CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Tekst źródłowy strony Pulsar – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"80eb3e2a-03ad-4def-a9a9-91a86ade0f76","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Pulsar","wgTitle":"Pulsar","wgCurRevisionId":74243133,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":15138,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Pulsar","wgRelevantArticleId":15138,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74243133,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides": "ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps", "ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.edit-summary-warning","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.nuxTBKeys","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Chandra-crab.jpg/1200px-Chandra-crab.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Chandra-crab.jpg/800px-Chandra-crab.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Chandra-crab.jpg/640px-Chandra-crab.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Tekst źródłowy strony Pulsar – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Pulsar"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Pulsar&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pulsar"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Pulsar rootpage-Pulsar skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pulsar&returntoquery=action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pulsar&returntoquery=action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Pulsar&returntoquery=action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Pulsar&returntoquery=action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Tekst źródłowy strony Pulsar</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ten artykuł istnieje tylko w tym języku. Dodaj artykuły w innych językach." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Dodaj języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pulsar" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Pulsar" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Pulsar"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Pulsar"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Pulsar" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Pulsar" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Pulsar&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DPulsar%26action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DPulsar%26action%3Dedit%26undo%3D63024791%26undoafter%3D62802126"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4360" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Pulsar" title="Pulsar">Pulsar</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-undo-success"><table role="presentation" class="plainlinks fmbox fmbox-system" style=""><tbody><tr><td class="mbox-text" style=""> <p><b>Twoja edycja także może zostać <a href="/wiki/Pomoc:Rewert" title="Pomoc:Rewert">zrewertowana</a>. Sprawdź, czy na pewno chcesz wprowadzić ukazane poniżej różnice między wersjami.</b> </p> <i>Jeżeli edycja, którą rewertujesz, nie jest <a href="/wiki/Wikipedia:Wandalizm" title="Wikipedia:Wandalizm">wandalizmem</a>, dopisz w <a href="/wiki/Wikipedia:Opis_zmian" title="Wikipedia:Opis zmian">opisie zmian</a> powód rewertu. Nie poprzestawaj na domyślnym opisie. Pamiętaj o <a href="/wiki/Wikipedia:Wikietykieta" title="Wikipedia:Wikietykieta">4. filarze Wikipedii</a>.</i></td></tr></tbody></table></div><p>Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation</a>.</b> <p>Blokada została nałożona przez <a href="/wiki/Wikipedysta:Jon_Kolbert" title="Wikipedysta:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. Podany powód to <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Początek blokady: 16:12, 27 sie 2023</li> <li>Zakończenie blokady: 16:12, 27 sie 2028</li></ul> <p>Twój obecny adres IP to 8.222.208.146. Zablokowany zakres to 8.222.128.0/17. </p><p>Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">No open proxies</a>. </p> Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki</a>. Możesz również wysłać e-mail do kolejki <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewardów</a> na adres <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd>, podając wszystkie powyższe szczegóły.</div></div><hr /> <p>Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="pl" dir="ltr" name="wpTextbox1">[[Plik:Chandra-crab.jpg|thumb|300px|[[Pulsar Kraba]] w [[Mgławica Kraba|mgławicy Kraba]]. Widoczny wyraźnie silny wpływ jaki jego [[pole magnetyczne]] wywiera na otaczającą materię. Obraz jest kompozycją obserwacji w [[Promieniowanie rentgenowskie|promieniowaniu X]] wykonanych przez obserwatorium Chandra oraz obrazu optycznego pochodzącego z kosmicznego [[Kosmiczny Teleskop Hubble’a|teleskopu Hubble’a]]. Foto NASA/STScI]] [[Plik:Pulsar schematic.svg|thumb|300px|Schemat pulsara: model latarni morskiej. Kula w środku przedstawia pulsar, białe linie to linie pola magnetycznego]] '''Pulsar''' (od ''pulse'' z [[język angielski|ang.]] pulsować i -''ar'' jak w quasar – „quasi-stellar radio source” lub też „QSO” – „quasi-stellar object”, dosłownie „obiekt gwiazdopodobny emitujący fale radiowe”)<ref>"Definicja PULSARA" . ''www.merriam-webster.com'' .</ref> – wysoce zmagnetyzowana, rotująca [[gwiazda neutronowa]] (lub [[biały karzeł]]<ref>{{Cytuj stronę | url = https://phys.org/news/2017-02-mysterious-white-dwarf-pulsar.html | tytuł = Mysterious white dwarf pulsar discovered | autor = University of Warwick | data = 2017-02-07 | opublikowany = phys.org | język = en | data dostępu = 2019-06-16}}</ref>), która emituje wiązkę promieniowania elektromagnetycznego. Promieniowanie to może być obserwowane tylko, gdy wiązka emisyjna skierowana jest w stronę Ziemi (tak jak latarnia, która jest widoczna tylko, gdy jej światło jest skierowane w stronę obserwującego) i jest odpowiedzialne za pulsujące pojawianie się emisji. [[Jocelyn Bell Burnell]], będąc jeszcze doktorantką, zaobserwowała pulsary jako pierwsza w historii. Gwiazdy neutronowe charakteryzują się bardzo dużą gęstością i krótkimi, regularnymi okresami obrotu. Kreuje to bardzo precyzyjne interwały pomiędzy pulsacjami, które trwają od kilku milisekund do kilku sekund dla każdego pulsara<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3964488 | tytuł = pulsary | data dostępu = 2023-04-21 }}</ref>. Uważa się, że pulsary mogą być jednym ze źródeł promieni kosmicznych o bardzo wysokiej energii. Okresowość pulsarów sprawia, że są bardzo przydatnymi narzędziami. Ich obserwacje w binarnym neutronowym systemie gwiazd zostały użyte do pośredniego potwierdzenia istnienia promieniowania grawitacyjnego. Pierwsze planety pozasłoneczne zostały odkryte wokół pulsara PSR B1257+12. Poszczególne rodzaje pulsarów konkurują z zegarami atomowymi pod względem precyzji odmierzenia czasu<ref>{{cytuj |autor=Walter Sullivan |data=9 lutego 1983 |tytuł=PULSAR TERMED NAJBARDZIEJ DOKŁADNY" ZEGAR "IN SKY" |czasopismo=NY Times |wydawca= The New York Times |data dostępu=2018-01-15}}</ref>. == Odkrycia == Do maja 2009 znano niemal 1900 pulsarów. Pierwszy pulsar odkryto w 1967 roku, był nim noszący oznaczenie [[PSR B1919+21]], ze względu na regularnie powtarzający się sygnał początkowo przypuszczano, że odbierane impulsy są sztucznego pochodzenia. W 2008 odkryto pierwszy pulsar wysyłający jedynie [[promieniowanie gamma]] – [[CTA 1]]. == Typy pulsarów == Pulsary są bardzo wydajnymi energetycznie źródłami promieniowania rejestrowanego w periodycznie powtarzających się impulsach. [[Amplituda]] oraz kształt [[impuls (teoria sygnałów)|impulsów]] zmieniają się znacznie z każdym następnym cyklem emisji, jak też w ciągu dłuższych okresów. Z tego względu impuls pulsara może być parametryzowany przez średnią wartość parametru, jeżeli ta jest stabilna w czasie. Ta uśredniona wielkość impulsu ulega czasem, co kilka tysięcy impulsów, radykalnej zmianie. Ze względu na kształt uśrednionego impulsu pulsary można podzielić na trzy klasy: * Pulsary typu S mają prosty kształt impulsu o jednym wyraźnie wyróżnionym maksimum. Są to najczęściej pulsary o okresie mniejszym niż 1 s. * Pulsary typu C mają złożony kształt impulsu o dwóch lub więcej maksimach o porównywalnym natężeniu. * Pulsary typu D mają przesuwające się podimpulsy, o mniejszym natężeniu. Zachowują one kształt i relacje czasowe podczas przesuwania się względem średniego impulsu tak, że z każdym kolejnym impulsem pojawiają się one wcześniej. Analizując zależność impulsów od częstości stwierdzono, że impulsy ulegają [[Dyspersja fali|dyspersji]] i wraz ze wzrostem częstości docierają do odbiorcy coraz później. Oprócz tego, następuje rozmywanie impulsów i powyżej częstości 36 MHz nie można ich już odróżnić od siebie. Następuje również zmiana natężenia impulsów wraz ze zmianą częstości. Dla kilku pulsarów udało się wyznaczyć [[widmo (spektroskopia)|widma]] emitowanego promieniowania, które są jednak różne. U wszystkich przy częstościach większych od 100 [[herc|MHz]] następuje gwałtowne zmniejszenie mocy sygnału. O [[natężenie pola magnetycznego|natężeniu pola magnetycznego]], a zatem i mechanizmie promieniowania, można wnioskować na podstawie pomiarów [[polaryzacja fali|polaryzacji]] [[sygnał]]ów, które wykazały, że promieniowanie pulsarów typu D jest słabo spolaryzowane, podczas gdy impulsy pulsarów typu S mogą być zarówno słabo, jak i silnie spolaryzowane. Polaryzacja impulsów pulsarów typu S i C nie ulega zmianie w czasie trwania impulsu. Dla pulsarów typu D płaszczyzna polaryzacji ulega ciągłym zmianom w trakcie poszczególnych impulsów. Poszczególne impulsy pulsarów wszystkich typów są również częściowo spolaryzowane kołowo. Przypuszczano początkowo, że polaryzacja zmienia się przypadkowo podczas kolejnych impulsów. Średnia wartość polaryzacji kołowej dla większości pulsarów nie znika jednak i czasem sięga nawet 30%. Mimo że polaryzacja liniowa, jak i kołowa nie zależą od częstości, zależy od tej wielkość skręcenia płaszczyzny polaryzacji emitowanego promieniowania. Własności polaryzacyjne impulsów nie pozwalają jednoznacznie określić mechanizmu promieniowania. == Teoria działania == [[Plik:Vela Pulsar jet.jpg|thumb|300px|Pulsar PSR 0833-45 znajdujący się w [[gwiazdozbiór|konstelacji]] [[gwiazdozbiór Żagla|Żagla]].]] Najpopularniejsza w środowisku naukowym teoria głosi, że pulsar jest rodzajem [[gwiazda neutronowa|gwiazdy neutronowej]]. Gwałtowne zapadnięcie się jądra gwiazdy prowadzi do znacznego wzrostu natężenia [[pole magnetyczne|pola magnetycznego]] ze względu na konieczność zachowania [[strumień indukcji magnetycznej|strumienia magnetycznego]] podczas powstawania pulsara. Dodatkowo znacznie zwiększa się tempo rotacji gwiazdy, zgodnie z [[zasada zachowania momentu pędu|zasadą zachowania momentu pędu]]. Zakładając, że w chwili [[wybuch]]u gwiazda [[supernowa]] ma przeciętne pole magnetyczne i przeciętną prędkość obrotu, można oczekiwać, że wyłaniająca się z [[eksplozja|eksplozji]] gwiazda neutronowa będzie miała pole magnetyczne rzędu 10<sup>8</sup> [[tesla (jednostka)|T]] (10<sup>12</sup> [[gaus|Gs]]) i [[okres obrotu]] rzędu jednej setnej sekundy. Szybki obrót silnego, prawdopodobnie [[dipol]]owego pola magnetycznego powoduje powstanie wokół [[gwiazda neutronowa|gwiazdy neutronowej]] intensywnego pola magnetycznego i [[magnetosfera|magnetosfery]]. Ze względu na szybki obrót gwiazdy stosunkowo niedaleko od jej powierzchni istnieje obszar ograniczający, tzw. „cylinder światła”, w którym [[Prędkość|liniowa prędkość]] linii pola magnetycznego wirującego razem z gwiazdą osiąga [[prędkość światła]], co przy okresie obrotu rzędu 0,01 [[sekunda|sekundy]] jest możliwe już w odległości około 500 kilometrów od skorupy. Linie pola nie mogą zmieniać swego położenia z prędkością większą od [[prędkość światła|prędkości światła]], co oznacza, że nie mogą rozciągać się na odległość większą niż promień cylindra, ulegając ściśnięciu na granicy tego obszaru. Cząstki poruszające się wewnątrz magnetosfery są przyspieszane do prędkości relatywistycznych i wysyłają [[promieniowanie]] wewnątrz wąskiego stożka wzdłuż kierunku linii. Energia ta może być wypromieniowywana w całym zakresie widmowym – od [[promieniowanie gamma|promieniowania gamma]] do [[Fale radiowe|promieniowania radiowego]]. Model taki, nazywany modelem „[[latarnia morska|latarni morskiej]]”, jest powszechnie przyjętym opisem mechanizmu [[Emisja promieniowania|emisji]] promieniowania elektromagnetycznego pulsarów. W modelu tym w pobliżu powierzchni gwiazdy jest jedna lub dwie bardzo gorące plamy wysyłające [[promieniowanie elektromagnetyczne]]. Gdy chwilowo kierunek linii przecinających plamę  pokrywa się z kierunkiem ku obserwatorowi, może być obserwowany błysk promieniowania – podobnie do chwilowej widoczności reflektora latarni morskiej, gdy ten świeci w kierunku obserwatora. [[Plik:Pulsar-Planet.gif|thumb|300px|Artystyczna wizja planety orbitującej wokół pulsara]] === Planety wokół pulsarów === W modelu latarni morskiej regularność błysków pulsarów ma swoje źródło w regularności okresu obrotowego gwiazdy neutronowej. Dzięki swojej olbrzymiej masie (rzędu [[masa Słońca|masy Słońca]]) okres obrotowy gwiazd neutronowych dorównuje stabilnością [[zegar atomowy|zegarom atomowym]]. Tak wielka stabilność okresu obrotowego miała kluczowe znaczenie dla odkrycia pierwszych [[planeta pozasłoneczna|planet pozasłonecznych]]: niewielkie, okresowe zaburzenia obrotu wskazują na oddziaływanie grawitacyjne niewidocznych towarzyszy pulsara. W 1992 roku [[Aleksander Wolszczan]] i [[Dale Frail]] odkryli planety krążące wokół pulsara [[Lich (gwiazda)|PSR 1257+12]] (Lich) w gwiazdozbiorze [[gwiazdozbiór Panny|Panny]], obecnie (2015) znanych jest 7 pulsarów okrążanych przez planety{{r|enc}}. == Znaczące pulsary == Wymienione tutaj pulsary były albo pierwszymi odkrytymi tego typu, albo reprezentują ekstremum pewnego rodzaju wśród znanej populacji pulsarów, na przykład o najkrótszym mierzonym okresie. * Pierwszy radiowy pulsar "CP 1919" (obecnie znany jako PSR B1919 + 21), z okresem impulsu 1,337 sekundy i szerokością impulsu 0,04 sekundy, odkryto w 1967 roku<ref>{{cytuj |autor=A. HEWISH, S. J. BELL, J. D. H. PILKINGTON, P. F. SCOTT , R. A. COLLINS |tytuł= Observation of a Rapidly Pulsating Radio Source |czasopismo=[[Nature]] |wolumin=217 |numer=5130 |data=1968 |s=709-713 |doi=10.1038/217709a0 |bibcode=1968Natur.217..709H}}</ref>. * Pierwszy pulsar binarny, PSR 1913 + 16, którego orbita zmniejsza się w tempie dokładnie przewidywanym przez [[Ogólna teoria względności|ogólną teorię względności]] w wyniku emisji promieniowania grawitacyjnego. * Pierwszy pulsar milisekundowy, PSR B1937 + 21 * Najjaśniejszy pulsar milisekundowy, PSR J0437-4715 * Pierwszy pulsar rentgenowski Cen X-3 * Pierwszy pulsar rentgenowski z pulsarą z przyrostem milisekund, SAX J1808.4-3658 * Pierwszy pulsar z planetami, PSR B1257 + 12 * Pierwszy pulsar, na który zaobserwowano wpływ asteroid: PSR J0738-4042 * Pierwszy podwójny system pulsarowy, PSR J0737-3039 * Najkrótszy okres pulsar, PSR J1748-2446ad, z czasem ~ 0,0014 sekundy lub ~ 1,4 milisekundy (716 razy na sekundę). * Najdłuższy okres pulsara, 318 sekund, J191213.72-441045.1, a także jeden z zaledwie dwóch znanych przykładów pulsara białego karła<ref>{{Cytuj |autor = Ingrid Pelisoli, T. R. Marsh, David A. H. Buckley, I. Heywood, Stephen B. Potter, Axel Schwope, Jaco Brink, Annie Standke, P. A. Woudt, S. G. Parsons, M. J. Green, S. O. Kepler, James Munday, A. D. Romero, E. Breedt, A. J. Brown, V. S. Dhillon, M. J. Dyer, P. Kerry, S. P. Littlefair, D. I. Sahman, J. F. Wild |tytuł = A 5.3-min-period pulsing white dwarf in a binary detected from radio to X-rays |czasopismo = Nature Astronomy |data = 2023-08 |data dostępu = 2024-07-10 |issn = 2397-3366 |wolumin = 7 |numer = 8 |s = 931–942 |doi = 10.1038/s41550-023-01995-x |url = https://www.nature.com/articles/s41550-023-01995-x |język = en}}</ref>. * Pierwszy pulsar białego karła, AR Scorpii<ref>{{cytuj |autor = D.A.H. Buckley, P.J. Meintjes, S.B. Potter, T.R. Marsh, B.T Gänsicke |tytuł = Polarimetric evidence of a white dwarf pulsar in the binary system AR Scorpii |czasopismo = Nature Astronomy |data = 2017-01-23 |issn = 2397-3366 |wolumin = 1 |numer = 2 |s = 0029 |doi = 10.1038/s41550-016-0029 |bibcode = 2017NatAs...1E..29B |arxiv = 1612.03185}}</ref>, zaobserwowany po raz pierwszy w 2015 roku przez polskiego astronoma, Jakuba Bochińskiego. * Najdłuższy okres to pulsar gwiazdy neutronowej, PSR J0250 + 5854, z okresem 23,5 sekundy<ref>{{cytuj |autor=C. M. Tan, C. G. Bassa, S. Cooper, T. J. Dijkema, P. Esposito, J. W. T. Hessels, V. I. Kondratiev, M. Kramer, D. Michilli, S. Sanidas, T. W. Shimwell, B. W. Stappers, J. van Leeuwen, I. Cognard, J.-M. Grießmeier, A. Karastergiou, E. F. Keane, C. Sobey, P. Weltevrede |data=2018-10-11 |tytuł= LOFAR discovery of a 23.5-second radio pulsar |czasopismo=The Astrophysical Journal |wolumin=866 |numer=1 |s=54 |arxiv=1809.00965 |bibcode=2018ApJ...866...54T |doi=10.3847/1538-4357/aade88}}</ref>. * Pulsar z najbardziej stabilnym okresem, PSR J0437-4715. * Pierwszy pulsar milisekundowy z towarzyszącymi 2 gwiazdowymi towarzyszami, PSR J0337 + 1715 * PSR J1841-0500, przestał pulsować przez 580 dni. Jeden z zaledwie dwóch pulsarów, o których wiadomo, że przestał pulsować przez więcej niż kilka minut. * PSR B1931 + 24, ma cykl. Pulsuje przez około tydzień i przestaje pulsować przez około miesiąc. &nbsp;Jeden z zaledwie dwóch pulsarów, o których wiadomo, że przestał pulsować przez więcej niż kilka minut<ref>O'Brien, Tim. "Pulsar w niepełnym wymiarze czasu życia daje nowy wgląd w wewnętrzne funkcjonowanie zegarów kosmicznych." Jodrell Bank Center for Astrophysics " . ''Www.jb.man.ac.uk'' . Źródło: 23 lipca 2017 r .</ref>. * PSR J1903 + 0327, a ~2,15 ms pulsar, odkrył, że znajduje się w bardzo ekscentrycznym układzie [[Gwiazda podwójna|gwiazdy podwójnej]] z gwiazdą podobną do Słońca<ref>{{cytuj |autor=David J. Champion, Scott M. Ransom, Patrick Lazarus, Fernando Camilo, Cees Bassa, Victoria M. Kaspi1, David J. Nice5, Paulo C. C. Freire6, Ingrid H. Stairs, Joeri van Leeuwen, Ben W. Stappers, James M. Cordes, Jason W. T. Hessels, Duncan R. Lorimer, Zaven Arzoumanian, Don C. Backer, N. D. Ramesh Bhat, Shami Chatterjee, Ismaël Cognard, Julia S. Deneva, Claude-André Faucher-Giguère, Bryan M. Gaensler, JinLin Han, Fredrick A. Jenet, Laura Kasian, Vlad I. Kondratiev, Michael Kramer, Joseph Lazio, Maura A. McLaughlin, Arun Venkataraman, Wouter Vlemmings |data=2008-06-06 |tytuł=An Eccentric Binary Millisecond Pulsar in the Galactic Plane |czasopismo=[[Science]] |wolumin=320 |numer=5881 |s=1309-1312 |arxiv=0805.2396 |bibcode= 2008Sci...320.1309C |doi=10.1126/science.1157580 |pmid=18483399}}</ref>. * PSR J2007 + 2722, izolowany pulsar o 40,8-herców "z recyklingu" był pierwszym pulsarem znalezionym przez ochotników na danych zebranych w lutym 2007 r. I przeanalizowanych przez projekt obliczeniowy rozproszonego Pierwszy radiowy pulsar "CP 1919" (obecnie znany jako&nbsp;Einsteina @ Home<ref>{{cytuj |autor=B. Knispel, B. Allen, J. M. Cordes, J. S. Deneva, D. Anderson, C. Aulbert, N. D. R. Bhat, O. Bock, S. Bogdanov, A. Brazier, F. Camilo, D. J. Champion, S. Chatterjee, F. Crawford, P. B. Demorest, H. Fehrmann, P. C. C. Freire, M. E. Gonzalez, D. Hammer, J. W. T. Hessels, F. A. Jenet, L. Kasian, V. M. Kaspi, M. Kramer, P. Lazarus, J. van Leeuwen, D. R. Lorimer, A. G. Lyne, B. Machenschalk, M. A. McLaughlin, C. Messenger, D. J. Nice, M. A. Papa, H. J. Pletsch, R. Prix, S. M. Ransom, X. Siemens, I. H. Stairs, B. W. Stappers, K. Stovall, A. Venkataraman |data=2010-09-10 |tytuł=Pulsar Discovery Global Volunteer Computing |czasopismo=[[Science]] |wolumin=329 |numer=5997 |s=1305 |arxiv= 1008.2172 |bibcode= 2010Sci...329.1305K |doi= 10.1126/science.1195253 |pmid=20705813}}</ref>. * PSR J1311-3430, pierwszy pulsar milisekundowy wykryty za pomocą pulsacji gamma i części układu podwójnego o najkrótszym okresie obiegu<ref>{{cytuj |autor=H. J. Pletsch, L. Guillemot, H. Fehrmann, B. Allen, M. Kramer, C. Aulbert, M. Ackermann, M. Ajello, A. de Angelis, W. B. Atwood, L. Baldini, J. Ballet, G. Barbiellini, D. Bastieri, K. Bechtol, R. Bellazzini, A. W. Borgland, E. Bottacini, T. J. Brandt, J. Bregeon, M. Brigida, P. Bruel, R. Buehler, S. Buson, G. A. Caliandro, R. A. Cameron, P. A. Caraveo, J. M. Casandjian, C. Cecchi, Ö. Celik, E. Charles, R.C.G. Chaves, C. C. Cheung, J. Chiang, S. Ciprini, R. Claus, J. Cohen-Tanugi, J. Conrad, S. Cutini, F. D'Ammando, C. D. Dermer, S. W. Digel, P. S. Drell, A. Drlica-Wagner, R. Dubois, D. Dumora, C. Favuzzi, E. C. Ferrara, A. Franckowiak, Y. Fukazawa, P. Fusco, F. Gargano, N. Gehrels, S. Germani, N. Giglietto, F. Giordano, M. Giroletti, G. Godfrey, I. A. Grenier, M.-H. Grondin, J. E. Grove, S. Guiriec, D. Hadasch, Y. Hanabata, A. K. Harding, P. R. den Hartog, M. Hayashida, E. Hays, A. B. Hill, X. Hou, R. E. Hughes, G. Johannesson, M. S. Jackson, T. Jogler, A. S. Johnson, W. N. Johnson, J. Kataoka, M. Kerr, J. Knödlseder, M. Kuss, J. Lande, S. Larsson, L. Latronico, M. Lemoine-Goumard, F. Longo, F. Loparco, M. N. Lovellette, P. Lubrano, F. Massaro, M. Mayer, M. N. Mazziotta, J. E. McEnery, J. Mehault, P. F. Michelson, W. Mitthumsiri, T. Mizuno, M. E. Monzani, A. Morselli, I. V. Moskalenko, S. Murgia |data=2012-12 |tytuł=Binary Millisecond Pulsar Discovery via Gamma-Ray Pulsations |czasopismo=[[Science]] |wolumin=338 |numer=6112 |s=1314-7 |arxiv=1211.1385 |bibcode=2012Sci...338.1314P |doi=10.1126/science.1229054 |pmid=23112297}}</ref>. == Zobacz też == {{wikisłownik|pulsar}} * [[Geminga]] * [[Pulsar Kraba]] * [[Magnetar]] * [[Rotating radio transient]] * [[PSR J1614-2230]] – najcięższy znany pulsar * [[PSR B1913+16]] * [[PSR J0737-3039]] * [[Zegar pulsarowy]] == Przypisy == {{Przypisy| <ref name="enc">{{cytuj stronę| url = http://exoplanet.eu/catalog/?f=%22pulsar%22+IN+detection | tytuł = Planets detected by timing | nazwisko = Schneider | imię = Jean | data = 2016-03-09 | praca = The Extrasolar Planet Encyclopaedia | data dostępu = 2016-03-16}}</ref> }} == Linki zewnętrzne == * {{otwarty dostęp}} ''[https://www.youtube.com/watch?v=90lm3wcWoa8 Pulsary]'', kanał [[Astronarium]] na [[YouTube]], 11 listopada 2017 [dostęp 2023-11-09]. {{Kontrola autorytatywna}} [[Kategoria:Gwiazdy neutronowe]] [[Kategoria:Pulsary| ]] [[Kategoria:Odkrycia nagrodzone Nagrodą Nobla]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Szablony użyte w tym artykule: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Szablon:Cytuj" title="Szablon:Cytuj">Szablon:Cytuj</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Cytuj&action=edit" title="Szablon:Cytuj">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Cytuj_stron%C4%99" title="Szablon:Cytuj stronę">Szablon:Cytuj stronę</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Cytuj_stron%C4%99&action=edit" title="Szablon:Cytuj stronę">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Encyklopedia_PWN" title="Szablon:Encyklopedia PWN">Szablon:Encyklopedia PWN</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Encyklopedia_PWN&action=edit" title="Szablon:Encyklopedia PWN">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Szablon:Ikona" title="Szablon:Ikona">Szablon:Ikona</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Ikona&action=edit" title="Szablon:Ikona">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Kontrola_autorytatywna" title="Szablon:Kontrola autorytatywna">Szablon:Kontrola autorytatywna</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Kontrola_autorytatywna&action=edit" title="Szablon:Kontrola autorytatywna">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Kontrola_autorytatywna/style.css" title="Szablon:Kontrola autorytatywna/style.css">Szablon:Kontrola autorytatywna/style.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Kontrola_autorytatywna/style.css&action=edit" title="Szablon:Kontrola autorytatywna/style.css">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Szablon:Lang" title="Szablon:Lang">Szablon:Lang</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Lang&action=edit" title="Szablon:Lang">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Odn/id" title="Szablon:Odn/id">Szablon:Odn/id</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Odn/id&action=edit" title="Szablon:Odn/id">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Otwarty_dost%C4%99p" title="Szablon:Otwarty dostęp">Szablon:Otwarty dostęp</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Otwarty_dost%C4%99p&action=edit" title="Szablon:Otwarty dostęp">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Szablon:Projekt_siostrzany" title="Szablon:Projekt siostrzany">Szablon:Projekt siostrzany</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Projekt_siostrzany&action=edit" title="Szablon:Projekt siostrzany">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Przypisy" title="Szablon:Przypisy">Szablon:Przypisy</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Przypisy&action=edit" title="Szablon:Przypisy">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:R" title="Szablon:R">Szablon:R</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:R&action=edit" title="Szablon:R">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie wysokim)</li><li><a href="/wiki/Szablon:Wikis%C5%82ownik" title="Szablon:Wikisłownik">Szablon:Wikisłownik</a> (<a href="/w/index.php?title=Szablon:Wikis%C5%82ownik&action=edit" title="Szablon:Wikisłownik">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczony na poziomie niskim)</li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Cytuj" title="Moduł:Cytuj">Moduł:Cytuj</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Cytuj&action=edit" title="Moduł:Cytuj">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Cytuj/czasopisma" title="Moduł:Cytuj/czasopisma">Moduł:Cytuj/czasopisma</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Cytuj/czasopisma&action=edit" title="Moduł:Cytuj/czasopisma">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Cytuj/dane" title="Moduł:Cytuj/dane">Moduł:Cytuj/dane</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Cytuj/dane&action=edit" title="Moduł:Cytuj/dane">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Cytuj/dost%C4%99p" title="Moduł:Cytuj/dostęp">Moduł:Cytuj/dostęp</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Cytuj/dost%C4%99p&action=edit" title="Moduł:Cytuj/dostęp">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Cytuj/firewall" title="Moduł:Cytuj/firewall">Moduł:Cytuj/firewall</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Cytuj/firewall&action=edit" title="Moduł:Cytuj/firewall">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Ikona" title="Moduł:Ikona">Moduł:Ikona</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Ikona&action=edit" title="Moduł:Ikona">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Ikona/dane" title="Moduł:Ikona/dane">Moduł:Ikona/dane</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Ikona/dane&action=edit" title="Moduł:Ikona/dane">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Kontrola_autorytatywna" title="Moduł:Kontrola autorytatywna">Moduł:Kontrola autorytatywna</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Kontrola_autorytatywna&action=edit" title="Moduł:Kontrola autorytatywna">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)</li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Lang" title="Moduł:Lang">Moduł:Lang</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Lang&action=edit" title="Moduł:Lang">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Lang/data" title="Moduł:Lang/data">Moduł:Lang/data</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Lang/data&action=edit" title="Moduł:Lang/data">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Przypisy" title="Moduł:Przypisy">Moduł:Przypisy</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Przypisy&action=edit" title="Moduł:Przypisy">tekst źródłowy</a>) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)</li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Sprawd%C5%BA" title="Moduł:Sprawdź">Moduł:Sprawdź</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Sprawd%C5%BA&action=edit" title="Moduł:Sprawdź">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:String" title="Moduł:String">Moduł:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:String&action=edit" title="Moduł:String">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Wikidane/data" title="Moduł:Wikidane/data">Moduł:Wikidane/data</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Wikidane/data&action=edit" title="Moduł:Wikidane/data">edytuj</a>) </li><li><a href="/wiki/Modu%C5%82:Wikidane/format/string" title="Moduł:Wikidane/format/string">Moduł:Wikidane/format/string</a> (<a href="/w/index.php?title=Modu%C5%82:Wikidane/format/string&action=edit" title="Moduł:Wikidane/format/string">edytuj</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Wróć do <a href="/wiki/Pulsar" title="Pulsar">Pulsar</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Pulsar">https://pl.wikipedia.org/wiki/Pulsar</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Pulsar&action=edit&undo=63024791&undoafter=62802126&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-v45bm","wgBackendResponseTime":256,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.003","walltime":"0.004","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":830,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-v45bm","timestamp":"20241124121423","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>