CINXE.COM
مسیحیت در قرن چهارم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>مسیحیت در قرن چهارم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"d1a08ad1-908e-422d-9678-d653973f15f6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"مسیحیت_در_قرن_چهارم","wgTitle":"مسیحیت در قرن چهارم","wgCurRevisionId":40497649,"wgRevisionId":40497649,"wgArticleId":6260678,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای واژگان به زبان یونانی باستان (تا ۱۴۵۳)","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مسیحیت در سده‌ها (میلادی)","مسیحیت سده ۴ (میلادی)"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"مسیحیت_در_قرن_چهارم","wgRelevantArticleId":6260678,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000, "wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5110601","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/1200px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="888"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/800px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="592"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/640px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="474"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="مسیحیت در قرن چهارم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-مسیحیت_در_قرن_چهارم rootpage-مسیحیت_در_قرن_چهارم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-آزار_و_شکنجه_مسیحیان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#آزار_و_شکنجه_مسیحیان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>آزار و شکنجه مسیحیان</span> </div> </a> <ul id="toc-آزار_و_شکنجه_مسیحیان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-امپراتوری_روم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#امپراتوری_روم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>امپراتوری روم</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-امپراتوری_روم-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های امپراتوری روم</span> </button> <ul id="toc-امپراتوری_روم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-در_زمان_گالریوس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#در_زمان_گالریوس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>در زمان گالریوس</span> </div> </a> <ul id="toc-در_زمان_گالریوس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کنستانتین_بزرگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کنستانتین_بزرگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>کنستانتین بزرگ</span> </div> </a> <ul id="toc-کنستانتین_بزرگ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گرویدن_به_مسیحیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گرویدن_به_مسیحیت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>گرویدن به مسیحیت</span> </div> </a> <ul id="toc-گرویدن_به_مسیحیت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کنستانسیوس_دوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کنستانسیوس_دوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>کنستانسیوس دوم</span> </div> </a> <ul id="toc-کنستانسیوس_دوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ژولیان_مرتد" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ژولیان_مرتد"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۵</span> <span>ژولیان مرتد</span> </div> </a> <ul id="toc-ژولیان_مرتد-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مسیحیت_نیقیه_دین_دولتی_امپراتوری_روم_می‌شود" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مسیحیت_نیقیه_دین_دولتی_امپراتوری_روم_می‌شود"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶</span> <span>مسیحیت نیقیه دین دولتی امپراتوری روم می‌شود</span> </div> </a> <ul id="toc-مسیحیت_نیقیه_دین_دولتی_امپراتوری_روم_می‌شود-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مسیحیت_خارج_از_امپراتوری_روم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مسیحیت_خارج_از_امپراتوری_روم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۷</span> <span>مسیحیت خارج از امپراتوری روم</span> </div> </a> <ul id="toc-مسیحیت_خارج_از_امپراتوری_روم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-شهدای_پرشیا_در_زمان_شاپور_دوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#شهدای_پرشیا_در_زمان_شاپور_دوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۸</span> <span>شهدای پرشیا در زمان شاپور دوم</span> </div> </a> <ul id="toc-شهدای_پرشیا_در_زمان_شاپور_دوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">مسیحیت در قرن چهارم</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۵ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-5" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۵ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D9%8A%D8%AD%D9%8A%D8%A9_%D9%81%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="المسيحية في القرن الرابع–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="المسيحية في القرن الرابع" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Christianity_in_the_4th_century" title="Christianity in the 4th century–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Christianity in the 4th century" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cristianismo_en_el_siglo_IV" title="Cristianismo en el siglo IV–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Cristianismo en el siglo IV" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kekristenan_pada_abad_ke-4" title="Kekristenan pada abad ke-4–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Kekristenan pada abad ke-4" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%80%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE_%D0%B2_IV_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B5" title="Христианство в IV веке–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Христианство в IV веке" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5110601#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه (صفحه وجود ندارد) [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&oldid=40497649" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&id=40497649&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25D8%25AA_%25D8%25AF%25D8%25B1_%25D9%2582%25D8%25B1%25D9%2586_%25DA%2586%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B1%25D9%2585"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AD%25DB%258C%25D8%25AA_%25D8%25AF%25D8%25B1_%25D9%2582%25D8%25B1%25D9%2586_%25DA%2586%25D9%2587%25D8%25A7%25D8%25B1%25D9%2585"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:4th-century_Christianity" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5110601" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/300px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png" decoding="async" width="300" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/450px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png/600px-Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png 2x" data-file-width="2187" data-file-height="1619" /></a><figcaption> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33470857">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#1F63A7; color:white;"> </span> گسترش مسیحیت تا سال ۳۲۵ پس از میلاد</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#6AB4FF; color:black;"> </span> گسترش مسیحیت تا <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%B4%D8%B4%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسیحیت در قرن ششم (صفحه وجود ندارد)">۶۰۰ م</a></div></figcaption></figure> <p><b>مسیحیت در قرن چهارم</b> (<a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span lang="en"><bdi>Christianity in the 4th century</bdi></span>) در مراحل اولیه خود رویدادهای <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D9%88_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="کنستانتین بزرگ و مسیحیت">گرویدن کنستانتین بزرگ به مسیحیت</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای نیقیه">اولین شورای نیقیه</a> در سال ۳۲۵ که آغاز دوره <a href="/wiki/%D9%87%D9%81%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D9%84" title="هفت شورای جهانی اول">هفت شورای جهانی اول</a> (۳۲۵–۷۸۷) بود را شامل می‌شد. در مرحله آخر آن <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="فرمان تسالونیکا">فرمان تسالونیکا</a> بود که در سال ۳۸۰ و بر پایه <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اعتقادنامه نیقیه">اعتقادنامه نیقیه</a> تصویب شد که اعلام <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="مسیحیت به عنوان دین دولتی روم">مسیحیت به عنوان دین دولتی روم</a> را در پی داشت. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آزار_و_شکنجه_مسیحیان"><span id=".D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.B1_.D9.88_.D8.B4.DA.A9.D9.86.D8.AC.D9.87_.D9.85.D8.B3.DB.8C.D8.AD.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>آزار و شکنجه مسیحیان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: آزار و شکنجه مسیحیان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="آزار و اذیت مسیحیان در امپراتوری روم">آزار و اذیت مسیحیان در امپراتوری روم</a></div> <dl><dd><table class="wikitable" style="float:right; margin:0 0 0.5em 1em;" border="1"> <caption>انجمن‌های عمده مسیحی از<br />قرن چهارم و پنجم </caption> <tbody><tr> <th>فرقه</th> <th>مراکز اولیه </th></tr> <tr> <td>امپراتوری روم<br />اروپای غربی</td> <td>رم، اسکندریه، قسطنطنیه </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="کلیسای مشرق">کلیسای مشرق</a></td> <td><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سوریه (استان روم)">سوریه (استان روم)</a>, <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلیسای ارتدکس مشرقی">کلیسای ارتدکس مشرقی</a></td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ارمنستان بزرگ">ارمنستان بزرگ</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="سوریه (استان روم)">سوریه (استان روم)</a>,<br /><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1_(%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85)" title="مصر (استان روم)">مصر (استان روم)</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="دوناتیسم">دوناتیسم</a></td> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آفریقای شمالی در دوران باستان">شمال آفریقا</a><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" title="مسیحی‌شدن مردمان ژرمن">مسیحی‌شدن مردمان ژرمن</a></td> <td><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="گوت‌ها">گوت‌ها</a><sup id="cite_ref-Arian_Churches_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Arian_Churches-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td></tr></tbody></table></dd></dl> <div style="clear:both;"></div> <p>طبق برخی برآوردها، مسیحیان تقریباً ۱۰٪ از جمعیت روم را در سال ۳۰۰ میلادی تشکیل می‌دادند.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> امپراتور روم <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوکلتیان">دیوکلتیان</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آزار و اذیت دیوکلتیانی">آزار و اذیت دیوکلتیانی</a> را علیه مسیحیان راه اندازی کرد. این آزار و اذیت در سال ۳۱۱ با مرگ دیوکلتیان پایان یافت و در نهایت باعث توقف رشد دین نشد.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مسیحیان قبلاً تا حد تأسیس <a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مطران">مطران</a> (اسقف شهر اصلی) سازماندهی شده بودند. در سال ۳۰۱ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ارمنستان بزرگ">ارمنستان بزرگ</a> اولین ملتی شد که <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="کلیسای حواری ارمنی">کلیسای حواری ارمنی</a> را برگزید. رومیان نیز در سال ۳۸۰ از این روش پیروی کردند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="امپراتوری_روم"><span id=".D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D9.85"></span>امپراتوری روم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: امپراتوری روم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="در_زمان_گالریوس"><span id=".D8.AF.D8.B1_.D8.B2.D9.85.D8.A7.D9.86_.DA.AF.D8.A7.D9.84.D8.B1.DB.8C.D9.88.D8.B3"></span>در زمان گالریوس</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: در زمان گالریوس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در آوریل ۳۱۱، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="گالریوس">گالریوس</a>، که قبلاً یکی از چهره‌های برجسته در آزار و شکنجه بود، با صدور <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="فرمان سردیکا">فرمان سردیکا</a> اجازه اجرای دین مسیحی را تحت حکومت خود داد.<sup id="cite_ref-PersecutionsEnded_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-PersecutionsEnded-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از سال ۳۱۳ تا ۳۸۰، مسیحیت از جایگاه یک دین قانونی در امپراتوری روم برخوردار بود. مسیحیت تنها مذهب قانونی دولتی نشده بود، اگرچه به تدریج در جامعه روم شهرت و جایگاهی پیدا کرد. پس از توقف آزار و اذیت مسیحیان، گالریوس ۲ سال دیگر سلطنت کرد. پس از آن امپراتوری با گرایش‌های «طرفدار» مسیحیت، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="کنستانتین بزرگ">کنستانتین بزرگ</a>، جانشین او شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کنستانتین_بزرگ"><span id=".DA.A9.D9.86.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86.D8.AA.DB.8C.D9.86_.D8.A8.D8.B2.D8.B1.DA.AF"></span><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="کنستانتین بزرگ">کنستانتین بزرگ</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: کنستانتین بزرگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در منابع مسیحی آمده‌است که کنستانتین در سال ۳۱۲ در <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D9%84_%D9%85%DB%8C%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="نبرد پل میلوین">نبرد پل میلوین</a> واقعه ای شگرف را تجربه کرد و پس از آن کنستانتین ادعای امپراتوری در غرب را کرد. بر اساس این منابع(تاریخ)، کنستانتین(وقتی)قبل از جنگ به خورشید(آسمان)نگاه می کرد (هاله ای ) از صلیبی از نور را بالای آن با کلمات یونانی: "<span lang="grc" title="متن به زبان یونانی باستان (تا ۱۴۵۳)"><bdi>EN ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ</bdi></span>" دید.(«به این وسیله، فتح کن!» , که اغلب در لاتین <i><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%AF_%D8%B4%D8%AF" title="شما با این علامت پیروز خواهید شد">شما با این علامت پیروز خواهید شد</a></i> ترجمه می‌شود.) کنستانتین به سربازان خود دستور داد که سپرهای خود را با نماد مسیحی (<a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88" title="کای-رو">کای-رو</a>) مزین کنند و پس از آن پیروز شدند.<sup id="cite_ref-Gerberding,_p.55_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Gerberding,_p.55-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><ref. > رجوع کنید به یوسبیوس، «زندگی کنستانتین»</ref> تشخیص اینکه کنستانتین در این مرحله در واقع چقدر مسیحیت را پذیرفته بود، دشوار است. اکثر افراد با نفوذ در امپراتوری، به ویژه مقامات عالی نظامی، هنوز <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پیگنیسم">پیگن</a> (غیر یهودی و مسیحی) بودند، و حکومت کنستانتین حداقل تمایلی برای مماشات با این جناح‌ها نشان می‌داد.<sup id="cite_ref-Gerberding,_p.55_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-Gerberding,_p.55-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Vingerring_met_christogram_in_zilver,_300_tot_400_NC,_vindplaats-_Tongeren,_noordoostgrafveld,_Jamin%C3%A9straat,_1982,_zone_A,_graf_21,_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren,_82.H.1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Vingerring_met_christogram_in_zilver%2C_300_tot_400_NC%2C_vindplaats-_Tongeren%2C_noordoostgrafveld%2C_Jamin%C3%A9straat%2C_1982%2C_zone_A%2C_graf_21%2C_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren%2C_82.H.1.jpg/250px-thumbnail.jpg" decoding="async" width="250" height="198" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Vingerring_met_christogram_in_zilver%2C_300_tot_400_NC%2C_vindplaats-_Tongeren%2C_noordoostgrafveld%2C_Jamin%C3%A9straat%2C_1982%2C_zone_A%2C_graf_21%2C_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren%2C_82.H.1.jpg/375px-thumbnail.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Vingerring_met_christogram_in_zilver%2C_300_tot_400_NC%2C_vindplaats-_Tongeren%2C_noordoostgrafveld%2C_Jamin%C3%A9straat%2C_1982%2C_zone_A%2C_graf_21%2C_collectie_Gallo-Romeins_Museum_Tongeren%2C_82.H.1.jpg/500px-thumbnail.jpg 2x" data-file-width="4409" data-file-height="3489" /></a><figcaption>با نماد <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88" title="کای-رو">کای-رو</a> که در یک محل دفن مسیحی قرن چهارم در تونگرن روم پسین، یکی از قدیمی‌ترین شواهد وجود جامعه مسیحی در بلژیک، یافت شده‌است، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D9%88-%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%8C_%D8%AA%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="موزه گالو-رومی، تونگرن (صفحه وجود ندارد)">موزه گالو-رومی (تونگرن)</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گرویدن_به_مسیحیت"><span id=".DA.AF.D8.B1.D9.88.DB.8C.D8.AF.D9.86_.D8.A8.D9.87_.D9.85.D8.B3.DB.8C.D8.AD.DB.8C.D8.AA"></span>گرویدن به مسیحیت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: گرویدن به مسیحیت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="آزار و اذیت پیگن‌ها در اواخر امپراتوری روم">آزار و اذیت پیگن‌ها در اواخر امپراتوری روم</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="سیاست‌های مذهبی کنستانتین بزرگ">سیاست‌های مذهبی کنستانتین بزرگ</a></div> <p>به قدرت رسیدن کنستانتین نقطه عطفی برای کلیسای مسیحی بود. در سال ۳۱۳، کنستانتین <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="فرمان میلان">فرمان میلان</a> را صادر کرد که در آن تساهل مسیحیان را تأیید کرد. پس از آن، او از کلیسا حمایت مالی کرد، کلیساهای مختلف ساخت، امتیازاتی (مثلاً معافیت از برخی مالیات‌ها) به روحانیون اعطا کرد، مسیحیان را به مناصب عالی‌رتبه ارتقا داد، و اموال مصادره شده در دوران سلطنت <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="دیوکلتیان">دیوکلتیان</a> را بازگرداند.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کنستانتین در اوایل سلطنت خود از نمادهای مسیحی استفاده می‌کرد، اما همچنان اعمال مذهبی سنتی رومی از جمله اعمال در ارتباط با <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="سول اینویکتوس">سول اینویکتوس</a> را نیز تشویق می‌کرد. بین سال‌های ۳۲۴ و ۳۳۰، او پایتخت امپراتوری جدیدی در بیزانس در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D9%87_%D8%A8%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="تنگه بسفر">تنگه بسفر</a> بنا کرد (این شهر به نام او نامگذاری شد: <a href="/wiki/%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="قسطنطنیه">قسطنطنیه</a>). برخلاف رُم «قدیمی»)، و هیچ معابد پیگنی نداشت.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۳۳۰ قسطنطنیه را به عنوان پایتخت جدید <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85" title="امپراتوری روم">امپراتوری روم</a> تأسیس کرد. شهر به تدریج به عنوان مرکز <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="جهان مسیحیت">جهان مسیحیت</a> در نظر گرفته شد.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>جوزف برایانت، جامعه‌شناس، اظهار می‌دارد که در زمان کنستانتین، نمود مسیحیت که از قرن اول داشت، به عنوان یک «فرقه مسیحی حاشیه‌ای، تحت آزار و اذیت و مورد نفرت عموم» تغییر کرده بود و به کلیسایی کاملاً نهادینه شده «قادر به پذیرش کل امپراتوری روم» تبدیل شده بود<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۰۴">: ۳۰۴ </span></sup> بدون این تحول که پیتر براون «تغییر و تبدیل مسیحیت» مطابق با فرهنگ و آرمان‌های جهان روم خوانده‌است، براون می‌گوید کنستانتین هرگز دین خود را تغییر نمی‌داد.<sup id="cite_ref-Brown1971_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brown1971-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در پایان قرن دوم مسیحیت به‌طور پیوسته در حال گسترش بود و اعضای آن از نظر اجتماعی در حال افزایش بود. کلیسا به‌طور فزاینده ای در حال نهادینه شدن بود و شواهدی از فرسایش اخلاقی و کاهش تعهد در میان اعضای در حال گسترش آن وجود دارد.<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۱۳">: ۳۱۳ </span></sup> برایانت توضیح می‌دهد که، "اصل حاکم بر [فرقه] در قداست شخصی اعضای خود است».<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-2" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۲۰">: ۳۲۰ </span></sup> از سوی دیگر، کلیسا سازمانی است که در آن تقدس در نهاد به جای تقدس فردی وجود دارد.<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-3" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۰۶">: ۳۰۶ </span></sup> برای تبدیل شدن به یک کلیسا، "مسیحیت باید بر بیگانگی خود از "جهان" غلبه می‌کرد و آزار و شکنجه را با موفقیت تحمل می‌کرد، بپذیرید که این سختی‌ها را را بپذیرید. مسیحیت دیگر یک «کلزیا پورا» (فرقه ای متشکل از مقدسین و برگزیدگان) نبود، بلکه در عوض یک «کورپوس پرمیکستوم»، یک کلیسای «کاتولیک» بود که برای تغییر دین دسته جمعی تدارک دیده شده بود و به‌طور نهادی دارای قدرت گسترده‌ای در امر مقدس فیض و رستگاری» بود.<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-4" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۱۷–۳۲۰">: ۳۱۷–۳۲۰ </span></sup> برایانت توضیح می‌دهد که "زمانی که افراد درون یک فرقه تشخیص دهند که "روح" در پیکره فرقه، "مقدسی و پاکی"خود را از دست داده‌است. معمولاً خود را مجبور می‌بینند - چه از طریق محکومیت یا اجبار - عقب‌نشینی کرده و ضد کلیسای خود را که متشکل از «بقایای جمع‌آوری‌شده» برگزیدگان خدا است، تأسیس کنند».<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-5" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۱۷">: ۳۱۷ </span></sup> به گفته برایانت، این موضوع همه شکاف‌ها و فرقه فرقه شدن در ۳۰۰ سال اول مسیحیت از جمله مونتانیست‌ها، شکاف ایجاد شده توسط <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%D8%B3_%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="هیپولیتس رم">هیپولیتس رم</a> در سال ۲۱۸ تحت حکومت <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="کالیکتوس یکم">کالیکتوس یکم</a>، شکاف‌های ملیتی، و انشقاق <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="دوناتیسم">دوناتیست‌ها</a> را توصیف می‌کند. </p><p>برایانت شکاف <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="دوناتیسم">دوناتیست‌ها</a> را نقطه اوج پویایی این فرقه می‌داند. اسقف <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سیپریان">سیپریان</a> (۲۱۰–۲۵۸) در طول <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ملیتیان">انشقاق ملیتیانی</a> و آغاز تقسیم‌بندی دوناتیست‌ها، احساس می‌کرد که مجبور شده بود «در جریان مبارزه ناامیدانه خود برای حفظ کلیسای کاتولیک، یکی پس از دیگری امتیازات سهل‌انگارانه اعطا کند»،<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-6" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> امپراتوران روم همیشه رهبران مذهبی بوده‌اند، اما کنستانتین سابقه ای برای موقعیت امپراتور مسیحی در کلیسا ایجاد کرد. این امپراتوران خود را در برابر خداوند مسئول سلامت معنوی رعایا می‌دانستند و از این رو وظیفه داشتند که <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="ارتدکس">ارتدکس</a> را حفظ کنند. امپراتور اطمینان حاصل کرد که خدا در امپراتوری خود به درستی پرستش می‌شود. امپراتور دکترین را تعیین نکرد - این مسئولیت اسقف‌ها بود - بلکه نقش او اجرای دکترین، ریشه‌کن کردن بدعت‌ها و حمایت از وحدت کلیسایی بود. کنستانتین انجام بیش از یک تحقیق را در مورد مسائل دوناتیست‌ها فرمان داده بود و همه آنها در حمایت از آرمان کاتولیک حکم می‌کردند، با این حال دوناتیست‌ها از تسلیم شدن به قدرت امپراتوری یا کلیسایی خودداری کردند.<sup id="cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-7" class="reference"><a href="#cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۳۳۲">: ۳۳۲ </span></sup> برای یک امپراتور روم، این دلیل کافی برای اقدام بود. براون می‌گوید که مقامات رومی در «بیرون راندن» یک فرقه کلیسای مسیحی که آنها را تهدیدی برای امپراتوری می‌دانستند تردیدی از خود نشان ندادند و کنستانتین و جانشینان او نیز به همین دلایل همین کار را کردند.<sup id="cite_ref-Peter_Brown_2003_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Peter_Brown_2003-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۷۴">: ۷۴ </span></sup> </p><p>در سال ۳۲۵ کنستانتین خواستار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای نیقیه">اولین شورای نیقیه</a> شد، که در واقع اولین <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="شورای سراسری مسیحیت">شورای سراسری مسیحیت</a> (<a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="شورای اورشلیم">شورای اورشلیم</a> اولین شورای ثبت شده مسیحی بود، اما به ندرت آن را «کلیسایی» می‌دانستند) بود و بیشتر به بدعت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آریانیسم">آریانیسم</a> می‌پردازد، اما <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اعتقادنامه نیقیه">اعتقادنامه نیقیه</a> را نیز صادر کرد که از جمله اعتقاد به «کلیسای حواری کاتولیک یکتا»، که آغاز <a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="جهان مسیحیت">جهان مسیحیت</a> بود. <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%81)" title="جان کی (اسقف)">اسقف جان کی</a> تغییر دین کنستانتین و شورای نیقیه را به عنوان دو مورد از مهم‌ترین اتفاقاتی که برای کلیسای مسیحی رخ داده‌است، توصیف می‌کند.<sup id="cite_ref-Kaye1853_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kaye1853-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap"><span title="صفحه / موقعیت: ۱">: ۱ </span></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کنستانسیوس_دوم"><span id=".DA.A9.D9.86.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86.D8.B3.DB.8C.D9.88.D8.B3_.D8.AF.D9.88.D9.85"></span>کنستانسیوس دوم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: کنستانسیوس دوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پسران کنستانتین در سال ۳۴۱ قربانی‌های مذهبی دولتی پیگن‌ها را ممنوع کردند اما معابد آنان را نبستند. اگرچه دستور بسته شدن همه معابد دولتی روم در همه شهرها در سال ۳۵۶ صادر شد، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد قربانی‌های سنتی ادامه داشت. هنگامی که <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="گراتیان">گراتیان</a> سمت و عنوان <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%81%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B3" title="پونتیفکس ماکسیموس">پونتیفکس ماکسیموس</a> (رهبر دین سنتی رومی) را رد کرد، عمل او به دلیل اقتدار این مقام و روابط درون دولت، عملاً به مذهب دولتی روم پایان داد اما نه به اعمال مذهبی خصوصی، و در نتیجه معابد بازماندند. </p><p>با این حال، وحدت کامل مسیحیت وجود نداشت، و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کنستانتیوس دوم">کنستانتیوس دوم</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آریانیسم">آریانی</a> بود که اسقف‌های آریان را در دربار خود نگاه داشت و آنها را در مقامات مختلف منصوب کرد و اسقف‌های ارتدکس را اخراج کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ژولیان_مرتد"><span id=".DA.98.D9.88.D9.84.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D9.85.D8.B1.D8.AA.D8.AF"></span>ژولیان مرتد</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: ژولیان مرتد"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>جانشین کنستانتیوس، <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژولیان">ژولیان</a>، که در دنیای مسیحیت به نام «ژولیان مرتد» شناخته می‌شود، فیلسوفی بود که به محض امپراتور شدن، مسیحیت را کنار گذاشت و شکلی عرفانی و پیگنی را پذیرفت که نظام مسیحی را شوکه کرد. در حالی که در واقع مسیحیت را غیرقانونی نمی‌دانست، او قصد داشت اعتبار عقاید و اعمال قدیمی پیگنی را دوباره برقرار کند. او این اعمال را به گونه ای تغییر داد که شبیه سنت‌های مسیحی مانند ساختار اسقفی و خیریه عمومی (که تاکنون در پیگن رومی ناشناخته بود) باشد. ژولیان بیشتر امتیازات و اعتباری را که قبلاً به کلیسای مسیحی داده شده بود، حذف کرد. اصلاحات او با بازگشایی معابد پیگن، پذیرش اسقف‌های مسیحی که قبلاً به عنوان بدعت‌گذار تبعید شده بودند، ترویج <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a> و بازگرداندن زمین‌های کلیسا به صاحبان قبلی و اصلی آنها، سعی در ایجاد نوعی ناهمگونی مذهبی داشت. با این حال، سلطنت کوتاه ژولیان با مرگ او در حین لشکرکشی‌های او به <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">شاهنشاهی ساسانی</a> پایان یافت. مسیحیت در دوران سلطنت جانشینان ژولیان، <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژوویان">ژوویان</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="والنتینیان یکم">والنتینیان یکم</a> و <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3" title="والنس">والنس</a> (آخرین امپراتور مسیحی شرقی <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آریانیسم">آریانیسم</a>) مسلط شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مسیحیت_نیقیه_دین_دولتی_امپراتوری_روم_می‌شود"><span id=".D9.85.D8.B3.DB.8C.D8.AD.DB.8C.D8.AA_.D9.86.DB.8C.D9.82.DB.8C.D9.87_.D8.AF.DB.8C.D9.86_.D8.AF.D9.88.D9.84.D8.AA.DB.8C_.D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D9.85_.D9.85.DB.8C.E2.80.8C.D8.B4.D9.88.D8.AF"></span>مسیحیت نیقیه دین دولتی امپراتوری روم می‌شود</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: مسیحیت نیقیه دین دولتی امپراتوری روم می‌شود"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در طول قرن چهارم، پیکره مسیحیت درگیر بحث‌هایی پیرامون <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="ارتدکس">ارتدکس</a> شد، یعنی اینکه کدام آموزه‌های دینی صحیح هستند. در اوایل قرن چهارم، گروهی در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آفریقای شمالی در دوران باستان">آفریقای شمالی</a>، که بعداً <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="دوناتیسم">دوناتیسم</a> نامیده شد، که به تفسیری بسیار سفت و سخت از مسیحیت اعتقاد داشتند که بسیاری از کسانی را که در طول <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D8%B0%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آزار و اذیت دیوکلتیانی">آزار و اذیت دیوکلتیانی</a> این ایمان را ترک کرده بودند، کنار گذاشتند. بحرانی را در امپراتوری غربی ایجاد کرد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%AF" title="سینود">سینود</a> یا شورایی در <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D9%85_(%DB%B3%DB%B1%DB%B3)" class="mw-redirect" title="سینود روم (۳۱۳)">رم در ۳۱۳</a> و سپس <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D9%84" class="mw-redirect" title="کنگره آرل">کنگره آرل</a> در سال ۳۱۴، توسط کنستانتین بزرگ در حالی که هنوز <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="حکومت چهارسالاری">حکومت چهارسالاری</a> برقرار بود، تشکیل شد. شوراها حکم دادند که ایمان دوناتیست بدعت است، و هنگامی که دوناتیست‌ها از انصراف خودداری کردند، کنستانتین اولین کارزار آزار و اذیت مسیحیان را علیه مسیحیان به راه انداخت. این تنها آغاز دخالت امپراتوری در الهیات مسیحی بود. </p><p>علمای مسیحی در داخل امپراتوری به‌طور فزاینده‌ای درگیر بحث‌هایی دربارهٔ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مسیح‌شناسی">مسیح‌شناسی</a> بودند. نظرها گسترده بود از اعتقاد به اینکه عیسی کاملاً فانی است تا اعتقاد به اینکه او یک <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%86_(%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA)" title="جسمیت یافتن (مسیحیت)">جسمیت یافتن</a> از <a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="خدا">خدا</a> است که شکل انسانی به خود گرفته‌است. پیگیرترین بحث بین دیدگاه [هم‌گوهری] (پدر و پسر یکی و ابدی هستند) و دیدگاه [آریانیسم] (پدر و پسر جدا هستند، اما هر دو الهی) بود. این مناقشه منجر به دعوت کنستانتین به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای نیقیه">اولین شورای نیقیه</a> در سال ۳۲۵ شد.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بحث‌های مسیح‌شناختی در سراسر قرن چهارم با حکومت امپراتورها درگیر شد و هرچه بیشتر با کلیسا و تقسیم کلیسا گسترش پیدا کرد.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای نیقیه">اولین شورای نیقیه</a> در سال ۳۲۵ از دیدگاه <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="آتاناسیوس اسکندریه">آتاناسیوس اسکندریه</a> حمایت کرد. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شورای ریمینی">شورای ریمینی</a> در سال ۳۵۹ از دیدگاه آریان حمایت کرد. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87_(%DB%B3%DB%B6%DB%B0)" title="شورای قسطنطنیه (۳۶۰)">شورای قسطنطنیه در سال ۳۶۰</a> از مصالحه ای حمایت کرد که هر دو دیدگاه را مجاز می‌دانست. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%B3%D8%B7%D9%86%D8%B7%D9%86%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای قسطنطنیه">اولین شورای قسطنطنیه</a> دیدگاه آتاناسیوس اسکندریه را مجدداً تأیید کرد و دیدگاه آریان را رد کرد. امپراتور کنستانتین دارای نظرات متفاوتی بود، اما تا حد زیادی از جناح آتاناسیوس اسکندریه حمایت کرد (اگرچه او در بستر مرگ توسط اسقف آریان <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="یوسبیوس نیکومدیا">یوسبیوس نیکومدیا</a> غسل تعمید داده شد). جانشین او کنستانتیوس دوم از موضع <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="نیمه آریانیسم">نیمه آریانی</a> حمایت کرد. امپراتور <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژولیان">ژولیان</a> طرفدار بازگشت دین سنتی رومی/یونانی بود، اما این روند به سرعت توسط جانشین او <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ژوویان">ژوویان</a> که از حامیان جناح آتاناسیوس اسکندریه بود، خنثی شد. </p><p>در سال ۳۸۰ امپراتور <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="تئودئوس یکم">تئودئوس یکم</a> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="فرمان تسالونیکا">فرمان تسالونیکا</a> را صادر کرد که مسیحیت را به عنوان <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C" title="دین رسمی">دین رسمی</a>، به ویژه ایمانی که توسط <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="اولین شورای نیقیه">اولین شورای نیقیه</a> در سال ۳۲۵ شکل گرفت، صادر کرد:<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A6%D9%88%D8%B3_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="تئودئوس یکم">تئودئوس یکم</a> در سال ۳۸۱ شورای قسطنطنیه را برای اصلاح بیشتر تعریف ارتدکس فراخواند. در سال ۳۹۱ تئودوسیوس تمام معابد پیگن‌ها (غیر مسیحی و غیر یهودی) را بست و رسماً عبادت پیگن‌ها را ممنوع کرد. این کلیساهای دولتی را می‌توان به‌طور مؤثر بخشی از دولت روم دانست. تمام فرقه‌های مسیحی دیگر به صراحت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D8%B9%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بدعت دینی">بدعت دینی</a> و غیرقانونی اعلام شدند. در سال ۳۸۵، اولین مجازات اعدام یک بدعت‌گذار در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="پریسیلیان">پریسیلیان</a> اجرا شد.<sup id="cite_ref-TheodosiusDecree_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-TheodosiusDecree-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-HereticsExecuted_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-HereticsExecuted-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مسیحیت_خارج_از_امپراتوری_روم"><span id=".D9.85.D8.B3.DB.8C.D8.AD.DB.8C.D8.AA_.D8.AE.D8.A7.D8.B1.D8.AC_.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.D9.85.D9.BE.D8.B1.D8.A7.D8.AA.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D9.85"></span>مسیحیت خارج از امپراتوری روم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: مسیحیت خارج از امپراتوری روم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/350px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png" decoding="async" width="350" height="248" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/525px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png/700px-Invasions_of_the_Roman_Empire_1.png 2x" data-file-width="1954" data-file-height="1382" /></a><figcaption>مهاجرت‌ها در امپراتوری روم از قرن دوم تا پنجم.</figcaption></figure> <p>کلیساهای <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B3%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سلسله اشکانی ارمنستان">سلسله اشکانی ارمنستان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="مسیحی شدن ایبریا">گرجی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%BE%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس توحیدی اتیوپی">کلیسای ارتدکس توحیدی اتیوپی</a> تنها نمونه‌های تحمیل مسیحیت توسط حاکمان مستقل پیش از شورای نیقیه هستند. تغییر دین در میان جمعیت یونانی-رومی-سلتی در طول قرن‌ها اتفاق افتاد این تبدیل ابتدا عمدتاً در میان جمعیت شهری آن و تنها در قرون بعدی به جمعیت روستایی گسترش یافت. در نتیجه، در حالی که نوکیشان اولیه در میان جمعیت <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a> یافت شدند سپس توسعه کلیسای ارتدکس به عنوان جنبه ای از جامعه دولتی از طریق ادغام دین دولتی به اخلاق مسیحیت رخ داد و تنها پس از آن بود که تبدیل دینی جمعیت زیاد روستایی انجام گرفت. </p><p>مهاجرت ژرمن‌ها در قرن پنجم با نابودی پادشاهی‌های گوتیک توسط <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%86" title="هون">هون</a> در ۳۷۲–۳۷۵ آغاز شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="شهدای_پرشیا_در_زمان_شاپور_دوم"><span id=".D8.B4.D9.87.D8.AF.D8.A7.DB.8C_.D9.BE.D8.B1.D8.B4.DB.8C.D8.A7_.D8.AF.D8.B1_.D8.B2.D9.85.D8.A7.D9.86_.D8.B4.D8.A7.D9.BE.D9.88.D8.B1_.D8.AF.D9.88.D9.85"></span><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="شهدای پرشیا در زمان شاپور دوم">شهدای پرشیا در زمان شاپور دوم</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: شهدای پرشیا در زمان شاپور دوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>آزار و شکنجه بزرگ در حدود سال ۳۴۰ بر مسیحیان ایران وارد شد. اگرچه انگیزه‌های مذهبی هرگز بی‌ربط نبودند، اما علت اصلی آزار و شکنجه سیاسی بود. هنگامی که روم مسیحی شد، دشمن قدیمی آن به ضد مسیحیت تبدیل شد. در سه قرن اول پس از میلاد مسیح، در غرب بود که مسیحیان مورد آزار و اذیت قرار گرفتند. <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری اشکانی">اشکانیان</a> از نظر مذهبی برای آزار و شکنجه بسیار بردبار بودند و جانشینان آنها بر تاج و تخت، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="امپراتوری ساسانی">ساسانیان</a> کمتر بردبار و بیش از حد مشغول جنگ با روم بودند، بنابراین امپراتوران ایرانی تمایل داشتند که در سه قرن اولیه مسیحیان را دوستان ایران بدانند. </p><p>در حدود سال ۳۱۵ بود که نامه‌ای نابخردانه از امپراتور مسیحی کنستانتین به همتای ایرانی خود <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="شاپور دوم">شاپور دوم</a> احتمالاً آغازگر تغییر شومی در نگرش ایرانیان نسبت به مسیحیان بود. کنستانتین معتقد بود که برای کمک به هم ایمانانش در ایران می‌نویسد اما فقط در افشای آنها موفق شد. او به شاه جوان نوشت: </p> <dl><dd><dl><dd>""""""از شنیدن اینکه عادلانه‌ترین استان‌های پرشیا به… مسیحیان آراسته شده‌اند خوشحالم… از آنجایی که شما بسیار قدرتمند و پرهیزکار هستید، آنها را به مراقبت شما می‌سپارم و آنها را در پناه خود می‌سپارم"<sup class="reference plainlinks nourlexpansion" id="ref_AFM"><a class="external autonumber" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85#endnote_AFM">[۱]</a></sup>".</dd></dl></dd></dl> <p>کافی بود که هر حاکم ایرانی مشروط به جنگ ۳۰۰ ساله با روم به ظهور <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85" title="ستون پنجم">ستون پنجم</a> مشکوک شود. هر گونه شک و تردیدی باید برطرف شود که حدود بیست سال بعد کنستانتین شروع به جمع‌آوری نیروهای خود برای جنگ در شرق کرد. یوسبیوس گزارش می‌دهد که اسقف‌های رومی آماده بودند تا با امپراتور خود همراهی کنند تا «با او و برای او با دعا به خدایی که همه پیروزی‌ها به دست می‌آید» نبرد کنند». واعظ مسیحی <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF_(%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C)" title="فرهاد (مسیحی)">فرهاد</a>، بر اساس خواندن پیشگویی عهد عتیق، بی پروا پیش‌بینی کرد که «روم ایران را شکست خواهد داد».<sup class="reference plainlinks nourlexpansion" id="ref_AFM"><a class="external autonumber" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85#endnote_AFM">[۲]</a></sup> </p><p>هنگامی که اندکی پس از آن آزار و شکنجه‌ها آغاز شد، اولین اتهامی که علیه مسیحیان مطرح شد این بود که آنها به دشمن رومی کمک می‌کردند. پاسخ شاه <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="شاپور دوم">شاپور دوم</a> دستور وضع مالیات مضاعف بر مسیحیان و مسئول دانستن اسقف برای اخذ آن بود. او می‌دانست که آنها فقیر هستند و اسقف برای یافتن پول به سختی کار می‌کند. «اسقف شمعون» از ترساندن مسیحیان خودداری کرد. او این مالیات را ناعادلانه خواند و اعلام کرد: «من باجگیر نیستم، بلکه شبان گله خداوند هستم.» </p><p>فرمان دوم دستور تخریب کلیساها و اعدام روحانیونی را صادر کرد که از شرکت در عبادت ملی سرباز زدند. اسقف شمعون را گرفتند و نزد شاه آوردند و هدایایی برای سجده نمادین در برابر خورشید به او تقدیم کردند و چون نپذیرفت با حیله‌گری او را وسوسه کردند که اگر به تنهایی مرتد شود به مردمش آسیبی نمی‌رسد، اما اگر او نپذیرد نه تنها رهبران کلیسا بلکه همه مسیحیان را محکوم به نابودی خواهد کرد. در آن هنگام، مسیحیان قیام کردند و از پذیرش چنین رهایی به عنوان امری شرم‌آور خودداری کردند. در سال ۳۴۴، شمعون به همراه تعداد زیادی از روحانیون مسیحی به خارج از شهر <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B4" title="شوش">شوش</a> هدایت شد. پنج اسقف و یکصد کشیش را در مقابل چشمانش سر بریدند و سرانجام او را به قتل رساندند.<sup class="reference plainlinks nourlexpansion" id="ref_AFM"><a class="external autonumber" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85#endnote_AFM">[۳]</a></sup> </p><p>مدتی قبل از مرگ <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="شاپور دوم">شاپور دوم</a> در سال ۳۷۹، از شدت آزار و اذیت کاسته شد. سنت آن را «آزار و شکنجه چهل ساله» می‌نامد که از ۳۳۹ تا ۳۷۹ ادامه داشت و تنها با مرگ <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="شاپور دوم">شاپور دوم</a> پایان یافت. براساس منابع کلیسایی سریانی، مسیحیان در زمان حکومت شاپور دوم به مدت چهل سال. تحت پیگرد دینی سازمان یافته‌ای قرارگرفتند. نویسندگان این منابع، عمدتاً متعصبانی مسیحی بودند که حتی تحمل فرقه‌های دیگر رقیب خود در مسیحیت را نیز نداشتند. این نویسندگان طبیعتاً به دین زرتشتی که دین رسمی و مسلط شاهنشاهی ساسانی بود، رویکردی منفی داشتند و مبالغه و اغراق، بخشی جدایی‌ناپذیر از گزارش‌های آنها بود.<sup id="cite_ref-افسانه_پیگردهای_دینی_بزرگ_در_روزگار_شاپور_دوم_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-افسانه_پیگردهای_دینی_بزرگ_در_روزگار_شاپور_دوم-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="تاریخ مسیحیت">تاریخ مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="تاریخ کلیسای کاتولیک">تاریخ کلیسای کاتولیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="تاریخ الهیات مسیحی">تاریخ الهیات مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%DB%8C%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="شهید در مسیحیت">شهید در مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%A8%D9%84_%D8%A7%D8%B2_%D9%86%DB%8C%D9%82%DB%8C%D9%87" title="مسیحیت در دوره قبل از نیقیه">مسیحیت در دوره قبل از نیقیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="پدران کلیسا">پدران کلیسا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="پدرشناسی">پدرشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مسیحی‌سازی">مسیحی‌سازی</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">O'Leary (2000), pp. 131–137.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Price (2005), pp. 52–55.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Dwyer (1998), pp. 109–111.</span> </li> <li id="cite_note-Arian_Churches-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Arian_Churches_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Anderson (2010), p. 604.<br />Amory (), pp. 259–262.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Hopkins(1998)، ص. 191</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">ایروین (2002)، ص. 161.</span> </li> <li id="cite_note-PersecutionsEnded-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PersecutionsEnded_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text">لاکتانتیوس، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ucalgary.ca/~vandersp/Courses/texts/lactant/lactpers.html#XXXIV"><i>De Mortibus Persecutorum</i></a> ("دربارهٔ مرگ‌های آزارگران") فصل 34-35</span> </li> <li id="cite_note-Gerberding,_p.55-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Gerberding,_p.55_8-0">۸٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Gerberding,_p.55_8-1">۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Gerberding, p.55</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Gerberding, pp.55. -56</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Gerberding, p. 56</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Payton (2007), p.29</span> </li> <li id="cite_note-Joseph_M._Bryant-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-0">۱۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-1">۱۲٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-2">۱۲٫۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-3">۱۲٫۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-4">۱۲٫۴</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-5">۱۲٫۵</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-6">۱۲٫۶</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Joseph_M._Bryant_12-7">۱۲٫۷</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBryant1993" class="citation journal cs1">Bryant, Joseph M. (1993). "The Sect-Church Dynamic and Christian Expansion in the Roman Empire: Persecution, Penitential Discipline, and شکاف در دیدگاه جامعه‌شناسی". <i>The British Journal of Sociology</i>. <b>44</b> (2). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F591221">10.2307/591221</a>. <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="جی‌استور">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/591221">591221</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+British+Journal+of+Sociology&rft.atitle=The+Sect-Church+Dynamic+and+Christian+Expansion+in+the+Roman+Empire%3A+Persecution%2C+Penitential+Discipline%2C+and+%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%81+%D8%AF%D8%B1+%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft.volume=44&rft.issue=2&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F591221&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F591221%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Bryant&rft.aufirst=Joseph+M.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brown1971-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brown1971_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%82%D9%84_%D8%A8%D9%87_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:نقل به کتاب (صفحه وجود ندارد)">الگو:نقل به کتاب</a></span> </li> <li id="cite_note-Peter_Brown_2003-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Peter_Brown_2003_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Peter براون، "ظهور جهان مسیحیت" ویرایش دوم (آکسفورد، انتشارات بلک ول، 2003)</span> </li> <li id="cite_note-Kaye1853-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kaye1853_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text">KAYE، جان. برخی از گزارش‌های شورای نیکیا در ارتباط با زندگی آتاناسیوس. بریتانیا، n.p، 1853.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">ایروین (2002)، ص. 164، فصل. 15.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Carroll (1987)، ص. 11.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Irvin (2002)، ص. 164، فصل. 16.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Bettenson (1967)، پ. 22.</span> </li> <li id="cite_note-TheodosiusDecree-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-TheodosiusDecree_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHalsall1997" class="citation web cs1">Halsall, Paul (June 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070227120555/http://www.fordham.edu/halsall/source/theodcodeXVI.html">"Theodosian Code XVI.i.2"</a>. <i>Medieval Sourcebook: Banning of Other Religions</i>. دانشگاه فوردهام. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fordham.edu/halsall/source/theodcodeXVI.html">the original</a> on 27 February 2007<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-11-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Medieval+Sourcebook%3A+Banning+of+Other+Religions&rft.atitle=Theodosian+Code+XVI.i.2&rft.date=1997-06&rft.aulast=Halsall&rft.aufirst=Paul&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fordham.edu%2Fhalsall%2Fsource%2FtheodcodeXVI.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-HereticsExecuted-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-HereticsExecuted_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historyguide.org/ancient/lecture27b.html">"سخنرانی 27: بدعت گذاران، بدعت‌ها و کلیسا"</a>. 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-04-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+27%3A+%D8%A8%D8%AF%D8%B9%D8%AA+%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D8%A8%D8%AF%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7&rft.date=2009&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historyguide.org%2Fancient%2Flecture27b.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="Z3988"></span> بررسی سیاست‌های کلیسا در قبال بدعت، از جمله مجازات اعدام.</span> </li> <li id="cite_note-افسانه_پیگردهای_دینی_بزرگ_در_روزگار_شاپور_دوم-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-افسانه_پیگردهای_دینی_بزرگ_در_روزگار_شاپور_دوم_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.magiran.com/paper/1948762">«افسانه پیگردهای دینی بزرگ در روزگار شاپور دوم»</a>. <i>نشریه پژوهش‌های علوم تاریخی</i>. دانشگاه تهران. <b>۱۰</b> (۲): <bdi>۷۹–۹۶</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۳-۰۵-۰۹</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C&rft.atitle=%D8%A7%D9%81%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87+%D9%BE%DB%8C%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%AF%D8%B1+%D8%B1%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1+%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1+%D8%AF%D9%88%D9%85&rft.volume=%DB%B1%DB%B0&rft.issue=%DB%B2&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B7%DB%B9-%DB%B9%DB%B6%3C%2Fbdi%3E&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.magiran.com%2Fpaper%2F1948762&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA+%D8%AF%D8%B1+%D9%82%D8%B1%D9%86+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> </ol></div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Christianity_in_the_4th_century&oldid=1133779607">Christianity in the 4th century</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۱ مه ۲۰۲۳.</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5110601#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5110601#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5110601#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007286451605171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85025623">ایالات متحده آمریکا</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐57b59b5979‐d6hdf Cached time: 20241126232506 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.609 seconds Real time usage: 0.993 seconds Preprocessor visited node count: 3826/1000000 Post‐expand include size: 27481/2097152 bytes Template argument size: 1857/2097152 bytes Highest expansion depth: 16/100 Expensive parser function count: 6/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 29568/5000000 bytes Lua time usage: 0.395/10.000 seconds Lua memory usage: 24508729/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 686.515 1 -total 35.69% 245.047 1 الگو:پانویس 20.50% 140.759 1 الگو:Lang-en 17.79% 122.105 1 الگو:Cite_journal 13.82% 94.844 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای 10.94% 75.098 9 الگو:صا 9.99% 68.573 9 الگو:R/superscript 9.44% 64.817 1 الگو:یادکرد_ژورنال 4.72% 32.412 27 الگو:R/where 4.67% 32.040 2 الگو:زیرنویس_نقشه --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:6260678:|#|:idhash:canonical and timestamp 20241126232506 and revision id 40497649. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مسیحیت_در_قرن_چهارم&oldid=40497649">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=مسیحیت_در_قرن_چهارم&oldid=40497649</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مسیحیت در سده‌ها (میلادی)">مسیحیت در سده‌ها (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B4_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:مسیحیت سده ۴ (میلادی)">مسیحیت سده ۴ (میلادی)</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D8%A7_%DB%B1%DB%B4%DB%B5%DB%B3)" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان یونانی باستان (تا ۱۴۵۳)">مقاله‌های دارای واژگان به زبان یونانی باستان (تا ۱۴۵۳)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۲ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۰:۳۲ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-847495b4dd-zc228","wgBackendResponseTime":203,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.609","walltime":"0.993","ppvisitednodes":{"value":3826,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":27481,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1857,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":6,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29568,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 686.515 1 -total"," 35.69% 245.047 1 الگو:پانویس"," 20.50% 140.759 1 الگو:Lang-en"," 17.79% 122.105 1 الگو:Cite_journal"," 13.82% 94.844 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"," 10.94% 75.098 9 الگو:صا"," 9.99% 68.573 9 الگو:R/superscript"," 9.44% 64.817 1 الگو:یادکرد_ژورنال"," 4.72% 32.412 27 الگو:R/where"," 4.67% 32.040 2 الگو:زیرنویس_نقشه"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.395","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":24508729,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-57b59b5979-d6hdf","timestamp":"20241126232506","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0633\u06cc\u062d\u06cc\u062a \u062f\u0631 \u0642\u0631\u0646 \u0686\u0647\u0627\u0631\u0645","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5110601","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5110601","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2023-05-01T23:50:15Z","dateModified":"2024-10-22T10:32:48Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/71\/Spread_of_Christianity_to_AD_600_-_Atlas_of_World_History.png"}</script> </body> </html>