CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="eu" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Galaxia - Wikipedia, entziklopedia askea.</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )euwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","urtarrila","otsaila","martxoa","apirila","maiatza","ekaina","uztaila","abuztua","iraila","urria","azaroa","abendua"],"wgRequestId":"ba978eda-d404-4ee2-a562-3608f2dffdb0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Galaxia","wgTitle":"Galaxia","wgCurRevisionId":9916454,"wgRevisionId":9916454,"wgArticleId":8123,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak","Hezkuntza Programako artikuluak","Hezkuntza Programa/Kultura zientifikoa","Artikulu nabarmenduak","Lur entziklopedietatik osatu diren artikuluak","Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak","Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak","Galaxiak","Astronomiako kontzeptuak"],"wgPageViewLanguage":"eu", "wgPageContentLanguage":"eu","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Galaxia","wgRelevantArticleId":8123,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"eu","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"eu"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q318","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList" ,"mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ErrefAurrebista", "ext.gadget.UkensKonkurranse","ext.gadget.TxikipediaTab","ext.gadget.ArtikuluenKalitatea","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=eu&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=eu&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/1200px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="685"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/800px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="456"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/640px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="365"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Galaxia - Wikipedia, entziklopedia askea."> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//eu.m.wikipedia.org/wiki/Galaxia"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Aldatu" href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (eu)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//eu.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Galaxia"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom Jarioa" href="/w/index.php?title=Berezi:AzkenAldaketak&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Galaxia rootpage-Galaxia skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Edukira joan</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu nagusia" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu nagusia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu nagusia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nabigazioa </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Azala" title="Azala bisitatu [z]" accesskey="z">Azala</a></li><li id="n-Txikipedia" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Txikipedia:Azala">Txikipedia</a></li><li id="n-Ikusgela" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza/Ikusgela">Ikusgela</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Txokoa" title="Proiektuaren inguruan, zer egin dezakezu, non aurkitu nahi duzuna">Txokoa</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:AzkenAldaketak" title="Wikiko azken aldaketen zerrenda. [r]" accesskey="r">Aldaketa berriak</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:Ausazkoa" title="Ausazko orrialde bat kargatu [x]" accesskey="x">Ausazko orria</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" title="Aurkitzeko lekua.">Laguntza</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Azala" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Entziklopedia askea" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-eu.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Berezi:Bilatu" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f"> Bilatu </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Wikipedia wikian bilatu" aria-label="Wikipedia wikian bilatu" autocapitalize="sentences" title="Wikipedia(e)n bilatu [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Berezi:Bilatu"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Bilatu</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Tresna pertsonalak"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Itxura" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Itxura </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu" class="">Dohaintza egin</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Galaxia" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea." class="">Sortu kontua</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Galaxia" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o" class="">Hasi saioa</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Aukera gehiago" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresna pertsonalak" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Tresna pertsonalak </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_eu.wikipedia.org&uselang=eu">Dohaintza egin</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:KontuaSortu&returnto=Galaxia" title="Kontu bat sortu eta horrekin saioa hastea eskatu nahi genizuke; ez da ezinbestekoa, ordea."> Sortu kontua</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:SaioaHasi&returnto=Galaxia" title="Izen ematera gonbidatzen zaitugu. [o]" accesskey="o"> Hasi saioa</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Izena eman gabeko erabiltzaileentzako orrialdeak <a href="/wiki/Laguntza:Sarrera" aria-label="Artikuluak aldatzeari buruz gehiago ikasi">gehiago ikasi</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEkarpenak" title="IP helbide honetatik egindako aldaketen zerrenda [y]" accesskey="y">Ekarpenak</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:NireEztabaida" title="Zure IParen eztabaida [n]" accesskey="n">Eztabaida</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Gunea"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Edukiak" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Edukiak</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ezkutatu</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">⇑ Gora</div> </a> </li> <li id="toc-Etimologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimologia"> <div class="vector-toc-text"> 1 Etimologia </div> </a> <ul id="toc-Etimologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nomenklatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nomenklatura"> <div class="vector-toc-text"> 2 Nomenklatura </div> </a> <ul id="toc-Nomenklatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Behaketaren_historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Behaketaren_historia"> <div class="vector-toc-text"> 3 Behaketaren historia </div> </a> <button aria-controls="toc-Behaketaren_historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Erakutsi/ezkutatu Behaketaren historia azpiatal </button> <ul id="toc-Behaketaren_historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Esne_Bidea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Esne_Bidea"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Esne Bidea </div> </a> <ul id="toc-Esne_Bidea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nebulak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nebulak"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Nebulak </div> </a> <ul id="toc-Nebulak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gaur_egungo_ikerketa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Gaur_egungo_ikerketa"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Gaur egungo ikerketa </div> </a> <ul id="toc-Gaur_egungo_ikerketa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sailkapena" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sailkapena"> <div class="vector-toc-text"> 4 Sailkapena </div> </a> <button aria-controls="toc-Sailkapena-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Erakutsi/ezkutatu Sailkapena azpiatal </button> <ul id="toc-Sailkapena-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Eliptikoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eliptikoak"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Eliptikoak </div> </a> <ul id="toc-Eliptikoak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Oskol_formako_galaxia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Oskol_formako_galaxia"> <div class="vector-toc-text"> 4.1.1 Oskol formako galaxia </div> </a> <ul id="toc-Oskol_formako_galaxia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kiribilak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kiribilak"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Kiribilak </div> </a> <ul id="toc-Kiribilak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Galaxia_kiribil_barratuak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Galaxia_kiribil_barratuak"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.1 Galaxia kiribil barratuak </div> </a> <ul id="toc-Galaxia_kiribil_barratuak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kiribil_super-argitsuak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kiribil_super-argitsuak"> <div class="vector-toc-text"> 4.2.2 Kiribil super-argitsuak </div> </a> <ul id="toc-Kiribil_super-argitsuak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bestelako_morfologiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bestelako_morfologiak"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Bestelako morfologiak </div> </a> <ul id="toc-Bestelako_morfologiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Galaxia_nanoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Galaxia_nanoak"> <div class="vector-toc-text"> 4.4 Galaxia nanoak </div> </a> <ul id="toc-Galaxia_nanoak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Beste_mota_batzuk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Beste_mota_batzuk"> <div class="vector-toc-text"> 5 Beste mota batzuk </div> </a> <button aria-controls="toc-Beste_mota_batzuk-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Erakutsi/ezkutatu Beste mota batzuk azpiatal </button> <ul id="toc-Beste_mota_batzuk-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Elkarrekintza_duten_galaxiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Elkarrekintza_duten_galaxiak"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Elkarrekintza duten galaxiak </div> </a> <ul id="toc-Elkarrekintza_duten_galaxiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Izar_sorkuntza_handiko_galaxiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Izar_sorkuntza_handiko_galaxiak"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Izar sorkuntza handiko galaxiak </div> </a> <ul id="toc-Izar_sorkuntza_handiko_galaxiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Galaxia_aktiboak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Galaxia_aktiboak"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Galaxia aktiboak </div> </a> <ul id="toc-Galaxia_aktiboak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Blazarrak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Blazarrak"> <div class="vector-toc-text"> 5.3.1 Blazarrak </div> </a> <ul id="toc-Blazarrak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-LINERrak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#LINERrak"> <div class="vector-toc-text"> 5.3.2 LINERrak </div> </a> <ul id="toc-LINERrak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Seyfert_galaxiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Seyfert_galaxiak"> <div class="vector-toc-text"> 5.3.3 Seyfert galaxiak </div> </a> <ul id="toc-Seyfert_galaxiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quasarrak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Quasarrak"> <div class="vector-toc-text"> 5.3.4 Quasarrak </div> </a> <ul id="toc-Quasarrak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Argi_infragorriko_galaxiak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Argi_infragorriko_galaxiak"> <div class="vector-toc-text"> 5.4 Argi infragorriko galaxiak </div> </a> <ul id="toc-Argi_infragorriko_galaxiak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ezaugarriak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ezaugarriak"> <div class="vector-toc-text"> 6 Ezaugarriak </div> </a> <button aria-controls="toc-Ezaugarriak-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Erakutsi/ezkutatu Ezaugarriak azpiatal </button> <ul id="toc-Ezaugarriak-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Eremu_magnetikoak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eremu_magnetikoak"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Eremu magnetikoak </div> </a> <ul id="toc-Eremu_magnetikoak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Galaxia_kumuluak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Galaxia_kumuluak"> <div class="vector-toc-text"> 7 Galaxia kumuluak </div> </a> <ul id="toc-Galaxia_kumuluak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sorrera_eta_eboluzioa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Sorrera_eta_eboluzioa"> <div class="vector-toc-text"> 8 Sorrera eta eboluzioa </div> </a> <button aria-controls="toc-Sorrera_eta_eboluzioa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Erakutsi/ezkutatu Sorrera eta eboluzioa azpiatal </button> <ul id="toc-Sorrera_eta_eboluzioa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Historia </div> </a> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Sorrera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sorrera"> <div class="vector-toc-text"> 8.1.1 Sorrera </div> </a> <ul id="toc-Sorrera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Unibertsoaren_hasierako_galaxien_formazioa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Unibertsoaren_hasierako_galaxien_formazioa"> <div class="vector-toc-text"> 8.1.2 Unibertsoaren hasierako galaxien formazioa </div> </a> <ul id="toc-Unibertsoaren_hasierako_galaxien_formazioa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Eboluzioa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Eboluzioa"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Eboluzioa </div> </a> <ul id="toc-Eboluzioa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etorkizuneko_joerak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Etorkizuneko_joerak"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Etorkizuneko joerak </div> </a> <ul id="toc-Etorkizuneko_joerak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Behaketak_uhin-luzera_ugarirekin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Behaketak_uhin-luzera_ugarirekin"> <div class="vector-toc-text"> 9 Behaketak uhin-luzera ugarirekin </div> </a> <ul id="toc-Behaketak_uhin-luzera_ugarirekin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Erreferentziak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Erreferentziak"> <div class="vector-toc-text"> 10 Erreferentziak </div> </a> <ul id="toc-Erreferentziak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ikus,_gainera" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ikus,_gainera"> <div class="vector-toc-text"> 11 Ikus, gainera </div> </a> <ul id="toc-Ikus,_gainera-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kanpo_estekak" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kanpo_estekak"> <div class="vector-toc-text"> 12 Kanpo estekak </div> </a> <ul id="toc-Kanpo_estekak-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Edukiak" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Eduki taularen ikusgarritasuna aldatu </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Galaxia</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Joan beste hizkuntza batean idatzitako artikulu batera. 177 hizkuntzatan eskuragarri." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-177" aria-hidden="true" > 177 hizkuntza </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sterrestelsel" title="Sterrestelsel – afrikaansa" lang="af" hreflang="af" data-title="Sterrestelsel" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaansa" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – Suitzako alemana" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Suitzako alemana" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%A8%E1%8C%A8%E1%89%B5" title="ረጨት – amharera" lang="am" hreflang="am" data-title="ረጨት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharera" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – aragoiera" lang="an" hreflang="an" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoiera" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="मंदाकिनी – angikera" lang="anp" hreflang="anp" data-title="मंदाकिनी" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angikera" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%A9" title="مجرة – arabiera" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مجرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabiera" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B1%D8%A9" title="مجرة – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="مجرة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B1%D9%87" title="مجره – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="مجره" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%AF" title="তাৰকাৰাজ্য – assamera" lang="as" hreflang="as" data-title="তাৰকাৰাজ্য" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamera" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Galaxa" title="Galaxa – asturiera" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Galaxa" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiera" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%8F" title="Галаксия – avarera" lang="av" hreflang="av" data-title="Галаксия" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="avarera" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qalaktika" title="Qalaktika – azerbaijanera" lang="az" hreflang="az" data-title="Qalaktika" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijanera" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="قالاکسی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="قالاکسی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – baxkirera" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Галактика" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baxkirera" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Galakt%C4%97ka" title="Galaktėka – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Galaktėka" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Galaksiya" title="Galaksiya – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Galaksiya" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Галактыка – bielorrusiera" lang="be" hreflang="be" data-title="Галактыка" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusiera" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Галяктыка – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Галяктыка" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Jula-juli" title="Jula-juli – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Jula-juli" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – bulgariera" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Галактика" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgariera" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%97%E0%A5%88%E0%A4%B2%E0%A5%87%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%80" title="गैलेक्सी – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="गैलेक्सी" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9B%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AA%E0%A6%A5" title="ছায়াপথ – bengalera" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ছায়াপথ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalera" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BE%90%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BD%A0%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%82%E0%BC%8B" title="སྐར་མའི་མ་ལག་ – tibetera" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སྐར་མའི་མ་ལག་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetera" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Galaksienn" title="Galaksienn – bretoiera" lang="br" hreflang="br" data-title="Galaksienn" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoiera" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Galaksija" title="Galaksija – bosniera" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Galaksija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniera" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Галактика" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Gal%C3%A0xia" title="Galàxia – katalana" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Galàxia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="katalana" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – txetxenera" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Галактика" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="txetxenera" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Galaksiya" title="Galaksiya – cebuanoera" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Galaksiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuanoera" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%83%E1%8F%88%E1%8F%8F_%E1%8E%A4%E1%8E%BE%E1%8F%93%E1%8E%B7%E1%8E%AC" title="ᏃᏈᏏ ᎤᎾᏓᎷᎬ – txerokiera" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏃᏈᏏ ᎤᎾᏓᎷᎬ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="txerokiera" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%95%D9%84%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%8E%D8%B1%DB%95" title="گەلەستێرە – erdialdeko kurduera" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گەلەستێرە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="erdialdeko kurduera" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – txekiera" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="txekiera" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – txuvaxera" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Галактика" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="txuvaxera" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Galaeth" title="Galaeth – galesa" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Galaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galesa" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Galakse" title="Galakse – daniera" lang="da" hreflang="da" data-title="Galakse" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="daniera" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – alemana" lang="de" hreflang="de" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemana" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Galaksiye" title="Galaksiye – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Galaksiye" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B5%CF%82" title="Γαλαξίες – greziera" lang="el" hreflang="el" data-title="Γαλαξίες" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="greziera" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Gal%C3%A2sia" title="Galâsia – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Galâsia" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Galaxy" title="Galaxy – ingelesa" lang="en" hreflang="en" data-title="Galaxy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ingelesa" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Galaksio" title="Galaksio – esperantoa" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Galaksio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperantoa" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – gaztelania" lang="es" hreflang="es" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="gaztelania" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – estoniera" lang="et" hreflang="et" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniera" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Galassia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="کهکشان – persiera" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کهکشان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persiera" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – finlandiera" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandiera" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Tsirgurada_(t%C3%A4hetiid%C3%BCs)" title="Tsirgurada (tähetiidüs) – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tsirgurada (tähetiidüs)" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Isoso_kalokalo" title="Isoso kalokalo – fijiera" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Isoso kalokalo" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="fijiera" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%B8rnubreyt" title="Stjørnubreyt – faroera" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Stjørnubreyt" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="faroera" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – frantsesa" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="frantsesa" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Galaksii" title="Galaksii – iparraldeko frisiera" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Galaksii" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="iparraldeko frisiera" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Galassie" title="Galassie – friulera" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Galassie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulera" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Stjerrestelsel_(molkewei)" title="Stjerrestelsel (molkewei) – mendebaldeko frisiera" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Stjerrestelsel (molkewei)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="mendebaldeko frisiera" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/R%C3%A9altra" title="Réaltra – irlandera" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Réaltra" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandera" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Reul-chrios" title="Reul-chrios – Eskoziako gaelikoa" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Reul-chrios" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Eskoziako gaelikoa" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – galiziera" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galiziera" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Arapyvore" title="Arapyvore – guaraniera" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Arapyvore" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraniera" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Co-rollageys" title="Co-rollageys – manxera" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Co-rollageys" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manxera" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%AAn-hi" title="Sên-hi – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sên-hi" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%9C%D7%A7%D7%A1%D7%99%D7%94" title="גלקסיה – hebreera" lang="he" hreflang="he" data-title="גלקסיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreera" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%80" title="मन्दाकिनी – hindia" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मन्दाकिनी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindia" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Tara_ke_samundar" title="Tara ke samundar – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Tara ke samundar" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – kroaziera" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="kroaziera" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – Haitiko kreolera" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haitiko kreolera" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Galaxis" title="Galaxis – hungariera" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Galaxis" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hungariera" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Գալակտիկաներ – armeniera" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գալակտիկաներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armeniera" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – indonesiera" lang="id" hreflang="id" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesiera" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Galaxe" title="Galaxe – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Galaxe" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%A4y%E1%BB%8Dk%E1%BB%8D_kpakpando" title="Ụyọkọ kpakpando – igboera" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Ụyọkọ kpakpando" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="igboera" class="interlanguage-link-target">Igbo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Ariwanas" title="Ariwanas – ilocanoera" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Ariwanas" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocanoera" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Galaxio" title="Galaxio – idoa" lang="io" hreflang="io" data-title="Galaxio" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="idoa" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Stj%C3%B6rnu%C3%BEoka" title="Stjörnuþoka – islandiera" lang="is" hreflang="is" data-title="Stjörnuþoka" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandiera" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – italiera" lang="it" hreflang="it" data-title="Galassia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiera" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E9%8A%80%E6%B2%B3" title="銀河 – japoniera" lang="ja" hreflang="ja" data-title="銀河" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoniera" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Gialaxi" title="Gialaxi – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Gialaxi" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/barda_tarci_bo_girzu" title="barda tarci bo girzu – lojbana" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="barda tarci bo girzu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojbana" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – javera" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javera" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="გალაქტიკა – georgiera" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გალაქტიკა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiera" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Amazellaw" title="Amazellaw – kabiliera" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Amazellaw" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabiliera" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Naal%C9%A9m_maya%C9%A3" title="Naalɩm mayaɣ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Naalɩm mayaɣ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – kazakhera" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Галактика" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazakhera" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%B9%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A1" title="ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%80%ED%95%98" title="은하 – koreera" lang="ko" hreflang="ko" data-title="은하" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreera" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%80%D1%8B%D1%82" title="Мырыт – karachayera-balkarera" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Мырыт" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karachayera-balkarera" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%AF%DB%82_%D8%B4%D9%8A%D9%96%D8%B1" title="جادۂ شيٖر – kaxmirera" lang="ks" hreflang="ks" data-title="جادۂ شيٖر" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="kaxmirera" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Galaks%C3%AE" title="Galaksî – kurduera" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Galaksî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurduera" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – kornubiera" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornubiera" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – kirgizera" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Галактика" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgizera" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Galaxias" title="Galaxias – latina" lang="la" hreflang="la" data-title="Galaxias" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latina" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – luxenburgera" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxenburgera" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – lezginera" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Галактика" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezginera" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Galasia" title="Galasia – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Galasia" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Starest%C3%A8lsel" title="Starestèlsel – limburgera" lang="li" hreflang="li" data-title="Starestèlsel" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgera" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Galassia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Galassia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – lituaniera" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituaniera" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – letoniera" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letoniera" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Галактикась – mokxera" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Галактикась" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="mokxera" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Vondron-kintana" title="Vondron-kintana – malgaxea" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Vondron-kintana" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxea" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Галаксија – mazedoniera" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Галаксија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="mazedoniera" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%AA%E0%B4%A5%E0%B4%82" title="താരാപഥം – malabarera" lang="ml" hreflang="ml" data-title="താരാപഥം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabarera" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA" title="Галактик – mongoliera" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Галактик" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongoliera" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A5%80%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%98%E0%A4%BF%E0%A4%95%E0%A4%BE" title="दीर्घिका – marathera" lang="mr" hreflang="mr" data-title="दीर्घिका" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathera" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – malaysiera" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaysiera" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Gal%C3%A1xia" title="Galáxia – mirandesa" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Galáxia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandesa" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%9C%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%86%E1%80%AE" title="ဂယ်လက်ဆီ – birmaniera" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂယ်လက်ဆီ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmaniera" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D9%88%D9%86" title="کهکشون – mazandarandera" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کهکشون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazandarandera" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Citlalpopocac" title="Citlalpopocac – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Citlalpopocac" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target">Nāhuatl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – behe-alemana" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="behe-alemana" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%9E%E0%A5%8D%E0%A4%9C" title="तारापुञ्ज – nepalera" lang="ne" hreflang="ne" data-title="तारापुञ्ज" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalera" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sterrenstelsel" title="Sterrenstelsel – nederlandera" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Sterrenstelsel" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="nederlandera" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Galakse" title="Galakse – nynorsk (norvegiera)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Galakse" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="nynorsk (norvegiera)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Galakse" title="Galakse – bokmål (norvegiera)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Galakse" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="bokmål (norvegiera)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – okzitaniera" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="okzitaniera" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Ruda" title="Ruda – oromoera" lang="om" hreflang="om" data-title="Ruda" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromoera" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9B%E0%AC%BE%E0%AD%9F%E0%AC%BE%E0%AC%AA%E0%AC%A5" title="ଛାୟାପଥ – oriya" lang="or" hreflang="or" data-title="ଛାୟାପଥ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="oriya" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%85%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%BC%E0%A8%97%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%BE" title="ਅਕਾਸ਼ਗੰਗਾ – punjabera" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਅਕਾਸ਼ਗੰਗਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabera" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Galaxy" title="Galaxy – pampangera" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Galaxy" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampangera" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Galacsie" title="Galacsie – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Galacsie" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Galaktyka" title="Galaktyka – poloniera" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Galaktyka" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="poloniera" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Galassia" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="تارا سمندر – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="تارا سمندر" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="کهکشان – paxtunera" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کهکشان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxtunera" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artikulu onak"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Gal%C3%A1xia" title="Galáxia – portugesa" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Galáxia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugesa" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/%C3%91u%C3%B1u_warani" title="Ñuñu warani – kitxua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ñuñu warani" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="kitxua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – erretorromaniera" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="erretorromaniera" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Samodor" title="Samodor – Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Samodor" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target">Romani čhib</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Galaxie" title="Galaxie – errumaniera" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Galaxie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="errumaniera" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – errusiera" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Галактика" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="errusiera" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D2%90%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Ґалаксія – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ґалаксія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%86%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B6%E0%A4%97%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%BE" title="आकाशगङ्गा – sanskritoa" lang="sa" hreflang="sa" data-title="आकाशगङ्गा" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskritoa" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галаактика – sakhera" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Галаактика" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakhera" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Galassia" title="Galassia – siziliera" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Galassia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siziliera" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%87%DA%AA%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="ڪهڪشان – sindhia" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪهڪشان" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhia" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Galaksija" title="Galaksija – serbokroaziera" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Galaksija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbokroaziera" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Asif_n_ignwan" title="Asif n ignwan – tachelhita" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Asif n ignwan" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tachelhita" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B8%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AF%E0%B7%8F%E0%B6%9A%E0%B7%92%E0%B6%AB%E0%B7%92" title="මන්දාකිණි – sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="මන්දාකිණි" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Galaxy" title="Galaxy – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Galaxy" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Galaxia" title="Galaxia – eslovakiera" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Galaxia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovakiera" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Galaksija" title="Galaksija – esloveniera" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Galaksija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveniera" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Muzvcazi" title="Muzvcazi – shonera" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Muzvcazi" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="shonera" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Yllplimja" title="Yllplimja – albaniera" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Yllplimja" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albaniera" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Галаксија – serbiera" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Галаксија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbiera" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – sundanera" lang="su" hreflang="su" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundanera" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Galax" title="Galax – suediera" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Galax" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suediera" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Majarra" title="Majarra – swahilia" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Majarra" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahilia" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AF%87%E0%AE%B0%E0%AE%9F%E0%AF%88" title="விண்மீன் பேரடை – tamilera" lang="ta" hreflang="ta" data-title="விண்மீன் பேரடை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilera" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%87%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%80" title="గేలక్సీ – telugua" lang="te" hreflang="te" data-title="గేలక్సీ" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugua" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – tajikera" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Галактика" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tajikera" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3" title="ดาราจักร – thailandiera" lang="th" hreflang="th" data-title="ดาราจักร" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thailandiera" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – turkmenera" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmenera" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Galaksiya" title="Galaksiya – tagaloa" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Galaksiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagaloa" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Galaksi" title="Galaksi – turkiera" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Galaksi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turkiera" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – tatarera" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Галактика" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarera" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B9" title="Каптагай – tuvera" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Каптагай" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuvera" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – udmurtera" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Галактика" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurtera" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Галактика – ukrainera" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Галактика" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainera" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%81%DA%A9%D8%B4%D8%A7%DA%BA" title="کہکشاں – urdua" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کہکشاں" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdua" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Galaktika" title="Galaktika – uzbekera" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Galaktika" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbekera" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Ga%C5%82asia" title="Gałasia – veneziera" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Gałasia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="veneziera" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Galaktik" title="Galaktik – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Galaktik" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artikulu nabarmenduak"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%C3%AAn_h%C3%A0" title="Thiên hà – vietnamera" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thiên hà" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamera" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Galaksiya" title="Galaksiya – warayera" lang="war" hreflang="war" data-title="Galaksiya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="warayera" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E7%B3%BB" title="星系 – wu txinera" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="星系" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu txinera" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%A2%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%90" title="გალაქტიკა – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="გალაქტიკა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%90%D7%9C%D7%90%D7%A7%D7%A1%D7%99%D7%A2" title="גאלאקסיע – yiddisha" lang="yi" hreflang="yi" data-title="גאלאקסיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddisha" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E7%B3%BB" title="星系 – txinera" lang="zh" hreflang="zh" data-title="星系" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="txinera" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%A9%E6%B2%B3" title="天河 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="天河" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/G%C3%AEn-h%C3%B4" title="Gîn-hô – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Gîn-hô" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%98%9F%E7%B3%BB" title="星系 – kantonera" lang="yue" hreflang="yue" data-title="星系" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantonera" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Umthalakazi" title="Umthalakazi – zuluera" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Umthalakazi" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zuluera" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q318#sitelinks-wikipedia" title="Aldatu hizkuntzen arteko loturak" class="wbc-editpage">Aldatu loturak</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Izen-tarteak"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Galaxia" title="Eduki orrialdea ikusi [c]" accesskey="c">Artikulua</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eztabaida:Galaxia" rel="discussion" title="Artikuluari buruzko eztabaida [t]" accesskey="t">Eztabaida</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aldatu hizkuntza aldaera" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >euskara </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ikusketak"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Galaxia">Irakurri</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v">Aldatu</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e">Aldatu iturburu kodea</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=history" title="Artikulu honen aurreko bertsioak. [h]" accesskey="h">Ikusi historia</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Tresnak" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tresnak </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Tresnak</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ezkutatu</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Ekintzak </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Galaxia">Irakurri</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit" title="Orri hau aldatu [v]" accesskey="v">Aldatu</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit" title="Idatzi orri honen iturburu kodea [e]" accesskey="e">Aldatu iturburu kodea</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=history">Ikusi historia</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Orokorra </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:ZerkLotzenDuHona/Galaxia" title="Orri honetaranzko esteka duten wiki orri guztien zerrenda [j]" accesskey="j">Honanzko esteka duten orriak</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:RecentChangesLinked/Galaxia" rel="nofollow" title="Orri honetatik esteka duten orrietako azken aldaketak [k]" accesskey="k">Lotutako orrietako aldaketak</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=eu" title="Irudiak edo media fitxategiak igo [u]" accesskey="u">Fitxategia igo</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Berezi:OrrialdeBereziak" title="Orri berezi guztien zerrenda [q]" accesskey="q">Orri bereziak</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&oldid=9916454" title="Orriaren bertsio honetaranzko esteka iraunkorra">Lotura iraunkorra</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=info" title="Orrialde honi buruzko informazio gehiago">Orri honen datuak</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:CiteThisPage&page=Galaxia&id=9916454&wpFormIdentifier=titleform" title="Orri honen aipua egiteko moduari buruzko informazioa">Artikulu hau aipatu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FGalaxia">URL laburra lortu</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:QrCode&url=https%3A%2F%2Feu.wikipedia.org%2Fwiki%2FGalaxia">QR kodea jaitsi</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Inprimatu/esportatu </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:Book&bookcmd=book_creator&referer=Galaxia">Liburu bat sortu</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Berezi:DownloadAsPdf&page=Galaxia&action=show-download-screen">Deskargatu PDF formatuan</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Galaxia&printable=yes" title="Orrialde honen bertsio inprimagarria [p]" accesskey="p">Inprimatzeko bertsioa</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Beste proiektuetan </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Galaxies" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q318" title="Datuen biltegi elementu batera lotuta [g]" accesskey="g">Wikidata itema</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Itxura"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Itxura</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mugitu alboko barrara</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ezkutatu</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1-Wikipedia10000" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Wikipedia_guztiek_izan_beharreko_artikuluen_zerrenda/3._maila" title="Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da"><img alt="Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/20px-Wikipedia-1000.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/30px-Wikipedia-1000.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Wikipedia-1000.png/40px-Wikipedia-1000.png 2x" data-file-width="1122" data-file-height="1024" /></a></div></div> <div id="mw-indicator-2-HezkuntzaPrograma" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Atari:Hezkuntza" title="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da"><img alt="Artikulu hau "Kalitatezko 2.000 artikulu 12-16 urteko ikasleentzat" proiektuaren parte da" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/19px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/28px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png/38px-Hezkuntza_Programa_12-16_ikonoa.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="794" /></a></div></div> <div id="mw-indicator-3-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Artikulu_nabarmenduak" title="Artikulu hau nabarmendua da. Informazio gehiago nahi baduzu, egin klik hemen."><img alt="Artikulu hau nabarmendua da. Informazio gehiago nahi baduzu, egin klik hemen." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/20px-Cscr-featured.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/30px-Cscr-featured.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Cscr-featured.svg/40px-Cscr-featured.svg.png 2x" data-file-width="466" data-file-height="443" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Wikipedia, Entziklopedia askea</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="eu" dir="ltr"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/220px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/330px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/440px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg 2x" data-file-width="6637" data-file-height="3787" /></a><figcaption>NGC 1300 Galaxia Hubble teleskopio bereziaz behatua</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Andromeda_galaxy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/220px-Andromeda_galaxy.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/330px-Andromeda_galaxy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/440px-Andromeda_galaxy.jpg 2x" data-file-width="6200" data-file-height="6200" /></a><figcaption><a href="/wiki/Andromeda_galaxia" title="Andromeda galaxia">Andromeda Galaxia</a>.</figcaption></figure> Galaxia (<a href="/wiki/Greziera" title="Greziera">grezierazko</a> galakt- errotik, "esne", <a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bidea</a> dela-eta) <a href="/wiki/Izar" title="Izar">izarrez</a>, <a href="/wiki/Nebulosa" title="Nebulosa">gasez, hautsezko lainoz</a> eta <a href="/wiki/Materia_ilun" title="Materia ilun">materia ilunez</a> osaturiko <a href="/wiki/Grabitazio" title="Grabitazio">grabitate</a>-multzoa da<a href="#cite_note-1">[1]</a><a href="#cite_note-2">[2]</a>. Galaxia hitza <a href="/wiki/Antzinako_greziera" title="Antzinako greziera">antzinako grezieratik</a> dator, galaxias hitzetik, literalki esnetsua, gure galaxia den <a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bideari</a> erreferentzia eginda. Izarren kopurua 108 eta 1014 bitartean da<a href="#cite_note-3">[3]</a>. Hainbat galaxia motatan osagai garrantzitsuena materia iluna da, zuzenki aztertua izan ez den materia, bai ordea bere efektu grabitatorioak. Galaxia baten barruan aurki daitezkeen azpi-egiturak honako hauek dira: <a href="/wiki/Nebulosa" title="Nebulosa">nebulosak</a>, <a href="/wiki/Izar_kumulu" class="mw-redirect" title="Izar kumulu">izar kumuluak</a> eta <a href="/wiki/Izar-sistema" title="Izar-sistema">izar sistemak</a>. Galaxiak euren itxurazko morfologiaren arabera sailkatzen dira, <a href="/wiki/Galaxia_kiribil" class="mw-redirect" title="Galaxia kiribil">galaxia kiribil</a>, <a href="/wiki/Galaxia_eliptiko" title="Galaxia eliptiko">galaxia eliptiko</a> eta <a href="/wiki/Galaxia_irregular" title="Galaxia irregular">galaxia irregularren</a> artean<a href="#cite_note-4">[4]</a><a href="#cite_note-5">[5]</a>. Galaxia askoren zentroan <a href="/wiki/Zulo_beltz" title="Zulo beltz">zulo beltz</a> supermasiboak daudela uste da. Esne Bidearen erdiko zulo beltzak, <a href="/wiki/Sagittarius_A*" title="Sagittarius A*">Sagittarius A*</a> bezala ezaguna denak, <a href="/wiki/Eguzkia" title="Eguzkia">Eguzkiak</a> baino lau milioi aldiz masa gehiago du<a href="#cite_note-6">[6]</a>. 2016ko martxoan <a href="/wiki/GN-z11" class="mw-redirect" title="GN-z11">GN-z11</a> galaxia aurkitu zen, inoiz aurkitutako galaxiarik urrun eta zaharrena, gugandik 32.000 milioi <a href="/wiki/Argi-urte" title="Argi-urte">argi-urtera</a>, <a href="/wiki/Big_Bang" title="Big Bang">Big Banga</a> baino 400 milioi beranduago sortua<a href="#cite_note-7">[7]</a>. <a href="/w/index.php?title=Galaxien_sorrera_eta_bilakaera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galaxien sorrera eta bilakaera (sortu gabe)">Galaxien sorrera eta bilakaeraren</a> teoriaren arabera, materia iluna da aurrenik pilatzen dena, materia normala erakarriz, izarrak sortuz eta hala galaxiak ikusgai bihurtuz. Galaxiak urrundu egiten dira elkarrengandik, eta hedapen abiadura haien arteko distantziarekiko proportzionala da. Gertaera honek <a href="/wiki/Hubbleren_legea" title="Hubbleren legea">Hubbleren legearen</a> izena hartzen du, <a href="/wiki/Edwin_Hubble" title="Edwin Hubble">Edwin Hubble</a> izan baitzen gertaera honetaz konturatu zena. <a href="/wiki/Unibertso" class="mw-redirect" title="Unibertso">Unibertsoan</a> galaxiak milioika daudelako froga besterik ez da. Galaxien tartean, hutsune ikaragarriak daude, eta gaur egungo <a href="/wiki/Teleskopio" title="Teleskopio">teleskopioak</a> 10 mila milioi <a href="/wiki/Argi-urte" title="Argi-urte">argi urtera</a> dauden galaxiak bereizteko gai dira. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimologia">Etimologia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=1" title="Aldatu atal hau: «Etimologia»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Etimologia">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxia hitza Esne Biderako <a href="/w/index.php?title=Erdi_Aroko_latin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Erdi Aroko latin (sortu gabe)">Erdi Aroko latineko</a> hitzaren bidez maileguan hartu zen, γαλαξίας (κύκλος) «esne zirkulu» greziar esamoldetik, zeruan argi-banda esnetsu gisa duen itxuragatik. <a href="/wiki/Greziar_mitologia" title="Greziar mitologia">Greziar mitologian</a>, <a href="/wiki/Zeus" title="Zeus">Zeusek</a> emakume hilkor batengandik jaiotako bere semea, <a href="/wiki/Herakles" title="Herakles">Herakles</a>, <a href="/wiki/Hera" title="Hera">Heraren</a> bularrean jartzen du, Herak lo egiten duen bitartean, haurtxoak bere esne jainkotiarra edan dezan eta horrela hilezkor bihur dadin. Hera bularra ematen duen bitartean esnatzen da, eta orduan konturatzen da haur ezezagun bati bularra ematen ari zaiola: bularra ematen dio haurrari, esnearen zati bat isuri egiten da eta Esne Bidea izeneko argi-banda sortzen du<a href="#cite_note-8">[8]</a>. Literatura astronomikoan, letra larriz idatzitako "Galaxia" hitza sarritan erabiltzen da gure <a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bidea</a> galaxia izendatzeko, gure unibertsoko gainerako galaxietatik bereizteko. Galaxiak teleskopioarekin aurkitu ziren hasieran, eta <a href="/wiki/Nebulosa" title="Nebulosa">nebulosa</a> kiribil gisa ezagutu ziren. XVIII. eta XIX. mendeetako astronomo gehienek argitu gabeko izar-kumulutzat edo nebulosatzat hartzen zituzten, eta Esne Bidearen zatitzat baino ez zituzten hartzen, baina haien benetako osaera eta izaera misterioa ziren oraindik. <a href="/wiki/Andromeda_Galaxia" class="mw-redirect" title="Andromeda Galaxia">Andromeda Galaxia</a> bezalako gertuko galaxia distiratsuetako teleskopio handienekin egindako behaketak izar konglomeratu erraldoi gisa ebazten hasi ziren, baina itxurazko ahulezian eta izar kopuru handian oinarrituta, objektu horien benetako distantziek Esne Bidea baino askoz haratago jartzen zituzten. Horregatik, jendeak uharte unibertsalak deitu zien, baina termino hori berehala desagertu zen, <a href="/wiki/Unibertso" class="mw-redirect" title="Unibertso">unibertso</a> hitzak existentzia osoa zekarrelako. Horren ordez, galaxia gisa ezagutzen hasi ziren<a href="#cite_note-9">[9]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nomenklatura">Nomenklatura</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=2" title="Aldatu atal hau: «Nomenklatura»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Nomenklatura">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Milaka galaxia katalogatu dira, baina gutxi batzuek baino ez dituzte ongi ezarritako izenak, hala nola <a href="/wiki/Andromeda_galaxia" title="Andromeda galaxia">Andromeda galaxia</a>, <a href="/wiki/Magallaesen_Hodeiak" title="Magallaesen Hodeiak">Magallaesen Hodeiak</a>, <a href="/wiki/Zirimolaren_galaxia" title="Zirimolaren galaxia">Zirimolaren galaxia</a> eta <a href="/wiki/Sombrero_galaxia" title="Sombrero galaxia">Sombrero galaxia</a>. Astronomoek katalogo jakin batzuen zenbakiekin lan egiten dute, hala nola <a href="/wiki/Messier_sistema" title="Messier sistema">Messier</a>, <a href="/wiki/NGC_sistema" title="NGC sistema">NGC</a> (Katalogo Orokor Berria), IC (Indizeen Katalogoa), <a href="/w/index.php?title=CGCG&action=edit&redlink=1" class="new" title="CGCG (sortu gabe)">CGCG</a> (Galaxien eta Galaxien Kumuluen Katalogoa), <a href="/w/index.php?title=MCG&action=edit&redlink=1" class="new" title="MCG (sortu gabe)">MCG</a> (Galaxien Katalogo Morfologikoa), <a href="/wiki/Uppsala_General_Catalogue" title="Uppsala General Catalogue">UGC</a> (Uppsalaren Galaxien Katalogo Orokorra) eta <a href="/w/index.php?title=EDCG&action=edit&redlink=1" class="new" title="EDCG (sortu gabe)">EDCG</a> (Galaxien Katalogo Nagusia). Ezagutzen diren galaxia guztiak katalogo horietako batean edo batzuetan agertzen dira, baina aldi bakoitzean zenbaki desberdin batekin. Adibidez, <a href="/wiki/Messier_109" title="Messier 109">Messier 109</a> (edo "M109") galaxia kiribil bat da, Messierren katalogoan 109 zenbakia duena. KBN 3992, KBN 6937, GKN 269-023, GKM +09-20-044 eta KBP 37617 (edo LEDA 37617) izenak ere baditu. Milioika galaxia ahulago ezagutzen dira <a href="/w/index.php?title=Sloan_Digital_Sky_Survey&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sloan Digital Sky Survey (sortu gabe)">Sloan Digital Sky Survey</a> bezalako zeru-azterketetan identifikatzaileengatik, non M109 SDSS J115735.97+532228.9 bezala katalogatuta dagoen. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Behaketaren_historia">Behaketaren historia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=3" title="Aldatu atal hau: «Behaketaren historia»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Behaketaren historia">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bidea</a> beste galaxia askoren arteko bat baino ez dela ikustea <a href="/wiki/Unibertsoa" title="Unibertsoa">unibertsoari</a> buruzko aurkikuntza garrantzitsuenetako bat izan da, XX. mendean garatutako pentsamendua. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Esne_Bidea">Esne Bidea</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=4" title="Aldatu atal hau: «Esne Bidea»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Esne Bidea">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Artikulu nagusia: «<a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bidea</a>»</div> <a href="/wiki/Demokrito" title="Demokrito">Demokrito</a> <a href="/wiki/Antzinako_greziar_filosofia" title="Antzinako greziar filosofia">filosofo greziarrak</a> (K.a. 450–370) proposatu zuen <a href="/wiki/Esne_Bidea" title="Esne Bidea">Esne Bidea</a> deritzon gaueko zeruko banda distiratsua urrutiko izarrak izan zitezkeela. <a href="/wiki/Aristoteles" title="Aristoteles">Aristotelesek</a> (K.a. 384–322), ordea, uste zuen Esne Bidea "handiak, ugariak eta hurbilekoak ziren izar batzuen kanporatze sutsuak" eragiten zuela, eta "ignizioa <a href="/wiki/Atmosfera" title="Atmosfera">atmosferaren</a> goiko aldean gertatzen dela, Munduko eskualdean, zeruko mugimenduekin jarraitzen baitu". <a href="/w/index.php?title=Olinpiodoro_Gaztea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Olinpiodoro Gaztea (sortu gabe)">Olinpiodoro Gaztea</a> (495–570) filosofo <a href="/wiki/Neoplatonismo" title="Neoplatonismo">neoplatonistak</a> iritzi hori kritikatu zuen, eta argudiatu zuen ezen, Esne Bidea sublunarioa bazen (Lurraren eta Ilargiaren artean), desberdin agertu beharko lukeela Lurreko une eta leku desberdinetan, eta <a href="/wiki/Paralaxi" title="Paralaxi">paralajea</a> izan beharko lukeela, baina ez zuen halakorik egin. Haren iritziz, Esne Bidea zerutiarra zen.<a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-1-10">[10]</a> Mohani Mohamed-en arabera, <a href="/wiki/Alhazen" title="Alhazen">Alhazen</a> astronomo arabiarrak (965–1037) Esne Bidearen paralajea behatu eta neurtzeko lehen saiakera egin zuen, eta, hala, "Esne Bideak paralajerik ez zuenez, Lurretik urrun egon behar duela erabaki zuen, ez atmosferakoa"<a href="#cite_note-11">[11]</a>. <a href="/wiki/Persiar" title="Persiar">Persiar</a> <a href="/wiki/Al-Biruni" title="Al-Biruni">al-Bīrūnī</a>-ren astronomoak (973–1048) Esne Bidea galaxia zela proposatu zuen, "izar nebulosen moduko zati kontaezinen bilduma". <a href="/wiki/Avenpaze" title="Avenpaze">Ibn Bâjah</a> ("Avempace", 1138. or.) astronomo andaluziarrak proposatu zuen izar askoz osatua zegoela, ia elkar ukitzen zutenak, eta irudi jarraitua zirudien, material sublunarioaren errefrakzioaren eraginez. Jupiterren eta Marteren <a href="/wiki/Lerrokatze_(astronomia)" title="Lerrokatze (astronomia)">konjuntzioa</a> aipatu zuen, bi objektu hurbil zeudenean gertatzen den seinale gisa.<a href="#cite_note-12">[12]</a><a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-1-10">[10]</a> XIV. mendean, Ibn Qayyim siriarrak Esne Bidea galaxia "izar finkoen esferan elkarrekin paketatutako izar txikien multzo handia" zela proposatu zuen<a href="#cite_note-13">[13]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Herschel-Galaxy.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Herschel-Galaxy.png/220px-Herschel-Galaxy.png" decoding="async" width="220" height="66" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Herschel-Galaxy.png/330px-Herschel-Galaxy.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Herschel-Galaxy.png/440px-Herschel-Galaxy.png 2x" data-file-width="668" data-file-height="200" /></a><figcaption>Esne Bidearen forma, <a href="/wiki/William_Herschel" title="William Herschel">William Herschelek</a> 1785ean egindako izarren zenbaketatik kalkulatua; Eguzki Sistema zentrotik hurbil zegoela uste zen.</figcaption></figure> <a href="/wiki/Galileo_Galilei" title="Galileo Galilei">Galileo Galilei</a> astronomo italiarrak teleskopio bat erabili zuenean iritsi zen 1610ean izar askok osatutako Esne Bidearen proba erreala<a href="#cite_note-14">[14]</a>. 1750ean, Thomas Wright astronomo ingelesak An Original Theory or New Hypothesis of the Universe lanean ondo espekulatu zuen ezen grabitazio-indarrek elkartutako izar-kopuru handi baten gorputz birakaria izan zitekeela, Eguzki Sistemaren antzekoak baina askoz eskala handiagoan, eta izarren ondoriozko diskoa zeruko banda gisa ikus zitekeela haren barruan, gure ikuspegitik<a href="#cite_note-15">[15]</a>. 1755ean idatzitako tratatuan, <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kantek</a> sakondu zuen Esne Bidearen inguruan Wrightek zuen ideian<a href="#cite_note-16">[16]</a>. Esne Bidearen forma eta Eguzkiaren kokapena deskribatzeko lehen proiektua <a href="/wiki/William_Herschel" title="William Herschel">William Herschelek</a> egin zuen 1785ean, zeruko hainbat eskualdetako izar-kopurua kontatuz. Galaxiaren formaren diagrama bat egin zuen, <a href="/w/index.php?title=Galaktozentrismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galaktozentrismo (sortu gabe)">Eguzki Sistema kokatuz galaxiaren erdigunetik</a> gertu.<a href="#cite_note-17">[17]</a><a href="#cite_note-18">[18]</a> Ikuspegi fina erabiliz, Kapteyn 1920an galaxia elipsoide txiki baten irudira iritsi zen (15 kiloparsecs inguruko diametroa), Eguzkia erdigunetik gertu zuela. <a href="/wiki/Harlow_Shapley" title="Harlow Shapley">Harlow Shapley-</a>ren beste metodo bat, kluster globularren katalogazioan oinarritua, irudi guztiz desberdina ekarri zuen: 70 kiloparsec inguruko diametroa duen disko laua eta Eguzkia erdigunetik urrun<a href="#cite_note-19">[19]</a>. Bi analisiek ez zuten kontuan hartu plano galaktikoan dagoen <a href="/wiki/Izarren_arteko_hautsa" class="mw-redirect" title="Izarren arteko hautsa">izarren arteko hautsak</a> <a href="/w/index.php?title=Argiaren_xurgapen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Argiaren xurgapen (sortu gabe)">argia xurgatzen</a> zuela; baina <a href="/w/index.php?title=Robert_Julius_Thropler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Julius Thropler (sortu gabe)">Robert Julius Throplerrek</a> efektu hori 1930ean kluster irekien bidez kuantifikatu ondoren, gure galaxia anfitrioiaren egungo irudia sortu zen<a href="#cite_note-20">[20]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nebulak">Nebulak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=5" title="Aldatu atal hau: «Nebulak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Nebulak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxiak <a href="/wiki/Nebulosa" title="Nebulosa">nebulosa</a> arrunt gisa katalogatu ziren <a href="/wiki/XIX._mende" class="mw-redirect" title="XIX. mende">XIX. mendera</a> arte, Huggingsek <a href="/wiki/M31" class="mw-redirect" title="M31">M31ren</a> espektro ikusgaia eskuratu zuen arte, hain zuzen ere. Galaxia batean bizi garela, eta beste galaxia batzuk daudela ikustea XX. mendearen zientzia garapenetako bat izan zen. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/File:Pic_iroberts1.jpg"><img resource="/wiki/Fitxategi:Pic_iroberts1.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Pic_iroberts1.jpg/220px-Pic_iroberts1.jpg" decoding="async" width="220" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Pic_iroberts1.jpg/330px-Pic_iroberts1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Pic_iroberts1.jpg/440px-Pic_iroberts1.jpg 2x" data-file-width="569" data-file-height="371" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Isaac_Roberts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isaac Roberts (sortu gabe)">Isaac Robertsen</a> "Andromedako Nebulosa Handiaren" argazkia, 1899, geroago Andromeda Galaxia bezala identifikatua.</figcaption></figure> Beste hainbeste nebulosaren espektroek ez bezala, horrenak ez zuen inolako igorpen-lerrorik erakusten: espektroak laua zirudien, eta, horrenbestez, nebulosa zuri izendatu zuten. 1885an, <a href="/w/index.php?title=William_Parson&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Parson (sortu gabe)">William Parsonek</a> jakinarazi zuen nebulosa berezi horietako batzuek egitura kiribilak zituztela. Bere teleskopioarekin, beste batzuen artean, <a href="/w/index.php?title=M33&action=edit&redlink=1" class="new" title="M33 (sortu gabe)">M33</a>, <a href="/w/index.php?title=M51&action=edit&redlink=1" class="new" title="M51 (sortu gabe)">M51</a> eta <a href="/w/index.php?title=M101&action=edit&redlink=1" class="new" title="M101 (sortu gabe)">M101</a> nebulosak aztertu zituen, eta aintzat hartu zuen horien barneko iturri batzuek izar-itxura zutela. Aurkikuntza horrek baieztatu egin zuen <a href="/wiki/Immanuel_Kant" title="Immanuel Kant">Immanuel Kanten</a> <a href="/wiki/XVIII._mende" class="mw-redirect" title="XVIII. mende">XVIII. mendeko</a> susmoa, nebulosak izarrez osatutako sistema independenteak diren susmoa. <a href="/wiki/XIX._mende" class="mw-redirect" title="XIX. mende">XIX. mendearen</a> bukaeran, egitura horiek guztiak askoz argiago agertzea ekarri zuen <a href="/wiki/Argazkigintza" title="Argazkigintza">argazkigintzaren</a> asmakuntzak<a href="#cite_note-zth-21">[21]</a>. 1912an, <a href="/wiki/Vesto_Melvin_Slipher" title="Vesto Melvin Slipher">Vesto Slipherrek</a> nebulosa espiral distiratsuenen azterketa espektrografikoak egin zituen haien konposizioa zehazteko. Slipherrek aurkitu zuen nebulosa kiribilek <a href="/wiki/Doppler_desplazamendu" class="mw-redirect" title="Doppler desplazamendu">Doppler desplazamendu</a> altuak dituztela, eta horrek adierazten du neurtutako izarren abiadura baino azkarrago mugitzen direla. Ohartu zen nebulosa horietako gehienak gugandik urruntzen direla<a href="#cite_note-22">[22]</a><a href="#cite_note-23">[23]</a>. 1917an, <a href="/w/index.php?title=Heber_Curtis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heber Curtis (sortu gabe)">Heber Curtis</a> ohartu zen artxiboko M31ren plaka fotografikoetan ikusitako noba izarrak Esne Bidekoak baino 10 aldiz ahulagoak zirela. Hortik ondorioztatu zuen noba horien argitasun intrintsekoa berdina bazen sistema guztietan, 150.000 <a href="/wiki/Parsec" title="Parsec">parseceko</a> distantziara zegoela M31<a href="#cite_note-24">[24]</a> —gaur egun, jotzen da 778 ± 17 mila parsecera dagoela M31 (<a href="/wiki/Andromeda_galaxia" title="Andromeda galaxia">Andromeda galaxia</a>)—. 1 1920an <a href="/wiki/Harlow_Shapley" title="Harlow Shapley">Harlow Shapley</a> eta <a href="/w/index.php?title=Heber_Curtis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heber Curtis (sortu gabe)">Heber Curtisen</a> arteko eztabaida izan zen (<a href="/w/index.php?title=Eztabaida_Handia_(astronomia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eztabaida Handia (astronomia) (sortu gabe)">Eztabaida Handia</a>), Esne Bidearen izaerari, nebulosa kiribilei eta unibertsoaren dimentsioei buruz. Andromeda Nebulosa Handia kanpoko galaxia bat dela baieztatzeko, Curtisek Esne Bideko hauts-hodeien antza duten errei ilunak agertu zirela ikusi zuen, baita Doppler desplazamendu esanguratsua ere<a href="#cite_note-25">[25]</a>. 1922an, <a href="/wiki/Ernst_%C3%96pik" title="Ernst Öpik">Ernst Öpik</a> astronomo estoniarrak Andromedaren nebulosa benetan objektu extragalaktikoa dela dioen teoriaren oinarri zen distantzia zehaztu zuen<a href="#cite_note-26">[26]</a>. <a href="/wiki/Edwin_Hubble" title="Edwin Hubble">Edwin Hubblek</a> distantziak neurtzeko askoz erabilgarriagoak diren <a href="/w/index.php?title=Zefeida&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zefeida (sortu gabe)">Zefeida</a> <a href="/wiki/Izar_aldakor" title="Izar aldakor">izar aldakorrak</a> ikusi zituen M31, M33 eta IC1613 galaxietan, <a href="/w/index.php?title=Wilson_mendia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wilson mendia (sortu gabe)">Wilson mendian</a> zegoen teknologia berriko 100 hazbeteko teleskopioa erabiliz. Ateratako distantziak horren handiak zirenez, ondorioztatu zuen —ondo ondorioztatu ere— nebulosa horiek ez zeudela Esne Bidearen barnean, eta hala adierazi zuen 1925 eta 1929 bitartean argitaratutako artikulu-sortan<a href="#cite_note-zth-21">[21]</a><a href="#cite_note-27">[27]</a><a href="#cite_note-28">[28]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Gaur_egungo_ikerketa">Gaur egungo ikerketa</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=6" title="Aldatu atal hau: «Gaur egungo ikerketa»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Gaur egungo ikerketa">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:GOODS_South_field.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/GOODS_South_field.jpg/220px-GOODS_South_field.jpg" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/GOODS_South_field.jpg/330px-GOODS_South_field.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/GOODS_South_field.jpg/440px-GOODS_South_field.jpg 2x" data-file-width="31813" data-file-height="19425" /></a><figcaption>Zientzialariek galaxia ikusgarriak erabili zituzten GOODS zundaketan galaxia kopuru osoa birkalkulatzeko<a href="#cite_note-29">[29]</a>.</figcaption></figure> 1944an, <a href="/w/index.php?title=Hendrik_van_de_Hulste&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hendrik van de Hulste (sortu gabe)">Hendrik van de Hulstek</a> iragarri zuen 21 cm-ko uhin-luzera duen <a href="/wiki/Mikrouhin" title="Mikrouhin">mikrouhin</a>-erradiazioa izarrarteko <a href="/wiki/Hidrogeno" title="Hidrogeno">hidrogeno</a> atomikoaren gasetik detekta zitekeela<a href="#cite_note-30">[30]</a>; eta 1951n ikusi zen. Hautsa xurgatzeak ez dio eragiten erradiazio horri, eta, beraz, gure galaxiako gasaren mugimendua kartografiatzeko erabil daiteke <a href="/wiki/Doppler_efektua" title="Doppler efektua">Doppler desplazamendua</a>. Behaketa horiek gure galaxiaren erdian barra birakariko egitura baten hipotesia ekarri zuten<a href="#cite_note-31">[31]</a>. <a href="/wiki/Irrati-teleskopio" title="Irrati-teleskopio">Irrati-teleskopioen</a> hobekuntzari esker, hidrogeno-gasa beste galaxia batzuetan ere arakatu ahal izan zen. 1970eko hamarkadan, <a href="/wiki/Vera_Rubin" title="Vera Rubin">Vera Rubinek</a> desadostasun bat aurkitu zuen behatutako errotazio galaktikoaren abiaduraren eta izar eta gasaren masa ikusgaiak aurrez ikusitakoaren artean. Gaur egun, uste da ikusten ez den <a href="/wiki/Materia_ilun" title="Materia ilun">materia ilunaren</a> kantitate handiak azaltzen duela galaxien errotazioaren arazoa<a href="#cite_note-32">[32]</a><a href="#cite_note-33">[33]</a>. <a href="/wiki/1990eko_hamarkada" title="1990eko hamarkada">1990eko hamarkadatik</a> aurrera, <a href="/wiki/Hubble_teleskopio" class="mw-redirect" title="Hubble teleskopio">Hubble teleskopio</a> espazialak behaketak hobetzea ahalbidetu zuen. Besteak beste, haren datuek lagundu zuten esaten gure galaxian falta zen materia iluna ezin zela izan izar berez ahul eta txikietan bakarrik. <a href="/w/index.php?title=Hubbleren_Eremu_Sakona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hubbleren Eremu Sakona (sortu gabe)">Hubbleren Eremu Sakonak</a>, zeruaren zati huts samar baten esposizio izugarri luzeak, unibertso behagarrian 125.000 milioi (1,25 × 1011) galaxia daudela erakusten duten frogak eman zituen<a href="#cite_note-34">[34]</a>. Gizakiarentzat ikusezinak diren espektroak (irrati-teleskopioak, <a href="/wiki/Infragorri" title="Infragorri">infragorri</a>-kamerak eta <a href="/wiki/X_izpi" title="X izpi">X izpien</a> teleskopioak) hautemateko teknologia hobetzeak Hubblek detektatu ez dituen beste galaxia batzuk detektatzea ahalbidetzen du. Bereziki, <a href="/w/index.php?title=Ebasio_Eremua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ebasio Eremua (sortu gabe)">Ebasio Eremuko</a> behaketek (Esne Bidetik ikus daitekeen argi-uhinaren luzeretan blokeatutako zeruaren eskualdea) galaxia berri batzuk erakutsi dituzte<a href="#cite_note-35">[35]</a>. 2016ko <a href="/w/index.php?title=The_Astrophysical_Journal&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Astrophysical Journal (sortu gabe)">The Astrophysical Journal</a> aldizkarian argitaratutako ikerketa batek, Nottinghameko Unibertsitateko <a href="/w/index.php?title=Christopher_Conselice&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christopher Conselice (sortu gabe)">Christopher Conselicek</a> zuzendua, Hubbleren 20 urteko irudiak erabili zituen unibertso behagarriak galaxien gutxienez bi bilioi (2 × 1012) zituela balioesteko<a href="#cite_note-36">[36]</a><a href="#cite_note-37">[37]</a>. Hala ere, <a href="/wiki/New_Horizons" title="New Horizons">New Horizons</a> zunda espazialarekin <a href="/w/index.php?title=Zodiakoko_argi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zodiakoko argi (sortu gabe)">zodiakoko argitik</a> kanpo egindako behaketek 200.000 milioira murriztu zuten zifra hori (2 × 1011)<a href="#cite_note-38">[38]</a><a href="#cite_note-39">[39]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sailkapena">Sailkapena</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=7" title="Aldatu atal hau: «Sailkapena»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Sailkapena">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Hubble_sequence_photo.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Hubble_sequence_photo.png/360px-Hubble_sequence_photo.png" decoding="async" width="360" height="199" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Hubble_sequence_photo.png/540px-Hubble_sequence_photo.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Hubble_sequence_photo.png/720px-Hubble_sequence_photo.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="443" /></a><figcaption>Galaxia motak Hubble sailkapenaren arabera: E - eliptikoa S - kiribila</figcaption></figure> Galaxia bat gas, hauts eta izar multzo nahasia da, 100.000 <a href="/wiki/Argi-urte" title="Argi-urte">argi urteko</a> diametrokoa batez beste, ehun mila milioi inguru izar dituena, eta gas kontzentrazioak masa guztiaren % 0-tik 30-era hartzen duena. Behaketa optikoz eta irrati-astronomikoz analizatu ahal izan da galaxien edukia: kolore desberdineko izarrak, nebulosa distiratsuak edo izar beroenetatik hurbil dauden <a href="/w/index.php?title=Ioi-hidrogeno&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ioi-hidrogeno (sortu gabe)">ioi-hidrogenozko</a> eskualdeak, izar bero haietatik urrun dauden gas hotzeko eskualdeak eta argi ikusgaia xurgatzen duen hauts askoko alde ilunak. Osagai horien kopurua ez da berdina galaxia guztietan, galaxien tankeraren araberakoa izaten da: morfologikoki eliptikoak, espiralak ala irregularrak baitira galaxiak. Estatu Batuetako <a href="/wiki/Mount_Wilson_Behatoki_astronomikoa" class="mw-redirect" title="Mount Wilson Behatoki astronomikoa">Wilson Mendiko teleskopio</a> ahaltsuen bidez egindako ikerketetan oinarriturik, sailkapen bat proposatu zuen <a href="/wiki/Hubble" class="mw-disambig" title="Hubble">Hubblek</a> 1928an, gaur ere onartzen dena eta galaxiak hiru multzo handitan banatzen dituena: <a href="/wiki/Galaxia_eliptiko" title="Galaxia eliptiko">eliptikoak</a>, <a href="/wiki/Galaxia_kiribil" class="mw-redirect" title="Galaxia kiribil">kiribila</a> (<a href="/wiki/Galaxia_lentikular" title="Galaxia lentikular">lentikularra</a> barne) eta irregularra). <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eliptikoak">Eliptikoak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=8" title="Aldatu atal hau: «Eliptikoak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Eliptikoak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Galaxia_eliptiko" title="Galaxia eliptiko">Galaxia eliptiko</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Abell_S740,_cropped_to_ESO_325-G004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg/220px-Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg" decoding="async" width="220" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg/330px-Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg/440px-Abell_S740%2C_cropped_to_ESO_325-G004.jpg 2x" data-file-width="2759" data-file-height="2956" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=ESO_325-G004&action=edit&redlink=1" class="new" title="ESO 325-G004 (sortu gabe)">ESO 325-G004</a> galaxia eliptiko erraldoia.</figcaption></figure> Hubbleren sailkapen-sistemak bere <a href="/wiki/Elipse" title="Elipse">eliptikotasunaren</a> arabera sailkatzen ditu <a href="/wiki/Galaxia_eliptiko" title="Galaxia eliptiko">galaxia eliptikoak</a>. Eliptikotasun hori ia esferikoa den E0tik E7ra doa, oso luzea dena. Galaxia horiek profil elipsoidala dute, eta horrek itxura eliptikoa ematen die, ikusangelua edozein dela ere. Bere itxurak egitura txikia du eta izarrarteko materia gutxi izaten dute. Ondorioz, galaxia hauek ere <a href="/wiki/Kumulu_ireki" title="Kumulu ireki">kumulu irekien</a> zati txikia eta izar berrien eraketa-tasa txikia dute. Aldiz, oro har zaharragoak eta eboluzionatuagoak diren izarrak nagusi dira, <a href="/wiki/Grabitate-zentro" title="Grabitate-zentro">grabitate-zentro</a> komunaren inguruan orbitatzen dutenak ausazko norabideetan. Izarrek <a href="/w/index.php?title=Elementu_astun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elementu astun (sortu gabe)">elementu astunen</a> ugaritasun txikia dute, hasierako eztandaren ondoren izar eraketa amaitu egiten delako. Alde horretatik, nahiko antzekoak dira <a href="/wiki/Kumulu_globular" title="Kumulu globular">kumulu globularrekin</a>, askoz txikiagoak direnak<a href="#cite_note-40">[40]</a>. Galaxia handienak eliptiko erraldoiak dira. Galaxia eliptiko asko galaxien elkarreraginaren ondorioz sortzen direla uste da, eta horrek talka eta fusioa eragiten ditu. Tamaina izugarriak har ditzakete (galaxia kiribilen aldean, adibidez), eta galaxia eliptiko erraldoiak galaxia kumulu handien nukleotik gertu egon ohi dira<a href="#cite_note-41">[41]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Oskol_formako_galaxia">Oskol formako galaxia</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=9" title="Aldatu atal hau: «Oskol formako galaxia»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Oskol formako galaxia">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg/220px-NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg" decoding="async" width="220" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg/330px-NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg/440px-NGC_3923_Elliptical_Shell_Galaxy.jpg 2x" data-file-width="4010" data-file-height="4040" /></a><figcaption><a href="/wiki/NGC_3923" title="NGC 3923">NGC 3923</a> oskol formako galaxia eliptikoa.</figcaption></figure> Oskol formako galaxiak galaxia eliptiko mota bat dira, non bere haloko izarrak oskol zentrokideetan kokatuta dauden. Galaxia eliptikoen hamarren batek, gutxi gorabehera, oskol formako egitura du, eta hori ez da inoiz ikusi galaxia kiribiletan. Uste da egitura horiek galaxia handiago batek galaxia txikiago bat xurgatzen duenean garatzen direla: bi galaxien erdiguneak hurbildu ahala, erdiko puntu baten inguruan kulunkatzen hasten dira, eta oszilazioak <a href="/wiki/Grabitazio-uhin" class="mw-redirect" title="Grabitazio-uhin">grabitazio-uhinak</a> sortzen ditu, izar-oskolak edo geruzak eratzen dituztenak, uraren gainean zabaltzen diren uhinen antzekoak, edo <a href="/wiki/Tipula" title="Tipula">tipula</a> baten geruzak bezala. Adibidez, <a href="/wiki/NGC_3923" title="NGC 3923">NGC 3923</a> galaxiak 20 oskol-geruza baino gehiago ditu<a href="#cite_note-42">[42]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kiribilak">Kiribilak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=10" title="Aldatu atal hau: «Kiribilak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Kiribilak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Galaxia_kiribil" class="mw-redirect" title="Galaxia kiribil">Galaxia kiribil</a>»</div> <a href="/wiki/Galaxia_kiribil" class="mw-redirect" title="Galaxia kiribil">Galaxia kiribilek</a> errotak dirudite. Mota honetako galaxia batean dauden izar eta beste material ikusgarri gehienak plano batean dauden arren, galaxia kiribilen masa gehiena <a href="/wiki/Materia_ilun" title="Materia ilun">materia iluneko</a> halo esferiko batean dago, ikus daitekeen osagaitik haratago hedatzen dena, errotazio unibertsaleko kurbaren kontzeptuak erakusten duen bezala<a href="#cite_note-43">[43]</a>. Galaxia kiribilak izar eta izarrarteko erdiko disko birakari batez osatuta daude, orokorrean zaharragoak diren izarren erdiko protuberantziarekin batera. Erraboilaren ondotik, beso distiratsu samarrak zabaltzen dira. Hubbleren sailkapen-eskeman, galaxia kiribilak S motakoak dira, eta ondoren letra bat (a, b edo c), beso kiribilen estutasun maila eta erdiko erraboilaren tamaina adierazten duena<a href="#cite_note-44">[44]</a>. Sa galaxia batek besoak estu eta zehaztugabe ditu eta erdialdeko eskualde handi samarra du. Beste muturrean, Sc galaxia batek beso irekiak eta ongi definituak ditu, eta erdialdeko eskualde txiki bat. Besoak gutxi zehaztuta dituen galaxia bati batzuetan <a href="/w/index.php?title=Galaxia_espiral_malutatzaile&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galaxia espiral malutatzaile (sortu gabe)">galaxia espiral malutatzailea</a> esaten zaio; <a href="/w/index.php?title=Diseinu_handiko_galaxia_kiribil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diseinu handiko galaxia kiribil (sortu gabe)">diseinu handiko galaxia kiribilarekin</a> kontrastean, beso espiral nabarmenak eta ongi definituak baititu<a href="#cite_note-45">[45]</a>. Galaxia baten <a href="/w/index.php?title=Errotazio-abiadura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Errotazio-abiadura (sortu gabe)">errotazio-abiadura</a> diskoaren lautasunarekin lotuta dagoela uste da; izan ere, galaxia kiribil batzuek protuberantzia lodiak dituzte, eta beste batzuek, berriz, finak eta trinkoak<a href="#cite_note-46">[46]</a>. Galaxia kiribiletan, beso kiribilek espiral <a href="/wiki/Logaritmo" title="Logaritmo">logaritmikoen</a> gutxi gorabeherako forma dute, eta patroi hori teorikoki froga daiteke uniformeki biratzen den izar masa baten perturbazio baten emaitza dela. Izarrek bezala, beso kiribilak erdigunearen inguruan biratzen dira, baina abiadura angeluar konstante batekin. Beso kiribilak dentsitate handiko materia-eremuak edo "<a href="/w/index.php?title=Dentsitate-uhin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dentsitate-uhin (sortu gabe)">dentsitate-uhinak</a>" direla uste da<a href="#cite_note-47">[47]</a>. Izarrek beso bat zeharkatzen dutenean, izar sistema bakoitzaren abiadura espaziala dentsitate handienaren grabitate indarrak aldatzen du. (Abiadura normala da berriro izarrak besoaren beste aldera joan ondoren). Eragin hori autoez betetako autobide batetik mugitzen den dezelerazio-olatuaren antzekoa da. Besoak ikusgarriak dira, dentsitate altuak izarren eraketa errazten duelako eta, beraz, izar distiratsu eta gazte asko dituztelako<a href="#cite_note-48">[48]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 206.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 204.66666666667px;"><a href="/wiki/Fitxategi:M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg" class="mw-file-description" title="Errotaren galaxia, NGC 5457."><img alt="Errotaren galaxia, NGC 5457." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg/307px-M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg" decoding="async" width="205" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg/461px-M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg/614px-M101_hires_STScI-PRC2006-10a.jpg 2x" data-file-width="15852" data-file-height="12392" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Errotaren_galaxia" title="Errotaren galaxia">Errotaren galaxia</a>, <a href="/wiki/NGC_5457" class="mw-redirect" title="NGC 5457">NGC 5457</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 282.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 280.66666666667px;"><a href="/wiki/Fitxategi:Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg" class="mw-file-description" title="NGC 1300, galaxia kiribil barratuaren adibide bat."><img alt="NGC 1300, galaxia kiribil barratuaren adibide bat." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/421px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg" decoding="async" width="281" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/631px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg/842px-Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg 2x" data-file-width="6637" data-file-height="3787" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/NGC_1300" title="NGC 1300">NGC 1300</a>, galaxia kiribil barratuaren adibide bat.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 180px"> <div class="thumb" style="width: 178px;"><a href="/wiki/Fitxategi:NGC_1589.jpg" class="mw-file-description" title="NGC 1589 galaxia kiribila, alboz ikusten dena."><img alt="NGC 1589 galaxia kiribila, alboz ikusten dena." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/NGC_1589.jpg/267px-NGC_1589.jpg" decoding="async" width="178" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/NGC_1589.jpg/400px-NGC_1589.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/NGC_1589.jpg/534px-NGC_1589.jpg 2x" data-file-width="1942" data-file-height="1746" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/NGC_1589" title="NGC 1589">NGC 1589</a> galaxia kiribila, alboz ikusten dena.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 176.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 174.66666666667px;"><a href="/wiki/Fitxategi:A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg" class="mw-file-description" title="NGC 1984, bost supernoba erakusten dituen galaxia kiribila."><img alt="NGC 1984, bost supernoba erakusten dituen galaxia kiribila." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg/262px-A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg" decoding="async" width="175" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg/393px-A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg/525px-A_spiral_home_to_exploding_stars.jpg 2x" data-file-width="2134" data-file-height="1953" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/NGC_1984" title="NGC 1984">NGC 1984</a>, bost <a href="/wiki/Supernoba" title="Supernoba">supernoba</a> erakusten dituen galaxia kiribila.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Galaxia_kiribil_barratuak">Galaxia kiribil barratuak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=11" title="Aldatu atal hau: «Galaxia kiribil barratuak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Galaxia kiribil barratuak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxia kiribil gehienek, gure Esne Bidea barne, barra-formako izar-zerrenda lineal bat dute, nukleoaren bi aldeetan kanporantz zabaltzen dena eta, ondoren, beso espiralen egituran urtzen dena<a href="#cite_note-49">[49]</a>. Hubbleren sailkapen-eskeman, SB batez izendatzen dira, eta ondoren letra xehe batez (a, b edo c), beso kiribilen forma adierazten duena (galaxia kiribil normalen kategorizazioa bezalaxe). Uste da barrak aldi baterako egiturak direla, nukleotik kanporantz irradiatzen duen dentsitate-uhin baten ondorioz sor daitezkeenak, edo marea-interakzio baten ondorioz beste galaxia batekin<a href="#cite_note-50">[50]</a>. Barradun galaxia espiral asko aktiboak dira, ziurrenik besoetan zehar gasa nukleorantz kanalizatzearen ondorioz<a href="#cite_note-51">[51]</a>. Gure galaxia, Esne Bidea, galaxia kiribil handi bat da<a href="#cite_note-52">[52]</a>, 30 <a href="/wiki/Kiloparsec" class="mw-redirect" title="Kiloparsec">kiloparsec</a> inguruko diametroa eta kiloparsec bateko lodiera duena. Berrehun mila milioi (2 × 1011) izar inguru ditu, eta guztira seiehun mila milioi (6 × 1011) eguzkiaren masa halako masa du<a href="#cite_note-53">[53]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kiribil_super-argitsuak">Kiribil super-argitsuak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=12" title="Aldatu atal hau: «Kiribil super-argitsuak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Kiribil super-argitsuak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Duela gutxi, ikertzaileek kiribil super-argitsuak izeneko galaxiak deskribatu dituzte. Oso handiak dira, eta 437.000 argi-urteko diametroa dute gutxienez (Esne Bidearen 100.000 argi-urteko diametroarekin alderatuta). 340.000 milioi eguzki masako masarekin, argi ultramore eta infragorri kantitate handia sortzen dute. Uste da Esne Bidean baino 30 aldiz handiagoa dela izar-formazioaren erritmoa<a href="#cite_note-54">[54]</a><a href="#cite_note-55">[55]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bestelako_morfologiak">Bestelako morfologiak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=13" title="Aldatu atal hau: «Bestelako morfologiak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Bestelako morfologiak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Hoag%27s_object.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Hoag%27s_object.jpg/220px-Hoag%27s_object.jpg" decoding="async" width="220" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Hoag%27s_object.jpg/330px-Hoag%27s_object.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Hoag%27s_object.jpg/440px-Hoag%27s_object.jpg 2x" data-file-width="1521" data-file-height="1489" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Hoagen_objektua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hoagen objektua (sortu gabe)">Hoagen objektua</a>, eraztun galaxia baten adibidea.</figcaption></figure> <a href="/w/index.php?title=Galaxia_berezi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galaxia berezi (sortu gabe)">Galaxia bereziak</a> ezohiko propietateak garatzen dituzten formazio galaktikoak dira, mareak beste galaxia batzuekin dituen interakzioen ondorioz. <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eraztun_galaxia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eraztun galaxia (sortu gabe)">Eraztun galaxia</a> batek izar eta izarrarteko erdiko egitura anular bat du, nukleo biluzi bat inguratzen duena. Eraztun galaxia bat galaxia txiki batek galaxia kiribil baten nukleoa zeharkatzen duenean sortzen dela uste da<a href="#cite_note-56">[56]</a>. Horrelako gertaera batek Andromedako galaxian eragina izan dezake, erradiazio infragorrian ikusten denean egitura anizkoitza erakusten baitu<a href="#cite_note-57">[57]</a>.</li> <li><a href="/wiki/Galaxia_lentikular" title="Galaxia lentikular">Galaxia lentikularra</a> bitarteko forma bat da, galaxia eliptikoen eta espiralen propietateak dituena. Hubbleren S0 motakotzat sailkatzen dira, eta izarren halo eliptiko batekin gaizki definitutako beso kiribilak dituzte (galaxia lentikular barratuek Hubbleren SB0 sailkapena jasotzen dute)<a href="#cite_note-58">[58]</a>.</li> <li><a href="/wiki/Galaxia_irregular" title="Galaxia irregular">Galaxia irregularrak</a> morfologia eliptiko edo espiral batean erraz sailka ezin daitezkeenak. <ul><li>Irr-I galaxia batek egitura pixka bat du, baina ez da Hubbleren sailkapen-eskemarekin modu garbian lerrokatzen.</li> <li>Irr-II galaxiek ez dute Hubbleren sailkapen baten antzeko egiturarik, eta baliteke nahastuak izatea<a href="#cite_note-59">[59]</a>. Galaxia irregularren (nanoak) gertuko adibide batzuk <a href="/wiki/Magallaesen_Hodeiak" title="Magallaesen Hodeiak">Magallanesen Hodeiak</a> dira.</li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Galaxia_ultra_lauso&action=edit&redlink=1" class="new" title="Galaxia ultra lauso (sortu gabe)">Galaxia ultra lauso</a> bat oso dentsitate baxuko galaxia bat da. Esne-Bidearen tamaina bera izan dezake, baina ikus daitezkeen izarren kopurua Esne Bidearen % 1 baino ez da. Bere argitasunik eza izarrak sortzen dituen gasik ez egoteagatik gertatzen da, eta horrek izar populazio zaharrak sorrarazten ditu.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Galaxia_nanoak">Galaxia nanoak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=14" title="Aldatu atal hau: «Galaxia nanoak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Galaxia nanoak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Galaxia_nano" title="Galaxia nano">Galaxia nano</a>»</div> Galaxia eliptiko eta espiral handiak protagonista diren arren, galaxia gehienak <a href="/wiki/Galaxia_nano" title="Galaxia nano">nanoak</a> dira. Beste formazio galaktiko batzuekin alderatuta, nahiko txikiak dira, Esne Bidearen tamainaren ehunen bat baitute, milaka milioi izar gutxi batzuekin. Duela gutxi, 100 parsec-eko diametroa duten galaxia nano ultrakonpaktuak aurkitu dira<a href="#cite_note-60">[60]</a>. Galaxia nano askok galaxia handiago baten inguruan orbitatu dezakete; Esne Bideak gutxienez horrelako dozena bat satelite ditu, eta oraindik 300 eta 500 artean aurkitzeko daudela kalkulatzen da<a href="#cite_note-61">[61]</a>. Galaxia nanoak ere eliptiko, espiral edo irregular gisa sailka daitezke. Eliptiko nano txikiek eliptiko handien antz txikia dutenez, askotan galaxia esferoidal nano deitzen zaie. Esne Bideko 27 bizilagunen gainean egindako ikerketa baten arabera, galaxia nano guztietan masa zentrala 10 milioi eguzki masakoa da gutxi gorabehera, milaka edo milioika izar dituen kontuan hartu gabe. Horrek iradokitzen du galaxiak, neurri handi batean, materia ilunez osatuta daudela, eta gutxieneko tamainak <a href="/w/index.php?title=Materia_ilun_bero&action=edit&redlink=1" class="new" title="Materia ilun bero (sortu gabe)">materia ilun beroaren</a> forma adieraz dezakeela, eskala txikiagoan grabitazio-koaleszentzia izateko gai ez dena<a href="#cite_note-62">[62]</a>. <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg/900px-Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg" decoding="async" width="900" height="401" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg/1350px-Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg/1800px-Hubble-Space-Telescope-Galaxy-Collection.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="892" /></a><figcaption>Galaxiak, goitik ezkerretik behe eskumara: <a href="/wiki/NGC_7537" title="NGC 7537"> NGC 7541</a>, <a href="/wiki/NGC_3021" title="NGC 3021">NGC 3021</a>, <a href="/wiki/NGC_5643" title="NGC 5643">NGC 5643</a>, <a href="/wiki/NGC_3254" title="NGC 3254">NGC 3254</a>, <a href="/wiki/NGC_3147" title="NGC 3147">NGC 3147</a>, <a href="/wiki/NGC_105" title="NGC 105">NGC 105</a>, <a href="/wiki/NGC_2608" title="NGC 2608">NGC 2608</a>, <a href="/wiki/NGC_3583" title="NGC 3583">NGC 3583</a>, <a href="/wiki/NGC_3147" title="NGC 3147">NGC 3147</a>, <a href="/w/index.php?title=MRK_1337&action=edit&redlink=1" class="new" title="MRK 1337 (sortu gabe)">MRK 1337</a>, <a href="/wiki/NGC_5861" title="NGC 5861">NGC 5861</a>, <a href="/wiki/NGC_2525" title="NGC 2525">NGC 2525</a>, <a href="/wiki/NGC_1015" title="NGC 1015">NGC 1015</a>, <a href="/w/index.php?title=UGC_9391&action=edit&redlink=1" class="new" title="UGC 9391 (sortu gabe)">UGC 9391</a>, <a href="/wiki/NGC_691" title="NGC 691">NGC 691</a>, <a href="/wiki/NGC_7678" title="NGC 7678">NGC 7678</a>, <a href="/w/index.php?title=NGC_2442&action=edit&redlink=1" class="new" title="NGC 2442 (sortu gabe)">NGC 2442</a>, <a href="/wiki/NGC_5468" title="NGC 5468">NGC 5468</a>, <a href="/wiki/NGC_5917" title="NGC 5917">NGC 5917</a>, <a href="/wiki/NGC_4639" title="NGC 4639">NGC 4639</a>, <a href="/wiki/NGC_3972" title="NGC 3972">NGC 3972</a>, <a href="/wiki/Antenen_galaxiak" title="Antenen galaxiak">Antenen galaxiak</a>, <a href="/wiki/NGC_5584" title="NGC 5584">NGC 5584</a>, <a href="/wiki/Messier_106" title="Messier 106">M106</a>, <a href="/wiki/NGC_7250" title="NGC 7250">NGC 7250</a>, <a href="/wiki/NGC_3370" title="NGC 3370">NGC 3370</a>, <a href="/wiki/NGC_5728" title="NGC 5728">NGC 5728</a>, <a href="/wiki/NGC_4424" title="NGC 4424">NGC 4424</a>, <a href="/wiki/NGC_1559" title="NGC 1559">NGC 1559</a>, <a href="/wiki/NGC_3982" title="NGC 3982">NGC 3982</a>, <a href="/w/index.php?title=NGC_1448&action=edit&redlink=1" class="new" title="NGC 1448 (sortu gabe)">NGC 1448</a>, <a href="/wiki/NGC_4680" title="NGC 4680">NGC 4680</a>, <a href="/wiki/Messier_101" class="mw-redirect" title="Messier 101">M101</a>, <a href="/wiki/NGC_1365" title="NGC 1365">NGC 1365</a>, <a href="/wiki/NGC_7329" title="NGC 7329">NGC 7329</a>, <a href="/w/index.php?title=Interacting_galaxy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Interacting galaxy (sortu gabe)">NGC 3447</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Beste_mota_batzuk">Beste mota batzuk</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=15" title="Aldatu atal hau: «Beste mota batzuk»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Beste mota batzuk">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Elkarrekintza_duten_galaxiak">Elkarrekintza duten galaxiak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=16" title="Aldatu atal hau: «Elkarrekintza duten galaxiak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Elkarrekintza duten galaxiak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Antennae_galaxies_xl.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Antennae_galaxies_xl.jpg/220px-Antennae_galaxies_xl.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Antennae_galaxies_xl.jpg/330px-Antennae_galaxies_xl.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Antennae_galaxies_xl.jpg/440px-Antennae_galaxies_xl.jpg 2x" data-file-width="3915" data-file-height="3885" /></a><figcaption><a href="/wiki/Antenen_galaxiak" title="Antenen galaxiak">Antenen galaxiak</a> talka prozesua bizi dute, eta uneren batean elkartuko dira.</figcaption></figure> Galaxien arteko elkarrekintzak nahiko ohikoak dira eta garrantzi handia izan dezakete <a href="/w/index.php?title=Eboluzio_galaktiko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eboluzio galaktiko (sortu gabe)">eboluzio galaktikoan</a>. Galaxien arteko hurbileko talkek deformazio-distortsioak eragiten dituzte marearen interakzioen ondorioz, eta gas- eta hauts-trukea eragin dezakete. Talkak gertatzen dira bi galaxia bata bestetik zuzenean pasatzen direnean eta fusiorik ez egiteko momentu erlatibo nahikoa dutenean. Elkarreragiten duten galaxietako izarrek ez dute talka egiten, baina gasak eta hautsak bi formen barruan elkarri eragiten diote, eta horrek, batzuetan, izarren eraketa eragiten du. Talka batek galaxien forma larriki desitxuratu dezake, buztan itxurako barrak, eraztunak edo egiturak eratuz<a href="#cite_note-:1-63">[63]</a><a href="#cite_note-:2-64">[64]</a>. Interakzioen muturrean fusio galaktikoak daude, non galaxien momentu erlatiboak ez diren nahikoak elkar zeharkatzen uzteko. Horren ordez, pixkanaka fusionatzen dira galaxia handiago bat sortzeko. Fusioek aldaketa nabarmenak eragin ditzakete galaxien jatorrizko morfologian. Galaxietako bat bestea baino askoz masiboagoa bada, emaitza <a href="/w/index.php?title=Kanibalismo_galaktiko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kanibalismo galaktiko (sortu gabe)">kanibalismo galaktiko</a> bezala ezagutzen da, non galaxia masiboena erlatiboki aldatu gabe dagoen eta txikiena urratu egiten den. Esne Bidea <a href="/w/index.php?title=Sagitarioko_galaxia_eliptiko_nanoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sagitarioko galaxia eliptiko nanoa (sortu gabe)">Sagitarioko galaxia eliptiko nanoa</a> eta <a href="/w/index.php?title=Canis_Majorreko_galaxia_nanoa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canis Majorreko galaxia nanoa (sortu gabe)">Canis Majorreko galaxia nanoa</a> kanibalizatzeko prozesuan dago gaur egun<a href="#cite_note-:1-63">[63]</a><a href="#cite_note-:2-64">[64]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Izar_sorkuntza_handiko_galaxiak">Izar sorkuntza handiko galaxiak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=17" title="Aldatu atal hau: «Izar sorkuntza handiko galaxiak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Izar sorkuntza handiko galaxiak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg/220px-M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg/330px-M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg/440px-M82_HST_ACS_2006-14-a-large_web.jpg 2x" data-file-width="9500" data-file-height="7400" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=M82&action=edit&redlink=1" class="new" title="M82 (sortu gabe)">M82</a> galaxian galaxia normal batean baino hamar aldiz izar gehiago sortzen dira.</figcaption></figure> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Izar-sorkuntza_handiko_galaxia" title="Izar-sorkuntza handiko galaxia">Izar-sorkuntza handiko galaxia</a>»</div> Izarrak galaxien barruan sortzen dira <a href="/wiki/Hodei_molekular" class="mw-redirect" title="Hodei molekular">hodei molekular</a> erraldoiak sortzen dituen gas hotzeko erreserba batetik abiatuta. Ikusi da galaxia batzuek aparteko erritmoan eratzen dituztela izarrak, starburst esaten zaiona. Horrela jarraituz gero, galaxiaren bizitza baino denbora laburragoan kontsumituko lukete beren gas-erreserba. Horregatik, starburst jarduerak hamar milioi urte besterik ez du irauten, galaxia baten historian nahiko epe laburra. Starburstak zituzten galaxiak ohikoagoak izan ziren unibertsoaren historia goiztiarrean<a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-2-65">[65]</a>, baina oraindik ere % 15eko ekarpena egiten dute izarren guztizko ekoizpenean<a href="#cite_note-66">[66]</a>. Starburstak dituzten galaxien ezaugarriak hauts-kontzentrazioak eta izar sortu berrien agerpena dira, <a href="/wiki/H_II_eskualde" title="H II eskualde">H II eskualdeak</a> sortzeko inguruko hodeiak ionizatzen dituzten izar masiboak barne<a href="#cite_note-67">[67]</a>. Izar horiek <a href="/wiki/Supernoba" title="Supernoba">supernoba</a>-leherketak eragiten dituzte, eta hedatzen ari diren gerakinak sortzen dituzte, inguruko gasarekin eragin handia dutenak. Leherketa horiek izarrak sortzeko kate-erreakzio bat eragiten dute, gas-eskualde osoan hedatzen dena. Erabilgarri dagoen gasa ia kontsumituta edo sakabanatuta dagoenean bakarrik amaitzen da jarduera<a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-2-65">[65]</a>. Izarren eztandak bat egiten duten edo elkarri eragiten dioten galaxiekin lotuta egoten dira. Starburstak sortzeko interakzio mota horren eredua <a href="/w/index.php?title=M82&action=edit&redlink=1" class="new" title="M82 (sortu gabe)">M82</a> da, <a href="/w/index.php?title=M81&action=edit&redlink=1" class="new" title="M81 (sortu gabe)">M81</a> handienarekin hurbileko topaketa izan zuena<a href="#cite_note-68">[68]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Galaxia_aktiboak">Galaxia aktiboak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=18" title="Aldatu atal hau: «Galaxia aktiboak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Galaxia aktiboak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Galaxia_aktibo" title="Galaxia aktibo">Galaxia aktibo</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:M87_jet.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M87_jet.jpg/220px-M87_jet.jpg" decoding="async" width="220" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M87_jet.jpg/330px-M87_jet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/M87_jet.jpg/440px-M87_jet.jpg 2x" data-file-width="1222" data-file-height="1276" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=M87&action=edit&redlink=1" class="new" title="M87 (sortu gabe)">M87</a> galaxiaren zurrusta erraldoia.</figcaption></figure> Galaxia behagarri batzuk "<a href="/wiki/Galaxia_aktibo" title="Galaxia aktibo">galaxia aktibo</a>" gisa sailkatzen dira nukleo galaktiko aktibo bat badute (AGN). Galaxiaren energia guztiaren zati garrantzitsu bat nukleo aktiboak igortzen du, izarrek, hautsak eta izarrarteko inguruneak igorri beharrean. AGNen sailkapen- eta izendapen-eskema ugari daude, baina argitasun maila baxuenetan daudenei <a href="/wiki/Seyfert_galaxia" title="Seyfert galaxia">Seyfert galaxia</a> esaten zaie; galaxia anfitrioiak baino argitasun handiagoa dutenei, berriz, objektu kuasi-estelarrak edo <a href="/wiki/Quasar" title="Quasar">quasar</a> esaten zaie. AGNek erradiazioa igortzen dute espektro elektromagnetiko osoan, irrati-uhinaren luzeretatik X izpietaraino, nahiz eta erradiazioaren zati bat AGNari berari edo galaxia anfitrioiari lotutako hautsak edo gasak xurgatu dezakeen. Nukleo galaktiko aktibo baten eredu estandarra <a href="/wiki/Zulo_beltz_supermasibo" title="Zulo beltz supermasibo">zulo beltz supermasibo</a> (SMBH) baten inguruan sortzen den <a href="/wiki/Akrezio-disko" title="Akrezio-disko">akrezio-disko</a> batean oinarritzen da, galaxiaren nukleoaren eskualdean. Nukleo galaktiko aktibo baten erradiazioa materiaren grabitate-energiaren emaitza da, diskotik zulo beltzera erortzen denean<a href="#cite_note-69">[69]</a>. AGNren argitasuna SMBHren masaren eta materia horren gainera erortzen den abiaduraren araberakoa da. Galaxia horien % 10 ingurutan, diametralki kontrajarriak diren bi zurrusta energetikok galaxiaren nukleotik partikulak kanporatzen dituzte argiaren abiaduratik hurbil. Zurrusta horiek sortzeko mekanismoa ez da ondo ezagutzen<a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-3-70">[70]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Blazarrak">Blazarrak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=19" title="Aldatu atal hau: «Blazarrak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Blazarrak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Blazar" title="Blazar">Blazar</a>»</div> Uste da <a href="/wiki/Blazar" title="Blazar">blazarrak</a> galaxia aktiboak direla, Lurrerantz apuntatzen duen <a href="/w/index.php?title=Zurrusta_erlatibista&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zurrusta erlatibista (sortu gabe)">zurrusta erlatibista</a> batekin. Irrati-galaxia batek irrati-frekuentziak igortzen ditu zurrusta erlatibistetatik abiatuta. Galaxia aktibo mota horien eredu bateratu batek behatzailearen posizioaren araberako desberdintasunak azaltzen ditu<a href="#cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-3-70">[70]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="LINERrak">LINERrak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=20" title="Aldatu atal hau: «LINERrak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: LINERrak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Ziur aski, nukleo galaktiko aktiboekin lotuta daude (baita starbust eskualdeekin ere) <a href="/w/index.php?title=Ionizazio_txikiko_emisio_nuklearreko_lerroen_eskualde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ionizazio txikiko emisio nuklearreko lerroen eskualde (sortu gabe)">ionizazio txikiko emisio nuklearreko lerroen eskualdeak</a> (LINER). LINER motako galaxien igorpena ionizazio ahuleko elementuek menderatzen dute. Lerro ionizatuen kitzikatze-iturriek AGB osteko izarrak, AGN eta talkak dira. Hurbileko galaxien heren bat, gutxi gorabehera, LINER nukleo gisa sailkatzen da<a href="#cite_note-71">[71]</a><a href="#cite_note-72">[72]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Seyfert_galaxiak">Seyfert galaxiak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=21" title="Aldatu atal hau: «Seyfert galaxiak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Seyfert galaxiak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Seyfert_galaxia" title="Seyfert galaxia">Seyfert galaxia</a>»</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Circinus.galaxy.750pix.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Circinus.galaxy.750pix.jpg/220px-Circinus.galaxy.750pix.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Circinus.galaxy.750pix.jpg/330px-Circinus.galaxy.750pix.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Circinus.galaxy.750pix.jpg/440px-Circinus.galaxy.750pix.jpg 2x" data-file-width="747" data-file-height="747" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Circinus_galaxia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circinus galaxia (sortu gabe)">Circinus galaxia</a>, Seyfert galaxien adibide bat.</figcaption></figure> <a href="/wiki/Seyfert_galaxia" title="Seyfert galaxia">Seyfert galaxiak</a> galaxia aktiboen bi talde handienetako bat dira, quasarrekin batera. Quasarren antzeko nukleoak dituzte (erradiazio elektromagnetikoko iturri oso argitsuak, urrunak eta distiratsuak), gainazaleko distira oso altuekin; baina, quasarrak ez bezala, haien galaxia anfitrioiak argi detekta daitezke<a href="#cite_note-73">[73]</a>. Seyfert galaxiak galaxia guztien % 10 dira, gutxi gorabehera. Argi ikusgaian, gehienek galaxia espiral normalak dirudite; baina beste uhin-luzera batzuetan aztertzen direnean, nukleoen argitasuna Esne Bidearen tamainako galaxia osoen parekoa da. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Quasarrak">Quasarrak</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=22" title="Aldatu atal hau: «Quasarrak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Quasarrak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Quasar" title="Quasar">Quasar</a>»</div> Nukleo galaktiko aktiboen gorputz-adarrik energetikoenak eta urrunenak <a href="/wiki/Quasar" title="Quasar">quasarrak</a> dira. Oso argitsuak, lehen aldiz identifikatu ziren energia elektromagnetikoaren iturri gisa, gori-gori, irrati-uhinak eta argi ikusgaia barne, izarren antzekoagoak ziruditenak galaxien antzeko iturri hedatuen aldean. Esne Bidea baino 100 aldiz argiagoak izan daitezke. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Argi_infragorriko_galaxiak">Argi infragorriko galaxiak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=23" title="Aldatu atal hau: «Argi infragorriko galaxiak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Argi infragorriko galaxiak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <a href="/w/index.php?title=Argi_infragorriko_galaxia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Argi infragorriko galaxia (sortu gabe)">Argi infragorriko galaxiak</a> (LIRG) 1011 L☉ (Eguzki-argitasuna) gorako argitasuna duten galaxiak dira. Kasu gehienetan, energia gehiena inguruko hautsa berotzen duten izar gazte askok sortzen dute, eta hauts horrek energia <a href="/wiki/Infragorri" title="Infragorri">infragorrian</a> irradiatzen du. LIRG bat izateko bezain altua den argitasunak gutxienez 18 M☉ urteko izar eraketa tasa eskatzen du. Infragorri-galaxiek energia gehiago igortzen dute infragorrian, konbinatutako gainerako uhin-luzera guztietan baino, 60 eta 100 mikra arteko uhin-luzeretan igorpen-gailur tipiko batekin. LIRGak ez dira oso ohikoak tokiko unibertsoan, baina askoz ohikoagoak ziren unibertsoa gazteagoa zenean. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ezaugarriak">Ezaugarriak</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=24" title="Aldatu atal hau: «Ezaugarriak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Ezaugarriak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eremu_magnetikoak">Eremu magnetikoak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=25" title="Aldatu atal hau: «Eremu magnetikoak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Eremu magnetikoak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxiek berezko <a href="/wiki/Eremu_magnetiko" title="Eremu magnetiko">eremu magnetikoak</a> dituzte. Dinamikoki garrantzitsuak izateko bezain sendoak dira, izan ere<a href="#cite_note-:0-74">[74]</a>: <ul><li>Masa galaxien erdiguneetara bultzatzen du</li> <li>Espiral besoen eraketa aldatzen dute.</li> <li>Gas-errotazioari eragin diezaioke galaxien kanpoko eremuetan</li> <li>Gas-hodeiak kolapsatzeko behar den momentu angeluarra garraiatzea eta, beraz, izar berriak sortzea.</li></ul> <a href="/wiki/Galaxia_espiral" title="Galaxia espiral">Espiralean dauden</a> galaxietarako batez besteko ekipartizio-indar tipikoa 10 μG (microgauss) edo 1 nT (<a href="/wiki/Tesla_(unitatea)" title="Tesla (unitatea)">nanotesla</a>) da. Konparazioan, Lurraren eremu magnetikoak 0,3 G inguruko batez besteko erresistentzia du (Gauss edo 30 μT (<a href="/wiki/Tesla_(unitatea)" title="Tesla (unitatea)">mikrotesla</a>). <a href="/wiki/Andromeda_galaxia" title="Andromeda galaxia">M 31</a> eta <a href="/w/index.php?title=M_33&action=edit&redlink=1" class="new" title="M 33 (sortu gabe)">M 33</a> bezalako galaxia erradio-ahulek, gure Esne Bidearen bizilagunek, eremu ahulagoak dituzte (5 μG inguru), eta izarrak eratzeko tasa handiak dituzten gas-galaxia aberatsek, hala nola <a href="/w/index.php?title=M_51&action=edit&redlink=1" class="new" title="M 51 (sortu gabe)">M 51</a>, <a href="/w/index.php?title=M_83&action=edit&redlink=1" class="new" title="M 83 (sortu gabe)">M 83</a> eta <a href="/wiki/NGC_6946" title="NGC 6946">NGC 6946</a>, batez beste 15 μG dituzte. Beso espiral nabarmenak dituztenetan, eremuaren indarra 25 μG-rainokoa izan daiteke, gas hotza eta hautsa kontzentratzen diren eskualdeetan. Ekipartzio-eremu indartsuenak (50–100 μG) izar-leherketako galaxia aurkitu ziren, adibidez, <a href="/w/index.php?title=M_82&action=edit&redlink=1" class="new" title="M 82 (sortu gabe)">M 82</a> eta <a href="/w/index.php?title=Antenaren_galaxian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antenaren galaxian (sortu gabe)">Antenaren galaxian</a>; eta eztanda nuklearreko eskualdeetan, hala nola <a href="/wiki/NGC_1097" title="NGC 1097">NGC 1097</a> eta beste galaxia barreiatu batzuetan<a href="#cite_note-:0-74">[74]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Galaxia_kumuluak">Galaxia kumuluak</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=26" title="Aldatu atal hau: «Galaxia kumuluak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Galaxia kumuluak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Sakontzeko, irakurri: «<a href="/wiki/Galaxia_kumulu" title="Galaxia kumulu">Galaxia kumulu</a>»</div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:ACO_3341.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/ACO_3341.jpg/240px-ACO_3341.jpg" decoding="async" width="240" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/ACO_3341.jpg/360px-ACO_3341.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/ACO_3341.jpg/480px-ACO_3341.jpg 2x" data-file-width="2480" data-file-height="2086" /></a><figcaption>ACO 3341 galaxia kumulua</figcaption></figure> Egia esan, galaxia baino «banako» handiagorik ez da ezagutzen; baina, zalantzarik gabe, galaxiek badute taldeka biltzeko joera; gerta daiteke, agian, talde horiek Unibertsoaren egituraren maila berri bat bihurtzea. Gugandik hurbil badira beste galaxia espiralak, <a href="/wiki/Andromeda_(konstelazioa)" title="Andromeda (konstelazioa)">Andromedak</a> M31 edo <a href="/wiki/Magallanesen_Hodeiak" class="mw-redirect" title="Magallanesen Hodeiak">Magallanesen Hodeiak</a>, esaterako, gure galaxiaren satelite hutsak direnak. Horiek guztiak, 30 gutxienez, ez daude 6 milioi <a href="/wiki/Argi-urte" title="Argi-urte">argi-urte</a> baino urrunago, eta <a href="/wiki/Talde_Lokala" title="Talde Lokala">Talde Lokala</a> esaten zaiona osatzen dute. Galaxietan, ordea, ez da gertatzen izarren arteko beste maila batzuetan gertatu ohi den tamainen eta distantzien arteko orekarik eza. Adibidez, planeten arteko distantzia milaka aldiz handiagoa da beren diametroa baino; izarren arteko distantzia beren diametroa baino milioika aldiz handiagoa da. Galaxien arteko distantzia, aldiz, ez da beren diametroa baino askoz handiagoa: Andromeda galaxia, esaterako, 20ren bat galaxia diametrora dago gure galaxiatik. Nolanahi ere, espazio guztia ez dago «taldez» betea. Ezagutzen dira gure galaxiatik hurbil dauden zenbait «talde lokal», maila goragoko den «<a href="/w/index.php?title=Virgoko_kumulua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virgoko kumulua (sortu gabe)">Virgoko kumulua</a>» izeneko taldeko parte direnak. Talde horrek mila galaxia baino gehiago biltzen ditu, eta erraldoi eliptiko ugari dauzkan gune oso ahaltsu batean elkarturik daude horietako gehienak. Gugandik 40 eta 60 milioi argi urte arteko distantziara dago <a href="/w/index.php?title=Virgoko_kumulua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virgoko kumulua (sortu gabe)">Virgoko kumuluaren</a> gune nagusia. Are gehiago, egiaztatu da kumulu hori ez dela kumulu are handiago baten zati bat besterik, <a href="/w/index.php?title=Koma_superkumulu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koma superkumulu (sortu gabe)">Koma superkumuluarena</a> hain zuzen. Horren milaka galaxia 300 bat milioi argi urtera ikus daitezke. Horiekin guztiekin, bata bestearen gaineko hiru maila daude <a href="/w/index.php?title=Unibertso_anagalaktiko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unibertso anagalaktiko (sortu gabe)">unibertso anagalaktikoan</a>: taldeena, kumuluena eta superkumuluena. Gorago esan dugunez, elkarrengandik aski hurbil daude galaxiak. Baina espazioaren zatirik handienean ez dago galaxiarik. Kumuluen eta superkumuluen artean berealdiko hutsarteak daude, halako eran non egungo ustearen arabera, <a href="/wiki/Unibertsoa" title="Unibertsoa">Unibertsoaren</a> ehuneko bostetik hamarrera soilik baitago galaxia elkarteez betea. Gainerakoan, hots, espazioaren ehuneko 90 edo 95ean, ez dago inolako galaxiarik, eta ziur aski ezta inolako beste gauzarik ere. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Sorrera_eta_eboluzioa">Sorrera eta eboluzioa</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=27" title="Aldatu atal hau: «Sorrera eta eboluzioa»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Sorrera eta eboluzioa">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxien eraketa eta eboluzioa <a href="/wiki/Astrofisika" title="Astrofisika">astrofisikako</a> ikerketa-eremu aktiboa da. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Historia">Historia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=28" title="Aldatu atal hau: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Historia">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sorrera">Sorrera</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=29" title="Aldatu atal hau: «Sorrera»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Sorrera">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg/220px-Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg/330px-Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg/440px-Artist%27s_impression_of_a_protocluster_forming_in_the_early_Universe.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="2550" /></a><figcaption>Hasierako Unibertsoan protokluster baten sorreraren irudikapen artistikoa.</figcaption></figure> Unibertso primitiboan galaxiak eratzeko gaur egun erabiltzen diren ereduen oinarria <a href="/wiki/Lambda-CDM_modeloa" title="Lambda-CDM modeloa">ΛCDM modeloa</a> da. Big Bangetik 300.000 urte ingurura, <a href="/wiki/Hidrogeno" title="Hidrogeno">hidrogeno</a> eta <a href="/wiki/Helio" title="Helio">helio</a> <a href="/wiki/Atomo" title="Atomo">atomoak</a> sortzen hasi ziren, <a href="/w/index.php?title=Birkonbinazio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birkonbinazio (sortu gabe)">birkonbinazioa</a> izeneko gertaera batean. Hidrogeno ia guztia neutroa zen (<a href="/wiki/Ionizazio" title="Ionizazio">ionizatu</a> gabea) eta argia erraz xurgatzen zuen, eta oraindik ez zen izarrik sortu. Horregatik, garai horri "aro iluna" deitu zaio. Garai horretan izandako <a href="/wiki/Dentsitate_(fisika)" title="Dentsitate (fisika)">dentsitate</a>-gorabeheretatik (edo irregulartasun <a href="/wiki/Anisotropia" title="Anisotropia">anisotropikoetatik</a>) abiatuta, egitura handiagoak agertzen hasi ziren. Ondorioz, <a href="/wiki/Materia_barioniko" title="Materia barioniko">materia barionikoko</a> masak kondentsatzen hasi ziren materia iluneko halo hotzetan. Jatorrizko egitura horiek gaur egun ikusten ditugun galaxiak bihurtu ziren azkenean<a href="#cite_note-75">[75]</a><a href="#cite_note-76">[76]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Unibertsoaren_hasierako_galaxien_formazioa">Unibertsoaren hasierako galaxien formazioa</h4>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=30" title="Aldatu atal hau: «Unibertsoaren hasierako galaxien formazioa»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=30" title="Edit section's source code: Unibertsoaren hasierako galaxien formazioa">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <a href="/wiki/Unibertsoa" title="Unibertsoa">Unibertsoaren</a> historian galaxia oso goiztiarren agerpenaren frogak 2006an aurkitu ziren, <a href="/w/index.php?title=IOK-1&action=edit&redlink=1" class="new" title="IOK-1 (sortu gabe)">IOK-1</a> galaxiak normalean 6,96ko <a href="/wiki/Gorriranzko_lerrakuntza" title="Gorriranzko lerrakuntza">gorriranzko lerrakuntza</a> altua duela aurkitu zenean, Big Bangaren ondorengo 750 milioi urteei dagokiena eta une horretan ikusitako galaxia urrunena eta formazio goiztiarrena bihurtzen duena<a href="#cite_note-77">[77]</a>. Zientzialari batzuek beste objektu batzuek (<a href="/w/index.php?title=Abell_1835_IR1916&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abell 1835 IR1916 (sortu gabe)">Abell 1835 IR1916</a>, adibidez) gorriranzko desplazamendu handiagoa dutela adierazi duten arren (eta, beraz, unibertsoaren eboluzioaren aurreko etapa batean ikusten dira), IOK-1en adina eta konposizioa modu fidagarriagoan ezarri dira. 2012ko abenduan, astronomoek jakinarazi zuten <a href="/w/index.php?title=UDFj-39546284&action=edit&redlink=1" class="new" title="UDFj-39546284 (sortu gabe)">UDFj-39546284</a> dela ezagutzen den objekturik urrunena eta gorriranzko desplazamendu-balioa 11,9 dela. Objektua, Big Bang (duela 13.800 milioi urte inguru) baino 380 milioi urte geroago existitu zela kalkulatzen dena<a href="#cite_note-78">[78]</a><a href="#cite_note-79">[79]</a>, 13.420 milioi urteko distantziara dago argitan egindako bidaiatik. Big Bangaren ondoren galaxiak egoteak iradokitzen du protogalaxiak "aro iluna" deiturikoan hazi behar zirela. 2015eko maiatzaren 5etik, <a href="/w/index.php?title=EGS-zs8-1&action=edit&redlink=1" class="new" title="EGS-zs8-1 (sortu gabe)">EGS-zs8-1</a> galaxia neurtu den urrunen eta goiztiarrena da, eta 670 milioi urte geroago sortu zen. EGS-zs8-1 argiak 13.000 milioi urte behar izan ditu Lurrera iristeko, eta orain 30.000 milioi argi-urtera dago, unibertsoa 13.000 milioi urtez hedatu delako<a href="#cite_note-80">[80]</a><a href="#cite_note-81">[81]</a><a href="#cite_note-82">[82]</a><a href="#cite_note-83">[83]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg/220px-Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg" decoding="async" width="220" height="76" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg/330px-Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg/440px-Signatures_of_the_Earliest_Galaxies.jpg 2x" data-file-width="2700" data-file-height="929" /></a><figcaption>Hondoko argiaren hainbat osagai infragorrian, Hubble teleskopio espazialak detektatu dituenak zeru sakoneko azterketetan.</figcaption></figure> Lehen galaxiak sortzeko prozesu xehatua gai irekia da astrofisikan. Teoriak bi kategoriatan bana daitezke: goitik behera eta behetik gora. Beheranzko korrelazioetan (<a href="/w/index.php?title=Eggen-Lynden-Bell-Sandage_eredua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eggen-Lynden-Bell-Sandage eredua (sortu gabe)">Eggen-Lynden-Bell-Sandage eredua</a> [ELS] kasu), protogalaxiak eskala handiko aldi bereko kolapso batean eratzen dira, ehun milioi urte inguru irauten duena<a href="#cite_note-84">[84]</a>. Goranzko teorietan (hala nola <a href="/w/index.php?title=Searle-Zinn_modeloa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Searle-Zinn modeloa (sortu gabe)">Searle-Zinn modeloan</a> [SZ]), lehenik egitura txikiak sortzen dira, <a href="/wiki/Kumulu_globular" title="Kumulu globular">kumulu globularrak</a> kasu, eta gero gorputz horietako batzuk metatu egiten dira galaxia handiago bat osatzeko<a href="#cite_note-85">[85]</a>. Protogalaxiak sortzen eta uzkurtzen hasi zirenean, haloaren lehen izarrak agertu ziren barruan (<a href="/w/index.php?title=III._populazioko_izar&action=edit&redlink=1" class="new" title="III. populazioko izar (sortu gabe)">III. populazioko izarrak</a>). Hauek ia erabat hidrogenoz eta helioz osatuta zeuden eta gure eguzkiaren masa baino 100 aldiz masiboagoak izan zitezkeen. Hala balitz, izar erraldoi horiek azkar asko kontsumituko zuketen beren erregai-hornidura eta supernoba bihurtuko ziren, izarrarteko ingurunean elementu astunak askatuz<a href="#cite_note-86">[86]</a>. Izarren lehen belaunaldi horrek inguruko hidrogeno neutroa suspertu zuen, espazio-burbuilak sortuz hedatzen ari zenean, eta horien bidez argiak erraz bidaiatu zezakeen<a href="#cite_note-87">[87]</a>. 2015eko ekainean, astronomoek jakinarazi zuten III. Populazioko izarrak zeudela <a href="/w/index.php?title=Cosmos_Redshift_7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosmos Redshift 7 (sortu gabe)">Cosmos Redshift 7</a> galaxian, 6,60ko gorriranzko lerrakuntzan. Litekeena da izar horiek existitu izana unibertso primitiboan (hau da, gorriranzko desplazamendu handi batean) eta hidrogenoa baino elementu kimiko astunagoak ekoizten hasi izana, planetak eta ezagutzen dugun bizitza eratzeko beharrezkoak direnak<a href="#cite_note-88">[88]</a><a href="#cite_note-89">[89]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Eboluzioa">Eboluzioa</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=31" title="Aldatu atal hau: «Eboluzioa»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=31" title="Edit section's source code: Eboluzioa">aldatu iturburu kodea</a>]</div> Galaxiak sortu eta mila milioi urtera, funtsezko egiturak agertzen hasi ziren. <a href="/wiki/Kumulu_globular" title="Kumulu globular">Kumulu globularrak</a> sortzen dira, <a href="/wiki/Zulo_beltz_supermasibo" title="Zulo beltz supermasibo">zulo beltz supermasibo</a> zentrala eta metalean pobreak diren <a href="/w/index.php?title=II._populazioko_izar&action=edit&redlink=1" class="new" title="II. populazioko izar (sortu gabe)">II. populazioko izarren</a> protuberantzia galaktikoa. Badirudi zulo beltz supermasibo bat sortzea funtsezkoa dela galaxien hazkundearen erregulazio aktiboan, gehitutako materia gehigarriaren guztizko kopurua mugatzen baitu<a href="#cite_note-90">[90]</a>. Lehen garai honetan, galaxiek izar eraketaren eztanda handia jasan zuten<a href="#cite_note-91">[91]</a>. Hurrengo bi mila milioi urteetan, pilatutako materia <a href="/w/index.php?title=Disko_galaktiko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Disko galaktiko (sortu gabe)">disko galaktiko</a> batean egonkortzen da<a href="#cite_note-92">[92]</a>. Galaxia batek abiadura handiko hodeietatik eta galaxia nanoetatik datorren sarrerako materiala xurgatzen jarraituko du bizitza osoan<a href="#cite_note-93">[93]</a>. Materia hau batez ere hidrogenoa eta helioa da. Izarren jaiotza eta heriotzaren zikloak elementu astunen ugaritasuna handitzen du poliki-poliki, eta, azkenean, planeten eraketa ahalbidetzen du<a href="#cite_note-94">[94]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Hubble eXtreme Deep Field ikuseremua (XDF)</li> <li class="gallerybox" style="width: 194.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 192.66666666667px;"><a href="/wiki/Fitxategi:XDF-scale.jpg" class="mw-file-description" title="XDFren ikuseremua Ilargiaren angelu-tamainarekin alderatuta. Milaka galaxia daude ikuspegi txiki honetan, bakoitza milaka milioi izarrez osatua."><img alt="XDFren ikuseremua Ilargiaren angelu-tamainarekin alderatuta. Milaka galaxia daude ikuspegi txiki honetan, bakoitza milaka milioi izarrez osatua." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/XDF-scale.jpg/289px-XDF-scale.jpg" decoding="async" width="193" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/XDF-scale.jpg/434px-XDF-scale.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/XDF-scale.jpg/579px-XDF-scale.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="2489" /></a></div> <div class="gallerytext">XDFren ikuseremua Ilargiaren angelu-tamainarekin alderatuta. Milaka galaxia daude ikuspegi txiki honetan, bakoitza milaka milioi izarrez osatua.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 231.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 229.33333333333px;"><a href="/wiki/Fitxategi:The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg" class="mw-file-description" title="XDF ikuspegia (2012): argi bakoitza galaxia bat da, eta horietako batzuek 13.200 milioi urte arteko antzinatasuna dute; unibertso behagarriak 200.000 eta 2.000 milioi galaxia artean dituela kalkulatzen da."><img alt="XDF ikuspegia (2012): argi bakoitza galaxia bat da, eta horietako batzuek 13.200 milioi urte arteko antzinatasuna dute; unibertso behagarriak 200.000 eta 2.000 milioi galaxia artean dituela kalkulatzen da." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg/344px-The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg" decoding="async" width="230" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg/516px-The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg/688px-The_Hubble_eXtreme_Deep_Field.jpg 2x" data-file-width="2382" data-file-height="2078" /></a></div> <div class="gallerytext">XDF ikuspegia (2012): argi bakoitza galaxia bat da, eta horietako batzuek 13.200 milioi urte arteko antzinatasuna dute; unibertso behagarriak 200.000 eta 2.000 milioi galaxia artean dituela kalkulatzen da.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 288px"> <div class="thumb" style="width: 286px;"><a href="/wiki/Fitxategi:XDF-separated.jpg" class="mw-file-description" title="XDF irudiak (ezkerretik) galaxia erabat helduak, galaxia ia helduak (bost-bederatzi mila milioi urte) eta protogalaxiak erakusten ditu, izar gaztez beteak (bederatzi mila milioi urte baino gehiago)."><img alt="XDF irudiak (ezkerretik) galaxia erabat helduak, galaxia ia helduak (bost-bederatzi mila milioi urte) eta protogalaxiak erakusten ditu, izar gaztez beteak (bederatzi mila milioi urte baino gehiago)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/XDF-separated.jpg/429px-XDF-separated.jpg" decoding="async" width="286" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/XDF-separated.jpg/643px-XDF-separated.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/XDF-separated.jpg/857px-XDF-separated.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2101" /></a></div> <div class="gallerytext">XDF irudiak (ezkerretik) galaxia erabat helduak, galaxia ia helduak (bost-bederatzi mila milioi urte) eta protogalaxiak erakusten ditu, izar gaztez beteak (bederatzi mila milioi urte baino gehiago).</div> </li> </ul> Interakzioek eta talkek eragin handia izan dezakete galaxien bilakaeran. Galaxien fusioak ohikoak izan ziren garai goiztiarrean, eta galaxia gehienek morfologia berezia zuten<a href="#cite_note-95">[95]</a>. Izarren arteko distantziak direla eta, talkan dauden galaxietako izar sistema gehienek ez dute eraginik izango. Hala ere, beso kiribilek eratzen duten gasa eta izarrarteko hautsa grabitatez kentzeak marea-isatsak izenez ezagutzen den izar-tren luzea eragiten du. Formazio horien adibideak ikus daitezke <a href="/wiki/NGC_4676" class="mw-redirect" title="NGC 4676">NGC 4676an</a> edo Antenen galaxietan<a href="#cite_note-96">[96]</a>. Esne Bidea eta gertu dagoen Andromeda Galaxia 130 km/s ingurura hurbiltzen dira, eta -alboko mugimenduen arabera- biek bospasei mila milioi urtetan talka egin dezakete. Esne Bideak ez du inoiz talka egin Andromeda bezalako galaxia handi batekin, baina Esne Bidearen eta galaxia nano txikiagoen arteko iraganeko talken gero eta froga gehiago daude<a href="#cite_note-97">[97]</a>. Eskala handiko elkarrekintza horiek ez dira oso ohikoak. Denborak aurrera egin ahala, tamaina bereko bi sistemen fusioak ez dira hain ohikoak. Galaxia distiratsu gehienek aldaketarik gabe iraun dute azken milaka milioi urteetan, eta izarren eraketaren tasa garbia duela hamar mila milioi urte ere iritsiko zen goia<a href="#cite_note-98">[98]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Etorkizuneko_joerak">Etorkizuneko joerak</h3>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=32" title="Aldatu atal hau: «Etorkizuneko joerak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=32" title="Edit section's source code: Etorkizuneko joerak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="font-style: italic; padding-left: 2em; margin-bottom: 0.5em;">Ikus, gainera: «<a href="/wiki/Etorkizun_urruneko_denbora-lerroa" title="Etorkizun urruneko denbora-lerroa">Etorkizun urruneko denbora-lerroa</a>» eta «<a href="/wiki/Unibertsoaren_amaiera" title="Unibertsoaren amaiera">Unibertsoaren amaiera</a>»</div> Galaxia espiralek, Esne Bideak kasu, izar belaunaldi berriak sortzen dituzte, baldin eta izarrarteko hidrogenozko hodei molekular trinkoak badituzte beso kiribiletan. Galaxia eliptikoek ez dute gas hori neurri handi batean, eta, beraz, izar berri gutxi sortzen dituzte<a href="#cite_note-99">[99]</a>. Izarren eraketarako materialaren hornidura mugatua da; behin izarrek hidrogenoaren hornidura eskuragarri elementu astunago bihurtu dutenean, izar berrien eraketa amaituko da<a href="#cite_note-100">[100]</a>. Gaur egungo izar eraketaren aroak ehun mila milioi urteraino jarraitzea espero da, eta gero "izar aroa" hamar bilioi urtetik ehun bilioi urtera (1013-1014 urte) murriztuko da, gure unibertsoko izar txikienak eta gehien biziko direnak, <a href="/wiki/Nano_gorri" title="Nano gorri">nano gorri</a> ñimiñoak, desagertzen hasten direnean. Izar-aroaren amaieran, galaxiak objektu trinkoz osatuta egongo dira: <a href="/wiki/Nano_marroi" title="Nano marroi">nano marroiak</a>, hozten ari diren <a href="/wiki/Nano_zuri" title="Nano zuri">nano zuriak</a> edo hotzak ("<a href="/wiki/Nano_beltz" title="Nano beltz">nano beltzak</a>"), <a href="/wiki/Neutroi-izar" title="Neutroi-izar">neutroi-izarrak</a> eta <a href="/wiki/Zulo_beltz" title="Zulo beltz">zulo beltzak</a>. Azkenik, grabitate erlaxazioaren ondorioz, izar guztiak zulo beltz supermasibo zentraletan eroriko dira edo talken ondorioz espazio intergalaktikora jaurtiko dira. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Behaketak_uhin-luzera_ugarirekin">Behaketak uhin-luzera ugarirekin</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=33" title="Aldatu atal hau: «Behaketak uhin-luzera ugarirekin»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=33" title="Edit section's source code: Behaketak uhin-luzera ugarirekin">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fitxategi:Andromeda_galaxy.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/220px-Andromeda_galaxy.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/330px-Andromeda_galaxy.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Andromeda_galaxy.jpg/440px-Andromeda_galaxy.jpg 2x" data-file-width="6200" data-file-height="6200" /></a><figcaption>Andromeda galaxia argi ultramorearekin ikusia. Eskualde urdinak izar gazte oso distiratsuen sorrera guneak dira.</figcaption></figure> Izar gehienen puntako erradiazioa <a href="/wiki/Argi_ikusgai" class="mw-redirect" title="Argi ikusgai">espektro ikusgarrian</a> dago; beraz, galaxiak osatzen dituzten izarren behaketa astronomia optikoaren osagai garrantzitsua izan da. H II eskualde ionizatuak behatzeko eta besoetako hauts hodeien banaketa aztertzeko espektroaren alderin egokiena ere bada. Izarren arteko ingurunean dagoen <a href="/wiki/Hauts_kosmiko" title="Hauts kosmiko">hautsa</a> ikus-argiarekiko opakoa da. Gardenagoa da infragorri urrunarentzat, eta hodei molekular erraldoien eta nukleo galaktikoen barne-eremuak xehetasun handiz behatzeko erabil daiteke<a href="#cite_note-101">[101]</a>. Infragorria, halaber, askoz lehenago eratutako galaxia urrunak eta <a href="/wiki/Gorriranzko_lerrakuntza" title="Gorriranzko lerrakuntza">gorrira</a> desplazatuak behatzeko ere erabiltzen da. Ur-lurrunak eta <a href="/wiki/Karbono_dioxido" title="Karbono dioxido">karbono dioxidoak</a> espektro infragorriaren zenbait zati erabilgarri xurgatzen dituzte; beraz, goi-altitudeetako edo espazioan oinarritutako teleskopioak erabili ohi dira astronomia infragorrirako. Galaxien lehen azterketa ez-bisuala, bereziki galaxia aktiboena, irrati-astronokia erabiliz egin zen. Lurraren atmosfera ia gardena da 5 MHz eta 30 GHz bitarteko irrati uhinentzat. (<a href="/wiki/Ionosfera" title="Ionosfera">Ionosferak</a> tarte horretatik beherako seinaleak blokeatzen ditu). Irrati-<a href="/wiki/Interferometria" title="Interferometria">interferometro</a> handiak erabili dira nukleo aktiboek igorritako zorrotada aktiboak kartografiatzeko. <a href="/wiki/Irrati-teleskopio" title="Irrati-teleskopio">Irrati-teleskopioak</a> hidrogeno neutroa (21 cm-ko erradiazioaren bidez) behatzeko ere erabil daitezke, baita unibertso goiztiarrean ionizatu gabeko materia ere, gero galaxiak eratzeko kolapsatu zena<a href="#cite_note-102">[102]</a>. Teleskopio ultramoreek eta X izpiek energia handiko fenomeno galaktikoak ikus ditzakete. Batzuetan, erupzio ultramoreak ikusten dira, urruneko galaxia bateko izar bat inguruko <a href="/wiki/Zulo_beltz" title="Zulo beltz">zulo beltz</a> bateko marea-indarrek apurtzen dutenean<a href="#cite_note-103">[103]</a>. Gas beroak talde galaktikoetan duen banaketa aztertzeko X izpiak erabil daitezke. Galaxietako nukleoetan zulo beltz supermasiboak zeudela X izpien astronomiaren bidez baieztatu zen<a href="#cite_note-104">[104]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Erreferentziak">Erreferentziak</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=34" title="Aldatu atal hau: «Erreferentziak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=34" title="Edit section's source code: Erreferentziak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div class="boilerplate" style="text-align:left; font-size: 90%"> <ul><li>Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik hartu da. Egile-eskubideen jabeak, <a href="/wiki/Eusko_Jaurlaritza" title="Eusko Jaurlaritza">Eusko Jaurlaritzak</a>, hiztegi horiek <a rel="nofollow" class="external text" href="http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/es/deed.eu">CC-BY 3.0 lizentziarekin</a> argitaratu ditu, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://opendata.euskadi.eus/katalogoa/-/lur-entziklopedia-tematikoa/">Open Data Euskadi webgunean</a>.</li></ul></div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> Siobhan., Sparke, Linda. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/42290578">Galaxies in the universe : an introduction. </a> Cambridge University Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0521592410" title="Berezi:BookSources/0521592410">0521592410</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=42290578">42290578</a>. (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> (Ingelesez) yvette. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/home/hqnews/2006/aug/HQ_06297_CHANDRA_Dark_Matter.html">«NASA - NASA Finds Direct Proof of Dark Matter»</a> www.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> (Ingelesez) Kuhn, Jeffrey R.; Boughn, Stephen P.; Uson, Juan M.. (1990-10-26). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.sciencemag.org/content/250/4980/539">«The Central Galaxy in Abell 2029: An Old Supergiant»</a> Science 250 (4980): 539–540.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.250.4980.539">10.1126/science.250.4980.539</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1095-9203">1095-9203</a>. <a href="/wiki/PubMed_Identifier" class="mw-redirect" title="PubMed Identifier">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17751483">17751483</a>. (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> (Ingelesez) Graham, Alister W.; Guzmán, Rafael. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://stacks.iop.org/1538-3881/125/i=6/a=2936">«HST Photometry of Dwarf Elliptical Galaxies in Coma, and an Explanation for the Alleged Structural Dichotomy between Dwarf and Bright Elliptical Galaxies»</a> The Astronomical Journal 125 (6): 2936.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F374992">10.1086/374992</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-3881">1538-3881</a>. (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.ipac.caltech.edu/2mass/gallery/galmorph/">«Morphology Document»</a> old.ipac.caltech.edu (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nrao.edu/pr/2005/sagastar/">«Astronomers Get Closest Look Yet At Milky Way's Mysterious Core»</a> www.nrao.edu (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationalgeographic.com/science/phenomena/2016/03/03/astronomers-spot-most-distant-galaxy-yet-at-least-for-now/">«Astronomers Spot Most Distant Galaxy—At Least For Now»</a> Science & Innovation 2016-03-03 (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> Waller, William H.. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/50774272">Galaxies and the cosmic frontier. </a> Harvard University Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0-674-01079-5" title="Berezi:BookSources/0-674-01079-5">0-674-01079-5</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=50774272">50774272</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> (Ingelesez) published, Joe Rao. (2005-09-02). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.space.com/1485-explore-archer-realm.html">«Explore the Archer's Realm»</a> Space.com (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-1-10">↑ <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-1_10-0">a</a> <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-1_10-1">b</a> Heidarzadeh, Tofigh. (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/241284823">A history of physical theories of comets, from Aristotle to Whipple. </a> Springer <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-1-4020-8322-8" title="Berezi:BookSources/978-1-4020-8322-8">978-1-4020-8322-8</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=241284823">241284823</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> Mohaini Mohamed. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/48759017">Great Muslim mathematicians. </a> Universiti Teknologi Malaysia <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/983-52-0157-9" title="Berezi:BookSources/983-52-0157-9">983-52-0157-9</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=48759017">48759017</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> Montada, Josép Puig. (2018). Zalta, Edward N. ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/archives/spr2018/entries/ibn-bajja/">«Ibn Bâjja [Avempace</a>»] The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Metaphysics Research Lab, Stanford University) (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> Livingston, John W.. (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/600445">«Ibn Qayyim al-Jawziyyah: A Fourteenth Century Defense against Astrological Divination and Alchemical Transmutation»</a> Journal of the American Oriental Society 91 (1): 96–103.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2307%2F600445">10.2307/600445</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0003-0279">0003-0279</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> Galilei, Galileo; Baglioni, Tommaso; Evans, Herbert M. (Herbert McLean); Burndy Library, donor DSI. (1610). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/details/Sidereusnuncius00Gali">Sidereus nuncius : magna, longeque admirabilia spectacula pandens, suspiciendaq́ue proponens vnicuique, praesertim verò philosophis, atq́[ue</a> astronomis, quae à Galileo Galileo ... perspicilli nuper à se reperti beneficio sunt obseruata in lunae facie, fixis innumeris, lacteo circulo, stellis nebulosis, apprime verò in quatuor planetis circa Iouis stellam disparibus interuallis, atque periodis, celeritate mirabili circumuolutis; quos, nemini in hanc vsque diem cognitos, nouissimè author depraehendit primus; atque Medicea sidera nuncupandos decreuit. ] Venetiis : Apud Thomam Baglionum (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> (Ingelesez) Wright, Thomas I. of Durham. (1750). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=80VZAAAAcAAJ&pg=PA48">An Original Theory Or New Hypothesis of the Universo, Founded Upon the Laws of Nature, and Solving by Mathematical Principles the General Phaenomena of the Visible Creation and Particularly the Via Lactea. </a> Chapelle (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> (Alemanez) Kant, Immanuel. (1755). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nCcaAQAAMAAJ&pg=PP9">Allgemeine Naturgeschichte und Theorie des Himmels. </a> Fischer <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-3-89131-002-1" title="Berezi:BookSources/978-3-89131-002-1">978-3-89131-002-1</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> Herschel, William. (1785-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rstl.1785.0012">«XII. On the construction of the heavens»</a> Philosophical Transactions of the Royal Society of London 75: 213–266.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1098%2Frstl.1785.0012">10.1098/rstl.1785.0012</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> Paul, Erich Robert. (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/26764126">The Milky Way galaxy and statistical cosmology, 1890-1924. </a> Cambridge University Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0-521-35363-7" title="Berezi:BookSources/0-521-35363-7">0-521-35363-7</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=26764126">26764126</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120630215107/http://physics.gmu.edu/~jevans/astr103/CourseNotes/ECText/ch20_txt.htm">«Astronomy Supplement - Our Galaxy»</a> archive.ph 2012-06-30 (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> Trimble, V.. (1999-12-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999AAS...195.7409T">Robert Trumpler and the (Non)transparency of Space. </a>, 74.09 or. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-zth-21">↑ <a href="#cite_ref-zth_21-0">a</a> <a href="#cite_ref-zth_21-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://zthiztegia.elhuyar.eus/terminoa/eu/galaxia">«ZT Hiztegi Berria»</a> zthiztegia.elhuyar.eus (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> Slipher, V. M.. (1913-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1913LowOB...2...56S">«The radial velocity of the Andromeda Nebula»</a> Lowell Observatory Bulletin 2: 56–57. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> Slipher, V. M.. (1915-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1915PA.....23...21S">«Spectrographic Observations of Nebulae»</a> Popular Astronomy 23: 21–24. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0197-7482">0197-7482</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> (Ingelesez) Curtis, Heber D.. (1988-1). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://iopscience.iop.org/article/10.1086/132128/meta">«NOVAE IN SPIRAL NEBULAE AND THE ISLAND UNIVERSE THEORY»</a> Publications of the Astronomical Society of the Pacific 100 (623): 6.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F132128">10.1086/132128</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-3873">1538-3873</a>. (Noiz kontsultatua: 2018-12-09). </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131224112329/http://www.nap.edu/readingroom/books/biomems/rtrumpler.html">«All available Biographical Memoirs»</a> web.archive.org 2013-12-24 (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Opik, E.. (1922-06-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1922ApJ....55..406O">«An estimate of the distance of the Andromeda Nebula.»</a> The Astrophysical Journal 55: 406–410.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F142680">10.1086/142680</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> Hubble, E. P.. (1929-03-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1929ApJ....69..103H">«A spiral nebula as a stellar system, Messier 31.»</a> The Astrophysical Journal 69: 103–158.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F143167">10.1086/143167</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> Sandage, A.. (1989-12-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1989JRASC..83..351S">«Edwin HUBBLE 1889-1953.»</a> Journal of the Royal Astronomical Society of Canada 83: 351–362. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0035-872X">0035-872X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> (Ingelesez) information@eso.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.spacetelescope.org/news/heic1620/">«Observable Universe contains ten times more galaxies than previously thought»</a> www.spacetelescope.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120529113726/http://www.phys-astro.sonoma.edu/BruceMedalists/vandeHulst/">«The Bruce Medalists: Hendrik C. van de Hulst»</a> archive.ph 2012-05-29 (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> (Ingelesez) López-Corredoira, M.; Hammersley, P. L.; Garzón, F.; Cabrera-Lavers, A.; Castro-Rodríguez, N.; Schultheis, M.; Mahoney, T. J.. (2001-07-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aanda.org/articles/aa/abs/2001/25/aa1184/aa1184.html">«Searching for the in-plane Galactic bar and ring in DENIS»</a> Astronomy & Astrophysics 373 (1): 139–152.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20010560">10.1051/0004-6361:20010560</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-6361">0004-6361</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> (Ingelesez) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scientificamerican.com/article/dark-matter-in-spiral-galaxies/">«Dark Matter in Spiral Galaxies»</a> Scientific American  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0683-96">10.1038/scientificamerican0683-96</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> (Ingelesez) Rubin, Vera C.. (2000-06-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://iopscience.iop.org/article/10.1086/316573/meta">«One Hundred Years of Rotating Galaxies1»</a> Publications of the Astronomical Society of the Pacific 112 (772): 747.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F316573">10.1086/316573</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-3873">1538-3873</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://imagine.gsfc.nasa.gov/ask_astro/index.html">«Imagine the Universe!»</a> imagine.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> (Ingelesez) Kraan-Korteweg, Renée C.; Juraszek, Sebastian. (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1071/AS00006">«Mapping the Hidden Universe: The Galaxy Distribution in the Zone of Avoidance»</a> Publications of the Astronomical Society of Australia 17 (1): 6–12.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1071%2Fas00006">10.1071/as00006</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1323-3580">1323-3580</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> (Ingelesez) Conselice, Christopher J.; Wilkinson, Aaron; Duncan, Kenneth; Mortlock, Alice. (2016-10-13). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3847/0004-637X/830/2/83">«THE EVOLUTION OF GALAXY NUMBER DENSITY ATz< 8 AND ITS IMPLICATIONS»</a> The Astrophysical Journal 830 (2): 83.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3847%2F0004-637x%2F830%2F2%2F83">10.3847/0004-637x/830/2/83</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-4357">1538-4357</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> (Ingelesez) Fountain, Henry. (2016-10-17). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2016/10/18/science/two-trillion-galaxies-at-the-very-least.html">«Two Trillion Galaxies, at the Very Least»</a> The New York Times <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> (Ingelesez) Lauer, Tod R.; Postman, Marc; Weaver, Harold A.; Spencer, John R.; Stern, S. Alan; Buie, Marc W.; Durda, Daniel D.; Lisse, Carey M. et al.. (2021-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.3847/1538-4357/abc881">«New Horizons Observations of the Cosmic Optical Background»</a> The Astrophysical Journal 906 (2): 77.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3847%2F1538-4357%2Fabc881">10.3847/1538-4357/abc881</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> (Ingelesez) Centre, ESA/Hubble Information. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phys.org/news/2021-01-horizons-spacecraft-dark-space.html">«New Horizons spacecraft answers the question: How dark is space?»</a> phys.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120729081504/http://www.star.le.ac.uk/edu/Elliptical.shtml">«Leicester University Physics Department»</a> web.archive.org 2012-07-29 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140629115612/http://curious.astro.cornell.edu/galaxies.php">«Curious About Astronomy? Galaxies»</a> web.archive.org 2014-06-29 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> (Ingelesez) information@eso.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.spacetelescope.org/images/potw1519a/">«Galactic onion»</a> www.spacetelescope.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> Williams, Michael J.; Bureau, Martin; Cappellari, Michele. (2009-12-21). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/0909.0680">«Kinematic constraints on the stellar and dark matter content of spiral and S0 galaxies»</a> Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 400 (4): 1665–1689.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2009.15582.x">10.1111/j.1365-2966.2009.15582.x</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120710083109/http://casswww.ucsd.edu/archive/public/tutorial/Galaxies.html">«Galaxies»</a> archive.ph 2012-07-10 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> Van den Bergh, Sidney. (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/37315256">Galaxy morphology and classification. </a> Cambridge University Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0-521-62335-9" title="Berezi:BookSources/0-521-62335-9">0-521-62335-9</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=37315256">37315256</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> (Ingelesez) Research, International Centre for Radio Astronomy. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phys.org/news/2014-02-fat-flat-galaxies.html">«Fat or flat: Getting galaxies into shape»</a> phys.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> Bertin, G.. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/32242196">Spiral structure in galaxies : a density wave theory. </a> MIT Press <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0-262-02396-2" title="Berezi:BookSources/0-262-02396-2">0-262-02396-2</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=32242196">32242196</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Belkora, Leila. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/52889843">Minding the heavens : the story of our discovery of the Milky Way. </a> Institute of Physics <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/0-585-46261-5" title="Berezi:BookSources/0-585-46261-5">0-585-46261-5</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" class="mw-redirect" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pubmedcentral.nih.gov/articlerender.fcgi?tool=pmcentrez&artid=52889843">52889843</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> (Ingelesez) Eskridge, Paul B.; Frogel, Jay A.. (1999-12-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023/A:1017025820201">«What is the True Fraction of Barred Spiral Galaxies?»</a> Astrophysics and Space Science 269 (0): 427–430.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1023%2FA%3A1017025820201">10.1023/A:1017025820201</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1572-946X">1572-946X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> Bournaud, F.; Combes, F.. (2002-09). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0206273">«Gas accretion on spiral galaxies: bar formation and renewal»</a> Astronomy & Astrophysics 392 (1): 83–102.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20020920">10.1051/0004-6361:20020920</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-6361">0004-6361</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Knapen, J. H.; Perez-Ramirez, D.; Laine, S.. (2002-12-11). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0207258">«Circumnuclear regions in barred spiral galaxies II. Relations to host galaxies»</a> Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 337 (3): 808–828.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1046%2Fj.1365-8711.2002.05840.x">10.1046/j.1365-8711.2002.05840.x</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0035-8711">0035-8711</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> Alard, C.. (2001-12). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0110491">«Another bar in the Bulge»</a> Astronomy & Astrophysics 379 (3): L44–L47.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1051%2F0004-6361%3A20011487">10.1051/0004-6361:20011487</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-6361">0004-6361</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> Bell, G. R.; Levine, S. E.. (1997-12-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997AAS...19110806B">Mass of the Milky Way and Dwarf Spheroidal Stream Membership. </a>, 108.06 or. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://futurism.com/just-discovered-new-type-colossal-galaxy">«We Just Discovered a New Type of Colossal Galaxy»</a> Futurism (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> Ogle, Patrick M.; Lanz, Lauranne; Nader, Cyril; Helou, George. (2016-01-27). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1511.00659">«Superluminous Spiral Galaxies»</a> The Astrophysical Journal 817 (2): 109.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3847%2F0004-637X%2F817%2F2%2F109">10.3847/0004-637X/817/2/109</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-4357">1538-4357</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> Gerber, R. A.; Lamb, S. A.; Balsara, D. S.. (1994-05-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1994AAS...184.3204G">Ring Galaxy Evolution as a Function of ``Intruder Mass. </a>, 32.04 or. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/19990828194420/http://www.iso.vilspa.esa.es/outreach/esa_pr/andromed.htm">«ESA Science News»</a> archive.ph 1999-08-28 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060907042809/http://www.cfa.harvard.edu/press/pr0419.html">«CfA Press Release»</a> web.archive.org 2006-09-07 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120227172628/http://www.star.le.ac.uk/edu/Irregular.shtml">«Leicester University Physics Department»</a> web.archive.org 2012-02-27 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> Phillipps, S.; Drinkwater, M. J.; Gregg, M. D.; Jones, J. B.. (2001-10-10). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0106377">«Ultra-Compact Dwarf Galaxies in the Fornax Cluster»</a> The Astrophysical Journal 560 (1): 201–206.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F322517">10.1086/322517</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> (Ingelesez) <ol><li>author.fullName}. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/dn9043-strange-satellite-galaxies-revealed-around-milky-way/?ignored=irrelevant">«Strange satellite galaxies revealed around Milky Way»</a> New Scientist (Noiz kontsultatua: 2022-06-20).</li></ol> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> (Ingelesez) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.science.org/content/article/no-slimming-down-dwarf-galaxies">«No Slimming Down for Dwarf Galaxies»</a> www.science.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-:1-63">↑ <a href="#cite_ref-:1_63-0">a</a> <a href="#cite_ref-:1_63-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060509074300/http://www.astro.umd.edu/education/astro/gal/interact.html">«Galaxy Interactions»</a> web.archive.org 2006-05-09 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-:2-64">↑ <a href="#cite_ref-:2_64-0">a</a> <a href="#cite_ref-:2_64-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://astronomy.swin.edu.au/cosmos/I/Interacting+Galaxies">«Interacting Galaxies | COSMOS»</a> astronomy.swin.edu.au (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-2-65">↑ <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-2_65-0">a</a> <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-2_65-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://chandra.harvard.edu/xray_sources/starburst.html">«Chandra :: Field Guide to X-ray Sources :: Starburst Galaxies»</a> chandra.harvard.edu (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> (Ingelesez) Kennicutt, Robert C.; Lee, Janice C.; Funes, Jose G.; J., S.; Sakai, Shoko; Akiyama, Sanae. (2005). De Grijs, Richard ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://link.springer.com/chapter/10.1007/1-4020-3539-X_33">«Demographics and Host Galaxies of Starbursts»</a> Starbursts (Springer Netherlands): 187–194.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2F1-4020-3539-X_33">10.1007/1-4020-3539-X_33</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/Berezi:BookSources/978-1-4020-3539-5" title="Berezi:BookSources/978-1-4020-3539-5">978-1-4020-3539-5</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120707054118/http://casswww.ucsd.edu/archive/public/tutorial/Starbursts.html">«Gene Smith's Astronomy Tutorial - Starburst Galaxies»</a> archive.ph 2012-07-07 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pages.astronomy.ua.edu/keel/galaxies/starburst.html">«Galaxies and the Universe - Starburst Galaxies»</a> pages.astronomy.ua.edu (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pages.astronomy.ua.edu/keel/galaxies/agnintro.html">«Galaxies and the Universe - Active Galactic Nuclei»</a> pages.astronomy.ua.edu (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-Izenik-gabekoa-pNoY-3-70">↑ <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-3_70-0">a</a> <a href="#cite_ref-Izenik-gabekoa-pNoY-3_70-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://imagine.gsfc.nasa.gov/science/index.html">«Science»</a> imagine.gsfc.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> Heckman, T. M.. (1980-07-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1980A&A....87..152H">«An Optical and Radio Survey of the Nuclei of Bright Galaxies - Activity in the Normal Galactic Nuclei»</a> Astronomy and Astrophysics 87: 152. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-6361">0004-6361</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> Ho, Luis C.; Filippenko, Alexei V.; Sargent, Wallace L. W.. (1997-10). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/9704108">«A Search for "Dwarf" Seyfert Nuclei. V. Demographics of Nuclear Activity in Nearby Galaxies»</a> The Astrophysical Journal 487 (2): 568–578.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F304638">10.1086/304638</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ned.ipac.caltech.edu/level5/Cambridge/frames.html">«An Introduction to Active Galactic Nuclei»</a> ned.ipac.caltech.edu (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-:0-74">↑ <a href="#cite_ref-:0_74-0">a</a> <a href="#cite_ref-:0_74-1">b</a> (Ingelesez) Beck, Rainer. (2007-08-17). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scholarpedia.org/article/Galactic_magnetic_fields">«Galactic magnetic fields»</a> Scholarpedia 2 (8): 2411.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.4249%2Fscholarpedia.2411">10.4249/scholarpedia.2411</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1941-6016">1941-6016</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-19). </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080325183740/http://cfa-www.harvard.edu/~aas/tenmeter/proto.htm">«Search for Submillimeter Protogalaxies»</a> web.archive.org 2008-03-25 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> Firmani, C.; Avila-Reese, V.. (2003-06-15). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0303543">«Physical processes behind the morphological Hubble sequence»</a> arXiv:astro-ph/0303543 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> (Ingelesez) McMahon, Richard. (2006-09). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nature.com/articles/443151a">«Dawn after the dark age»</a> Nature 443 (7108): 151–152.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F443151a">10.1038/443151a</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1476-4687">1476-4687</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> (Ingelesez) published, Mike Wall. (2012-12-12). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.space.com/18879-hubble-most-distant-galaxy.html">«Ancient Galaxy May Be Most Distant Ever Seen»</a> Space.com (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> (Ingelesez) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Cosmic_detectives">«Cosmic detectives»</a> www.esa.int (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> (Ingelesez) published, Calla Cofield. (2015-05-05). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.space.com/29319-farthest-galaxy-ever-found.html">«This Galaxy Far, Far Away Is the Farthest One Yet Found»</a> Space.com (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> (Ingelesez) University, Yale. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phys.org/news/2015-05-astronomers-unveil-farthest-galaxy.html">«Astronomers unveil the farthest galaxy»</a> phys.org (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> (Ingelesez) Overbye, Dennis. (2015-05-05). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2015/05/06/science/astronomers-measure-distance-to-farthest-galaxy-yet.html">«Astronomers Measure Distance to Farthest Galaxy Yet»</a> The New York Times <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> Oesch, P. A.; van Dokkum, P. G.; Illingworth, G. D.; Bouwens, R. J.; Momcheva, I.; Holden, B.; Roberts-Borsani, G. W.; Smit, R. et al.. (2015-05-05). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1502.05399">«A Spectroscopic Redshift Measurement for a Luminous Lyman Break Galaxy at z=7.730 using Keck/MOSFIRE»</a> The Astrophysical Journal 804 (2): L30.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1088%2F2041-8205%2F804%2F2%2FL30">10.1088/2041-8205/804/2/L30</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/2041-8213">2041-8213</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> Eggen, O. J.; Lynden-Bell, D.; Sandage, A. R.. (1962-11-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1962ApJ...136..748E">«Evidence from the motions of old stars that the Galaxy collapsed.»</a> The Astrophysical Journal 136: 748.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F147433">10.1086/147433</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> Searle, L.; Zinn, R.. (1978-10-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1978ApJ...225..357S">«Composition of halo clusters and the formation of the galactic halo.»</a> The Astrophysical Journal 225: 357–379.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F156499">10.1086/156499</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> Heger, A.; Woosley, S. E.. (2002-03). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0107037">«The Nucleosynthetic Signature of Population III»</a> The Astrophysical Journal 567 (1): 532–543.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F338487">10.1086/338487</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> Barkana, Rennan; Loeb, Abraham. (2001-07). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0010468">«In the Beginning: The First Sources of Light and the Reionization of the Universe»</a> Physics Reports 349 (2): 125–238.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0370-1573%2801%2900019-9">10.1016/S0370-1573(01)00019-9</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> Sobral, David; Matthee, Jorryt; Darvish, Behnam; Schaerer, Daniel; Mobasher, Bahram; Röttgering, Huub; Santos, Sérgio; Hemmati, Shoubaneh. (2015-07-28). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/1504.01734">«Evidence for PopIII-like stellar populations in the most luminous Lyman-$\alpha$ emitters at the epoch of re-ionisation: spectroscopic confirmation»</a> The Astrophysical Journal 808 (2): 139.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1088%2F0004-637X%2F808%2F2%2F139">10.1088/0004-637X/808/2/139</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1538-4357">1538-4357</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> (Ingelesez) Overbye, Dennis. (2015-06-17). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2015/06/18/science/space/astronomers-report-finding-earliest-stars-that-enriched-cosmos.html">«Traces of Earliest Stars That Enriched Cosmos Are Spied»</a> The New York Times <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0362-4331">0362-4331</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120604135333/http://www.cmu.edu/PR/releases05/050209_blackhole.html">«Carnegie Mellon Press Release: February 9, 2005»</a> archive.ph 2012-06-04 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131115031412/http://www.ras.org.uk/index.php?option=com_content&task=view&id=1190&Itemid=2">«RAS PN 07/13 (NAM 09): CAUGHT IN THE ACT: FORMING GALAXIES CAPTURED IN THE YOUNG UNIVERSE»</a> web.archive.org 2013-11-15 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> Noguchi, Masafumi. (1999-03-20). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/9806355">«Early Evolution of Disk Galaxies : Formation of Bulges in Clumpy Young Galactic Disks»</a> The Astrophysical Journal 514 (1): 77–95.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F306932">10.1086/306932</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0004-637X">0004-637X</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070426043157/http://physicsweb.org/articles/world/12/5/9">«How are galaxies made? (May 1999) - Physics World - PhysicsWeb»</a> web.archive.org 2007-04-26 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> Gonzalez, G.. (1998-01-01). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998ASPC..134..431G">The Stellar Metallicity - Planet Connection. </a>, 431 or. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> (Ingelesez) Conselice, Christopher J.. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scientificamerican.com/article/the-universes-invisible-hand/">«The Universe's Invisible Hand»</a> Scientific American  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0207-34">10.1038/scientificamerican0207-34</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> Struck, Curtis. (1999-11). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/9908269">«Galaxy Collisions»</a> Physics Reports 321 (1-3): 1–137.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0370-1573%2899%2900030-7">10.1016/S0370-1573(99)00030-7</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070108183824/http://www.news.utoronto.ca/bin/000414b.asp">«Astrophysicist maps out Milky Way's final collision»</a> web.archive.org 2007-01-08 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> Panter, Ben; Jimenez, Raul; Heavens, Alan F.; Charlot, Stephane. (2007-07). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/0608531">«The star formation histories of galaxies in the Sloan Digital Sky Survey»</a> Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 378 (4): 1550–1564.  <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1365-2966.2007.11909.x">10.1111/j.1365-2966.2007.11909.x</a>. <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0035-8711">0035-8711</a>. (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> Knapp, G. R.. (1998-08-24). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://arxiv.org/abs/astro-ph/9808266">«Cold Gas and Star Formation in Elliptical Galaxies»</a> arXiv:astro-ph/9808266 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> (Ingelesez) published, Charles Q. Choi. (2015-05-13). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.space.com/29398-galaxy-strangulation-death-mystery.html">«Cosmic 'Murder Mystery' Solved: Galaxies Are 'Strangled to Death'»</a> Space.com (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061230203454/http://www.ipac.caltech.edu/Outreach/Edu/Regions/irregions.html">«Near, Mid and Far-Infrared»</a> web.archive.org 2006-12-30 (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> (Ingelesez) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2006/12/061214135537.htm">«Giant Radio Telescope Imaging Could Make Dark Matter Visible»</a> ScienceDaily (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> (Ingelesez) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/mission_pages/galex/galex-20061205.html">«NASA - NASA Telescope Sees Black Hole Munch on a Star»</a> www.nasa.gov (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www-xray.ast.cam.ac.uk/xray_introduction/">«Introduction to X-ray Astronomy»</a> www-xray.ast.cam.ac.uk (Noiz kontsultatua: 2022-06-20). </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ikus,_gainera">Ikus, gainera</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=35" title="Aldatu atal hau: «Ikus, gainera»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=35" title="Edit section's source code: Ikus, gainera">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Izar" title="Izar">Izar</a></li> <li><a href="/wiki/Nebulosa" title="Nebulosa">Nebulosa</a></li> <li><a href="/wiki/Galaxiarteko_espazioa" title="Galaxiarteko espazioa">Galaxiarteko espazioa</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kanpo_estekak">Kanpo estekak</h2>[<a href="/w/index.php?title=Galaxia&veaction=edit&section=36" title="Aldatu atal hau: «Kanpo estekak»" class="mw-editsection-visualeditor">aldatu</a> | <a href="/w/index.php?title=Galaxia&action=edit&section=36" title="Edit section's source code: Kanpo estekak">aldatu iturburu kodea</a>]</div> <div style="clear:both;"></div><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r7786466">.mw-parser-output .mw-authority-control{margin-top:1.5em}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox hr:last-child{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control .navbox+.mw-mf-linked-projects{display:none}.mw-parser-output .mw-authority-control,.mw-parser-output .mw-mf-linked-projects{border:1px solid #a2a9b1;font-size:88%}.mw-parser-output .mw-authority-control .mw-mf-linked-projects ul li{margin-bottom:0}</style><div class="mw-authority-control"><div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236167">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9236165">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Autoritate_kontrola" style="width: inherit;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Autoritate_kontrola" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Laguntza:Autoritate_kontrola" title="Laguntza:Autoritate kontrola">Autoritate kontrola</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>Wikimedia proiektuak</li> <li><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a> Datuak: <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q318" class="extiw" title="wikidata:Q318">Q318</a></li> <li><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> Multimedia: <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Galaxies">Galaxies</a> / <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q318%22">Q318</a></li></ul> <hr /> <ul><li>Identifikadoreak</li> <li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" class="mw-redirect" title="Bibliothèque nationale de France">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11941212g">11941212g</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11941212g">(data)</a></li> <li><a href="/wiki/Integrated_Authority_File" class="mw-redirect" title="Integrated Authority File">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4057375-8">4057375-8</a></li> <li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85052763">sh85052763</a></li> <li><a href="/wiki/National_Diet_Library" class="mw-redirect" title="National Diet Library">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562458">00562458</a></li> <li><a href="/wiki/National_Library_of_the_Czech_Republic" class="mw-redirect" title="National Library of the Czech Republic">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph120460">ph120460</a></li> <li><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/AATFullDisplay?find=&logic=AND&note=&subjectid=300386943">300386943</a></li> <li>Hiztegiak eta entziklopediak</li> <li><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Britannica</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/galaxy">url</a></li> <li>Medikuntzako identifikadoreak</li> <li><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D055608">D055608</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div class="mw-mf-linked-projects hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Wikidata" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a> Datuak: <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q318" class="extiw" title="wikidata:Q318">Q318</a></li> <li><a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Commonscat"><img alt="Commonscat" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> Multimedia: <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Galaxies">Galaxies</a> / <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:MediaSearch?type=image&search=%22Q318%22">Q318</a></li></ul> </div></div>    </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("Gadget \"ErrefAurrebista\" was not loaded. Please migrate it to use ResourceLoader. See \u003Chttps://eu.wikipedia.org/wiki/Berezi:Gadgetak\u003E.");});</script><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Galaxia&oldid=9916454">https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Galaxia&oldid=9916454</a>"(e)tik eskuratuta</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Berezi:Kategoriak" title="Berezi:Kategoriak">Kategoriak</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Galaxiak" title="Kategoria:Galaxiak">Galaxiak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Astronomiako_kontzeptuak" title="Kategoria:Astronomiako kontzeptuak">Astronomiako kontzeptuak</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ezkutuko kategoriak: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia_guztiek_izan_beharreko_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak">Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programako_artikuluak" title="Kategoria:Hezkuntza Programako artikuluak">Hezkuntza Programako artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Hezkuntza_Programa/Kultura_zientifikoa" title="Kategoria:Hezkuntza Programa/Kultura zientifikoa">Hezkuntza Programa/Kultura zientifikoa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artikulu_nabarmenduak" title="Kategoria:Artikulu nabarmenduak">Artikulu nabarmenduak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Lur_entziklopedietatik_osatu_diren_artikuluak" title="Kategoria:Lur entziklopedietatik osatu diren artikuluak">Lur entziklopedietatik osatu diren artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:BNF_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:BNF identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:GND_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:GND identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:LCCN_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:LCCN identifikatzailea duten artikuluak</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wikipedia:AAT_identifikatzailea_duten_artikuluak" title="Kategoria:Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak">Wikipedia:AAT identifikatzailea duten artikuluak</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Orriaren azken aldaketa: 23 iraila 2024, 12:24.</li> <li id="footer-info-copyright">Testua <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.eu">Creative Commons Aitortu-PartekatuBerdin 4.0 lizentziari</a> jarraituz erabil daiteke; baliteke beste klausularen batzuk ere aplikatu behar izatea. Xehetasunen berri izateko, ikus <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">erabilera-baldintzak</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Pribazitate politika</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Laguntza:Wikipediari_buruz">Wikipediari buruz</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Erantzukizunen_mugaketa_orokorra">Lege oharra</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Garatzaileak</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/eu.wikipedia.org">Estatistikak</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie adierazpena</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//eu.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Galaxia&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mugikorreko bista</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-zrkgv","wgBackendResponseTime":191,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.900","walltime":"1.064","ppvisitednodes":{"value":60959,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":311039,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":102791,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":24,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":114046,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 910.369 1 -total"," 58.55% 533.050 1 Txantiloi:Erreferentzia_zerrenda"," 51.12% 465.408 104 Txantiloi:Erreferentzia"," 48.63% 442.737 208 Txantiloi:Erreferentzia/oinarria"," 25.97% 236.413 1 Txantiloi:Autoritate_kontrola"," 6.51% 59.267 3 Txantiloi:Top_icon"," 5.60% 51.004 1 Txantiloi:Wikipedia1000"," 4.77% 43.444 3 Txantiloi:Category_handler"," 3.39% 30.858 3 Txantiloi:Category_handler/numbered"," 3.10% 28.261 3 Txantiloi:Namespace_detect"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.163","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3736175,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-ext.eqiad.main-754bb4dcf-qf9mk","timestamp":"20241114062312","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Galaxia","url":"https:\/\/eu.wikipedia.org\/wiki\/Galaxia","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q318","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q318","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-01-03T22:16:10Z","dateModified":"2024-09-23T11:24:45Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/52\/Hubble2005-01-barred-spiral-galaxy-NGC1300.jpg"}</script> </body> </html>