نامه‌های پائولین">نامه‌های پائولین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="نامه‌های عمومی">نامه‌های عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%81%D9%87_%DB%8C%D9%88%D8%AD%D9%86%D8%A7" title="مکاشفه یوحنا">مکاشفه یوحنا</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Ante-Nicene_period&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ante-Nicene period (صفحه وجود ندارد)">Ante-Nicene<br />period</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Diversity_in_early_Christian_theology&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Diversity in early Christian theology (صفحه وجود ندارد)">Diversity</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آریانیسم">آریانیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="دوناتیست">دوناتیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%82%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87" title="مرقیونیه">مرقیونیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Montanism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Montanism (صفحه وجود ندارد)">Montanism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Development_of_the_New_Testament_canon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Development of the New Testament canon (صفحه وجود ندارد)">Canon development</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="آزار و اذیت مسیحیان در امپراتوری روم"> آزار و اذیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="پدران کلیسا">پدران کلیسا</a> / <a href="/w/index.php?title=Apostolic_Fathers&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Apostolic Fathers (صفحه وجود ندارد)">Apostolic Fathers</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE_%DA%A9%D9%84%D9%85%D9%86%D8%AA_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="پاپ کلمنت یکم">پاپ کلمنت یکم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%BE" title="پولیکارپ">پولیکارپ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%86%D8%B7%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="اگناتیوس انطاکی">اگناتیوس انطاکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="ایرنئوس">ایرنئوس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="ژوستین شهید">ژوستین شهید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ترتولیان">ترتولیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AC%D9%86" title="اوریجن">اوریجن</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Christianity_in_late_antiquity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in late antiquity (صفحه وجود ندارد)">دوران باستان متأخر</a><br />(<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="کلیسای بزرگ (صفحه وجود ندارد)">کلیسای بزرگ</a>)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Constantine_the_Great_and_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Constantine the Great and Christianity (صفحه وجود ندارد)">Constantine</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Constantinian_shift&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Constantinian shift (صفحه وجود ندارد)">Constantinian shift</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_monasticism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian monasticism (صفحه وجود ندارد)">Monasticism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=First_seven_Ecumenical_Councils&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="First seven Ecumenical Councils (صفحه وجود ندارد)">Councils</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="شورای نخست نیقیه">شورای نخست نیقیه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اعتقادنامه نیقیه">اعتقادنامه نیقیه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="آتاناسیوس">آتاناسیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%88%D9%85" title="جروم">جروم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آگوستین">آگوستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای قسطنطنیه">اولین شورای قسطنطنیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D8%B3" title="شورای افسوس">شورای افسوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86" title="شورای خلقیدون">شورای خلقیدون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Development_of_the_Christian_biblical_canon&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Development of the Christian biblical canon (صفحه وجود ندارد)">Biblical canon</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=History_of_Eastern_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Eastern Christianity (صفحه وجود ندارد)">مسیحیت شرق</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Eastern_Orthodox_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Eastern Orthodox Church (صفحه وجود ندارد)">Eastern Orthodoxy</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="کلیسای مشرق">کلیسای مشرق</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Oriental_Orthodoxy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Oriental Orthodoxy (صفحه وجود ندارد)">Oriental Orthodoxy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%85" title="جان کریسوستوم">جان کریسوستوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نسطوری">نسطوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AB%D8%A7%D9%84_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تمثال (دین)">تمثال (دین)</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Byzantine_Iconoclasm&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Byzantine Iconoclasm (صفحه وجود ندارد)">Iconoclasm</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D9%88_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" title="جدایی شرق و غرب">جدایی شرق و غرب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D9%88%D8%B7_%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="سقوط قسطنطنیه">سقوط قسطنطنیه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="کلیسای حواری ارمنی">کلیسای حواری ارمنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianization_of_Iberia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianization of Iberia (صفحه وجود ندارد)">Georgia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eastern_Orthodoxy_in_Greece&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eastern Orthodoxy in Greece (صفحه وجود ندارد)">Greece</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coptic_history&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Coptic history (صفحه وجود ندارد)">Egypt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Syriac_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Syriac Christianity (صفحه وجود ندارد)">Syria</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس توحیدی اتیوپی">کلیسای ارتدکس توحیدی اتیوپی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianization_of_Bulgaria&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianization of Bulgaria (صفحه وجود ندارد)">Bulgaria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Eastern_Orthodox_Church_under_the_Ottoman_Empire&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Eastern Orthodox Church under the Ottoman Empire (صفحه وجود ندارد)">Ottoman Empire</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Russian_Orthodox_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Russian Orthodox Church (صفحه وجود ندارد)">Russia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Eastern_Orthodoxy_in_North_America&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeline of Eastern Orthodoxy in North America (صفحه وجود ندارد)">America</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Catholic_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">کاتولیسیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_papacy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the papacy (صفحه وجود ندارد)">Papacy</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Historical_development_of_the_doctrine_of_papal_primacy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Historical development of the doctrine of papal primacy (صفحه وجود ندارد)">Development of primacy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eastern_Orthodox_opposition_to_papal_supremacy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eastern Orthodox opposition to papal supremacy (صفحه وجود ندارد)">Eastern Orthodox opposition</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="چهارمین شورای کلیسای کاتولیک">چهارمین شورای کلیسای کاتولیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Art_patronage_of_Julius_II&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Art patronage of Julius II (صفحه وجود ندارد)">Art patronage of Julius II</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%85" title="لئون دهم">لئون دهم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="اصلاح کاتولیک">اصلاح کاتولیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="شورای ترنت">شورای ترنت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Art_in_the_Protestant_Reformation_and_Counter-Reformation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Art in the Protestant Reformation and Counter-Reformation (صفحه وجود ندارد)">Art</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="اصلاح کاتولیک">اصلاح کاتولیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="انجمن عیسی">انجمن عیسی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3%DA%A9%D9%88_%D8%AE%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1" title="فرانسیسکو خاویر">فرانسیسکو خاویر</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%85%D9%88%D8%B1" title="تامس مور">تامس مور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dissolution_of_the_Monasteries&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dissolution of the Monasteries (صفحه وجود ندارد)">Monastery dissolution</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_wars_of_religion&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="European wars of religion (صفحه وجود ندارد)">Wars</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mass_rock&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mass rock (صفحه وجود ندارد)">Mass rock</a>s and <a href="/w/index.php?title=Priest_hole&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Priest hole (صفحه وجود ندارد)">priest hole</a>s</li> <li><a href="/w/index.php?title=Our_Lady_of_Guadalupe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Our Lady of Guadalupe (صفحه وجود ندارد)">Guadalupe</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="جانسونیسم">جانسونیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molinism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Molinism (صفحه وجود ندارد)">Molinists</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مدرسی">فلسفه مدرسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7_%D8%AA%D8%B1%D8%B3%D8%A7" title="سانتا ترسا">سانتا ترسا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Modernism_in_the_Catholic_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Modernism in the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">Modernism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Independent_Catholicism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Independent Catholicism (صفحه وجود ندارد)">Independent Catholics</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=First_Vatican_Council&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="First Vatican Council (صفحه وجود ندارد)">Vatican I</a> and <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="شورای دوم واتیکان">شورای دوم واتیکان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ecclesial_community&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ecclesial community (صفحه وجود ندارد)">Ecclesial community</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_the_Catholic_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeline of the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_Middle_Ages&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the Middle Ages (صفحه وجود ندارد)">قرون وسطی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Pelagianism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pelagianism (صفحه وجود ندارد)">Pelagianism</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="گریگوری یکم">گریگوری یکم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Celtic_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Celtic Christianity (صفحه وجود ندارد)">Celtic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianisation_of_the_Germanic_peoples&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianisation of the Germanic peoples (صفحه وجود ندارد)">Germanic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianization_of_Scandinavia&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianization of Scandinavia (صفحه وجود ندارد)">Scandinavian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christianization_of_Kievan_Rus%27&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianization of Kievan Rus&#39; (صفحه وجود ندارد)">Kievan Rus'</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D8%B9%D8%B7%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85" title="مناقشه اعطای مقام">مناقشه اعطای مقام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%84%D9%85" title="انسلم">انسلم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A2%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="پیر آبلار">پیر آبلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%88" title="برنارد کلروو">برنارد کلروو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%BA%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="بوغومیلیه">بوغومیلیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bosnian_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bosnian Church (صفحه وجود ندارد)">Bosnian</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کاتاریسم">کاتاریسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Apostolic_Brethren&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Apostolic Brethren (صفحه وجود ندارد)">Apostolic Brethren</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dulcinian&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dulcinian (صفحه وجود ندارد)">Dulcinian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="جنگ‌های صلیبی">جنگ‌های صلیبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="والدوسیان">والدوسیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="تفتیش عقاید">تفتیش عقاید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="فلسفه مدرسی">فلسفه مدرسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_mysticism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian mysticism (صفحه وجود ندارد)">Christian mysticism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="دومینیک">دومینیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="فرانسیس آسیزی">فرانسیس آسیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="بوناونتورا">بوناونتورا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="توماس آکویناس">توماس آکویناس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="براهین پنجگانه">براهین پنجگانه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81" title="جان ویکلیف">جان ویکلیف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%DB%8C_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" title="ایالت پاپی اوینیون">ایالت پاپی اوینیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8" class="mw-redirect" title="دو دستگی غرب">دو دستگی غرب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bohemian_Reformation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Bohemian Reformation (صفحه وجود ندارد)">Bohemian Reformation</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B3" title="یان هوس">یان هوس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conciliarism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Conciliarism (صفحه وجود ندارد)">Conciliarism</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Synod&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Synod (صفحه وجود ندارد)">Synod</a>s</li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a><br />و<br /><a href="/w/index.php?title=History_of_Protestantism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Protestantism (صفحه وجود ندارد)">پروتستانتیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B3" title="دسیدریوس اراسموس">دسیدریوس اراسموس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Eucharistic_theology&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Eucharistic theology (صفحه وجود ندارد)">Eucharist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Calvinist%E2%80%93Arminian_debate&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Calvinist–Arminian debate (صفحه وجود ندارد)">Calvinist–Arminian debate</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="آرمینیوسی">آرمینیوسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="اصلاح کاتولیک">اصلاح کاتولیک</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Resistance_theory_in_the_Early_Modern_period&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Resistance theory in the Early Modern period (صفحه وجود ندارد)">Resistance theories</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="جدایی دین از دولت">جدایی دین از دولت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nicodemite&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nicodemite (صفحه وجود ندارد)">Nicodemite</a>s</li> <li><a href="/w/index.php?title=Hymnody_of_continental_Europe&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hymnody of continental Europe (صفحه وجود ندارد)">Hymnody of continental Europe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Formal_and_material_principles_of_theology&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Formal and material principles of theology (صفحه وجود ندارد)">Formal and material principles</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Comparison_among_Protestants&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="الگو:Comparison among Protestants (صفحه وجود ندارد)">Protestant beliefs about salvation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:1500sProtestantwomen&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="الگو:1500sProtestantwomen (صفحه وجود ندارد)">Women</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Reformation_literature&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="الگو:Reformation literature (صفحه وجود ندارد)">Literature</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protestant_work_ethic&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Protestant work ethic (صفحه وجود ندارد)">Protestant work ethic</a></li></ul> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=History_of_Lutheranism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Lutheranism (صفحه وجود ندارد)">لوتریانیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">مارتین لوتر</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AF_%D9%88_%D9%BE%D9%86%D8%AC_%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر">اعلامیه نود و پنج ماده‌ای مارتین لوتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%B3" title="مجلس ورمس">مجلس ورمس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theology_of_Martin_Luther&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Theology of Martin Luther (صفحه وجود ندارد)">Theology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luther_Bible&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Luther Bible (صفحه وجود ندارد)">Bible</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AA%D9%86" title="فیلیپ ملانشتن">فیلیپ ملانشتن</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Book_of_Concord&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Book of Concord (صفحه وجود ندارد)">Book of Concord</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lutheran_orthodoxy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lutheran orthodoxy (صفحه وجود ندارد)">Orthodoxy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lutheran_scholasticism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lutheran scholasticism (صفحه وجود ندارد)">Scholasticism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sacramental_union&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Sacramental union (صفحه وجود ندارد)">Eucharist</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lutheran_art&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Lutheran art (صفحه وجود ندارد)">Art</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=History_of_Calvinism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Calvinism (صفحه وجود ندارد)">کالوینیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="اولریش زوینگلی">اولریش زوینگلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86" title="ژان کالون">ژان کالون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D9%86%D9%88" title="اوگنو">اوگنو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پرسبیترینیسم">پرسبیترینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%84%D9%86%D8%AF" title="اصلاحات پروتستانی اسکاتلند">اصلاحات پروتستانی اسکاتلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%B3" title="جان ناکس">جان ناکس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کالوینیسم">کالوینیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reformed_baptismal_theology&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reformed baptismal theology (صفحه وجود ندارد)">Baptism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Law_and_Gospel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Law and Gospel (صفحه وجود ندارد)">Law and Gospel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Synod_of_Dort&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Synod of Dort (صفحه وجود ندارد)">Dort</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Three_Forms_of_Unity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Three Forms of Unity (صفحه وجود ندارد)">Three Forms of Unity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Westminster_Assembly&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Westminster Assembly (صفحه وجود ندارد)">Westminster</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reformed_scholasticism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Reformed scholasticism (صفحه وجود ندارد)">Scholasticism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="سرودهای آهنگین">سرودهای آهنگین</a>s</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="اصلاحات انگلیس">انگلیکانیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_the_English_Reformation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeline of the English Reformation (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%85" title="هنری هشتم">هنری هشتم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%85%D8%B1" title="توماس کرنمر">توماس کرنمر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Elizabethan_Religious_Settlement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Elizabethan Religious Settlement (صفحه وجود ندارد)">Elizabethan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thirty-nine_Articles&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Thirty-nine Articles (صفحه وجود ندارد)">39 Articles</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="پیوریتن‌ها">پیوریتن‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ‌های داخلی انگلستان">جنگ‌های داخلی انگلستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anglican_church_music&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Anglican church music (صفحه وجود ندارد)">Church music</a></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="کتاب نمازنامه عام">کتاب نمازنامه عام</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2" title="نسخه شاه جیمز">نسخه شاه جیمز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="آناباپتیست">آناباپتیست</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Theology_of_Anabaptism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Theology of Anabaptism (صفحه وجود ندارد)">Theology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Radical_Reformation&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Radical Reformation (صفحه وجود ندارد)">Radical Reformation</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Conrad_Grebel&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Conrad Grebel (صفحه وجود ندارد)">Grebel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swiss_Brethren&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Swiss Brethren (صفحه وجود ندارد)">Swiss Brethren</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%D8%B1" title="توماس مونتسر">توماس مونتسر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Martyrs%27_Synod&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martyrs&#39; Synod (صفحه وجود ندارد)">Martyrs' Synod</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86%D8%B2" title="منو سیمونز">منو سیمونز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Smyth_(Baptist_minister)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="John Smyth (Baptist minister) (صفحه وجود ندارد)">Smyth</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Martyrs_Mirror&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martyrs Mirror (صفحه وجود ندارد)">Martyrs Mirror</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Ausbund&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Ausbund (صفحه وجود ندارد)">Ausbund</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_modern_era&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the modern era (صفحه وجود ندارد)">۱۶۴۰–۱۷۸۹</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Christian_revival&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian revival (صفحه وجود ندارد)">Revivalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%BA%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="هیئت‌های تبلیغی مسیحی">هیئت‌های تبلیغی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="باپتیست">باپتیست</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Baptists_in_the_history_of_separation_of_church_and_state&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Baptists in the history of separation of church and state (صفحه وجود ندارد)">Separation of church and state</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="فرمان مدارا">فرمان مدارا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="کلیسای کنگره‌گرایان">کلیسای کنگره‌گرایان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=First_Great_Awakening&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="First Great Awakening (صفحه وجود ندارد)">First Great Awakening</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متدیسم">متدیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Millerism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Millerism (صفحه وجود ندارد)">Millerism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%87%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زهدباوری">زهدباوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D9%86" title="رساله مرتن">رساله مرتن</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neo-Lutheranism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Neo-Lutheranism (صفحه وجود ندارد)">Neo-</a> and <a href="/w/index.php?title=Old_Lutherans&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Old Lutherans (صفحه وجود ندارد)">Old Lutherans</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/w/index.php?title=Christianity_in_the_modern_era&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christianity in the modern era (صفحه وجود ندارد)">۱۷۸۹–کنون</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Camp_meeting&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Camp meeting (صفحه وجود ندارد)">Camp meeting</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Holiness_movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Holiness movement (صفحه وجود ندارد)">Holiness movement</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="بیداری بزرگ دوم">بیداری بزرگ دوم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Restoration_Movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Restoration Movement (صفحه وجود ندارد)">Restorationists</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Jehovah%27s_Witnesses&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Jehovah&#39;s Witnesses (صفحه وجود ندارد)">Jehovah's Witnesses</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Latter_Day_Saint_movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Latter Day Saint movement (صفحه وجود ندارد)">Mormonism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Seventh-day_Adventist_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Seventh-day Adventist Church (صفحه وجود ندارد)">Seventh-day Adventist</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ادونتیسم">ادونتیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oxford_Movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Oxford Movement (صفحه وجود ندارد)">Oxford Movement</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لاستادینیسم">لاستادینیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Awakening_(Finnish_religious_movement)&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Awakening (Finnish religious movement) (صفحه وجود ندارد)">Finnish Awakening</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="اگزیستانسیالیسم مسیحی">اگزیستانسیالیسم مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Third_Great_Awakening&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Third Great Awakening (صفحه وجود ندارد)">Third Great Awakening</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Azusa_Street_Revival&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Azusa Street Revival (صفحه وجود ندارد)">Azusa Revival</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%84" title="موسیقی گاسپل">موسیقی گاسپل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fundamentalist%E2%80%93Modernist_controversy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fundamentalist–Modernist controversy (صفحه وجود ندارد)">Fundamentalist–Modernist controversy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_pacifism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian pacifism (صفحه وجود ندارد)">Pacifism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7" title="نهضت وحدت کلیساها">نهضت وحدت کلیساها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Five_solae&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Five solae (صفحه وجود ندارد)">Five <i>solae</i></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jesus_movement&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Jesus movement (صفحه وجود ندارد)">Jesus movement</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پنطیکاستیسم">پنطیکاستیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="جنبش کاریزماتیک">جنبش کاریزماتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%AE%D8%B4" title="الهیات آزادی‌بخش">الهیات آزادی‌بخش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="معرفت‌شناسی اصلاح‌شده">معرفت‌شناسی اصلاح‌شده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fourth_Great_Awakening&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fourth Great Awakening (صفحه وجود ندارد)">Fourth Great Awakening</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="مسیحیت انجیلی">مسیحیت انجیلی</a> and <a href="/w/index.php?title=Mainline_Protestant&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Mainline Protestant (صفحه وجود ندارد)">Mainline</a> Protestants</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="راست مسیحی">راست مسیحی</a> and <a href="/w/index.php?title=Christian_left&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christian left (صفحه وجود ندارد)">left</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4" title="آزار آشوریان به‌دست داعش">آزار آشوریان به‌دست داعش</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#F5DEB3;;font-size: smaller;"><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Christianity&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeline of Christianity (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_Christian_missions&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Timeline of Christian missions (صفحه وجود ندارد)">Missions</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_Christian_martyrs&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="List of Christian martyrs (صفحه وجود ندارد)">Martyrs</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="تاریخ الهیات مسیحی">تاریخ الهیات مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Eastern_Orthodox_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Eastern Orthodox Church (صفحه وجود ندارد)">Eastern Orthodoxy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Oriental_Orthodoxy&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Oriental Orthodoxy (صفحه وجود ندارد)">Oriental Orthodoxy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_Protestantism&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of Protestantism (صفحه وجود ندارد)">Protestantism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=History_of_the_Catholic_Church&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="History of the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">Catholicism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐ext.codfw.main‐75b4cd9cb5‐9lbwp Cached time: 20241126025947 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.858 seconds Real time usage: 1.211 seconds Preprocessor visited node count: 4086/1000000 Post‐expand include size: 110960/2097152 bytes Template argument size: 4204/2097152 bytes Highest expansion depth: 14/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 69348/5000000 bytes Lua time usage: 0.499/10.000 seconds Lua memory usage: 21997268/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 1056.953 1 -total 22.15% 234.093 1 الگو:جعبه_زندگینامه 13.89% 146.836 1 الگو:مسیحیت 11.47% 121.197 4 الگو:Cite_book 11.32% 119.666 1 الگو:پانویس 9.31% 98.415 1 الگو:Wikidata_image 8.98% 94.923 1 الگو:آلمانی 6.74% 71.204 3 الگو:یادکرد_وب 5.91% 62.461 2 الگو:پروژه_خواهر 5.87% 62.010 3 الگو:Side_box --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:33670:|#|:idhash:canonical and timestamp 20241126025948 and revision id 40673038. Rendering was triggered because: edit-page --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مارتین_لوتر&amp;oldid=40673038">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مارتین_لوتر&amp;oldid=40673038</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1" title="رده:مارتین لوتر">مارتین لوتر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:اصلاحات پروتستانی">اصلاحات پروتستانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%87-%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="رده:اعضای هیئت علمی دانشگاه هاله-ویتنبرگ">اعضای هیئت علمی دانشگاه هاله-ویتنبرگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="رده:افراد امپراتوری مقدس روم">افراد امپراتوری مقدس روم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%AA%DA%A9%D9%81%DB%8C%D8%B1%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B7_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="رده:افراد تکفیرشده توسط کلیسای کاتولیک رومی">افراد تکفیرشده توسط کلیسای کاتولیک رومی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:الهی‌دانان اهل آلمان">الهی‌دانان اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="رده:اواخر قرون وسطی">اواخر قرون وسطی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A8%D9%86" title="رده:اهالی آیسلبن">اهالی آیسلبن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8" title="رده:بنیان‌گذاران مذهب">بنیان‌گذاران مذهب</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:پروتستانتیسم در آلمان">پروتستانتیسم در آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AE%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="رده:دانش‌آموختگان دانشگاه ارفورت">دانش‌آموختگان دانشگاه ارفورت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B0%D8%B4%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B1%DB%B5%DB%B4%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:درگذشتگان ۱۵۴۶ (میلادی)">درگذشتگان ۱۵۴۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:روحانیان لوتریان اهل آلمان">روحانیان لوتریان اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:روحیانیان لوتریان">روحیانیان لوتریان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:رهبران مذهبی اهل آلمان">رهبران مذهبی اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DB%B1%DB%B4%DB%B8%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:زادگان ۱۴۸۳ (میلادی)">زادگان ۱۴۸۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="رده:سرودنویسان لوتری">سرودنویسان لوتری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:سرودنویسان لوتریان اهل آلمان">سرودنویسان لوتریان اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B6%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="رده:ضدکاتولیسیزم">ضدکاتولیسیزم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="رده:عارفان مسیحی">عارفان مسیحی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86" title="رده:فیلسوفان قانون">فیلسوفان قانون</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="رده:قدیسان کلیسای آنگلیکان">قدیسان کلیسای آنگلیکان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:لوتریان‌های اهل آلمان">لوتریان‌های اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:مترجمان اهل آلمان">مترجمان اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AA%D8%B1%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%D8%A8%D9%87_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:مترجمان کتاب مقدس به آلمانی">مترجمان کتاب مقدس به آلمانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="رده:منتقدان اسلام">منتقدان اسلام</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%85" title="رده:منتقدان کاتولیسیزم">منتقدان کاتولیسیزم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="رده:منتقدان یهودیت">منتقدان یهودیت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="رده:موعظه‌نویسان لوتری">موعظه‌نویسان لوتری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان">نویسندگان سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:نویسندگان لاتین سده ۱۶ (میلادی)">نویسندگان لاتین سده ۱۶ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B6_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان مرد سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان">نویسندگان مرد سده ۱۶ (میلادی) اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:نویسندگان مرد غیرداستانی اهل آلمان">نویسندگان مرد غیرداستانی اهل آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رده:یهودستیزی در آلمان">یهودستیزی در آلمان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D9%87%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:آهنگسازان موسیقی کلاسیک کلیسایی">آهنگسازان موسیقی کلاسیک کلیسایی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="رده:صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی">صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="رده:مقاله‌ها با اچ‌کاردها">مقاله‌ها با اچ‌کاردها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D8%B6_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای متعارض استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات زندگی‌نامه با پارامترهای متعارض استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه گفتاورد با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه گفتاورد با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از نوار کناری با پارامتر فرزند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از نوار کناری با پارامتر فرزند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:CS1:_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%A7%D8%B1_volume_%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:CS1: مقدار volume طولانی">CS1: مقدار volume طولانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="رده:نوشتارهای صوتی">نوشتارهای صوتی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DA%86%E2%80%8C%D8%A2%D8%A6%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="رده:مقاله‌ها با میکروفرمت‌های اچ‌آئدیو">مقاله‌ها با میکروفرمت‌های اچ‌آئدیو</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="رده:مقاله‌های با پیوند پروژه گوتنبرگ">مقاله‌های با پیوند پروژه گوتنبرگ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:مقاله‌های با پیوند به بایگانی اینترنت">مقاله‌های با پیوند به بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3" title="رده:مقاله‌ها با پیوندهای لیبری‌واکس">مقاله‌ها با پیوندهای لیبری‌واکس</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۶ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۰۲:۵۹ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-74cc59cb9d-98rb4","wgBackendResponseTime":223,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.858","walltime":"1.211","ppvisitednodes":{"value":4086,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":110960,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4204,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":69348,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1056.953 1 -total"," 22.15% 234.093 1 الگو:جعبه_زندگینامه"," 13.89% 146.836 1 الگو:مسیحیت"," 11.47% 121.197 4 الگو:Cite_book"," 11.32% 119.666 1 الگو:پانویس"," 9.31% 98.415 1 الگو:Wikidata_image"," 8.98% 94.923 1 الگو:آلمانی"," 6.74% 71.204 3 الگو:یادکرد_وب"," 5.91% 62.461 2 الگو:پروژه_خواهر"," 5.87% 62.010 3 الگو:Side_box"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.499","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21997268,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.codfw.main-75b4cd9cb5-9lbwp","timestamp":"20241126025947","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0627\u0631\u062a\u06cc\u0646 \u0644\u0648\u062a\u0631","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9554","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9554","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-04-30T23:24:35Z","dateModified":"2024-11-26T02:59:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/f\/f8\/Martin_Luther%2C_1529.jpg","headline":"\u06a9\u0634\u06cc\u0634 \u0622\u0644\u0645\u0627\u0646\u06cc"}</script> </body> </html>

Pages： 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10