CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Phát sinh chủng loại học – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"3a583a35-1b48-4289-a665-844668ead95e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Phát_sinh_chủng_loại_học","wgTitle":"Phát sinh chủng loại học","wgCurRevisionId":71256613,"wgRevisionId":71256613,"wgArticleId":3263370,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có bản mẫu cổng thông tin trống","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng LNB","Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin","Phát sinh loài"],"wgPageViewLanguage":"vi", "wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Phát_sinh_chủng_loại_học","wgRelevantArticleId":3263370,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q171184","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands", "architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean", "ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/1200px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="905"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/800px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="604"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/640px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="483"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Phát sinh chủng loại học – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Phát_sinh_chủng_loại_học rootpage-Phát_sinh_chủng_loại_học skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ph%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ph%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Ph%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Ph%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Xây_dựng_cây_phát_sinh_chủng_loại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Xây_dựng_cây_phát_sinh_chủng_loại"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Xây dựng cây phát sinh chủng loại</span> </div> </a> <ul id="toc-Xây_dựng_cây_phát_sinh_chủng_loại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vai_trò_của_hóa_thạch" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vai_trò_của_hóa_thạch"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Vai trò của hóa thạch</span> </div> </a> <ul id="toc-Vai_trò_của_hóa_thạch-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tham khảo</span> </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Liên kết ngoài</span> </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Đóng mở mục lục</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Phát sinh chủng loại học</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 68 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-68" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">68 ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Filogenie" title="Filogenie – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Filogenie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AB%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D9%82%D9%8A" title="علم الوراثة العرقي – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="علم الوراثة العرقي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Filochenia" title="Filochenia – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Filochenia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Filoxenia" title="Filoxenia – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Filoxenia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Filogenetika" title="Filogenetika – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Filogenetika" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Filogeni" title="Filogeni – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Filogeni" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Filogenetik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Hoat-seng-ha%CC%8Dk" title="Hoat-seng-ha̍k – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hoat-seng-ha̍k" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Філагенетыка – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Філагенетыка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Filogenetika" title="Filogenetika – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Filogenetika" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Филогения – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Филогения" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Filog%C3%A8nia" title="Filogènia – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Filogènia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Fylogenetika" title="Fylogenetika – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Fylogenetika" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Phylogenetik" title="Phylogenetik – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Phylogenetik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/F%C3%BClogeenia" title="Fülogeenia – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Fülogeenia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Phylogenetics" title="Phylogenetics – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Phylogenetics" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Filogenetiko" title="Filogenetiko – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Filogenetiko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Filohenia" title="Filohenia – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Filohenia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تبارزایی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تبارزایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Phylog%C3%A9nie" title="Phylogénie – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Phylogénie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/F%C3%ADligineacht" title="Fíligineacht – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Fíligineacht" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Filoxenia" title="Filoxenia – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Filoxenia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B3%84%ED%86%B5%ED%95%99" title="계통학 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="계통학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Ֆիլոգենետիկա – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ֆիլոգենետիկա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%81%E0%A4%B5%E0%A4%82%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A5%80" title="वर्गानुवंशिकी – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="वर्गानुवंशिकी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Filogenesi" title="Filogenesi – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Filogenesi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%99%D7%9C%D7%95%D7%92%D7%A0%D7%98%D7%99%D7%A7%D7%94" title="פילוגנטיקה – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="פילוגנטיקה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Filogeni" title="Filogeni – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Filogeni" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="ფილოგენეტიკა – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ფილოგენეტიკა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Filojeni" title="Filojeni – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Filojeni" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Phylogenetica" title="Phylogenetica – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Phylogenetica" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Filo%C4%A3en%C4%93tika" title="Filoģenētika – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Filoģenētika" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Filogenez%C4%97" title="Filogenezė – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Filogenezė" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Fylogenie" title="Fylogenie – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Fylogenie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Filogenetikus_rendszertan" title="Filogenetikus rendszertan – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Filogenetikus rendszertan" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Филогенија – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Филогенија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%82%E0%B4%B6%E0%B4%9C%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%A4%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9E%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B5%80%E0%B4%AF%E0%B4%82" title="വംശജനിതകവിജ്ഞാനീയം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വംശജനിതകവിജ്ഞാനീയം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Fylogenie" title="Fylogenie – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Fylogenie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%B5%B1%E5%AD%A6" title="系統学 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="系統学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Fylogenetikk" title="Fylogenetikk – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Fylogenetikk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Fylogeni" title="Fylogeni – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Fylogeni" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Phylogenetik" title="Phylogenetik – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Phylogenetik" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Filogeneza" title="Filogeneza – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Filogeneza" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Filogenia" title="Filogenia – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Filogenia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Filogenie" title="Filogenie – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Filogenie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Филогенетика – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Филогенетика" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Filogjenetika" title="Filogjenetika – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Filogjenetika" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Phylogeny" title="Phylogeny – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Phylogeny" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Fylogenetika" title="Fylogenetika – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Fylogenetika" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Filogenija" title="Filogenija – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Filogenija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Fylogenetiikka" title="Fylogenetiikka – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Fylogenetiikka" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Fylogeni" title="Fylogeni – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Fylogeni" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pilohenya" title="Pilohenya – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pilohenya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%AA%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B1%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AF%81" title="தொகுதிப் பிறப்பு – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="தொகுதிப் பிறப்பு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%92%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B9%8C" title="วิวัฒนาการชาติพันธุ์ – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="วิวัฒนาการชาติพันธุ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Filogenetik" title="Filogenetik – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Filogenetik" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Філогенетика – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Філогенетика" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%81_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="قبیلہ سازی – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قبیلہ سازی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%BB%9F%E5%8F%91%E7%94%9F%E5%AD%A6" title="系统发生学 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="系统发生学" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%A6%AA%E7%B7%A3%E9%97%9C%E4%BF%82%E5%AD%B8" title="親緣關係學 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="親緣關係學" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%B3%BB%E7%BB%9F%E5%8F%91%E7%94%9F%E5%AD%A6" title="系统发生学 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="系统发生学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171184#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&oldid=71256613" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang"><span>Liên kết thường trực</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&id=71256613&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này"><span>Trích dẫn trang này</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FPh%25C3%25A1t_sinh_ch%25E1%25BB%25A7ng_lo%25E1%25BA%25A1i_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FPh%25C3%25A1t_sinh_ch%25E1%25BB%25A7ng_lo%25E1%25BA%25A1i_h%25E1%25BB%258Dc"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Ph%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc"><span>Tạo một quyển sách</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=show-download-screen"><span>Tải dưới dạng PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p"><span>Bản để in ra</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Phylogenetics" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q171184" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"><table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border:2px solid #90ee90"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần của loạt bài viết về</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em;background:#90ee90;padding:0.2em;font-size:175%;font-weight:bold"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Tiến hóa sinh học</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/180px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg" decoding="async" width="180" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/270px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg/360px-Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg 2x" data-file-width="1748" data-file-height="1319" /></a></span><div style="padding-top:0.2em;line-height:1.2em;padding:0 0 0.8em;border-bottom:1px solid #aaa;font-size:90%;"><a href="/wiki/S%E1%BA%BB_Darwin" title="Sẻ Darwin">Sẻ Darwin</a> theo nét vẽ của <a href="/w/index.php?title=John_Gould&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Gould (trang không tồn tại)">John Gould</a></div></td></tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;display:block; margin-bottom:0.55em; background-color: transparent;"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%89_m%E1%BB%A5c_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_v%E1%BB%81_sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chỉ mục bài viết về sinh học tiến hóa (trang không tồn tại)">Chỉ mục</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%E1%BA%ABn_nh%E1%BA%ADp_v%E1%BB%81_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dẫn nhập về tiến hóa (trang không tồn tại)">Dẫn nhập</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">Chính</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_c%C6%B0%C6%A1ng_v%E1%BB%81_sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại cương về sinh học tiến hóa (trang không tồn tại)">Đại cương</a></li></ul> <div class="hlist"> </div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thu%E1%BA%ADt_ng%E1%BB%AF_sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuật ngữ sinh học tiến hóa (trang không tồn tại)">Thuật ngữ</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%B1ng_ch%E1%BB%A9ng_v%E1%BB%81_t%E1%BB%95_ti%C3%AAn_chung" title="Bằng chứng về tổ tiên chung">Bằng chứng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_v%E1%BB%81_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử về tiến hóa (trang không tồn tại)">Lịch sử</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:transparent;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90ee90;font-size:100%;font-weight:bold;">Quá trình và kết quả</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83" title="Di truyền học quần thể">Di truyền học quần thể</a></li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8B_di_truy%E1%BB%81n" title="Biến dị di truyền">Biến dị</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_di_truy%E1%BB%81n" title="Đa dạng di truyền">Đa dạng</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99t_bi%E1%BA%BFn_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đột biến sinh học">Đột biến</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc_t%E1%BB%B1_nhi%C3%AAn" title="Chọn lọc tự nhiên">Chọn lọc tự nhiên</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%ADch_nghi" title="Thích nghi">Thích nghi</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87n_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91a_h%C3%ACnh" title="Hiện tượng đa hình">Đa hình</a></li> <li><a href="/wiki/Phi%C3%AAu_b%E1%BA%A1t_di_truy%E1%BB%81n" title="Phiêu bạt di truyền">Phiêu bạt di truyền</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%B2ng_gen" title="Dòng gen">Dòng gen</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_h%C3%ACnh_th%C3%A0nh_lo%C3%A0i" class="mw-redirect" title="Sự hình thành loài">Sự hình thành loài</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_x%E1%BA%A1_th%C3%ADch_nghi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát xạ thích nghi (trang không tồn tại)">Phát xạ thích nghi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_(ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hợp tác (tiến hóa) (trang không tồn tại)">Hợp tác</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Đồng tiến hóa">Đồng tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Đồng tuyệt chủng">Đồng tuyệt chủng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_ph%C3%A2n_t%C3%A1ch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến hóa phân tách (trang không tồn tại)">Phân tách</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_h%E1%BB%99i_t%E1%BB%A5" title="Tiến hóa hội tụ">Hội tụ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_song_song&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến hóa song song (trang không tồn tại)">Song song</a></li> <li><a href="/wiki/Tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Tuyệt chủng">Tuyệt chủng</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:transparent;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90ee90;font-size:100%;font-weight:bold;">Lịch sử tự nhiên</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Nguồn gốc sự sống">Nguồn gốc sự sống</a></li> <li><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" class="mw-redirect" title="Lịch sử tiến hóa của sự sống">Lịch sử tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_c%E1%BB%A7a_s%E1%BB%B1_s%E1%BB%91ng" title="Dòng thời gian lịch sử tiến hóa của sự sống">Lịch trình tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_lo%C3%A0i_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Tiến hóa loài người">Tiến hóa loài người</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A2y_ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Cây phát sinh chủng loại">Cây phát sinh</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90a_d%E1%BA%A1ng_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Đa dạng sinh học">Đa dạng sinh học</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Địa lý sinh học">Địa lý sinh học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_(sinh_h%E1%BB%8Dc)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đơn vị phân loại (sinh học) (trang không tồn tại)">Phân loại</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đơn vị phân loại tiến hóa (trang không tồn tại)">Đơn vị phân loại tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Mi%C3%AAu_t%E1%BA%A3_theo_nh%C3%A1nh_h%E1%BB%8Dc" title="Miêu tả theo nhánh học">Miêu tả theo nhánh học</a></li> <li><a href="/wiki/H%C3%B3a_th%E1%BA%A1ch_chuy%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFp" title="Hóa thạch chuyển tiếp">Hóa thạch chuyển tiếp</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_tuy%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Sự kiện tuyệt chủng">Sự kiện tuyệt chủng</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:transparent;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90ee90;font-size:100%;font-weight:bold;">Lịch sử lý thuyết tiến hóa</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_t%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử tư tưởng tiến hóa (trang không tồn tại)">Tổng quan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C3%9D_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng_v%C3%A0_Khai_S%C3%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ý tưởng tiến hóa thời kỳ Phục Hưng và Khai Sáng (trang không tồn tại)">Phục Hưng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thuy%E1%BA%BFt_bi%E1%BA%BFn_h%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thuyết biến hình (trang không tồn tại)">Trước Darwin</a></li> <li><a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwin</a></li> <li><i><a href="/wiki/Ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c_c%C3%A1c_lo%C3%A0i" title="Nguồn gốc các loài">Nguồn gốc các loài</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_che_khu%E1%BA%A5t_h%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Darwin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự che khuất học thuyết Darwin (trang không tồn tại)">Trước thuyết tổng hợp</a></li> <li><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_t%E1%BB%95ng_h%E1%BB%A3p" title="Thuyết tiến hóa tổng hợp">Thuyết tổng hợp hiện đại</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_ph%C3%A2n_t%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử tiến hóa phân tử (trang không tồn tại)">Tiến hóa phân tử</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinh_h%E1%BB%8Dc_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinh học phát triển tiến hóa (trang không tồn tại)">Sinh học phát triển tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a#Các_vấn_đề_đang_được_nghiên_cứu" title="Sinh học tiến hóa">Nghiên cứu hiện tại</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử phát sinh loài (trang không tồn tại)">Lịch sử phát sinh loài</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_c%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử cổ sinh vật học (trang không tồn tại)">Lịch sử cổ sinh vật học</a> (<a href="/w/index.php?title=D%C3%B2ng_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_c%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dòng sự kiện cổ sinh vật học (trang không tồn tại)">Dòng thời gian</a>)</li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:transparent;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90ee90;font-size:100%;font-weight:bold;">Lĩnh vực và ứng dụng</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E1%BB%A8ng_d%E1%BB%A5ng_c%E1%BB%A7a_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ứng dụng của tiến hóa (trang không tồn tại)">Ứng dụng của tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%99i_ph%E1%BA%A1m_h%E1%BB%8Dc_sinh_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tội phạm học sinh học xã hội (trang không tồn tại)">Tội phạm học sinh học xã hội</a></li> <li><a href="/wiki/Di_truy%E1%BB%81n_h%E1%BB%8Dc_sinh_th%C3%A1i" title="Di truyền học sinh thái">Di truyền học sinh thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A9m_m%C4%A9_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thẩm mĩ học tiến hóa (trang không tồn tại)">Thẩm mĩ học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhân loại học tiến hóa (trang không tồn tại)">Nhân loại học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_h%C3%ACnh_h%C3%B3a_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mô hình hóa tiến hóa (trang không tồn tại)">Mô hình hóa tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinh tế học tiến hóa (trang không tồn tại)">Kinh tế học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BA%ADn_th%E1%BB%A9c_lu%E1%BA%ADn_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhận thức luận tiến hóa (trang không tồn tại)">Nhận thức luận tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BB%A9c_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo đức học tiến hóa (trang không tồn tại)">Đạo đức học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%BD_thuy%E1%BA%BFt_tr%C3%B2_ch%C6%A1i_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lý thuyết trò chơi tiến hóa (trang không tồn tại)">Lý thuyết trò chơi tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngôn ngữ học tiến hóa (trang không tồn tại)">Ngôn ngữ học tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Y_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Y học tiến hóa">Y học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khoa_h%E1%BB%8Dc_th%E1%BA%A7n_kinh_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khoa học thần kinh tiến hóa (trang không tồn tại)">Khoa học thần kinh tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Sinh lý học tiến hóa">Sinh lý học tiến hóa</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A2m_l%C3%BD_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tâm lý học tiến hóa">Tâm lý học tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_th%E1%BB%B1c_nghi%E1%BB%87m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến hóa thực nghiệm (trang không tồn tại)">Tiến hóa thực nghiệm</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Phát sinh chủng loại học</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%95_sinh_v%E1%BA%ADt_h%E1%BB%8Dc" title="Cổ sinh vật học">Cổ sinh vật học</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%8Dn_gi%E1%BB%91ng_v%E1%BA%ADt_nu%C3%B4i" class="mw-redirect" title="Chọn giống vật nuôi">Chọn giống vật nuôi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C3%AD_nghi%E1%BB%87m_v%E1%BB%81_ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thí nghiệm về phát sinh loài (trang không tồn tại)">Thí nghiệm về phát sinh loài</a></li> <li><a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Sinh học xã hội">Sinh học xã hội</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_h%C3%B3a_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Hệ thống hóa (sinh học)">Hệ thống học</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Darwin_t%E1%BB%95ng_qu%C3%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Darwin tổng quát (trang không tồn tại)">Học thuyết Darwin tổng quát</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;background:transparent;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;text-align:center;padding-bottom:0;background:#90ee90;font-size:100%;font-weight:bold;">Tác động xã hội</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_gi%E1%BB%AFa_vai_tr%C3%B2_s%E1%BB%B1_th%E1%BA%ADt_v%C3%A0_h%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến hóa giữa vai trò sự thật và học thuyết (trang không tồn tại)">Tiến hóa giữa vai trò sự thật và học thuyết</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E1%BA%A2nh_h%C6%B0%E1%BB%9Fng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_c%E1%BB%A7a_thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ảnh hưởng xã hội của thuyết tiến hóa (trang không tồn tại)">Ảnh hưởng xã hội</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C3%A2u_thu%E1%BA%ABn_gi%E1%BB%AFa_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a-t%E1%BA%A1o_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mâu thuẫn giữa tiến hóa-tạo hóa (trang không tồn tại)">Mâu thuẫn giữa tiến hóa-tạo hóa</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_ch%E1%BB%91ng_%C4%91%E1%BB%91i_thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Các cuộc chống đối thuyết tiến hóa">Các cuộc chống đối thuyết tiến hóa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BB%A9c_%C4%91%E1%BB%99_%E1%BB%A7ng_h%E1%BB%99_thuy%E1%BA%BFt_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mức độ ủng hộ thuyết tiến hóa (trang không tồn tại)">Mức ủng hộ</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="hlist" style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;"> <ul><li><span class="nowrap"></span></li> <li><span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><span title="Thể loại"><img alt="Thể loại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/16px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/24px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Folder_Hexagonal_Icon.svg/32px-Folder_Hexagonal_Icon.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="31" /></span></span> <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Thể loại:Sinh học tiến hóa">Thể loại</a></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%89_m%E1%BB%A5c_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_v%E1%BB%81_sinh_h%E1%BB%8Dc_ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chỉ mục bài viết về sinh học tiến hóa (trang không tồn tại)">Chủ đề liên quan</a></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Bản mẫu:Tiến hóa sinh học"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Tiến hóa sinh học (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a_sinh_h%E1%BB%8Dc&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>Phát sinh chủng loại học</b> (tiếng Anh: <i>Phylogenetics</i> /faɪlɵdʒɪnɛtɪks/, có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp: <big>φυλή, φῦλον</big> - phylé, phylon = chủng loại, bộ tộc, bộ lạc, thị tộc, gia tộc; <big>γενετικός</big> - genetikós = phát sinh, nguồn gốc) <sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> là một ngành trong <a href="/wiki/Sinh_h%E1%BB%8Dc" title="Sinh học">sinh học</a> nghiên cứu về hệ thống phát sinh chủng loại, hay lịch sử <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFn_h%C3%B3a" title="Tiến hóa">tiến hóa</a>, phát triển và các mối quan hệ giữa các nhóm sinh vật (ví dụ như loài, hoặc quần thể).<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Chúng được phát hiện chủ yếu thông qua các ma trận dữ liệu phân tử, dựa trên trình tự axit nucleic và cấu trúc protein. Kết quả của một nghiên cứu phát sinh chủng loại học là một phát sinh chủng loại - một giả thuyết về lịch sử tiến hóa của các nhóm phân loại. </p><p>Các mối quan hệ này được giả thuyết bằng các phương pháp suy luận phát sinh loài đánh giá các đặc điểm di truyền quan sát được, chẳng hạn như trình tự DNA hoặc hình thái, thường theo một mô hình tiến hóa cụ thể của các đặc điểm này. Kết quả của phân tích như vậy là phát sinh chủng loại (còn được gọi là <i>cây phát sinh chủng loại</i>) — một giả thuyết sơ đồ về các mối quan hệ phản ánh lịch sử tiến hóa của một nhóm sinh vật.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Các ngọn của cây phát sinh loài có thể là đơn vị phân loại sống hoặc hóa thạch, và đại diện cho 'phần cuối', hoặc phần hiện tại, trong một dòng tiến hóa. Một sơ đồ phát sinh loài có thể có hoặc không có gốc rễ. Sơ đồ gốc cây cho biết tổ tiên chung giả định, hoặc dòng dõi tổ tiên, của cây. Một sơ đồ cây chưa được lấy gốc (một mạng lưới) không đưa ra giả định về dòng tổ tiên và không chỉ ra nguồn gốc hoặc "gốc rễ" của đơn vị phân loại được đề cập hoặc hướng của các phép biến đổi tiến hóa được suy ra.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Ngoài việc sử dụng thích hợp chúng để suy ra các kiểu phát sinh loài giữa các đơn vị phân loại, các phân tích phát sinh loài thường được sử dụng để thể hiện mối quan hệ giữa các bản sao gen hoặc các sinh vật riêng lẻ. Việc sử dụng như vậy đã trở thành trọng tâm để hiểu về đa dạng sinh học, tiến hóa, sinh thái học và hệ gen. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xây_dựng_cây_phát_sinh_chủng_loại"><span id="X.C3.A2y_d.E1.BB.B1ng_c.C3.A2y_ph.C3.A1t_sinh_ch.E1.BB.A7ng_lo.E1.BA.A1i"></span>Xây dựng cây phát sinh chủng loại</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Xây dựng cây phát sinh chủng loại”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xây dựng cây phát sinh chủng loại"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vai_trò_của_hóa_thạch"><span id="Vai_tr.C3.B2_c.E1.BB.A7a_h.C3.B3a_th.E1.BA.A1ch"></span>Vai trò của hóa thạch</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Vai trò của hóa thạch”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Vai trò của hóa thạch"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Bởi vì nhiều đặc trưng như phôi thai, hoặc mô mềm, hoặc các đặc trưng phân tử, rất khó có thể trở thành hóa thạch, dù là ở mức độ tốt nhất, và việc diễn giải các hóa thạch là mơ hồ hơn so với việc diễn giải các loài còn sinh sống, nên các loài đã tuyệt chủng gần như lúc nào cũng có tỷ lệ dữ liệu bị thiếu cao hơn so với những loài đang sinh sống. Tuy nhiên, bất chấp những hạn chế này, việc bao gồm các hóa thạch vẫn là vô giá, vì nó có thể cung cấp thông tin trong đoạn thưa thớt của cây tiến hóa, chia nhỏ các nhánh dài và ràng buộc các trạng thái đặc trưng trung gian. Vì vậy, các đơn vị phân loại hóa thạch cũng đóng góp nhiều vào việc phân giải cây tiến hóa như các đơn vị phân loại hiện đại<sup id="cite_ref-Cobbett2007_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cobbett2007-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Các hóa thạch cũng có thể ràng buộc độ tuổi của các dòng dõi và bằng cách ấy chứng minh một cây tiến hóa phù hợp như thế nào với các dữ liệu địa tầng<sup id="cite_ref-Huelsenbeck_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Huelsenbeck-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>; <a href="/w/index.php?title=Mi%C3%AAu_t%E1%BA%A3_theo_nh%C3%A1nh_h%E1%BB%8Dc_%C4%91%E1%BB%8Ba_t%E1%BA%A7ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miêu tả theo nhánh học địa tầng (trang không tồn tại)">miêu tả theo nhánh học địa tầng</a> hợp nhất thông tin niên đại vào các ma trận dữ liệu cho các phân tích phát sinh chủng loại. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo"><span id="Tham_kh.E1.BA.A3o"></span>Tham khảo</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 29em; -webkit-column-width: 29em; column-width: 29em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><b><a href="#cite_ref-1">^</a></b> <span class="reference-text"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dictionary.com/browse/phylogenetic">“phylogenetic”</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Dictionary.com&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dictionary.com (trang không tồn tại)">Dictionary.com</a> Chưa rút gọn</i>. <a href="/w/index.php?title=Random_House&action=edit&redlink=1" class="new" title="Random House (trang không tồn tại)">Random House</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Dictionary.com+Ch%C6%B0a+r%C3%BAt+g%E1%BB%8Dn&rft.atitle=phylogenetic&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dictionary.com%2Fbrowse%2Fphylogenetic&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><b><a href="#cite_ref-2">^</a></b> <span class="reference-text"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/phylogenetic">“phylogenetic”</a>. <i><a href="/wiki/Merriam-Webster" title="Merriam-Webster">Merriam-Webster Dictionary</a></i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Merriam-Webster+Dictionary&rft.atitle=phylogenetic&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merriam-webster.com%2Fdictionary%2Fphylogenetic&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><b><a href="#cite_ref-3">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLiddellScottJones1968" class="citation book cs1">Liddell, Henry George; Scott, Robert; Jones, Henry Stuart (1968). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/greekenglishlex00lidduoft#page/304/mode/2up"><i>A Greek-English lexicon</i></a> (ấn bản thứ 9). Oxford: Clarendon Press. tr. 1961.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Greek-English+lexicon&rft.place=Oxford&rft.pages=1961&rft.edition=9&rft.pub=Clarendon+Press&rft.date=1968&rft.aulast=Liddell&rft.aufirst=Henry+George&rft.au=Scott%2C+Robert&rft.au=Jones%2C+Henry+Stuart&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2Fgreekenglishlex00lidduoft%23page%2F304%2Fmode%2F2up&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><b><a href="#cite_ref-4">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.biology-online.org/dictionary/Phylogeny">“phylogeny”</a>. Biology online<span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=phylogeny&rft.pub=Biology+online&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.biology-online.org%2Fdictionary%2FPhylogeny&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><b><a href="#cite_ref-5">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cs.tau.ac.il/~rshamir/algmb/00/scribe00/html/lec08/node3.html">“Phylogenetic Trees”</a>. <i>www.cs.tau.ac.il</i><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cs.tau.ac.il&rft.atitle=Phylogenetic+Trees&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cs.tau.ac.il%2F~rshamir%2Falgmb%2F00%2Fscribe00%2Fhtml%2Flec08%2Fnode3.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Cobbett2007-6"><b><a href="#cite_ref-Cobbett2007_6-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCobbettWilkinsonWills2007" class="citation journal cs1">Cobbett, Andrea; Wilkinson, Mark; Wills, Matthew (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_systematic-biology_2007-10_56_5/page/753">“Fossils Impact as Hard as Living Taxa in Parsimony Analyses of Morphology”</a>. <i>Systematic Biology</i>. <b>56</b> (5): 753–66. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F10635150701627296">10.1080/10635150701627296</a>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17886145">17886145</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Systematic+Biology&rft.atitle=Fossils+Impact+as+Hard+as+Living+Taxa+in+Parsimony+Analyses+of+Morphology&rft.volume=56&rft.issue=5&rft.pages=753-66&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F10635150701627296&rft_id=info%3Apmid%2F17886145&rft.aulast=Cobbett&rft.aufirst=Andrea&rft.au=Wilkinson%2C+Mark&rft.au=Wills%2C+Matthew&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_systematic-biology_2007-10_56_5%2Fpage%2F753&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Huelsenbeck-7"><b><a href="#cite_ref-Huelsenbeck_7-0">^</a></b> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHuelsenbeck1994" class="citation journal cs1">Huelsenbeck, John P. (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_paleobiology_fall-1994_20_4/page/470">“Comparing the Stratigraphic Record to Estimates of Phylogeny”</a>. <i>Paleobiology</i>. <b>20</b> (4): 470–83. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/2401230">2401230</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Paleobiology&rft.atitle=Comparing+the+Stratigraphic+Record+to+Estimates+of+Phylogeny&rft.volume=20&rft.issue=4&rft.pages=470-83&rft.date=1994&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2401230%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Huelsenbeck&rft.aufirst=John+P.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_paleobiology_fall-1994_20_4%2Fpage%2F470&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <dl><dt>Sách tham khảo</dt></dl> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41642734">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin columns references-column-width" style="-moz-column-width: 29em; -webkit-column-width: 29em; column-width: 29em;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSchuhBrower2009" class="citation book cs1">Schuh, Randall T.; Brower, Andrew V.Z. (2009). <i>Biological Systematics: principles and applications</i> (ấn bản thứ 2). Ithaca: Comstock Pub. Associates/Cornell University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8014-4799-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8014-4799-0"><bdi>978-0-8014-4799-0</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/312728177">312728177</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Biological+Systematics%3A+principles+and+applications&rft.place=Ithaca&rft.edition=2&rft.pub=Comstock+Pub.+Associates%2FCornell+University+Press&rft.date=2009&rft_id=info%3Aoclcnum%2F312728177&rft.isbn=978-0-8014-4799-0&rft.aulast=Schuh&rft.aufirst=Randall+T.&rft.au=Brower%2C+Andrew+V.Z.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFForsterRenfrew2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Peter_Forster_(geneticist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Peter Forster (geneticist) (trang không tồn tại)">Forster, Peter</a>; <a href="/w/index.php?title=Colin_Renfrew,_Baron_Renfrew_of_Kaimsthorn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colin Renfrew, Baron Renfrew of Kaimsthorn (trang không tồn tại)">Renfrew, Colin</a> biên tập (2006). <i>Phylogenetic Methods and the Prehistory of Languages</i>. McDonald Institute Press, University of Cambridge. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-902937-33-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-902937-33-5"><bdi>978-1-902937-33-5</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/69733654">69733654</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Phylogenetic+Methods+and+the+Prehistory+of+Languages&rft.pub=McDonald+Institute+Press%2C+University+of+Cambridge&rft.date=2006&rft_id=info%3Aoclcnum%2F69733654&rft.isbn=978-1-902937-33-5&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFBaumSmith2013" class="citation book cs1">Baum, David A.; Smith, Stacey D. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/treethinkingintr0000baum"><i>Tree Thinking: an introduction to phylogenetic biology</i></a>. Greenwood Village, CO: Roberts and Company. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-936221-16-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-936221-16-5"><bdi>978-1-936221-16-5</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/767565978">767565978</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tree+Thinking%3A+an+introduction+to+phylogenetic+biology&rft.place=Greenwood+Village%2C+CO&rft.pub=Roberts+and+Company&rft.date=2013&rft_id=info%3Aoclcnum%2F767565978&rft.isbn=978-1-936221-16-5&rft.aulast=Baum&rft.aufirst=David+A.&rft.au=Smith%2C+Stacey+D.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ftreethinkingintr0000baum&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFStuessy2009" class="citation book cs1">Stuessy, Tod F. (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=0bYs8F0Mb9gC"><i>Plant Taxonomy: The Systematic Evaluation of Comparative Data</i></a>. Columbia University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-231-14712-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-231-14712-0"><bdi>0-231-14712-0</bdi></a><span class="reference-accessdate">. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Plant+Taxonomy%3A+The+Systematic+Evaluation+of+Comparative+Data&rft.pub=Columbia+University+Press&rft.date=2009&rft.isbn=0-231-14712-0&rft.aulast=Stuessy&rft.aufirst=Tod+F.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D0bYs8F0Mb9gC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài"><span id="Li.C3.AAn_k.E1.BA.BFt_ngo.C3.A0i"></span>Liên kết ngoài</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor"><span>sửa</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài"><span>sửa mã nguồn</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/60px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/80px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Tra <i><b><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/vi:_phylogenetics" class="extiw" title="wikt:vi: phylogenetics"> phylogenetics</a></b></i> trong từ điển mở tiếng Việt <a href="/wiki/Wiktionary" title="Wiktionary">Wiktionary</a></div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tolweb.org/tree/learn/concepts/whatisphylogeny.html">The Tree of Life</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://itol.embl.de">Interactive Tree of Life</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ohiou.edu/phylocode/">PhyloCode</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050507110552/http://www.ohiou.edu/phylocode/">Lưu trữ</a> 2005-05-07 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://exploretree.org/">ExploreTree</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100704183836/http://exploretree.org/">Lưu trữ</a> 2010-07-04 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/exhibit/phylogeny.html">UCMP Exhibit Halls: Phylogeny Wing</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cladistics.org">Willi Hennig Society</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.filogenetica.org">Filogenetica.org in Spanish</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191224102718/http://www.filogenetica.org/">Lưu trữ</a> 2019-12-24 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cmbi.ru.nl/phylopat">PhyloPat, Phylogenetic Patterns</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070630185839/http://www.cmbi.ru.nl/phylopat/">Lưu trữ</a> 2007-06-30 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.SplitsTree.org">SplitsTree</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180314213042/http://splitstree.org/">Lưu trữ</a> 2018-03-14 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, program for computing phylogenetic trees and unrooted phylogenetic networks</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.Dendroscope.org">Dendroscope</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130530165115/http://dendroscope.org/">Lưu trữ</a> 2013-05-30 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, program for drawing phylogenetic trees and rooted phylogenetic networks</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trex.uqam.ca">Phylogenetic inferring on the T-REX server</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200918222249/http://trex.uqam.ca/">Lưu trữ</a> 2020-09-18 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mesquiteproject.org/mesquite/mesquite.html">Mesquite</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131228201928/http://mesquiteproject.org/mesquite/mesquite.html">Lưu trữ</a> 2013-12-28 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/About/primer/phylo.html">NCBI – Systematics and Molecular Phylogenetics</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ibiology.org/ibioseminars/sydney-brenner-part-1.html">Sydney Brenner's seminars: "What Genomes Can Tell Us About the Past"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131104170734/http://www.ibiology.org/ibioseminars/sydney-brenner-part-1.html">Lưu trữ</a> 2013-11-04 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.helsinki.fi/~mhaaramo/">Mikko's Phylogeny Archive</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.lirmm.fr/~gambette/PhylogeneticNetworks/">Who is Who in Phylogenetic Networks</a> research papers related to the phylogenetic network</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cs.unm.edu/~moret/poincare.pdf">Phylogenetic Reconstruction from Gene-Order Data</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ete.cgenomics.org">ETE: A Python Environment for Tree Exploration</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140525220921/http://ete.cgenomics.org/">Lưu trữ</a> 2014-05-25 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> This is a programming library to analyze, manipulate and visualize phylogenetic trees. See: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHuerta-CepasDopazoGabaldón2010" class="citation journal cs1">Huerta-Cepas, Jaime; Dopazo, Joaquín; Gabaldón, Toni (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2820433">“ETE: A python Environment for Tree Exploration”</a>. <i>BMC Bioinformatics</i>. <b>11</b>: 24. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1186%2F1471-2105-11-24">10.1186/1471-2105-11-24</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2820433">2820433</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20070885">20070885</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BMC+Bioinformatics&rft.atitle=ETE%3A+A+python+Environment+for+Tree+Exploration&rft.volume=11&rft.pages=24&rft.date=2010&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2820433%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F20070885&rft_id=info%3Adoi%2F10.1186%2F1471-2105-11-24&rft.aulast=Huerta-Cepas&rft.aufirst=Jaime&rft.au=Dopazo%2C+Joaqu%C3%ADn&rft.au=Gabald%C3%B3n%2C+Toni&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC2820433&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=PhylomeDB&action=edit&redlink=1" class="new" title="PhylomeDB (trang không tồn tại)">PhylomeDB</a>: A public database hosting thousands of gene phylogenies ranging many different species. See: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFHuerta-CepasCapella-GutierrezPryszczDenisov2010" class="citation journal cs1">Huerta-Cepas, J.; Capella-Gutierrez, S.; Pryszcz, L. P.; Denisov, I.; Kormes, D.; Marcet-Houben, M.; Gabaldón, T. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3013701">“PhylomeDB v3.0: An expanding repository of genome-wide collections of trees, alignments and phylogeny-based orthology and paralogy predictions”</a>. <i>Nucleic Acids Research</i>. <b>39</b> (Database issue): D556–60. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093%2Fnar%2Fgkq1109">10.1093/nar/gkq1109</a>. <a href="/wiki/PMC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="PMC (định danh)">PMC</a> <span class="cs1-lock-free" title="Truy cập mở"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3013701">3013701</a></span>. <a href="/wiki/PMID" class="mw-redirect" title="PMID">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21075798">21075798</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nucleic+Acids+Research&rft.atitle=PhylomeDB+v3.0%3A+An+expanding+repository+of+genome-wide+collections+of+trees%2C+alignments+and+phylogeny-based+orthology+and+paralogy+predictions&rft.volume=39&rft.issue=Database+issue&rft.pages=D556-60&rft.date=2010&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3013701%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F21075798&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fnar%2Fgkq1109&rft.aulast=Huerta-Cepas&rft.aufirst=J.&rft.au=Capella-Gutierrez%2C+S.&rft.au=Pryszcz%2C+L.+P.&rft.au=Denisov%2C+I.&rft.au=Kormes%2C+D.&rft.au=Marcet-Houben%2C+M.&rft.au=Gabald%C3%B3n%2C+T.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3013701&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLentsCifuentesCarpi2010" class="citation journal cs1">Lents, N. H.; Cifuentes, O. E.; Carpi, A. (2010). “Teaching the Process of Molecular Phylogeny and Systematics: A Multi-Part Inquiry-Based Exercise”. <i>Cell Biology Education</i>. <b>9</b> (4): 513. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1187%2Fcbe.09-10-0076">10.1187/cbe.09-10-0076</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Cell+Biology+Education&rft.atitle=Teaching+the+Process+of+Molecular+Phylogeny+and+Systematics%3A+A+Multi-Part+Inquiry-Based+Exercise&rft.volume=9&rft.issue=4&rft.pages=513&rft.date=2010&rft_id=info%3Adoi%2F10.1187%2Fcbe.09-10-0076&rft.aulast=Lents&rft.aufirst=N.+H.&rft.au=Cifuentes%2C+O.+E.&rft.au=Carpi%2C+A.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3APh%C3%A1t+sinh+ch%E1%BB%A7ng+lo%E1%BA%A1i+h%E1%BB%8Dc" class="Z3988"></span></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q171184#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11952878h">cb11952878h</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11952878h">(data)</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4076110-1">4076110-1</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85101498">sh85101498</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_qu%E1%BB%91c_gia_Latvia" title="Thư viện quốc gia Latvia">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000180516&P_CON_LNG=ENG">000180516</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Phát_sinh_chủng_loại_học&oldid=71256613">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Phát_sinh_chủng_loại_học&oldid=71256613</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Portal-inline_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin (trang không tồn tại)">Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ph%C3%A1t_sinh_lo%C3%A0i" title="Thể loại:Phát sinh loài">Phát sinh loài</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin_tr%E1%BB%91ng" title="Thể loại:Trang có bản mẫu cổng thông tin trống">Trang có bản mẫu cổng thông tin trống</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LNB" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LNB">Bài viết chứa nhận dạng LNB</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 31 tháng 3 năm 2024, 07:47.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-65496f48b4-2wt4q","wgBackendResponseTime":140,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.353","walltime":"0.435","ppvisitednodes":{"value":1067,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":64143,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1712,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":5,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":43102,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 376.345 1 -total"," 28.44% 107.031 1 Bản_mẫu:Kiểm_soát_tính_nhất_quán"," 23.68% 89.101 2 Bản_mẫu:Refn"," 22.02% 82.866 3 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 20.64% 77.685 1 Bản_mẫu:Dictionary.com"," 13.44% 50.597 1 Bản_mẫu:Tiến_hóa_sinh_học"," 12.88% 48.472 1 Bản_mẫu:Sidebar_with_collapsible_lists"," 11.34% 42.680 1 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 7.76% 29.194 5 Bản_mẫu:Chú_thích_tạp_chí"," 6.90% 25.974 5 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.224","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4310481,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-849f99967d-fkdqr","timestamp":"20241125065505","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Ph\u00e1t sinh ch\u1ee7ng lo\u1ea1i h\u1ecdc","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Ph%C3%A1t_sinh_ch%E1%BB%A7ng_lo%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171184","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q171184","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2015-09-30T03:24:43Z","dateModified":"2024-03-31T07:47:45Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/ae\/Darwin%27s_finches_by_Gould.jpg","headline":"Ng\u00e0nh sinh h\u1ecdc nghi\u00ean c\u1ee9u h\u1ec7 th\u1ed1ng ph\u00e1t sinh ch\u1ee7ng lo\u1ea1i"}</script> </body> </html>