CINXE.COM
Concile de Trente — Wikipédia
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Concile de Trente — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"83f138da-5e5c-4439-ab34-17ed21c15c98","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Concile_de_Trente","wgTitle":"Concile de Trente","wgCurRevisionId":223355316,"wgRevisionId":223355316,"wgArticleId":14602,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata","Page utilisant un modèle Bases inactif","Page utilisant P1417","Page utilisant P8313","Page utilisant P902","Page utilisant P6404","Page utilisant P1296","Page utilisant P7305","Page utilisant P6058","Page utilisant P3365","Page utilisant P3219","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes", "Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Renaissance/Articles liés","Portail:Époque moderne/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Catholicisme/Articles liés","Portail:Christianisme/Articles liés","Portail:Religions et croyances/Articles liés","Portail:Baroque/Articles liés","Portail:Trentin-Haut-Adige/Articles liés","Portail:Italie/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Théologie/Articles liés","Concile de Trente","Histoire de l'Europe","Concile œcuménique","Histoire du catholicisme","Histoire du christianisme","Antiprotestantisme","Religion sous l'Ancien Régime","Trente (Italie)","Christianisme au XVIe siècle","Paul III"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Concile_de_Trente","wgRelevantArticleId":14602,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q172991","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Council_of_Trent.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1016"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/ca/Council_of_Trent.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="677"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Council_of_Trent.JPG/640px-Council_of_Trent.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="542"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Concile de Trente — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Concile_de_Trente"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Concile_de_Trente"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Concile_de_Trente rootpage-Concile_de_Trente skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Concile+de+Trente" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Concile+de+Trente" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=fr.wikipedia.org&uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&returnto=Concile+de+Trente" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&returnto=Concile+de+Trente" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Historique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Historique</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historique-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Historique</span> </button> <ul id="toc-Historique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_genèse_de_la_réunion_du_concile" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_genèse_de_la_réunion_du_concile"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>La genèse de la réunion du concile</span> </div> </a> <ul id="toc-La_genèse_de_la_réunion_du_concile-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_première_séance_(1545-1549)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_première_séance_(1545-1549)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>La première séance (1545-1549)</span> </div> </a> <ul id="toc-La_première_séance_(1545-1549)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_deuxième_séance_(1551-1552)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_deuxième_séance_(1551-1552)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>La deuxième séance (1551-1552)</span> </div> </a> <ul id="toc-La_deuxième_séance_(1551-1552)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_troisième_séance_(1562-1563)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_troisième_séance_(1562-1563)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>La troisième séance (1562-1563)</span> </div> </a> <ul id="toc-La_troisième_séance_(1562-1563)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Apport_conciliaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Apport_conciliaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Apport conciliaire</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Apport_conciliaire-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Apport conciliaire</span> </button> <ul id="toc-Apport_conciliaire-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Œuvre_dogmatique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Œuvre_dogmatique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Œuvre dogmatique</span> </div> </a> <ul id="toc-Œuvre_dogmatique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_Révélation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#La_Révélation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.1</span> <span>La Révélation</span> </div> </a> <ul id="toc-La_Révélation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Le_salut" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_salut"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.2</span> <span>Le salut</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_salut-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_définition_des_sacrements" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#La_définition_des_sacrements"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.3</span> <span>La définition des sacrements</span> </div> </a> <ul id="toc-La_définition_des_sacrements-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Le_culte_des_saints" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_culte_des_saints"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.4</span> <span>Le culte des saints</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_culte_des_saints-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Le_principe_de_majorité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Le_principe_de_majorité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1.5</span> <span>Le principe de majorité</span> </div> </a> <ul id="toc-Le_principe_de_majorité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Œuvre_disciplinaire" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Œuvre_disciplinaire"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Œuvre disciplinaire</span> </div> </a> <ul id="toc-Œuvre_disciplinaire-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Conséquences_du_concile" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Conséquences_du_concile"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Conséquences du concile</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Conséquences_du_concile-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Conséquences du concile</span> </button> <ul id="toc-Conséquences_du_concile-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Dans_le_monde_catholique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_le_monde_catholique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Dans le monde catholique</span> </div> </a> <ul id="toc-Dans_le_monde_catholique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dans_le_monde_protestant" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dans_le_monde_protestant"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Dans le monde protestant</span> </div> </a> <ul id="toc-Dans_le_monde_protestant-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Concile de Trente</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 71 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-71" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">71 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مجمع ترنت – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مجمع ترنت" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="مجمع ترنت – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مجمع ترنت" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Conceyu_de_Trento" title="Conceyu de Trento – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Conceyu de Trento" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Трыдэнцкі сабор – biélorusse" lang="be" hreflang="be" data-title="Трыдэнцкі сабор" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="biélorusse" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D1%8B%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Трыдэнцкі сабор – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Трыдэнцкі сабор" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D1%8A%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Трентски събор – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Трентски събор" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sened-Iliz_Trento" title="Sened-Iliz Trento – breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Sened-Iliz Trento" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Concili_de_Trento" title="Concili de Trento – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Concili de Trento" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Tridentsk%C3%BD_koncil" title="Tridentský koncil – tchèque" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Tridentský koncil" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="tchèque" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Cyngor_Trent" title="Cyngor Trent – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Cyngor Trent" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Tridentinerkoncilet" title="Tridentinerkoncilet – danois" lang="da" hreflang="da" data-title="Tridentinerkoncilet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danois" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Konzil_von_Trient" title="Konzil von Trient – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Konzil von Trient" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%8D%CE%BD%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A4%CF%81%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%BF" title="Σύνοδος του Τρέντο – grec" lang="el" hreflang="el" data-title="Σύνοδος του Τρέντο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grec" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Council_of_Trent" title="Council of Trent – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Council of Trent" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Koncilio_de_Trento" title="Koncilio de Trento – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Koncilio de Trento" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Concilio_de_Trento" title="Concilio de Trento – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Concilio de Trento" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Trento_kirikukogu" title="Trento kirikukogu – estonien" lang="et" hreflang="et" data-title="Trento kirikukogu" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonien" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Trentoko_kontzilioa" title="Trentoko kontzilioa – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Trentoko kontzilioa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="شورای ترنت – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="شورای ترنت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Trenton_kirkolliskokous" title="Trenton kirkolliskokous – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Trenton kirkolliskokous" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Konsylje_fan_Trente" title="Konsylje fan Trente – frison occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Konsylje fan Trente" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frison occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Comhairle_Trento" title="Comhairle Trento – irlandais" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Comhairle Trento" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Comhairle_Treinte" title="Comhairle Treinte – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Comhairle Treinte" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Concilio_de_Trento" title="Concilio de Trento – galicien" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Concilio de Trento" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicien" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%95%D7%A2%D7%99%D7%93%D7%AA_%D7%98%D7%A8%D7%A0%D7%98%D7%95" title="ועידת טרנטו – hébreu" lang="he" hreflang="he" data-title="ועידת טרנטו" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hébreu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Tridentski_sabor" title="Tridentski sabor – croate" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Tridentski sabor" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croate" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Tridenti_zsinat" title="Tridenti zsinat – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Tridenti zsinat" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Konsili_Trento" title="Konsili Trento – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Konsili Trento" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Koncilo_di_Trento" title="Koncilo di Trento – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Koncilo di Trento" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Kirkju%C3%BEingi%C3%B0_%C3%AD_Trent%C3%B3" title="Kirkjuþingið í Trentó – islandais" lang="is" hreflang="is" data-title="Kirkjuþingið í Trentó" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandais" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Concilio_di_Trento" title="Concilio di Trento – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Concilio di Trento" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%88%E3%83%AA%E3%82%A8%E3%83%B3%E3%83%88%E5%85%AC%E4%BC%9A%E8%AD%B0" title="トリエント公会議 – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="トリエント公会議" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90" title="ტრიდენტის საეკლესიო კრება – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ტრიდენტის საეკლესიო კრება" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9F%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%86%E0%B2%82%E0%B2%9F%E0%B3%8D_%E0%B2%B8%E0%B2%AD%E0%B3%86" title="ಟ್ರೆಂಟ್ ಸಭೆ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಟ್ರೆಂಟ್ ಸಭೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8A%B8%EB%A6%AC%EC%97%94%ED%8A%B8_%EA%B3%B5%EC%9D%98%ED%9A%8C" title="트리엔트 공의회 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="트리엔트 공의회" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Concilium_Tridentinum" title="Concilium Tridentinum – latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Concilium Tridentinum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Consilio_de_Trento" title="Consilio de Trento – lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Consilio de Trento" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Concili_de_Trent" title="Concili de Trent – lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Concili de Trent" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Tridento_susirinkimas" title="Tridento susirinkimas – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Tridento susirinkimas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Tridentes_koncils" title="Tridentes koncils – letton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Tridentes koncils" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/K%C3%B4nsily_tao_Tridentio" title="Kônsily tao Tridentio – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kônsily tao Tridentio" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Трентски собор – macédonien" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Трентски собор" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macédonien" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%86%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B5%82%E0%B4%A8%E0%B4%B9%E0%B4%A6%E0%B5%8B%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="ത്രെന്തോസ് സൂനഹദോസ് – malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ത്രെന്തോസ് സൂനഹദോസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Majlis_Trento" title="Majlis Trento – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Majlis Trento" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Concilie_van_Trente" title="Concilie van Trente – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Concilie van Trente" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Konsilet_i_Trient" title="Konsilet i Trient – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Konsilet i Trient" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Couns%C3%AAle_d%C3%A9_Trente" title="Counsêle dé Trente – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Counsêle dé Trente" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Concili_de_Trent" title="Concili de Trent – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Concili de Trent" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Conchile_ed_Trinte" title="Conchile ed Trinte – picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Conchile ed Trinte" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sob%C3%B3r_trydencki" title="Sobór trydencki – polonais" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Sobór trydencki" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonais" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Conc%C3%ADlio_de_Trento" title="Concílio de Trento – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Concílio de Trento" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Conciliul_de_la_Trento" title="Conciliul de la Trento – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Conciliul de la Trento" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Тридентский собор – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Тридентский собор" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Conciliu_di_Trento" title="Conciliu di Trento – sarde" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Conciliu di Trento" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sarde" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Tridentski_koncil" title="Tridentski koncil – serbo-croate" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Tridentski koncil" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbo-croate" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Council_of_Trent" title="Council of Trent – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Council of Trent" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Tridentsk%C3%BD_koncil" title="Tridentský koncil – slovaque" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Tridentský koncil" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="slovaque" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Tridentinski_koncil" title="Tridentinski koncil – slovène" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Tridentinski koncil" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="slovène" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Тридентски сабор – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Тридентски сабор" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tridentinska_kyrkom%C3%B6tet" title="Tridentinska kyrkomötet – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tridentinska kyrkomötet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Mtaguso_wa_Trento" title="Mtaguso wa Trento – swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Mtaguso wa Trento" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AF%86%E0%AE%A8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%81_%E0%AE%AA%E0%AF%8A%E0%AE%A4%E0%AF%81%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%99%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="திரெந்து பொதுச்சங்கம் – tamoul" lang="ta" hreflang="ta" data-title="திரெந்து பொதுச்சங்கம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamoul" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%AB%E0%B9%88%E0%B8%87%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B9%8C" title="สังคายนาแห่งเทรนต์ – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="สังคายนาแห่งเทรนต์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Konsilyo_ng_Trento" title="Konsilyo ng Trento – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Konsilyo ng Trento" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Trento_Konsili" title="Trento Konsili – turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Trento Konsili" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Тридентський собор – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Тридентський собор" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Trent%C3%B4" title="Công đồng Trentô – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Công đồng Trentô" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Konsilyo_han_Trento" title="Konsilyo han Trento – waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Konsilyo han Trento" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A9%E8%85%BE%E5%A4%A7%E5%85%AC%E4%BC%9A%E8%AE%AE" title="特利腾大公会议 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="特利腾大公会议" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%89%B9%E5%88%A9%E9%A8%B0%E5%A4%A7%E5%85%AC%E6%9C%83%E8%AD%B0" title="特利騰大公會議 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="特利騰大公會議" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%9C%96%E9%9D%88%E6%89%98%E5%A4%A7%E5%85%AC%E6%9C%83%E8%AD%B0" title="圖靈托大公會議 – cantonais" lang="yue" hreflang="yue" data-title="圖靈托大公會議" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonais" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q172991#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Concile_de_Trente" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Concile_de_Trente" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Concile_de_Trente"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Concile_de_Trente"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Concile_de_Trente" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Concile_de_Trente" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&oldid=223355316" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&page=Concile_de_Trente&id=223355316&wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FConcile_de_Trente"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FConcile_de_Trente"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&bookcmd=book_creator&referer=Concile+de+Trente"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&page=Concile_de_Trente&action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Council_of_Trent" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Auteur:Concile_de_Trente" hreflang="fr"><span>Wikisource</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q172991" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l'encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p> <table class="infobox_v2 infobox infobox--frwiki noarchive"> <tbody><tr> <td colspan="2" class="entete defaut" style="background-color:#FED600;color:black;">Concile de Trente </td></tr> <tr><td colspan="2" style="text-align:center; line-height: 1.5em;"><span typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:Council_of_Trent.JPG" class="mw-file-description"><img alt="Réunion du concile en l'église Santa Maria Maggiore de Trente. Musée diocésain de Trente." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Council_of_Trent.JPG/280px-Council_of_Trent.JPG" decoding="async" width="280" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Council_of_Trent.JPG/420px-Council_of_Trent.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Council_of_Trent.JPG/560px-Council_of_Trent.JPG 2x" data-file-width="750" data-file-height="635" /></a></span> <br />Réunion du concile en l'<a href="/wiki/%C3%89glise_Sainte-Marie-Majeure_de_Trente" title="Église Sainte-Marie-Majeure de Trente">église Santa Maria Maggiore de Trente</a>. Musée diocésain de <a href="/wiki/Trente_(Italie)" title="Trente (Italie)">Trente</a>. </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#FED600; color:#000000">Informations générales</th></tr> <tr> <th scope="row">Numero </th> <td><abbr class="abbr" title="Dix-neuvième">XIX<sup>e</sup></abbr> <a href="/wiki/Concile_%C5%93cum%C3%A9nique" title="Concile œcuménique">concile œcuménique</a> de l'Église </td> </tr> <tr> <th scope="row">Convoqué par </th> <td>La <a href="/wiki/Bulle_pontificale" title="Bulle pontificale">bulle d'indiction</a> du <a href="/wiki/Pape" title="Pape">pape</a> <a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a> du <time class="nowrap" datetime="1542-06-01" data-sort-value="1542-06-01">22 mai 1542</time>. </td> </tr> <tr> <th scope="row">Sujets </th> <td>Réponses doctrinales aux théories protestantes et réforme de la discipline interne de l'<a href="/wiki/%C3%89glise_catholique" title="Église catholique">Église catholique</a>. </td> </tr> <tr> <th scope="row">Début </th> <td><time class="nowrap" datetime="1545-12-23" data-sort-value="1545-12-23">13 décembre 1545</time> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Fin </th> <td><time class="nowrap" datetime="1563-12-14" data-sort-value="1563-12-14">4 décembre 1563</time> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Lieu </th> <td>Dans deux villes : <a href="/wiki/D%C3%B4me_de_Trente" class="mw-redirect" title="Dôme de Trente">cathédrale de San Vigilio</a> à <a href="/wiki/Trente_(Italie)" title="Trente (Italie)">Trente</a><br /><a href="/wiki/Bologne" title="Bologne">Bologne</a><br /><a href="/wiki/%C3%89glise_Santa_Maria_Maggiore_de_Trente" class="mw-redirect" title="Église Santa Maria Maggiore de Trente">Église Santa Maria Maggiore de Trente</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Accepté par </th> <td>l'<a href="/wiki/%C3%89glise_catholique" title="Église catholique">Église catholique</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#FED600; color:#000000">Organisation et participation</th></tr> <tr> <th scope="row">Présidé par </th> <td>Des <a href="/wiki/L%C3%A9gat_apostolique" title="Légat apostolique">légats pontificaux</a> envoyés par cinq papes successifs :<br /><a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a><br /><a href="/wiki/Jules_III" title="Jules III">Jules III</a><br /><a href="/wiki/Marcel_II" title="Marcel II">Marcel II</a><br /><a href="/wiki/Paul_IV" title="Paul IV">Paul IV</a><br /><a href="/wiki/Pie_IV" title="Pie IV">Pie IV</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Pères conciliaires </th> <td>255 à la vingt-cinquième et dernière session </td> </tr> <tr> <th scope="row">Nombre de sessions </th> <td>Trois (1545-1549, 1551-1552 et 1562-1563) </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#FED600; color:#000000">Documents et déclarations</th></tr> <tr> <th scope="row"><a href="/wiki/Droit_canonique" title="Droit canonique">Canons</a> </th> <td><a href="/wiki/Justification_(th%C3%A9ologie)" title="Justification (théologie)">Justification</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Constitutions </th> <td><a href="/wiki/Transsubstantiation" title="Transsubstantiation">Transsubstantiation</a>, <a href="/wiki/P%C3%A9ch%C3%A9_originel" title="Péché originel">péché originel</a> </td> </tr> <tr> <th scope="row">Décrets </th> <td><a href="/wiki/Purgatoire" title="Purgatoire">Purgatoire</a>, <a href="/wiki/Dulie" title="Dulie">culte des saints</a> (<a href="/wiki/Dulie" title="Dulie">dulie</a> et <a href="/wiki/Culte_marial" title="Culte marial">hyperdulie</a>) et culte des <a href="/wiki/Relique" title="Relique">reliques</a>, <a href="/wiki/Sacrement" title="Sacrement">sept sacrements</a> </td> </tr> <tr> <th colspan="2" style="padding:4px; text-align:center; background-color:#FED600; color:#000000"><a href="/wiki/Liste_des_conciles" class="mw-redirect" title="Liste des conciles">Liste des conciles</a></th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"> <table class="navigation-not-searchable" style="width:100%; border-spacing:0; background-color:transparent; color:inherit;"> <tbody><tr> <td style="text-align:left; vertical-align:middle; width:5%; background-color:; color:inherit;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Précédent" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Arrleft.svg/13px-Arrleft.svg.png" decoding="async" width="13" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Arrleft.svg/20px-Arrleft.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Arrleft.svg/26px-Arrleft.svg.png 2x" data-file-width="110" data-file-height="133" /></span></span> </td> <td style="width:1%; background-color:; color:inherit;"> </td> <td style="text-align:left; vertical-align:middle; width:31%; background-color:; color:inherit;"><a href="/wiki/Cinqui%C3%A8me_concile_du_Latran" title="Cinquième concile du Latran">Latran V (1512-1517)</a> </td> <td style="width:1%; background-color:transparent; color:inherit;"> </td> <td style="text-align:center; vertical-align:middle; width:32%; background-color:; color:inherit;">Concile de Trente </td> <td style="width:1%; background-color:transparent; color:inherit;"> </td> <td style="text-align:right; vertical-align:middle; width:31%; background-color:; color:inherit;"><a href="/wiki/Premier_concile_%C5%93cum%C3%A9nique_du_Vatican" title="Premier concile œcuménique du Vatican">Vatican I (1869-1870)</a> </td> <td style="width:1%; background-color:; color:inherit;"> </td> <td style="text-align:right; vertical-align:middle; width:5%; background-color:; color:inherit;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="Suivant" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Arrright.svg/13px-Arrright.svg.png" decoding="async" width="13" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Arrright.svg/20px-Arrright.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Arrright.svg/26px-Arrright.svg.png 2x" data-file-width="110" data-file-height="133" /></span></span> </td> </tr> </tbody></table> </td></tr> <tr> <td class="navigation-only" colspan="2" style="border-top: 2px #FED600 solid; font-size: 80%; background:inherit; color: inherit; text-align: right;"><span class="plainlinks" style="float:left;"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=0"><span class="infodoc">modifier</span></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Concile" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></td> </tr> </tbody></table> <p>Le <b>concile de Trente</b> est le dix-neuvième <a href="/wiki/Concile_%C5%93cum%C3%A9nique" title="Concile œcuménique">concile œcuménique</a> reconnu par l'<a href="/wiki/Composition_de_l%27%C3%89glise_catholique" title="Composition de l'Église catholique">Église catholique</a>. </p><p>Convoqué par le <a href="/wiki/Pape" title="Pape">pape</a> <a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a> le <time class="nowrap" datetime="05-22" data-sort-value="05-22">22 mai</time><sup id="cite_ref-Tallon_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tallon-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> <a href="/wiki/1542" title="1542">1542</a>, en réponse aux demandes formulées par <a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Martin Luther</a> et <a href="/wiki/Jean_Calvin" title="Jean Calvin">Jean Calvin</a> dans le cadre de la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">Réforme protestante</a>, il débute le <time class="nowrap" datetime="1545-12-23" data-sort-value="1545-12-23">13 décembre 1545</time> et se termine le <time class="nowrap" datetime="1563-12-14" data-sort-value="1563-12-14">4 décembre 1563</time>. Étalées sur dix-huit ans, ses vingt-cinq sessions couvrent cinq <a href="/wiki/Pape" title="Pape">pontificats</a> (<a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a>, <a href="/wiki/Jules_III" title="Jules III">Jules III</a>, <a href="/wiki/Marcel_II" title="Marcel II">Marcel II</a>, <a href="/wiki/Paul_IV" title="Paul IV">Paul IV</a> et <a href="/wiki/Pie_IV" title="Pie IV">Pie IV</a>) et se tiennent à <a href="/wiki/Trente_(Italie)" title="Trente (Italie)">Trente</a> dans la <a href="/wiki/D%C3%B4me_de_Trente" class="mw-redirect" title="Dôme de Trente">cathédrale de San Vigilio</a>, puis à <a href="/wiki/Bologne" title="Bologne">Bologne</a> et enfin à nouveau à Trente, dans l'<a href="/wiki/%C3%89glise_Santa_Maria_Maggiore_de_Trente" class="mw-redirect" title="Église Santa Maria Maggiore de Trente">église Santa Maria Maggiore</a>. </p><p>En réponse aux théories protestantes<sup id="cite_ref-Lemaître_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lemaître-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, le concile confirme la <a href="/wiki/Doctrine" title="Doctrine">doctrine</a> du <a href="/wiki/P%C3%A9ch%C3%A9_originel" title="Péché originel">péché originel</a> affirmée lors du <a href="/wiki/Concile_de_Carthage_(418)" title="Concile de Carthage (418)"><abbr class="abbr" title="Seizième">16<sup>e</sup></abbr> concile de Carthage</a> en <a href="/wiki/418" title="418">418</a>, précise celle de la <a href="/wiki/Justification_(th%C3%A9ologie)" title="Justification (théologie)">justification</a>, de l’autorité de la <a href="/wiki/Bible" title="Bible">Bible</a> spécifique au <a href="/wiki/Catholicisme" title="Catholicisme">catholicisme</a> et confirme les sept <a href="/wiki/Sacrement" title="Sacrement">sacrements</a>, le <a href="/wiki/Dulie" title="Dulie">culte des saints</a> et des <a href="/wiki/Relique" title="Relique">reliques</a> ainsi que le dogme de la <a href="/wiki/Transsubstantiation" title="Transsubstantiation">transsubstantiation</a>. Sur le plan disciplinaire, il crée les <a href="/wiki/S%C3%A9minaire_(catholicisme)" title="Séminaire (catholicisme)">séminaires diocésains</a>, destinés à former les <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique" title="Prêtre catholique">prêtres</a>. </p><p>Trente est l'un des conciles les plus importants de l'histoire du catholicisme ; il est le plus abondamment cité par le <a href="/wiki/IIe_concile_%C5%93cum%C3%A9nique_du_Vatican" class="mw-redirect" title="IIe concile œcuménique du Vatican">concile de Vatican II</a> (<a href="/wiki/1962" title="1962">1962</a>-<a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a>). Entre Trente et Vatican II, il n'y eut qu'un seul concile, <a href="/wiki/Premier_concile_%C5%93cum%C3%A9nique_du_Vatican" title="Premier concile œcuménique du Vatican">Vatican I</a> (<a href="/wiki/1869" title="1869">1869</a>-<a href="/wiki/1870" title="1870">1870</a>), qui définit le dogme de l'<a href="/wiki/Infaillibilit%C3%A9_pontificale" title="Infaillibilité pontificale">infaillibilité pontificale</a> mais fut interrompu par la <a href="/wiki/Guerre_franco-allemande_de_1870" title="Guerre franco-allemande de 1870">guerre franco-allemande de 1870</a> et l'intervention des troupes <a href="/wiki/Royaume_d%27Italie_(1861-1946)" title="Royaume d'Italie (1861-1946)">italiennes</a> qui, à la <a href="/wiki/Prise_de_Rome" title="Prise de Rome">prise de Rome</a>, annexèrent les <a href="/wiki/%C3%89tats_pontificaux" title="États pontificaux">États du pape</a>. </p><p><a href="/wiki/R%C3%A9gine_Pernoud" title="Régine Pernoud">Régine Pernoud</a> présente ce concile comme <span class="citation">« la coupure entre l'Église médiévale et l'Église des temps classiques »</span><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette Église « de la <a href="/wiki/Contre-R%C3%A9forme" title="Contre-Réforme">Contre-Réforme</a> » est aussi appelée Église « tridentine » (cet adjectif dérivant du nom latin de la ville de <a href="/wiki/Trente_(Italie)" title="Trente (Italie)">Trente</a>, <i>Tridentium</i>). </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historique">Historique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=1" title="Modifier la section : Historique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=1" title="Modifier le code source de la section : Historique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_genèse_de_la_réunion_du_concile"><span id="La_gen.C3.A8se_de_la_r.C3.A9union_du_concile"></span>La genèse de la réunion du concile</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=2" title="Modifier la section : La genèse de la réunion du concile" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=2" title="Modifier le code source de la section : La genèse de la réunion du concile"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les premiers appels au concile émanent de <a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Luther</a> lui-même. D'abord le <time class="nowrap" datetime="1518-10-08" data-sort-value="1518-10-08">28 septembre 1518</time>, puis le <time class="nowrap" datetime="1520-10-21" data-sort-value="1520-10-21">11 octobre 1520</time> : il demande l'arbitrage d'un concile dans son conflit avec la papauté<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En effet, le début du <abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle est encore fortement marqué par l'idée que le concile, incarnation de l'Église universelle, est l'instance, supérieure au pape, où se juge toute injustice. La papauté connaît bien ce risque et <a href="/wiki/Cl%C3%A9ment_VII" title="Clément VII">Clément VII</a>, pape de 1523 à 1534, hésita<sup id="cite_ref-T14_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-T14-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les États protestants du <a href="/wiki/Saint-Empire_romain_germanique" title="Saint-Empire romain germanique">Saint-Empire romain germanique</a> réclament officiellement la tenue d'un concile allemand. Si <a href="/wiki/Charles_Quint" title="Charles Quint">Charles Quint</a> est favorable à la tenue d'un concile, il refuse la convocation d'une assemblée uniquement allemande<sup id="cite_ref-T14_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-T14-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cependant, <a href="/wiki/Neuvi%C3%A8me_guerre_d%27Italie" title="Neuvième guerre d'Italie">la guerre</a> avec <a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Ier_(roi_de_France)" title="François Ier (roi de France)">François <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de France</a> rend impossible la tenue d'une assemblée universelle. </p><p>En 1534, le pape Clément VII meurt. <a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a>, son successeur, souhaite que l'Église reprenne l'initiative. Il accepte donc l'idée du concile dans une optique de réforme générale<sup id="cite_ref-T16_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-T16-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pour ce faire, il élève à la <a href="/wiki/Cardinal_(religion)" title="Cardinal (religion)">pourpre cardinalice</a> des réformateurs italiens et constitue la Commission <i>de emendenda Ecclesia</i>, « pour la réforme de l'Église ». Charles Quint pense qu'un concile pourra rétablir l'unité chrétienne. Le <time class="nowrap" datetime="1536-06-12" data-sort-value="1536-06-12">2 juin 1536</time> est publiée la <a href="/wiki/Bulle_pontificale" title="Bulle pontificale">bulle d'indiction</a>, <i>Ad Dominici gregis curam</i>, qui fixe l'ouverture du concile le <time class="nowrap" datetime="1537-06-01" data-sort-value="1537-06-01">22 mai 1537</time> à <a href="/wiki/Mantoue" title="Mantoue">Mantoue</a><sup id="cite_ref-T16_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-T16-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Peu après, la guerre reprend entre Charles Quint et François <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr>. Parallèlement, le lieu de la tenue du concile pose un problème : le duc de <a href="/wiki/Mantoue" title="Mantoue">Mantoue</a> formule des exigences démesurées tandis que la <a href="/wiki/R%C3%A9publique_de_Venise" title="République de Venise">république de Venise</a> refuse à demi-mot d'héberger l'assemblée, qui est donc ajournée. Le <time class="nowrap" datetime="1542-06-01" data-sort-value="1542-06-01">22 mai 1542</time>, Paul III publie de nouveau une bulle d'indiction, mais la <a href="/wiki/Neuvi%C3%A8me_guerre_d%27Italie" title="Neuvième guerre d'Italie">guerre</a> retarde de nouveau l'ouverture du concile jusqu'au <time class="nowrap" datetime="1545-12-23" data-sort-value="1545-12-23">13 décembre 1545</time>, cette fois à <a href="/wiki/Trente_(Italie)" title="Trente (Italie)">Trente</a>, dans les <a href="/wiki/Alpes" title="Alpes">Alpes</a>, terre d'Empire. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_première_séance_(1545-1549)"><span id="La_premi.C3.A8re_s.C3.A9ance_.281545-1549.29"></span>La première séance (1545-1549)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=3" title="Modifier la section : La première séance (1545-1549)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=3" title="Modifier le code source de la section : La première séance (1545-1549)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La première séance se tient dans la <a href="/wiki/D%C3%B4me_de_Trente" class="mw-redirect" title="Dôme de Trente">cathédrale de Trente</a>, le <time class="nowrap" datetime="1545-12-23" data-sort-value="1545-12-23">13 décembre 1545</time><sup id="cite_ref-Péronnet216_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet216-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le légat qui ouvre la première session précise les buts de la réunion : exaltation de la foi et de la religion chrétienne, extirpation des hérésies, paix et union de l'Église, réformation du clergé, extinction des ennemis du christianisme. Tous les aspects de l'Église sont visés<sup id="cite_ref-Péronnet216_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet216-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Pour la séance d'ouverture, la foule est maigre : trois légats, quatre archevêques, vingt évêques, le procureur de l'<a href="/wiki/Liste_des_%C3%A9v%C3%AAques_de_Mayence" title="Liste des évêques de Mayence">archevêque de Mayence</a> et cinq généraux d'ordres<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Jean_Calvin" title="Jean Calvin">Calvin</a> plaisantera à ce sujet : <span class="citation">« Si c'estoit seulement un synode provincial, ils devroyent avoir honte de se trouver si peu »</span><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Pire encore, les États chrétiens considèrent que le concile est sous la coupe de l'Empereur. La France ne daigne y envoyer que trois évêques. Lors de la septième session, en <time class="nowrap" datetime="1547-03" data-sort-value="1547-03">mars 1547</time>, seuls 68 prélats sont présents. Il faut dire que seuls les Italiens peuvent se rendre commodément à Trente. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Sebastiano_Ricci_034.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Sebastiano_Ricci_034.jpg/220px-Sebastiano_Ricci_034.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Sebastiano_Ricci_034.jpg/330px-Sebastiano_Ricci_034.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Sebastiano_Ricci_034.jpg/440px-Sebastiano_Ricci_034.jpg 2x" data-file-width="3200" data-file-height="2125" /></a><figcaption><i>Paul III inspiré par la Foi pour convoquer le concile de Trente</i>, par <a href="/wiki/Sebastiano_Ricci" title="Sebastiano Ricci">Sebastiano Ricci</a>.</figcaption></figure> <p>Rapidement, cependant, les Pères conciliaires entendent s'affranchir de la tutelle impériale. Contre Charles Quint qui veut les limiter aux abus ecclésiastiques, ils se saisissent également des questions dogmatiques. Contre sa volonté également, ils condamnent les doctrines protestantes : le <time class="nowrap" datetime="1546-04-18" data-sort-value="1546-04-18">8 avril 1546</time>, ils font de la Tradition un élément de la <a href="#La_Révélation">Révélation</a> ; le <time class="nowrap" datetime="06-17" data-sort-value="06-17">17 juin</time>, ils réitèrent la conception catholique du <a href="#Le_salut">péché originel</a> et le <time class="nowrap" datetime="1547-01-23" data-sort-value="1547-01-23">13 janvier 1547</time>, ils font de même pour la <a href="#Le_salut">justification</a>. Devant leur audace, <a href="/wiki/Paul_III" title="Paul III">Paul III</a> s'inquiète, alors que ses relations avec l'Empereur se tendent. </p><p>En <time class="nowrap" datetime="1547-03" data-sort-value="1547-03">mars 1547</time>, Giovanni Maria del Monte, légat pontifical et secrétaire du concile, à la suite d'une épidémie à Trente, fait transférer le concile à <a href="/wiki/Bologne" title="Bologne">Bologne</a>. Furieux, Charles Quint interdit à ses prélats de quitter Trente, et déclare invalide le transfert. Dès lors, les sessions tenues à Bologne sont purement formelles. Les pères conciliaires prennent soin de ne prendre aucune décision, qui serait contestée par l'Empereur : aucun décret n'est voté pendant cette session. Parallèlement, Charles Quint ne fait pas poursuivre les travaux des prélats allemands restés à Trente. Le pape met donc fin à cette première série de réunions qui a compté jusqu'à 70 votants le <time class="nowrap" datetime="1549-09-27" data-sort-value="1549-09-27">17 septembre 1549</time><sup id="cite_ref-Péronnet216_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet216-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_deuxième_séance_(1551-1552)"><span id="La_deuxi.C3.A8me_s.C3.A9ance_.281551-1552.29"></span>La deuxième séance (1551-1552)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=4" title="Modifier la section : La deuxième séance (1551-1552)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=4" title="Modifier le code source de la section : La deuxième séance (1551-1552)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Peu de temps après, Paul III meurt. Le secrétaire du concile est élu pape et prend le nom de <span><a href="/wiki/Jules_III" title="Jules III"><span class="nowrap">Jules <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></span></a></span>. Réputé anti-impérial, il tourne casaque aussitôt sacré et, dans l'espoir de ramener <a href="/wiki/Parme" title="Parme">Parme</a> dans le patrimoine familial, il s'allie avec l'Empereur, permettant ainsi au concile d'être rouvert le <time class="nowrap" datetime="1551-05-11" data-sort-value="1551-05-11"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> mai 1551</time>, sous la présidence du légat Marcello Crescenzio. <span><a href="/wiki/Henri_II_(roi_de_France)" title="Henri II (roi de France)"><span class="nowrap">Henri <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></span></a></span>, furieux, récuse le concile et interdit à ses prélats de s'y rendre. Pour sa part, Charles Quint force ses États protestants à dépêcher des représentants au concile. Seuls les ducs de <a href="/wiki/Duch%C3%A9_de_Saxe" title="Duché de Saxe">Saxe</a> et de <a href="/wiki/Wurtemberg" title="Wurtemberg">Wurtemberg</a>, l'électeur de <a href="/wiki/Brandebourg" title="Brandebourg">Brandebourg</a> et la ville de <a href="/wiki/Strasbourg" title="Strasbourg">Strasbourg</a> s'y plient. Sitôt arrivés, les ambassadeurs protestants posent leurs conditions, qui sont rejetées par le concile qui, au contraire, réaffirme le dogme de la <a href="/wiki/Transsubstantiation" title="Transsubstantiation">transsubstantiation</a>. Parallèlement, les Pères espagnols et la papauté s'opposent sur la réforme disciplinaire des clercs. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Empereur_Charles_V.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Empereur_Charles_V.jpg/170px-Empereur_Charles_V.jpg" decoding="async" width="170" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Empereur_Charles_V.jpg/255px-Empereur_Charles_V.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Empereur_Charles_V.jpg/340px-Empereur_Charles_V.jpg 2x" data-file-width="704" data-file-height="1000" /></a><figcaption><a href="/wiki/Charles_Quint" title="Charles Quint">Charles Quint</a>, par <a href="/wiki/Titien" title="Titien">Titien</a>.</figcaption></figure> <p>En 1552, les États protestants et Henri <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> déclarent la guerre à Charles Quint. L'armée de <a href="/wiki/Maurice_de_Saxe_(1521-1553)" title="Maurice de Saxe (1521-1553)">Maurice de Saxe</a> qui dirige la <a href="/wiki/Ligue_de_Smalkalde" title="Ligue de Smalkalde">ligue de Smalkalde</a> menace le sud de l'Allemagne. Le <time class="nowrap" datetime="04-28" data-sort-value="04-28">28 avril</time>, le concile est levé et évacue la ville. Le nombre de votants n'a pas dépassé les 65 pendant cette deuxième session. </p><p><span class="nowrap">Jules <abbr class="abbr" title="3"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">III</span></abbr></span> prend acte de l'échec du concile en matière d'unité chrétienne. Il se replie sur la réforme de l'Église catholique et prépare une bulle qu'il n'a pas le temps de publier. Son successeur, <span><a href="/wiki/Paul_IV" title="Paul IV"><span class="nowrap">Paul <abbr class="abbr" title="4"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">IV</span></abbr></span></a></span>, élu en 1555, se consacre à la réforme des institutions romaines. Il réforme la <a href="/wiki/Daterie_apostolique" title="Daterie apostolique">Daterie</a> et l'<a href="/wiki/Inquisition" title="Inquisition">Inquisition</a>. </p><p>En 1556, Charles Quint abdique et partage ses possessions entre son fils <span><a href="/wiki/Philippe_II_(roi_d%27Espagne)" title="Philippe II (roi d'Espagne)"><span class="nowrap">Philippe <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></span></a></span> et son frère <span><a href="/wiki/Ferdinand_Ier_(empereur_des_Romains)" class="mw-redirect" title="Ferdinand Ier (empereur des Romains)"><span class="nowrap">Ferdinand <abbr class="abbr" title="premier"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">I</span><sup>er</sup></abbr></span> du Saint-Empire</a></span>. Il meurt en 1558. En 1559, c'est le roi de France Henri <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> qui trouve la mort accidentellement. Son successeur <span><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_II_(roi_de_France)" title="François II (roi de France)"><span class="nowrap">François <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr></span></a></span> meurt dès l'année suivante laissant le trône à son frère <span><a href="/wiki/Charles_IX_(roi_de_France)" title="Charles IX (roi de France)"><span class="nowrap">Charles <abbr class="abbr" title="9"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">IX</span></abbr></span></a></span> qui, avec leur mère, <a href="/wiki/Catherine_de_M%C3%A9dicis" title="Catherine de Médicis">Catherine de Médicis</a>, face à une France déchirée, souhaitent alors convoquer un concile purement français pour régler la question religieuse. Ce sera la tentative du <a href="/wiki/Colloque_de_Poissy" title="Colloque de Poissy">colloque de Poissy</a> (1561). Pour la papauté, un concile séparé est inacceptable. </p><p><span><a href="/wiki/Pie_IV" title="Pie IV"><span class="nowrap">Pie <abbr class="abbr" title="4"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">IV</span></abbr></span></a></span>, élu en <time class="nowrap" datetime="1559-12" data-sort-value="1559-12">décembre 1559</time> doit faire face à des pressions divergentes. Le roi d'Espagne Philippe <abbr class="abbr" title="2"><span class="romain" style="text-transform:uppercase">II</span></abbr> veut reprendre les débats du concile. L'empereur Ferdinand <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr>, les Français, les Allemands souhaitent l'organisation d'un nouveau concile qui réaliserait un accord avec les protestants<sup id="cite_ref-Péronnet218_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet218-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Le pape convoque finalement de nouveau le concile à Trente par la bulle <span class="lang-la" lang="la"><i>Ad Ecclasiæ regimen</i></span> (<time class="nowrap" datetime="1560-12-09" data-sort-value="1560-12-09">29 novembre 1560</time>). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_troisième_séance_(1562-1563)"><span id="La_troisi.C3.A8me_s.C3.A9ance_.281562-1563.29"></span>La troisième séance (1562-1563)</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=5" title="Modifier la section : La troisième séance (1562-1563)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=5" title="Modifier le code source de la section : La troisième séance (1562-1563)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le <time class="nowrap" datetime="1562-01-28" data-sort-value="1562-01-28">18 janvier 1562</time>, le concile est de nouveau ouvert, cette fois avec davantage de prélats, mais encore majoritairement italiens. Cette session du concile porte principalement sur le sacrement de l'ordre, plus précisément sur la résidence épiscopale. En novembre, la délégation française arrive présidée par le <a href="/wiki/Charles_de_Lorraine_(1524-1574)" title="Charles de Lorraine (1524-1574)">cardinal de Lorraine</a>. Le débat se porte alors sur la définition du pouvoir pontifical. Les affrontements sont rudes entre la « conception romaine » fondée sur le pouvoir pontifical et la « conception épiscopaliste » défendue par les Espagnols, les Français et une minorité italienne, selon laquelle l'évêque est institué directement par Dieu<sup id="cite_ref-Bouvet-P14-15_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bouvet-P14-15-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Dans leur élan, les Pères conciliaires entendent s'attaquer aux abus des princes. Aussitôt, les rois de France et d'<a href="/wiki/Espagne" title="Espagne">Espagne</a> font part de leur mécontentement. Les ambassadeurs français quittent Trente après maintes protestations. Le projet de décret est finalement écarté. Le concile s'achève par une succession de décrets sur le <a href="/wiki/Purgatoire" title="Purgatoire">purgatoire</a>, le culte des saints ou encore les <a href="/wiki/Relique" title="Relique">reliques</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Tridentinum.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Tridentinum.jpg/220px-Tridentinum.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Tridentinum.jpg/330px-Tridentinum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Tridentinum.jpg/440px-Tridentinum.jpg 2x" data-file-width="1631" data-file-height="1132" /></a><figcaption><time class="nowrap" datetime="12-04" data-sort-value="12-04">4 décembre</time> : clôture du concile de Trente, toile attribuée à <a href="/wiki/Paolo_Farinati" title="Paolo Farinati">Paolo Farinati</a>.</figcaption></figure> <p>Les <time datetime="12-03" data-sort-value="12-03">3</time> et <time class="nowrap" datetime="1563-12-14" data-sort-value="1563-12-14">4 décembre 1563</time> se tient la séance de clôture. L'ensemble des décrets du concile est lu devant les Pères, rassemblés dans la cathédrale Saint-Vigile de Trente. Les archevêques et les évêques y sont beaucoup plus nombreux que dans les réunions précédentes. 220 prélats signent l'acte final le <time class="nowrap" datetime="1563-12-14" data-sort-value="1563-12-14">4 décembre 1563</time><sup id="cite_ref-Péronnet217_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet217-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Au terme de cette lecture, le légat <a href="/wiki/Giovanni_Girolamo_Morone" title="Giovanni Girolamo Morone">Giovanni Girolamo Morone</a>, secrétaire du concile, demande aux Pères s'ils souhaitent clore leur assemblée. Tous ayant répondu <i>amen</i>, le cardinal de Lorraine rend grâce : </p> <ul><li>aux différents papes du concile ;</li> <li>à Charles Quint, à l'<a href="/wiki/Ferdinand_Ier_(empereur_des_Romains)" class="mw-redirect" title="Ferdinand Ier (empereur des Romains)">empereur Ferdinand</a> et aux « sérénissimes rois » (non nommés) ayant protégé le concile ;</li> <li>aux légats apostoliques ;</li> <li>aux cardinaux et ambassadeurs ;</li> <li>aux évêques.</li></ul> <p>À chacune de ses acclamations répond la foule des Pères conciliaires. Enfin, il s'exclame : <span class="citation">« <a href="/wiki/Anath%C3%A8me" title="Anathème">Anathème</a> à tous les hérétiques ! »</span>, repris par les Pères : <span class="citation">« Anathème, anathème ! »</span> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Apport_conciliaire">Apport conciliaire</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=6" title="Modifier la section : Apport conciliaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=6" title="Modifier le code source de la section : Apport conciliaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Œuvre_dogmatique"><span id=".C5.92uvre_dogmatique"></span>Œuvre dogmatique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=7" title="Modifier la section : Œuvre dogmatique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=7" title="Modifier le code source de la section : Œuvre dogmatique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Première caractéristique du travail doctrinal du concile, il est conçu directement en réponse aux thèses protestantes. Il n'a donc rien de systématique. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="La_Révélation"><span id="La_R.C3.A9v.C3.A9lation"></span>La Révélation</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=8" title="Modifier la section : La Révélation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=8" title="Modifier le code source de la section : La Révélation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>S'agissant des sources de la Révélation, le concile définit, à l'occasion de sa <abbr class="abbr" title="Quatrième">IV<sup>e</sup></abbr> session (<time class="nowrap" datetime="1546-04-18" data-sort-value="1546-04-18">8 avril 1546</time>), le <a href="/wiki/Canon_(Bible)" class="mw-redirect" title="Canon (Bible)">Canon</a> — c'est-à-dire le contenu considéré comme authentiquement révélé —, dans lequel sont inclus des livres que les <a href="/wiki/Protestantisme" title="Protestantisme">protestants</a> qualifient d'<a href="/wiki/Apocryphes_bibliques" class="mw-redirect" title="Apocryphes bibliques">apocryphes</a> et les <a href="/wiki/Catholicisme" title="Catholicisme">catholiques</a> de <a href="/wiki/Livres_deut%C3%A9rocanoniques" title="Livres deutérocanoniques">deutérocanoniques</a>. La <i><a href="/wiki/Vulgate" title="Vulgate">Vulgate</a></i>, traduction latine rédigée par <a href="/wiki/J%C3%A9r%C3%B4me_de_Stridon" title="Jérôme de Stridon">Jérôme de Stridon</a> au <abbr class="abbr" title="5ᵉ siècle"><span class="romain">V</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle, reçoit un monopole d'authenticité pour la discussion, la catéchèse et la prédication dans l'Église catholique. Les éditions de la Bible sont désormais soumises à la censure des autorités ecclésiastiques<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>À la différence de versions plus récentes de la Bible, la <i>Vulgate</i> est reconnue fiable du fait qu'on n'y a jamais décelé d'<i><a href="/wiki/H%C3%A9r%C3%A9sie" title="Hérésie">hérésie</a></i>. Elle n'est cependant pas exempte d'erreurs ou de reproches et mérite une révision. La lecture d'autres versions que la <i>Vulgate</i> n'est pas interdite. Cela n'intervient que plus tard, sous la poussée de l'<a href="/wiki/Inquisition" title="Inquisition">Inquisition</a> en <a href="/wiki/Espagnes_m%C3%A9di%C3%A9vales" title="Espagnes médiévales">Espagne</a> et contre les traductions <a href="/wiki/Jans%C3%A9nisme" title="Jansénisme">jansénistes</a> en France<sup id="cite_ref-Lemaître_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lemaître-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Par ailleurs, la question de la traduction de la Bible en <a href="/wiki/Langue_vernaculaire" title="Langue vernaculaire">langue vernaculaire</a> est abordée, mais après d'abondants débats, le concile choisit de ne pas trancher. En pratique, toutes les éditions de la Bible en langue vulgaire sont mises à l'<a href="/wiki/Index_librorum_prohibitorum" title="Index librorum prohibitorum"><i>Index</i></a> en 1559<sup id="cite_ref-Bouvet-P14-15_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bouvet-P14-15-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Le concile reconnaît également la <a href="/wiki/Tradition_(christianisme)" title="Tradition (christianisme)">Tradition</a> comme source de la Révélation. Il la définit comme <span class="citation">« les traditions non écrites qui, reçues par les Apôtres de la bouche du Christ lui-même ou transmises comme de main en main par les Apôtres sous la dictée de l'Esprit Saint sont parvenues jusqu'à nous. »</span> Le concile se garde bien, cependant, de dresser la liste de ces traditions. Calvin conclut que <span class="citation">« tout ce qu'ils mettront en avant, combien qu'il ne soit nullement fondé en l'Escriture<i>, </i>sera mis au nombre des traditions<i>, </i>lesquelles ils veulent qu'on croye autant que la loy et les prophètes. »</span> Le décret sur la Révélation suscite des réticences chez certains Pères conciliaires, entre autres <a href="/wiki/Giacomo_Nacchiante" title="Giacomo Nacchiante">Giacomo Nacchiante</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Le_salut">Le salut</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=9" title="Modifier la section : Le salut" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=9" title="Modifier le code source de la section : Le salut"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le dogme du <a href="/wiki/P%C3%A9ch%C3%A9_originel" title="Péché originel">péché originel</a> est défini lors de la <abbr class="abbr" title="Cinquième">V<sup>e</sup></abbr> session, le <time class="nowrap" datetime="1546-06-27" data-sort-value="1546-06-27">17 juin 1546</time>. S'il touche tous les hommes, il est effacé par le <a href="/wiki/Bapt%C3%AAme" title="Baptême">baptême</a> : <span class="citation">« En ceux qui sont nés de nouveau, rien n'est l'objet de la haine de Dieu. »</span> Par ce décret, le concile s'oppose résolument aux thèses protestantes d'une nature humaine irrémédiablement corrompue : pour eux, l'homme n'est plus intrinsèquement pécheur, mais entraîné au <a href="/wiki/P%C3%A9ch%C3%A9" title="Péché">péché</a> par la concupiscence, auquel il se doit de résister. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_(N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg/220px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg" decoding="async" width="220" height="175" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg/330px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg/440px-Lucas_Cranach_d.%C3%84._-_S%C3%BCndenfall_und_Erl%C3%B6sung_%28N%C3%A1rodn%C3%AD_galerie_v_Praze%29.jpg 2x" data-file-width="11249" data-file-height="8966" /></a><figcaption><a href="/wiki/Loi_et_%C3%89vangile_(Cranach,_Prague)" title="Loi et Évangile (Cranach, Prague)"><i>La Loi et la Grâce</i></a> par <a href="/wiki/Lucas_Cranach_l%27Ancien" title="Lucas Cranach l'Ancien">Lucas Cranach l'Ancien</a> (1529), <a href="/wiki/Galerie_nationale_de_Prague" title="Galerie nationale de Prague">Galerie nationale de Prague</a>.</figcaption></figure> <p>Le concile aborde ensuite, dans sa <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> session (<time class="nowrap" datetime="1547-01-23" data-sort-value="1547-01-23">13 janvier 1547</time>), le problème de la « <a href="/wiki/Justification_(th%C3%A9ologie)" title="Justification (théologie)">justification</a> », c'est-à-dire des modalités du <a href="/wiki/Salut_(th%C3%A9ologie)" title="Salut (théologie)">salut</a>. Dans un très long texte (16 chapitres, 33 canons), le concile explique que la foi est à l'origine du salut de l'homme. Cependant, <span class="citation">« personne ne peut savoir, d'une certitude absolue de foi excluant toute erreur, qu'il a obtenu la grâce de Dieu »</span> : le concile s'oppose là non seulement aux protestants, mais à une vieille tradition médiévale. L'homme doit donc lutter sans cesse, et progresser dans la foi. L'homme est donc justifié par la foi et par les œuvres, l'existence du purgatoire, du culte des saints, des images, des reliques, la pratique des indulgences<sup id="cite_ref-Péronnet_219_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet_219-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les pères conciliaires rappellent l'existence des sept sacrements, tous nécessaires au salut. Ces sacrements doivent être conférés par un <a href="/wiki/Pr%C3%AAtre_catholique" title="Prêtre catholique">prêtre</a>, sauf le baptême pouvant être conféré par un laïc. Le sacrement de l'ordre (<a href="/wiki/Ordination" title="Ordination">ordination</a>) ne peut être conféré que par un évêque. </p><p>Il y a donc en même temps rejet de la justification <a href="/wiki/Sola_fide" title="Sola fide">par la foi seule</a> soutenue par <a href="/wiki/Martin_Luther" title="Martin Luther">Luther</a>, et refus de la thèse de la <i>duplex justitia</i>, « double justice » (du Christ et des hommes), sorte de consensus entre catholiques et protestants défendu à Trente par plusieurs théologiens, dont le cardinal <a href="/wiki/Girolamo_Seripando" title="Girolamo Seripando">Girolamo Seripando</a>, prieur général des <a href="/wiki/Augustins" title="Augustins">Augustins</a>, et récusé notamment par le jésuite <a href="/wiki/Jacques_Lainez" title="Jacques Lainez">Jacques Lainez</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="La_définition_des_sacrements"><span id="La_d.C3.A9finition_des_sacrements"></span>La définition des sacrements</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=10" title="Modifier la section : La définition des sacrements" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=10" title="Modifier le code source de la section : La définition des sacrements"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le concile confirme la liste des sept <a href="/wiki/Sacrement" title="Sacrement">sacrements</a> dégagée par l'Église à la fin du <abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle : baptême, eucharistie, pénitence, confirmation, ordination, <a href="/wiki/Mariage" title="Mariage">mariage</a> et extrême-onction. Ces sacrements sont déclarés efficaces par eux-mêmes (<i>ex opere operato</i>), indépendamment de celui qui les administre, et même de celui qui les reçoit. Ils sont tous nécessaires au salut. Ces sacrements doivent être conférés par un prêtre. En définissant l'<a href="/wiki/Eucharistie" title="Eucharistie">eucharistie</a>, le concile maintient et confirme le dogme de la <a href="/wiki/Transsubstantiation" title="Transsubstantiation">transsubstantiation</a> : </p> <blockquote> <p>« Par la consécration du pain et du vin s'opère le changement de toute la substance du pain en la substance du Corps du Christ notre Seigneur et de toute la substance du vin en la substance de son Sang ; ce changement, l'Église catholique l'a justement et exactement appelé<i> transsubstantiation. »</i> </p> </blockquote> <p>La nécessité de conserver les hosties et le vin consacré dans un endroit sacré est affirmée. La messe reste un sacrifice. Elle doit être dite en <a href="/wiki/Latin" title="Latin">latin</a> mais le prêtre peut faire le sermon en <a href="/wiki/Langue_vernaculaire" title="Langue vernaculaire">langue vernaculaire</a><sup id="cite_ref-Péronnet218_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet218-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les Pères écartent donc la thèse luthérienne de la <a href="/wiki/Consubstantiation" title="Consubstantiation">consubstantiation</a> et la thèse <a href="/wiki/Sacramentarisme" title="Sacramentarisme">sacramentaire</a>, niant la <a href="/wiki/Transsubstantiation" title="Transsubstantiation">présence réelle</a>. En ce qui concerne le <a href="/wiki/Sacrement_de_p%C3%A9nitence_et_de_r%C3%A9conciliation" title="Sacrement de pénitence et de réconciliation">sacrement de pénitence et de réconciliation</a>, les décrets insistent sur la contrition, <span class="citation">« douleur intérieure et détestation du péché »</span><sup id="cite_ref-Péronnet217_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet217-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et de l'attrition, <span class="citation">« honte du péché, crainte du châtiment et des peines »</span>. L'attrition est une étape sur le chemin de la grâce<sup id="cite_ref-Péronnet218_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet218-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Concernant le mariage, le décret <i><a href="/wiki/Tametsi" title="Tametsi">Tametsi</a></i> promulgué en 1563 impose la publicité du <a href="/wiki/Mariage_chr%C3%A9tien" title="Mariage chrétien">mariage chrétien</a>, et entreprend ainsi de mettre fin à la pratique de l'union clandestine. </p><p>À la suite de ce concile est rédigé, dès 1566, le <i><a href="/wiki/Cat%C3%A9chisme_du_concile_de_Trente" title="Catéchisme du concile de Trente">Catéchisme du concile de Trente</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Le_culte_des_saints">Le culte des saints</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=11" title="Modifier la section : Le culte des saints" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=11" title="Modifier le code source de la section : Le culte des saints"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le concile a confirmé le culte des <a href="/wiki/Saint" title="Saint">saints</a>, mais établit une distinction entre le culte de <a href="/wiki/Dulie" title="Dulie">dulie</a>, simple vénération due aux saints, et le culte de <a href="/wiki/Latrie" title="Latrie">latrie</a>, adoration qui n'est due qu'à <a href="/wiki/Dieu" title="Dieu">Dieu</a> et à chacune des hypostases de la <a href="/wiki/Trinit%C3%A9_(christianisme)" title="Trinité (christianisme)">Trinité chrétienne</a>. Le culte de la <a href="/wiki/Marie_(m%C3%A8re_de_J%C3%A9sus)" title="Marie (mère de Jésus)">Vierge Marie</a> est appelé <a href="/wiki/Culte_marial" title="Culte marial">hyperdulie</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Le_principe_de_majorité"><span id="Le_principe_de_majorit.C3.A9"></span>Le principe de majorité</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=12" title="Modifier la section : Le principe de majorité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=12" title="Modifier le code source de la section : Le principe de majorité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le concile introduit le <a href="/wiki/Vote_%C3%A0_bulletin_secret" title="Vote à bulletin secret">secret du vote</a> et affirme que la majorité doit être présumée <i>sanior</i><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. <a href="/wiki/Adh%C3%A9mar_Esmein" title="Adhémar Esmein">Adhémar Esmein</a> souligne l'importance de l'introduction du secret du vote dans cette évolution : <span class="citation">« C'était par là même sanctionner la loi du nombre, la majorité absolue et dans tous les cas, puisque le système antérieur exigeait, comme on l'a vu, qu'on sût pour quel candidat chacun avait voté. La règle subsidiaire sur les deux tiers des voix tombait également, puisqu'elle avait pour unique objet d'empêcher, lorsqu'elle s'appliquait, la <i>collatio</i> quant à l'autorité, au zèle et au mérite »</span><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Œuvre_disciplinaire"><span id=".C5.92uvre_disciplinaire"></span>Œuvre disciplinaire</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=13" title="Modifier la section : Œuvre disciplinaire" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=13" title="Modifier le code source de la section : Œuvre disciplinaire"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les Pères conciliaires entendent réformer l'Église de l'intérieur. Ils n'hésitent pas à citer leur propre exemple pour dénoncer les abus ecclésiastiques : ainsi du cardinal de Lorraine, archevêque à 14 ans. Reprenant des canons médiévaux, le concile fixe à 27 ans l'âge minimal de la prêtrise. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg/220px-Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg/330px-Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg/440px-Concilio_Trento_Museo_Buonconsiglio.jpg 2x" data-file-width="4056" data-file-height="3340" /></a><figcaption>Une session du concile, musée du <a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_du_Bon-Conseil" title="Château du Bon-Conseil">château du Bon-Conseil</a>, Trente.</figcaption></figure> <p>La résidence des évêques est abordée lors de la <abbr class="abbr" title="Sixième">VI<sup>e</sup></abbr> session, le <time class="nowrap" datetime="1547-01-23" data-sort-value="1547-01-23">13 janvier 1547</time>. Le concile reste prudent : il prévoit des sanctions contre les évêques fautifs, allant jusqu'à la privation de leur temporel, mais aussi des cas de dispense, le pape restant l'arbitre en la matière. Les pouvoirs des évêques sont renforcés : désormais, ils doivent visiter chaque année toutes les églises de leur diocèse, même celles qui bénéficient d'une exemption accordée par le pape. Le concile parvient à ménager les susceptibilités pontificales en rappelant que l'évêque tire son pouvoir du Saint-Siège lui-même. </p><p>Les décrets de réformation précisent le pouvoir des évêques, interdisent le cumul des évêchés et des cures, précisent les règles d'établissement des institutions scolaires et de la désignation des prédicateurs<sup id="cite_ref-Péronnet217_13-2" class="reference"><a href="#cite_note-Péronnet217-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'évêque reçoit le pouvoir sur les images et l'iconographie religieuse dans les Églises. Les communautés religieuses sont placées directement sous sa responsabilité. Ils rappellent le pouvoir des évêques en matière d'ordination et l'obligation pour tous les clercs de porter l'habit ecclésiastique en permanence. <span class="citation">« D'une façon générale, Trente sous-tend une vision très cléricale de l'Église, qui passe par une différenciation sociale du clerc : le clerc doit être décent, s'habiller de façon distincte des laïcs, ne pas fréquenter les tavernes »</span><span class="need_ref" title="Un complément est nécessaire pour cette référence." style="cursor:help;"><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_incompl%C3%A8te" title="Aide:Référence incomplète">[réf. incomplète]</a></sup>. </p><p>Le concile met l'accent sur le rôle pastoral de l'Église : lors de sa <abbr class="abbr" title="Cinquième">V<sup>e</sup></abbr> session, il institue un poste de lecteur en Écritures dans chaque cathédrale, couvent ou monastère, et un poste de maître de grammaire dans les églises plus petites. Il rappelle aux évêques leur obligation de prêcher ou de faire prêcher. Il institue des <a href="/wiki/S%C3%A9minaire_(catholicisme)" title="Séminaire (catholicisme)">séminaires</a> pour la formation du clergé. Cependant, il laisse subsister un flou entre école pour enfants pauvres et centre de formation des clercs. Le modèle du séminaire tridentin ne s'établit clairement que lors de la distinction entre petit et grand séminaire, ce dernier accueillant des élèves plus âgés, ayant reçu un ordre mineur. Enfin, le concile appelle les artistes à respecter la décence et à présenter des modèles doctrinaux clairs. De fait, le concile compte sur les évêques et les curés pour entamer la reconquête sur les protestants. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Conséquences_du_concile"><span id="Cons.C3.A9quences_du_concile"></span>Conséquences du concile</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=14" title="Modifier la section : Conséquences du concile" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=14" title="Modifier le code source de la section : Conséquences du concile"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dans_le_monde_catholique">Dans le monde catholique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=15" title="Modifier la section : Dans le monde catholique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=15" title="Modifier le code source de la section : Dans le monde catholique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Konzil_von_Trient_SLM.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Konzil_von_Trient_SLM.jpg/220px-Konzil_von_Trient_SLM.jpg" decoding="async" width="220" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Konzil_von_Trient_SLM.jpg/330px-Konzil_von_Trient_SLM.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Konzil_von_Trient_SLM.jpg/440px-Konzil_von_Trient_SLM.jpg 2x" data-file-width="548" data-file-height="521" /></a><figcaption>Vision catholique du concile de Trente, copie (v. 1770) d'un original de 1563, <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_national_suisse" title="Musée national suisse">Musée national suisse</a>, <a href="/wiki/Zurich" title="Zurich">Zurich</a>.</figcaption></figure> <p>Selon l'historienne <a href="/wiki/Nicole_Lema%C3%AEtre" title="Nicole Lemaître">Nicole Lemaître</a> : <span class="citation">« Le Concile de Trente a été la réponse catholique pour se protéger de la réforme protestante alors perçue comme une agression. Cette crispation a provoqué des décisions dont nous subissons toujours les conséquences, notamment dans le gouvernement de l'Église : absolutisme pontifical, centralisation, culte du secret »</span><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Selon <a href="/wiki/Alain_Tallon" title="Alain Tallon">Alain Tallon</a>, alors qu'il est essentiellement théologique, le concile marque toutefois un redémarrage étonnant du catholicisme en France : <span class="citation">« Ceci explique peut-être une nostalgie d'une partie de l'Église envers lui. […] Mais cette vision idéalisée, défendue en particulier par le courant lefebvriste, est aussi caricaturale que certains propos entendus en 1968 disant qu'il fallait en finir avec le Concile de Trente »</span><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Sur le plan de l'art, en contradiction avec le courant <a href="/wiki/Iconoclasme" title="Iconoclasme">iconoclaste</a> de la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">réforme</a>, les images sont encouragées dans une visée didactique mais aussi pour favoriser une dévotion soutenue par l'émotion comme celle autour des saints ou de la <a href="/wiki/Passion_du_Christ" title="Passion du Christ">Passion du Christ</a>. Il se développe dans l'art religieux, les <a href="/wiki/Peinture_murale" title="Peinture murale">peintures monumentales</a> et la statuaire, une production rattachée au <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">baroque</a>. Elle répond à deux courants, parfois contradictoires, un courant mystique de dévotions et un courant intellectuel et doctrinaire justifiant certaines censures<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dans_le_monde_protestant">Dans le monde protestant</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=16" title="Modifier la section : Dans le monde protestant" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=16" title="Modifier le code source de la section : Dans le monde protestant"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Trente.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Trente.jpg/220px-Trente.jpg" decoding="async" width="220" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Trente.jpg/330px-Trente.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Trente.jpg/440px-Trente.jpg 2x" data-file-width="1768" data-file-height="849" /></a><figcaption><a href="/wiki/M%C3%A9daille" title="Médaille">Médaille</a> satirique protestante de 1580 (l'original daterait de 1545). Sur l'avers, le pape apparaît, mais si on la fait tourner de 180° c'est le diable qui surgit. Au revers, c'est un cardinal qui, tourné lui aussi à 180°, devient un bouffon.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Trente-2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Trente-2.jpg/220px-Trente-2.jpg" decoding="async" width="220" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Trente-2.jpg/330px-Trente-2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Trente-2.jpg/440px-Trente-2.jpg 2x" data-file-width="1768" data-file-height="849" /></a><figcaption>L'avers et le revers tournés à 180°. La première inscription en latin est <i>ECCLESIA PERVERSA TENET FACIEM DIABOLI</i>, soit « l'Église perverse a le visage du diable ». <i>Perversa</i> offre un jeu de mots puisque ce terme signifie aussi « entièrement retourné » (de 180°). La deuxième inscription, <i>SAPIENTES STULTI ALIQUANDO</i>, veut dire « les sages sont quelquefois des imbéciles ».</figcaption></figure> <p>Sur les 87 ouvrages écrits entre 1546 et 1564 pour critiquer le concile de Trente, 41 sont l'œuvre de <a href="/wiki/Pier_Paolo_Vergerio" title="Pier Paolo Vergerio">Pier Paolo Vergerio</a>, ancien évêque catholique converti au protestantisme<sup id="cite_ref-Stewart_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stewart-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les quatre volumes de l'<i>Examen Decretorum Concilii Tridentini</i> de <a href="/wiki/Martin_Chemnitz" title="Martin Chemnitz">Martin Chemnitz</a>, publiés de 1565 à 1573, constituent la principale riposte luthérienne au concile<sup id="cite_ref-Stewart_25-1" class="reference"><a href="#cite_note-Stewart-25"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En France, la fin du concile coïncide avec le début des <a href="/wiki/Guerres_de_Religion_(France)" title="Guerres de Religion (France)">guerres de Religion</a><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Il en va de même aux Pays-Bas, où les guerres de Religion prennent la forme d'une guerre d'indépendance connue sous le nom de <a href="/wiki/Guerre_de_Quatre-Vingts_Ans" title="Guerre de Quatre-Vingts Ans">guerre de Quatre-Vingts Ans</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=17" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=17" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Tallon-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tallon_1-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_1997">Tallon 1997</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Lemaître-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Lemaître_2-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Lemaître_2-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Nicole Lemaître, <i>La Renaissance des années 1470 aux années 1560</i>, cours d'agrégation d'histoire, université Paris I, 2002-2003 Ch. XII; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://histoire.univ-paris1.fr/agregation/moderne2003/cours12.htm">en ligne sur le site de l'université Paris I</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a> </span><span class="reference-text">Régine Pernoud, <i>Pour en finir avec le Moyen Âge</i>, Seuil, 1977, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 159.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_2000">Tallon 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 13.</span> </li> <li id="cite_note-T14-5"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-T14_5-0">a</a> et <a href="#cite_ref-T14_5-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_2000">Tallon 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 14.</span> </li> <li id="cite_note-T16-6"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-T16_6-0">a</a> et <a href="#cite_ref-T16_6-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_2000">Tallon 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 16.</span> </li> <li id="cite_note-Péronnet216-7"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Péronnet216_7-0">a</a> <a href="#cite_ref-Péronnet216_7-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Péronnet216_7-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Péronnet1981"><span class="ouvrage" id="Michel_Péronnet1981">Michel Péronnet, <cite class="italique">Le <abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècle</cite>, Hachette U, <time>1981</time>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 216<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+XVIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&rft.pub=Hachette+U&rft.aulast=P%C3%A9ronnet&rft.aufirst=Michel&rft.date=1981&rft.pages=216&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_2000">Tallon 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 18.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_2000">Tallon 2000</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 29</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Tallon_1997">Tallon 1997</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 476.</span> </li> <li id="cite_note-Péronnet218-11"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Péronnet218_11-0">a</a> <a href="#cite_ref-Péronnet218_11-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Péronnet218_11-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Péronnet1981">Péronnet 1981</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 218.</span> </li> <li id="cite_note-Bouvet-P14-15-12"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Bouvet-P14-15_12-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Bouvet-P14-15_12-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Bouvet2012"><span class="ouvrage" id="Bruno_Bouvet2012">Bruno <span class="nom_auteur">Bouvet</span>, « <cite style="font-style:normal">Retour sur l'histoire du Concile de Trente</cite> », <i><a href="/wiki/La_Croix" title="La Croix">La Croix</a></i>,‎ <time class="nowrap" datetime="2012">9 et 10 juin 2012</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">14-15</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.la-croix.com/Religion/Spiritualite/Retour-sur-l-histoire-du-concile-de-Trente-_NP_-2012-06-08-816108">lire en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Retour+sur+l%27histoire+du+Concile+de+Trente&rft.jtitle=La+Croix&rft.aulast=Bouvet&rft.aufirst=Bruno&rft.date=2012-06-09&rft.pages=14-15&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.la-croix.com%2FReligion%2FSpiritualite%2FRetour-sur-l-histoire-du-concile-de-Trente-_NP_-2012-06-08-816108&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Péronnet217-13"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Péronnet217_13-0">a</a> <a href="#cite_ref-Péronnet217_13-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Péronnet217_13-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Péronnet1981">Péronnet 1981</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 217.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="citation">« Le saint concile décide et déclare que la vieille édition de la Vulgate, approuvée dans l’Église par l’usage de tant de siècles, doit être tenue pour authentique dans les leçons publiques, les discussions, les prédications et les explications, et que personne ne doit avoir l’audace de la rejeter, sous n’importe quel prétexte. »</span>, dans <i>Concile de Trente, Quatrième session</i> : <i>Décret touchant l'Édition & l'usage des Livres Sacrez</i> <small>[<a rel="nofollow" class="external text" href="http://lesbonstextes.ifastnet.com/trentequatriemesession.htm#edition">lire en ligne</a>]</small>.</span> </li> <li id="cite_note-Péronnet_219-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Péronnet_219_15-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Péronnet1981">Péronnet 1981</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr> 219.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Jean-Robert_Armogathe" title="Jean-Robert Armogathe">Jean-Robert Armogathe</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/gerolamo-seripando/">« Seripando, Gerolamo »</a>, <i><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Universalis" title="Encyclopædia Universalis">Encyclopædia Universalis</a></i>.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a> </span><span class="reference-text">Carl E. Maxcey, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/3163982">« Double Justice, Diego Laynez, and the Council of Trent »</a>, <i>Church History</i> vol. 48/3, sept. 1979, <a href="/wiki/Cambridge_University_Press" title="Cambridge University Press">Cambridge University Press</a>, p. 269-278.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">« <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.universalis.fr/encyclopedie/dulie-et-hyperdulie"><cite style="font-style:normal;">Dulie et hyperdulie</cite></a> », sur <span class="italique"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Universalis" title="Encyclopædia Universalis">Encyclopædia Universalis</a></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Mineur2017"><span class="ouvrage" id="Didier_Mineur2017">Didier Mineur, <cite class="italique">Le Pouvoir de la Majorité : fondements et limites</cite>, Paris, Classiques Garnier, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « PolitiqueS », <time>2017</time>, 398 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-406-07076-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-406-07076-4"><span class="nowrap">978-2-406-07076-4</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 50<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Pouvoir+de+la+Majorit%C3%A9&rft.place=Paris&rft.pub=Classiques+Garnier&rft.stitle=fondements+et+limites&rft.aulast=Mineur&rft.aufirst=Didier&rft.date=2017&rft.pages=50&rft.tpages=398&rft.isbn=978-2-406-07076-4&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="/wiki/Adh%C3%A9mar_Esmein" title="Adhémar Esmein">Adhémar Esmein</a>, « L'unanimité et la majorité dans les élections canoniques », dans <i>Mélanges H. Fitting</i>, Montpellier, Société anonyme de l'imprimerie générale du Midi, 1907, p. 357-382, p. 382. Cité dans <span class="ouvrage" id="Mineur2017"><span class="ouvrage" id="Didier_Mineur2017">Didier Mineur, <cite class="italique">Le Pouvoir de la Majorité : fondements et limites</cite>, Paris, Classiques Garnier, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « PolitiqueS », <time>2017</time>, 398 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-406-07076-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-406-07076-4"><span class="nowrap">978-2-406-07076-4</span></a>)</small>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 50<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Pouvoir+de+la+Majorit%C3%A9&rft.place=Paris&rft.pub=Classiques+Garnier&rft.stitle=fondements+et+limites&rft.aulast=Mineur&rft.aufirst=Didier&rft.date=2017&rft.pages=50&rft.tpages=398&rft.isbn=978-2-406-07076-4&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="need_ref" title="Un complément est nécessaire pour cette référence (demandé le décembre 2015)." style="cursor:help;">Alain Tallon, op. cit.</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_incompl%C3%A8te" title="Aide:Référence incomplète">[réf. incomplète]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text">Interview donnée au quotidien <i><a href="/wiki/La_Croix" title="La Croix">La Croix</a></i> , 8 août 2011.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="need_ref" title="Un complément est nécessaire pour cette référence (demandé le décembre 2015)." style="cursor:help;">op. cit.</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_incompl%C3%A8te" title="Aide:Référence incomplète">[réf. incomplète]</a></sup></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Viallon2009"><span class="ouvrage" id="Marie_Viallon2009">Marie Viallon, « <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/32887183/Le_concile_de_Trente_et_lart"><cite style="font-style:normal;">Le concile de trente et l'art</cite></a> », sur <span class="italique">academia.edu</span>, <time>2009</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-12-23" data-sort-value="2023-12-23">23 décembre 2023</time>)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-Stewart-25"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Stewart_25-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Stewart_25-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Quentin Stewart, <i>Lutheran Patristic Catholicity</i>, 2015.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lebrun"><span class="ouvrage" id="François_Lebrun">François Lebrun, <cite class="italique">Histoire des catholiques en France</cite>, <abbr class="abbr" title="page">p.</abbr> 105<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Histoire+des+catholiques+en+France&rft.aulast=Lebrun&rft.aufirst=Fran%C3%A7ois&rft.pages=105&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=18" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=18" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia :</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="commons"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Council_of_Trent?uselang=fr">Concile de Trente</a>, sur <span class="project">Wikimedia Commons</span></li><li class="wikisource"><a href="https://fr.wikisource.org/wiki/Auteur:Concile_de_Trente" class="extiw" title="s:Auteur:Concile de Trente">Concile de Trente</a>, <span class="nowrap">sur <span class="project">Wikisource</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=19" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=19" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Actes originaux</b> </p> <ul><li><i>Canones et decreta Sacrosancti œcumenici et generalis Concilii Tridentini sub Paulo III, Iulio III, et Pio IIII, Pontificibus Max.</i>... Romæ : apud Paulum Manutium, Aldi fil., 1564.</li> <li><i>Le saint Concile de Trente, oecuménique et général</i>… Trad. nouvelle par M. l'Abbé Dassange… Paris, 1842 ; 2 vol. [Avec une importante introduction (397 p.) et le texte latin original en bas de page]. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=UcA8AAAAcAAJ&newbks=1&newbks_redir=0&dq=Le+saint+Concile+de+Trente&hl=fr&source=gbs_navlinks_s">Tome I</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.fr/books?id=pcErAAAAYAAJ&newbks=1&newbks_redir=0&dq=Le+saint+Concile+de+Trente&hl=fr&source=gbs_navlinks_s">Tome II</a></li></ul> <p><b>Études historiques et dogmatiques</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/Giuseppe_Alberigo" title="Giuseppe Alberigo">Giuseppe Alberigo</a>, <i>Les Conciles œcuméniques</i>, t. II, Cerf, Paris, 1994, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <span class="nowrap">1344-1623</span> (décrets conciliaires en latin et traduits) <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2204046426" title="Spécial:Ouvrages de référence/2204046426"><span class="nowrap">2204046426</span></a>)</small>.</li> <li>André Duval, o. p., <i>Des sacrements au concile de Trente</i>, Cerf, 1985 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/9782204022064" title="Spécial:Ouvrages de référence/9782204022064"><span class="nowrap">9782204022064</span></a>)</small>.</li> <li><a href="/wiki/Hubert_Jedin" title="Hubert Jedin">Hubert Jedin</a>, <i>Histoire du concile de Trente</i>, Desclée, 1965 (traduction du premier volume de <i>Geschichte des Konzils von Trient</i>, Herder, Fribourg, 1949-1975).</li> <li><a href="/wiki/John_W._O%27Malley" title="John W. O'Malley">John W. O'Malley</a>, <i>Le Concile de Trente. Ce qui s'est vraiment passé</i>, Lessius/Cerf, 2013 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2872992447" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2872992447"><span class="nowrap">978-2872992447</span></a>)</small>.</li> <li><a href="/wiki/Alain_Tallon" title="Alain Tallon">Alain Tallon</a> : <ul><li><span class="ouvrage" id="Tallon_1997">Alain Tallon, <cite class="italique">La France et le concile de Trente (1518–1563)</cite>, Paris, De Boccard, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Bibliothèque des Écoles françaises d'Athènes et de Rome » (<abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr> 295), <time>1997</time>, 975 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7283-0386-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7283-0386-1"><span class="nowrap">978-2-7283-0386-1</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+France+et+le+concile+de+Trente+%281518%E2%80%931563%29&rft.place=Paris&rft.pub=De+Boccard&rft.au=Alain+Tallon&rft.date=1997&rft.tpages=975&rft.isbn=978-2-7283-0386-1&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span> ;</li> <li><span class="ouvrage" id="Tallon_2000"><a href="/wiki/Alain_Tallon" title="Alain Tallon">Alain Tallon</a>, <cite class="italique">Le Concile de Trente</cite>, Paris, Cerf, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr> « Histoire », <time>2000</time>, 135 <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-204-06431-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-204-06431-9"><span class="nowrap">2-204-06431-9</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Le+Concile+de+Trente&rft.place=Paris&rft.pub=Cerf&rft.au=Alain+Tallon&rft.date=2000&rft.tpages=135&rft.isbn=2-204-06431-9&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span>.</li></ul></li> <li><a href="/wiki/Marc_V%C3%A9nard" class="mw-redirect" title="Marc Vénard">Marc Vénard</a> : <ul><li>(s. dir.), <i>Le Temps des confessions (1530–1620)</i>, t. VIII de l’<i>Histoire du christianisme</i>, Desclée, 1992 ;</li> <li>article « Trente (concile de) », <span class="ouvrage" id="Philippe_Levillain2003"><span class="nom_auteur"><a href="/wiki/Philippe_Levillain" title="Philippe Levillain">Philippe Levillain</a></span> (<abbr class="abbr" title="directeur de publication">dir.</abbr>), <cite class="italique">Dictionnaire historique de la papauté</cite>, Paris, Fayard, <time>2003</time> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-213-618577" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-213-618577"><span class="nowrap">2-213-618577</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionnaire+historique+de+la+papaut%C3%A9&rft.place=Paris&rft.pub=Fayard&rft.aulast=Philippe+Levillain&rft.date=2003&rft.isbn=2-213-618577&rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AConcile+de+Trente"></span></span>.</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=20" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=20" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="column-width:25em;column-count:3;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9chisme_du_concile_de_Trente" title="Catéchisme du concile de Trente">Catéchisme du concile de Trente</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-R%C3%A9forme" title="Contre-Réforme">Contre-Réforme</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_l%27%C3%89glise_catholique" title="Histoire de l'Église catholique">Histoire de l'Église catholique</a></li> <li><a href="/wiki/Histoire_de_la_papaut%C3%A9" title="Histoire de la papauté">Histoire de la papauté</a></li> <li><a href="/wiki/Jacques_Lainez" title="Jacques Lainez">Jacques Lainez</a> (théologien pontifical au concile de Trente)</li> <li><a href="/wiki/Missions_catholiques_aux_XVIe_et_XVIIe_si%C3%A8cles" title="Missions catholiques aux XVIe et XVIIe siècles">Missions catholiques aux <abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> et <abbr class="abbr" title="17ᵉ siècle"><span class="romain">XVII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr> siècles</a></li> <li><a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">Réforme protestante</a></li> <li><a href="/wiki/Rite_tridentin" title="Rite tridentin">Rite tridentin</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A9r%C3%A9monial_de_Cl%C3%A9ment_VIII" title="Cérémonial de Clément VIII">Cérémonial de Clément VIII</a></li> <li><a href="/wiki/Tametsi" title="Tametsi">Tametsi</a></li> <li><a href="/wiki/Art_pendant_la_R%C3%A9forme_protestante_et_la_Contre-R%C3%A9forme" title="Art pendant la Réforme protestante et la Contre-Réforme">Art pendant la Réforme protestante et la Contre-Réforme</a></li> <li><a href="/wiki/Contre-maniera" title="Contre-maniera">Contre-maniera</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&veaction=edit&section=21" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Concile_de_Trente&action=edit&section=21" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jesusmarie.free.fr/concile_de_trente.html">Textes du concile de Trente</a>.</li></ul> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notices dans des dictionnaires ou encyclopédies généralistes<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q172991?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/event/Council-of-Trent"><i>Britannica</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://denstoredanske.lex.dk//Tridentinerkoncilet/"><i>Den Store Danske Encyklopædi</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F027053.php"><i>Dictionnaire historique de la Suisse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/concilio-di-trento_(Dizionario-di-Storia)/"><i>Dizionario di Storia</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/EC-GEC-0067345.xml"><i>Gran Enciclopèdia Catalana</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3977047"><i>Internetowa encyklopedia PWN</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Concile_de_Trente/1005654"><i>Larousse</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/concilio-di-trento"><i>Treccani</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/trente-concile-de/"><i>Universalis</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l'information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q172991?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> : <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/146803075">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000123373182">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11882075q">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11882075q">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/02660518X">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n79144782">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4121788-3">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007260162205171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2096216105">NUKAT</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058511665306706">Catalogne</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35751134">Australie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90306311">Norvège</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=kn20020418032">Tchéquie</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://urn.bn.pt/nca/unimarc-authorities/txt?id=57153">Portugal</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.nlg.gr/Authority/Record?id=au.161799">Grèce</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n79-144782">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li></ul> <div class="navbox-container" style="clear:both;"> <table class="navbox collapsible noprint collapsed" style=""> <tbody><tr><th class="navbox-title" colspan="3" style="background-color:#ffce00;"><div style="float:left; width:6em; text-align:left"><div class="noprint plainlinks nowrap tnavbar" style="padding:0; font-size:xx-small; color:var(--color-emphasized, #000000);"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Palette_Conciles_%C5%93cum%C3%A9niques" title="Modèle:Palette Conciles œcuméniques"><abbr class="abbr" title="Voir ce modèle.">v</abbr></a> · <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8le:Palette_Conciles_%C5%93cum%C3%A9niques&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modifier ce modèle. Merci de prévisualiser avant de sauvegarder.">m</abbr></a></div></div><div style="font-size:110%"><a href="/wiki/Concile_%C5%93cum%C3%A9nique" title="Concile œcuménique">Conciles œcuméniques</a></div></th> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Sept premiers <a href="/wiki/Concile_%C5%93cum%C3%A9nique" title="Concile œcuménique">conciles œcuméniques</a> <small>(325-787)</small></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Premier_concile_de_Nic%C3%A9e" title="Premier concile de Nicée">Nicée I</a> <small>(325)</small></li> <li><a href="/wiki/Premier_concile_de_Constantinople" title="Premier concile de Constantinople">Constantinople I</a> <small>(381)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_d%27%C3%89ph%C3%A8se" title="Concile d'Éphèse">Éphèse</a> <small>(431)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_de_Chalc%C3%A9doine" title="Concile de Chalcédoine">Chalcédoine</a> <small>(451)</small></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_de_Constantinople" title="Deuxième concile de Constantinople">Constantinople II</a> <small>(553)</small></li> <li><a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_concile_de_Constantinople" title="Troisième concile de Constantinople">Constantinople III</a> <small>(680-681)</small></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_de_Nic%C3%A9e" title="Deuxième concile de Nicée">Nicée II</a> <small>(787)</small></li></ul> </div></td> <td class="navbox-image" rowspan="6" style="vertical-align:middle; width:60px;"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Nicaea_icon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/130px-Nicaea_icon.jpg" decoding="async" width="130" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/195px-Nicaea_icon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Nicaea_icon.jpg/260px-Nicaea_icon.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1388" /></a><figcaption></figcaption></figure></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Reconnus par l'<a href="/wiki/%C3%89glise_des_deux_conciles" title="Église des deux conciles">Église des deux conciles</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#ffffd0;"><div class="liste-horizontale">Deux premiers conciles et : <ul><li><a href="/wiki/Concile_de_S%C3%A9leucie-Ct%C3%A9siphon" title="Concile de Séleucie-Ctésiphon">Séleucie-Ctésiphon</a> <small>(410)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_de_Beth_Lapat" title="Concile de Beth Lapat">Beth Lapat</a> <small>(484)</small></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Reconnus par l'<a href="/wiki/%C3%89glise_des_trois_conciles" title="Église des trois conciles">Église des trois conciles</a></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale">Trois premiers conciles et : <ul><li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_d%27%C3%89ph%C3%A8se" title="Deuxième concile d'Éphèse">Éphèse II</a> <small>(449)</small></li> <li><a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_concile_d%27%C3%89ph%C3%A8se" title="Troisième concile d'Éphèse">Éphèse III</a> <small>(475)</small></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Reconnus par l'<a href="/wiki/%C3%89glise_orthodoxe" title="Église orthodoxe">Église orthodoxe</a></th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#ffffd0;"><div class="liste-horizontale">Sept premiers conciles et : <ul><li><i><a href="/wiki/Concile_in_Trullo" title="Concile in Trullo">In Trullo</a></i> <small>(692)</small></li> <li><a href="/wiki/Quatri%C3%A8me_concile_de_Constantinople_(%C3%89glise_orthodoxe)" title="Quatrième concile de Constantinople (Église orthodoxe)">Constantinople IV</a> <small>(879-880)</small></li> <li><a href="/wiki/Cinqui%C3%A8me_concile_de_Constantinople" title="Cinquième concile de Constantinople">Constantinople V</a> <small>(1341, 1344, 1347 et 1351)</small></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Reconnus par l'<a href="/wiki/%C3%89glise_catholique" title="Église catholique">Église catholique</a><br /></th> <td class="navbox-list" style=""><div class="liste-horizontale">Sept premiers conciles et : <ul><li><a href="/wiki/Quatri%C3%A8me_concile_de_Constantinople_(%C3%89glise_catholique)" title="Quatrième concile de Constantinople (Église catholique)">Constantinople IV</a> <small>(869-870)</small></li> <li><a href="/wiki/Premier_concile_du_Latran" title="Premier concile du Latran">Latran I</a> <small>(1123)</small></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_du_Latran" title="Deuxième concile du Latran">Latran II</a> <small>(1139)</small></li> <li><a href="/wiki/Troisi%C3%A8me_concile_du_Latran" title="Troisième concile du Latran">Latran III</a> <small>(1179)</small></li> <li><a href="/wiki/Quatri%C3%A8me_concile_du_Latran" title="Quatrième concile du Latran">Latran IV</a> <small>(1215)</small></li> <li><a href="/wiki/Premier_concile_de_Lyon" title="Premier concile de Lyon">Lyon I</a> <small>(1245)</small></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_de_Lyon" title="Deuxième concile de Lyon">Lyon II</a> <small>(1274)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_de_Vienne" title="Concile de Vienne">Vienne</a> <small>(1311-1312)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_de_Constance" title="Concile de Constance">Constance</a> <small>(1414-1418)</small></li> <li><a href="/wiki/Concile_de_B%C3%A2le-Ferrare-Florence-Rome" title="Concile de Bâle-Ferrare-Florence-Rome">Bâle-Ferrare-Florence-Rome</a> <small>(1431-1441)</small></li> <li><a href="/wiki/Cinqui%C3%A8me_concile_du_Latran" title="Cinquième concile du Latran">Latran V</a> <small>(1512-1517)</small></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Trente</a> <small>(1545-1563)</small></li> <li><a href="/wiki/Premier_concile_%C5%93cum%C3%A9nique_du_Vatican" title="Premier concile œcuménique du Vatican">Vatican I</a> <small>(1869-1870)</small></li> <li><a href="/wiki/Deuxi%C3%A8me_concile_%C5%93cum%C3%A9nique_du_Vatican" title="Deuxième concile œcuménique du Vatican">Vatican II</a> <small>(1962-1965)</small></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <th class="navbox-group" style="background-color:#ffce00;">Voir aussi</th> <td class="navbox-list navbox-even" style="background-color:#ffffd0;"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Concile_de_J%C3%A9rusalem" title="Concile de Jérusalem">Concile de Jérusalem</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_%C3%89glise" title="Grande Église">Grande Église</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89glise_et_%C3%89tat_dans_l%27Empire_byzantin" title="Église et État dans l'Empire byzantin">Église et État dans l'Empire byzantin</a></li></ul> </div></td> </tr> <tr> <td class="navbox-banner" style="background-color:#ffce00;" colspan="3"><div class="liste-horizontale"> <ul><li><a href="/wiki/Concile" title="Concile">Concile</a></li> <li><a href="/wiki/Portail:Christianisme" title="Portail:Christianisme">Portail du christianisme</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table> </div> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Renaissance" title="Portail de la Renaissance"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Leonardo_self.jpg/15px-Leonardo_self.jpg" decoding="async" width="15" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Leonardo_self.jpg/23px-Leonardo_self.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Leonardo_self.jpg/30px-Leonardo_self.jpg 2x" data-file-width="420" data-file-height="659" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Renaissance" title="Portail:Renaissance">Portail de la Renaissance</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Catholicisme" title="Portail du catholicisme"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg/28px-IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg.png" decoding="async" width="28" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg/42px-IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg/55px-IHS-monogram-Jesus-medievalesque.svg.png 2x" data-file-width="692" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Catholicisme" title="Portail:Catholicisme">Portail du catholicisme</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Baroque" title="Portail du baroque"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MTLogo2.png/27px-MTLogo2.png" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MTLogo2.png/41px-MTLogo2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/MTLogo2.png/55px-MTLogo2.png 2x" data-file-width="289" data-file-height="254" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Baroque" title="Portail:Baroque">Portail du baroque</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Trentin-Haut-Adige" title="Portail du Trentin-Haut-Adige"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg/33px-Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg.png" decoding="async" width="33" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg/50px-Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg/66px-Flag_of_Trentino-South_Tyrol.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Trentin-Haut-Adige" title="Portail:Trentin-Haut-Adige">Portail du Trentin-Haut-Adige</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Th%C3%A9ologie" title="Portail de la théologie"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/God_In_Religions_1.png/21px-God_In_Religions_1.png" decoding="async" width="21" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/God_In_Religions_1.png/31px-God_In_Religions_1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/God_In_Religions_1.png/41px-God_In_Religions_1.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="494" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Th%C3%A9ologie" title="Portail:Théologie">Portail de la théologie</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.canary‐6c84d49f4d‐nwvlb Cached time: 20250228105308 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.554 seconds Real time usage: 0.813 seconds Preprocessor visited node count: 5756/1000000 Post‐expand include size: 130939/2097152 bytes Template argument size: 31710/2097152 bytes Highest expansion depth: 15/100 Expensive parser function count: 1/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 21976/5000000 bytes Lua time usage: 0.201/10.000 seconds Lua memory usage: 6823504/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 668.955 1 -total 33.14% 221.696 1 Modèle:Liens 13.21% 88.365 1 Modèle:Infobox_Concile 12.69% 84.912 1 Modèle:Site_officiel 10.77% 72.040 1 Modèle:Références 6.90% 46.144 1 Modèle:Portail 5.23% 34.976 4 Modèle:Infobox/Sous-titre_optionnel 4.69% 31.363 7 Modèle:Ouvrage 4.03% 26.981 1 Modèle:Autres_projets 3.86% 25.810 1 Modèle:Langue --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:14602:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250228105308 and revision id 223355316. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de « <a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Concile_de_Trente&oldid=223355316">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Concile_de_Trente&oldid=223355316</a> ».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Concile_de_Trente" title="Catégorie:Concile de Trente">Concile de Trente</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_de_l%27Europe" title="Catégorie:Histoire de l'Europe">Histoire de l'Europe</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Concile_%C5%93cum%C3%A9nique" title="Catégorie:Concile œcuménique">Concile œcuménique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_du_catholicisme" title="Catégorie:Histoire du catholicisme">Histoire du catholicisme</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Histoire_du_christianisme" title="Catégorie:Histoire du christianisme">Histoire du christianisme</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Antiprotestantisme" title="Catégorie:Antiprotestantisme">Antiprotestantisme</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Religion_sous_l%27Ancien_R%C3%A9gime" title="Catégorie:Religion sous l'Ancien Régime">Religion sous l'Ancien Régime</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Trente_(Italie)" title="Catégorie:Trente (Italie)">Trente (Italie)</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Christianisme_au_XVIe_si%C3%A8cle" title="Catégorie:Christianisme au XVIe siècle">Christianisme au XVIe siècle</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Paul_III" title="Catégorie:Paul III">Paul III</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Cat%C3%A9gorie_Commons_avec_lien_local_identique_sur_Wikidata" title="Catégorie:Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata">Catégorie Commons avec lien local identique sur Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_un_mod%C3%A8le_Bases_inactif" title="Catégorie:Page utilisant un modèle Bases inactif">Page utilisant un modèle Bases inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1417" title="Catégorie:Page utilisant P1417">Page utilisant P1417</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P8313" title="Catégorie:Page utilisant P8313">Page utilisant P8313</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P902" title="Catégorie:Page utilisant P902">Page utilisant P902</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6404" title="Catégorie:Page utilisant P6404">Page utilisant P6404</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P1296" title="Catégorie:Page utilisant P1296">Page utilisant P1296</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P7305" title="Catégorie:Page utilisant P7305">Page utilisant P7305</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P6058" title="Catégorie:Page utilisant P6058">Page utilisant P6058</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3365" title="Catégorie:Page utilisant P3365">Page utilisant P3365</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P3219" title="Catégorie:Page utilisant P3219">Page utilisant P3219</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Renaissance/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Renaissance/Articles liés">Portail:Renaissance/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_moderne/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque moderne/Articles liés">Portail:Époque moderne/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Catholicisme/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Catholicisme/Articles liés">Portail:Catholicisme/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Christianisme/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Christianisme/Articles liés">Portail:Christianisme/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Religions_et_croyances/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Religions et croyances/Articles liés">Portail:Religions et croyances/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Baroque/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Baroque/Articles liés">Portail:Baroque/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Trentin-Haut-Adige/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Trentin-Haut-Adige/Articles liés">Portail:Trentin-Haut-Adige/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Italie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Italie/Articles liés">Portail:Italie/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Th%C3%A9ologie/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Théologie/Articles liés">Portail:Théologie/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 25 février 2025 à 15:31.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a> : les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a> ; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Concile_de_Trente" title="Spécial:Citer/Concile de Trente">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Concile_de_Trente&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Concile de Trente</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>71 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-64b5bb4b79-vj96m","wgBackendResponseTime":190,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.554","walltime":"0.813","ppvisitednodes":{"value":5756,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":130939,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":31710,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21976,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 668.955 1 -total"," 33.14% 221.696 1 Modèle:Liens"," 13.21% 88.365 1 Modèle:Infobox_Concile"," 12.69% 84.912 1 Modèle:Site_officiel"," 10.77% 72.040 1 Modèle:Références"," 6.90% 46.144 1 Modèle:Portail"," 5.23% 34.976 4 Modèle:Infobox/Sous-titre_optionnel"," 4.69% 31.363 7 Modèle:Ouvrage"," 4.03% 26.981 1 Modèle:Autres_projets"," 3.86% 25.810 1 Modèle:Langue"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.201","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6823504,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.canary-6c84d49f4d-nwvlb","timestamp":"20250228105308","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Concile de Trente","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Concile_de_Trente","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q172991","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q172991","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-04-18T17:57:46Z","dateModified":"2025-02-25T14:31:17Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/ca\/Council_of_Trent.JPG","headline":"concile \u0153cum\u00e9nique de l'\u00c9glise catholique tenu \u00e0 Trente de 1545 \u00e0 1563"}</script> </body> </html>