CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Teologia – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"b2337e40-9a8c-4f91-adc0-5d613bab05cd","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Teologia","wgTitle":"Teologia","wgCurRevisionId":74966637,"wgRevisionId":74966637,"wgArticleId":26068,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Artykuły z brakującymi przypisami od 2011-03","Zalążki sekcji artykułów","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Teologia"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Teologia","wgRelevantArticleId":26068,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74966637,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q34178","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements", "mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/1200px-Krak%C3%B3w_197.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/800px-Krak%C3%B3w_197.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/640px-Krak%C3%B3w_197.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Teologia – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Teologia"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Teologia"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Teologia rootpage-Teologia skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teologia" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teologia" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teologia" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teologia" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia_nazwy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia_nazwy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historia nazwy</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia_nazwy-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia nazwy</span> </button> <ul id="toc-Historia_nazwy-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Literatura_grecka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Literatura_grecka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Literatura grecka</span> </div> </a> <ul id="toc-Literatura_grecka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chrześcijaństwo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chrześcijaństwo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Chrześcijaństwo</span> </div> </a> <ul id="toc-Chrześcijaństwo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poza_chrześcijaństwem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Poza_chrześcijaństwem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Poza chrześcijaństwem</span> </div> </a> <ul id="toc-Poza_chrześcijaństwem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_chrześcijańska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_chrześcijańska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Teologia chrześcijańska</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Teologia_chrześcijańska-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Teologia chrześcijańska</span> </button> <ul id="toc-Teologia_chrześcijańska-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teologia_katolicka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_katolicka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Teologia katolicka</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_katolicka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>Historia</span> </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przedmiot_i_metoda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Przedmiot_i_metoda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Przedmiot i metoda</span> </div> </a> <ul id="toc-Przedmiot_i_metoda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dyscypliny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Dyscypliny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.3</span> <span>Dyscypliny</span> </div> </a> <ul id="toc-Dyscypliny-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Współczesne_nurty" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Współczesne_nurty"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.3.1</span> <span>Współczesne nurty</span> </div> </a> <ul id="toc-Współczesne_nurty-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Źródła" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Źródła"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.4</span> <span>Źródła</span> </div> </a> <ul id="toc-Źródła-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_protestancka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_protestancka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Teologia protestancka</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_protestancka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teologia_ewangelicka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_ewangelicka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1</span> <span>Teologia ewangelicka</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_ewangelicka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Definicja" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Definicja"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1.1</span> <span>Definicja</span> </div> </a> <ul id="toc-Definicja-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Podział" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-4"> <a class="vector-toc-link" href="#Podział"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2.1.2</span> <span>Podział</span> </div> </a> <ul id="toc-Podział-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_prawosławna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_prawosławna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Teologia prawosławna</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_prawosławna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_żydowska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_żydowska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Teologia żydowska</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_żydowska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_muzułmańska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_muzułmańska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Teologia muzułmańska</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_muzułmańska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_hinduistyczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_hinduistyczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Teologia hinduistyczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_hinduistyczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_buddyjska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_buddyjska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Teologia buddyjska</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_buddyjska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_jako_nauka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_jako_nauka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Teologia jako nauka</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Teologia_jako_nauka-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Teologia jako nauka</span> </button> <ul id="toc-Teologia_jako_nauka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Teologia_chrześcijańska_jako_nauka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_chrześcijańska_jako_nauka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Teologia chrześcijańska jako nauka</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_chrześcijańska_jako_nauka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-W_ujęciu_Tomasza_z_Akwinu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#W_ujęciu_Tomasza_z_Akwinu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1.1</span> <span>W ujęciu Tomasza z Akwinu</span> </div> </a> <ul id="toc-W_ujęciu_Tomasza_z_Akwinu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_ujęciu_Karla_Rahnera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#W_ujęciu_Karla_Rahnera"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1.2</span> <span>W ujęciu Karla Rahnera</span> </div> </a> <ul id="toc-W_ujęciu_Karla_Rahnera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-W_ujęciu_papieża_Benedykta_XVI" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#W_ujęciu_papieża_Benedykta_XVI"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1.3</span> <span>W ujęciu papieża Benedykta XVI</span> </div> </a> <ul id="toc-W_ujęciu_papieża_Benedykta_XVI-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Krytyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Krytyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Krytyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Krytyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teologia_w_Polsce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teologia_w_Polsce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Teologia w Polsce</span> </div> </a> <ul id="toc-Teologia_w_Polsce-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wydziały_teologiczne_w_Polsce_po_1989_roku" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Wydziały_teologiczne_w_Polsce_po_1989_roku"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3.1</span> <span>Wydziały teologiczne w Polsce po 1989 roku</span> </div> </a> <ul id="toc-Wydziały_teologiczne_w_Polsce_po_1989_roku-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nieistniejące_wydziały_teologiczne_polskich_uniwersytetów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nieistniejące_wydziały_teologiczne_polskich_uniwersytetów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3.2</span> <span>Nieistniejące wydziały teologiczne polskich uniwersytetów</span> </div> </a> <ul id="toc-Nieistniejące_wydziały_teologiczne_polskich_uniwersytetów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Teologia</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 133 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-133" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">133 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Teologie" title="Teologie – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Teologie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Theologie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D8%AA" title="لاهوت – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="لاهوت" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Teoloch%C3%ADa" title="Teolochía – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Teolochía" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/T%C3%A8ologia" title="Tèologia – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Tèologia" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Teolox%C3%ADa" title="Teoloxía – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Teoloxía" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tup%C3%A3kuaaty" title="Tupãkuaaty – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tupãkuaaty" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lahiyyat" title="İlahiyyat – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="İlahiyyat" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="تئولوژی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تئولوژی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A6%A4%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AC" title="ধর্মতত্ত্ব – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধর্মতত্ত্ব" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/S%C3%AEn-ha%CC%8Dk" title="Sîn-ha̍k – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sîn-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Теология – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Теология" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Багаслоўе – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Багаслоўе" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Багаслоўе – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Багаслоўе" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Teolohiya" title="Teolohiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Teolohiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Богословие – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Богословие" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Theologie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A3%E0%BE%B7%E0%BC%8B%E0%BD%86%E0%BD%BC%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BC%8D" title="ལྷ་ཆོས་རིག་པ། – tybetański" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ལྷ་ཆོས་རིག་པ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tybetański" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Doueoniezh" title="Doueoniezh – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Doueoniezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Teologia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Teologie" title="Teologie – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Teologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Diwinyddiaeth" title="Diwinyddiaeth – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Diwinyddiaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Teologi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Theologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Teoloogia" title="Teoloogia – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Teoloogia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%98%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Θεολογία – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Θεολογία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Theology" title="Theology – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Theology" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Teolog%C3%ADa" title="Teología – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Teología" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Teologio" title="Teologio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Teologio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Teologia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="الهیات" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Gudfr%C3%B8%C3%B0i" title="Gudfrøði – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Gudfrøði" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9ologie" title="Théologie – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Théologie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Teology" title="Teology – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Teology" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Annduki_laaminkeehi" title="Annduki laaminkeehi – fulani" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Annduki laaminkeehi" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="fulani" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Teologjie" title="Teologjie – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Teologjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Diadhaireachd" title="Diadhaireachd – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Diadhaireachd" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Teolox%C3%ADa" title="Teoloxía – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Teoloxía" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8B%A0%ED%95%99" title="신학 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="신학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BD%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Աստվածաբանություն – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աստվածաբանություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A7%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%AE%E0%A5%80%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%B8%E0%A4%BE" title="धर्ममीमांसा – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="धर्ममीमांसा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Teologija" title="Teologija – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Teologija" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bogoslovlje" title="Bogoslovlje – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bogoslovlje" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Teologio" title="Teologio – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Teologio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Teologi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Theologia" title="Theologia – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Theologia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Teologie" title="Teologie – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Teologie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Umchazathixo" title="Umchazathixo – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Umchazathixo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gu%C3%B0fr%C3%A6%C3%B0i" title="Guðfræði – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Guðfræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Teologia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%90%D7%95%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%99%D7%94" title="תאולוגיה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="תאולוגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9yologi" title="Téyologi – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Téyologi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%A6%E0%B3%87%E0%B2%B5%E0%B2%A4%E0%B2%BE%E0%B2%B6%E0%B2%BE%E0%B2%B8%E0%B3%8D%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%B0" title="ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ದೇವತಾಶಾಸ್ತ್ರ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="თეოლოგია – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="თეოლოგია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Теология – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Теология" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Teolojia" title="Teolojia – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Teolojia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Teyoloji" title="Teyoloji – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Teyoloji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%8Elahiyat" title="Îlahiyat – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Îlahiyat" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Теология – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Теология" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Teolojiya" title="Teolojiya – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Teolojiya" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%80%E0%BA%97%E0%BA%A7%E0%BA%B0%E0%BA%A7%E0%BA%B4%E0%BA%97%E0%BA%B0%E0%BA%8D%E0%BA%B2" title="ເທວະວິທະຍາ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ເທວະວິທະຍາ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Theologia" title="Theologia – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Theologia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Teolo%C4%A3ija" title="Teoloģija – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Teoloģija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Theologie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Teologija" title="Teologija – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Teologija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – nias" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Teologi" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="nias" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Teologia" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Theologie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Teolojia" title="Teolojia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Teolojia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Teolougii" title="Teolougii – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Teolougii" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Teologia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Teol%C3%B3gia" title="Teológia – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Teológia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Теологија – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Теологија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Te%C3%B4l%C3%B4jia" title="Teôlôjia – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Teôlôjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A6%E0%B5%88%E0%B4%B5%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="ദൈവശാസ്ത്രം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ദൈവശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%90" title="თეოლოგია – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="თეოლოგია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="الهيات – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الهيات" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Teologi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9E%E1%80%AE%E1%80%A1%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%9C%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AE" title="သီအိုလော်ဂျီ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="သီအိုလော်ဂျီ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Theologie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%9E%E5%AD%A6" title="神学 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="神学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Tiologgia" title="Tiologgia – neapolitański" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Tiologgia" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="neapolitański" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Thiiolojii" title="Thiiolojii – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Thiiolojii" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Teologi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Teologi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9ologie" title="Théologie – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Théologie" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Teologia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D0%B9" title="Теологий – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Теологий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Teologiya" title="Teologiya – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Teologiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Teologia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="دينپوهنه – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="دينپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%81%E1%9E%9C%E1%9E%93%E1%9E%B7%E1%9E%99%E1%9E%98" title="ទេវនិយម – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ទេវនិយម" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Tiologie" title="Tiologie – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Tiologie" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Theologie" title="Theologie – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Theologie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Teologia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Teologie" title="Teologie – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Teologie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – retoromański" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Teologia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromański" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Dyusmanta_yachay" title="Dyusmanta yachay – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Dyusmanta yachay" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Теология – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Теология" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Богословие – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Богословие" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D2%A5%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D2%AF%D3%A9%D1%80%D1%8D%D2%95%D1%8D" title="Таҥара үөрэҕэ – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Таҥара үөрэҕэ" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Teologjia" title="Teologjia – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Teologjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Tiulugg%C3%ACa" title="Tiuluggìa – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Tiuluggìa" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%9A%E0%B7%80_%E0%B6%B0%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="දේව ධර්මය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="දේව ධර්මය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Theology" title="Theology – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Theology" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%BE%D9%8A%D8%A7%D8%AA" title="الاھيات – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="الاھيات" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Teol%C3%B3gia" title="Teológia – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Teológia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Teologija" title="Teologija – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Teologija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="خواناسی – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="خواناسی" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Теологија – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Теологија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Teologija" title="Teologija – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Teologija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9ologi" title="Téologi – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Téologi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Teologia" title="Teologia – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Teologia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Teologi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Teolohiya" title="Teolohiya – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Teolohiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%B1%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="இறையியல் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இறையியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A7%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%97%E0%B8%A2%E0%B8%B2" title="เทววิทยา – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="เทววิทยา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BB%D0%BE%D2%B3%D0%B8%D1%91%D1%82" title="Илоҳиёт – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Илоҳиёт" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0lahiyat" title="İlahiyat – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İlahiyat" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Теологія – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Теологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%B0%DB%81%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الٰہیات – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="الٰہیات" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Teo%C5%82ozia" title="Teołozia – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Teołozia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc" title="Thần học – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thần học" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Teyolodjeye" title="Teyolodjeye – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Teyolodjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%9E%E5%AD%B8" title="神學 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="神學" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Teyolohiya" title="Teyolohiya – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Teyolohiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%9E%E5%AD%A6" title="神学 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="神学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%98%D7%A2%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%92%D7%99%D7%A2" title="טעאלאגיע – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="טעאלאגיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%9E%E5%AD%B8" title="神學 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="神學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Teolociye" title="Teolociye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Teolociye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Teuoluog%C4%97j%C4%97" title="Teuoluogėjė – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Teuoluogėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A5%9E%E5%AD%B8" title="神學 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="神學" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Teologi" title="Teologi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Teologi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34178#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teologia" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Teologia" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teologia"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Teologia"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Teologia" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Teologia" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&oldid=74966637" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Teologia&id=74966637&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeologia"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeologia"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Teologia"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Teologia&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teologia&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Theology" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Teologia" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34178" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Krak%C3%B3w_197.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/220px-Krak%C3%B3w_197.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/330px-Krak%C3%B3w_197.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Krak%C3%B3w_197.jpg/440px-Krak%C3%B3w_197.jpg 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3072" /></a><figcaption><a href="/wiki/Collegium_Maius_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego">Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego</a>, ufundowane przez <a href="/wiki/Jadwiga_Andegawe%C5%84ska" title="Jadwiga Andegaweńska">królową Jadwigę</a> i <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_II_Jagie%C5%82%C5%82o" title="Władysław II Jagiełło">Władysława Jagiełłę</a> w 1420 roku. Mieściło w sobie pierwszy wydział teologiczny w Polsce, uznawany wówczas za najważniejszy spośród czterech wydziałów <a href="/wiki/Uniwersytet_Jagiello%C5%84ski" title="Uniwersytet Jagielloński">Akademii Krakowskiej</a></figcaption></figure> <p><b>Teologia</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">gr.</a> θεος, <i>theos</i>, „Bóg”, + λογος, <i>logos</i>, „nauka”) lub <i>sacra doctrina</i> (<i>święta nauka</i>); <b>bogoznawstwo</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup> – refleksja nad doktrynami <a href="/wiki/Religia" title="Religia">religijnymi</a>, wykraczająca poza <a href="/wiki/Religioznawstwo" title="Religioznawstwo">religioznawstwo</a> – nieoceniające ich prawdziwości – oraz poza <a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofię religii</a>, która to nie opiera się na <a href="/wiki/Wiara_religijna" title="Wiara religijna">wierze</a>. </p><p>Najpóźniej w <a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">średniowieczu</a> zdefiniowano teologię jako odrębną od <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a> i zaliczano do <a href="/wiki/Nauka" title="Nauka">nauk</a><sup id="cite_ref-BRIT2_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-BRIT2-2">[2]</a></sup>. Później odmawiano teologii tego statusu, zwłaszcza na gruncie <a href="/wiki/Pozytywizm_logiczny" title="Pozytywizm logiczny">pozytywistycznym</a>. Podaje się w wątpliwość zasadność uznawania pytań o Boga za naukowe<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. Ukazuje się trudności z weryfikowalnością stawianych przez teologię hipotez ze względu na jej związki z <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarą</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup> oraz przyjęcie <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">dogmatów</a> jako punktu wyjściowego<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>, co – w rozumieniu tych uczonych – wydaje się stać w sprzeczności z <a href="/wiki/Metoda_naukowa" title="Metoda naukowa">metodą</a> czy <a href="/wiki/Paradygmat" title="Paradygmat">paradygmatem naukowym</a>. Polemikę z tymi zarzutami przedstawił m.in. papież <a href="/wiki/Benedykt_XVI" title="Benedykt XVI">Benedykt XVI</a> w <a href="/wiki/Wyk%C5%82ad_ratyzbo%C5%84ski" title="Wykład ratyzboński">Wykładzie ratyzbońskim</a><sup id="cite_ref-PB_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-PB-6">[6]</a></sup>. Także w Polsce stanowiska są podzielone. Teologia znajduje się na liście dziedzin naukowych ustalonej w 2005 r. przez Centralną Komisję do Spraw Stopni i Tytułów<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. Jednak część uczonych chce usunięcia teologii z klasyfikacji dziedzin naukowych<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8">[8]</a></sup>. </p><p>Teologia została rozwinięta w <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwie</a><sup id="cite_ref-britannica-online_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-britannica-online-9">[9]</a></sup>. Pierwotnie była opisem interwencji Boga w życie ludzkiej społeczności i była ściśle związana z <a href="/wiki/Liturgia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Liturgia chrześcijańska">liturgią</a><sup id="cite_ref-CITEREFBouyer1963103_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBouyer1963103-10">[10]</a></sup>. Na chrześcijańskim Zachodzie, wraz z rozwojem <a href="/wiki/Scholastyka_(filozofia)" title="Scholastyka (filozofia)">teologii scholastycznej</a>, środek ciężkości przeszedł na wyjaśnianie świata w jego relacji do <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a>, z użyciem metod <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozoficznych</a>. Stanowi metodyczne studium prawd religijnych <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">objawionych</a> przez Boga, w myśl maksymy <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la"><a href="/wiki/Anzelm_z_Canterbury#Filozofia" title="Anzelm z Canterbury">fides quaerens intellectum</a></em> – <i>wiara szukająca zrozumienia</i><sup id="cite_ref-OXDic_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-OXDic-11">[11]</a></sup>. Przez analogię można mówić o refleksji teologicznej również w innych religiach <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteistycznych</a><sup id="cite_ref-britannica-online_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-britannica-online-9">[9]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia_nazwy">Historia nazwy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia nazwy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia nazwy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Literatura_grecka">Literatura grecka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Literatura grecka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Literatura grecka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Termin „teologia” został po raz pierwszy użyty przez <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platona</a>, który w celu de-<a href="/wiki/Mit" title="Mit">mitologizacji</a> <a href="/wiki/Poezja#Świat_grecki" title="Poezja">poetów greckich</a>, użył tego słowa na określenie <i>filozoficznego poznania</i> (<i>λόγος</i>) bogów<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystoteles</a> słowem <i>teologia</i> nazwał dział filozofii, który wyjaśnia zasady funkcjonowania świata (<i>kosmos</i>) w odniesieniu do jego <a href="/wiki/Absolut#Filozofia_starożytna" title="Absolut">Pierwszego Poruszyciela</a><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. Filozof ten podzielił teoretyczną filozofię na <i>mathematike</i>, <i>phusike</i> i <i>theologike</i>. Ta ostatnia odnosiła się właściwie do <a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">metafizyki</a>. </p><p>Czerpiąc ze źródeł greckich, pisarz łaciński <a href="/wiki/Marek_Terencjusz_Warron" title="Marek Terencjusz Warron">Varro</a> wyróżnił trzy formy dyskusji teologicznej: mitycznej (dotyczy mitów o bogach greckich), racjonalnej (analiza filozoficzna bóstwa i kosmologii) i cywilnej (dotyczy rytuałów i publicznych obrzędów)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2011-03">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chrześcijaństwo"><span id="Chrze.C5.9Bcija.C5.84stwo"></span>Chrześcijaństwo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Chrześcijaństwo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Chrześcijaństwo"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ponieważ terminu teologia stosowano do kultu państwowego <a href="/wiki/Staro%C5%BCytna_Grecja" title="Starożytna Grecja">starożytnej Grecji</a>, był on odrzucany przez pierwszych autorów chrześcijańskich. Wraz z nasilaniem się grup <a href="/wiki/Gnoza" title="Gnoza">gnostyckich</a> w obrębie chrześcijaństwa, <a href="/wiki/Orygenes" title="Orygenes">Orygenes</a> (185–254 r.) sięgnął po słowo <i>teologia</i>, by nazwać nim chrześcijańską refleksję nad <i>rozumieniem</i> Boga i wyodrębnić ją z samej <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiary</a>. W zmaganiach z <a href="/wiki/Arianizm" title="Arianizm">Arianizmem</a>, <i>teologią</i> nazwał <a href="/wiki/Atanazy_Wielki" title="Atanazy Wielki">Atanazy Wielki</a> <i>wyjaśnianie tajemnicy Boga</i>, Jego jedności <a href="/wiki/Hipostaza" title="Hipostaza">Osób</a> w <a href="/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Trójca Święta">Trójcy</a>, jako odrębny dział w stosunku do refleksji na temat Bożego planu zbawienia ludzkości w Chrystusie – nazywanej <i><a href="/wiki/Historia_zbawienia" title="Historia zbawienia">ekonomią Bożą</a></i><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. <a href="/wiki/Pseudo-Dionizy_Areopagita" title="Pseudo-Dionizy Areopagita">Pseudo-Dionizy</a> używał tego słowa na określenie <a href="/wiki/Mistyka_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Mistyka chrześcijańska">mistyki</a><sup id="cite_ref-NCATH_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-NCATH-15">[15]</a></sup>. </p><p>Zachodni <a href="/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Ojcowie Kościoła">Ojcowie Kościoła</a> rzadko używali tego słowa. Podobnie jak wcześniej uczynił to <a href="/wiki/Tertulian" title="Tertulian">Tertulian</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup> (150–240), <a href="/wiki/Augustyn_z_Hippony" title="Augustyn z Hippony">Augustyn z Hippony</a> (354–430 r.) w księdze VI dzieła <i><a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Bo%C5%BCe" title="Państwo Boże">Państwo Boże</a></i> (rozdz. 5) skrytykował sformułowany przez <a href="/wiki/Stoicyzm" title="Stoicyzm">stoików</a> podział teologii na: <i>fizyczną, <a href="/wiki/Mit" title="Mit">mityczną</a></i> i teologię <i>kultu państwowego</i>. Uznał teologię <a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">meta-fizyczną</a> za prawdziwą. Używał jednak nazwy <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">doctrina christiana</em> – <i>doktryna, nauka chrześcijańska</i>. </p><p>Po 1100 latach po raz pierwszy ponownie użył nazwy <i>teologia</i> <a href="/wiki/Piotr_Abelard" title="Piotr Abelard">Abelard</a> (1079–1142), w odniesieniu do metodycznego (dialektycznego) badania nauczania chrześcijańskiego – <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">Sic et non</em>. Wielcy teolodzy XIII w. woleli używać takich nazw jak <i>sacra doctrina</i> (<i>święta nauka</i>) lub <i>eruditio</i>. <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a> (1225–1274) używał słowa teologia bardzo rzadko, zawężając je do funkcji naukowych w ramach <i>doctrina sacra</i>. Ten ostatni termin występuje najczęściej w jego <i>Sumie Teologicznej</i>. Tenże <a href="/wiki/Teolog" title="Teolog">teolog</a>, uznając teologię za studium prawdy objawionej, ściśle odróżnił ją od <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a>. Od jego czasów, termin teologia oznaczał metodyczne opracowywanie prawd Bożego <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">Objawienia</a> przez rozum oświecony <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarą</a><sup id="cite_ref-NCATH_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-NCATH-15">[15]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Poza_chrześcijaństwem"><span id="Poza_chrze.C5.9Bcija.C5.84stwem"></span>Poza chrześcijaństwem</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Poza chrześcijaństwem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poza chrześcijaństwem"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Choć teologia jako dyscyplina rozwinęła się w ramach <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwa</a>, znalazła zastosowanie we wszystkich religiach <a href="/wiki/Teizm" title="Teizm">teistycznych</a><sup id="cite_ref-britannica-online_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-britannica-online-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_chrześcijańska"><span id="Teologia_chrze.C5.9Bcija.C5.84ska"></span>Teologia chrześcijańska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Teologia chrześcijańska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia chrześcijańska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W chrześcijaństwie u <a href="/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Ojcowie Kościoła">Ojców Kościoła</a> aż do czwartego wieku, teologia początkowo była nie tyle racjonalną refleksją nad prawdami objawionymi przez Boga, co kontemplacją i lirycznym, poetyckim opisaniem <i>mirabilia Dei</i>, interwencji Boga w życiu ludzkiej społeczności. Zrodziła się w łonie <a href="/wiki/Liturgia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Liturgia chrześcijańska">liturgii</a>. Jak zauważył <a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a>, narodziny teologii (Θεολογία) były ściśle związane z obrzędami liturgicznymi. Podobnie wcześniej było w religiach naturalnych <a href="/wiki/Staro%C5%BCytna_Grecja" title="Starożytna Grecja">starożytnych Greków</a>, gdzie wokół obrzędów rozwinęła się mitologia – swego rodzaju teologia naturalna – będąca próbą opisu pierwotnego doświadczenia <i>sacrum</i><sup id="cite_ref-CITEREFBouyer1963103_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBouyer1963103-10">[10]</a></sup>. Bouyer w swej refleksji broni autentyzmu doświadczenia religijnego wyrażonego w <a href="/wiki/Mit" title="Mit">mitach</a>. Ukazał, że XIX wieczne wyobrażenie o micie jako o opowieści zmyślonej przez ludzi żyjących w epoce przed racjonalnej zupełnie straciło swą wartość w wyniku XX w. <a href="/wiki/Religioznawstwo" title="Religioznawstwo">badań porównawczych religii</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. Obrzędy chrześcijańskie powstały wykorzystując naturalne doświadczenie <i>sacrum</i>, przede wszystkim w takich czynnościach jak jedzenie czy mycie. Według Bouyera: „prawdziwie chrześcijański <a href="/wiki/Sakramentologia" title="Sakramentologia">realizm sakramentalny</a> wymaga ponownego odkrycia realizmu rytualnego wspólnego dla wszystkich niewyszukanych form religii naturalnej”<sup id="cite_ref-CITEREFBouyer196365_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBouyer196365-19">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia_katolicka">Teologia katolicka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Teologia katolicka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia katolicka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Historia">Historia</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:St-thomas-aquinas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/250px-St-thomas-aquinas.jpg" decoding="async" width="250" height="375" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/375px-St-thomas-aquinas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/St-thomas-aquinas.jpg/500px-St-thomas-aquinas.jpg 2x" data-file-width="4004" data-file-height="6000" /></a><figcaption>Św. <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a> jest uznawany za najważniejszego teologa. Do powrotu do <a href="/wiki/Tomizm" title="Tomizm">tomizmu</a> nawoływały np. encykliki <a href="/wiki/Aeterni_Patris" title="Aeterni Patris">Aeterni Patris</a> (XIX w.) czy <a href="/w/index.php?title=Studiorum_ducem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Studiorum ducem (strona nie istnieje)">Studiorum ducem</a> (XX w.)</figcaption></figure> <p>Za jednego z pierwszych teologów uznaje się <a href="/wiki/Ireneusz_z_Lyonu" title="Ireneusz z Lyonu">Ireneusza z Lyonu</a> (140–202)<sup id="cite_ref-NCATH_15-2" class="reference"><a href="#cite_note-NCATH-15">[15]</a></sup>. Jednak za kolebkę teologii chrześcijańskiej uznawana jest <a href="/wiki/Szko%C5%82a_aleksandryjska_(teologia)" title="Szkoła aleksandryjska (teologia)">Szkoła aleksandryjska</a>, szczególnie dwaj teolodzy wczesnochrześcijańscy: <a href="/wiki/Klemens_Aleksandryjski" title="Klemens Aleksandryjski">Klemens Aleksandryjski</a> oraz <a href="/wiki/Orygenes" title="Orygenes">Orygenes</a>. Refleksja teologiczna tych autorów powstawała pod wpływem zhelenizowanej żydowskiej egzegezy biblijnej <a href="/wiki/Filon_z_Aleksandrii" title="Filon z Aleksandrii">Filona</a> oraz filozofii greckiej, zwłaszcza <a href="/wiki/Platonizm" title="Platonizm">platonizmu</a>. Filon uznawał, że greccy mędrcy zawdzięczali swą mądrość <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Pięcioksięgowi</a><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. </p><p>Za ojca łacińskiej teologii i jej terminologii uznaje się <a href="/wiki/Tertulian" title="Tertulian">Tertuliana</a><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>. </p><p>Zasady doktryny, kultu i prawa chrześcijaństwa kształtował się w pierwszym okresie wspólnie na przestrzeni I-VIII w. przez pisma <a href="/wiki/Ojcowie_apostolscy" title="Ojcowie apostolscy">Ojców Apostolskich</a> i podczas siedmiu <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny" title="Sobór powszechny">soborów powszechnych</a> oraz <a href="/wiki/Synod" title="Synod">synodów lokalnych</a>. Były to wspólne sobory i synody jednego niepodzielonego Kościoła: </p> <ul><li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_nicejski_I" title="Sobór nicejski I">sobór nicejski I</a></li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_konstantynopolita%C5%84ski_I" title="Sobór konstantynopolitański I">sobór konstantynopolitański I</a></li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_efeski" title="Sobór efeski">sobór efeski</a> zwołany w 431 roku,</li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_chalcedo%C5%84ski" title="Sobór chalcedoński">sobór chalcedoński</a> zwołany w 451 roku,</li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_konstantynopolita%C5%84ski_II" title="Sobór konstantynopolitański II">sobór konstantynopolitański II</a> zwołany w 553 roku,</li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_konstantynopolita%C5%84ski_III" title="Sobór konstantynopolitański III">sobór konstantynopolitański III</a> zwołany w 680 roku,</li> <li><a href="/wiki/Sob%C3%B3r_nicejski_II" title="Sobór nicejski II">sobór nicejski II</a> zwołany w 787 roku.</li></ul> <p>Sobory te są wspólnym dziedzictwem doktrynalnym zarówno wspólnot Kościoła katolickiego, jak i kościołów prawosławnych Wschodu i Zachodu i podstawą do <a href="/wiki/Ekumenizm" title="Ekumenizm">dialogu ekumenicznego</a>, zmierzającego do przywrócenia jedności. </p><p>W <a href="/wiki/Scholastyka_(filozofia)" title="Scholastyka (filozofia)">scholastycznych</a> źródłach łacińskich termin zaczyna oznaczać racjonalne badanie <a href="/wiki/Doktryna_religijna" title="Doktryna religijna">doktryny</a> religii chrześcijańskiej, bardziej precyzyjnie oznacza dyscyplinę akademicką, która bada koherencję i implikacje języka i twierdzeń Biblii i tradycji teologicznej (ta ostatnia prezentowana jest przez <a href="/wiki/Piotr_Lombard" title="Piotr Lombard">Piotra Lombarda</a> w kompilacji teologii z 1150 roku <i><a href="/wiki/Sentencje" title="Sentencje">Quattuor Libri Sententiarum</a></i>). Był to standardowy scholastyczny podręcznik akademicki. </p><p>Za największego teologa uznaje się <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Św. Tomasza z Akwinu</a> (XIII w.), wśród znaczących i znanych są wymieniani <a href="/wiki/Albert_Wielki" title="Albert Wielki">Albert Wielki</a>, <a href="/wiki/Jan_Duns_Szkot" title="Jan Duns Szkot">Duns Szkot</a> i <a href="/wiki/Bonawentura_z_Bagnoregio" title="Bonawentura z Bagnoregio">Św. Bonawentura</a>. </p><p>Teolodzy współcześni podjęli próby włączenia do teologii poszukiwań z zakresu nauk przyrodniczych, ścisłych, społecznych, historii (<a href="/wiki/Pierre_Teilhard_de_Chardin" title="Pierre Teilhard de Chardin">Pierre Teilhard de Chardin</a>, Gaston Fessard, <a href="/wiki/Romano_Guardini" title="Romano Guardini">Romano Guardini</a>, <a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a>, <a href="/wiki/Hans_Urs_von_Balthasar" title="Hans Urs von Balthasar">Hans Urs von Balthasar</a>). </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Przedmiot_i_metoda">Przedmiot i metoda</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Przedmiot i metoda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przedmiot i metoda"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Szczególnym przedmiotem teologii jest istnienie Boga i jego atrybuty oraz jego relacja do świata przyrody i człowieka. Refleksja teologiczna dokonuje się w ramach wyznaczonych przez odnośną do tych rzeczywistości wiedzę rozumową oraz <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarę</a>. Pod terminem „teologia” często rozumie się teologię <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijańską</a>, która bada zawartość <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">objawienia</a> <a href="/wiki/Jezus_Chrystus" title="Jezus Chrystus">Chrystusa</a> i to, co z tego objawienia wynika<sup id="cite_ref-OXDic_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-OXDic-11">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. W nowszych ujęciach czasem kwestionuje się neutralność teologii jako nauki, podając jako przyczynę to, iż jest spójna jedynie w ramach jednego systemu, tzn. chrześcijaństwa, i ma charakter <a href="/wiki/Apologetyka" title="Apologetyka">apologetyczny</a><sup id="cite_ref-britannica-online_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-britannica-online-9">[9]</a></sup>. </p><p>Teologia jest dziedziną, której uprawianie jest nieodłączne od przynależności do <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">Kościoła</a> i wyznawania jego wiary<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup>. <a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">Filozofia religii</a> jest odrębna od teologii, w tym, że bada religię jako fakt, ale nie jest związana z żadną społecznością religijną. Ponadto, jak zauważył <a href="/wiki/Jacques_Maritain" title="Jacques Maritain">Jacques Maritain</a>, filozofia, gdy bada treści, które są normalnie przedmiotem teologii, jest wolniejsza do stawiania twórczych hipotez, niosąc przez to pomoc teologii i będąc bardziej jej <i>pracownicą badawczą</i> (<i>research worker</i>) niż <i>służebnicą</i> (<i>ancilla</i>): </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>Światło filozofii chrześcijańskiej nie jest, jak światło teologii, światłem oświecającym rozum, by osiągnął on jakieś zrozumienie tajemnic objawionych, lecz światłem rozumu wzmocnionego przez wiarę, by lepiej pełnił właściwe sobie zadanie prowadzenia badań intelektualnych – a to upoważnia filozofię chrześcijańską do tego, by u szczytu swych możliwości na swój sposób zajmowała się treściami teologii<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Paul P. Gilbert zwrócił uwagę, że „logos” teologii, czyli „rozprawianie”, posiada wartość naukową, o ile pozostaje w harmonii z wymogami ludzkiego rozumu. Wskazuje na odmienne postrzeganie rozumu w <a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">średniowieczu</a> i w czasach <a href="/wiki/O%C5%9Bwiecenie_(epoka)" title="Oświecenie (epoka)">oświecenia</a>. Podczas gdy w ujęciu średniowiecznym rozum był uważany za obraz Boga, w refleksji oświeceniowej jest on „formalnym panem własnych kryteriów prawdy”. W ten sposób stopniowo zaczęto przeciwstawiać – będące do tej pory w symbiozie – <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofię</a> teologii. Zasadnicze znaczenie w metodologii naukowej zaczęła zajmować <a href="/wiki/Matematyka" title="Matematyka">matematyka</a>. Nowożytne, oświeceniowe postawy wobec rozumu, przypisujące mu absolutną niezależność w refleksji intelektualnej, wyraził <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kant</a> w swoim artykule „Czym jest Oświecenie?”: „Oświecenie określa się jako odejście człowieka od stanu małoletniości, w którym pozostaje z własnej winy”. Według Kanta, jedynie ludzie bezwolni i prości wolą pozostawać podporządkowanymi systemom religijnym. Podobnie w życiu społecznym <a href="/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza">Spinoza</a> postulował odejście do koncepcji zbawienia przez <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarę</a> do zbawienia przez <a href="/wiki/Prawo" title="Prawo">prawo</a>. <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">Hegel</a> krytykował wpływ religii na filozofię i <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historię</a> w swoim wykładzie inauguracyjnym (Berlin 22.10.1818 r.), który wszedł jako rozdział „Duch Średniowiecza” do jego książki „Lekcja o filozofii historii”. Według niego religia zaczęła wypaczać prawdę już na progu czasów <a href="/wiki/Aposto%C5%82" title="Apostoł">apostolskich</a>. Bronił idei postępu. Etap historii, który sprzeciwia się postępowi, stanowi anty-tezę, którą trzeba przekroczyć w imię kontynuacji postępu. W XX wieku w następstwie odnowy filozofii w Niemczech a historii we Francji, a w konsekwencji także teologii, odchodzi się od skrajnych i tendencyjnych opinii <a href="/wiki/Renesans" title="Renesans">odrodzeniowych</a> i oświeceniowych<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. </p><p>Nie ma zgody co do tego, jaką pozycję wśród innych nauk zajmuje teologia. W obecnym polskim wykazie nauk teologia jest przyporządkowana do dziedziny nauk humanistycznych, niektórzy postulują jednak uznanie jej za naukę swoistą (sui generis)<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup> czy też naukę formalną<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Dyscypliny">Dyscypliny</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Dyscypliny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dyscypliny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Teologia może być podzielona na trzy zasadnicze działy: Dyscypliny <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijne</a> i historyczne, teologię systematyczną oraz teologię pastoralną. Według <a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">K. Rahnera</a> SJ, powrót do pierwotnie czystej teorii teologicznej spowoduje konieczność reformy studiów teologicznych i odkrycie zadań, które zostały przez teologię przeoczone. Stary podział na teologię teoretyczną i <a href="/wiki/Historia_zbawienia" title="Historia zbawienia">ekonomię zbawienia</a> traci swój sens w świetle tego, że <i>ekonomia</i> jest <i>teologią</i>, gdyż jest historią samo-objawiania się Boga. Klasyczny podział teologii wprowadza trzy działy: historyczny, dogmatyczny i praktyczny. Dziedziny te jednak zachodzą na siebie, świadcząc o jedności teologii<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p><p>Dziedziny biblijne i historyczne szukają odpowiedzi na pytanie o postać wiary w przeszłości: Wstęp do Pisma Świętego, <a href="/wiki/Egzegeza" title="Egzegeza">Egzegeza Starego i Nowego Testamentu</a>, <a href="/wiki/Teologia_biblijna" title="Teologia biblijna">teologia biblijna</a>, <a href="/wiki/Historia_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa" title="Historia chrześcijaństwa">historia Kościoła</a>, <a href="/wiki/Patrologia" title="Patrologia">patrologia</a>, <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">historia dogmatów</a>. Teologia systematyczna szuka odpowiedzi przede wszystkim na pytanie o to, jaką postać wiara, zakorzeniona w przeszłości, ma przyjąć współcześnie: <a href="/w/index.php?title=Wst%C4%99p_do_teologii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wstęp do teologii (strona nie istnieje)">wstęp do teologii</a>, teologie: <a href="/wiki/Teologia_dogmatyczna" title="Teologia dogmatyczna">dogmatyczna</a>, <a href="/wiki/Teologia_fundamentalna" title="Teologia fundamentalna">fundamentalna</a>, <a href="/wiki/Teologia_moralna" title="Teologia moralna">moralna</a>, <a href="/wiki/Mistyka_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Mistyka chrześcijańska">mistyczna</a>, <a href="/wiki/Teologia_duchowo%C5%9Bci" title="Teologia duchowości">duchowości</a>, <a href="/w/index.php?title=Teologia_ekumeniczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia ekumeniczna (strona nie istnieje)">ekumeniczna</a>, <a href="/wiki/Teologia_religii" title="Teologia religii">religii</a>. Dziedziny skupione w ramach teologii pastoralnej, zwanej praktyczną, szukają odpowiedzi na pytanie o to, na czym ma polegać współcześnie świadectwo wiary: <a href="/wiki/Teologia_pastoralna" title="Teologia pastoralna">teologia pastoralna</a>, <a href="/wiki/Homiletyka" title="Homiletyka">homiletyka</a>, <a href="/wiki/Katolicka_nauka_spo%C5%82eczna" title="Katolicka nauka społeczna">katolicka nauka społeczna</a>, <a href="/wiki/Katechetyka" title="Katechetyka">katechetyka</a>, <a href="/wiki/Misjologia" title="Misjologia">misjologia</a>, <a href="/wiki/Liturgika" title="Liturgika">liturgika</a> i <a href="/wiki/Prawo_kanoniczne" title="Prawo kanoniczne">prawo kanoniczne</a> <a href="/w/index.php?title=Teologia_ma%C5%82%C5%BCe%C5%84stwa_i_rodziny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia małżeństwa i rodziny (strona nie istnieje)">teologia małżeństwa i rodziny</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Współczesne_nurty"><span id="Wsp.C3.B3.C5.82czesne_nurty"></span>Współczesne nurty</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Współczesne nurty" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Współczesne nurty"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Nowe specjalistyczne nurty we współczesnej teologii chrześcijańskiej: </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Teologia_liberalna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia liberalna (strona nie istnieje)">teologia liberalna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_dialektyczna" title="Teologia dialektyczna">teologia dialektyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_polityczna" title="Teologia polityczna">teologia polityczna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_pracy" title="Teologia pracy">teologia pracy</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_procesu" title="Teologia procesu">teologia procesu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teologia_krytyczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia krytyczna (strona nie istnieje)">teologia krytyczna</a></li> <li><a href="/wiki/B%C3%B3g_nie_%C5%BCyje#Śmierć_Boga_w_teologii" title="Bóg nie żyje">teologia śmierci Boga</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teologia_sekularyzacji&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologia sekularyzacji (strona nie istnieje)">teologia sekularyzacji</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_techniki" title="Teologia techniki">teologia techniki</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_wyzwolenia" title="Teologia wyzwolenia">teologia wyzwolenia</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_feministyczna" title="Teologia feministyczna">teologia feministyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_queer" title="Teologia queer">teologia queer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Czarna_teologia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Czarna teologia (strona nie istnieje)">czarna teologia</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_dziej%C3%B3w" title="Teologia dziejów">teologia dziejów</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Źródła"><span id=".C5.B9r.C3.B3d.C5.82a"></span>Źródła</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Źródła" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Źródła"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Źródła teologii, po łacinie <i>loci theologici</i>, czyli „miejsca teologiczne”. To tam znajduje się źródło teologii, jak również wielu pytań i odpowiedzi. Klasyczny w polskiej literaturze układ miejsc teologicznych podał o. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Celestyn_Napi%C3%B3rkowski" title="Stanisław Celestyn Napiórkowski">Stanisław Celestyn Napiórkowski</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>: </p> <ol><li>Źródło natchnione – <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblia</a></li> <li>Źródła nienatchnione <ol><li>Zobiektywizowane <ol><li>Podstawowe <ul><li><a href="/wiki/Apostolski_symbol_wiary" title="Apostolski symbol wiary">Symbole wiary</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgia" title="Liturgia">Liturgie</a></li> <li>Wiara Ludu Bożego (<i>sensus fidei</i>)</li> <li>Nauczanie <a href="/wiki/Sob%C3%B3r_powszechny" title="Sobór powszechny">soborów</a></li> <li>Nauczanie <a href="/wiki/Papie%C5%BC" title="Papież">papieża</a> <i>ex cathedra</i></li> <li>Nauczanie Kościoła rozproszonego po świecie (<a href="/wiki/Biskup" title="Biskup">biskupów</a> i <a href="/wiki/Synod" title="Synod">synodów</a>)</li> <li>Nauczanie <a href="/wiki/Ojcowie_Ko%C5%9Bcio%C5%82a" title="Ojcowie Kościoła">Ojców Kościoła</a></li> <li>Zwyczajne nauczanie papieży</li> <li><a href="/wiki/Historia_chrze%C5%9Bcija%C5%84stwa" title="Historia chrześcijaństwa">Historia Kościoła</a></li> <li><a href="/wiki/Prawo_kanoniczne" title="Prawo kanoniczne">Prawo Kościelne</a></li> <li><a href="/wiki/Sztuka_sakralna" title="Sztuka sakralna">Sztuka sakralna</a></li></ul></li> <li>Pomocnicze <ul><li>Nauczanie teologów</li> <li><a href="/wiki/Literatura" title="Literatura">Literatura</a> piękna</li></ul></li></ol></li> <li>Niezobiektywizowane <ul><li>Znaki Czasu</li> <li>Człowiek</li> <li><a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">Wiara</a></li> <li>Doświadczenie osób i wspólnot chrześcijańskich</li></ul></li></ol></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia_protestancka">Teologia protestancka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Teologia protestancka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia protestancka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W ujęciu J. MacQuarrie będącego w latach 1943–1966 profesorem <a href="/w/index.php?title=Union_Theological_Seminary&action=edit&redlink=1" class="new" title="Union Theological Seminary (strona nie istnieje)">Union Theological Seminary</a> w <a href="/wiki/Nowy_Jork" title="Nowy Jork">Nowym Jorku</a>, całość teologii zawiera się w terminie teologia systematyczna. Termin ten ukazuje pragnienie przestawienia w sposób systematyczny, metodyczny wszystkich konstytutywnych elementów teologii, jako tworzących spójną całość z innymi dziedzinami ludzkiej wiedzy – szczególnie z tymi, które mają bezpośrednie odniesienie do teologii. Autor ten dzieli teologię na następujące działy: </p> <ul><li>Teologię filozoficzną, dawniej zwaną <a href="/wiki/Teologia_naturalna" title="Teologia naturalna">teologią naturalną</a>. Jest ona odrębna od <a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofii religii</a>, gdyż jest częścią <i>teologicznego przedsięwzięcia</i>.</li> <li><i>Teologia symboliczna</i> – nie w wąskim sensie wyjaśniania <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84skie_wyznania_wiary" title="Chrześcijańskie wyznania wiary">symboli wiary</a>, lecz interpretacji wielkich symboli i obrazów dostarczanych przez <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiarę chrześcijańską</a>, takich jak <a href="/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Trójca Święta">Troisty Bóg</a>, stworzenie, upadek człowieka, <a href="/wiki/Wcielenie" title="Wcielenie">Wcielenie</a>, <a href="/wiki/Eschatologia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Eschatologia chrześcijańska">eschatologia</a>. Tematy często zwane teologią dogmatyczną, jednak ze względu na pejoratywny wydźwięk, jaki współcześnie nabrało słowo <i>dogmatyczny</i>, należy usunąć je ze słownika. Samo słowo <i>dogmat</i> jako termin techniczny musi pozostać.</li> <li><i>Teologia stosowana</i> – podejmująca refleksję nad przejawami wiary w konkretnej rzeczywistości egzystencjalnej – w instytucjonalnej, kultycznej, i etycznych aspektach. Przygotowuje ona zasady, wedle których wyniki studiów różnych dziedzin teologii będą kierowały się ku swoim obszarom zainteresowania. Te szczegółowe dziedziny są: <ul><li>teologia praktyczna, w postaci takich dyscyplin jak teologia pastoralna, teologia ascetyczna, homiletyka.</li> <li>Liturgika</li> <li><a href="/wiki/Etyka_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Etyka chrześcijańska">Etyka chrześcijańska</a> i <a href="/wiki/Teologia_moralna" title="Teologia moralna">teologia moralna</a></li></ul></li></ul> <p>Apologetyka, podobnie jak Biblistyka i historia teologii nie należą do oddzielnej gałęzi, lecz działają w ramach teologii symbolicznej i stosowanej. Według Johna MacQuarrie linie demarkacyjne pomiędzy poszczególnymi działami i sposobami uprawiania teologii nie powinny być traktowanie zbyt sztywno<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Teologia_ewangelicka">Teologia ewangelicka</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Teologia ewangelicka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia ewangelicka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według M. Uglorza<sup id="cite_ref-UGL_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-UGL-31">[31]</a></sup> podstawowa różnica między teologią katolicką a ewangelicką tkwi w tym, że w tej ostatniej nie istnieje nadrzędny urząd kościelny, który by mógł prawdy wiary definiować dogmatycznie. Dlatego dogmat w teologii ewangelickiej to ciągle odnawialny substrat teologicznych i kościelnych dyskusji. Ten proces dyskusji jest rozumiany jako ciągły proces analizy <i>Pisma Świętego</i>, które stanowi źródło wiary i co za tym idzie podstawę i normę teologicznej refleksji. Teologia jako nauka jest istotnym składnikiem procesu dyskusyjnego, aczkolwiek sama nie jest wystarczająca. To, co jest ostatecznie nauczane w kościołach ewangelickich, ustalają wybrane organy kierownicze (<a href="/wiki/Prezbiterium_(kolegium)" title="Prezbiterium (kolegium)">prezbiterium</a>, <a href="/wiki/Synod" title="Synod">synody</a>), biorąc za podstawę refleksję teologiczną i modlitwę. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Definicja">Definicja</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Definicja" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Definicja"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W teologii ewangelickiej termin teologia ma kilka znaczeń. </p> <ol><li><b>Teologia jako dogmatyka propozycjonalna</b> W tym tradycyjnym modelu tezy teologiczne rozumiane są jako twierdzenia (<i>propositiones</i>) o naturze Boga i świata. Teologia w tym modelu jest ściśle powiązana z <a href="/wiki/Ontologia" title="Ontologia">ontologią</a>, częściową będąc z nią w syntezie, częściowo zaś w konflikcie. Źródła biblijne rozumiane są jako objawienie boskiej rzeczywistości, którą bez tego objawienia człowiek dostrzega tylko częściowo. Jedynie na podstawie tego objawienia świat może zostać zrozumiany.</li> <li><b>Teologia jako nauka o wierze</b> Ten model teologii stał się znany głównie dzięki <a href="/wiki/Friedrich_Schleiermacher" title="Friedrich Schleiermacher">Friedrichowi Schleiermacherowi</a>. Teologia nie opisuje w formie tez natury Boga i świata, ale przedstawia sposób, w jaki ta rzeczywistość jest postrzegana w wierze lub w podmiocie wiary. Tezy religijne są tu przede wszystkim rozumiane jako wyraz wewnętrznej religijności (np. uczucie religijne czy wielkość aprioryczna u Schleimachera), które warunki konstytucyjne teologia bada, ale też na których się jednocześnie opiera. Również teksty biblijne są w tym modelu wyrazem religijności, a ich specjalna rola wynika tylko z tego, że są najstarszymi świadectwami o początkach religijności chrześcijańskiej, a przez to najpewniej przedstawiają ją w sposób niezafałszowany.</li> <li><b>Teologia jako system praw</b> Jest to nowy i obecnie bardzo rozwijany model, związany np. z pracami <a href="/w/index.php?title=George_Arthur_Lindbeck&action=edit&redlink=1" class="new" title="George Arthur Lindbeck (strona nie istnieje)">George’a Lindbecka</a>. Tezy teologiczne mają tu formę systemu twierdzeń. Oznacza to, że tezy teologiczne nie opisują ontologicznie rzeczywistości, nie są też wyrazem uczuć religijnych, natomiast budują reguły chrześcijańskiej dysputy o Bogu. To rozumienie teologii jest powiązane z nowszymi filozoficznymi kierunkami i opiera refleksję teologiczną szczególnie mocno na praktyce wiary. Teksty biblijne mogą być w tym modelu różnie traktowane. Mogą być traktowane same jako reguły wypowiedzi o wierze, ale też mogą być poddane uregulowanej praktyce interpretacji (np. <a href="/w/index.php?title=Nicholas_Lash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicholas Lash (strona nie istnieje)">Nicholas Lash</a>, <a href="/wiki/Stanley_Hauerwas" title="Stanley Hauerwas">Stanley Hauerwas</a>). Rozbudowana nauka o rozumieniu tekstów biblijnych (<a href="/wiki/Hermeneutyka_biblijna" title="Hermeneutyka biblijna">hermeneutyka biblijna</a>) jest w tym modelu obecnie dezyderatem teologii ewangelickiej.</li></ol> <p>Wspólną cechą tych modeli jest wywodzenie teologii z refleksji dogmatycznej. Przez to jednak nie są wykluczane inne dyscypliny teologiczne. Te mogą być traktowane jako przedmioty pomocnicze albo własne modele teologiczne (zwłaszcza przedmioty egzegetyczne). Egzegeci są z reguły postrzegani jako właściwi teologowie biblijni w sensie i tradycji Reformacji, co wynika z postulatu <i><a href="/wiki/Sola_scriptura" title="Sola scriptura">sola scriptura</a></i>, czyli oparcia teologii jedynie na tekstach <i>Pisma Świętego</i>. Również przedstawiciele modeli zorientowanych dogmatycznie opierają się na analizie <i>Pisma Świętego</i> i widzą swoje tezy jako wywiedzione z <i>Biblii</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading5"><h5 id="Podział"><span id="Podzia.C5.82"></span>Podział</h5><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Podział" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Podział"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Teologia ewangelicka jest zwykle dzielona na cztery działy. Są to<sup id="cite_ref-UGL_31-1" class="reference"><a href="#cite_note-UGL-31">[31]</a></sup>: </p> <ul><li><b>teologia biblijna</b>, obejmująca takie dyscypliny jak: <a href="/wiki/Egzegeza" title="Egzegeza">egzegeza</a> biblijna, teologia Starego Testamentu, teologia Nowego Testamentu,</li> <li><b>teologia historyczna</b>, obejmująca takie dyscypliny jak: historia dogmatu i teologii, symbolika, historia Kościoła,</li> <li><b>teologia systematyczna</b>, obejmująca takie dyscypliny jak: <a href="/wiki/Teologia_dogmatyczna" title="Teologia dogmatyczna">dogmatyka</a>, <a href="/wiki/Etyka" title="Etyka">etyka</a>, <a href="/wiki/Apologetyka" title="Apologetyka">apologetyka</a>, <a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofia religii</a> (niekiedy nie jest ona zaliczana do dyscyplin teologicznych),</li> <li><b>teologia praktyczna</b>, obejmująca takie dyscypliny jak: <a href="/wiki/Homiletyka" title="Homiletyka">homiletyka</a>, <a href="/wiki/Katechetyka" title="Katechetyka">katechetyka</a>, <a href="/wiki/Liturgika" title="Liturgika">liturgika</a>, <a href="/wiki/Misjologia" title="Misjologia">misjologia</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia_prawosławna"><span id="Teologia_prawos.C5.82awna"></span>Teologia prawosławna</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Teologia prawosławna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia prawosławna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/20px-Wiki_letter_w.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/30px-Wiki_letter_w.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Wiki_letter_w.svg/40px-Wiki_letter_w.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="44" /></span></span> </span><i>Ta sekcja jest niekompletna. Jeśli możesz, <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teologia&action=edit">rozbuduj ją</a></span>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_żydowska"><span id="Teologia_.C5.BCydowska"></span>Teologia żydowska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Teologia żydowska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia żydowska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/%C5%9Aredniowieczna_filozofia_%C5%BCydowska" title="Średniowieczna filozofia żydowska">Średniowieczna filozofia żydowska</a>.</i></div> <p>Podobnie do islamistycznego <a href="/wiki/Kalam" title="Kalam">kalamu</a>, teologia żydowska rozpada się na kierunek <a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabinacki</a> i <a href="/wiki/Karaimizm" title="Karaimizm">karaimski</a><sup id="cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1961518_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHistoria_filozofii1961518-32">[32]</a></sup>. </p><p>Z powodów historycznych naród żydowski kierował się bardziej ku praktykowaniu wiary niż ku spekulacji teoretycznej. Wpływ na to miały: dziedzictwo <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">biblijne</a> wraz z jego naciskiem na wykonywanie woli Boga bardziej niż na zastanawianie się kim On jest; <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a>, który stawia na pierwszym miejscu doskonałe wypełnianie <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Prawa</a>; nieobecność takich doktryn jak chrześcijańska nauka o <a href="/wiki/Tr%C3%B3jca_%C5%9Awi%C4%99ta" title="Trójca Święta">Trójcy Świętej</a>; rozproszenie <a href="/wiki/Izrael" title="Izrael">Izraela</a> na wiele wspólnot o różnych wzorcach myślowych. Odmienne zastrzeżenia do teologii wysuwane są przez różne środowiska: <a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">Żydzi</a> z nurtu świeckiego sprzeciwiają się <i>theos</i> teologii. Ortodoksi nieufnie podchodzą do jej <i>logos</i>, jako zagrażającej wierze, która polega przede wszystkim na posłuszeństwie przykazaniom prawa Bożego – czemu może jedynie zaszkodzić roztrząsanie ich korzeni. Jednak Żydzi zawsze myśleli bardzo głęboko o Bogu, dlatego można mówić o teologii żydowskiej, nawet jeśli niektórzy wolą określać tę refleksję inną nazwą<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup>. </p><p>W okresie po <a href="/wiki/Niewola_babilo%C5%84ska" title="Niewola babilońska">Wygnaniu babilońskim</a> <a href="/wiki/Tora" title="Tora">Tora</a> była sumą teologiczną judaizmu. Teologia <a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabinacka</a> miała silne nastawienie <a href="/wiki/Eschatologia_chrze%C5%9Bcija%C5%84ska" title="Eschatologia chrześcijańska">eschatologiczne</a>, oczekując życia wiecznego postawionego w opozycji do doczesności. Rozwijano też refleksję nad dwoma impulsami, dynamizmami w człowieku: <i>dobrym</i> (<i>yezer ha-tov</i>), który wznosi człowieka w górę i <i>złym</i> (<i>yezer ha-ra</i>), który ciągnie go w dół. Pojęcie <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Bo%C5%BCe" title="Królestwo Boże">królestwa Bożego</a> w rabinicznej teologii rozumiano jako postawę umysłu uznającego autorytet Boga, jak i najwyższą władzę Boga nad swym ludem<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup>. </p><p><a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">Średniowiecze</a> można uznać za czas narodzin żydowskiej teologii. Refleksja uczonych myślicieli kształtowała się pod wpływem <a href="/wiki/Arystotelizm" title="Arystotelizm">arystotelizmu</a> i <a href="/wiki/Neoplatonizm" title="Neoplatonizm">neoplatonizmu</a>, a także arabskiej <a href="/wiki/Kalam" title="Kalam">kalam</a>. Chociaż mówi się czasem o żydowskiej <i><a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a></i> średniowiecznej, tak naprawdę była to żydowska <i>teologia</i> średniowieczna. Chociaż bowiem bezsprzecznie czerpała z myśli greckiej, jej celem nie było wypracowanie nowych pozycji filozoficznych, lecz umocnienie tradycyjnych poglądów, wypływających z wiary. Wśród teologów tego okresu wymienić należy: </p> <ul><li>Saadiah syn Józefa Gaona, jego dzieło <i>Emunot ve-De’ot</i> (<i>Twierdzenia wiary i opinie</i>) napisane w 933 r.</li> <li>Bahiya syn Józefa ibn Paquada, <i>Hovot ha-Levavot</i> (<i>Obowiązki serca</i>)</li> <li>Juda Halevi, <i>Kuzari</i></li> <li><a href="/wiki/Abraham_ibn_Daud" title="Abraham ibn Daud">Abraham ibn Daud</a>, <i>Emunah Ramah</i> (<i>Wzniosła Wiara</i>)</li> <li><a href="/wiki/Majmonides" title="Majmonides">Majmonides</a>, poza traktatami medycznymi wszystkie jego dzieła były teologiczne, szczególnie <i><a href="/wiki/Przewodnik_b%C5%82%C4%85dz%C4%85cych" title="Przewodnik błądzących">Przewodnik błądzących</a></i></li> <li>Lewi Gerszom, <i>Milhamot <a href="/wiki/Adonai" title="Adonai">Adonai</a></i> (<i>Wojny Pana</i>)</li> <li>Hasdai Crescas, <i>Or Adonai</i> (<i>Światłość Pana</i>), w której krytykuje arystotelizm</li> <li>Izaak syn Mojżesza Arama, <i>Akedat Iizaak</i> (<i>Ofiara Izaaka</i>)</li> <li><a href="/wiki/Abrabanel" title="Abrabanel">Izaak Abrabanel</a></li> <li>Józef syn Haim Jabeza, hiszpański <a href="/wiki/Teolog" title="Teolog">teolog</a> wrogi filozofii.</li> <li>Rabbi Mojżesz di Trani (Mabbit), <i>Beit Elohim</i> (<i>Dom Boży</i>), skupiał się na trzech dziedzinach: modlitwa, pokuta <a href="/wiki/Dogmat" title="Dogmat">dogmaty</a> judaizmu<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup>.</li></ul> <p>Nowożytna teologia żydowska inspirowała się niemiecką filozofią, np. <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Kanta</a> i <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">Hegla</a> oraz teologią, <a href="/wiki/Friedrich_Schleiermacher" title="Friedrich Schleiermacher">F. Schleiermachera</a> i A. Ritschla. Wśród żydowskich myślicieli, którzy wnieśli wiele do teologii żydowskiej, należy wymienić następujących: wrocławski rabin <a href="/wiki/Abraham_Geiger" title="Abraham Geiger">Abraham Geiger</a>, Zachariasz Frankel, Leopold Zunz, Nachman Krochmal, Solomon Ludwig Steinheim, Samuel Hirsch, Samson Rafael Hirsch, Solomon Formstecher i Hermann Cohen. </p><p>W XX w. także <a href="/wiki/Nowoczesna_ortodoksja" title="Nowoczesna ortodoksja">Ruch nowoczesnej ortodoksji</a> zmuszony był podjąć poważne tematy teologiczne. Np. <a href="/wiki/Rabin" title="Rabin">rabin</a> A.I. Kook pisał o duchowym znaczeniu <a href="/wiki/Syjonizm" title="Syjonizm">Syjonu</a>. Należy wymienić też takich XX w. myślicieli jak: Izaak Breuer, uczeni skupieni w litewskim ruchu <i><a href="/wiki/Musaryzm" title="Musaryzm">Musar</a></i>, np. rabini J.L. Bloch i E.E. Dessler. Również egzystencjalizm było obecny w żydowskiej myśli teologicznej XX w., zwłaszcza w twórczości pisarzy: <a href="/wiki/Abraham_Joshua_Heschel" title="Abraham Joshua Heschel">Abrahama Joszuy Heschela</a> i J.B. Soloveichika. <a href="/wiki/B%C3%B3g_nie_%C5%BCyje" title="Bóg nie żyje">Doktryna śmierci Boga</a> była na ogół odrzucana przez żydowskich teologów, z wyjątkiem R.L. Rubensteina. </p><p>W latach 60 XX w. opublikowano kilka akt sympozjów, np.: </p> <ul><li><i>Rediscovering Judaism: Reflections on a New Jewish Theology</i> (wydał A. J. Wolf 1965),</li> <li><i>Varieties of Jewish Belief</i> (wydał I. Eisenstein, 1966)</li> <li><i>Condition of Jewish Belief</i> (1966), pierwotnie wydane w <i>Commentary</i> (sierpień 1966).</li></ul> <p>Nie ma żydowskiego czasopisma poświęconego teologii. Następujące tytuły publikują artykuły o charakterze teologicznym: </p> <ul><li>W USA: <i>Judaism</i>; <i>Conservative Judaism</i>; <i>Central Conference of American Rabbis Journal</i>; <i>Tradition</i>.</li> <li>W Izraelu: <i>Perozedor</i>, <i>Petahim</i> oraz <i>De’ot</i><sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_muzułmańska"><span id="Teologia_muzu.C5.82ma.C5.84ska"></span>Teologia muzułmańska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Teologia muzułmańska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia muzułmańska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W islamie odpowiednik chrześcijańskich studiów teologicznych nosi nazwę <i>kalām</i> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_arabski" title="Język arabski">ar.</a> <b>کلام</b>). W przeciwieństwie do chrześcijaństwa, rozważania tego typu są tam sprawą drugorzędną w porównaniu z analizą <a href="/wiki/Szariat" title="Szariat">prawnych aspektów</a> świętych tekstów. </p><p>Głównymi obszarami zainteresowania islamskich teologów są <a href="/wiki/99_atrybut%C3%B3w_Allaha" title="99 atrybutów Allaha">atrybuty Allaha</a>, <a href="/wiki/Eschatologia" title="Eschatologia">eschatologia</a> i relacja między Allahem a <a href="/wiki/Antropologia_religijna" title="Antropologia religijna">ludźmi</a>. W teologii <a href="/wiki/Szyizm" title="Szyizm">szyickiej</a> ważnym zagadnieniem jest też rola <a href="/wiki/Imam_(szyizm)" title="Imam (szyizm)">imamów</a>. Charakterystyczną cechą jest <b>teologia negatywna</b>, polegająca na rozpatrywaniu czym Allah nie jest. Sprawą kontrowersyjną jest, czy atrybuty Allaha mają być rozumiane dosłownie czy metaforycznie. </p><p>Twórcą muzułmańskiej teologii był <a href="/wiki/Asyryjczycy" title="Asyryjczycy">asyryjski</a> lekarz <a href="/wiki/Hunajn_Ibn_Ishak" class="mw-redirect" title="Hunajn Ibn Ishak">Hunajn Ibn Ishak</a>, żyjący w IX wieku. Współcześnie w islamie istnieją cztery szkoły teologiczne: <a href="/wiki/Salafizm" title="Salafizm">salafici</a>, <a href="/wiki/Aszaryci" title="Aszaryci">aszaryci</a>, <a href="/wiki/Mutazylizm" title="Mutazylizm">mutazylici</a> i <a href="/wiki/Hanbalici" title="Hanbalici">hanbalici</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_hinduistyczna">Teologia hinduistyczna</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Teologia hinduistyczna" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia hinduistyczna"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Z reguły nie używa się terminu „teologia” w odniesieniu do <a href="/wiki/Hinduizm" title="Hinduizm">hinduizmu</a>. Jednak istnieje ona w tej religii. Jest ona ściśle powiązana z <a href="/wiki/Filozofia_indyjska" title="Filozofia indyjska">filozofią indyjską</a> i opiera się na świętych tekstach hinduizmu. Teologie hinduistyczne są bardzo zróżnicowane w zależności od <i><a href="/wiki/Sampradaja" title="Sampradaja">sampradaja</a></i> i regionu. Hinduistyczne poglądy teologiczne są (wbrew obiegowym opiniom) <a href="/wiki/Monoteizm" title="Monoteizm">monoteistyczne</a>, <a href="/wiki/Monizm" title="Monizm">monistyczne</a>, <a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">panteistyczne</a>, <a href="/wiki/Panenteizm" title="Panenteizm">panenteistyczne</a>, <a href="/wiki/Henoteizm" title="Henoteizm">henoteistyczne</a>, a nawet według niektórych <a href="/wiki/Politeizm" title="Politeizm">politeistyczne</a> (w szerokim rozumieniu tego terminu) lub też <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateistyczne</a> (rzadko). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_buddyjska">Teologia buddyjska</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Teologia buddyjska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia buddyjska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Choć użycie terminu teologia w stosunku do buddyzmu wydaje się nieco nieadekwatne, gdyż buddyzm stanowi religię nie traktującą o istnieniu <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Bóstw</a> to <a href="/w/index.php?title=Buddologia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buddologia (strona nie istnieje)">Buddologia</a> (często występująca na zachodnio europejskich uniwersytetach pod nazwą „studia buddyjskie” ang. Buddhist studies) jest nauką de facto stanowiącą buddyjski odpowiednik teologii. Buddologia jest nauką starającą się badać poszczególnie dogmaty <a href="/wiki/Buddyzm" title="Buddyzm">buddyzmu</a> jego <a href="/wiki/Kosmologia" title="Kosmologia">kosmologię</a> oraz dokonywać analizy różnych buddyjskich pism (będących de facto traktatami teologicznymi spisywanymi przez mistrzów) czy też prowadzić analizy <a href="/wiki/Komparatystyka" title="Komparatystyka">komparatystyczne</a> pomiędzy różnymi szkołami buddyzmu oraz badać sylwetkę buddyjskiego kręgu kulturowego<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup>. Badacz Jose Ignacio Cabezon uważa, że Buddologia jest jak najbardziej teologią. Buddyzm zawiera zdecydowaną większość zjawisk obecnych w innych religiach i zdaniem badacza ograniczanie <a href="/w/index.php?title=Teologii&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teologii (strona nie istnieje)">teologii</a> tylko do aspektu Boga jest niepoprawne. Dlatego też Cabezon twierdzi, że mówienie o buddyjskiej teologii nie jest błędem, pomimo że samo słowo w oryginale pochodzące z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">greki</a> zawiera przedrostek „theos” oznaczającego <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Boga</a><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Teologia_jako_nauka">Teologia jako nauka</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Teologia jako nauka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia jako nauka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia_chrześcijańska_jako_nauka"><span id="Teologia_chrze.C5.9Bcija.C5.84ska_jako_nauka"></span>Teologia chrześcijańska jako nauka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Teologia chrześcijańska jako nauka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia chrześcijańska jako nauka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="W_ujęciu_Tomasza_z_Akwinu"><span id="W_uj.C4.99ciu_Tomasza_z_Akwinu"></span>W ujęciu Tomasza z Akwinu</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: W ujęciu Tomasza z Akwinu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W ujęciu Tomasza z Akwinu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Zagadnienie, czy teologia może być uznana za naukę, było szeroko dyskutowane w <a href="/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze">średniowieczu</a> w XIII w. – w epoce, kiedy kształtowały się pierwsze europejskie <a href="/wiki/Uniwersytet" title="Uniwersytet">uniwersytety</a> wraz z ich katedrami teologii. <a href="/wiki/Tomasz_z_Akwinu" title="Tomasz z Akwinu">Tomasz z Akwinu</a> poruszał to zagadnienie w <i>Komentarzu do De Trinitate <a href="/wiki/Anicius_Manlius_Severinus_Boethius" title="Anicius Manlius Severinus Boethius">Boecjusza</a></i> q. 2, pytając się o teologię jako naukę w <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">arystotelesowskim</a> znaczeniu tego słowa: <i>Czy w odniesieniu do spraw Bożych, który podpadają pod wiarę, może istnieć jakaś nauka</i> – <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">Utrum de divinis quae fidei subsunt possit esse aliqua scientia</em>? To samo zagadnienie zreferowane jest w Tomaszowym prologu <i>Komentarza do Sentencji <a href="/wiki/Piotr_Lombard" title="Piotr Lombard">Piotra Lombarda</a></i>, art. 1 oraz art. 3, rozw. 2. Wśród kwestii-argumentów przeciwko można wyróżnić trzy zasadnicze: </p> <ol><li>Wiara chrześcijańska ma jako przedmiot tajemnicę, która nie jest oczywista.</li> <li>Przyzwolenie wiary powinno zawsze poprzedzać rozum, podczas gdy przyzwolenie ducha zdaje się budować na rozumie.</li> <li>Artykuły, prawdy wiary, które w porządku wiary odgrywają rolę zasadniczą, nie są same w sobie oczywiste.</li></ol> <p>Przykładem trudności może być pytanie o Boga, czy może On być przesłanką rozumowania, będąc <i>formą prostą</i> (p. 3), której <a href="/wiki/Istota" title="Istota">istoty</a> człowiek nie może poznać w sposób adekwatny (p. 2)? </p><p>Odpowiedź Tomasza idzie w kierunku wykazania paralelizmu teologii do <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a>. W <i>Komentarzu do De Trinitate Boecjusza</i> q. 2 art. 2 przytacza on argumenty Arystotelesa z <i>Organonu</i>: </p> <ol><li>Nauka jest działalnością rozumu /<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">motus</em>/, który łączy pewne obszary poznania jeszcze niejasne i nieusystematyzowane z innymi obszarami już bardziej jasnymi i usystematyzowanymi. Tworzy to zbiór <i>sylogizmów sprawdzalnych</i> /<i>sylogismi demonstrativi</i>/, które w przeciwieństwie do sylogizmów dialektycznych albo <a href="/wiki/Aporia_(filozofia)" title="Aporia (filozofia)">aporii</a> <a href="/wiki/Sofi%C5%9Bci" title="Sofiści">sofistycznych</a>, dostarczają prawdziwej wiedzy: <i>Gdyż wiedza, wydaje się być niczym innym niż poznaniem prawdy jakiegoś wniosku poprzez przeprowadzenie widzialnego (sprawdzalnego) dowodzenia – <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">scire nihil aliud esse videatur quam intelligere veritatem alicujus conclusionis per demonstrationem</em></i>.</li> <li>Działalność rozumu /<i>motus</i>/ nie jest nieograniczona i nie zatacza logicznych kół. Ma za swój punkt wyjścia <i><a href="/wiki/Pierwsze_zasady" title="Pierwsze zasady">pierwsze zasady</a></i>, a osiąga swój kres poprzez sformułowanie wniosków. W pewnym sensie owoce refleksji naukowej są pewne, gdyż istnieją <i>pierwsze przyczyny</i>, które są pewne</li> <li>Pewność naukowa wynika z odnalezienia powiązania między wnioskami i zasadami – nazywa się to <i>wnioskowaniem</i> /<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">resolutio</em>/ – i jest pewnością zapośredniczoną /<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">mediate</em>/. To zapośredniczenie nie jest zrozumiałe, jeśli się nie przyjmie pierwszych zasad. Te zaś, same w sobie, nie mogą być przedmiotem nauki doświadczalnej /<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">Scientia demonstrativa</em>/, ich oczywistość musi być rozpoznana przez rozum, inteligencję /<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <em lang="la">intellectus</em>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">gr.</a> <span style="font-style: normal;" lang="el">nous</span>/.</li></ol> <p>W myśl tych stwierdzeń można wskazać bieg refleksji teologicznej prowadzący od wiary do poznania rozumowego, od pewnej początkowej podstawy do rozwiniętego zbioru twierdzeń, od <i>zasad</i> do wniosków. Warunkiem istotnym jest przestrzeganie pewnej przejrzystości wewnętrznej prawd wiary. Należy nie dopuszczać do stawiania w opozycji rozumu, tego, co jest dla niego oczywiste, i wiary, wraz z jej nieoczywistymi twierdzeniami<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="W_ujęciu_Karla_Rahnera"><span id="W_uj.C4.99ciu_Karla_Rahnera"></span>W ujęciu Karla Rahnera</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: W ujęciu Karla Rahnera" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W ujęciu Karla Rahnera"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Według <a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">K. Rahnera</a> <a href="/wiki/Jezuici" title="Jezuici">SJ</a> teologia jest nauką, gdyż jest świadomym i metodycznym wyjaśnieniem <a href="/wiki/Objawienie" title="Objawienie">Objawienia</a> Bożego otrzymanego przez wiarę. Jest to możliwe, ponieważ <a href="/wiki/S%C5%82owo_Bo%C5%BCe" title="Słowo Boże">Słowo Boże</a> zawiera element znaczeniowy, który wymaga dalszego wyjaśnienia w wierze, jak również konfrontacji z innymi prawdami. Jeśli naukę rozumieć jako metodyczną refleksję, absurdem jest negowanie naukowego charakteru teologii. Są trzy racje tego stwierdzenia: </p> <ol><li>Nie ma znanego w historii innego określenia nauki poza tym, że jest to <i>refleksja metodyczna</i>. Negacja naukowości teologii, ze względu na to, że nie stosuje ona metod empirycznych, jest obce w stosunku do tego, jak zawsze – według Rahnera – w historii rozumiano naukę. Zawężanie nauki do weryfikowalnych i mierzalnych faktów doświadczalnych, dostarczanych przez nauki przyrodnicze, matematykę i inne dziedziny nieposługujące się sądem jakościowym jest czymś arbitralnym, kwestią terminologii.</li> <li>Teologia ma odrębny przedmiot od innych dziedzin, którym jest wydarzenie i <i>zawartość</i> wiary <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijańskiej</a>, mającej naturę <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">kościelną</a>. Nawet jeśli chrześcijaństwo jest odrzucane jako ideologia i błąd, jest ono wydarzeniem historycznym i psychologicznym – badanie go, choćby zredukowane do religioznawstwa, pozostaje metodyczną refleksją nad kulturowym zjawiskiem, jakim jest religia.</li> <li>To, że chrześcijańska teologia bada wydarzenie i zawartość chrześcijaństwa w świetle <a href="/wiki/Wiara_(chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo)" title="Wiara (chrześcijaństwo)">wiary</a>, nie pozbawia jej charakteru nauki. Element zaangażowania w teologii jest komplementarny w stosunku do jej refleksji, krytycznie badającej wszystko, co jest jej przedmiotem, bez wyłączania apriorycznie żadnego zagadnienia. Umysł krytyczny ma wewnętrzną zdolność rozpoznania pewnych przed-krytycznych założeń. Jednak żadna refleksja teoretyczna nie jest wolna od pewnych decyzji odnośnie do praktycznych założeń (rozum teoretyczny – rozum praktyczny). Założeń tych nigdy też nie można zgłębić i wyczerpać do końca<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup></li></ol> <p>Wiara ma następujące znaczenie w odniesieniu do rozumowej refleksji w teologii: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Ponieważ teologia jest krytyczną i metodyczną refleksją nad wiarą, bezpośrednim <i>podmiotem</i> (osobą uprawiającą teologię) nie jest po prostu człowiek wyposażony w nadprzyrodzony <i>habitus</i> (<i>sprawność</i>) wiary, lecz człowiek jako istota obdarzona rozumem, zachowująca rozróżnienie między wiarą i teologią. Ponieważ jednak teologia ma pozostać nauką wiary, wiara ma być przedmiotową inspiracją – a nie jedynie samym przedmiotem – tego działania ludzkiego rozumu. W ten sposób <i>przedmiot</i> teologii może być opisany jako <i>ratio fide illustrata</i> – <i>rozum oświecony wiarą</i> (D 1799), choć nie należy tu przyjmować <i>ratio</i> w sensie <a href="/wiki/Racjonalizm_filozoficzny" title="Racjonalizm filozoficzny">racjonalistycznym</a><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Teologia jest dziedziną nauki, gdyż zajmuje się systematycznym studium doktryny <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_(teologia)" title="Kościół (teologia)">kościelnej</a>, przebiegiem jej rozwoju. W jej polu zainteresowania są także studia historyczne, krytyczne i <a href="/wiki/Egzegeza" title="Egzegeza">egzegetyczne</a> Biblii i historii kościoła oraz jego instytucji<sup id="cite_ref-BRIT2_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-BRIT2-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="W_ujęciu_papieża_Benedykta_XVI"><span id="W_uj.C4.99ciu_papie.C5.BCa_Benedykta_XVI"></span>W ujęciu papieża Benedykta XVI</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: W ujęciu papieża Benedykta XVI" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: W ujęciu papieża Benedykta XVI"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Papież Benedykt XVI w swym <a href="/wiki/Wyk%C5%82ad_ratyzbo%C5%84ski" title="Wykład ratyzboński">wykładzie ratyzbońskim</a> wygłoszonym w 2006 r. bronił miejsca teologii między dyscyplinami, którymi zajmuje się uniwersytet, ukazując, że ograniczanie nauk jedynie do tego, co empirycznie sprawdzalne jest zacieśnianiem horyzontów rozumowych człowieka i negacją tego co stanowi o wielkości dziedzictwa europejskiego i światowego: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Choć cieszymy się z nowych możliwości otwierających się przed ludzkością, widzimy także niebezpieczeństwa rodzące się z tych możliwości i musimy zadać sobie pytanie, jak możemy je przezwyciężyć. Uda nam się to uczynić tylko wtedy, gdy rozum i wiara spotkają się w nowy sposób, jeśli przezwyciężymy nałożone przez rozum sam na siebie ograniczenie do tego, co empirycznie sprawdzalne i jeśli ponownie otworzymy jego szerokie horyzonty. W tym znaczeniu teologia słusznie należy do uniwersytetu i do szeroko zakrojonego dialogu nauk, nie tylko jako dyscyplina historyczna i jedna z nauk humanistycznych, ale dokładnie jako teologia, jako dociekanie racjonalności wiary<sup id="cite_ref-PB_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-PB-6">[6]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>W podsumowaniu swego wykładu, w którym mówił wiele o spotkaniu wiary z <i>logos</i> greckiej filozofii, papież stwierdził konieczność uznania racjonalnej struktury materii i zgodności między tym, co duchowe w człowieku, a rozumnymi strukturami, które można dostrzec w świecie. Refleksja nad tą rozumnością świata jest według papieża domeną nie nauk empirycznych, lecz właśnie filozofii i teologii: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Jednocześnie, jak starałem się pokazać, nowoczesny rozum naukowy ze swym nieodłącznym elementem platońskim nosi w sobie pytanie, które wskazuje poza niego i poza możliwości jego metodologii. Nowoczesny rozum naukowy musi po prostu przyjąć racjonalną strukturę materii i zgodność pomiędzy naszym duchem a panującymi racjonalnymi strukturami natury jako fakt, na którym musi oprzeć swą metodologię. A jednak pytanie, dlaczego tak musi być, jest realnym pytaniem i to takim, które musi zostać przekazane przez nauki przyrodnicze innym metodom i poziomom myślenia – filozofii i teologii. Dla filozofii i, choć w inny sposób, dla teologii, wsłuchiwanie się w wielkie doświadczenia i przemyślenia tradycji religijnych ludzkości, a zwłaszcza wiary chrześcijańskiej, jest źródłem poznania, a ignorowanie tego byłoby niemożliwym do zaakceptowania ograniczeniem naszego [pola] percepcji i reakcji<sup id="cite_ref-PB_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-PB-6">[6]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Krytyka">Krytyka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Krytyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Krytyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Opinie na temat tego, czy rozsądna dyskusja na temat boskiej natury jest możliwa, od dawna stanowiły przedmiot sporów. Już w V w. p.n.e. <a href="/wiki/Protagoras" title="Protagoras">Protagoras</a> – znany z tego, że został wydalony z Aten z powodu swojego <a href="/wiki/Agnostycyzm" title="Agnostycyzm">agnostycyzmu</a> w kwestii istnienia bóstw – twierdził, że „odnośnie do bogów nie mogę wiedzieć, czy istnieją lub nie istnieją albo jaką mogą mieć postać, bo wiele stoi na przeszkodzie poznania: <i>niejasność tematu</i> oraz krótkotrwałość ludzkiego życia”<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>. </p><p>Amerykański rewolucjonista <a href="/wiki/Thomas_Paine" title="Thomas Paine">Thomas Paine</a> napisał w swoim dziele <i>Wiek rozumu</i>: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Studium teologii, takie jakie mamy w Kościołach chrześcijańskich, jest studium niczego; nie jest oparte na niczym; nie opiera się na żadnych zasadach; rozwija się bez autorytetów; nie ma danych; niczego nie może wykazać; nie dochodzi do żadnych wniosków. Cokolwiek nie może być studiowane jako nauka bez posiadania zasad, na których się opiera; jako że jest to przypadek chrześcijańskiej teologii, jest to studium o niczym<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p><a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">Ateistyczny</a> filozof <a href="/wiki/Ludwig_Feuerbach" title="Ludwig Feuerbach">Ludwig Feuerbach</a> poszukiwał rozwikłania teologii w swoim dziele <i>Zasady filozofii przyszłości</i>: „Zadaniem współczesnej epoki jest zrozumienie i uczłowieczenie Boga – przekształcenie i rozpad teologii w antropologię”<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup>. Odzwierciedlało to jego wcześniejszą pracę <i>Wykłady o istocie chrześcijaństwa</i> (opublikowaną w 1841), za którą odebrano mu uprawnienia do nauczania w Niemczech, w której napisał, że teologia jest „splotem sprzeczności i urojeń”<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup>. </p><p>W swoim eseju <i>Analiza krytyczna etyki i teologii</i> (<i>„Critique of Ethics and Theology”</i>) analityczny filozof pozytywistyczny <a href="/wiki/Alfred_Jules_Ayer" title="Alfred Jules Ayer">A.J. Ayer</a> chciał wykazać, że wszystkie twierdzenia na temat Boga są bezsensowne i jakikolwiek boski atrybut jest niedowodliwy. Napisał: </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Aktualnie jest powszechnie przyjęte – w każdym razie przez filozofów – że istnienie bytu, który posiada cechy przypisywane bogu jakiejkolwiek nie-animistycznej religii, nie może być przekonująco dowiedzione... Wszystkie wypowiedzi na temat natury Boga są nonsensowne<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>W eseju <i>Przeciwko teologii</i> (<i>„Against Theology”</i>) filozof <a href="/wiki/Walter_Arnold_Kaufmann" title="Walter Arnold Kaufmann">Walter Kaufmann</a> wykazywał różnice między teologią a religią w ogólności. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Teologia nie jest oczywiście religią; duża część religii jest zdecydowanie antyteologiczna... Zatem atak na teologię niekoniecznie musi oznaczać atak na religię. Religia może być – i często jest – nieteologiczna albo nawet antyteologiczna. </p> </blockquote> </div> <p>Jednakże Kaufmann stwierdził, że „chrześcijaństwo niechybnie jest religią teologiczną”<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teologia_w_Polsce">Teologia w Polsce</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Teologia w Polsce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teologia w Polsce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Wydziały_teologiczne_w_Polsce_po_1989_roku"><span id="Wydzia.C5.82y_teologiczne_w_Polsce_po_1989_roku"></span>Wydziały teologiczne w Polsce po 1989 roku</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Wydziały teologiczne w Polsce po 1989 roku" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wydziały teologiczne w Polsce po 1989 roku"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Głównymi ośrodkami naukowymi uprawiania teologii w Polsce są wydziały teologiczne, posiadające uprawnienia do nadawania <a href="/wiki/Stopnie_naukowe_w_Polsce" title="Stopnie naukowe w Polsce">stopni naukowych</a>. Istotną rolę w rozwoju teologii jako dziedziny nauki odgrywa <a href="/wiki/Komitet_Nauk_Teologicznych_PAN" title="Komitet Nauk Teologicznych PAN">Komitet Nauk Teologicznych PAN</a> oraz teologiczne stowarzyszenia naukowe. </p><p><b>Wydziały uczelni państwowych</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Chrze%C5%9Bcija%C5%84skiej_Akademii_Teologicznej_w_Warszawie" title="Wydział Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie">Wydział Teologiczny Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_im._Adama_Mickiewicza_w_Poznaniu" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu">Wydział Teologiczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Kardyna%C5%82a_Stefana_Wyszy%C5%84skiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Miko%C5%82aja_Kopernika_w_Toruniu" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Opolskiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Szczeci%C5%84skiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Szczecińskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_%C5%9Al%C4%85skiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Śląskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologii_Uniwersytetu_Warmi%C5%84sko-Mazurskiego" title="Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego">Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego</a></li></ul> <p><b>Wydziały uczelni niepublicznych</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Akademia_Katolicka_w_Warszawie" title="Akademia Katolicka w Warszawie">Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie</a></li> <li><a href="/wiki/Papieski_Wydzia%C5%82_Teologiczny_we_Wroc%C5%82awiu" title="Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu">Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Papieskiego_Jana_Paw%C5%82a_II_w_Krakowie" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologii_Katolickiego_Uniwersytetu_Lubelskiego_Jana_Paw%C5%82a_II" title="Wydział Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II">Wydział Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nieistniejące_wydziały_teologiczne_polskich_uniwersytetów"><span id="Nieistniej.C4.85ce_wydzia.C5.82y_teologiczne_polskich_uniwersytet.C3.B3w"></span>Nieistniejące wydziały teologiczne polskich uniwersytetów</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Nieistniejące wydziały teologiczne polskich uniwersytetów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nieistniejące wydziały teologiczne polskich uniwersytetów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Lwowskiego" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Lwowskiego">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologiczny_Uniwersytetu_Stefana_Batorego_w_Wilnie" title="Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie">Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologii_Ewangelickiej_Uniwersytetu_Warszawskiego" title="Wydział Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego">Wydział Teologii Ewangelickiej Uniwersytetu Warszawskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Teologii_Katolickiej_Uniwersytetu_Warszawskiego" title="Wydział Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego">Wydział Teologii Katolickiej Uniwersytetu Warszawskiego</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=30" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=30" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Nagroda_Ratzingera" title="Nagroda Ratzingera">Nagroda Ratzingera</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=31" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=31" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item/bogoznawstwo-slawjan,ODQyMjUxODk/7/#info:metadata"><i>Polona</i></a> [online], polona.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2023-03-28]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Polona&rft_id=https%3A%2F%2Fpolona.pl%2Fitem%2Fbogoznawstwo-slawjan%2CODQyMjUxODk%2F7%2F%23info%3Ametadata" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-BRIT2-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-BRIT2_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-BRIT2_2-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text">Por. hasło <cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Britannica</i>. T. 22. Londyn-Chicago-Genewa-Sydney-Toronto: 1964, s. 61B. Cytat: Szczególnie chrześcijańska teologia, przez którą często rozumie się treść słowa „teologia” bada zawartość objawienia Chrystusa, i to co z tego objawienia wynika. Składa się na nią systematyczny wykład doktryny oraz przebiegu jej rozwoju (teologia dogmatyczna lub dogmatyka), historyczne, krytyczne i egzegetyczne studium Biblii i historii kościoła, jego instytucji itd. Stąd teologia jest nauką (lub grupą powiązanych nauk), która, z jednej strony, jest w kontakcie z filozofią ogólną – jak oznaczone jest to przez nazwę wydziału „filozofia religii” lub „teologia filozoficzna” – i, z drugiej strony, jest możliwe w większym lub mniejszym stopniu wydzielenie jej z tego powodu, że zajmuje się świadectwami (deliverances) czysto religijnego doświadczenia i jego najważniejszymi przejawami.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Britannica&rft.atitle=Theology&rft.place=Londyn-Chicago-Genewa-Sydney-Toronto&rft.pages=61B"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Alister E. McGrath: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.pl/books?id=m3sX3rhUB98C&printsec=frontcover&dq=Dawkins%27+God:+Genes,+Memes+and+the+Origin+of+Life&hl=pl&sa=X&ei=XIjEUr6-NJSqhQfOwIH4AQ&redir_esc=y#v=snippet&q=scientific%20method&f=false">Dawkins’ GOD: Genes, Memes, and the Meaning of Life</a></i>, s. 53, cytat: <i>The scientific method is incapable of delivering a decisive adjudication of the God question.</i></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Leszek Nowak. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pan.poznan.pl/nauki/N_304_07_Nowak.pdf"><em>Metofologiczne kryterium demarkacji i problem statusu teologii</em></a>. „Nauka”. 3. 2004. s. 121–136.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Metofologiczne+kryterium+demarkacji+i+problem+statusu+teologii&rft.jtitle=Nauka&rft.volume=2004&rft.au=Leszek+Nowak&rft.pages=121%E2%80%93136&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pan.poznan.pl%2Fnauki%2FN_304_07_Nowak.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Tomasz Węcławski. <em>Metodologia teologii</em>. „Nauka”.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Metodologia+teologii&rft.jtitle=Nauka&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=W%C4%99c%C5%82awski&rft.aufirst=Tomasz"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-PB-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-PB_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PB_6-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-PB_6-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Benedykt XVI: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/podroze/ben16-ratyzbona_12092006.html">Przemówienie na uniwersytecie w Ratyzbonie (Regensburg), 12.09.2006</a>. [dostęp 2012-06-26]. Cytat: /Obserwujemy/ nowoczesne samo-ograniczenie rozumu, wyrażone klasycznie w „Krytykach” Kanta, ale w międzyczasie jeszcze bardziej zradykalizowane przez wpływ nauk przyrodniczych. Nowoczesna koncepcja rozumu opiera się, mówiąc krótko, na syntezie między platonizmem (kartezjanizmem) a empiryzmem, syntezie, potwierdzonej sukcesem technologii.(...) To daje początek dwom zasadom, które są kluczowe dla podniesionej przez nas kwestii. Po pierwsze, /według tej postawy metodologicznej/ tylko typ pewności wynikający ze współgrania elementów matematycznych i empirycznych może być uważany za naukowy. Wszystko, co uważa się za naukę, musi być mierzone tym kryterium. Tak więc nauki humanistyczne, takie jak historia, psychologia, socjologia i filozofia, starają się dostosować do tego kanonu naukowości. Drugi punkt, który jest istotny dla naszych rozważań, to to, że z samej swojej natury metoda ta wyklucza kwestię Boga, sprawiając, że jawi się jako kwestia nienaukowa lub przed-naukowa. Skutkiem tego, stajemy przed redukcją zakresu nauki i rozumu, którą musimy zakwestionować.(...) z tego punktu widzenia każda próba utrzymania twierdzenia, że teologia jest „naukowa” zakończy się zredukowaniem chrześcijaństwa do jakiejś części swej poprzedniej tożsamości. Musimy jednak powiedzieć więcej: to sam człowiek zostaje zredukowany, ponieważ specyficznie ludzkie pytania o nasze pochodzenie i przeznaczenie, pytania stawiane przez religię i etykę, nie mają już miejsca w zasięgu zbiorczego rozumu zdefiniowanego przez „naukę”</cite></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. uchwała z dnia 24 października 2005 roku, <a href="/wiki/Monitor_Polski" title="Monitor Polski">Monitor Polski</a> z dnia 12 grudnia 2005 roku.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://obywatelenauki.pl/wp-content/uploads/2018/08/opinia_ON_dot.roz_.o.dyscyplinach.16.08.2018.pdf">Opinia o projekcie rozporządzenia MNiSW w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz dyscyplin artystycznych (z dn. 31 lipca 2018 r.)</a>. [w:] <i>Obywatelenauki.pl</i> [on-line]. 16 sierpnia 2018. [dostęp 2018-09-13]. Cytat: 4. (...) Uważamy, że system nauki w Polsce powinien wyraźnie oddzielić nauki kościelne od systemu nauki regulowanego Ustawą przy jednoczesnym wprowadzeniu przepisów określających warunki spełnienia wymogów Ustawy w zakresie jakości badań naukowych i programów studiów.</cite></span> </li> <li id="cite_note-britannica-online-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-britannica-online_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-britannica-online_9-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-britannica-online_9-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-britannica-online_9-3">d</a></sup></span> <span class="reference-text">Por. encyklopedia społecznościowa, edytowana przez internautów: <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/theology"><i>theology</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a></i><span class="accessdate"> [dostęp 2011-03-06]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=theology&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2Ftheology" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBouyer1963103-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFBouyer1963103_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFBouyer1963103_10-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBouyer1963">Bouyer 1963 ↓</a></span>, s. 103.</span> </li> <li id="cite_note-OXDic-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-OXDic_11-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-OXDic_11-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i>The Oxford Dictionary of the Christian Church</i>. s. 1363.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Dictionary+of+the+Christian+Church&rft.atitle=Theology&rft.pages=1363"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. Państwo, 379A.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. <i>Metafizyka</i>, 1026a.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. <a href="/wiki/Atanazy_Wielki" title="Atanazy Wielki">Atanazy Wielki</a>, 1 Mowa przeciw Arianom, 18; <a href="/wiki/Patrologia_Graeca" title="Patrologia Graeca">PG</a> 26,49.</span> </li> <li id="cite_note-NCATH-15"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-NCATH_15-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NCATH_15-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NCATH_15-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">G.F. van Ackeren: Theology. W: <i>New Catholic Encyclopedia</i>. T. 14. s. 39.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Catholic+Encyclopedia&rft.atitle=Theology&rft.au=G.F.+van+Ackeren&rft.pages=39"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. <i>Ad nationes</i> 2,1; <a href="/wiki/Patrologia_Latina" title="Patrologia Latina">PL</a> 1, 585-588; <a href="/wiki/Corpus_Christianorum" title="Corpus Christianorum">CCL</a> 1.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. E.O. James, <i>Myth and Religion in the Ancient Near East</i>, Londyn 1959.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. <cite class="citation book">Louis Bouyer: Mit. W: <i>Syn Przedwieczny</i>. Wiesława Dzieża, Piotr Rak (przekład). Kraków: Wydawnictwo M, 2000, s. 68–71.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Syn+Przedwieczny&rft.atitle=Mit&rft.au=Louis+Bouyer&rft.pub=Wydawnictwo+M&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=68%E2%80%9371"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBouyer196365-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBouyer196365_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBouyer1963">Bouyer 1963 ↓</a></span>, s. 65.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Philo and the beginning of the Christian Thought. W: H. Chadwick: <i>History and Thought of the Early Church</i>. s. IV-137-139.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+and+Thought+of+the+Early+Church&rft.atitle=Philo+and+the+beginning+of+the+Christian+Thought&rft.au=H.+Chadwick&rft.pages=IV-137-139"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Tertullian and Judeo-Christianity. W: <a href="/wiki/Jean_Dani%C3%A9lou" title="Jean Daniélou">Jean Daniélou</a>: <i>The Origins of Latin Christianity</i>. s. 139.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origins+of+Latin+Christianity&rft.atitle=Tertullian+and+Judeo-Christianity&rft.au=%5B%5BJean+Dani%C3%A9lou%5D%5D&rft.pages=139"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Britannica</i>. T. 22. Londyn: 1964, s. 61B.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Britannica&rft.atitle=Theology&rft.date=1964&rft.place=Londyn&rft.pages=61B"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Latourelle R.: <i>Fundamental Theologian</i>. s. 323.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fundamental+Theologian&rft.au=Latourelle+R.&rft.pages=323"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Jacques_Maritain" title="Jacques Maritain">J. Maritain</a>: <i>Łaska i człowieczeństwo Chrystusa</i>. s. 15–16.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%81aska+i+cz%C5%82owiecze%C5%84stwo+Chrystusa&rft.au=J.+Maritain&rft.pages=15%E2%80%9316"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Paul P. Gilbert: Logos. W: Tenże: <i>Wprowadzenie do Teologii Średniowiecza</i>. Kraków: 1997, s. 11–18.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wprowadzenie+do+Teologii+%C5%9Aredniowiecza&rft.atitle=Logos&rft.au=Paul+P.+Gilbert&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=11%E2%80%9318"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Jerzy Szymik. <em>Teologia jako nauka wiary, czyli scientia sui generis</em>. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”. 32, s. 95–104, 1999.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Teologia+jako+nauka+wiary%2C+czyli+scientia+sui+generis&rft.jtitle=%C5%9Al%C4%85skie+Studia+Historyczno-Teologiczne&rft.date=1999&rft.volume=32&rft.aulast=Szymik&rft.aufirst=Jerzy&rft.pages=95%E2%80%93104"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Łukasz Remisiewicz. <em>Teologia jako nauka formalna</em>. „Analiza i Egzystencja”. 32, s. 113–142, 2015. <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.18276/aie.2015.32-05">10.18276/aie.2015.32-05</a>. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1734-9923">1734-9923</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Teologia+jako+nauka+formalna&rft.jtitle=Analiza+i+Egzystencja&rft.date=2015&rft.volume=32&rft.aulast=Remisiewicz&rft.aufirst=%C5%81ukasz&rft.pages=113%E2%80%93142&rft.issn=1734-9923&rft_id=info:doi/10.18276%2Faie.2015.32-05"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">K. Rahner SJ</a>: <i>Theology</i>. s. 236–237.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Theology&rft.au=K.+Rahner+SJ&rft.pages=236%E2%80%93237"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Napiórkowski S.C.: <i>Jak uprawiać teologię, Wrocław 2002</i>. s. 52.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Jak+uprawia%C4%87+teologi%C4%99%2C+Wroc%C5%82aw+2002&rft.au=Napi%C3%B3rkowski+S.C.&rft.pages=52"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">MacQuarrie J.: <i>Principles of Christian Theology</i>. s. 39–40.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Christian+Theology&rft.au=MacQuarrie+J.&rft.pages=39%E2%80%9340"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-UGL-31"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-UGL_31-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-UGL_31-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Manfred_Uglorz" title="Manfred Uglorz">Uglorz M.</a>: <i>Od samoświadomości do świadectwa wiary</i>. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1995, s. 26–27. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8390129663" title="Specjalna:Książki/8390129663">ISBN <span class="isbn">83-901296-6-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Od+samo%C5%9Bwiadomo%C5%9Bci+do+%C5%9Bwiadectwa+wiary&rft.au=Uglorz+M.&rft.pub=Chrze%C5%9Bcija%C5%84ska+Akademia+Teologiczna&rft.place=Warszawa&rft.pages=26%E2%80%9327&rft.isbn=83-901296-6-3"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHistoria_filozofii1961518-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1961518_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHistoria_filozofii1961">Historia filozofii 1961 ↓</a></span>, s. 518.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i><a href="/wiki/Encyclopaedia_Judaica" title="Encyclopaedia Judaica">Encyclopaedia Judaica</a></i>. T. 15. s. 1103–1104.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BEncyclopaedia+Judaica%5D%5D&rft.atitle=Theology&rft.pages=1103%E2%80%931104"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Judaica</i>. T. 15. s. 1105–1106.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Judaica&rft.atitle=Theology&rft.pages=1105%E2%80%931106"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Judaica</i>. T. 15. s. 1106–1107.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Judaica&rft.atitle=Theology&rft.pages=1106%E2%80%931107"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Judaica</i>. T. 15. s. 1108–1110.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Judaica&rft.atitle=Theology&rft.pages=1108%E2%80%931110"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.lexico.com/definition/buddhology">https://www.lexico.com/definition/buddhology</a></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">Cabezon, Jose Ignacio. 1999. „Buddhist Theology in the Academy.” pp. 25–52 in Buddhist Theology: Critical Reflections by Contemporary Buddhist Scholars, edited by R. Jackson and J. J. Makransky. London: Routledge.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">M. Corbin: <i>La Theologie comme science</i>. s. 348–352.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Theologie+comme+science&rft.au=M.+Corbin&rft.pages=348%E2%80%93352"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">K. Rahner SJ</a>: <i>Theology</i>. s. 234.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Theology&rft.au=K.+Rahner+SJ&rft.pages=234"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">K. Rahner SJ</a>: <i>Theology</i>. s. 235.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Theology&rft.au=K.+Rahner+SJ&rft.pages=235"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Protagoras" title="Protagoras">Protagoras</a>, fr.4, z <i>On the Gods</i>, Michael J. O’Brien w <i>The Older Sophists</i>, red. Rosamund Kent Sprague (Columbia: University of South Carolina Press, 1972), 20, kursywa dodana. Por. Carol Poster, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iep.utm.edu/protagor/">„Protagoras (fl. 5th C. BCE)”</a> w <i>The Internet Encyclopedia of Philosophy</i>; dostęp: 15 sierpnia 2010. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Thomas_Paine" title="Thomas Paine">Th. Paine</a>: The Age of Reason. W: <i>The Life and Major Writings of Thomas Paine</i>. Ph. S. Foner (red.). Nowy Jork: The Citadel Press, 1945, s. 601. Cytat: <i>The study of theology, as it stands in Christian churches, is the study of nothing; it is founded on nothing; it rests on no principles; it proceeds by no authorities; it has no data; it can demonstrate nothing; and it admits of no conclusion. Not anything can be studied as a science, without our being in possession of the principles upon which it is founded; and as this is the case with Christian theology, it is therefore the study of nothing.</i>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Life+and+Major+Writings+of+Thomas+Paine&rft.atitle=The+Age+of+Reason&rft.au=%5B%5BThomas+Paine%7CTh.+Paine%5D%5D&rft.pub=The+Citadel+Press&rft.place=Nowy+Jork&rft.pages=601"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ludwig_Feuerbach" title="Ludwig Feuerbach">Ludwig Feuerbach</a>, <i>Principles of the Philosophy of the Future</i>, przekład Manfred H. Vogel (Indianapolis, Hackett Publishing Company, 1986), s. 5. Cytat: <i>„The task of the modern era was the realization and humanization of God – the transformation and dissolution of theology into anthropology”.</i></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Ludwig_Feuerbach" title="Ludwig Feuerbach">Ludwig Feuerbach</a>, <i>The Essence of Christianity</i>, przekład George Eliot (Amherst, New York, Prometheus Books, 1989) Preface, XVI.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Alfred_Jules_Ayer" title="Alfred Jules Ayer">A.J. Ayer</a>, <i><a href="/wiki/Language,_Truth_and_Logic" title="Language, Truth and Logic">Language, Truth and Logic</a></i> (New York, Dover Publications, 1936), s. 114–115. Cytat oryginalny: <i>„It is now generally admitted, at any rate by philosophers, that the existence of a being having the attributes which define the god of any non-animistic religion cannot be demonstratively proved... [A]ll utterances about the nature of God are nonsensical”.</i></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Walter_Arnold_Kaufmann" title="Walter Arnold Kaufmann">Walter Kaufmann</a>, <i>The Faith of a Heretic</i> (Garden City, New York, Anchor Books, 1963), s. 114, 127–128, 130. Cytaty oryginalne: <i>„Theology, of course, is not religion; and a great deal of religion is emphatically anti-theological... An attack on theology, therefore, should not be taken as necessarily involving an attack on religion. Religion can be, and often has been, untheological or even anti-theological”. „Christianity is inescapably a theological religion”</i>.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=32" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=32" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>po polsku</dt></dl> <ul><li><cite class="citation book">Gilbert, Paul P.: Logos. W: Tenże: <i>Wprowadzenie do Teologii Średniowiecza</i>. Kraków: WAM, 1997, s. 11–25, seria: Myśl Teologiczna. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370973329" title="Specjalna:Książki/8370973329">ISBN <span class="isbn">83-7097-332-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wprowadzenie+do+Teologii+%C5%9Aredniowiecza&rft.atitle=Logos&rft.au=Gilbert%2C+Paul+P.&rft.pub=WAM&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=11%E2%80%9325&rft.series=My%C5%9Bl+Teologiczna&rft.isbn=83-7097-332-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Jacques_Maritain" title="Jacques Maritain">Maritain J.</a>: <i>Łaska i człowieczeństwo Chrystusa</i>. A. Ziernicki (przekład). Warszawa-Ząbki: S.K. Fronda - Apostolicum, 2001, s. 132, seria: Biblioteka Frondy. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388747002" title="Specjalna:Książki/8388747002">ISBN <span class="isbn">83-88747-00-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%81aska+i+cz%C5%82owiecze%C5%84stwo+Chrystusa&rft.au=Maritain+J.&rft.pub=S.K.+Fronda+-+Apostolicum&rft.place=Warszawa-Z%C4%85bki&rft.pages=132&rft.series=Biblioteka+Frondy&rft.isbn=83-88747-00-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Manfred_Uglorz" title="Manfred Uglorz">Uglorz M.</a>: <i>Od samoświadomości do świadectwa wiary</i>. Warszawa: Chrześcijańska Akademia Teologiczna, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8390129663" title="Specjalna:Książki/8390129663">ISBN <span class="isbn">83-901296-6-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Od+samo%C5%9Bwiadomo%C5%9Bci+do+%C5%9Bwiadectwa+wiary&rft.au=Uglorz+M.&rft.pub=Chrze%C5%9Bcija%C5%84ska+Akademia+Teologiczna&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-901296-6-3"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFHistoria_filozofii1961"><i><a href="/wiki/Historia_filozofii_(podr%C4%99cznik)" title="Historia filozofii (podręcznik)">Historia filozofii</a></i>. Pod redakcją <a href="/wiki/Gieorgij_Aleksandrow" title="Gieorgij Aleksandrow">G. F. Aleksandrowa</a>, <a href="/w/index.php?title=Bernard_Bychowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Bychowski (strona nie istnieje)">B. E. Bychowskiego</a>, <a href="/wiki/Mark_Mitin" title="Mark Mitin">M.B. Mitina</a>, <a href="/wiki/Pawie%C5%82_Judin" title="Pawieł Judin">Pawła Judina</a>. Tłum. z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">rosyjskiego</a> Aleksander Neyman, <a href="/wiki/Roman_Korab-%C5%BBebryk" title="Roman Korab-Żebryk">Roman Korab-Żebryk</a>, Bogdan Kupis. T. I: Filozofia starożytna i średniowieczna. <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>: <a href="/wiki/Ksi%C4%85%C5%BCka_i_Wiedza" title="Książka i Wiedza">Książka i Wiedza</a>, 1961.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BHistoria+filozofii+%28podr%C4%99cznik%29%7CHistoria+filozofii%5D%5D&rft.date=1961&rft.pub=%5B%5BKsi%C4%85%C5%BCka+i+Wiedza%5D%5D&rft.place=%5B%5BWarszawa%5D%5D"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></li></ul> <dl><dt>w innych językach</dt></dl> <ul><li><cite class="citation book">Aeckeren van G.F.: Theology. W: <i>New Catholic Encyclopedia</i>. Wyd. 2 (dodruk wyd. z 1967 r.). T. 14. Washington, Columbia D.C.: 1981, s. 39–49.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Catholic+Encyclopedia&rft.atitle=Theology&rft.au=Aeckeren+van+G.F.&rft.edition=2+%28dodruk+wyd.+z+1967+r.%29&rft.place=Washington%2C+Columbia+D.C.&rft.pages=39%E2%80%9349"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFBouyer1963"><a href="/wiki/Louis_Bouyer" title="Louis Bouyer">Louis Bouyer</a>: <i>Rite and Man. Natural Sacredness and Christian Liturgy</i>. M. Joseph Costelloe (przekład). Notre Dame, Indiana: University of Notre Dame Press, 1963.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rite+and+Man.+Natural+Sacredness+and+Christian+Liturgy&rft.aulast=Bouyer&rft.aufirst=Louis&rft.pub=University+of+Notre+Dame+Press&rft.place=Notre+Dame%2C+Indiana"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Chadwick H.: Philo and the beginning of the Christian Thought. W: Tenże: <i>History and Thought of the Early Church</i>. Londyn: Variorum Reprints, 1982, s. IV, 137-157. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0860781127" title="Specjalna:Książki/0860781127">ISBN <span class="isbn">0-86078-112-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+and+Thought+of+the+Early+Church&rft.atitle=Philo+and+the+beginning+of+the+Christian+Thought&rft.au=Chadwick+H.&rft.pub=Variorum+Reprints&rft.place=Londyn&rft.pages=IV%2C+137-157&rft.isbn=0-86078-112-7"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Corbin M.: La Theologie comme science. W: Tenże: <i>Le chemin de la Théologie chez Thomas D’Aquin</i>. Paryż: Beauchesne, 1974, s. 348–385, seria: Bibliothèque des Archives de Philosophie 16.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+chemin+de+la+Th%C3%A9ologie+chez+Thomas+D%E2%80%99Aquin&rft.atitle=La+Theologie+comme+science&rft.au=Corbin+M.&rft.pub=Beauchesne&rft.place=Pary%C5%BC&rft.pages=348%E2%80%93385&rft.series=Biblioth%C3%A8que+des+Archives+de+Philosophie+16"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Daniélou J. SJ: Tertullian and Judeo-Christianity. W: <a href="/wiki/Jean_Dani%C3%A9lou" title="Jean Daniélou">Tenże</a>: <i>The Origins of Latin Christianity</i>. Londyn: Darton, Longmann & Todd – The Westminster Press, 1977, s. 139–188. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0232481970" title="Specjalna:Książki/0232481970">ISBN <span class="isbn">0-232-48197-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Origins+of+Latin+Christianity&rft.atitle=Tertullian+and+Judeo-Christianity&rft.au=Dani%C3%A9lou+J.+SJ&rft.pub=Darton%2C+Longmann+%26+Todd+%E2%80%93+The+Westminster+Press&rft.place=Londyn&rft.pages=139%E2%80%93188&rft.isbn=0-232-48197-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Latourelle R.: Fundamental Theologian. W: <i>Dictionary of Fundamental Theology</i>. Latourelle R., Fisichella R. (red.). Middlegreen - Slough, Wlk. Brytania: 1994, s. 320–323. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0854393951" title="Specjalna:Książki/0854393951">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">085439-395-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionary+of+Fundamental+Theology&rft.atitle=Fundamental+Theologian&rft.au=Latourelle+R.&rft.place=Middlegreen+-+Slough%2C+Wlk.+Brytania&rft.pages=320%E2%80%93323&rft.isbn=085439-395-1"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">MacQuarrie J.: <i>Principles of Christian Theology</i>. Wyd. 6. Londyn: SCM Press, 1986, s. 544.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Principles+of+Christian+Theology&rft.au=MacQuarrie+J.&rft.edition=6&rft.pub=SCM+Press&rft.place=Londyn&rft.pages=544"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Thomas_Paine" title="Thomas Paine">Paine Th.</a>: The Age of Reason. W: <i>The Life and Major Writings of Thomas Paine</i>. Ph. S. Foner (red.). Nowy Jork: The Citadel Press, 1945.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Life+and+Major+Writings+of+Thomas+Paine&rft.atitle=The+Age+of+Reason&rft.au=%5B%5BThomas+Paine%7CPaine+Th.%5D%5D&rft.pub=The+Citadel+Press&rft.place=Nowy+Jork"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book">Rahner K. SJ: Theology. W: <a href="/wiki/Karl_Rahner" title="Karl Rahner">Karl Rahner</a>: <i>Sacramentum Mundi. An Encyclopedia of Theology</i>. K. Rahner SJ, C. Ernst, K. Smyth (red.), A. Darlap (red. tomu). T. 6. Londyn: Burns & Oats, 1970, s. 233–240. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0223976830" title="Specjalna:Książki/0223976830">ISBN <span class="isbn">0-223-97683-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sacramentum+Mundi.+An+Encyclopedia+of+Theology&rft.atitle=Theology&rft.aulast=Rahner&rft.aufirst=Karl&rft.au=Rahner+K.+SJ&rft.pub=Burns+%26+Oats&rft.place=Londyn&rft.pages=233%E2%80%93240&rft.isbn=0-223-97683-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Theology. W: <i>Encyclopaedia Britannica</i>. T. 22. Londyn-Chicago-Genewa-Sydney-Toronto: W. Benton, 1964, s. 61B-66.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopaedia+Britannica&rft.atitle=Theology&rft.pub=W.+Benton&rft.place=Londyn-Chicago-Genewa-Sydney-Toronto&rft.pages=61B-66"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Theology. W: <i><a href="/wiki/Encyclopaedia_Judaica" title="Encyclopaedia Judaica">Encyclopaedia Judaica</a></i>. T. 15. Jerozolima-Nowy Jork: Encyclopaedia Judaica Jerusalem – The MacMillan Company, 1971, s. 1103–1110.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BEncyclopaedia+Judaica%5D%5D&rft.atitle=Theology&rft.pub=Encyclopaedia+Judaica+Jerusalem+%E2%80%93+The+MacMillan+Company&rft.place=Jerozolima-Nowy+Jork&rft.pages=1103%E2%80%931110"></span></cite></li> <li><cite class="citation book">Theology. W: <i>The Oxford Dictionary of the Christian Church</i>. F.L. Cross, E.A. Livingstone (oprac.). Wyd. 2. London: Oxford University Press, 1974, s. 1363. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0192115456" title="Specjalna:Książki/0192115456">ISBN <span class="isbn">0-19-211545-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Oxford+Dictionary+of+the+Christian+Church&rft.atitle=Theology&rft.edition=2&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.place=London&rft.pages=1363&rft.isbn=0-19-211545-6"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teologia&veaction=edit&section=33" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teologia&action=edit&section=33" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/28px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="28" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/42px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/56px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/teologia" class="extiw" title="wikt:teologia"><strong>Zobacz hasło</strong> <em>teologia</em> w Wikisłowniku</a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Teologia" class="extiw" title="q:Teologia"><strong>Zobacz kolekcję cytatów</strong> <em>o teologii</em> w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> <dl><dt>Polskojęzyczne</dt></dl> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110824035842/http://ptt.net.pl/">Polskie Towarzystwo Teologiczne</a>. ptt.net.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ptt.net.pl/">tego adresu</a> (2011-08-24)].</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.protestanci.org/">Protestanci.org – zarys teologii protestanckiej i historii protestantyzmu</a></li> <li><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a></span> <a href="/wiki/Micha%C5%82_Heller" title="Michał Heller">Michał Heller</a>, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=ubT4htuRqbM">Teologia nauki</a></i>, <a href="/wiki/Centrum_Kopernika_Bada%C5%84_Interdyscyplinarnych" title="Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych">Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych</a> – <a href="/wiki/Uniwersytet_Jagiello%C5%84ski" title="Uniwersytet Jagielloński">Uniwersytet Jagielloński</a>, kanał „Copernicus” na <a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a>, 1 maja 2019 [dostęp 2024-10-14].</li></ul> <dl><dt>Anglojęzyczne</dt></dl> <ul><li><a class="external text" href="https://en.wikiversity.org/wiki/School_of_Theology">School of Theology</a></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070613083853/http://www.monergism.com/systematic.html">Systematic Theology</a>. monergism.com. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.monergism.com/systematic.html">tego adresu</a> (2007-06-13)].</cite></li> <li><a href="/wiki/Daniel_Dennett" title="Daniel Dennett">Daniel Dennett</a> wyjaśnia, czym jest teologia jego zdaniem: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=E3GNTrAMxfQ">wideo w serwisie YouTube</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Dzia%C5%82y_teologii_chrze%C5%9Bcija%C5%84skiej" title="Szablon:Działy teologii chrześcijańskiej"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Dzia%C5%82y_teologii_chrze%C5%9Bcija%C5%84skiej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Działy teologii chrześcijańskiej (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Dzia%C5%82y_teologii_chrze%C5%9Bcija%C5%84skiej&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Działy <a class="mw-selflink selflink">teologii</a> chrześcijańskiej</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Teologia_dogmatyczna" title="Teologia dogmatyczna">dogmatyka</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Angelologia" title="Angelologia">angelologia</a> <ul><li><a href="/wiki/Demonologia" title="Demonologia">demonologia</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Antropologia_religijna" title="Antropologia religijna">antropologia religijna</a></li> <li><a href="/wiki/Charytologia" title="Charytologia">charytologia</a></li> <li><a href="/wiki/Eschatologia" title="Eschatologia">eschatologia</a></li> <li><a href="/wiki/Eklezjologia" title="Eklezjologia">eklezjologia</a></li> <li><a href="/wiki/Hamartiologia" title="Hamartiologia">hamartiologia</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zefologia" title="Józefologia">józefologia</a></li> <li><a href="/wiki/Mariologia" title="Mariologia">mariologia</a></li> <li><a href="/wiki/Protologia" title="Protologia">protologia</a></li> <li><a href="/wiki/Sakramentologia" title="Sakramentologia">sakramentologia</a></li> <li><a href="/wiki/Soteriologia" title="Soteriologia">soteriologia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trynitologia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trynitologia (strona nie istnieje)">trynitologia</a> <ul><li><a href="/wiki/Chrystologia" title="Chrystologia">chrystologia</a></li> <li><a href="/wiki/Paterologia" title="Paterologia">paterologia</a></li> <li><a href="/wiki/Pneumatologia" title="Pneumatologia">pneumatologia</a></li></ul></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">pozostałe</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Apologetyka" title="Apologetyka">apologetyka</a></li> <li><a href="/wiki/Ascetyka" title="Ascetyka">ascetyka</a></li> <li><a href="/wiki/Homiletyka" title="Homiletyka">homiletyka</a></li> <li><a href="/wiki/Katechetyka" title="Katechetyka">katechetyka</a></li> <li><a href="/wiki/Liturgika" title="Liturgika">liturgika</a></li> <li><a href="/wiki/Misjologia" title="Misjologia">misjologia</a></li> <li><a href="/wiki/Prawo_kanoniczne" title="Prawo kanoniczne">prawo kanoniczne</a></li> <li><a href="/wiki/Teodycea" title="Teodycea">teodycea</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_biblijna" title="Teologia biblijna">teologia biblijna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_cia%C5%82a" title="Teologia ciała">teologia ciała</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_duchowo%C5%9Bci" title="Teologia duchowości">teologia duchowości</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_dziej%C3%B3w" title="Teologia dziejów">teologia dziejów</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_fundamentalna" title="Teologia fundamentalna">teologia fundamentalna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_moralna" title="Teologia moralna">teologia moralna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_naturalna" title="Teologia naturalna">teologia naturalna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_pastoralna" title="Teologia pastoralna">teologia pastoralna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_polityczna" title="Teologia polityczna">teologia polityczna</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_pracy" title="Teologia pracy">teologia pracy</a></li> <li><a href="/wiki/Teologia_religii" title="Teologia religii">teologia religii</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:G%C5%82%C3%B3wne_obszary_nauki" title="Szablon:Główne obszary nauki"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:G%C5%82%C3%B3wne_obszary_nauki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Główne obszary nauki (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:G%C5%82%C3%B3wne_obszary_nauki&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Główne obszary <a href="/wiki/Nauka" title="Nauka">nauki</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">zdefiniowane <a href="/wiki/Metoda_naukowa" title="Metoda naukowa">metodą</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Nauki_formalne" title="Nauki formalne">nauki formalne</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_empiryczne" title="Nauki empiryczne">nauki empiryczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Nauki_przyrodnicze" title="Nauki przyrodnicze">przyrodnicze</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_spo%C5%82eczne" title="Nauki społeczne">społeczne</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">zdefiniowane <a href="/wiki/Cel" title="Cel">celem</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Nauki_podstawowe" title="Nauki podstawowe">nauki podstawowe</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_stosowane" title="Nauki stosowane">nauki stosowane</a> <ul><li><a href="/wiki/Nauki_medyczne" title="Nauki medyczne">medyczne</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_o_zdrowiu" title="Nauki o zdrowiu">o zdrowiu</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_rolnicze" title="Nauki rolnicze">rolnicze</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_techniczne" title="Nauki techniczne">techniczne</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">inne kategorie</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Nauki_humanistyczne" title="Nauki humanistyczne">nauki humanistyczne</a></li> <li><a href="/wiki/Nauki_%C5%9Bcis%C5%82e" title="Nauki ścisłe">nauki ścisłe</a></li> <li><a href="/wiki/Interdyscyplinarno%C5%9B%C4%87" title="Interdyscyplinarność">nauki interdyscyplinarne</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">dyscypliny czasem włączane do nauki</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofia</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">teologia</a></li> <li><a href="/wiki/Paranauka" title="Paranauka">paranauka</a></li> <li><a href="/wiki/Protonauka" title="Protonauka">protonauka</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">dyscypliny definiujące i badające naukę</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Naukoznawstwo" title="Naukoznawstwo">naukoznawstwo</a> <ul><li><a href="/wiki/Filozofia_nauki" title="Filozofia nauki">filozofia nauki</a></li> <li><a href="/wiki/Klasyfikacja_nauk" title="Klasyfikacja nauk">klasyfikacja nauk</a></li> <li><a href="/wiki/Metodologia" title="Metodologia">metodologia</a></li> <li><a href="/wiki/Problem_demarkacji" title="Problem demarkacji">problem demarkacji</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">powiązane pojęcia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kultura" title="Kultura">kultura</a></li> <li><a href="/wiki/Prawda" title="Prawda">prawda</a></li> <li><a href="/wiki/Wiedza" title="Wiedza">wiedza</a></li> <li><a href="/wiki/Pseudonauka" title="Pseudonauka">pseudonauka</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">dyscyplina naukowa</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh2001008984">sh2001008984</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4059758-1">4059758-1</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00571020">00571020</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11951726r">11951726r</a></span></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=1546">1546</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph116425">ph116425</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX526172">XX526172</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000049095&P_CON_LNG=ENG">000049095</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3986485.html">3986485</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/theology">topic/theology</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/teologia">teologia</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/theologie/">theologie</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/1868957">1868957</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/teologi">teologi</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nacion%C4%81l%C4%81_enciklop%C4%93dija" title="Nacionālā enciklopēdija">Nacionālā enciklopēdija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://enciklopedija.lv/skirklis/97482">97482</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=teologi">teologi</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0154287.xml">0154287</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0145648.xml">0145648</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=teologi">teologi</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=60865">60865</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teologia&oldid=74966637">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teologia&oldid=74966637</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Teologia" title="Kategoria:Teologia">Teologia</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2011-03" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2011-03">Artykuły z brakującymi przypisami od 2011-03</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zal%C4%85%C5%BCki_sekcji_artyku%C5%82%C3%B3w" title="Kategoria:Zalążki sekcji artykułów">Zalążki sekcji artykułów</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 14 paź 2024, 21:33.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Teologia&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-688fc9465-rj48x","wgBackendResponseTime":187,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.935","walltime":"1.424","ppvisitednodes":{"value":24725,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":104143,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":34557,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":62043,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 993.430 1 -total"," 30.71% 305.074 38 Szablon:Cytuj_książkę"," 27.75% 275.652 1 Szablon:Przypisy"," 18.30% 181.815 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 13.07% 129.878 3 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 12.93% 128.423 1 Szablon:Działy_teologii_chrześcijańskiej"," 5.64% 56.071 7 Szablon:Cytat"," 4.86% 48.275 11 Szablon:W_języku"," 4.50% 44.665 2 Szablon:Projekt_siostrzany"," 4.35% 43.187 1 Szablon:Wikicytaty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.448","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3950282,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64cd99f567-qgtpz","timestamp":"20241125154923","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Teologia","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Teologia","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34178","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34178","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-11-04T21:20:37Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/65\/Krak%C3%B3w_197.jpg","headline":"dziedzina wiedzy zajmuj\u0105ca si\u0119 poznaniem Boga"}</script> </body> </html>