CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Mecca – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"aae1ac48-7281-4a92-b4b8-5095788f8ab8","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Mecca","wgTitle":"Mecca","wgCurRevisionId":71223601,"wgRevisionId":71223601,"wgArticleId":183314,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu","Trang có các đối số formatnum không phải số","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Bài viết trên Wikipedia kết hợp trích dẫn từ Encyclopædia Britannica năm 1911","Nguồn CS1 tiếng Đức (de)","Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ","Bài cơ bản", "Bài viết có văn bản tiếng Ả Rập","Trang sử dụng bản mẫu nhiều hình với các hình được chia tỷ lệ tự động","Tọa độ trên Wikidata","Settlement articles requiring maintenance","Trang sử dụng div col có các tham số không rõ","Trang có sử dụng tập tin không tồn tại","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng ISNI","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng NLI","Bài viết chứa nhận dạng PLWABN","Bài viết chứa nhận dạng SUDOC","Bài viết chứa nhận dạng TDVİA","Bài viết chứa nhận dạng VIAF","Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers", "Bài cơ bản dài trung bình","Thành phố của Ả Rập Xê Út","Thành phố thánh địa","Thánh địa Hồi giáo","Thành phố của đế quốc Ottoman","Hajj","Khu dân cư ở vùng Makkah","Thủ đô khalifah","Thành phố bị đóng cửa","Thủ phủ vùng Ả Rập Xê Út","Biển Đỏ"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Mecca","wgRelevantArticleId":183314,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000, "wgCoordinates":{"lat":21.416666666666668,"lon":39.81666666666667},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5806","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready", "jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/1200px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="775"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/800px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="516"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/640px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="413"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Mecca – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Mecca"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Mecca"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Mecca rootpage-Mecca skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Trình đơn chính </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z">Trang Chính</a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc">Nội dung chọn lọc</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x">Bài viết ngẫu nhiên</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r">Thay đổi gần đây</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt">Báo lỗi nội dung</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn">Hướng dẫn</a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây">Cộng đồng</a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn">Thảo luận chung</a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia">Giúp sử dụng</a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc">Liên lạc</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin">Tải lên tập tin</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> Tìm kiếm </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Giao diện </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class="">Quyên góp</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Mecca&returntoquery=section%3D22%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class="">Tạo tài khoản</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Mecca&returntoquery=section%3D22%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class="">Đăng nhập</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Công cụ cá nhân </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi">Quyên góp</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Mecca&returntoquery=section%3D22%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"> Tạo tài khoản</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Mecca&returntoquery=section%3D22%26veaction%3Dedit%26redirect%3Dno" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"> Đăng nhập</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi">tìm hiểu thêm</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y">Đóng góp</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n">Thảo luận cho địa chỉ IP này</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Từ_nguyên" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Từ_nguyên"> <div class="vector-toc-text"> 1 Từ nguyên </div> </a> <ul id="toc-Từ_nguyên-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_phủ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_phủ"> <div class="vector-toc-text"> 2 Chính phủ </div> </a> <ul id="toc-Chính_phủ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 3 Lịch sử </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Lịch sử </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lịch_sử_sơ_khởi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_sơ_khởi"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Lịch sử sơ khởi </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử_sơ_khởi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_điểm_Hồi_giáo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_điểm_Hồi_giáo"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Quan điểm Hồi giáo </div> </a> <ul id="toc-Quan_điểm_Hồi_giáo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Muhammad_và_chinh_phục_Mecca" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Muhammad_và_chinh_phục_Mecca"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Muhammad và chinh phục Mecca </div> </a> <ul id="toc-Muhammad_và_chinh_phục_Mecca-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trung_đại_và_cận_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trung_đại_và_cận_đại"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Trung đại và cận đại </div> </a> <ul id="toc-Trung_đại_và_cận_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hiện_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hiện_đại"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Hiện đại </div> </a> <ul id="toc-Hiện_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Hành_hương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_hương"> <div class="vector-toc-text"> 4 Hành hương </div> </a> <ul id="toc-Hành_hương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Địa_lý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_lý"> <div class="vector-toc-text"> 5 Địa lý </div> </a> <button aria-controls="toc-Địa_lý-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Địa lý </button> <ul id="toc-Địa_lý-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Khu_phố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khu_phố"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Khu phố </div> </a> <ul id="toc-Khu_phố-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Khí_hậu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Khí_hậu"> <div class="vector-toc-text"> 6 Khí hậu </div> </a> <ul id="toc-Khí_hậu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Địa_danh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_danh"> <div class="vector-toc-text"> 7 Địa danh </div> </a> <ul id="toc-Địa_danh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kinh_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kinh_tế"> <div class="vector-toc-text"> 8 Kinh tế </div> </a> <ul id="toc-Kinh_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Y_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Y_tế"> <div class="vector-toc-text"> 9 Y tế </div> </a> <ul id="toc-Y_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Văn_hoá" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Văn_hoá"> <div class="vector-toc-text"> 10 Văn hoá </div> </a> <button aria-controls="toc-Văn_hoá-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Văn hoá </button> <ul id="toc-Văn_hoá-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ẩm_thực" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ẩm_thực"> <div class="vector-toc-text"> 10.1 Ẩm thực </div> </a> <ul id="toc-Ẩm_thực-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhân_khẩu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhân_khẩu"> <div class="vector-toc-text"> 10.2 Nhân khẩu </div> </a> <ul id="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_dục" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_dục"> <div class="vector-toc-text"> 11 Giáo dục </div> </a> <ul id="toc-Giáo_dục-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Truyền_thông" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Truyền_thông"> <div class="vector-toc-text"> 12 Truyền thông </div> </a> <ul id="toc-Truyền_thông-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giao_thông" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Giao_thông"> <div class="vector-toc-text"> 13 Giao thông </div> </a> <ul id="toc-Giao_thông-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thành_phố_kết_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_phố_kết_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> 14 Thành phố kết nghĩa </div> </a> <ul id="toc-Thành_phố_kết_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> 15 Tham khảo </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> 16 Liên kết ngoài </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Mecca</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 193 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-193" aria-hidden="true" > 193 ngôn ngữ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Meukah" title="Meukah – Tiếng Achinese" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Meukah" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="Tiếng Achinese" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Mekka" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Mekka" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8A%AB" title="መካ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="መካ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" title="مكة – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مكة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/A_Meca" title="A Meca – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="A Meca" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%84%D6%84%D5%A1" title="Մեքքա – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Մեքքա" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="মক্কা – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="মক্কা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/La_Meca" title="La Meca – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="La Meca" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="मक्का – Tiếng Awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="मक्का" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="Tiếng Awadhi" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/M%C3%A9ka" title="Méka – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Méka" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Макка – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="Макка" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/M%C9%99kk%C9%99" title="Məkkə – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Məkkə" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="مکه" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Mekkah" title="Mekkah – Tiếng Gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Mekkah" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="Tiếng Gorontalo" class="interlanguage-link-target">Bahasa Hulontalo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Makkah" title="Makkah – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Makkah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Makkah" title="Makkah – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Makkah" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Mekkah" title="Mekkah – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Mekkah" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A6%BE" title="মক্কা – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মক্কা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Makka" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D3%99" title="Мәккә – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Мәккә" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Мекка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8D%D0%BA%D0%B0" title="Мэка – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Мэка" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Madura" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Mekka" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="Tiếng Madura" class="interlanguage-link-target">Madhurâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE_(%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0)" title="मक्का (शहर) – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="मक्का (शहर)" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Meka" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BC%8D" title="མ་ཁ། – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="མ་ཁ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mekka" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Mekka" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Мека – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Мека" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Мекка" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/La_Meca" title="La Meca – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="La Meca" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Mecca" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Мекка" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mekka" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Nyanja" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Mecca" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="Tiếng Nyanja" class="interlanguage-link-target">Chi-Chewa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Mecca" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Maka" title="Maka – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Maka" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target">Dagbanli</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Mekka" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" title="مكة – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="مكة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Mekka" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%89%DE%A6%DE%87%DE%B0%DE%86%DE%A7" title="މައްކާ – Tiếng Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="މައްކާ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Tiếng Divehi" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="मक्का – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="मक्का" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Meka" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AD%CE%BA%CE%BA%CE%B1" title="Μέκκα – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Μέκκα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Mecca" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0_%D0%BE%D1%88" title="Мекка ош – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Мекка ош" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/La_Meca" title="La Meca – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="La Meca" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mekko" title="Mekko – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mekko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/La_Meca" title="La Meca – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="La Meca" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Meka" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="مکه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Makka" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Mekka" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/La_Mecque" title="La Mecque – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="La Mecque" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Mekka" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/La_Meche" title="La Meche – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="La Meche" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Meice" title="Meice – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Meice" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Mecca" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/A_Meca" title="A Meca – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="A Meca" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Макка – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Макка" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5%E5%8A%A0" title="麥加 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="麥加" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AE%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%95%E0%AA%BE" title="મક્કા – Tiếng Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="મક્કા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Tiếng Gujarati" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%BC%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%B9%F0%90%8C%BA%F0%90%8C%BA%F0%90%8C%B0" title="𐌼𐌰𐌹𐌺𐌺𐌰 – Tiếng Gô-tích" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌼𐌰𐌹𐌺𐌺𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Tiếng Gô-tích" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A9%94%EC%B9%B4" title="메카 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="메카" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Makkah" title="Makkah – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Makkah" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Hawaii" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Meka" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Tiếng Hawaii" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%A5%D6%84%D6%84%D5%A1" title="Մեքքա – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մեքքա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE_(%E0%A4%B6%E0%A4%B9%E0%A4%B0)" title="मक्का (शहर) – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मक्का (शहर)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Mekka" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Meka" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Meka" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Meka" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Mecca" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Mekka" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%C3%A6" title="Меккæ – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Меккæ" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Mekka" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/La_Mecca" title="La Mecca – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="La Mecca" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%9B%D7%94" title="מכה – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="מכה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Mekah" title="Mekah – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Mekah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Maka" title="Maka – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Maka" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%86%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B2%BE" title="ಮೆಕ್ಕಾ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಮೆಕ್ಕಾ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Pampanga" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Meka" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="Tiếng Pampanga" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%90" title="მექა – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="მექა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%DB%81%D9%95" title="مکہٕ – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="مکہٕ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B5" title="Мекке – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Мекке" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Mekka" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%B5" title="Меке – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Меке" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Makka" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Meke" title="Meke – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Meke" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Mecca" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Макка – Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Макка" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target">Лакку</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Mecca" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Meka" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mekka" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Мекка" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Meka" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Mekka" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/makax" title="makax – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="makax" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/La_Meca" title="La Meca – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="La Meca" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Mekka" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Мека – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Мека" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Meka_(Arabia_Saodita)" title="Meka (Arabia Saodita) – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Meka (Arabia Saodita)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95" title="മക്ക – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മക്ക" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Mekka" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="मक्का – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मक्का" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%A5%E1%83%90" title="მექა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="მექა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%83%D9%87" title="مكه – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مكه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%D9%87" title="مکه – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="مکه" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%83%EA%AF%A6%EA%AF%9B%EA%AF%80%EA%AF%A5" title="ꯃꯦꯛꯀꯥ – Tiếng Manipuri" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯃꯦꯛꯀꯥ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="Tiếng Manipuri" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Makah" title="Makah – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Makah" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Mecca" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Meca" title="Meca – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Meca" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Мекка" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%9F%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7%E1%80%90%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA" title="မက္ကာဟ်မြို့တော် – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="မက္ကာဟ်မြို့တော်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Mekka" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="मक्का – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="मक्का" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="मक्का – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="मक्का" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A1%E3%83%83%E3%82%AB" title="メッカ – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="メッカ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nqo mw-list-item"><a href="https://nqo.wikipedia.org/wiki/%DF%A1%DF%9E%DF%8A%DF%AB" title="ߡߞߊ߫ – Tiếng N’Ko" lang="nqo" hreflang="nqo" data-title="ߡߞߊ߫" data-language-autonym="ߒߞߏ" data-language-local-name="Tiếng N’Ko" class="interlanguage-link-target">ߒߞߏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Макка – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Макка" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Mekka" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Meka" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Mekka" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mekka" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/La_M%C3%A8ca" title="La Mèca – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="La Mèca" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Makka" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%B1%E0%A8%95%E0%A8%BE" title="ਮੱਕਾ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੱਕਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%DB%81" title="مکہ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="مکہ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Mekka" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Tiếng Papiamento" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Meka" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%98%E1%9F%89%E1%9E%B7%E1%9E%80%E1%9E%80%E1%9E%B6" title="ម៉ិកកា – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ម៉ិកកា" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/El_M%C3%A8ke" title="El Mèke – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="El Mèke" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/La_M%C3%ABcca" title="La Mëcca – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="La Mëcca" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Mekka" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Mekka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Meca" title="Meca – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Meca" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Mekke" title="Mekke – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Mekke" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Mekke" title="Mekke – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Mekke" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Mecca" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Makka" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Мекка" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Мекка" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Мекка" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A2%E1%B1%9A%E1%B1%A0%E1%B1%A0%E1%B1%9F" title="ᱢᱚᱠᱠᱟ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱢᱚᱠᱠᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%DB%81" title="مکہ – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="مکہ" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Mecca" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Meka" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mecca" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B6%9A%E0%B7%8A%E0%B6%9A%E0%B6%B8" title="මක්කම – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="මක්කම" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Mecca" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%AA%D9%88" title="مڪو – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="مڪو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Mekka" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Meka" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Mekka" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Makka" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%DA%A9%DA%A9%DB%95" title="مەککە – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مەککە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Мека – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Мека" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Meka" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Mekah" title="Mekah – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Mekah" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Mekka" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Mecka" title="Mecka – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Mecka" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Makka" title="Makka – Tiếng Tachelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Makka" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Tiếng Tachelhit" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Meka" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE" title="மக்கா – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மக்கா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Mekka" title="Mekka – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Mekka" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/%27A_Mecca" title="'A Mecca – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="'A Mecca" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D3%99%D0%BA%D0%BA%D3%99" title="Мәккә – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Мәккә" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="మక్కా – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="మక్కా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%81%E0%B8%B0%E0%B8%AE%E0%B9%8C" title="มักกะฮ์ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="มักกะฮ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Макка – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Макка" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Mekke" title="Mekke – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Mekke" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Mekge" title="Mekge – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Mekge" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D0%BA%D0%B0" title="Мекка – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Мекка" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DA%A9%DB%81" title="مکہ – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="مکہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%95%D9%83%D9%83%DB%95" title="مەككە – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="مەككە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C5%81a_Meca" title="Ła Meca – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Ła Meca" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Mekk" title="Mekk – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Mekk" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/M%C3%A4kk%C3%A4" title="Mäkkä – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Mäkkä" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Meka" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5%E5%8A%A0" title="麥加 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="麥加" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Mecca" title="Mecca – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Mecca" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A6%E5%8A%A0" title="麦加 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="麦加" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%A7%D7%90" title="מעקא – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מעקא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/M%E1%BA%B9%CC%81kk%C3%A0" title="Mẹ́kkà – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Mẹ́kkà" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5%E5%8A%A0" title="麥加 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="麥加" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Meka" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Meka" title="Meka – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Meka" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%BA%A5%E5%8A%A0" title="麥加 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="麥加" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Mokkah" title="Mokkah – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Mokkah" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Mokkah" title="Mokkah – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Mokkah" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/M%C9%99kk%C9%99" title="Məkkə – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Məkkə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%8E%E2%B4%B0%E2%B4%BD%E2%B4%BD%E2%B4%B0" title="ⵎⴰⴽⴽⴰ – Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵎⴰⴽⴽⴰ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5806#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mecca" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c">Bài viết</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Mecca" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t">Thảo luận</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tiếng Việt </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Mecca">Đọc</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Công cụ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Mecca">Đọc</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&action=history">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Mecca" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j">Các liên kết đến đây</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Mecca" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k">Thay đổi liên quan</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q">Trang đặc biệt</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&oldid=71223601" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang">Liên kết thường trực</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này">Thông tin trang</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Mecca&id=71223601&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này">Trích dẫn trang này</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DMecca%26section%3D22%26veaction%3Dedit">Lấy URL ngắn gọn</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DMecca%26section%3D22%26veaction%3Dedit">Tải mã QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Mecca">Tạo một quyển sách</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Mecca&action=show-download-screen">Tải dưới dạng PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Mecca&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p">Bản để in ra</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Mecca" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://vi.wikivoyage.org/wiki/Makkah" hreflang="vi">Wikivoyage</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5806" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g">Khoản mục Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-#coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Mecca&params=21_25_0_N_39_49_0_E_type:city(2.385.509)_region:">21°25′0″B 39°49′0″Đ / 21,41667°B 39,81667°Đ / 21.41667; 39.81667</a></div></div> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/30px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 2x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"> <table class="infobox geography vcard" style="width:22em;width:23em"><tbody><tr><th colspan="2" style="padding:12px;text-align:center;vertical-align:middle;line-height:1.1em;font-size:135%;font-weight:bold;color:black;font-size:1.25em; white-space:nowrap">Mecca مكة المكرمة Makkah al-Mukarramah <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li>The Holy Capital (العاصمة المقدسة)</li><li>Mother of all Settlements (أم القرى)</li></ul></div></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;background-color:#cddeff; font-weight:bold;">—  Thành phố  —</td></tr><tr style="display:none"><th colspan="2"> </th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;padding:0.7em 0.8em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tnone center"><div class="thumbinner" style="width:292px;max-width:292px;border:none"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:290px;max-width:290px"><div class="thumbimage" style="height:185px;overflow:hidden"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca,_Saudi_Arabia_(2).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/288px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg" decoding="async" width="288" height="186" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/432px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg/576px-View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg 2x" data-file-width="4032" data-file-height="2603" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a> (Nhà thờ Hồi giáo vĩ đại Mecca) và <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:136px;max-width:136px"><div class="thumbimage" style="height:100px;overflow:hidden"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/30/Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg/134px-Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg" decoding="async" width="134" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/30/Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg/201px-Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/30/Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg/268px-Clock_Tower_Makkah_from_Marwa.jpg 2x" data-file-width="4433" data-file-height="3325" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/The_Clock_Towers" title="The Clock Towers">The Clock Towers</a></div></div><div class="tsingle" style="width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage" style="height:100px;overflow:hidden"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads,_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg/150px-Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg" decoding="async" width="150" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg/225px-Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg/300px-Pilgrims_cover_Arafat%27s_roads%2C_plains_and_mountain_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="684" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/w/index.php?title=Mount_Arafat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mount Arafat (trang không tồn tại)">Mount Arafat</a></div></div></div><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:136px;max-width:136px"><div class="thumbimage" style="height:100px;overflow:hidden"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Jabbal_An-Nour_-_Makkah_(2241558560).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg/134px-Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg" decoding="async" width="134" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg/201px-Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg/268px-Jabbal_An-Nour_-_Makkah_%282241558560%29.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/w/index.php?title=Jabal_al-Nour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jabal al-Nour (trang không tồn tại)">Jabal al-Nour</a></div></div><div class="tsingle" style="width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage" style="height:100px;overflow:hidden"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mina%27s_tents.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Mina%27s_tents.JPG/150px-Mina%27s_tents.JPG" decoding="async" width="150" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Mina%27s_tents.JPG/225px-Mina%27s_tents.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Mina%27s_tents.JPG/300px-Mina%27s_tents.JPG 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a></div><div class="thumbcaption">Lều <a href="/w/index.php?title=Mina,_Saudi_Arabia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mina, Saudi Arabia (trang không tồn tại)">Mina</a></div></div></div></div></div><div style="padding:5px"><a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a>, trung tâm của Mecca</div></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center">Tên hiệu: Umm Al Qura (mẹ của các làng)</td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg" class="mw-file-description" title="Tỉnh Mecca (xanh) trong tỉnh Mecca"><img alt="Tỉnh Mecca (xanh) trong tỉnh Mecca" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg/250px-Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg.png" decoding="async" width="250" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg/375px-Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg/500px-Makkah_Region_-_Makkah_Al_Mukarramah.svg.png 2x" data-file-width="2179" data-file-height="2209" /></a> Tỉnh Mecca (xanh) trong tỉnh Mecca</td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" style="text-align:center"><div class="center"><div style="width:250px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:250px;padding:0"><div style="position:relative;width:250px"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Saudi_Arabia_location_map.svg" class="mw-file-description" title="Mecca trên bản đồ Ả Rập Xê Út"><img alt="Mecca trên bản đồ Ả Rập Xê Út" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Saudi_Arabia_location_map.svg/250px-Saudi_Arabia_location_map.svg.png" decoding="async" width="250" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Saudi_Arabia_location_map.svg/375px-Saudi_Arabia_location_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Saudi_Arabia_location_map.svg/500px-Saudi_Arabia_location_map.svg.png 2x" data-file-width="1802" data-file-height="1501" /></a><div style="position:absolute;top:67.172%;left:25.765%"><div style="position:absolute;left:-3px;top:-3px;line-height:0"><img alt="Mecca" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></div><div style="font-size:90%;line-height:110%;position:absolute;width:6em;top:-0.75em;left:4px;text-align:left"><div style="display:inline;padding:1px;float:left">Mecca</div></div></div></div></div></div></div></td></tr><tr class="mergedbottomrow"><td colspan="2" style="text-align:center">Tọa độ: <a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Mecca&params=21_25_0_N_39_49_0_E_type:city(2.385.509)_region:">21°25′0″B 39°49′0″Đ / 21,41667°B 39,81667°Đ / 21.41667; 39.81667</a> </td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia" title="Quốc gia">Quốc gia</a></th><td><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/23px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/35px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/45px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Vùng của Ả Rập Xê Út">Vùng</a></th><td><a href="/wiki/Makkah_(v%C3%B9ng)" title="Makkah (vùng)">Makkah</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row">Xây dựng <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a></th><td>+2000 TCN</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row">Thiết lập</th><td><a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Ibrahim</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row">Gia nhập <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a></th><td>1924</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:left; padding: 0.5em;">Diện tích</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • Đô thị</th><td>850 km2 (330 mi2)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • Vùng đô thị</th><td>1.200 km2 (500 mi2)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Cao_%C4%91%E1%BB%99" title="Cao độ">Độ cao</a></th><td>277 m (909 ft)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:left; padding: 0.5em;">Dân số (điều tra dân số 2022)</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • Thành phố</th><td>2,385,509</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • Thứ hạng</th><td>Thứ 3 ở Ả-rập Xê-út</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • <a href="/wiki/V%C3%B9ng_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B" title="Vùng đô thị">Vùng đô thị</a></th><td>2,427,924 (Tỉnh Mecca)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%AAn_c%C6%B0_d%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Tên cư dân">Tên cư dân</a></th><td>Makki (مكي)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></th><td><a href="/w/index.php?title=Arabian_Standard_Time&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arabian Standard Time (trang không tồn tại)">AST</a> (<a href="/wiki/UTC%2B3" class="mw-redirect" title="UTC+3">UTC+3</a>)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"> • Mùa hè (<a href="/wiki/Quy_%C6%B0%E1%BB%9Bc_gi%E1%BB%9D_m%C3%B9a_h%C3%A8" title="Quy ước giờ mùa hè">DST</a>)</th><td>AST (<a href="/wiki/UTC%2B3" class="mw-redirect" title="UTC+3">UTC+3</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row">Mã bưu chính</th><td class="adr">(5 digits)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/M%C3%A3_%C4%91i%E1%BB%87n_tho%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Mã điện thoại">Mã điện thoại</a></th><td>+966-2</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_k%E1%BA%BFt_ngh%C4%A9a" title="Thành phố kết nghĩa">Thành phố kết nghĩa</a></th><td><a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5806#P190" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="sửa dữ liệu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/16px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/24px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/32px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row">Trang web</th><td><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.holymakkah.gov.sa/">Chính quyền thành phố Mecca</a></td></tr></tbody></table> <table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;"><tbody><tr><td style="background-color:ivory;padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần của <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Hồi giáo">loạt bài</a> về </td></tr><tr><th style="background-color:ivory;padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em"><a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Hồi giáo">Hồi giáo</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:IslamSymbol.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/110px-IslamSymbol.svg.png" decoding="async" width="110" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/165px-IslamSymbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/IslamSymbol.svg/220px-IslamSymbol.svg.png 2x" data-file-width="213" data-file-height="213" /></a></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/w/index.php?title=Aqidah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aqidah (trang không tồn tại)">Tín điều</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/Allah" title="Allah">Allah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tawhid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tawhid (trang không tồn tại)">Sự Duy Nhất</a> của <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%90%E1%BA%BF_trong_%C4%91%E1%BA%A1o_Islam" class="mw-redirect" title="Thượng Đế trong đạo Islam">Thượng Đế</a></li> <li><a href="/wiki/Muhammad" title="Muhammad">Muhammad</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%C3%AAn_tri_v%C3%A0_s%E1%BB%A9_gi%E1%BA%A3_trong_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Tiên tri và sứ giả trong Hồi giáo">Tiên tri và sứ giả trong Hồi giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_Ph%C3%A1n_quy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngày Phán quyết (trang không tồn tại)">Ngày Phán quyết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qadar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qadar (trang không tồn tại)">Tiền định</a></li> <li><a href="/wiki/Thi%C3%AAn_%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_(H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o)" title="Thiên Đường (Hồi giáo)">Jannah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jahannam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jahannam (trang không tồn tại)">Jahannam</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/wiki/N%C4%83m_C%E1%BB%99t_tr%E1%BB%A5_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Năm Cột trụ của Hồi giáo">Hành đạo</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/Shahada" title="Shahada">Tuyên xưng Đức Tin</a></li> <li><a href="/wiki/Salah" title="Salah">Lễ cầu nguyện</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sawm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sawm (trang không tồn tại)">Nhịn chay</a></li> <li><a href="/wiki/Zakat" title="Zakat">Bố thí</a></li> <li><a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hành hương</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Lịch sử Hồi giáo">Lịch sử</a> & <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các lãnh tụ tôn giáo Islam (trang không tồn tại)">Các lãnh tụ tôn giáo</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ni%C3%AAn_bi%E1%BB%83u_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Niên biểu lịch sử Islam (trang không tồn tại)">Niên biểu lịch sử Islam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ahl_al-Bayt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahl al-Bayt (trang không tồn tại)">Ahl al-Bayt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sahaba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sahaba (trang không tồn tại)">Sahaba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rashidun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rashidun (trang không tồn tại)">Các khalip Rashidun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Imam_ch%E1%BA%BF_(Shia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imam chế (Shia) (trang không tồn tại)">Các Imam hệ phái Shia</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_kinh_%C4%91i%E1%BB%83n_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách kinh điển Islam (trang không tồn tại)">Kinh điển</a> & <a href="/wiki/Sharia" title="Sharia">Giáo luật</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/Qur%E2%80%99an" title="Qur’an">Qur'an</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sunnah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sunnah (trang không tồn tại)">Sunnah</a></li> <li><a href="/wiki/Hadith" title="Hadith">Hadith</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fiqh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fiqh (trang không tồn tại)">Fiqh</a></li> <li><a href="/wiki/Sharia" title="Sharia">Sharia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_thuy%E1%BA%BFt_Kalam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ thuyết Kalam (trang không tồn tại)">Chủ thuyết Kalam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_thuy%E1%BA%BFt_Sufi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ thuyết Sufi (trang không tồn tại)">Tasawwuf (chủ thuyết Sufi)</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/wiki/C%C3%A1c_chi_nh%C3%A1nh_c%E1%BB%A7a_Islam" title="Các chi nhánh của Islam">Các chi nhánh lớn</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_Sunni" title="Hồi giáo Sunni">Sunni</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_Shia" title="Hồi giáo Shia">Shi'a</a></li> <li><a href="/wiki/Sufi_gi%C3%A1o" title="Sufi giáo">Sufi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khariji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khariji (trang không tồn tại)">Khariji</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kalam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kalam (trang không tồn tại)">Kalam</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Văn hóa Hồi giáo">Văn hóa</a> & <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Thế giới Hồi giáo">Xã hội</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thu%E1%BA%ADt_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuật Islam (trang không tồn tại)">Học thuật</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghệ thuật Islam (trang không tồn tại)">Nghệ thuật</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Lịch Hồi giáo">Lịch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Islam_theo_t%E1%BB%ABng_x%E1%BB%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islam theo từng xứ (trang không tồn tại)">Dân số</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_ng%C3%A0y_l%E1%BB%85_Muslim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các ngày lễ Muslim (trang không tồn tại)">Lễ hội</a></li> <li>Các <a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_H%E1%BB%93i_Gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Nhà thờ Hồi Giáo">thánh đường Islam</a></li> <li><a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Triết học Hồi giáo">Triết học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_kh%C3%ADa_c%E1%BA%A1nh_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các khía cạnh chính trị của Islam (trang không tồn tại)">Chính trị</a></li> <li><a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5_n%E1%BB%AF_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Phụ nữ Hồi giáo">Phụ nữ</a></li> <li><a href="/wiki/Trang_ph%E1%BB%A5c_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Trang phục Hồi giáo">Trang phục</a></li> <li><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Người Hồi giáo">Người Hồi giáo</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/w/index.php?title=Islam_v%C3%A0_c%C3%A1c_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_kh%C3%A1c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islam và các tôn giáo khác (trang không tồn tại)">Islam và các tôn giáo khác</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E1%BA%A4n_gi%C3%A1o_v%C3%A0_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ấn giáo và Islam (trang không tồn tại)">Ấn giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_Cao_%C4%90%C3%A0i_v%C3%A0_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo Cao Đài và Islam (trang không tồn tại)">Cao Đài</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_v%C3%A0_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kitô giáo và Islam (trang không tồn tại)">Kitô giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o_v%C3%A0_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Do Thái giáo và Islam (trang không tồn tại)">Do Thái giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_gi%C3%A1o_v%C3%A0_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo giáo và Islam (trang không tồn tại)">Đạo giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Islam_v%C3%A0_Nho_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islam và Nho giáo (trang không tồn tại)">Nho giáo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Islam_v%C3%A0_Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islam và Phật giáo (trang không tồn tại)">Phật giáo</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding-top:0;"> <div class="NavFrame" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background-color:ivory;background:ivory;padding:0.2em;"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Islam (trang không tồn tại)">Xem thêm</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center;padding-left:0.2em; padding-right:0.2em;"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%AB_ng%E1%BB%AF_Islam_trong_ti%E1%BA%BFng_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Từ ngữ Islam trong tiếng Ả Rập (trang không tồn tại)">Từ ngữ về Islam trong tiếng Ả Rập</a></li> <li><a href="/wiki/Quan_%C4%91i%E1%BB%83m_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_v%E1%BB%81_Gi%C3%AAsu" title="Quan điểm Hồi giáo về Giêsu">Quan điểm Hồi giáo về Giêsu</a></li> <li><a href="/wiki/Shaitan" title="Shaitan"> Quỷ trong Hồi giáo</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;padding-right:0.2em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Hồi giáo"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Hồi giáo (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Mecca hay Makkah (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Tiếng Ả Rập">tiếng Ả Rập</a>: <a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%D9%85%D9%83%D8%A9" class="extiw" title="wikt:مكة">مكة</a>‎ Makkah <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/WP:IPA_for_Arabic" class="extiw" title="en:WP:IPA for Arabic">[ˈmakːa]</a>) là một thành phố tại vùng đồng bằng <a href="/wiki/Tihamah" title="Tihamah">Tihamah</a> thuộc <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a><a href="#cite_note-1">[1]</a> và là thủ phủ của <a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Vùng của Ả Rập Xê Út">vùng</a> <a href="/wiki/Makkah_(v%C3%B9ng)" title="Makkah (vùng)">Makkah</a> (Mecca). Thành phố nằm trong nội lục, cách thành phố cảng <a href="/wiki/Jeddah" title="Jeddah">Jeddah</a> 70 km, trên một thung lũng hẹp có độ cao 277 m trên mực nước biển, và cách 340 km về phía nam của <a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a>. Dân số cư dân thành phố vào năm 2012 là khoảng 2 triệu người, song lượng du khách đông gấp ba lần con số này vào dịp <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">hajj</a> ("hành hương") mỗi năm vào tháng thứ 12 theo <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Lịch Hồi giáo">lịch Hồi giáo</a>. Do là sinh quán của <a href="/wiki/Muhammad" title="Muhammad">Muhammad</a> và là địa điểm Muhammad lần đầu được Thượng đế tiết lộ về <a href="/wiki/Quran" class="mw-redirect" title="Quran">Quran</a> (trong một hang đá cách Mecca 3 km),<a href="#cite_note-2">[2]</a><a href="#cite_note-3">[3]</a> Mecca được nhìn nhận là thành phố linh thiêng nhất trong <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Hồi giáo">Hồi giáo</a><a href="#cite_note-4">[4]</a> và một cuộc hành hương gọi là <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hajj</a> là điều bắt buộc đối với mọi tín đồ Hồi giáo có khả năng. Mecca sở hữu <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a>, theo đa số tín đồ thì đây là điểm linh thiêng nhất trong Hồi giáo, cũng như là nơi các tín đồ Hồi giáo hướng đến khi cầu nguyện. Mecca trong một thời gian dài từng nằm dưới quyền cai trị của các hậu duệ của Muhammad với hiệu là <a href="/wiki/Sharif_c%E1%BB%A7a_Mecca" title="Sharif của Mecca">sharif</a>, họ là những quân chủ độc lập hoặc là chư hầu của một thực thể lớn hơn. Thành phố bị <a href="/wiki/Ibn_Saud" title="Ibn Saud">Ibn Saud</a> chinh phục vào năm 1925. Trong thời hiện đại, Mecca trải qua mở rộng rất lớn về quy mô và hạ tầng, sở hữu nhiều công trình kiến trúc như <a href="/wiki/Th%C3%A1p_Abraj_Al_Bait" class="mw-redirect" title="Tháp Abraj Al Bait">Tháp Abraj Al Bait</a> thuộc nhóm toà nhà cao nhất thế giới. Trong quá trình mở rộng này, Mecca bị mất đi một số công trình lịch sử và di tích khảo cổ học, như Pháo đài Ajyad.<a href="#cite_note-independent-5">[5]</a> Ngày nay, có hơn 15 triệu tín đồ Hồi giáo đến Mecca mỗi năm, trong đó có hàng triệu người trong những ngày Hajj.<a href="#cite_note-6">[6]</a> Do đó, Mecca trở thành một trong những thành phố có tính chất thế giới nhất trong thế giới Hồi giáo,<a href="#cite_note-NYT-7">[7]</a> song người không theo Hồi giáo bị cấm vào thành phố.<a href="#cite_note-peters_206-8">[8]</a><a href="#cite_note-9">[9]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Từ_nguyên">Từ nguyên</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Từ nguyên”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Từ nguyên">sửa mã nguồn</a>]</div> "Mecca" là dạng chuyển tự quen thuộc trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>, song chính phủ Ả Rập Xê Út sử dụng cách chuyển tự chính thức là Makkah, nó sát hơn với phát âm trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Tiếng Ả Rập">tiếng Ả Rập</a>.<a href="#cite_note-Hamp76-10">[10]</a><a href="#cite_note-11">[11]</a> Từ "Mecca" trong tiếng Anh đã được biến hoá và mang cả ý nghĩa bất kỳ địa điểm nào thu hút một lượng lớn người, nên một số người Hồi giáo nói tiếng Anh cho rằng việc sử dụng cách viết này cho thành phố là điều xúc phạm.<a href="#cite_note-Hamp76-10">[10]</a> Chính phủ Ả Rập Xê Út chọn Makkah làm chính tả chính thức trong thập niên 1980, song không được biết đến hoặc sử dụng phổ biến trên toàn thế giới.<a href="#cite_note-Hamp76-10">[10]</a> Tên chính thức đày đủ của thành phố là Makkah al-Mukarramah hoặc Makkatu l-Mukarramah (مكة المكرمة, phát âm <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/WP:IPA_for_Arabic" class="extiw" title="en:WP:IPA for Arabic">[makkah al mukarramah]</a> hay <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/WP:IPA_for_Arabic" class="extiw" title="en:WP:IPA for Arabic">[makkatul mukarramah]</a>, có nghĩa là "Mecca tôn kính", song còn được dịch thoáng thành "thành phố linh thiêng Mecca".<a href="#cite_note-Hamp76-10">[10]</a> Tên gọi cổ xưa hoặc ban đầu của địa điểm Mecca là Bakkah (còn được chuyển tự thành Baca, Baka, Bakah, Bakka, Becca, Bekka).<a href="#cite_note-Kipferp342-12">[12]</a><a href="#cite_note-Glassep302-13">[13]</a><a href="#cite_note-Phippsp85-14">[14]</a> Đây là một từ trong tiếng Ả Rập, từ nguyên của nó không rõ, giống như trường hợp của Mecca.<a href="#cite_note-Versteeghp513-15">[15]</a> Nhiều người cho rằng nó là một từ đồng nghĩa với Mecca, cụ thể hơn thì nó được cho là tên ban đầu của thung lũng nằm tại đó, trong khi các học giả Hồi giáo thường sử dụng nó để chỉ khu vực thiêng liêng của thành phố bao gồm <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a> cùng phần ngay xung quanh nó<a href="#cite_note-Petersonp22-16">[16]</a> Thuật ngữ <a href="/w/index.php?title=Bakkah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bakkah (trang không tồn tại)">Bakkah</a> được sử dụng làm tên gọi chỉ Mecca trong <a href="/w/index.php?title=Al_Imran&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Imran (trang không tồn tại)">Quran chương 3</a>:96, còn dạng Mecca được dùng trong chương <a href="/w/index.php?title=Al-Fath&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Fath (trang không tồn tại)">48</a>:24.<a href="#cite_note-Versteeghp513-15">[15]</a><a href="#cite_note-Hittip6-17">[17]</a> Trong tiếng Nam Ả Rập, tức ngôn ngữ được sử dụng tại phần miền nam <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Bán đảo Ả Rập">bán đảo Ả Rập</a> vào thời kỳ <a href="/wiki/Muhammad" title="Muhammad">Muhammad</a>, b và m có thể thay thế cho nhau. Những đề cập khác đến Mecca thấy trong Quran (6:92, 42:5) thì gọi nó là Umm al-Qurā (أم القرى), nghĩa là "mẹ của mọi khu định cư."<a href="#cite_note-Hittip6-17">[17]</a> Tên gọi khác của Mecca là <a href="/wiki/Tihamah" title="Tihamah">Tihamah</a>.<a href="#cite_note-18">[18]</a> Tên gọi khác cho Mecca, hoặc là của vùng hoang vu và núi non xung quanh thành phố, là Faran hoặc Pharan theo truyền thuyết Ả Rập và Hồi giáo, nói đến <a href="/w/index.php?title=Hoang_m%E1%BA%A1c_Paran&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoang mạc Paran (trang không tồn tại)">hoang mạc Paran</a> được đề cập trong <a href="/wiki/Tanakh" title="Tanakh">Cựu Testament</a> tại <a href="/w/index.php?title=Vayeira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vayeira (trang không tồn tại)">quyển 21</a>:21.<a href="#cite_note-Khanp74-19">[19]</a> Truyền thuyết Ả Rập và Hồi giáo cho rằng vùng hoang vu Paran là <a href="/wiki/Tihamah" title="Tihamah">Tihamah</a> theo nghĩa rộng và địa điểm nơi <a href="/wiki/Ishmael" title="Ishmael">Ishmael</a> định cư là Mecca.<a href="#cite_note-Khanp74-19">[19]</a> Nhà địa lý học <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a> vào thế kỷ XII là <a href="/w/index.php?title=Yaqut_al-Hamawi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yaqut al-Hamawi (trang không tồn tại)">Yaqut al-Hamawi</a> viết rằng Fārān là "một từ Hebrew được Ả Rập hoá, một trong các tên gọi của Mecca được đề cập trong <a href="/wiki/Torah" title="Torah">Torah</a>."<a href="#cite_note-Firestonep65-20">[20]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_phủ">Chính phủ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Chính phủ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính phủ">sửa mã nguồn</a>]</div> Mecca nằm dưới quyền cai quản của chính quyền thành phố Mecca, một hội đồng đô thị gồm 14 thành viên được bầu cử ở địa phương, đứng đầu là một thị trưởng (Al-Amin) do chính phủ Ả Rập Xê Út bổ nhiệm. Tính đến tháng 5 năm 2015, thị trưởng của thành phố là Tiến sĩ Osama bin Fadhel Al-Bar.<a href="#cite_note-21">[21]</a><a href="#cite_note-NG201410-22">[22]</a> Mecca là thủ phủ của vùng Makkah, vùng này bao gồm thành phố <a href="/wiki/Jeddah" title="Jeddah">Jeddah</a> lân cận. <a href="/w/index.php?title=Abdul_Majeed_bin_Abdulaziz_Al_Saud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abdul Majeed bin Abdulaziz Al Saud (trang không tồn tại)">Abdul Majeed bin Abdulaziz Al Saud</a> là thống đốc của vùng từ năm 2000 đến khi ông mất vào năm 2007.<a href="#cite_note-mjid-obit-23">[23]</a> Ngày 16 tháng 5 năm 2007, Hoàng tử <a href="/w/index.php?title=Khalid_bin_Faisal_Al_Saud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khalid bin Faisal Al Saud (trang không tồn tại)">Khalid bin Faisal Al Saud</a> được bổ nhiệm làm thống đốc mới.<a href="#cite_note-24">[24]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử">Lịch sử</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lịch_sử_sơ_khởi">Lịch sử sơ khởi</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Lịch sử sơ khởi”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử sơ khởi">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:OldmapofMecca.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/OldmapofMecca.jpg/220px-OldmapofMecca.jpg" decoding="async" width="220" height="324" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8b/OldmapofMecca.jpg 1.5x" data-file-width="250" data-file-height="368" /></a><figcaption>Một bản đồ của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman" title="Đế quốc Ottoman">Ottoman</a> vào năm 1787 về <a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a> và các địa điểm tôn giáo liên quan (Jabal al-Nour)</figcaption></figure> Lịch sử sơ khởi của Mecca vẫn bị tranh chấp ở mức độ lớn, do không có đề cập rõ ràng về nó trong tài liệu cổ đại trước khi Hồi giáo xuất hiện.<a href="#cite_note-25">[25]</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> (Roma) đoạt quyền kiểm soát một phần <a href="/wiki/Hejaz" title="Hejaz">Hejaz</a> vào năm 106,<a href="#cite_note-26">[26]</a> có các thành phố chỉ huy như Hegra (nay gọi là <a href="/wiki/Mada%27in_Saleh" title="Mada'in Saleh">Mada'in Saleh</a>), nằm về phía bắc của Mecca. Người La Mã có các mô tả chi tiết về miền tây bán đảo Ả Rập, như <a href="/wiki/Procopius" class="mw-disambig" title="Procopius">Procopius</a>, song không nói đến một tiền đồn hành hương và mậu dịch giống như Mecca.<a href="#cite_note-ReferenceA-27">[27]</a> Đề cập trực tiếp đầu tiên về Mecca trong tài liệu bên ngoài xuất hiện vào năm 741 trong Biên niên sử Byzantine-Ả Rập, song trong đó tác giả đặt nó tại <a href="/wiki/L%C6%B0%E1%BB%A1ng_H%C3%A0" title="Lưỡng Hà">Lưỡng Hà</a> thay vì tại Hejaz.<a href="#cite_note-ReferenceA-27">[27]</a> Do khu vực có môi trường khắc nghiệt<a href="#cite_note-ReferenceB-28">[28]</a> và việc thiếu vắng các tham chiếu lịch sử trong các nguồn La Mã, Ba Tư và Ấn Độ, nên các sử gia như <a href="/w/index.php?title=Patricia_Crone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Patricia Crone (trang không tồn tại)">Patricia Crone</a> và <a href="/w/index.php?title=Tom_Holland_(t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tom Holland (tác giả) (trang không tồn tại)">Tom Holland</a> nghi ngờ trước tuyên bố rằng Mecca là một tiền đồn mậu dịch lớn trong lịch sử.<a href="#cite_note-ReferenceB-28">[28]</a><a href="#cite_note-29">[29]</a> Sử gia Hy Lạp <a href="/w/index.php?title=Diodorus_Siculus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diodorus Siculus (trang không tồn tại)">Diodorus Siculus</a> viết về bán đảo Ả Rập trong tác phẩm <a href="/w/index.php?title=Bibliotheca_historica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliotheca historica (trang không tồn tại)">Bibliotheca historica</a> của ông, mô tả một đền thờ linh thiêng: "Và một đền thờ được dựng lên tại đó, là nơi rất linh thiêng và cực kỳ được sùng kính đối với tất cả <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Người Ả Rập">người Ả Rập</a>".<a href="#cite_note-30">[30]</a> Mô tả được cho là có thể ám chỉ đến Kaaba tại Mecca, tuy nhiên vị trí địa lý mà Diodorus miêu tả nằm tại tây bắc bán đảo Ả Rập, ở khoảng khu vực <a href="/w/index.php?title=Leuke_Kome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leuke Kome (trang không tồn tại)">Leuke Kome</a>, gần với <a href="/wiki/Petra" title="Petra">Petra</a> hơn và nằm trong <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Nabatea" title="Vương quốc Nabatea">Vương quốc Nabatea</a> cổ và sau là tỉnh <a href="/w/index.php?title=Arabia_Petraea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arabia Petraea (trang không tồn tại)">Arabia Petraea</a> thuộc La Mã.<a href="#cite_note-31">[31]</a><a href="#cite_note-32">[32]</a> <a href="/wiki/Claudius_Ptolemaeus" title="Claudius Ptolemaeus">Ptolemy</a> liệt kê danh sách 50 thành phố tại bán đảo Ả Rập, một nơi có tên là "Macoraba". Tồn tại suy đoán rằng đây có thể là một sự ám chỉ đến Mecca. Tuy nhiên, do thiếu mô tả hoặc bất kỳ tài liệu ủng hộ nào khác nên luận điểm này được xem là có thể gây tranh chấp.<a href="#cite_note-33">[33]</a> Một số bản khắc Thamud được phát hiện tại miền nam <a href="/wiki/Jordan" title="Jordan">Jordan</a> có tên của một số cá nhân như "Abd Mekkat", có nghĩa là "nô bộc của Mecca".<a href="#cite_note-34">[34]</a> Ngoài ra còn có một số bản khắc khác có các tên người như "Makky" nghĩa là "người Mecca", song Jawwad Ali từ <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Baghdad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học Baghdad (trang không tồn tại)">Đại học Baghdad</a> đề xuất rằng cũng có khả năng một bộ lạc tên là "Mecca".<a href="#cite_note-35">[35]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_điểm_Hồi_giáo">Quan điểm Hồi giáo</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Quan điểm Hồi giáo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quan điểm Hồi giáo">sửa mã nguồn</a>]</div> Theo truyền thuyết Hồi giáo, lịch sử Mecca có nguồn gốc từ <a href="/wiki/Abraham" title="Abraham">Abraham</a> (Ibrahim), ông cho xây dựng <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a> với giúp đỡ từ người con cả của mình là <a href="/wiki/Ishmael" title="Ishmael">Ishmael</a> vào khoảng năm 2000 TCN khi cư dân tại địa điểm được gọi là <a href="/w/index.php?title=Bakkah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bakkah (trang không tồn tại)">Bakkah</a> rời bỏ thuyết độc thần của Abraham do ảnh hưởng của người <a href="/w/index.php?title=Amalek&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amalek (trang không tồn tại)">Amalek</a>.<a href="#cite_note-36">[36]</a> Cựu Testament trong chương <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_V%E1%BB%8Bnh" title="Thánh Vịnh">Thánh Vịnh</a> 84:3–6 có một đề cập đến một cuộc hành hương tại thung lũng Baca, người Hồi giáo nhìn nhận rằng điều này có liên quan đến việc đề cập Mecca là Bakkah trong Surah 3:96 của <a href="/wiki/Quran" class="mw-redirect" title="Quran">Quran</a>. Vào một thời điểm trong thế kỷ V, Kaaba là một địa điểm thờ cúng các vị thần của các bộ lạc dị giáo trên bán đảo Ả Rập. Vị thần dị giáo quan trọng nhất của Mecca là <a href="/w/index.php?title=Hubal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hubal (trang không tồn tại)">Hubal</a>, được bộ lạc <a href="/wiki/Quraysh" title="Quraysh">Quraysh</a> đưa vào thờ tại đó<a href="#cite_note-37">[37]</a><a href="#cite_note-38">[38]</a> và duy trì cho đến thế kỷ VII. Trong Sharḥ al- Asāṭīr, một bài bình luận trong bảng niên đại kiểu <a href="/w/index.php?title=Midrash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Midrash (trang không tồn tại)">midrash</a> của người Samaria về các tộc trưởng, có niên đại không rõ song có lẽ được soạn vào thế kỷ X, nó cho rằng Mecca được xây dựng bởi những con trai của <a href="/w/index.php?title=Nebaioth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nebaioth (trang không tồn tại)">Nebaioth</a>- con cả của <a href="/wiki/Ishmael" title="Ishmael">Ishmael</a>.<a href="#cite_note-39">[39]</a><a href="#cite_note-40">[40]</a><a href="#cite_note-41">[41]</a> Trong thế kỷ V, bộ lạc Quraysh đoạt quyền kiểm soát Mecca, và họ trở thành các thương nhân có kỹ năng. Đến thế kỷ VI, họ tham gia hoạt động mậu dịch gia vị sinh lợi, do chiến tranh ở những nơi khác khiến cho các tuyến mậu dịch chuyển từ các tuyến trên biển nguy hiểm sang các tuyến đường bộ an toàn hơn. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%C3%B4ng_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Đông La Mã">Đế quốc Đông La Mã</a> (Byzantine) trước đó từng kiểm soát <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_%C4%90%E1%BB%8F" title="Biển Đỏ">biển Đỏ</a>, song nạn hải tặc gia tăng. Một tuyến khác trước đó chạy qua <a href="/wiki/V%E1%BB%8Bnh_Ba_T%C6%B0" title="Vịnh Ba Tư">vịnh Ba Tư</a> thông qua các sông <a href="/wiki/Tigris" title="Tigris">Tigris</a> và <a href="/wiki/Euphrates" title="Euphrates">Euphrates</a> song cũng bị đe doạ lợi dụng từ <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Sassanid" class="mw-redirect" title="Nhà Sassanid">Đế quốc Sassanid</a>, và bị phá vỡ bởi người Lakhm, Ghassan, và các cuộc chiến tranh <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_La_M%C3%A3-Ba_T%C6%B0" class="mw-redirect" title="Chiến tranh La Mã-Ba Tư">La Mã-Ba Tư</a>. Tầm quan trọng của Mecca với vị thế là một trung tâm mậu dịch cũng vượt qua các thành phố <a href="/wiki/Petra" title="Petra">Petra</a> và <a href="/wiki/Palmyra" title="Palmyra">Palmyra</a>.<a href="#cite_note-EIE-42">[42]</a><a href="#cite_note-lapidus-14-43">[43]</a> Tuy nhiên, người Sassanid không phải luôn tạo thành mối đe doạ đối với Mecca, như vào năm 575 họ bảo vệ Mecca khỏi cuộc xâm chiếm từ <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Aksum" title="Vương quốc Aksum">Vương quốc Axum</a> dưới quyền lãnh đạo của thủ lĩnh theo Cơ Đốc giáo <a href="/w/index.php?title=Abraha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abraha (trang không tồn tại)">Abraha</a>. Các bộ lạc tại miền nam bán đảo Ả Rập yêu cầu Quốc vương Ba Tư <a href="/wiki/Khosrau_I" title="Khosrau I">Khosrau I</a> viện trợ, đáp lại ông nam tiến đến bán đảo Ả Rập với bộ binh và một hạm đội tàu đến Mecca. Việc Ba Tư can thiệp đã ngăn chặn Cơ Đốc giáo truyền bá về phía đông đến bán đảo Ả Rập, và Mecca cùng Nhà tiên tri Hồi giáo Muhammad "sẽ không lớn lên dưới cây Thánh giá", Muhammad khi đó mới sáu tuổi và sống trong bộ lạc Quraysh.<a href="#cite_note-44">[44]</a> Đến giữa thế kỷ VI, tồn tại ba khu định cư lớn tại miền bắc bán đảo Ả Rập, tất cả đều nằm dọc bờ biển tây nam giáp biển Đỏ, trong một khu vực có thể ở được nằm giữa biển và các dãy núi lớn ở phía đông. Mặc dù khu vực xung quanh Mecca hoàn toàn cằn cỗi, song đây là nơi giàu có nhất trong ba khu định cư lớn nhờ nguồn nước dồi dào từ <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%BFng_Zamzam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giếng Zamzam (trang không tồn tại)">giếng Zamzam</a> nổi tiếng, và có vị trí tại giao điểm của các tuyến đường đoàn buôn lớn.<a href="#cite_note-world-13-45">[45]</a> Các điều kiện khắc nghiệt và địa hình của bán đảo Ả Rập khiến các bộ lạc địa phương ở trong tình trạng xung đột gần như liên miên, song vào một lần trong năm họ tuyên bố đình chiến và cùng đi đến Mecca trong một cuộc hành hương thường niên. Đến thế kỷ VII, người Ả Rập dị giáo dùng hành trình này cho mục đích tôn giáo để bày tỏ tôn kính với điện thờ của họ, và để uống nước từ giếng Zamzam. Tuy nhiên, nó cũng là khoảng thời gian mỗi năm để phân xử các tranh chấp, các khoản nợ được giải quyết, và việc mua bán có thể xuất hiện trong các chợ phiên Mecca. Các sự kiện thường niên này khiến cho các bộ lạc có cảm giác về bản sắc chung và biến Mecca thành một trung tâm quan trọng của bán đảo Ả Rập.<a href="#cite_note-lapidus-16-46">[46]</a> Năm con Voi là tên gọi trong lịch sử Hồi giáo, tương ứng với khoảng năm 570 theo Tây lịch. Theo truyền thuyết Hồi giáo, <a href="/wiki/Muhammad" title="Muhammad">Muhammad</a> sinh vào năm này.<a href="#cite_note-Hajjah-47">[47]</a> Theo các học giả Hồi giáo ban đầu như <a href="/w/index.php?title=Ibn_Ishaq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ibn Ishaq (trang không tồn tại)">Ibn Ishaq</a>, <a href="/w/index.php?title=Abraha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abraha (trang không tồn tại)">Abraha</a> là người cai trị Cơ Đốc giáo của <a href="/wiki/Yemen" title="Yemen">Yemen</a>, lệ thuộc <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Aksum" title="Vương quốc Aksum">Vương quốc Aksum</a> của <a href="/wiki/Ethiopia" title="Ethiopia">Ethiopia</a>, ông cho xây dựng một nhà thờ tại <a href="/wiki/Sana%27a" title="Sana'a">Sana'a</a> gọi là al-Qullays nhằm tôn vinh Quốc vương Aksum <a href="/w/index.php?title=Negus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Negus (trang không tồn tại)">Negus</a>. Nhà thờ này có tiếng tăm lan rộng, thậm chí còn được chú ý của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%C3%B4ng_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Đông La Mã">Đế quốc Đông La Mã</a>.<a href="#cite_note-Hajjah-47">[47]</a> Abraha nỗ lực chuyển hướng cuộc hành hương của người Ả Rập từ Kaaba đến al-Qullays và cử Muhammad ibn Khuza'i đi chuyển thông điệp đến Mecca và <a href="/wiki/Tihamah" title="Tihamah">Tihamah</a> rằng al-Qullays tốt hơn nhiều so với các công trình cúng bái khác và còn thanh khiết hơn.<a href="#cite_note-Hajjah-47">[47]</a> Khi Muhammad ibn Khuza'i đến vùng đất của người <a href="/w/index.php?title=Banu_Kinanah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Banu Kinanah (trang không tồn tại)">Kinana</a>, cư dân cử người bắn tên giết chết nhân vật này. Abraha tức giận và thề sẽ tập kích bộ lạc Kinana và phá huỷ đền thờ. Ibn Ishaq nói rằng một thành viên của bộ lạc <a href="/wiki/Quraysh" title="Quraysh">Quraysh</a> tức giận trước điều này, và đi đến Sana'a rồi lẻn vào nhà thờ vào ban đêm và làm ô uế nó. Abraha<a href="#cite_note-DACB-48">[48]</a><a href="#cite_note-Muller-49">[49]</a> đem một đội quân lớn hành quân đến <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a>, gồm nhiều voi chiến, với ý định phá huỷ nơi này. Khi biết tin quân Abraha tiến đến, các bộ lạc Ả Rập là Quraysh, Banu Kinanah, <a href="/w/index.php?title=Banu_Khuza%27a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Banu Khuza'a (trang không tồn tại)">Banu Khuza'a</a> và Banu Hudhayl liên hiệp nhằm phòng thủ Kaaba. Một người đến từ <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Himyar" title="Vương quốc Himyar">Vương quốc Himyar</a> được Abraha phái đi khuyên họ rằng Abraha chỉ muốn phá huỷ Kaaba và nếu họ kháng cự thì sẽ bị tiêu diệt. <a href="/w/index.php?title=Abdul-Muttalib&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abdul-Muttalib (trang không tồn tại)">Abdul-Muttalib</a> (ông của Muhammad) bảo cư dân Mecca đi lánh nạn trên các khu đồi, còn ông cùng một số thành viên lãnh đạo của bộ lạc Quraysh vẫn ở quanh Kaaba. Đến khi Abraha tấn công Mecca, con voi dẫn đầu có tên là Mahmud,<a href="#cite_note-50">[50]</a> được thuật là dừng lại tại ranh giới quanh Mecca và từ chối tiến vào. Điều này tạo ra thuyết rằng một dịch bệnh như <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%ADu_m%C3%B9a" title="Đậu mùa">đậu mùa</a> có thể đã khiến cuộc xâm chiếm Mecca này thất bại.<a href="#cite_note-51">[51]</a> Còn theo surah <a href="/w/index.php?title=Al-Fil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Fil (trang không tồn tại)">al-Fil</a>, [khi Abraha chuẩn bị tiến vào thành phố] xuất hiện một đám mây đen gồm các con chim nhỏ do Allah phái đến. Các con chim mang các hòn đá nhỏ ở mỏ chúng và ném vào quân Ethiopia, khiến họ tan vỡ. Cụ của Muhammad được thuật là người đầu tiên sử dụng đoàn buôn lạc đà, chúng có vai trò lớn trong nền kinh tế nhộn nhịp của Mecca. Các liên minh hình thành giữa các thương nhân tại Mecca và các bộ lạc du mục địa phương, các bộ lạc đem hàng hoá như da thuộc, gia súc và kim loại khai thác trên các núi của địa phương đến Mecca, chúng sau đó được chất lên các đoàn buôn và đưa đến các thành phố tại <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a> và <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a>.<a href="#cite_note-world-52">[52]</a> Các tường thuật lịch sử cũng cung cấp một số dấu hiệu về việc hàng hoá từ các lục địa khác cũng có thể đã đi qua Mecca. Hàng hoá từ châu Phi và Viễn Đông đi qua thành phố trên đường đến Syria gồm có gia vị, da thuộc, thuốc, vải và nô lệ; đổi lại Mecca tiếp nhận tiền, vũ khí, ngũ cốc và rượu vang, rồi phân phối chúng ra khắp bán đảo Ả Rập. Cư dân Mecca ký kết các thoả thuận với cả Đông La Mã và người <a href="/w/index.php?title=Bedouin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bedouin (trang không tồn tại)">Bedouin</a>, và thương lượng việc qua lại an toàn cho các đoàn buôn, cho họ quyền sử dụng nước và đồng cỏ. Mecca trở thành trung tâm của một <a href="/wiki/Bang_li%C3%AAn" title="Bang liên">bang liên</a> lỏng lẻo gồm các bộ lạc, trong đó có <a href="/w/index.php?title=Banu_Tamim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Banu Tamim (trang không tồn tại)">Banu Tamim</a>. Các thế lực khác trong khu vực như Abyssinia, Ghassan, và Lakhm đang suy yếu khiến mậu dịch tại Mecca trở thành thế lực ràng buộc chủ yếu tại bán đảo Ả Rập vào cuối thế kỷ VI.<a href="#cite_note-lapidus-16-46">[46]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Muhammad_và_chinh_phục_Mecca">Muhammad và chinh phục Mecca</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Muhammad và chinh phục Mecca”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Muhammad và chinh phục Mecca">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Jabal_Nur.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Jabal_Nur.JPG/220px-Jabal_Nur.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Jabal_Nur.JPG/330px-Jabal_Nur.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Jabal_Nur.JPG/440px-Jabal_Nur.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Jabal_al-Nour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jabal al-Nour (trang không tồn tại)">Jabal al-Nour</a> là nơi Muhammad được cho là đã nhận được tiết lộ đầu tiên của Thượng đế thông qua <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_thi%C3%AAn_th%E1%BA%A7n" title="Tổng lãnh thiên thần">Tổng thiên thần</a> <a href="/wiki/Gabriel" class="mw-redirect" title="Gabriel">Gabriel</a>.</figcaption></figure> Muhammad sinh tại Mecca vào năm 570, và do đó Hồi giáo có liên kết chặt chẽ với địa điểm này. Ông sinh ra trong một phái nhỏ là <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_Hashem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà Hashem (trang không tồn tại)">Nhà Hashem</a>, thuộc bộ lạc <a href="/wiki/Quraysh" title="Quraysh">Quraysh</a>. Theo truyền thuyết Hồi giáo thì tại Mecca, trong hang <a href="/w/index.php?title=Hira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hira (trang không tồn tại)">Hira</a> trên núi <a href="/w/index.php?title=Jabal_al-Nour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jabal al-Nour (trang không tồn tại)">Jabal al-Nour</a>, Muhammad bắt đầu nhận các tiết lộ thần thánh từ Thượng đế thông qua <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_thi%C3%AAn_th%E1%BA%A7n" title="Tổng lãnh thiên thần">Tổng thiên thần</a> <a href="/wiki/Gabriel" class="mw-redirect" title="Gabriel">Gabriel</a> vào năm 610, và chủ trương về thể thức <a href="/wiki/C%C3%A1c_t%C3%B4n_gi%C3%A1o_kh%E1%BB%9Fi_ngu%E1%BB%93n_t%E1%BB%AB_Abraham" title="Các tôn giáo khởi nguồn từ Abraham">độc thần Abraham</a> của ông, tương phản với thuyết dị giáo của cư dân Mecca. Sau khi bị các bộ lạc dị giáo ngược đãi suốt 13 năm, đến năm 622 Muhammad di cư (<a href="/wiki/Hijra_(H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o)" class="mw-redirect" title="Hijra (Hồi giáo)">Hijra</a>) cùng đồng đạo (<a href="/w/index.php?title=Muhajirun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muhajirun (trang không tồn tại)">Muhajirun</a>) của ông đến Yathrib (về sau gọi là <a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a>). Tuy nhiên, xung đột giữa Quraysh và người Hồi giáo tiếp tục: Hai bên giao tranh trong <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Badr" title="Trận Badr">trận Badr</a>, kết quả là người Hồi giáo đánh bại bộ lạc Quraysh ra khỏi Medina; còn trong <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%ADn_Uhud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trận Uhud (trang không tồn tại)">trận Uhud</a> thì kết quả không dứt khoát. Về tổng thể, các nỗ lực của người Mecca nhằm tiêu diệt Hồi giáo bị thất bại và tỏ ra tốn kém và không thành công. Trong trận chiến Hào vào năm 627, liên quân bán đảo Ả Rập cũng không thể đánh bại lực lượng của Muhammad.<a href="#cite_note-lapidus-32-53">[53]</a> Năm 628, Muhammad cùng các môn đồ của ông muốn đến Mecca để hành hương, song bị bộ lạc Quraysh ngăn cản. Sau đó, người Hồi giáo và người Mecca đạt được <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Hudaybiyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định Hudaybiyyah (trang không tồn tại)">Hiệp định Hudaybiyyah</a>, theo đó bộ lạc Quraysh cam kết ngưng chiến đấu với người Hồi giáo và cam kết rằng người Hồi giáo sẽ được cho phép vào thành phố để tiến hành cuộc hành hương vào năm sau. Điều này có nghĩa là đình chiến trong 10 năm, song chỉ hai năm sau bộ lạc Quraysh vi phạm hoà ước khi tàn sát một nhóm người Hồi giáo và các đồng minh của họ. Muhammad cùng các đồng đạo có đến 10.000 người hành quân đến Mecca. Tuy nhiên, thay vì tiếp tục chiến đấu thì thành phố Mecca đầu hàng Muhammad, ông tuyên bố hoà bình và ân xá cho các cư dân thành phố. Các tín đồ của Muhammad phá huỷ các hình tượng dị giáo, và các địa điểm bị Hồi giáo hoá và chuyển đổi mục đích để thờ phụng Thượng đế. Mecca được tuyên bố là địa điểm linh thiêng nhất trong Hồi giáo, được quy định là trung tâm trong cuộc hành hương của người Hồi giáo, một trong <a href="/wiki/N%C4%83m_C%E1%BB%99t_tr%E1%BB%A5_c%E1%BB%A7a_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Năm Cột trụ của Hồi giáo">năm Cột trụ của Hồi giáo</a>. Sau đó, Muhammad trở về Medina sau khi giao cho Akib ibn Usaid làm thống đốc của thành phố. Các hoạt động khác của Muhammad dẫn đến thống nhất bán đảo Ả Rập.<a href="#cite_note-EIE-42">[42]</a><a href="#cite_note-lapidus-32-53">[53]</a> Muhammad mất vào năm 632, song với nhận thức thống nhất được ông truyền cho <a href="/w/index.php?title=Ummah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ummah (trang không tồn tại)">Ummah</a> (dân tộc Hồi giáo), Hồi giáo bắt đầu bành trướng nhanh chóng, vươn xa từ Bắc Phi đến châu Á và một phần châu Âu. Khi <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Rashidun" title="Nhà Rashidun">Đế quốc Hồi giáo</a> phát triển, Mecca tiếp tục thu hút người hành hương từ khắp thế giới Hồi giáo và bên ngoài, do người Hồi giáo đến thành phố để cử hành cuộc hành hương Hajj thường niên. Mecca cũng thu hút các học giả, những người Hồi giáo sùng đạo đến thường trú, vì họ muốn sống gần Kaaba, cùng cư dân địa phương phục vụ người hành hương. Do khó khăn và tốn kém của Hajj, những người hành hương đi thuyền đến Jeddah rồi đi bằng đường bộ, hoặc tham gia các đoàn bộ hành thường niên từ Syria hoặc Iraq. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trung_đại_và_cận_đại">Trung đại và cận đại</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Trung đại và cận đại”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trung đại và cận đại">sửa mã nguồn</a>]</div> Mecca chưa từng là thủ đô của nhà nước Hồi giáo nào, song những người cai trị Hồi giáo đã góp phần sửa sang thành phố. Dưới thời trị vì của <a href="/wiki/Umar" class="mw-redirect mw-disambig" title="Umar">Umar</a> (634–44) và <a href="/wiki/Uthman_ibn_Affan" class="mw-redirect" title="Uthman ibn Affan">Uthman ibn Affan</a> (644–56) lo ngại về nạn lụt khiến đế quốc đưa các kỹ sư Cơ Đốc giáo đến để xây dựng các đập nước ở các miền thấp và xây dựng đê để bảo vệ vùng xung quanh Kaaba.<a href="#cite_note-EIE-42">[42]</a> Muhammad di cư đến Medina khiến trọng điểm rời xa khỏi Mecca, và còn xa hơn nữa khi vị khalip thứ tư là <a href="/wiki/Ali" class="mw-redirect" title="Ali">Ali</a> lên nắm quyền và chọn <a href="/w/index.php?title=Kufa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kufa (trang không tồn tại)">Kufa</a> (nay thuộc Iraq) làm thủ đô. <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Omeyyad" title="Nhà Omeyyad">Đế quốc Umayyad</a> chuyển thủ đô đến <a href="/wiki/Damascus" title="Damascus">Damascus</a> thuộc Syria còn <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Abbas" title="Nhà Abbas">Đế quốc Abbasi</a> thì chuyển đến <a href="/wiki/Baghdad" class="mw-redirect" title="Baghdad">Baghdad</a> nay thuộc Iraq, thành phố này là trung tâm của Đế quốc Hồi giáo trong gần 500 năm. Mecca trở lại trong lịch sử chính trị Hồi giáo trong Nội chiến Hồi giáo lần thứ hai (680–692), khi thành phố nằm trong tay <a href="/w/index.php?title=Abd_Allah_ibn_al-Zubayr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abd Allah ibn al-Zubayr (trang không tồn tại)">Abd Allah ibn al-Zubayr</a>, một người Hồi giáo phản đối các khalip của Umayyad. Thành phố hai lần bị quân Umayyad bao vây, vào năm 683 và 692. Trong một số khoảng thời gian về sau, thành phố ít có tên tuổi trong chính trị, song duy trì là một thành phố mộ đạo và thông thái nằm dưới quyền cai quản của các <a href="/wiki/Sharif_c%E1%BB%A7a_Mecca" title="Sharif của Mecca">sharif</a> Nhà Hashem. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Makkah-1910.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Makkah-1910.jpg/220px-Makkah-1910.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Makkah-1910.jpg/330px-Makkah-1910.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Makkah-1910.jpg/440px-Makkah-1910.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="353" /></a><figcaption>Mecca vào năm 1910</figcaption></figure> Năm 930, Mecca bị người Qarmat tấn công và cướp phá, đây là một giáo phái Hồi giáo Ismail theo chủ nghĩa thiên niên kỷ dưới quyền Abū-Tāhir Al-Jannābī và tập trung tại miền đông bán đảo Ả Rập.<a href="#cite_note-54">[54]</a> Dịch bệnh <a href="/wiki/C%C3%A1i_ch%E1%BA%BFt_%C4%90en" class="mw-redirect" title="Cái chết Đen">Cái chết Đen</a> tấn công Mecca vào năm 1349.<a href="#cite_note-55">[55]</a> Năm 1517, Sharif Barakat bin Muhammed thừa nhận uy quyền tối cao của Khalip Ottoman song duy trì tự trị địa phương ở mức độ lớn.<a href="#cite_note-56">[56]</a> Năm 1803, thành phố bị <a href="/wiki/Ti%E1%BB%83u_v%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Diriyah" title="Tiểu vương quốc Diriyah">Nhà nước Saud thứ nhất</a> chiếm lĩnh,<a href="#cite_note-57">[57]</a> họ nắm giữ Mecca đến năm 1813. Sự kiện này là một đòn mạnh vào thanh thế của Đế quốc Ottoman, tức thế lực thực thi chủ quyền đối với thành phố từ năm 1517. Người Ottoman giao nhiệm vụ đoạt lại quyền kiểm soát Mecca cho một chư hầu hùng mạnh của họ là <a href="/wiki/Khedive" title="Khedive">Khedive</a> (phó vương) Ai Cập <a href="/wiki/Muhammad_Ali_c%E1%BB%A7a_Ai_C%E1%BA%ADp" title="Muhammad Ali của Ai Cập">Muhammad Ali Pasha</a>. Muhammad Ali Pasha tái lập thành công quyền kiểm soát của Ottoman đối với Mecca vào năm 1813. Mecca thường xuyên bùng phát dịch tả, từ năm 1830 đến năm 1930 dịch tả từng 27 lần bùng phát trong những người hành hương tại Mecca.<a href="#cite_note-58">[58]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hiện_đại">Hiện đại</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Hiện đại”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hiện đại">sửa mã nguồn</a>]</div> Trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a>, Đế quốc Ottoman liên minh với người Đức đối đầu với Anh và các đồng minh của họ. Đặc vụ <a href="/wiki/T._E._Lawrence" title="T. E. Lawrence">T. E. Lawrence</a> của Anh lập mưu với Sharif của Mecca là <a href="/w/index.php?title=Hussein_bin_Ali,_Sharif_c%E1%BB%A7a_Mecca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hussein bin Ali, Sharif của Mecca (trang không tồn tại)">Hussain bin Ali</a>. Hussein bin Ali khởi nghĩa chống Đế quốc Ottoman, và Mecca là thành phố đầu tiên bị quân đội của ông chiếm lĩnh, vào năm 1916. Cuộc khởi nghĩa của Sharif tỏ ra là một bước ngoặt trong chiến tranh trên mặt trận phía đông. Sharif Hussein tuyên bố thành lập <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Hejaz" title="Vương quốc Hejaz">Vương quốc Hejaz</a>, và tuyên bố Mecca là thủ đô của quốc gia mới này. Tin tức tường thuật vào tháng 11 năm 1916<a href="#cite_note-59">[59]</a> qua đầu mối tại <a href="/wiki/Cairo" title="Cairo">Cairo</a> với những người hành hương <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hajj</a> trở về, nói rằng với việc nhà cầm quyền Thổ Ottoman biến mất, Mecca trong dịp Hajj vào năm 1916 đã may mắn thoát khỏi nạn tống tiền quy mô và nạn vòi vĩnh phi pháp của người Thổ làm việc cho chính quyền Ottoman. Sau trận chiến Mecca vào năm 1924, Sharif của Mecca bị gia tộc Saud lật đổ, và thành phố được hợp nhất vào Ả Rập Xê Út.<a href="#cite_note-encarta-60">[60]</a> Ngày 20 tháng 11 năm 1979, hai trăm phần tử có vũ trang theo chủ nghĩa Hồi giáo dưới quyền nhà thuyết pháp Ả Rập Xê Út <a href="/w/index.php?title=Juhayman_al-Otaibi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Juhayman al-Otaibi (trang không tồn tại)">Juhayman al-Otaibi</a> đã <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFm_l%C4%A9nh_%C4%90%E1%BA%A1i_Th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiếm lĩnh Đại Thánh đường (trang không tồn tại)">chiếm lĩnh Đại Thánh đường</a>. Họ tuyên bố rằng hoàng tộc Saud không còn đại diện cho Hồi giáo thuần khiết và rằng <a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a> (Thánh đường thiêng) và Kaaba cần thuộc về những người có đức tin chân chính. Các phiến quân bắt giữ hàng chục nghìn người hành hương làm con tin và tự giam mình trong thánh đường. Cuộc bao vây kéo dài trong hai tuần, kết quả là hàng trăm người chết và thiệt hại đáng kể đối với đền thờ, đặc biệt là hành lang <a href="/w/index.php?title=Safa_v%C3%A0_Marwah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Safa và Marwah (trang không tồn tại)">Safa-Marwa</a>. <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Pakistan" class="mw-redirect" title="Quân đội Pakistan">Quân đội Pakistan</a> tiến hành cuộc tấn công cuối cùng; họ được giúp đỡ về vũ khí, hậu cần và kế hoạch từ một đội biệt kích tinh nhuệ thuộc lực lượng <a href="/wiki/L%E1%BB%B1c_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_Hi%E1%BA%BFn_binh_%C4%90%E1%BA%B7c_nhi%E1%BB%87m_Qu%E1%BB%91c_gia" title="Lực lượng Hiến binh Đặc nhiệm Quốc gia">GIGN</a> của <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>.<a href="#cite_note-61">[61]</a> Dưới thời Nhà Saud cai trị, có ước tính rằng kể từ năm 1985 có khoảng 95% công trình lịch sử của Mecca đã bị phá huỷ, hầu hết có niên đại trên một nghìn năm.<a href="#cite_note-independent-5">[5]</a><a href="#cite_note-independent.co.uk-62">[62]</a> Các di tích lịch sử có tính chất quan trọng về tôn giáo đã bị Nhà Saud phá huỷ gồm năm trong số "bảy thánh đường" nổi tiếng được xây dựng ban đầu bởi con gái của Muhammad và bốn trong số "các đồng đạo lớn nhất" của ông: Masjid Abu Bakr, Masjid Salman al-Farsi, Masjid Umar ibn al-Khattab, Masjid Sayyida Fatima bint Rasulullah và Masjid Ali ibn Abu Talib.<a href="#cite_note-63">[63]</a> Theo tường thuật, Mecca hiện còn ít hơn 20 công trình kiến trúc có niên đại từ thời Muhammad. Các công trình khác bị phá huỷ bao gồm nhà của vợ của Muhammad là <a href="/w/index.php?title=Khadijah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khadijah (trang không tồn tại)">Khadijah</a>; nhà của đồng đạo Muhammad <a href="/wiki/Abu_Bakr" class="mw-redirect" title="Abu Bakr">Abu Bakr</a>; nhà của cháu nội Muhammad <a href="/w/index.php?title=Ali-Oraid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali-Oraid (trang không tồn tại)">Ali-Oraid</a> và Thánh đường abu-Qubais; nơi sinh của Muhammad bị phá để xây một thư viện; còn Pháo đài Ajyad từ thời Ottoman bị phá để xây <a href="/wiki/Th%C3%A1p_Abraj_Al_Bait" class="mw-redirect" title="Tháp Abraj Al Bait">Tháp Abraj Al Bait</a>.<a href="#cite_note-64">[64]</a> Nguyên nhân khiến nhiều toà nhà lịch sử bị phá huỷ là để dành không gian xây dựng các khách sạn, căn hộ, bãi đỗ xe và các cơ sở hạ tầng khác cho những người hành hương <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hajj</a>. Tuy nhiên, nhiều công trình bị phá huỷ nằm ngoài các lý do như vậy, như khi phát hiện được nhà của Ali-Oraid, <a href="/wiki/Fahd_c%E1%BB%A7a_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Fahd của Ả Rập Xê Út">Quốc vương Fahd</a> đích thân ra lệnh san phẳng nó vì sợ nơi này sẽ trở thành một điểm hành hương.<a href="#cite_note-independent.co.uk-62">[62]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Hành_hương">Hành hương</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Hành hương”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hành hương">sửa mã nguồn</a>]</div> Cuộc hành hương đến Mecca thu hút hàng triệu người Hồi giáo từ khắp thế giới. Có hai cuộc hành hương là <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hajj</a> và <a href="/w/index.php?title=Umrah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umrah (trang không tồn tại)">Umrah</a>. Hajj là cuộc hành hương 'lớn' được cử hành thường niên tại Mecca và các di tích lân cận. Trong Hajj, có vài triệu người thuộc nhiều quốc tịch sẽ cùng nhau cúng bái. Mọi người Hồi giáo trưởng thành và khoẻ mạnh đều phải tiến hành Hajj ít nhất một lần trong đời nếu như họ có khả năng tài chính và thể chất đến Mecca, và có thể sắp xếp để chăm sóc người phụ thuộc ở quê nhà trong khi họ thực hiện chuyến đi. Umrah là cuộc hành hương nhỏ hơn, không có tính bắt buộc song được đề nghị trong Qur'an.<a href="#cite_note-65">[65]</a> Thường thì các tín đồ thực hiện <a href="/w/index.php?title=Umrah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umrah (trang không tồn tại)">Umrah</a> khi đến thăm Masjid al-Haram. Mecca là địa điểm xảy ra một số sự kiện và thất bại kiểm soát đám đông do có quá nhiều người đến trong Hajj.<a href="#cite_note-66">[66]</a><a href="#cite_note-67">[67]</a><a href="#cite_note-68">[68]</a> Chẳng hạn vào ngày 2 tháng 7 năm 1990, thảm hoạ xảy ra khi hệ thống thông gió bị hỏng trong một đường hầm bộ hành đông đúc tại Mecca, khiến cho 1.426 người chết do bị nghẹt thở hoặc bị dẫm đạp.<a href="#cite_note-69">[69]</a> Vào ngày 24 tháng 9 năm 2015, hơn 2.000 người hành hương <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_gi%E1%BA%ABm_%C4%91%E1%BA%A1p_Mina_2015" title="Vụ giẫm đạp Mina 2015">thiệt mạng</a> trong một vụ dẫm đạp tại <a href="/w/index.php?title=Mina,_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mina, Ả Rập Xê Út (trang không tồn tại)">Mina</a> khi tham dự nghi lễ ném đá tại Jamarat.<a href="#cite_note-70">[70]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Địa_lý">Địa lý</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Địa lý”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Địa lý">sửa mã nguồn</a>]</div> Mecca nằm trên độ cao 277 m so với mực nước biển, và nằm cách biển Đỏ khoảng 80 km.<a href="#cite_note-world-13-45">[45]</a> Miền trung Mecca nằm trên một hành lang giữa các ngọn núi và thường được gọi là "hõm Mecca." Khu vực có thung lũng Al Taneem, thung lũng Bakkah và thung lũng Abqar.<a href="#cite_note-EIE-42">[42]</a><a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Vị trí nằm tại vùng núi non đã xác định phạm vi mở rộng đương đại của thành phố. Trung tâm thành phố nằm tại khu vực Masjid al-Haram, có độ cao thấp hơn so với hầu hết thành phố. Khu vực xung quanh thánh đường là khu thành cổ. Các đại lộ chính là Al-Mudda'ah và Sūq al-Layl về phía bắc thánh đường, và As-Sūg Assaghīr về phía nam. Do Nhà Saud mở rộng Đại thánh đường tại trung tâm thành phố, đã có hàng trăm ngôi nhà bị thay thế bằng các đại lộ và quảng trường thành phố. Các ngôi nhà truyền thống được xây dựng bằng đá địa phương và thường có hai đến ba tầng. Tổng diện tích Mecca hiện nay là 1.200 km².<a href="#cite_note-72">[72]</a> Vào thời kỳ tiền hiện đại, Mecca sử dụng một vài nguồn nước chính. Đầu tiên là các giếng nước tại địa phương như giếng Zamzam, nước của chúng thường hơi mặn. Nguồn thứ hai là dòng chảy của Ayn Zubayda, nguồn của dòng chảy này là các núi J̲abal Saʿd (Jabal Sa'd) và Jabal Kabkāb, nằm cách vài km về phía đông của Jabal Arafa và cách Mecca khoảng 20 km về phía đông nam. Nước được vận chuyển từ đó bằng các rãnh ngầm. Nguồn thứ ba là mưa, nó được cư dân trữ trong các hồ chứa nhỏ hoặc là các bể nước. Lượng mưa khan hiếm, song cũng gây ra nguy cơ lũ lụt và từng là một mối đe doạ từ những thời kỳ đầu tiên. Theo Al-Kurdī, từng có 89 trận lụt lịch sử cho đến năm 1965, trong đó có vài trận lụt vào thời kỳ Saud. Trong thế kỷ XX, trận lụt nghiêm trọng nhất là vào năm 1942. Kể từ đó, các con đập được xây dựng để cải thiện vấn đề này.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khu_phố">Khu phố</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Khu phố”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khu phố">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144143">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ajyad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ajyad (trang không tồn tại)">Ajyad</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Adl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Adl (trang không tồn tại)">Al Adl</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Faisaliyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Faisaliyyah (trang không tồn tại)">Al Faisaliyyah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Gemmezah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Gemmezah (trang không tồn tại)">Al Gemmezah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Ghassalah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Ghassalah (trang không tồn tại)">Al Ghassalah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Hindawiyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Hindawiyyah (trang không tồn tại)">Al Hindawiyyah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Iskan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Iskan (trang không tồn tại)">Al Iskan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al-Khalidiya,_Mecca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al-Khalidiya, Mecca (trang không tồn tại)">Al Khalediya</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Maabda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Maabda (trang không tồn tại)">Al Maabda</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Muaisem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Muaisem (trang không tồn tại)">Al Muaisem</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Nuzha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Nuzha (trang không tồn tại)">Al Nuzha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Rasaifah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Rasaifah (trang không tồn tại)">Al Rasaifah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Shoqiyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Shoqiyah (trang không tồn tại)">Al Shoqiyah</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Shubaikah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Shubaikah (trang không tồn tại)">Al Shubaikah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Sulaimaniyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Sulaimaniyyah (trang không tồn tại)">Al Sulaimaniyyah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Tundobawi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Tundobawi (trang không tồn tại)">Al Tundobawi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Utaibiyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Utaibiyyah (trang không tồn tại)">Al Utaibiyyah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Zahir_(khu_ph%E1%BB%91_Mecca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Zahir (khu phố Mecca) (trang không tồn tại)">Al Zahir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Zahra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Zahra (trang không tồn tại)">Al Zahra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aziziyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aziziyah (trang không tồn tại)">Aziziyah</a><a href="#cite_note-AN-73">[73]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gazza_(khu_ph%E1%BB%91_Mecca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gazza (khu phố Mecca) (trang không tồn tại)">Gazza</a><a href="#cite_note-74">[74]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jabal_Al_Nour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jabal Al Nour (trang không tồn tại)">Jabal Al Nour</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jarwal_(khu_ph%E1%BB%91_Mecca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jarwal (khu phố Mecca) (trang không tồn tại)">Jarwal</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jurhum_(khu_ph%E1%BB%91_Mecca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jurhum (khu phố Mecca) (trang không tồn tại)">Jurhum</a><a href="#cite_note-NDN-75">[75]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mina_(khu_ph%E1%BB%91_Mecca)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mina (khu phố Mecca) (trang không tồn tại)">Mina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Misfalah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Misfalah (trang không tồn tại)">Misfalah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shar_Mansur&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shar Mansur (trang không tồn tại)">Shar Mansur</a><a href="#cite_note-NDN-75">[75]</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Suq_Al_Lail&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suq Al Lail (trang không tồn tại)">Suq Al Lail</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Khí_hậu">Khí hậu</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Khí hậu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khí hậu">sửa mã nguồn</a>]</div> Mecca có khí hậu hoang mạc nóng, nhiệt độ vẫn nóng trong mùa đông khi dao động từ 18 °C đến 30 °C vào ban ngày. Nhiệt độ vào mùa hè thì cực nóng, thường là trên 40 °C vào ban ngày, giảm xuống 30 °C vào ban đêm.<a href="#cite_note-autogenerated1-76">[76]</a> Do Mecca nằm trên một hoang mạc nên các cơn bão bụi thường xuất hiện trong thành phố. Gió Shamal xuất hiện tại Mecca vào các tháng mùa hè, loại gió này mang rất nhiều bụi và đạt đỉnh vào buổi sáng song giảm vào ban đêm. Các cơn gió Shamal cũng xuất hiện trong mùa đông nhưng không thường xuyên.<a href="#cite_note-77">[77]</a> Các cơn bão cát hay bão bụi thường tác động đến Mecca hầu như trong mọi tháng song đặc biệt là vào mùa hè.<a href="#cite_note-78">[78]</a> Gió tây đem giông bão đến Mecca vào mùa đông và các cơn đông mưa đá thỉnh thoảng cũng xuất hiện.<a href="#cite_note-79">[79]</a> <div> <table class="wikitable collapsible" style="width:100%; text-align:center; line-height: 1.2em; margin:auto;"> <tbody><tr> <th colspan="14">Dữ liệu khí hậu của Mecca </th></tr> <tr> <th scope="row">Tháng </th> <th scope="col">1 </th> <th scope="col">2 </th> <th scope="col">3 </th> <th scope="col">4 </th> <th scope="col">5 </th> <th scope="col">6 </th> <th scope="col">7 </th> <th scope="col">8 </th> <th scope="col">9 </th> <th scope="col">10 </th> <th scope="col">11 </th> <th scope="col">12 </th> <th scope="col" style="border-left-width:medium">Năm </th></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Cao kỉ lục °C (°F) </th> <td style="background: #FF1C00; color:#000000;">37.4 (99.3) </td> <td style="background: #FF1600; color:#FFFFFF;">38.3 (100.9) </td> <td style="background: #F20000; color:#FFFFFF;">42.4 (108.3) </td> <td style="background: #D20000; color:#FFFFFF;">44.7 (112.5) </td> <td style="background: #920000; color:#FFFFFF;">49.4 (120.9) </td> <td style="background: #8F0000; color:#FFFFFF;">49.6 (121.3) </td> <td style="background: #8C0000; color:#FFFFFF;">49.8 (121.6) </td> <td style="background: #8D0000; color:#FFFFFF;">49.7 (121.5) </td> <td style="background: #920000; color:#FFFFFF;">49.4 (120.9) </td> <td style="background: #B30000; color:#FFFFFF;">47.0 (116.6) </td> <td style="background: #FF0200; color:#FFFFFF;">41.2 (106.2) </td> <td style="background: #FF1500; color:#FFFFFF;">38.4 (101.1) </td> <td style="background: #8C0000; color:#FFFFFF; border-left-width:medium">49.8 (121.6) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Trung bình ngày tối đa °C (°F) </th> <td style="background: #FF4B00; color:#000000;">30.5 (86.9) </td> <td style="background: #FF4300; color:#000000;">31.7 (89.1) </td> <td style="background: #FF2D00; color:#000000;">34.9 (94.8) </td> <td style="background: #FF1300; color:#FFFFFF;">38.7 (101.7) </td> <td style="background: #F80000; color:#FFFFFF;">42.0 (107.6) </td> <td style="background: #DF0000; color:#FFFFFF;">43.8 (110.8) </td> <td style="background: #EA0000; color:#FFFFFF;">43.0 (109.4) </td> <td style="background: #ED0000; color:#FFFFFF;">42.8 (109.0) </td> <td style="background: #ED0000; color:#FFFFFF;">42.8 (109.0) </td> <td style="background: #FF0900; color:#FFFFFF;">40.1 (104.2) </td> <td style="background: #FF2B00; color:#000000;">35.2 (95.4) </td> <td style="background: #FF4100; color:#000000;">32.0 (89.6) </td> <td style="background: #FF1700; color:#FFFFFF; border-left-width:medium">38.1 (100.6) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Trung bình ngày °C (°F) </th> <td style="background: #FF7800; color:#000000;">24.0 (75.2) </td> <td style="background: #FF7300; color:#000000;">24.7 (76.5) </td> <td style="background: #FF6100; color:#000000;">27.3 (81.1) </td> <td style="background: #FF4800; color:#000000;">31.0 (87.8) </td> <td style="background: #FF3100; color:#000000;">34.3 (93.7) </td> <td style="background: #FF2700; color:#000000;">35.8 (96.4) </td> <td style="background: #FF2600; color:#000000;">35.9 (96.6) </td> <td style="background: #FF2700; color:#000000;">35.7 (96.3) </td> <td style="background: #FF2C00; color:#000000;">35.0 (95.0) </td> <td style="background: #FF4000; color:#000000;">32.2 (90.0) </td> <td style="background: #FF5A00; color:#000000;">28.4 (83.1) </td> <td style="background: #FF6D00; color:#000000;">25.6 (78.1) </td> <td style="background: #FF4900; color:#000000; border-left-width:medium">30.8 (87.4) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Tối thiểu trung bình ngày °C (°F) </th> <td style="background: #FF9C39; color:#000000;">18.8 (65.8) </td> <td style="background: #FF9A35; color:#000000;">19.1 (66.4) </td> <td style="background: #FF8C1A; color:#000000;">21.1 (70.0) </td> <td style="background: #FF7500; color:#000000;">24.5 (76.1) </td> <td style="background: #FF5F00; color:#000000;">27.6 (81.7) </td> <td style="background: #FF5800; color:#000000;">28.6 (83.5) </td> <td style="background: #FF5500; color:#000000;">29.1 (84.4) </td> <td style="background: #FF5200; color:#000000;">29.5 (85.1) </td> <td style="background: #FF5600; color:#000000;">28.9 (84.0) </td> <td style="background: #FF6B00; color:#000000;">25.9 (78.6) </td> <td style="background: #FF7F00; color:#000000;">23.0 (73.4) </td> <td style="background: #FF9225; color:#000000;">20.3 (68.5) </td> <td style="background: #FF7300; color:#000000; border-left-width:medium">24.7 (76.5) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Thấp kỉ lục °C (°F) </th> <td style="background: #FFD2A5; color:#000000;">11.0 (51.8) </td> <td style="background: #FFD9B3; color:#000000;">10.0 (50.0) </td> <td style="background: #FFC489; color:#000000;">13.0 (55.4) </td> <td style="background: #FFB266; color:#000000;">15.6 (60.1) </td> <td style="background: #FF9225; color:#000000;">20.3 (68.5) </td> <td style="background: #FF860D; color:#000000;">22.0 (71.6) </td> <td style="background: #FF7C00; color:#000000;">23.4 (74.1) </td> <td style="background: #FF7C00; color:#000000;">23.4 (74.1) </td> <td style="background: #FF860D; color:#000000;">22.0 (71.6) </td> <td style="background: #FFA144; color:#000000;">18.0 (64.4) </td> <td style="background: #FFAC5A; color:#000000;">16.4 (61.5) </td> <td style="background: #FFC892; color:#000000;">12.4 (54.3) </td> <td style="background: #FFD9B3; color:#000000; border-left-width:medium">10.0 (50.0) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Lượng <a href="/wiki/Gi%C3%A1ng_th%E1%BB%A7y" title="Giáng thủy">Giáng thủy</a> trung bình mm (inches) </th> <td style="background: #E0FFE0; color:#000000;">20.8 (0.82) </td> <td style="background: #FAFFFA; color:#000000;">3.0 (0.12) </td> <td style="background: #F6FFF6; color:#000000;">5.5 (0.22) </td> <td style="background: #EFFFEF; color:#000000;">10.3 (0.41) </td> <td style="background: #FDFFFD; color:#000000;">1.2 (0.05) </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000;">0.0 (0.0) </td> <td style="background: #FCFFFC; color:#000000;">1.4 (0.06) </td> <td style="background: #F7FFF7; color:#000000;">5.0 (0.20) </td> <td style="background: #F6FFF6; color:#000000;">5.4 (0.21) </td> <td style="background: #E9FFE9; color:#000000;">14.5 (0.57) </td> <td style="background: #DCFFDC; color:#000000;">22.6 (0.89) </td> <td style="background: #DEFFDE; color:#000000;">22.1 (0.87) </td> <td style="background: #F0FFF0; color:#000000; border-left-width:medium">111.8 (4.40) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Số ngày giáng thủy trung bình </th> <td style="background: #CDCDFF; color:#000000;">4.0 </td> <td style="background: #F2F2FF; color:#000000;">0.9 </td> <td style="background: #E8E8FF; color:#000000;">1.8 </td> <td style="background: #E8E8FF; color:#000000;">1.8 </td> <td style="background: #F6F6FF; color:#000000;">0.7 </td> <td style="background: #FFFFFF; color:#000000;">0.0 </td> <td style="background: #FBFBFF; color:#000000;">0.3 </td> <td style="background: #ECECFF; color:#000000;">1.5 </td> <td style="background: #E5E5FF; color:#000000;">2.0 </td> <td style="background: #E7E7FF; color:#000000;">1.9 </td> <td style="background: #CDCDFF; color:#000000;">3.9 </td> <td style="background: #D2D2FF; color:#000000;">3.6 </td> <td style="background: #E7E7FF; color:#000000; border-left-width:medium">22.4 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99_%E1%BA%A9m_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%91i" title="Độ ẩm tương đối">Độ ẩm tương đối</a> trung bình (%) </th> <td style="background: #2121FF; color:#FFFFFF;">58 </td> <td style="background: #3030FF; color:#FFFFFF;">54 </td> <td style="background: #4747FF; color:#FFFFFF;">48 </td> <td style="background: #5A5AFF; color:#FFFFFF;">43 </td> <td style="background: #7575FF; color:#000000;">36 </td> <td style="background: #8080FF; color:#000000;">33 </td> <td style="background: #7C7CFF; color:#000000;">34 </td> <td style="background: #6969FF; color:#000000;">39 </td> <td style="background: #5252FF; color:#FFFFFF;">45 </td> <td style="background: #3F3FFF; color:#FFFFFF;">50 </td> <td style="background: #2121FF; color:#FFFFFF;">58 </td> <td style="background: #1D1DFF; color:#FFFFFF;">59 </td> <td style="background: #1D1DFF; color:#FFFFFF; border-left-width:medium">59 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Số giờ nắng trung bình tháng </th> <td style="background: #E5E500; color:#000000;">260.4 </td> <td style="background: #E7E700; color:#000000;">245.8 </td> <td style="background: #EAEA01; color:#000000;">282.1 </td> <td style="background: #ECEC06; color:#000000;">282.0 </td> <td style="background: #EFEF0D; color:#000000;">303.8 </td> <td style="background: #F5F51C; color:#000000;">321.0 </td> <td style="background: #F1F112; color:#000000;">313.1 </td> <td style="background: #EEEE0A; color:#000000;">297.6 </td> <td style="background: #ECEC06; color:#000000;">282.0 </td> <td style="background: #EEEE0B; color:#000000;">300.7 </td> <td style="background: #E8E800; color:#000000;">264.0 </td> <td style="background: #E2E200; color:#000000;">248.0 </td> <td style="background: #EBEB05; color:#000000; border-left-width:medium">3.400,5 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Số giờ nắng trung bình ngày </th> <td style="background: #E6E600; color:#000000;">8.4 </td> <td style="background: #E8E800; color:#000000;">8.7 </td> <td style="background: #EBEB03; color:#000000;">9.1 </td> <td style="background: #EDED09; color:#000000;">9.4 </td> <td style="background: #F0F010; color:#000000;">9.8 </td> <td style="background: #F6F61F; color:#000000;">10.7 </td> <td style="background: #F2F215; color:#000000;">10.1 </td> <td style="background: #EEEE0C; color:#000000;">9.6 </td> <td style="background: #EDED09; color:#000000;">9.4 </td> <td style="background: #EFEF0E; color:#000000;">9.7 </td> <td style="background: #E9E900; color:#000000;">8.8 </td> <td style="background: #E3E300; color:#000000;">8.0 </td> <td style="background: #ECEC07; color:#000000; border-left-width:medium">9.3 </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:95%;">Nguồn 1: Trung tâm Khí hậu Khu vực Jeddah<a href="#cite_note-JRCC-80">[80]</a> </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:95%;">Nguồn 2: Cục Khí tượng Đức (nắng, 1986–2000)<a href="#cite_note-DWD-81">[81]</a> </td></tr></tbody></table> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Địa_danh">Địa danh</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Địa danh”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Địa danh">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Masjid_al-Haram_panorama.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Masjid_al-Haram_panorama.JPG/800px-Masjid_al-Haram_panorama.JPG" decoding="async" width="800" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Masjid_al-Haram_panorama.JPG/1200px-Masjid_al-Haram_panorama.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Masjid_al-Haram_panorama.JPG/1600px-Masjid_al-Haram_panorama.JPG 2x" data-file-width="5464" data-file-height="972" /></a><figcaption><div class="center">Toàn cảnh <a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a>.</div></figcaption></figure> Mecca sở hữu thánh đường Hồi giáo lớn nhất thế giới là <a href="/wiki/Masjid_al-Haram" class="mw-redirect" title="Masjid al-Haram">Masjid al-Haram</a>. Thánh đường nằm quanh <a href="/wiki/Kaaba" title="Kaaba">Kaaba</a>, là nơi người Hồi giáo hướng đến khi cầu nguyện hàng ngày (<a href="/wiki/Salat" class="mw-redirect" title="Salat">salat</a>). Thánh đường này còn được gọi phổ biến là Haram hoặc Đại thánh đường.<a href="#cite_note-82">[82]</a> Do sự thù địch của <a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_ph%C3%A1i_Wahhabi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giáo phái Wahhabi (trang không tồn tại)">giáo phái Wahhabi</a> với việc súng kính dành cho các toà nhà lịch sử và tôn giáo, Mecca đã mất đi hầu hết di sản của mình trong những năm gần đây và ít toà nhà từ 1500 qua còn tồn tại dưới thời Nhà Saud cai trị.<a href="#cite_note-independent.co.uk-62">[62]</a> Thành phố đang mở rộng, bao gồm việc xây dựng <a href="/wiki/Th%C3%A1p_Abraj_Al_Bait" class="mw-redirect" title="Tháp Abraj Al Bait">Tháp Abraj Al Bait</a> cao 601 m nằm gần Masjid al-Haram.<a href="#cite_note-83">[83]</a> Đây là toà nhà cao thứ ba thế giới khi nó hoàn thành vào năm 2012. Việc xây dựng tháp này khiến Pháo đài Ajyad từ thời Ottoman bị phá huỷ, gây tranh chấp giữa <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a> và Ả Rập Xê Út.<a href="#cite_note-84">[84]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:Error mw:File/Thumb"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%E1%BA%A3i_l%C3%AAn&wpDestFile=Entry-Gate-of-Mecca-on-Jaddah-Makkah-Highway_2.jpg" class="new" title="Tập tin:Entry-Gate-of-Mecca-on-Jaddah-Makkah-Highway 2.jpg">Tập tin:Entry-Gate-of-Mecca-on-Jaddah-Makkah-Highway 2.jpg</a><figcaption>Cổng Quran</figcaption></figure> Giếng Zamzam là một nguồn nước nổi tiếng. Qishla tại Mecca là một thành trì của Ottoman nằm đối diện với Đại thánh đường và bảo vệ thành phố khỏi các cuộc tấn công. Tuy nhiên, chính phủ Ả Rập Xê Út loại bỏ cấu trúc này để tạo không gian cho các khách sạn và toà nhà kinh doanh nằm gần Đại thánh đường. <a href="/w/index.php?title=Hira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hira (trang không tồn tại)">Hira</a> là một hang nằm gần Mecca, trên một ngọn núi tên là <a href="/w/index.php?title=Jabal_al-Nour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jabal al-Nour (trang không tồn tại)">Jabal Al-Nūr</a>. Nó nổi tiếng do là nơi Muhammad nhận các tiết lộ đầu tiên cho ông từ Thượng đế thông qua <a href="/w/index.php?title=Jibreel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jibreel (trang không tồn tại)">Jibreel</a>, còn gọi là Gabriel đối với tín đồ Cơ Đốc giáo.<a href="#cite_note-85">[85]</a><a href="#cite_note-86">[86]</a> <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_Mecca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng Mecca (trang không tồn tại)">Cổng Mecca</a> nằm trên Xa lộ Jeddah-Mecca, đánh dấu ranh giới khu vực người không theo Hồi giáo bị cấm tiến vào. Cổng được thiết kế vào năm 1979 bởi kiến trúc sư Ai Cập Samir Elabd. Cấu trúc giống với một quyển sách, đại diện cho Qur'an.<a href="#cite_note-Makkah_Gate_Design_-_elabdarchitecture.com-87">[87]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kinh_tế">Kinh tế</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Kinh tế”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kinh tế">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Downtown_Makkah_Azizia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Downtown_Makkah_Azizia.jpg/220px-Downtown_Makkah_Azizia.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Downtown_Makkah_Azizia.jpg/330px-Downtown_Makkah_Azizia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Downtown_Makkah_Azizia.jpg/440px-Downtown_Makkah_Azizia.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Khu Makkah Azizia vào buổi trưa</figcaption></figure> Kinh tế Mecca phụ thuộc sâu vào cuộc hành hương thường niên. Theo lời một học giả, "[người Mecca] không có cách kiếm sống nào ngoài phục vụ những người hajj." Nguồn thu từ Hajj trên thực tế không chỉ mang lại sức lực cho kinh tế Mecca mà trong lịch sử còn có tác động sâu sắc đến kinh tế toàn bộ bán đảo Ả Rập. Nguồn thu được tạo ra theo một số cách thức, như đánh thuế những người hành hương. Các loại thuế đặc biệt tăng lên trong <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng" title="Đại khủng hoảng">Đại khủng hoảng</a>, và nhiều trong số các khoản thuế này tồn tại cho đến năm 1972. Cách khác để Hajj tạo ra nguồn thu là thông qua các dịch vụ cho người hành hương, như hãng hàng không quốc gia của Ả Rập Xê Út là <a href="/wiki/Saudia" title="Saudia">Saudia</a> tạo ra 12% nguồn thu của họ từ những người hành hương. Tiền đi đường của người hành hương để đến Mecca cũng tạo ra nguồn thu; cùng với đó là khách sạn và công ty ở trọ.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Thành phố nhận được 100 triệu USD, trong khi chính phủ Ả Rập Xê Út chi khoảng 50 triệu USD cho các dịch vụ của Hajj. Thành phố có một số ngành công nghiệp và nhà máy, song không còn giữ vai trò lớn trong kinh tế Ả Rập Xê Út, vốn là nền kinh tế chủ yếu dựa vào xuất khẩu dầu.<a href="#cite_note-88">[88]</a> Nhiều loại hình doanh nghiệp tồn tại trong thành phố kể từ năm 1970 như sản xuất tôn uốn, rèn đồng, cửa hàng mộc, đệm bọc, nhà máy chiết xuất dầu thực vật, nhà máy kẹo, nhà máy bột mì, lò bánh mì, nuôi gia cầm, nhập khẩu thực phẩm đông lạnh, chế ảnh, cơ quan thư ký, nhà máy nước đá, nhà máy đóng chai nước ngọt có ga, tiệm cắt tóc, cửa hàng sách, cơ quan du lịch và ngân hàng.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Thành phố phát triển ổn định trong các thế kỷ XX và XXI, do số lượng người hành hương tham gia <a href="/wiki/Hajj" title="Hajj">Hajj</a> tăng lên nhờ tính tiện lợi và khả năng chi trả cho du lịch bằng đường hàng không. Hàng nghìn người Ả Rập Xê Út được thuê quanh năm để giám sát Hajj và làm nhân viên cho các khách sạn và cửa hàng phục vụ người hành hương; các lao động này lại làm gia tăng nhu cầu về nhà ở và dịch vụ. Thành phố hiện được các tuyến đường cao tốc bao quanh, và có các khu mua sắm và nhà cao tầng.<a href="#cite_note-89">[89]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Y_tế">Y tế</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Y tế”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Y tế">sửa mã nguồn</a>]</div> Chính phủ Ả Rập Xê Út cung cấp chăm sóc y tế miễn phí cho toàn bộ người hành hương. Mecca có 10 bệnh viện:<a href="#cite_note-90">[90]</a> <ul><li>Bệnh viện Ajyad (tiếng Ả Rập: مستشفى أجياد)</li> <li>Bệnh viện Quốc vương Faisal (tiếng Ả Rập: مستشفى الملك فيصل بحي الششه)</li> <li>Bệnh viện Quốc vương Abdul Aziz (tiếng Ả Rập: مستشفى الملك عبدالعزيز بحي الزاهر)</li> <li>Vệnh viện Chuyên khoa Al Noor (tiếng Ả Rập: مستشفى النور التخصصي)</li> <li>Bệnh viện Hira (tiếng Ả Rập: مستشفى حراء)</li> <li>Vệnh viện Sản-Nhi (tiếng Ả Rập: مستشفى الولادة والأطفال)</li> <li>Thành phố Y tế Quốc vương Abdullah (tiếng Ả Rập: مدينة الملك عبدالله الطبية)</li> <li>Vệnh viện Đa khoa Khulais (tiếng Ả Rập: مستشفى خليص العام)</li> <li>Bệnh viện Đa khoa Al Kamel (tiếng Ả Rập: مستشفى الكامل العام)</li> <li>Bệnh viện Ibn Sena tại Bahhrah (tiếng Ả Rập: مستشفى ابن سينا بحداء / بحره)</li></ul> Ngoài ra còn có nhiều phòng khám cho cư dân và khách hành hương. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Văn_hoá">Văn hoá</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Văn hoá”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Văn hoá">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mecca.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Mecca.JPG/220px-Mecca.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Mecca.JPG/330px-Mecca.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Mecca.JPG/440px-Mecca.JPG 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a><figcaption>Masjid al-Haram và Kaaba.</figcaption></figure> Văn hoá Mecca chịu tác động từ lượng người hành hương đông đảo đến thành phố mỗi năm, và do đó có di sản văn hoá phong phú, trở thành thành phố đa dạng nhất trong thế giới Hồi giáo. Tương phản với phần còn lại của Ả Rập Xê Út, đặc biệt là <a href="/wiki/Najd" title="Najd">Najd</a>, Mecca theo lời <a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>, trở thành "một ốc đảo nổi bật" về tự do tư tưởng và thảo luận, cũng như của "chủ nghĩa tự do không chắc" do "người Mecca cho mình là một bức tường thành chống lại chủ nghĩa cực đoan đang len lỏi và đã bắt kịp phần lớn cuộc tranh luận Hồi giáo".<a href="#cite_note-NYT-7">[7]</a> Máy in lần đầu được đưa đến Mecca vào năm 1885 bởi <a href="/w/index.php?title=Osman_Nuri_Pasha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Osman Nuri Pasha (trang không tồn tại)">Osman Nuri Pasha</a>, một thống đốc của Ottoman. Trong giai đoạn Nhà Hashem, nó được sử dụng để in công báo chính thức của thành phố có tên là al-Qibla. Chế độ Saud mở rộng nhà máy in này với mức hoạt động lớn hơn, phổ biến công báo chính thức mới của nhà nước là Umm al-Qurā. Từ đó các máy in và kỹ thuật in được đưa đến thành phố từ khắp <a href="/wiki/Trung_%C4%90%C3%B4ng" title="Trung Đông">Trung Đông</a>, hầu hết là thông qua Jeddah.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Mecca có tờ báo riêng mang tên Al Nadwa, song các báo quốc gia và quốc tế khác cũng được phát hành tại Mecca như Saudi Gazette, Al Madinah, Okaz và Al-Bilad. Ba tờ đầu là những báo chính tại Mecca (và các thành phố khác trong nước), tập trung chủ yếu vào các vấn đề tác động đến thành phố. Nhiều đài truyền hình phục vụ khu vực thành phố, gồm có Saudi TV1, Saudi TV2, Saudi TV Sports, Al-Ekhbariya, Arab Radio and Television Network và các nhà cung cấp truyền hình cáp, vệ tinh và chuyên biệt khác. Tại Mecca vào thời kỳ tiền hiện đại, các môn thể thao phổ biến nhất là vật ngẫu hứng và chạy bộ.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> <a href="/wiki/B%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1" title="Bóng đá">Bóng đá</a> hiện là môn thể thao phổ biến nhất tại Mecca, thành phố có một số câu lạc bổ thể thao thuộc hàng lâu năm nhất tại Ả Rập Xê Út, như Al-Wahda FC (thành lập vào năm 1945). Sân vận động Quốc vương Abdulaziz là sân vận động lớn nhất tại Mecca với sức chứa 38.000 chỗ ngồi.<a href="#cite_note-91">[91]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ẩm_thực">Ẩm thực</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Ẩm thực”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ẩm thực">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Kabsa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Kabsa.jpg/220px-Kabsa.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Kabsa.jpg/330px-Kabsa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Kabsa.jpg/440px-Kabsa.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a><figcaption>Kabsa là món ăn phổ biến tại Mecca</figcaption></figure> Giống như tại các thành phố Ả Rập khác, <a href="/w/index.php?title=Kabsa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kabsa (trang không tồn tại)">Kabsa</a> (một món được nêm gia vị gồm gạo và thịt) là bữa trưa truyền thống phổ biến nhất, song món mandi từ <a href="/wiki/Yemen" title="Yemen">Yemen</a> (gồm gạo và thịt nấu kiểu tandoori) cũng phổ biến. Các món thịt nướng như <a href="/wiki/Shawarma" title="Shawarma">shawarma</a>, <a href="/w/index.php?title=Kofta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kofta (trang không tồn tại)">kofta</a> và <a href="/wiki/Kebab" title="Kebab">kebab</a> được bán nhiều tại Mecca. Trong dịp <a href="/w/index.php?title=Ramadan_(th%C3%A1ng)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ramadan (tháng) (trang không tồn tại)">Ramadan</a>, đậu răng ngựa ngâm dầu ô liu (ful medames) và <a href="/wiki/Samosa" title="Samosa">samosa</a> là các món phổ biến nhất và được ăn vào lúc <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_h%C3%B4n" title="Hoàng hôn">hoàng hôn</a>. Các món này luôn xuất hiện trong các nhà hàng Liban, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ. Sự pha trộn của các dân tộc và quốc tịch khác nhau trong cư dân Mecca có tác động đáng kể đến ẩm thực truyền thống địa phương. Thành phố được mô tả là một trong các thành phố Hồi giáo có tính thế giới nhất, với một nền ẩm thực quốc tế.<a href="#cite_note-92">[92]</a> Theo truyền thống trong dịp Ramadan, nam giới (gọi là Saggas) cung cấp nước khoáng và nước quả ép cho những người Hồi giáo để họ ăn điểm tâm vào hoàng hôn. Ngày nay, Saggas kiếm tiền bằng cách cung cấp các loại đồ ăn ngọt như <a href="/wiki/Baklava" title="Baklava">baklava</a> va basbosa cùng với các đồ uống nước quả ép. Trong thế kỷ XX, nhiều chuỗi đồ ăn nhanh đã mở cửa hàng nhượng quyền tại Mecca, phục vụ người dân địa phương và khách hành hương.<a href="#cite_note-93">[93]</a> Các đồ ăn ngoại lai thường được các khách hành hương đem đến.<a href="#cite_note-94">[94]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nhân_khẩu">Nhân khẩu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Nhân khẩu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nhân khẩu">sửa mã nguồn</a>]</div> Mật độ dân số tại Mecca ở mức rất cao, hầu hết cư dân thường trú tại Mecca sống trong khu thành cổ, và nhiều người làm việc trong ngành kinh doanh mà người địa phương gọi là ngành kinh doanh Hajj. Một quan chức Ả Rập Xê Út từng phát biểu "Chúng tôi chưa từng ngưng việc chuẩn bị cho Hajj."<a href="#cite_note-95">[95]</a> Trong suốt cả năm, các dòng người hành hương tiến vào thành phố để thực hiện các nghi lễ của <a href="/w/index.php?title=Umrah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umrah (trang không tồn tại)">Umrah</a>, và trong các tuần cuối cùng của tháng <a href="/w/index.php?title=Dhu_al-Qidah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dhu al-Qidah (trang không tồn tại)">Dhu al-Qidah</a>, có trung bình 4 triệu người Hồi giáo đến thành phố để tham gia các nghi lễ gọi là Hajj.<a href="#cite_note-ebmm-96">[96]</a> Người hành hương thuộc các dân tộc và xuất thân khác nhau, chủ yếu đến từ Trung Á, Nam Á, Đông Nam Á, châu Âu, Trung Đông và châu Phi. Nhiều người hành hương ở lại và trở thành cư dân của thành phố. Người đến từ Myanmar là một cộng đồng lâu năm, có sự bền vững với số lượng khoảng 250.000 người.<a href="#cite_note-97">[97]</a> Ngoài đa dạng do Hajj, bùng nổ dầu mỏ trong 50 qua tại Ả Rập Xê Út khiến hàng trăm nghìn người nhập cư đến lao động trong thành phố. Người không theo Hồi giáo bị cấm đến Mecca theo luật pháp của Ả Rập Xê Út,<a href="#cite_note-peters_206-8">[8]</a> và việc sử dụng các tài liệu gian lận để làm điều này có thể dẫn đến việc bị bắt giữ và khởi tố.<a href="#cite_note-98">[98]</a> Lệnh cấm cũng được áp dụng cho người thuộc giáo phái <a href="/w/index.php?title=Ahmadiyya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahmadiyya (trang không tồn tại)">Ahmadiyya</a> vì họ được cho rằng không phải là người Hồi giáo.<a href="#cite_note-99">[99]</a> Tuy vậy, có nhiều người không theo Hồi giáo từng đến thành phố, trường hợp đầu tiên được ghi lại là <a href="/w/index.php?title=Ludovico_di_Varthema&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludovico di Varthema (trang không tồn tại)">Ludovico di Varthema</a> vào năm 1503.<a href="#cite_note-100">[100]</a> Người sáng lập <a href="/wiki/Sikh_gi%C3%A1o" title="Sikh giáo">Sikh giáo</a> là <a href="/wiki/Guru_Nanak" title="Guru Nanak">Guru Nanak Sahib</a> đến Mecca vào tháng 12 năm 1518.<a href="#cite_note-101">[101]</a> Một trong những người nổi tiếng nhất là <a href="/w/index.php?title=Richard_Francis_Burton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Francis Burton (trang không tồn tại)">Richard Francis Burton</a>,<a href="#cite_note-102">[102]</a> ông đến với thân phận tín đồ phái <a href="/wiki/Sufi_gi%C3%A1o" title="Sufi giáo">Sufi</a> <a href="/w/index.php?title=Qadiriyyah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qadiriyyah (trang không tồn tại)">Qadiriyyah</a> từ <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> vào năm 1853. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giáo_dục">Giáo dục</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Giáo dục”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giáo dục">sửa mã nguồn</a>]</div> Giáo dục chính thức bắt đầu phát triển trong giai đoạn cuối Ottoman, tiếp tục một cách chậm chạp qua thời Nhà Hashem. Nỗ lực lớn đầu tiên nhằm cải thiện tình hình là của một thương gia Jeddah tên là Muhammad ʿAlī Zaynal Riḍā, ông lập ra Madrasat al-Falāḥ tại Mecca vào năm 1911–12.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Hệ thống trường học tại Mecca có nhiều trường học công lẫn tư, dành cho cả nam sinh và nữ sinh. Tính đến năm 2005, thành phố có 532 trường công và tư cho nam sinh, và 681 trường công và tư cho nữ sinh.<a href="#cite_note-103">[103]</a> Ngôn ngữ giảng dạy trong các trường công và tư là tiếng Ả Rập, còn tiếng Anh được nhấn mạnh với vị thế là ngôn ngữ thứ hai, song một số trường tư do các thực thể nước ngoài thành lập, như các trường quốc tế, đã sử dụng tiếng Anh làm ngôn ngữ giảng dạy. Họ cũng được phép dạy chung các nam sinh và nữ sinh. Đối với giáo dục bậc cao, thành phố chỉ có một trường đại học là Đại học Umm Al-Qura, trường được thành lập vào năm 1949 với hình thức là trường cao đẳng, và trở thành một đại học công lập vào năm 1979. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Truyền_thông">Truyền thông</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Truyền thông”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Truyền thông">sửa mã nguồn</a>]</div> Viễn thông trong thành phố được nhấn mạnh từ sớm dưới thời Nhà Saud. Quốc vương <a href="/wiki/Ibn_Saud" title="Ibn Saud">Abdul Aziz Al-Saud</a> (Ibn Saud) thúc giục chúng tiến bộ do ông nhận ra đây là một phương thức tiện lợi và giúp cai quản tốt hơn. Trước đó, trong thời <a href="/w/index.php?title=Ali_c%E1%BB%A7a_Hejaz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ali của Hejaz (trang không tồn tại)">Quốc vương Husayn</a> có khoảng 20 máy điện thoại trong toàn thành phố; đến năm 1936 con số này tăng lên 450, chiếm khoảng một nửa số máy điện thoại của toàn quốc. Trong thời gian này, các đường dây điện thoại được mở rộng đến Jeddah và Ta'if, song không đến thủ đô <a href="/wiki/Riyadh" title="Riyadh">Riyadh</a>. Đến năm 1985, Mecca cùng với các thành phố khác trong nước đã sở hữu các phương tiện truyền thông điện thoại, máy điện báo, phát thanh và truyền hình hiện đại.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> Truyền thông phát thanh hạn chế được hình thành trong Vương quốc Hejaz dưới thời Nhà Hashem. Đến năm 1929, các trạm vô tuyến được lập ra tại nhiều thị trấn khác nhau trong vùng, tạo ra một mạng lưới hoàn chỉnh về chức năng vào năm 1932. Ngay sau Chiến tranh thế giới thứ hai, mạng lưới hiện hữu được mở rộng và cải tiến trên mức độ lớn. Kể từ đó, truyền thông phát thanh đã được sử dụng rộng rãi trong việc chỉ dẫn cuộc hành hương và thông báo cho người hành hương. Điều này bắt đầu vào năm 1950 và cho đến khoảng năm 1957 thì Đài Phát thanh Makka trở thành đài mạnh nhất tại Trung Đông. Âm nhạc không được phát từ đầu, song dần được đưa vào nội dung chương trình.<a href="#cite_note-EIModern-71">[71]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giao_thông">Giao thông</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Giao thông”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Giao thông">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG/220px-An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG" decoding="async" width="220" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG/330px-An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG/440px-An_Entrance_of_Mecca_on_Jeddah_Highway.JPG 2x" data-file-width="1475" data-file-height="779" /></a><figcaption>Lối vào Mecca trên xa lộ từ Jeddah</figcaption></figure> Mecca chỉ có sân bay Mecca Đông với quy mô nhỏ và không có dịch vụ hàng không, do đó thành phố được phục vụ bởi <a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_v%C6%B0%C6%A1ng_Abdulaziz" class="mw-redirect" title="Sân bay quốc tế quốc vương Abdulaziz">Sân bay quốc tế quốc vương Abdulaziz</a> nằm tại <a href="/wiki/Jeddah" title="Jeddah">Jeddah</a>, cách trung tâm thành phố khoảng 100 km. Nhằm phục vụ lượng lớn khách hành hương Hajj, sân bay này có một nhà ga Hajj chuyên biệt, chứa được đồng thời 47 máy bay và có thể tiếp nhận 3.800 khách hành hương mỗi giờ trong dịp Hajj.<a href="#cite_note-opening1-104">[104]</a> Al Mashaaer Al Mugaddassah Metro là một tuyến đường sắt đô thị tại Mecca, được khánh thành vào năm 2010.<a href="#cite_note-opening2-105">[105]</a> Tuyến đường sắt này có nhiều dài 18,1 km, vận chuyển khách hành hương đến các di tích thiêng liêng là <a href="/w/index.php?title=N%C3%BAi_Arafat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Núi Arafat (trang không tồn tại)">núi Arafat</a>, <a href="/w/index.php?title=Muzdalifah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muzdalifah (trang không tồn tại)">Muzdalifah</a> và <a href="/w/index.php?title=Mina,_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mina, Ả Rập Xê Út (trang không tồn tại)">Mina</a> thuộc thành phố trong dịp Hajj nhằm giảm tắc nghẽn trên các tuyến đường bộ.<a href="#cite_note-rgi20090624-106">[106]</a> Mecca Metro có tên chính thức là "Đường sắt đại chúng Makkah", là một hệ thống đường sắt đô thị gồm bốn tuyến được lên kế hoạch cho thành phố.<a href="#cite_note-approved-107">[107]</a> Nó sẽ giúp<a href="#cite_note-approved-107">[107]</a> Al Mashaaer Al Mugaddassah Metro vận chuyển khách hành hương trong dịp Hajj. Một tuyến đường sắt cao tốc liên tỉnh (Kế hoạch đường sắt cao tốc Haramain còn gọi là "đường sắt miền tây") được bắt đầu xây dựng từ năm 2009. Tuyến có chiều dài 444 km, liên kết các thành phố linh thiêng <a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a> và Mecca thông qua Thành phố kinh tế Quốc vương Abdullah, <a href="/w/index.php?title=Rabigh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rabigh (trang không tồn tại)">Rabigh</a>, Jeddah và Sân bay quốc tế Quốc vương Abdulaziz.<a href="#cite_note-rgi20090423-108">[108]</a> Tuyến đường sắt này được lên kế hoạch cung cấp vận chuyển an toàn và thuận tiện với tốc độ 320 km/h, sẽ giảm thời gian qua lại giữa Mecca và Medina xuống dưới hai tiếng.<a href="#cite_note-arwmmcc-109">[109]</a> Một số xa lộ liên tỉnh giúp liên kết thành phố Mecca:<a href="#cite_note-110">[110]</a><a href="#cite_note-111">[111]</a> <ul><li>Xa lộ 40 – liên kết <a href="/wiki/Jeddah" title="Jeddah">Jeddah</a> đến Mecca và Mecca đến <a href="/wiki/Dammam" title="Dammam">Dammam</a>.</li> <li>Xa lộ 15 – liên kết <a href="/wiki/Taif" class="mw-redirect" title="Taif">Taif</a> đến Mecca và Mecca đến <a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thành_phố_kết_nghĩa">Thành phố kết nghĩa</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Thành phố kết nghĩa”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thành phố kết nghĩa">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út"><img alt="Ả Rập Xê Út" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/23px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/35px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/45px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a>, <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a></li> <li><a href="/wiki/Turkmenistan" title="Turkmenistan"><img alt="Turkmenistan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/23px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/35px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/45px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Merv" title="Merv">Merv</a>, <a href="/wiki/Turkmenistan" title="Turkmenistan">Turkmenistan</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út"><img alt="Ả Rập Xê Út" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/23px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/35px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/45px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Taif" class="mw-redirect" title="Taif">Taif</a>, <a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út">Ả Rập Xê Út</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo">Tham khảo</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo">sửa mã nguồn</a>]</div> Ghi chú <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFMerriam-Webster2001" class="citation book cs1">Merriam-Webster, Inc (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Co_VIPIJerIC&pg=PA724">Merriam-Webster's Geographical Dictionary</a>. tr. 724. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-87779-546-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-87779-546-0"><bdi>0-87779-546-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Merriam-Webster%27s+Geographical+Dictionary&rft.pages=724&rft.date=2001&rft.isbn=0-87779-546-0&rft.aulast=Merriam-Webster&rft.aufirst=Inc&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCo_VIPIJerIC%26pg%3DPA724&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKhan,_A_M2003" class="citation book cs1">Khan, A M (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ZcMHD5WWL7AC&pg=PA26">Historical Value Of The Qur An And The Hadith</a>. Global Vision Publishing Ho. tr. 26–. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-81-87746-47-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-81-87746-47-8"><bdi>978-81-87746-47-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historical+Value+Of+The+Qur+An+And+The+Hadith&rft.pages=26-&rft.pub=Global+Vision+Publishing+Ho&rft.date=2003&rft.isbn=978-81-87746-47-8&rft.au=Khan%2C+A+M&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DZcMHD5WWL7AC%26pg%3DPA26&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAl-Laithy,_Ahmed2005" class="citation book cs1">Al-Laithy, Ahmed (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=5ShMqiiJbNYC&pg=PA61">What Everyone Should Know About the Qur'an</a>. Garant. tr. 61–. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-441-1774-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-441-1774-5"><bdi>978-90-441-1774-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=What+Everyone+Should+Know+About+the+Qur%27an&rft.pages=61-&rft.pub=Garant&rft.date=2005&rft.isbn=978-90-441-1774-5&rft.au=Al-Laithy%2C+Ahmed&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D5ShMqiiJbNYC%26pg%3DPA61&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">^</a> Nasr, Seyyed (2005). Mecca, The Blessed, Medina, The Radiant: The Holiest Cities of Islam. Aperture <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/089381752X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/089381752X">089381752X</a> </li> <li id="cite_note-independent-5">^ <a href="#cite_ref-independent_5-0">a</a> <a href="#cite_ref-independent_5-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTaylor2011" class="citation news cs1">Taylor, Jerome (ngày 24 tháng 9 năm 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/mecca-for-the-rich-islams-holiest-site-turning-into-vegas-2360114.html">“Mecca for the rich: Islam's holiest site 'turning into Vegas'”</a>. The Independent. Luân Đôn.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Independent&rft.atitle=Mecca+for+the+rich%3A+Islam%27s+holiest+site+%27turning+into+Vegas%27&rft.date=2011-09-24&rft.aulast=Taylor&rft.aufirst=Jerome&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.independent.co.uk%2Fnews%2Fworld%2Fmiddle-east%2Fmecca-for-the-rich-islams-holiest-site-turning-into-vegas-2360114.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">^</a> A Saudi tower: Mecca versus Las Vegas: Taller, holier and even more popular than (almost) anywhere else, <a href="/wiki/The_Economist" title="The Economist">The Economist</a> (ngày 24 tháng 6 năm 2010), Cairo. </li> <li id="cite_note-NYT-7">^ <a href="#cite_ref-NYT_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-NYT_7-1">b</a> Fattah, Hassan M.<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2005/01/20/international/middleeast/20mecca.html">Islamic Pilgrims Bring Cosmopolitan Air to Unlikely City</a>, <a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a> (ngày 20 tháng 1 năm 2005). </li> <li id="cite_note-peters_206-8">^ <a href="#cite_ref-peters_206_8-0">a</a> <a href="#cite_ref-peters_206_8-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPeters1994" class="citation book cs1">Peters, Francis E. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hajjmuslimpilgri0000pete">The Hajj: The Muslim Pilgrimage to Mecca and the Holy Places</a>. Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/hajjmuslimpilgri0000pete/page/206">206</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-02619-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-02619-X"><bdi>0-691-02619-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Hajj%3A+The+Muslim+Pilgrimage+to+Mecca+and+the+Holy+Places&rft.pages=206&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1994&rft.isbn=0-691-02619-X&rft.aulast=Peters&rft.aufirst=Francis+E.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhajjmuslimpilgri0000pete&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFEsposito2011" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_Esposito&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Esposito (trang không tồn tại)">Esposito, John L.</a> (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2wSVQI3Ya2EC&pg=PA25">What everyone needs to know about Islam</a>. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. tr. 25. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780199794133" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780199794133"><bdi>9780199794133</bdi></a>. <q>Mecca, like Medina, is closed to non-Muslims</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=What+everyone+needs+to+know+about+Islam&rft.pages=25&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2011&rft.isbn=9780199794133&rft.aulast=Esposito&rft.aufirst=John+L.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2wSVQI3Ya2EC%26pg%3DPA25&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hamp76-10">^ <a href="#cite_ref-Hamp76_10-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hamp76_10-1">b</a> <a href="#cite_ref-Hamp76_10-2">c</a> <a href="#cite_ref-Hamp76_10-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHam,_AnthonyBrekhus_Shams,_MarthaMadden,_Andrew2004" class="citation book cs1">Ham, Anthony; Brekhus Shams, Martha & Madden, Andrew (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PddTr1X7hEgC&pg=PA76">Saudi Arabia</a> . Lonely Planet. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-74059-667-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-74059-667-6"><bdi>1-74059-667-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Saudi+Arabia&rft.edition=illustrated&rft.pub=Lonely+Planet&rft.date=2004&rft.isbn=1-74059-667-6&rft.au=Ham%2C+Anthony&rft.au=Brekhus+Shams%2C+Martha&rft.au=Madden%2C+Andrew&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPddTr1X7hEgC%26pg%3DPA76&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLong2005" class="citation book cs1">Long, David E. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=VKisHwiTxJQC&pg=PA14">Culture and Customs of Saudi Arabia</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0313320217" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0313320217"><bdi>978-0313320217</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Culture+and+Customs+of+Saudi+Arabia&rft.date=2005&rft.isbn=978-0313320217&rft.aulast=Long&rft.aufirst=David+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DVKisHwiTxJQC%26pg%3DPA14&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kipferp342-12"><a href="#cite_ref-Kipferp342_12-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKipfer,_Barbara_Ann2000" class="citation book cs1">Kipfer, Barbara Ann (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=XneTstDbcC0C&pg=PA342">Encyclopedic dictionary of archaeology</a> . Springer. tr. 342. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-306-46158-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-306-46158-7"><bdi>0-306-46158-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedic+dictionary+of+archaeology&rft.pages=342&rft.edition=Illustrated&rft.pub=Springer&rft.date=2000&rft.isbn=0-306-46158-7&rft.au=Kipfer%2C+Barbara+Ann&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DXneTstDbcC0C%26pg%3DPA342&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Glassep302-13"><a href="#cite_ref-Glassep302_13-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGlassé,_CyrilSmith,_Huston2003" class="citation book cs1">Glassé, Cyril & Smith, Huston (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=focLrox-frUC&pg=PA302">The new encyclopedia of Islam</a> . Rowman Altamira. tr. 302. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7591-0190-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7591-0190-6"><bdi>0-7591-0190-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+new+encyclopedia+of+Islam&rft.pages=302&rft.edition=Revised%2C+illustrated&rft.pub=Rowman+Altamira&rft.date=2003&rft.isbn=0-7591-0190-6&rft.au=Glass%C3%A9%2C+Cyril&rft.au=Smith%2C+Huston&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DfocLrox-frUC%26pg%3DPA302&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Phippsp85-14"><a href="#cite_ref-Phippsp85_14-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhipps,_William_E.1999" class="citation book cs1">Phipps, William E. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=uRGoSE8AFAAC&pg=PA85">Muhammad and Jesus: a comparison of the prophets and their teachings</a> . Continuum International Publishing Group. tr. 85. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8264-1207-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8264-1207-6"><bdi>0-8264-1207-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Muhammad+and+Jesus%3A+a+comparison+of+the+prophets+and+their+teachings&rft.pages=85&rft.edition=Illustrated&rft.pub=Continuum+International+Publishing+Group&rft.date=1999&rft.isbn=0-8264-1207-6&rft.au=Phipps%2C+William+E.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DuRGoSE8AFAAC%26pg%3DPA85&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Versteeghp513-15">^ <a href="#cite_ref-Versteeghp513_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-Versteeghp513_15-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFVersteegh,_Kees2008" class="citation book cs1">Versteegh, Kees (2008). C. H. M. Versteegh; Kees Versteegh (biên tập). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=OWQOAQAAMAAJ">Encyclopedia of Arabic language and linguistics, Volume 4</a> . Brill. tr. 513. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/90-04-14476-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/90-04-14476-5"><bdi>90-04-14476-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+Arabic+language+and+linguistics%2C+Volume+4&rft.pages=513&rft.edition=Illustrated&rft.pub=Brill&rft.date=2008&rft.isbn=90-04-14476-5&rft.au=Versteegh%2C+Kees&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DOWQOAQAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Petersonp22-16"><a href="#cite_ref-Petersonp22_16-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPeterson,_Daniel_C.2007" class="citation book cs1">Peterson, Daniel C. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=9zpbEj0xA_sC&pg=PA47">Muhammad, prophet of God</a>. Wm. B. Eerdmans Publishing. tr. 22–25. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8028-0754-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8028-0754-2"><bdi>0-8028-0754-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Muhammad%2C+prophet+of+God&rft.pages=22-25&rft.pub=Wm.+B.+Eerdmans+Publishing&rft.date=2007&rft.isbn=0-8028-0754-2&rft.au=Peterson%2C+Daniel+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D9zpbEj0xA_sC%26pg%3DPA47&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hittip6-17">^ <a href="#cite_ref-Hittip6_17-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hittip6_17-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPhilip_Khûri_Hitti1973" class="citation book cs1">Philip Khûri Hitti (1973). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=9niSNOCIoL8C&pg=PA25">Capital cities of Arab Islam</a> . University of Minnesota Press. tr. 6. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8166-0663-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8166-0663-3"><bdi>0-8166-0663-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Capital+cities+of+Arab+Islam&rft.pages=6&rft.edition=Illustrated&rft.pub=University+of+Minnesota+Press&rft.date=1973&rft.isbn=0-8166-0663-3&rft.au=Philip+Kh%C3%BBri+Hitti&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D9niSNOCIoL8C%26pg%3DPA25&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">^</a> AlSahib, AlMuheet fi Allughah, p. 303 </li> <li id="cite_note-Khanp74-19">^ <a href="#cite_ref-Khanp74_19-0">a</a> <a href="#cite_ref-Khanp74_19-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSayyid_Aḥmad_Khān1870" class="citation book cs1">Sayyid Aḥmad Khān (1870). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=NeoOAAAAQAAJ&pg=PA75">A series of essays on the life of Muhammad: and subjects subsidiary thereto</a>. Luân Đôn: Trübner & co. tr. 74–76.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+series+of+essays+on+the+life+of+Muhammad%3A+and+subjects+subsidiary+thereto&rft.place=Lu%C3%A2n+%C4%90%C3%B4n&rft.pages=74-76&rft.pub=Tr%C3%BCbner+%26+co.&rft.date=1870&rft.au=Sayyid+A%E1%B8%A5mad+Kh%C4%81n&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DNeoOAAAAQAAJ%26pg%3DPA75&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Firestonep65-20"><a href="#cite_ref-Firestonep65_20-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFFirestone,_Reuven1990" class="citation book cs1">Firestone, Reuven (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=O69zjVnjL10C&pg=PA205">Title Journeys in holy lands: the evolution of the Abraham-Ishmael legends in Islamic exegesis</a>. SUNY Press. tr. 65, 205. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7914-0331-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7914-0331-9"><bdi>0-7914-0331-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Title+Journeys+in+holy+lands%3A+the+evolution+of+the+Abraham-Ishmael+legends+in+Islamic+exegesis&rft.pages=65%2C+205&rft.pub=SUNY+Press&rft.date=1990&rft.isbn=0-7914-0331-9&rft.au=Firestone%2C+Reuven&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DO69zjVnjL10C%26pg%3DPA205&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150904004403/http://www.kln.gov.my/web/sau_jeddah/n2015/-/asset_publisher/ME2g/blog/mayor-of-makkah-receives-malaysian-consul-general?redirect=%2Fweb%2Fsau_jeddah%2Fn2015">“Mayor of Makkah Receives Malaysian Consul General”</a>. Ministry of Foreign Affairs Malaysia. ngày 28 tháng 5 năm 2015. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kln.gov.my/web/sau_jeddah/n2015/-/asset_publisher/ME2g/blog/mayor-of-makkah-receives-malaysian-consul-general?redirect=%2Fweb%2Fsau_jeddah%2Fn2015">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Mayor+of+Makkah+Receives+Malaysian+Consul+General&rft.date=2015-05-28&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kln.gov.my%2Fweb%2Fsau_jeddah%2Fn2015%2F-%2Fasset_publisher%2FME2g%2Fblog%2Fmayor-of-makkah-receives-malaysian-consul-general%3Fredirect%3D%252Fweb%252Fsau_jeddah%252Fn2015&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-NG201410-22"><a href="#cite_ref-NG201410_22-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStone2014" class="citation web cs1">Stone, Dan (ngày 3 tháng 10 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150717031610/http://onward.nationalgeographic.com/2014/10/03/the-growing-pains-of-the-ancient-hajj/">“The Growing Pains of the Ancient Hajj”</a>. <a href="/w/index.php?title=National_Geographic_(magazine)&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Geographic (magazine) (trang không tồn tại)">National Geographic</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://onward.nationalgeographic.com/2014/10/03/the-growing-pains-of-the-ancient-hajj/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 17 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 4 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Growing+Pains+of+the+Ancient+Hajj&rft.pub=National+Geographic&rft.date=2014-10-03&rft.aulast=Stone&rft.aufirst=Dan&rft_id=http%3A%2F%2Fonward.nationalgeographic.com%2F2014%2F10%2F03%2Fthe-growing-pains-of-the-ancient-hajj%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-mjid-obit-23"><a href="#cite_ref-mjid-obit_23-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2007/05/07/world/middleeast/07abdul.html">“Prince Abdul-Majid, Governor of Mecca, Dies at 65”</a>. The New York Times. Associated Press. ngày 7 tháng 5 năm 2007. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Prince+Abdul-Majid%2C+Governor+of+Mecca%2C+Dies+at+65&rft.date=2007-05-07&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2007%2F05%2F07%2Fworld%2Fmiddleeast%2F07abdul.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spa.gov.sa/English/details.php?id=450421">“Prince Khalid Al Faisal appointed as governor of Makkah region”</a>. Saudi Press Agency. ngày 16 tháng 5 năm 2007. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Prince+Khalid+Al+Faisal+appointed+as+governor+of+Makkah+region&rft.pub=Saudi+Press+Agency&rft.date=2007-05-16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.spa.gov.sa%2FEnglish%2Fdetails.php%3Fid%3D450421&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">^</a> <a href="/w/index.php?title=Tom_Holland_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tom Holland (author) (trang không tồn tại)">Holland, Tom</a>; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; Page 303: 'Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one' </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">^</a> The New Encyclopædia Britannica: Micropædia Volume 8. USA: Encyclopædia Britannica, Inc. 1995. p. 473. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-85229-605-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-85229-605-3">0-85229-605-3</a> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-27">^ <a href="#cite_ref-ReferenceA_27-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_27-1">b</a> Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; Page 471 </li> <li id="cite_note-ReferenceB-28">^ <a href="#cite_ref-ReferenceB_28-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceB_28-1">b</a> Crone, Patricia; Meccan Trade and the Rise of Islam; 1987; Page 7 </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">^</a> Holland, Tom; In the Shadow of the Sword; Little, Brown; 2012; Page 303 </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">^</a> Translated by C H Oldfather, Diodorus Of Sicily, Volume II, William Heinemann Ltd., Luân Đôn & Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, MCMXXXV, p. 217. </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">^</a> Jan Retsö, The Arabs in Antiquity (2003), 295–300 </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> Photius, Diodorus and Strabo (English): Stanley M. Burnstein (tr.), Agatharchides of Cnidus: On the Eritraean Sea (1989), 132–173, esp. 152–3 (§92).) </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCrone,_Patricia1987" class="citation book cs1">Crone, Patricia (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/meccantraderisei00cron">Meccan Trade and the Rise of Islam</a>. Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/meccantraderisei00cron/page/n141">134</a>–135. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1593331029" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1593331029"><bdi>1593331029</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Meccan+Trade+and+the+Rise+of+Islam&rft.pages=134-135&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1987&rft.isbn=1593331029&rft.au=Crone%2C+Patricia&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmeccantraderisei00cron&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> G. Lankester Harding & Enno Littman, Some Thamudic Inscriptions from the Hashimite Kingdom of the Jordan (Leiden, Netherlands – 1952), Page: 19, Inscription No. 112A </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> Jawwad Ali, The Detailed History of Arabs before Islam (1993), Vol.4, Page: 11 </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/18px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a class="external text" href="https://vi.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Mecca">“Mecca” </a>. <a href="/w/index.php?title=Catholic_Encyclopedia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catholic Encyclopedia (trang không tồn tại)">Catholic Encyclopedia</a>. New York: Robert Appleton Company. 1913.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mecca&rft.btitle=Catholic+Encyclopedia&rft.place=New+York&rft.pub=Robert+Appleton+Company&rft.date=1913&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHawting,_G._R.1980" class="citation journal cs1">Hawting, G. R. (1980). “The Disappearance and Rediscovery of Zamzam and the 'Well of the Ka'ba'”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 43 (1): 44–54 (44). <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0041977X00110523">10.1017/S0041977X00110523</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/616125">616125</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+School+of+Oriental+and+African+Studies%2C+University+of+London&rft.atitle=The+Disappearance+and+Rediscovery+of+Zamzam+and+the+%27Well+of+the+Ka%27ba%27&rft.volume=43&rft.issue=1&rft.pages=44-54+%2844%29&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0041977X00110523&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F616125%23id-name%3DJSTOR&rft.au=Hawting%2C+G.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">^</a> <a href="#iw">Islamic World</a>, p. 20 </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">^</a> Crown, Alan David (2001) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=e5iW24esf-sC&pg=PA27">Samaritan Scribes and Manuscripts</a>. Mohr Siebeck. p. 27 </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">^</a> Crone, Patricia and Cook, M. A. (1977) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Ta08AAAAIAAJ&pg=PA22">Hagarism: The Making of the Islamic World,</a> Cambridge University Press. p. 22. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">^</a> Lazarus-Yafeh, Hava (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=mzQABAAAQBAJ&pg=PA61">Intertwined Worlds: Medieval Islam and Bible Criticism</a>. Princeton University Press. pp.61–62 </li> <li id="cite_note-EIE-42">^ <a href="#cite_ref-EIE_42-0">a</a> <a href="#cite_ref-EIE_42-1">b</a> <a href="#cite_ref-EIE_42-2">c</a> <a href="#cite_ref-EIE_42-3">d</a> "Makka – The pre-Islamic and early Islamic periods", Encyclopaedia of Islam </li> <li id="cite_note-lapidus-14-43"><a href="#cite_ref-lapidus-14_43-0">^</a> <a href="#Lapidus">Lapidus</a>, p. 14 </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBauer,_S._Wise2010" class="citation book cs1">Bauer, S. Wise (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=1u2oP2RihIgC&pg=PA243">The history of the medieval world: from the conversion of Constantine to the First Crusade</a>. W. W. Norton & Company. tr. 243. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-393-05975-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-393-05975-5"><bdi>978-0-393-05975-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+history+of+the+medieval+world%3A+from+the+conversion+of+Constantine+to+the+First+Crusade&rft.pages=243&rft.pub=W.+W.+Norton+%26+Company&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-393-05975-5&rft.au=Bauer%2C+S.+Wise&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D1u2oP2RihIgC%26pg%3DPA243&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-world-13-45">^ <a href="#cite_ref-world-13_45-0">a</a> <a href="#cite_ref-world-13_45-1">b</a> <a href="#iw">Islamic World</a>, p. 13 </li> <li id="cite_note-lapidus-16-46">^ <a href="#cite_ref-lapidus-16_46-0">a</a> <a href="#cite_ref-lapidus-16_46-1">b</a> <a href="#Lapidus">Lapidus</a>, pp. 16–17 </li> <li id="cite_note-Hajjah-47">^ <a href="#cite_ref-Hajjah_47-0">a</a> <a href="#cite_ref-Hajjah_47-1">b</a> <a href="#cite_ref-Hajjah_47-2">c</a> Hajjah Adil, Amina, "Prophet Muhammad", ISCA, ngày 1 tháng 6 năm 2002, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-930409-11-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-930409-11-7">1-930409-11-7</a> </li> <li id="cite_note-DACB-48"><a href="#cite_ref-DACB_48-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dacb.org/stories/ethiopia/_abraha.html">"Abraha."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160113213718/http://www.dacb.org/stories/ethiopia/_abraha.html">Lưu trữ</a> 2016-01-13 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> Dictionary of African Christian Biographies. 2007. (last accessed ngày 11 tháng 4 năm 2007) </li> <li id="cite_note-Muller-49"><a href="#cite_ref-Muller_49-0">^</a> Müller, Walter W. (1987) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yemenweb.com/info/_disc/0000002c.htm">"Outline of the History of Ancient Southern Arabia"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160303170557/http://www.yemenweb.com/info/_disc/0000002c.htm">Lưu trữ</a> 2016-03-03 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, in Werner Daum (ed.), Yemen: 3000 Years of Art and Civilisation in Arabia Felix. </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFʿAbdu_r-Rahmān_ibn_Nāsir_as-Saʿdī" class="citation web cs1">ʿAbdu r-Rahmān ibn Nāsir as-Saʿdī. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101220090653/http://islaam.net/main/display.php?id=1480&category=176">“Tafsir of Surah al Fil – The Elephant (Surah 105)”</a>. Translated by Abū Rumaysah. Islamic Network. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://islaam.net/main/display.php?id=1480&category=176">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 20 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 15 tháng 3 năm 2013. <q>This elephant was called Mahmud and it was sent to Abrahah from <a href="/w/index.php?title=Negus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Negus (trang không tồn tại)">Najashi</a>, the king of Abyssinia, particularly for this expedition.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Translated+by+Ab%C5%AB+Rumaysah&rft.atitle=Tafsir+of+Surah+al+Fil+%E2%80%93+The+Elephant+%28Surah+105%29&rft.au=%CA%BFAbdu+r-Rahm%C4%81n+ibn+N%C4%81sir+as-Sa%CA%BFd%C4%AB&rft_id=http%3A%2F%2Fislaam.net%2Fmain%2Fdisplay.php%3Fid%3D1480%26category%3D176&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFMarr_JS,_Hubbard_E,_Cathey,_JT2015" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=John_S._Marr&action=edit&redlink=1" class="new" title="John S. Marr (trang không tồn tại)">Marr JS</a>, Hubbard E, Cathey, JT (2015). <a class="external text" href="https://en.wikiversity.org/wiki/The_Year_of_the_Elephant">“The Year of the Elephant”</a>. Wikiversity Journal of Medicine. 2 (1). <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.15347%2Fwjm%2F2015.003">10.15347/wjm/2015.003</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Wikiversity+Journal+of+Medicine&rft.atitle=The+Year+of+the+Elephant&rft.volume=2&rft.issue=1&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.15347%2Fwjm%2F2015.003&rft.au=Marr+JS%2C+Hubbard+E%2C+Cathey%2C+JT&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikiversity.org%2Fwiki%2FThe_Year_of_the_Elephant&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>) In turn citing: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWillan_R.1821" class="citation web cs1">Willan R. (1821). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=TXEFAAAAQAAJ&pgis=1">“Miscellaneous works: comprising An inquiry into the antiquity of the small-pox, measles, and scarlet fever, now first published; Reports on the diseases in London, a new ed.; and detached papers on medical subjects, collected from various periodical publi”</a>. Cadell. tr. 488.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Miscellaneous+works%3A+comprising+An+inquiry+into+the+antiquity+of+the+small-pox%2C+measles%2C+and+scarlet+fever%2C+now+first+published%3B+Reports+on+the+diseases+in+London%2C+a+new+ed.%3B+and+detached+papers+on+medical+subjects%2C+collected+from+various+periodical+publi&rft.pages=488.&rft.pub=Cadell&rft.date=1821&rft.au=Willan+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DTXEFAAAAQAAJ%26pgis%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-world-52"><a href="#cite_ref-world_52-0">^</a> <a href="#iw">Islamic World</a>, pp. 17–18 </li> <li id="cite_note-lapidus-32-53">^ <a href="#cite_ref-lapidus-32_53-0">a</a> <a href="#cite_ref-lapidus-32_53-1">b</a> <a href="#Lapidus">Lapidus</a>, p. 32 </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.infoplease.com/ce6/world/A0832430.html">“Mecca”</a>. Infoplease.com. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mecca&rft.pub=Infoplease.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.infoplease.com%2Fce6%2Fworld%2FA0832430.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090721033845/http://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/islam/mongols/blackDeath.html">“The Islamic World to 1600: The Mongol Invasions (The Black Death)”</a>. Ucalgary.ca. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/islam/mongols/blackDeath.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2009. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Islamic+World+to+1600%3A+The+Mongol+Invasions+%28The+Black+Death%29&rft.pub=Ucalgary.ca&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ucalgary.ca%2Fapplied_history%2Ftutor%2Fislam%2Fmongols%2FblackDeath.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFChisholm1911" class="citation encyclopaedia cs1">Chisholm, Hugh biên tập (1911). <a class="external text" href="https://vi.wikisource.org/wiki/en:1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Mecca">“Mecca” </a>. <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica_Eleventh_Edition" title="Encyclopædia Britannica Eleventh Edition">Encyclopædia Britannica</a>. 17 (ấn bản thứ 11). Cambridge University Press. tr. 952.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mecca&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.pages=952&rft.edition=11th&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1911&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">^</a> "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://countrystudies.us/saudi-arabia/7.htm">The Saud Family and Wahhabi Islam</a>". <a href="/w/index.php?title=Library_of_Congress_Country_Studies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Library of Congress Country Studies (trang không tồn tại)">Library of Congress Country Studies</a>. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/114078/cholera/253250/Seven-pandemics#ref=ref886683">Cholera (pathology)</a>. Britannica Online Encyclopedia. </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">^</a> <a href="/wiki/Daily_Telegraph" class="mw-redirect" title="Daily Telegraph">Daily Telegraph</a> Saturday ngày 25 tháng 11 năm 1916, reprinted in <a href="/wiki/Daily_Telegraph" class="mw-redirect" title="Daily Telegraph">Daily Telegraph</a> Friday ngày 25 tháng 11 năm 2016 issue (page 36) </li> <li id="cite_note-encarta-60"><a href="#cite_ref-encarta_60-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091028055612/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761577367/Mecca.html">"Mecca"</a> at <a href="/wiki/Encarta" title="Encarta">Encarta</a>. (Archived) ngày 1 tháng 11 năm 2009. </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141018060953/http://www.siegeofmecca.com/">“The Siege of Mecca”</a>. Doubleday(US). ngày 28 tháng 8 năm 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.siegeofmecca.com">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 18 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 8 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Siege+of+Mecca&rft.date=2007-08-28&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.siegeofmecca.com&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-independent.co.uk-62">^ <a href="#cite_ref-independent.co.uk_62-0">a</a> <a href="#cite_ref-independent.co.uk_62-1">b</a> <a href="#cite_ref-independent.co.uk_62-2">c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-501647.html">'The destruction of Mecca: Saudi hardliners are wiping out their own heritage'</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111020143746/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/the-destruction-of-mecca-saudi-hardliners-are-wiping-out-their-own-heritage-501647.html">Lưu trữ</a> 2011-10-20 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, The Independent, ngày 6 tháng 8 năm 2005. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2011 </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://theamericanmuslim.org/tam.php/features/articles/saudi_destruction_of_muslim_historical_sites/">Destruction of Islamic Architectural Heritage in Saudi Arabia: A Wake-up Call</a>, The American Muslim. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2011 </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090310011511/http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/shame-of-the-house-of-saud-shadows-over-mecca-474736.html">'Shame of the House of Saud: Shadows over Mecca'</a>, The Independent, ngày 19 tháng 4 năm 2006 | archived from the original on 10 March, 2009 </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://islamonline.com/news/articles/21/What_is_Umrah_.html">“What is Umrah?”</a>. islamonline.com. ngày 5 tháng 12 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=What+is+Umrah%3F&rft.date=2007-12-05&rft_id=http%3A%2F%2Fislamonline.com%2Fnews%2Farticles%2F21%2FWhat_is_Umrah_.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4180965.stm">“What is the Hajj? ("Hajj disasters")”</a>. BBC. ngày 27 tháng 12 năm 2006. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=What+is+the+Hajj%3F+%28%22Hajj+disasters%22%29&rft.date=2006-12-27&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2Fmiddle_east%2F4180965.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4607304.stm">“History of deaths on the Hajj”</a>. BBC. ngày 17 tháng 12 năm 2007. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=History+of+deaths+on+the+Hajj&rft.date=2007-12-17&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2Fmiddle_east%2F4607304.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRuthven2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Malise_Ruthven&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malise Ruthven (trang không tồn tại)">Ruthven, Malise</a> (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/islaminworld0000ruth_l5u9">Islam in the World</a>. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/islaminworld0000ruth_l5u9/page/10">10</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1862079069" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1862079069"><bdi>978-1862079069</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islam+in+the+World&rft.pages=10&rft.date=2006&rft.isbn=978-1862079069&rft.aulast=Ruthven&rft.aufirst=Malise&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fislaminworld0000ruth_l5u9&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.expressandstar.com/days/1976-2000/1990.html">Express & Star</a>. Express & Star. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2013. </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ndtv.com/world-news/at-least-100-dead-390-hurt-in-stampede-during-haj-in-saudi-arabia-say-officials-1221489?pfrom=home-lateststories">“Over 700 Dead, 800 Injured in Stampede Near Mecca During Haj”</a>. NDTV. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Over+700+Dead%2C+800+Injured+in+Stampede+Near+Mecca+During+Haj&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ndtv.com%2Fworld-news%2Fat-least-100-dead-390-hurt-in-stampede-during-haj-in-saudi-arabia-say-officials-1221489%3Fpfrom%3Dhome-lateststories&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-EIModern-71">^ <a href="#cite_ref-EIModern_71-0">a</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-1">b</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-2">c</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-3">d</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-4">e</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-5">f</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-6">g</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-7">h</a> <a href="#cite_ref-EIModern_71-8">i</a> "Makka – The Modern City", Encyclopaedia of Islam </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130805195108/http://www1.holymakkah.gov.sa/">“Mecca Municipality”</a>. Holymakkah.gov.sa. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.holymakkah.gov.sa/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mecca+Municipality&rft.pub=Holymakkah.gov.sa&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.holymakkah.gov.sa%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-AN-73">^ <a href="#cite_ref-AN_73-0">a</a> <a href="#cite_ref-AN_73-1">b</a> <a href="#cite_ref-AN_73-2">c</a> <a href="#cite_ref-AN_73-3">d</a> <a href="#cite_ref-AN_73-4">e</a> <a href="#cite_ref-AN_73-5">f</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101110185628/http://arabnews.com/saudiarabia/article184594.ece">“Makkah districts to have a bigger slice of the pie this time”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arabnews.com/saudiarabia/article184594.ece">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 4 tháng 3 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Makkah+districts+to+have+a+bigger+slice+of+the+pie+this+time&rft_id=http%3A%2F%2Farabnews.com%2Fsaudiarabia%2Farticle184594.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988">. ArabNews (ngày 10 tháng 11 năm 2010) </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=274063">Fire Breaks Out In Mecca Neighborhood Near Hajj Pilgrims</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130511012923/http://news.outlookindia.com/items.aspx?artid=274063">Lưu trữ</a> 2013-05-11 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. news.outlookindia.com (ngày 17 tháng 1 năm 2005) </li> <li id="cite_note-NDN-75">^ <a href="#cite_ref-NDN_75-0">a</a> <a href="#cite_ref-NDN_75-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110714181938/http://ndn.nigeriadailynews.com/templates/?a=18516">“Kano rents 15 houses in Saudi for pilgrims”</a>. Ndn.nigeriadailynews.com. ngày 30 tháng 6 năm 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ndn.nigeriadailynews.com/templates/?a=18516">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 14 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Ndn.nigeriadailynews.com&rft.atitle=Kano+rents+15+houses+in+Saudi+for+pilgrims&rft.date=2009-06-30&rft_id=http%3A%2F%2Fndn.nigeriadailynews.com%2Ftemplates%2F%3Fa%3D18516&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-76"><a href="#cite_ref-autogenerated1_76-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://thebahrainpropertysite.com/mecca-weather.html">MECCA WEATHER AND TEMPERATURE actual five ten fifteen day ecast</a> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2cmmgwUJH98C&pg=PA31&vq=shamal&dq=The+Gulf+War+and+the+Environment&source=gbs_search_s&cad=0">The Gulf War and the environment - Google Books</a> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eosnap.com/?s=dust+storm+n+peninsula+march">Earth Snapshot • dust storm n peninsula march</a> </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150416011110/http://www.khaleejtimes.com/DisplayArticle09.asp?xfile=%2Fmiddleeast%2F2010%2FNovember%2Fmiddleeast_November367.xml&section=middleeast">“Pilgrims rush as hail storm hits Mina valley”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.khaleejtimes.com/DisplayArticle09.asp?xfile=%2Fmiddleeast%2F2010%2FNovember%2Fmiddleeast_November367.xml&section=middleeast">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pilgrims+rush+as+hail+storm+hits+Mina+valley&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.khaleejtimes.com%2FDisplayArticle09.asp%3Fxfile%3D%252Fmiddleeast%252F2010%252FNovember%252Fmiddleeast_November367.xml%26section%3Dmiddleeast&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-JRCC-80"><a href="#cite_ref-JRCC_80-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120512182826/http://jrcc.sa/reports_files/1985_2010Reports/Mecca.RTF">“Climate Data for Ả Rập Xê Út”</a>. Jeddah Regional Climate Center. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://jrcc.sa/reports_files/1985_2010Reports/Mecca.RTF">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Climate+Data+for+%E1%BA%A2+R%E1%BA%ADp+X%C3%AA+%C3%9At&rft.pub=Jeddah+Regional+Climate+Center&rft_id=http%3A%2F%2Fjrcc.sa%2Freports_files%2F1985_2010Reports%2FMecca.RTF&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-DWD-81"><a href="#cite_ref-DWD_81-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dwd.de/DWD/klima/beratung/ak/ak_410300_kt.pdf">“Klimatafel von Mekka (al-Makkah) / Saudi-Arabien”</a> (PDF). Baseline climate means (1961–1990) from stations all over the world (bằng tiếng Đức). Deutscher Wetterdienst. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Baseline+climate+means+%281961%E2%80%931990%29+from+stations+all+over+the+world&rft.atitle=Klimatafel+von+Mekka+%28al-Makkah%29+%2F+Saudi-Arabien&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dwd.de%2FDWD%2Fklima%2Fberatung%2Fak%2Fak_410300_kt.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070409163435/http://www.cgijeddah.com/cgijed/haj/orient/visitharam.htm">“Visits to the Haram Sharif in Makkah”</a>. Cgijeddah.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cgijeddah.com/cgijed/haj/orient/visitharam.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 4 năm 2007. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Visits+to+the+Haram+Sharif+in+Makkah&rft.pub=Cgijeddah.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cgijeddah.com%2Fcgijed%2Fhaj%2Forient%2Fvisitharam.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKee_Hua_Chee2010" class="citation news cs1">Kee Hua Chee (ngày 4 tháng 12 năm 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101206063924/http://thestar.com.my/lifestyle/story.asp?file=%2F2010%2F12%2F4%2Flifetravel%2F7478279&sec=lifetravel">“Going mega in Mecca”</a>. <a href="/w/index.php?title=The_Star_(Malaysia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Star (Malaysia) (trang không tồn tại)">The Star</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://thestar.com.my/lifestyle/story.asp?file=/2010/12/4/lifetravel/7478279&sec=lifetravel">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 27 tháng 12 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Going+mega+in+Mecca&rft.date=2010-12-04&rft.au=Kee+Hua+Chee&rft_id=http%3A%2F%2Fthestar.com.my%2Flifestyle%2Fstory.asp%3Ffile%3D%2F2010%2F12%2F4%2Flifetravel%2F7478279%26sec%3Dlifetravel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wsws.org/articles/2002/jan2002/fort-j28.shtml">Saudi government demolishes historic Ottoman castle</a>. Wsws.org (ngày 28 tháng 1 năm 2002). Truy cập 2013-02-03. </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080215232900/http://www.witness-pioneer.org/vil/Books/SM_tsn/ch1s7.html">“In the Shade of the Message and Prophethood”</a>. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 15 tháng 2 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=In+the+Shade+of+the+Message+and+Prophethood&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.witness-pioneer.org%2Fvil%2FBooks%2FSM_tsn%2Fch1s7.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.witness-pioneer.org">“witness”</a>. Truy cập 23 tháng 2 năm 2024.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=witness&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.witness-pioneer.org&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Makkah_Gate_Design_-_elabdarchitecture.com-87"><a href="#cite_ref-Makkah_Gate_Design_-_elabdarchitecture.com_87-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elabdarchitecture.com/resume.htm">IDEA Center Projects</a> – Makkah Gate </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">^</a> Mecca. World Book Encyclopedia. 2003 edition. Volume M. p. 353 </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHowden2006" class="citation news cs1">Howden, Daniel (ngày 19 tháng 4 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070520184851/http://news.independent.co.uk/world/middle_east/article358577.ece">“Shame of the House of Saud: Shadows over Mecca”</a>. Luân Đôn: The Independent (UK). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.independent.co.uk/world/middle_east/article358577.ece">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 20 tháng 5 năm 2007. Truy cập ngày 3 tháng 5 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Shame+of+the+House+of+Saud%3A+Shadows+over+Mecca&rft.date=2006-04-19&rft.aulast=Howden&rft.aufirst=Daniel&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.independent.co.uk%2Fworld%2Fmiddle_east%2Farticle358577.ece&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moh.gov.sa/Sectors/Hospitals/Pages/default.aspx">"المستشفيات – قائمة المستشفيات"</a>. moh.gov.sa. </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fussballtempel.net/afc/listeafc.html">Asian Football Stadiums</a> – Stadium King Abdul Aziz </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPearson,_Michael_Naylor1996" class="citation book cs1">Pearson, Michael Naylor (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/pilgrimagetomecc0000pear">Pilgrimage to Mecca: the Ind[i]an experience, 1500–1800</a>. Markus Wiener Publisher. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/pilgrimagetomecc0000pear/page/62">62</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/155876089X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/155876089X"><bdi>155876089X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pilgrimage+to+Mecca%3A+the+Ind%5Bi%5Dan+experience%2C+1500%E2%80%931800&rft.pages=62&rft.pub=Markus+Wiener+Publisher&rft.date=1996&rft.isbn=155876089X&rft.au=Pearson%2C+Michael+Naylor&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpilgrimagetomecc0000pear&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101201020839/https://articles.cnn.com/2006-01-07/world/hajj.gorani_1_hajj-grand-mosque-pilgrims?_s=PM%3AWORLD">“Gorani: Masks and business at Hajj”</a>. CNN. ngày 30 tháng 12 năm 2006. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://articles.cnn.com/2006-01-07/world/hajj.gorani_1_hajj-grand-mosque-pilgrims?_s=PM:WORLD">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Gorani%3A+Masks+and+business+at+Hajj&rft.date=2006-12-30&rft_id=http%3A%2F%2Farticles.cnn.com%2F2006-01-07%2Fworld%2Fhajj.gorani_1_hajj-grand-mosque-pilgrims%3F_s%3DPM%3AWORLD&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWolfe,_Michael1998" class="citation book cs1">Wolfe, Michael (1998). <a href="/w/index.php?title=One_Thousand_Roads_to_Mecca&action=edit&redlink=1" class="new" title="One Thousand Roads to Mecca (trang không tồn tại)">One thousand roads to Mecca: ten centuries of travelers writing about the Muslim pilgrimage</a>. Grove Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/onethousandroads0000wolf_h9i2/page/475">475</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=One+thousand+roads+to+Mecca%3A+ten+centuries+of+travelers+writing+about+the+Muslim+pilgrimage&rft.pages=475&rft.pub=Grove+Press&rft.date=1998&rft.au=Wolfe%2C+Michael&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anisamehdi.com/projects/insidemecca/pressrelease.htm">“A new National Geographic Special on PBS 'Inside Mecca'”</a>. Anisamehdi.com. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+new+National+Geographic+Special+on+PBS+%27Inside+Mecca%27&rft.pub=Anisamehdi.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.anisamehdi.com%2Fprojects%2Finsidemecca%2Fpressrelease.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ebmm-96"><a href="#cite_ref-ebmm_96-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation encyclopaedia cs1">“Makkah al-Mukarramah and Medina”. Encyclopædia Britannica. Fifteenth edition. 23. 2007. tr. 698–699.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Makkah+al-Mukarramah+and+Medina&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica.+Fifteenth+edition&rft.pages=698-699&rft.date=2007&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/cities/2016/sep/14/mecca-hajj-pilgrims-tourism">“After the hajj: Mecca residents grow hostile to changes in the holy city”</a>. The Guardian. ngày 14 tháng 9 năm 2016. Truy cập ngày 23 tháng 10 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=After+the+hajj%3A+Mecca+residents+grow+hostile+to+changes+in+the+holy+city&rft.date=2016-09-14&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcities%2F2016%2Fsep%2F14%2Fmecca-hajj-pilgrims-tourism&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060426192447/http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=32627">“Saudi embassy warns against entry of non-Muslims in Mecca”</a>. ABS-CBN News. ngày 14 tháng 3 năm 2006. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryId=32627">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 4 năm 2006. Truy cập ngày 27 tháng 4 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Saudi+embassy+warns+against+entry+of+non-Muslims+in+Mecca&rft.date=2006-03-14&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.abs-cbnnews.com%2Fstorypage.aspx%3FStoryId%3D32627&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRobert_W._HefnerPatricia_Horvatich1997" class="citation book cs1">Robert W. Hefner; Patricia Horvatich (tháng 1 năm 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=_kQ4yo-GIWUC&pg=PA198&dq#v=onepage&q&f=false">Islam in an Era of Nation-States: Politics and Religious Renewal in Muslim Southeast Asia</a>. University of Hawai'i Press. tr. 198. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780824819576" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780824819576"><bdi>9780824819576</bdi></a>. Truy cập ngày 5 tháng 6 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islam+in+an+Era+of+Nation-States%3A+Politics+and+Religious+Renewal+in+Muslim+Southeast+Asia&rft.pages=198&rft.pub=University+of+Hawai%27i+Press&rft.date=1997-01&rft.isbn=9780824819576&rft.au=Robert+W.+Hefner&rft.au=Patricia+Horvatich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3D_kQ4yo-GIWUC%26pg%3DPA198%26dq%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100113084034/http://saudiaramcoworld.com/issue/197406/the.lure.of.mecca.htm">“The Lure Of Mecca”</a>. Saudi Aramco World. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.saudiaramcoworld.com/issue/197406/the.lure.of.mecca.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 13 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Lure+Of+Mecca&rft.pub=Saudi+Aramco+World&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.saudiaramcoworld.com%2Fissue%2F197406%2Fthe.lure.of.mecca.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">^</a> Dr Harjinder Singh Dilgeer says that Mecca was not banned to non-Muslim till nineteenth century; Sikh History in 10 volumes, Sikh University Press, (2010–2012), vol. 1, pp. 181–82 </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100412091714/http://www.fordham.edu/halsall/mod/1853Burton.html">“Sir Richard Francis Burton: A Pilgrimage to Mecca, 1853”</a>. Fordham.edu. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fordham.edu/halsall/mod/1853Burton.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Sir+Richard+Francis+Burton%3A+A+Pilgrimage+to+Mecca%2C+1853&rft.pub=Fordham.edu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fordham.edu%2Fhalsall%2Fmod%2F1853Burton.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">^</a> Statistical information department of the ministry of education:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.moe.gov.sa/statscenter/tawzee.rar">Statistical summary for education in Saudi Arabia</a> (AR) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151222091009/http://www.moe.gov.sa/statscenter/tawzee.rar">Lưu trữ</a> 2015-12-22 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-opening1-104"><a href="#cite_ref-opening1_104-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://english.alarabiya.net/en/business/aviation-and-transport/2014/08/28/Hajj-terminal-back-on-full-steam.html">“Saudi terminal can receive 3,800 pilgrims per hour”</a>. <a href="/wiki/Al_Arabiya" title="Al Arabiya">Al Arabiya</a>. ngày 28 tháng 8 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Saudi+terminal+can+receive+3%2C800+pilgrims+per+hour&rft.date=2014-08-28&rft_id=http%3A%2F%2Fenglish.alarabiya.net%2Fen%2Fbusiness%2Faviation-and-transport%2F2014%2F08%2F28%2FHajj-terminal-back-on-full-steam.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-opening2-105"><a href="#cite_ref-opening2_105-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101203184240/http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/hajj-pilgrims-take-the-metro-to-makkah.html">“Hajj pilgrims take the metro to Makkah”</a>. <a href="/w/index.php?title=Railway_Gazette_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Railway Gazette International (trang không tồn tại)">Railway Gazette International</a>. ngày 15 tháng 11 năm 2010. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railwaygazette.com/nc/news/single-view/view/hajj-pilgrims-take-the-metro-to-makkah.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 3 tháng 12 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hajj+pilgrims+take+the+metro+to+Makkah&rft.date=2010-11-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railwaygazette.com%2Fnc%2Fnews%2Fsingle-view%2Fview%2Fhajj-pilgrims-take-the-metro-to-makkah.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-rgi20090624-106"><a href="#cite_ref-rgi20090624_106-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100228180304/http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/makkah-metro-contracts-signed.html">“Mecca metro contracts signed”</a>. <a href="/w/index.php?title=Railway_Gazette_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Railway Gazette International (trang không tồn tại)">Railway Gazette International</a>. ngày 24 tháng 6 năm 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view//makkah-metro-contracts-signed.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Mecca+metro+contracts+signed&rft.date=2009-06-24&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railwaygazette.com%2Fnews%2Fsingle-view%2Fview%2F%2Fmakkah-metro-contracts-signed.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-approved-107">^ <a href="#cite_ref-approved_107-0">a</a> <a href="#cite_ref-approved_107-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924143011/http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/jeddah-and-makkah-metro-plans-approved.html">“Jeddah and Makkah metro plans approved”</a>. <a href="/w/index.php?title=Railway_Gazette_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Railway Gazette International (trang không tồn tại)">Railway Gazette International</a>. ngày 17 tháng 8 năm 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/jeddah-and-makkah-metro-plans-approved.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Railway+Gazette+International&rft.atitle=Jeddah+and+Makkah+metro+plans+approved&rft.date=2012-08-17&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railwaygazette.com%2Fnews%2Fsingle-view%2Fview%2Fjeddah-and-makkah-metro-plans-approved.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-rgi20090423-108"><a href="#cite_ref-rgi20090423_108-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100619124828/http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/10/high-speed-stations-for-a-high-speed-railway.html">“High speed stations for a high speed railway”</a>. <a href="/w/index.php?title=Railway_Gazette_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Railway Gazette International (trang không tồn tại)">Railway Gazette International</a>. ngày 23 tháng 4 năm 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/10/high-speed-stations-for-a-high-speed-railway.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Railway+Gazette+International&rft.atitle=High+speed+stations+for+a+high+speed+railway&rft.date=2009-04-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railwaygazette.com%2Fnews%2Fsingle-view%2Fview%2F10%2Fhigh-speed-stations-for-a-high-speed-railway.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-arwmmcc-109"><a href="#cite_ref-arwmmcc_109-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100619124810/http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/10/al-rajhi-wins-makkah-madinah-civils-contract.html">“Al Rajhi wins Makkah – Madinah civils contract”</a>. <a href="/w/index.php?title=Railway_Gazette_International&action=edit&redlink=1" class="new" title="Railway Gazette International (trang không tồn tại)">Railway Gazette International</a>. ngày 9 tháng 2 năm 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railwaygazette.com/news/single-view/view/10/al-rajhi-wins-makkah-madinah-civils-contract.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 6 năm 2010. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Railway+Gazette+International&rft.atitle=Al+Rajhi+wins+Makkah+%E2%80%93+Madinah+civils+contract&rft.date=2009-02-09&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railwaygazette.com%2Fnews%2Fsingle-view%2Fview%2F10%2Fal-rajhi-wins-makkah-madinah-civils-contract.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://saudinf.com/main/g11.htm">"Roads"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150204075504/http://www.saudinf.com/main/g11.htm">Lưu trữ</a> 2015-02-04 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. saudinf.com. </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.saudia-online.com/newsnov01/news06.shtml">"THE ROADS AND PORTS SECTORS IN THE KINGDOM OF SAUDI ARABIA"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150108182344/http://www.saudia-online.com/newsnov01/news06.shtml">Lưu trữ</a> 2015-01-08 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. saudia-online.com. ngày 5 tháng 11 năm 2001 </li> </ol></div> Thư mục <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="iw" class="citation book cs1">the editors of Time-Life Books. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/whatlifewaslikei0000unse">What life was like in the lands of the prophet: Islamic world, AD 570 – 1405</a>. Time-Life Books. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7835-5465-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7835-5465-6"><bdi>0-7835-5465-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=What+life+was+like+in+the+lands+of+the+prophet%3A+Islamic+world%2C+AD+570+%E2%80%93+1405&rft.pub=Time-Life+Books&rft.date=1999&rft.isbn=0-7835-5465-6&rft.au=the+editors+of+Time-Life+Books.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fwhatlifewaslikei0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="Lapidus" class="citation book cs1">Lapidus, Ira M. (1988). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofislamic0000lapi">A History of Islamic Societies</a>. <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" class="mw-redirect" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-22552-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-22552-3"><bdi>0-521-22552-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Islamic+Societies&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1988&rft.isbn=0-521-22552-3&rft.au=Lapidus%2C+Ira+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofislamic0000lapi&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li></ul> Đọc thêm <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBianca,_Stefano2000" class="citation cs2"><a href="/w/index.php?title=Stefano_Bianca&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stefano Bianca (trang không tồn tại)">Bianca, Stefano</a> (2000), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=tkq3a0bXBa0C&lpg=PP1&pg=PA218">“Case Study 1: The Holy Cities of Islam – The Impact of Mass Transportation and Rapid Urban Change”</a>, Urban Form in the Arab World, Zurich: <a href="/wiki/ETH_Zurich" class="mw-redirect" title="ETH Zurich">ETH Zurich</a>, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/3728119725" title="Đặc biệt:Nguồn sách/3728119725"><bdi>3728119725</bdi></a>, 0500282056</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Case+Study+1%3A+The+Holy+Cities+of+Islam+%E2%80%93+The+Impact+of+Mass+Transportation+and+Rapid+Urban+Change&rft.btitle=Urban+Form+in+the+Arab+World&rft.place=Zurich&rft.pub=ETH+Zurich&rft.date=2000&rft.isbn=3728119725&rft.au=Bianca%2C+Stefano&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dtkq3a0bXBa0C%26lpg%3DPP1%26pg%3DPA218&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBosworth,_C._Edmund2007" class="citation book cs1">Bosworth, C. Edmund biên tập (2007). “Mecca”. Historic Cities of the Islamic World. Leiden: <a href="/w/index.php?title=Koninklijke_Brill&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koninklijke Brill (trang không tồn tại)">Koninklijke Brill</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Mecca&rft.btitle=Historic+Cities+of+the+Islamic+World&rft.place=Leiden&rft.pub=Koninklijke+Brill&rft.date=2007&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDumper,_Michael_R._T.Stanley,_Bruce_E.2008" class="citation cs2">Dumper, Michael R. T.; Stanley, Bruce E. biên tập (2008), “Makkah”, Cities of the Middle East and North Africa, Santa Barbara, USA: <a href="/w/index.php?title=ABC-CLIO&action=edit&redlink=1" class="new" title="ABC-CLIO (trang không tồn tại)">ABC-CLIO</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Makkah&rft.btitle=Cities+of+the+Middle+East+and+North+Africa&rft.place=Santa+Barbara%2C+USA&rft.pub=ABC-CLIO&rft.date=2008&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRosenthal,_Franz;_Ibn_Khaldun1967" class="citation book cs1">Rosenthal, Franz; <a href="/wiki/Ibn_Khaldun" title="Ibn Khaldun">Ibn Khaldun</a> (1967). The Muqaddimah: An Introduction to History. Princeton University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-691-09797-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-691-09797-6"><bdi>0-691-09797-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Muqaddimah%3A+An+Introduction+to+History&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1967&rft.isbn=0-691-09797-6&rft.au=Rosenthal%2C+Franz%3B+Ibn+Khaldun&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>)</li> <li>Watt, W. Montgomery. "Makka – The pre-Islamic and early Islamic periods." <a href="/w/index.php?title=Encyclopaedia_of_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Encyclopaedia of Islam (trang không tồn tại)">Encyclopaedia of Islam</a>. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. ngày 6 tháng 6 năm 2008</li> <li>Winder, R.B. "Makka – The Modern City." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2008. Brill Online. ngày 6 tháng 6 năm 2008</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://global.britannica.com/EBchecked/topic/31568/history-of-Arabia/45979/Quraysh">“Quraysh”</a>. <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a>. Britannica Concise Encyclopedia (online). 2007. Truy cập ngày 19 tháng 2 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Quraysh&rft.btitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.pub=Britannica+Concise+Encyclopedia+%28online%29&rft.date=2007&rft_id=http%3A%2F%2Fglobal.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F31568%2Fhistory-of-Arabia%2F45979%2FQuraysh&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3AMecca" class="Z3988"></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài">Liên kết ngoài</h2>[<a href="/w/index.php?title=Mecca&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Mecca&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Mecca?uselang=vi">Mecca</a>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170317055002/http://www.holymakkah.gov.sa/en/Pages/default.aspx">Holy Mecca Municipality</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.saudinf.com/main/a83.htm">Saudi Information Resource – Holy Mecca</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060821222527/http://www.saudinf.com/main/a83.htm">Lưu trữ</a> 2006-08-21 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050721135336/https://etext.library.adelaide.edu.au/b/burton/richard/b97p/chapter27.html">Personal Narrative of a Pilgrimage to Al Madinah and Meccah, by Richard Burton</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=Ả_Rập_Xê_Út&#124;link=Ả_Rập_Xê_Út_Các_thành_phố_chính_của_Ả_Rập_Xê_Út_theo_dân_số" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Bản mẫu:Thành phố lớn Ả Rập Xê Út"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thành phố lớn Ả Rập Xê Út (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=Ả_Rập_Xê_Út&#124;link=Ả_Rập_Xê_Út_Các_thành_phố_chính_của_Ả_Rập_Xê_Út_theo_dân_số" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Ả Rập Xê Út"><img alt="Ả Rập Xê Út" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/23px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/35px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Flag_of_Saudi_Arabia.svg/45px-Flag_of_Saudi_Arabia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_v%C3%A0_th%E1%BB%8B_tr%E1%BA%A5n_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách thành phố và thị trấn Ả Rập Xê Út (trang không tồn tại)">Các thành phố chính của Ả Rập Xê Út</a> theo dân số</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Trên 1.000.000 dân</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Dammam" title="Dammam">Dammam</a></li> <li><a href="/wiki/Hofuf" title="Hofuf">Hofuf</a></li> <li><a href="/wiki/Jeddah" title="Jeddah">Jeddah</a></li> <li><a href="/wiki/Khamis_Mushait" title="Khamis Mushait">Khamis Mushait</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Mecca</a></li> <li><a href="/wiki/Medina" title="Medina">Medina</a></li> <li><a href="/wiki/Riyadh" title="Riyadh">Riyadh</a></li> <li><a href="/wiki/Ta%27if" title="Ta'if">Ta'if</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">300.000-1.000.000 dân</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Abha" title="Abha">Abha</a></li> <li><a href="/wiki/Al-Kharj" title="Al-Kharj">Al-Kharj</a></li> <li><a href="/wiki/Buraidah" title="Buraidah">Buraydah</a></li> <li><a href="/wiki/Ha%27il" title="Ha'il">Ha'il</a></li> <li><a href="/wiki/Hafar_Al-Batin" title="Hafar Al-Batin">Hafar Al-Batin</a></li> <li><a href="/wiki/Jubail" title="Jubail">Jubail</a></li> <li><a href="/wiki/Khobar" title="Khobar">Khobar</a></li> <li><a href="/wiki/Najran" title="Najran">Najran</a></li> <li><a href="/wiki/Qatif" title="Qatif">Qatif</a></li> <li><a href="/wiki/Tabuk_(%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At)" title="Tabuk (Ả Rập Xê Út)">Tabuk</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Dưới 300.000 dân</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Al_Bahah" title="Al Bahah">Al Bahah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Lith&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Lith (trang không tồn tại)">Al Lith</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Majma%27ah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Majma'ah (trang không tồn tại)">Al Majma'ah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Al_Qunfudhah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Al Qunfudhah (trang không tồn tại)">Al Qunfudhah</a></li> <li><a href="/wiki/Arar_(%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At)" title="Arar (Ả Rập Xê Út)">Arar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Abqaiq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abqaiq (trang không tồn tại)">Abqaiq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bareq&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bareq (trang không tồn tại)">Bareq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bisha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bisha (trang không tồn tại)">Bisha</a></li> <li><a href="/wiki/Dhahran" title="Dhahran">Dhahran</a></li> <li><a href="/wiki/Diriyah" class="mw-redirect" title="Diriyah">Diriyah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Duba_(%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duba (Ả Rập Xê Út) (trang không tồn tại)">Duba</a></li> <li><a href="/wiki/Sakakah" title="Sakakah">Al Jawf</a></li> <li><a href="/wiki/Jizan" title="Jizan">Jizan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khafji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khafji (trang không tồn tại)">Khafji</a></li> <li><a href="/wiki/Ras_Tanura" title="Ras Tanura">Ras Tanura</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unaizah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unaizah (trang không tồn tại)">Unaizah</a></li> <li><a href="/wiki/Yanbu" title="Yanbu">Yanbu' al Bahr</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>Nguồn: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cdsi.gov.sa/english/">cdsi.gov.sa</a></div></td></tr></tbody></table></div><div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5806#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless_&#124;text-top_&#124;10px_&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata_&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q5806#identifiers&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q5806#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX451634">XX451634</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119983981">cb119983981</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb119983981">(data)</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4038514-0">4038514-0</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_t%C3%AAn_chu%E1%BA%A9n_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Định danh tên chuẩn quốc tế">ISNI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121768551">0000 0001 2176 8551</a></li> <li><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79032243">n79032243</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000262326&P_CON_LNG=ENG">000262326</a></li> <li><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MBAREA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/a1a3bf35-ff36-45ac-80af-23f7bf89aeed">a1a3bf35-ff36-45ac-80af-23f7bf89aeed</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10044893">10044893</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00629323">00629323</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge129992&CON_LNG=ENG">ge129992</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLI_(identifier)" class="extiw" title="en:NLI (identifier)">NLI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=direct&doc_number=000974878&local_base=nlx10">000974878</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/PLWABN_(identifier)" class="extiw" title="en:PLWABN (identifier)">PLWABN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=1&NU=1&IM=4&WI=9810538257005606">9810538257005606</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/028076664">028076664</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/%C4%B0sl%C3%A2m_Ansiklopedisi" class="extiw" title="en:İslâm Ansiklopedisi">TDVİA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://islamansiklopedisi.org.tr/mekke">mekke</a></li> <li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/157091185">157091185</a></li> <li> <a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat Identities</a> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/157091185">157091185</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mecca&oldid=71223601">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Mecca&oldid=71223601</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_c%E1%BB%A7a_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Thể loại:Thành phố của Ả Rập Xê Út">Thành phố của Ả Rập Xê Út</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_th%C3%A1nh_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Thể loại:Thành phố thánh địa">Thành phố thánh địa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A1nh_%C4%91%E1%BB%8Ba_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Thánh địa Hồi giáo">Thánh địa Hồi giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_c%E1%BB%A7a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Ottoman" title="Thể loại:Thành phố của đế quốc Ottoman">Thành phố của đế quốc Ottoman</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Hajj" title="Thể loại:Hajj">Hajj</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Khu_d%C3%A2n_c%C6%B0_%E1%BB%9F_v%C3%B9ng_Makkah" title="Thể loại:Khu dân cư ở vùng Makkah">Khu dân cư ở vùng Makkah</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_khalifah" title="Thể loại:Thủ đô khalifah">Thủ đô khalifah</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_b%E1%BB%8B_%C4%91%C3%B3ng_c%E1%BB%ADa" title="Thể loại:Thành phố bị đóng cửa">Thành phố bị đóng cửa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BB%A7_ph%E1%BB%A7_v%C3%B9ng_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_X%C3%AA_%C3%9At" title="Thể loại:Thủ phủ vùng Ả Rập Xê Út">Thủ phủ vùng Ả Rập Xê Út</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Bi%E1%BB%83n_%C4%90%E1%BB%8F" title="Thể loại:Biển Đỏ">Biển Đỏ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_%C4%91%C6%B0a_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_th%E1%BB%ABa_v%C3%A0o_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu" title="Thể loại:Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu">Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_c%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_formatnum_kh%C3%B4ng_ph%E1%BA%A3i_s%E1%BB%91" title="Thể loại:Trang có các đối số formatnum không phải số">Trang có các đối số formatnum không phải số</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_tr%C3%AAn_Wikipedia_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%A3p_tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn_t%E1%BB%AB_Encyclop%C3%A6dia_Britannica_n%C4%83m_1911" title="Thể loại:Bài viết trên Wikipedia kết hợp trích dẫn từ Encyclopædia Britannica năm 1911">Bài viết trên Wikipedia kết hợp trích dẫn từ Encyclopædia Britannica năm 1911</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c_(de)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Đức (de)">Nguồn CS1 tiếng Đức (de)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Ả Rập">Bài viết có văn bản tiếng Ả Rập</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_nhi%E1%BB%81u_h%C3%ACnh_v%E1%BB%9Bi_c%C3%A1c_h%C3%ACnh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_chia_t%E1%BB%B7_l%E1%BB%87_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Thể loại:Trang sử dụng bản mẫu nhiều hình với các hình được chia tỷ lệ tự động">Trang sử dụng bản mẫu nhiều hình với các hình được chia tỷ lệ tự động</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%E1%BB%8Da_%C4%91%E1%BB%99_tr%C3%AAn_Wikidata" title="Thể loại:Tọa độ trên Wikidata">Tọa độ trên Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Settlement_articles_requiring_maintenance" title="Thể loại:Settlement articles requiring maintenance">Settlement articles requiring maintenance</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_div_col_c%C3%B3_c%C3%A1c_tham_s%E1%BB%91_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Trang sử dụng div col có các tham số không rõ">Trang sử dụng div col có các tham số không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_t%E1%BA%ADp_tin_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Trang có sử dụng tập tin không tồn tại">Trang có sử dụng tập tin không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_ISNI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng ISNI">Bài viết chứa nhận dạng ISNI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_MusicBrainz_area" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area">Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLI">Bài viết chứa nhận dạng NLI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_PLWABN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng PLWABN">Bài viết chứa nhận dạng PLWABN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SUDOC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SUDOC">Bài viết chứa nhận dạng SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_TDV%C4%B0A" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng TDVİA">Bài viết chứa nhận dạng TDVİA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VIAF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VIAF">Bài viết chứa nhận dạng VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Wikipedia_articles_with_WorldCat-VIAF_identifiers" title="Thể loại:Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers">Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_d%C3%A0i_trung_b%C3%ACnh" title="Thể loại:Bài cơ bản dài trung bình">Bài cơ bản dài trung bình</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 18 tháng 3 năm 2024, 01:29.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Mecca&section=22&veaction=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-znn46","wgBackendResponseTime":180,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.270","walltime":"1.763","ppvisitednodes":{"value":18604,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":274296,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":26824,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":24,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":21,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":260838,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1550.709 1 -total"," 41.28% 640.156 1 Bản_mẫu:Tóm_tắt_về_thành_phố"," 39.30% 609.500 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 28.39% 440.180 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 15.30% 237.245 1 Bản_mẫu:Geobox_coor"," 12.44% 192.850 1 Bản_mẫu:CountryAbbr"," 10.34% 160.387 25 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"," 9.62% 149.112 1 Bản_mẫu:CountryAbbr2"," 7.76% 120.319 6 Bản_mẫu:Lang"," 7.24% 112.226 1 Bản_mẫu:Thể_loại_Commons"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.594","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21433205,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-587f7d4878-mp5b4","timestamp":"20241120125503","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Mecca","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Mecca","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5806","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5806","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2008-01-22T10:02:18Z","dateModified":"2024-03-18T01:29:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d9\/View_of_the_courtyard_of_the_Great_Mosque_of_Mecca%2C_Saudi_Arabia_%282%29.jpg","headline":"th\u00e0nh ph\u1ed1 linh thi\u00eang nh\u1ea5t trong H\u1ed3i gi\u00e1o"}</script> </body> </html>