CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Overwelving van de Zenne - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"265bb257-8855-4993-b5a9-a5694cf93c8f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Overwelving_van_de_Zenne","wgTitle":"Overwelving van de Zenne","wgCurRevisionId":64964901,"wgRevisionId":64964901,"wgArticleId":2752470,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Geschiedenis van Brussel","Stedenbouwkundig project","Bouwwerk in Brussel","Ondergronds bouwen","Waterbouwkunde","Rivier in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Overwelving_van_de_Zenne","wgRelevantArticleId":2752470,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q610373","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles": "ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/1200px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1483"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/800px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="989"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/640px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="791"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Overwelving van de Zenne - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Overwelving_van_de_Zenne"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Overwelving_van_de_Zenne"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Overwelving_van_de_Zenne rootpage-Overwelving_van_de_Zenne skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/4_december"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Overwelving+van+de+Zenne" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Overwelving+van+de+Zenne" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Overwelving+van+de+Zenne" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Overwelving+van+de+Zenne" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Situatie_vóór_1867" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Situatie_vóór_1867"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Situatie vóór 1867</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Situatie_vóór_1867-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Situatie vóór 1867-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Situatie_vóór_1867-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Loop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Loop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Loop</span> </div> </a> <ul id="toc-Loop-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Overstromings-_en_gezondheidsproblemen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Overstromings-_en_gezondheidsproblemen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Overstromings- en gezondheidsproblemen</span> </div> </a> <ul id="toc-Overstromings-_en_gezondheidsproblemen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aanloop" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aanloop"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Aanloop</span> </div> </a> <ul id="toc-Aanloop-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Eerste_fase_(1867–1871)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Eerste_fase_(1867–1871)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Eerste fase (1867–1871)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Eerste_fase_(1867–1871)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Eerste fase (1867–1871)-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Eerste_fase_(1867–1871)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Het_plan-Suys" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Het_plan-Suys"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Het plan-Suys</span> </div> </a> <ul id="toc-Het_plan-Suys-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bezwaren_en_verzet" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bezwaren_en_verzet"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Bezwaren en verzet</span> </div> </a> <ul id="toc-Bezwaren_en_verzet-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Werkzaamheden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Werkzaamheden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Werkzaamheden</span> </div> </a> <ul id="toc-Werkzaamheden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_nieuwe_centrale_lanen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_nieuwe_centrale_lanen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>De nieuwe centrale lanen</span> </div> </a> <ul id="toc-De_nieuwe_centrale_lanen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tweede_fase_(1931–1955)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Tweede_fase_(1931–1955)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Tweede fase (1931–1955)</span> </div> </a> <ul id="toc-Tweede_fase_(1931–1955)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Waterzuivering_(sinds_2000)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Waterzuivering_(sinds_2000)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Waterzuivering (sinds 2000)</span> </div> </a> <ul id="toc-Waterzuivering_(sinds_2000)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referenties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referenties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Referenties</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Referenties-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Referenties-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Referenties-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Bibliografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Overwelving van de Zenne</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 6 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-6" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">6 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="goed artikel"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Covering_of_the_Senne" title="Covering of the Senne – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Covering of the Senne" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Recubrimiento_del_cauce_del_r%C3%ADo_Senne_a_su_paso_por_Bruselas" title="Recubrimiento del cauce del río Senne a su paso por Bruselas – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Recubrimiento del cauce del río Senne a su paso por Bruselas" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Vo%C3%BBtement_de_la_Senne" title="Voûtement de la Senne – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Voûtement de la Senne" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B8%D0%B5_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B" title="Перекрытие Сенны – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Перекрытие Сенны" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B8%D1%82%D1%82%D1%8F_%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8" title="Перекриття Сенни – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Перекриття Сенни" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A6%86%E8%93%8B%E5%A1%9E%E8%A8%A5%E6%B2%B3" title="覆蓋塞訥河 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="覆蓋塞訥河" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q610373#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overwelving_van_de_Zenne" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Overwelving_van_de_Zenne" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overwelving_van_de_Zenne"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Overwelving_van_de_Zenne"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Overwelving_van_de_Zenne" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Overwelving_van_de_Zenne" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&oldid=64964901" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Overwelving_van_de_Zenne&id=64964901&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOverwelving_van_de_Zenne"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FOverwelving_van_de_Zenne"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Overwelving+van+de+Zenne"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Overwelving_van_de_Zenne&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q610373" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/260px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png" decoding="async" width="260" height="321" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/390px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg/520px-Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg.png 2x" data-file-width="1416" data-file-height="1750" /></a><figcaption>De Brusselse waterwegen vóór de waterwerken, met weergave van de hedendaagse lanen</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG/260px-Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG" decoding="async" width="260" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG/390px-Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG/520px-Vo%C3%BBtement_de_la_Senne_1867.JPG 2x" data-file-width="600" data-file-height="365" /></a><figcaption>Aanvang van de werkzaamheden, 1867</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:La_Senne_Bruxelles.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/La_Senne_Bruxelles.jpg/260px-La_Senne_Bruxelles.jpg" decoding="async" width="260" height="178" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/La_Senne_Bruxelles.jpg/390px-La_Senne_Bruxelles.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/La_Senne_Bruxelles.jpg/520px-La_Senne_Bruxelles.jpg 2x" data-file-width="2275" data-file-height="1560" /></a><figcaption>Afbraak van de oude wijken</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Senne_chantier.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Senne_chantier.jpg/260px-Senne_chantier.jpg" decoding="async" width="260" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Senne_chantier.jpg/390px-Senne_chantier.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Senne_chantier.jpg/520px-Senne_chantier.jpg 2x" data-file-width="606" data-file-height="335" /></a><figcaption>Bouw van de tunnels</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg/260px-Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg" decoding="async" width="260" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg/390px-Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg/520px-Belgique_-_Bruxelles_-_Fontaine_Anspach_-_11.jpg 2x" data-file-width="3421" data-file-height="2281" /></a><figcaption>Allegorie van de overwelving van de Zenne. Detail van de <a href="/wiki/Obelisk_Anspach" title="Obelisk Anspach">Obelisk Anspach</a> door Paul Devigne (1873).</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG/260px-Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG/390px-Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG/520px-Grande_%C3%89cluse_Bxl.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>Dankzij '<i>t Groot Spui</i> kon men vroeger de waterstand regelen; In 2011 is het een restaurant<sup id="cite_ref-spui_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-spui-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Brussels_1837.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Brussels_1837.jpeg/260px-Brussels_1837.jpeg" decoding="async" width="260" height="226" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Brussels_1837.jpeg/390px-Brussels_1837.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Brussels_1837.jpeg/520px-Brussels_1837.jpeg 2x" data-file-width="7150" data-file-height="6225" /></a><figcaption><a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel-Stad</a> in 1837 (het N. ligt rechts)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Senne_slums.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Senne_slums.jpg/260px-Senne_slums.jpg" decoding="async" width="260" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Senne_slums.jpg/390px-Senne_slums.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Senne_slums.jpg/520px-Senne_slums.jpg 2x" data-file-width="598" data-file-height="392" /></a><figcaption>In de benedenstad hingen vele onveilige houten bouwsels over de rivierarmen<sup id="cite_ref-dem48_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-dem48-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Anspach_et_la_Senne.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Anspach_et_la_Senne.jpg" decoding="async" width="239" height="348" class="mw-file-element" data-file-width="239" data-file-height="348" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jules_Anspach" title="Jules Anspach">Jules Anspach</a> en de Zenne, krantenkarikatuur uit 1868</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Maison_des_chats_Bxl.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maison_des_chats_Bxl.JPG/260px-Maison_des_chats_Bxl.JPG" decoding="async" width="260" height="384" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maison_des_chats_Bxl.JPG/390px-Maison_des_chats_Bxl.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Maison_des_chats_Bxl.JPG/520px-Maison_des_chats_Bxl.JPG 2x" data-file-width="1679" data-file-height="2478" /></a><figcaption>Het pand <i>Hier is 't in den kater en de kat</i> van architect <a href="/wiki/Henri_Beyaert" class="mw-redirect" title="Henri Beyaert">Henri Beyaert</a> won de architectuurwedstrijd van 1876</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG/260px-Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG" decoding="async" width="260" height="361" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG/390px-Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG/520px-Maison_bld_Central-Bxl_01.JPG 2x" data-file-width="1716" data-file-height="2382" /></a><figcaption>Tweede prijs, door <a href="/wiki/Charles-%C3%89mile_Janlet" title="Charles-Émile Janlet">Charles-Émile Janlet</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG/260px-Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG" decoding="async" width="260" height="434" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG/390px-Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG/520px-Maison_bld_du_Nord-Bxl_01.JPG 2x" data-file-width="1248" data-file-height="2084" /></a><figcaption>Vierde prijs, door Adolphe Vanderheggen</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG/260px-Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG/390px-Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG/520px-Station_d%27%C3%A9puration_Bxl-Nord.JPG 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a><figcaption>De Zenne wanneer ze waterzuiveringsstation-Noord verlaat</figcaption></figure> <p>De <b>overwelving van de Zenne</b> was een belangrijke ontwikkeling in het stadslandschap van <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Brussel</a>. De <a href="/wiki/Zenne" title="Zenne">Zenne</a>, de historische vaarweg naar de stad, geraakte met de aangroei van de bevolking en de ontplooiing van de industrie steeds meer vervuild. Tegen de tweede helft van de 19de eeuw bevatte ze zoveel rottend afval dat ze een serieuze bedreiging voor de volksgezondheid vormde. Daarnaast overstroomde de rivier regelmatig, en zette daarbij de benedenstad en de aangrenzende arbeiderswijken onder water.<sup id="cite_ref-brussel_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-adquiris_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-adquiris-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bouwen_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1865 werd een akkoord bereikt over drastische maatregelen om dit probleem te verhelpen. Tijdens een eerste fase (1867-1871) werd de loop van de rivier verlegd tot langs de <a href="/wiki/R20_(Belgi%C3%AB)" title="R20 (België)">Kleine Ring</a>, en werd ze overwelfd over een lengte van ongeveer twee kilometer. Het project was controversieel wegens zijn hoge kostprijs en de geplande onteigeningen en afbraak in de volkswijken van de <a href="/wiki/Vijfhoek_(Brussel)" title="Vijfhoek (Brussel)">Vijfhoek</a>. De op de vrijgekomen gronden <a href="/wiki/Centrale_lanen_(Brussel)" title="Centrale lanen (Brussel)">aangelegde boulevards</a>, omzoomd met statige panden en publieke gebouwen, kenmerken ook vandaag nog de Brusselse binnenstad.<sup id="cite_ref-brussel_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bouwen_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens de tweede fase (1931-1955) werd de overwelving uitgebreid tot in totaal ongeveer zes kilometer, van <a href="/wiki/Anderlecht" title="Anderlecht">Anderlecht</a> in het zuiden tot <a href="/wiki/Laken_(Belgi%C3%AB)" title="Laken (België)">Laken</a> in het noorden. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Situatie_vóór_1867"><span id="Situatie_v.C3.B3.C3.B3r_1867"></span>Situatie vóór 1867</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Situatie vóór 1867" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Situatie vóór 1867"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Loop">Loop</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Loop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Loop"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Oorspronkelijk was de Zenne in Brussel een <a href="/wiki/Meander_(waterloop)" title="Meander (waterloop)">meanderende</a> rivier met verschillende armen. Ze kruiste de stadsomwalling (hierover loopt nu de <a href="/wiki/R20_(Belgi%C3%AB)" title="R20 (België)">Kleine Ring</a>) op het kruispunt Zuidlaan-<a href="/wiki/Anspachlaan" title="Anspachlaan">Anspachlaan</a>. Dan kronkelde ze rond de huidige <a href="/wiki/Maurice_Lemonnierlaan" title="Maurice Lemonnierlaan">Lemonnierlaan</a> en vormde twee eilanden: het "Klein Eiland" (nu Fontainasplein) en het "Groot Eiland" (nu <a href="/wiki/Sint-Goriksplein" title="Sint-Goriksplein">Sint-Goriksplein</a>). Het Groot Eiland of "Sint-Gorikseiland" was de plaats van de 10e-eeuwse burcht waarrond <i><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Brussel" title="Geschiedenis van Brussel">Bruocsela</a></i> zich ontwikkelde.<sup id="cite_ref-verleden_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-verleden-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vervolgens stroomde de Zenne via de Anspachlaan en de <a href="/wiki/%C3%89mile_Jacqmainlaan" title="Émile Jacqmainlaan">Jacqmainlaan</a> verder en verliet ze de stad in de <a href="/wiki/Noordruimte" class="mw-redirect" title="Noordruimte">Noordruimte</a>. </p><p>Een tweede, kleinere rivierarm stroomde Brussel binnen aan het kruispunt Poincarélaan-Nijverheidskaai: de "Ransvoortzenne". Ze splitste zich af in <a href="/wiki/Kuregem" title="Kuregem">Kuregem</a> en vervoegde de Zenne weer ten westen van het Groot Eiland. Om de waterstand in de stad te regelen was het <a href="/wiki/Groot_Spui_(Brussel)" title="Groot Spui (Brussel)">Groot Spui</a> gebouwd op de Zenne en het <a href="/wiki/Klein_Spui_(Brussel)" title="Klein Spui (Brussel)">Klein Spui</a>.<sup id="cite_ref-bouwen_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Overtollig water dat via deze <a href="/wiki/Spuisluis" title="Spuisluis">spuisluizen</a> gekeerd of gespuid werd, kon worden afgevoerd via de "Kleine Zenne". Dat was een derde, kunstmatige rivierarm die net ten westen van de <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastions</a> en het <a href="/wiki/Zeekanaal_Brussel-Schelde" title="Zeekanaal Brussel-Schelde">Kanaal van Willebroek</a> liep om in <a href="/wiki/Neder-Heembeek" title="Neder-Heembeek">Neder-Heembeek</a> onder het kanaal door te duiken en er in de Zenne te vloeien. </p><p>Het grootste gedeelte van de Brusselse Zenne werd in de 19e eeuw omgeven door volkswijken (de benedenstad).<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hier woonden de lagere klassen dicht op elkaar. De wijken werden gekenmerkt door fabrieken en smalle, doodlopende straatjes. De <a href="/wiki/Adel" title="Adel">adel</a> en <a href="/wiki/Burgerij" title="Burgerij">burgerij</a> woonden in de modernere en schonere bovenstad, in het oosten. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Overstromings-_en_gezondheidsproblemen">Overstromings- en gezondheidsproblemen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Overstromings- en gezondheidsproblemen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Overstromings- en gezondheidsproblemen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Kanaal_Charleroi-Brussel" title="Kanaal Charleroi-Brussel">Kanaal Charleroi-Brussel</a> en enkele kleinere kanalen moesten de functie van waterweg overnemen van de Zenne. Deze rivier had immers een onregelmatig <a href="/wiki/Debiet" title="Debiet">debiet</a> en overspoelde regelmatig haar oevers. Bij hevige regenval konden zelfs de sluizen de hoge waterstand niet meer aan. De versmalling van de <a href="/wiki/Rivierbedding" title="Rivierbedding">rivierbedding</a> door bebouwing op de oevers belemmerde de afvoer steeds meer.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook werd het water afgeremd door de pijlers van de vele bruggen. Verder zorgden <a href="/wiki/Watermolen_(door_water_aangedreven_molen)" title="Watermolen (door water aangedreven molen)">watermolens</a> en afval voor een algemene stijging van het waterpeil.<sup id="cite_ref-dem48_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-dem48-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens droge periodes werd daarentegen water onttrokken uit de Zenne om het Kanaal van Charleroi op peil te houden.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het debiet verminderde dan zodanig dat het vervuilde water niet meer wegstroomde, waardoor rioolslib en industrieel of huishoudelijk afval konden ophopen. </p><p>Dit werd steeds erger door de economische en demografische groei van Brussel.<sup id="cite_ref-brussel_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Zenne, die in 1853 werd beschreven als "de meest misselijke kleine rivier ter wereld", was een openluchtriool geworden en verspreidde walgelijke geuren door de stad,<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> die men ervan verdacht een rol te spelen bij besmettelijke ziektes zoals <a href="/wiki/Cholera" title="Cholera">cholera</a>.<sup id="cite_ref-brussel_3-3" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens de eerste helft van de 19e eeuw kende Brussel meerdere droge periodes, verscheidene overstromingen, en een choleraepidemie veroorzaakt door de vervuilde rivier, de armoede en het gebrek aan hygiëne en proper drinkwater in de benedenstad.<sup id="cite_ref-DeVries25_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-DeVries25-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Dit zette het stads- en provinciebestuur aan tot actie.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aanloop">Aanloop</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Aanloop" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Aanloop"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na de spectaculaire overstroming van 1836 werd een onderzoekscommissie belast met het zoeken naar een oplossing, maar de eerste studies en voorstellen om de rivier te zuiveren werden pas opgesteld in 1859, toen het gebrek aan openbare hygiëne onhoudbaar begon te worden.<sup id="cite_ref-brussel_3-4" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Een veertigtal ideeën om de Zenne schoon te spoelen werd naar voren geschoven.<sup id="cite_ref-brussel_3-5" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Sommige plannen voorzagen schoon water uit zijrivieren naar de stad te leiden, om het vervuilde water van de Zenne te verdunnen en te doen doorstromen. Andere voorstellen voorzagen een complete verlegging van de Zenne westwaarts naar de loop van de Kleine Zenne, die dan zou worden verbreed en kon dienen voor scheepvaart en watermolens. Nog andere plannen beschouwden om het even welke zuivering als onmogelijk, en stelden voor de rivier te overwelven zonder noemenswaardige wijzigingen aan te brengen in haar loop. Een van die plannen voorzag een efficiëntere afwatering, zodat er ruimte vrijkwam voor een ondergrondse spoorweg. Dit idee liep vooruit op zijn tijd, maar zou een eeuw later worden verwezenlijkt in de vorm van de <a href="/wiki/Noord-Zuidverbinding_(Brussel)" title="Noord-Zuidverbinding (Brussel)">Noord-Zuidverbinding</a>.<sup id="cite_ref-Demey,_49_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Demey,_49-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Eerste_fase_(1867–1871)"><span id="Eerste_fase_.281867.E2.80.931871.29"></span>Eerste fase (1867–1871)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Eerste fase (1867–1871)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Eerste fase (1867–1871)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Het_plan-Suys">Het plan-Suys</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Het plan-Suys" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Het plan-Suys"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Onder de toenmalige burgemeester van Brussel, <a href="/wiki/Jules_Anspach" title="Jules Anspach">Jules Anspach</a>, koos de gemeenteraad voor een ontwerp dat architect <a href="/wiki/L%C3%A9on_Suys" title="Léon Suys">Léon Suys</a> in 1865 had ingediend.<sup id="cite_ref-brussel_3-6" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bouwen_5-3" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Ransvoortzenne werd binnen de stadsmuren gedempt; de Zenne werd rechtgetrokken en overwelfd. Hierboven kwam een rechte, 30 meter brede boulevard, lopend van het <a href="/wiki/Groot_Spui_(Brussel)" title="Groot Spui (Brussel)">Groot Spui</a> naar de verdwenen <a href="/wiki/Augustijnenkerk_(Brussel)" title="Augustijnenkerk (Brussel)">Augustijnenkerk</a> en verder naar de huidige Noordruimte.<sup id="cite_ref-brussel_3-7" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bouwen_5-4" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Anspach steunde het plan-Suys, want hij had radicale plannen om de stad om te vormen en het voorliggende project zou hem toelaten meerdere plannen tegelijk te realiseren. Door de stad te verfraaien wilde hij de rijkere bevolking naar de stad lokken; die had de binnenstad verlaten om zich in de betere wijken van de voorsteden te vestigen (zoals de <a href="/wiki/Leopoldswijk" title="Leopoldswijk">Leopoldswijk</a> en langs de <a href="/wiki/Louizalaan" title="Louizalaan">Louizalaan</a>), wat een negatief effect op de stadskas had.<sup id="cite_ref-bouwen_5-5" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De verfraaiing moest in de eerste plaats de verouderde, ongezonde en dichtbevolkte volkswijken aanpakken, die men een hoofdstad onwaardig vond.<sup id="cite_ref-brussel_3-8" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Deze arme wijken zouden zo ook een nieuwe bestemming krijgen voor het zakenleven en de handel.<sup id="cite_ref-bouwen_5-6" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook wilde hij de talrijke kleine en doodlopende steegjes in de binnenstad vervangen door brede lanen – verkeersaders door de stad en verbindingen tussen de snel groeiende treinstations – zoals <a href="/wiki/Georges-Eug%C3%A8ne_Haussmann" title="Georges-Eugène Haussmann">Hausmann</a> had gedaan in <a href="/wiki/Parijs" title="Parijs">Parijs</a>.<sup id="cite_ref-brussel_3-9" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bouwen_5-7" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bezwaren_en_verzet">Bezwaren en verzet</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Bezwaren en verzet" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Bezwaren en verzet"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het <a href="/wiki/Federaal_Parlement_van_Belgi%C3%AB" title="Federaal Parlement van België">Belgisch parlement</a> had onlangs een wet goedgekeurd die <a href="/wiki/Onteigening" title="Onteigening">onteigeningen</a> door de overheid in naam van het "algemeen belang" mogelijk maakte. Dit kon geschieden zelfs voor de finale plannen van een project waren goedgekeurd, dus kon meer onteigend worden dan het "algemeen belang" vereiste.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het stadsbestuur greep dit aan om grote gedeeltes van de benedenstad af te breken. De stad meende het project zelf te kunnen financieren, doordat de aangekochte gronden in waarde zouden stijgen wanneer ze door grote, chique lanen werden doorkruist.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De gedwongen verhuis van de verarmde bevolking naar de reeds dichtbevolkte voorsteden en de sociale verdringing vormden geen bezwaar voor het stadsbestuur, aangezien de onteigende arbeiders weinig belastingen betaalden en geen stemrecht hadden.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Zelfs na de officiële goedkeuring van het plan-Suys kreeg Anspach te maken met sterke tegenkanting van enkele ingenieurs. Zij vonden dat de overwelving onverzoenbaar was met de geologie en vreesden dat in de tunnel water en zelfs gevaarlijke gassen zouden ophopen.<sup id="cite_ref-Demey,_49_13-1" class="reference"><a href="#cite_note-Demey,_49-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anderen verzetten zich tegen de plannen wegens de verhoging van de belastingen ter financiering van het project, de lage vergoeding voor de onteigeningen en het gebrek aan inspraak van de bevolking. In de pers werd Anspach verantwoordelijk gehouden voor de afbraak van de Brusselse oude stad, en er verschenen spotprenten over hem.<sup id="cite_ref-Demey61_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Demey61-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Als liberaal vreesde Anspach voor de bekrompenheid en zwakheid van de overheid; daarom besteedde hij de werken uit aan een Brits bedrijf dat speciaal werd opgericht: de <i>Belgian Public Works Company</i>.<sup id="cite_ref-brussel_3-10" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tijdens de uitvoering geraakte het bedrijf echter verwikkeld in een <a href="/wiki/Verduistering_(misdrijf)" title="Verduistering (misdrijf)">verduisteringsschandaal</a> waarbij de zaakvoerder geprobeerd zou hebben 2,5 miljoen frank te stelen van het bedrijf.<sup id="cite_ref-DeVries25_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-DeVries25-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De controle over de werken ging hierdoor terug naar de stad en hoewel Anspach kon aanblijven, verloor hij zwaar bij de <a href="/wiki/Gemeenteraadsverkiezing" title="Gemeenteraadsverkiezing">gemeenteraadsverkiezing</a> van 1869.<sup id="cite_ref-Demey61_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-Demey61-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Werkzaamheden">Werkzaamheden</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Werkzaamheden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Werkzaamheden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het contract werd getekend op 15 juni 1866 en de eerste 1.100 huizen werden onteigend binnen de eerste maanden. De gigantische werken, waarbij duizenden arbeiders betrokken waren, begonnen op 13 februari 1867.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De rivier werd tijdelijk omgeleid en een groot deel van het oude stadscentrum opengelegd.<sup id="cite_ref-brussel_3-11" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Over de toekomstige loop, ruim 2 km lang, werden twee evenwijdige, 6 meter brede bakstenen <a href="/wiki/Segmentboog" title="Segmentboog">steekbogen</a> gebouwd. Aan weerszijden hiervan kwamen moerrioolpijpen om het rioolwater op te vangen. Indien deze pijpen overbelast raakten, voerden dwarspijpen het overtollig water naar de Zenne.<sup id="cite_ref-brussel_3-12" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De werken liepen wat vertraging op door technische moeilijkheden te wijten aan de Brusselse geologie, maar deze waren niet zo erg als men vreesde voor de aanvang van het project. Ook het verduisteringsschandaal vertraagde de werken door de overdracht van de werf van het Britse bedrijf naar de overheid. De bouwwerken waren eind 1871 klaar en werden officieel geopend door het stadsbestuur op 30 november dat jaar,<sup id="cite_ref-Demey65_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Demey65-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> toen de Zenne na de opening van het vernieuwde Groot Spui door haar nieuwe bedding stroomde.<sup id="cite_ref-brussel_3-13" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het Klein Spui geraakte in onbruik.<sup id="cite_ref-bouwen_5-8" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_nieuwe_centrale_lanen">De nieuwe centrale lanen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: De nieuwe centrale lanen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: De nieuwe centrale lanen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een reeks nieuwe lanen gecreëerd door het project werd geopend voor het verkeer tussen 1871 en 1873. Het betrof de Henegouwenlaan (nu <a href="/wiki/Maurice_Lemonnierlaan" title="Maurice Lemonnierlaan">Maurice Lemonnierlaan</a>), de Centrale Laan (nu <a href="/wiki/Anspachlaan" title="Anspachlaan">Anspachlaan</a>), de Noordlaan (nu <a href="/wiki/Adolphe_Maxlaan" title="Adolphe Maxlaan">Adolphe Maxlaan</a>) en de Zennelaan (nu <a href="/wiki/%C3%89mile_Jacqmainlaan" title="Émile Jacqmainlaan">Émile Jacqmainlaan</a>).<sup id="cite_ref-Demey65_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Demey65-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Deze nieuwe verkeersaders vergemakkelijkten de toegang tot de benedenstad, die voorheen via de Zuidstraat, de Kleerkopersstraat en de <a href="/wiki/Nieuwstraat_(Brussel)" title="Nieuwstraat (Brussel)">Nieuwstraat</a> liep, en gaf de opwaardering van de aangrenzende wijken een duw in de rug. Om deze heropleving te ondersteunen en investeringen aan te trekken werden enkele prestigieuze openbare gebouwen opgetrokken, waaronder de <a href="/wiki/Beurs_van_Brussel" title="Beurs van Brussel">Beurs</a> (1868-1873) met centrale inplanting op de vroegere Botermarkt, het <a href="/wiki/Zuidpaleis" title="Zuidpaleis">Zuidpaleis</a> (1875-1880) en de Gemeenteschool nr. 13 (1877-1880).<sup id="cite_ref-bouwen_5-9" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De nieuwe <a href="/wiki/Centrale_Hallen" title="Centrale Hallen">Centrale Hallen</a> (1872-1874) vervingen de onhygiënische openluchtmarkten en waren een voorbeeld van metalen architectuur, maar werden afgebroken in 1958.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De geplande grote monumentale fontein op het Fontainasplein werd geschrapt om budgettaire redenen.<sup id="cite_ref-Demey65_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-Demey65-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De bouw van privépanden langs de boulevards en in de omliggende straten begon pas later. De middenklasse bleef de nieuwe voorsteden verkiezen boven de dichtbevolkte binnenstad.<sup id="cite_ref-brussel_3-14" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De hoge grondprijzen – waarop werd gerekend om de overwelving te financieren – en de hoge huurprijzen lagen buiten het bereik van de lagere sociale klassen. De vraag naar appartementen nam af naarmate de Brusselaars kozen voor <a href="/wiki/Eengezinswoning" title="Eengezinswoning">eengezinswoningen</a>. De woningen opgetrokken door investeerders kenden maar weinig aftrek.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Om de perceelsverkoop te stimuleren en bouwheren aan te zetten kwaliteitsvolle gebouwen met aantrekkelijke gevels op te trekken, werd door het stadsbestuur in de jaren 1872-1876 met succes een <a href="/wiki/Architectuurwedstrijd_van_de_Stad_Brussel_(1872-1876)" class="mw-redirect" title="Architectuurwedstrijd van de Stad Brussel (1872-1876)">architectuurwedstrijd</a> opgezet<sup id="cite_ref-bouwen_5-10" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> waarin twintig gebouwen, neergezet voor 1 januari 1876, prijzen zouden winnen. De hoofdprijs van 20.000 frank ging naar <a href="/wiki/Henri_Beyaert" class="mw-redirect" title="Henri Beyaert">Henri Beyaert</a> voor het pand <i><a href="/wiki/Hier_ist_in_den_Kater_en_de_Kat" title="Hier ist in den Kater en de Kat">Hier is 't in den kater en de kat</a></i> op de <a href="/wiki/Noordlaan" class="mw-redirect" title="Noordlaan">Noordlaan</a>.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Desalniettemin duurde het nog 20 jaar, tot 1895, voordat de lanen helemaal waren volgebouwd. </p><p>De voormalige <a href="/wiki/Augustijnenkerk_(Brussel)" title="Augustijnenkerk (Brussel)">Augustijnenkerk</a>, een 17e-eeuws gebouw in <a href="/wiki/Barokke_architectuur" class="mw-redirect" title="Barokke architectuur">barokke architectuur</a>, werd vergroot en vormde een brandpunt voor de nieuwe boulevards.<sup id="cite_ref-bouwen_5-11" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De werkzaamheden omsingelden de kerk bijna volledig, maar met de nodige moeite en fondsen bleef het gebouw gespaard.<sup id="cite_ref-brussel_3-15" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Desondanks werd de kerk in 1893 afgebroken om plaats te ruimen voor het <a href="/wiki/De_Brouck%C3%A8replein" title="De Brouckèreplein">De Brouckèreplein</a><sup id="cite_ref-bouwen_5-12" class="reference"><a href="#cite_note-bouwen-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en vervangen door een fontein ter nagedachtenis van <a href="/wiki/Jules_Anspach" title="Jules Anspach">Jules Anspach</a>. De gevel werd zorgvuldig afgebroken en heropgebouwd als gevel voor de <a href="/wiki/Drievuldigheidskerk_(Elsene)" title="Drievuldigheidskerk (Elsene)">Heilige Drievuldigheidskerk van Elsene</a>.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tweede_fase_(1931–1955)"><span id="Tweede_fase_.281931.E2.80.931955.29"></span>Tweede fase (1931–1955)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Tweede fase (1931–1955)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Tweede fase (1931–1955)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Terwijl de overwelving van de Zenne de problemen voor de volksgezondheid en het overstromingsgevaar in de Vijfhoek verhielp, was dit niet het geval voor de rest van de agglomeratie.<sup id="cite_ref-brussel_3-16" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De Zenne was nog steeds zwaar vervuild, ondanks nieuwe rioleringen en afwateringskanalen naar het <a href="/wiki/Kanaal_Brussel-Charleroi" class="mw-redirect" title="Kanaal Brussel-Charleroi">Kanaal Brussel-Charleroi</a>. Bovendien waren er regelmatig overstromingen in de voorsteden, ondanks twee overlopen die overtollig water in het kanaal moesten lozen.<sup id="cite_ref-brussel_3-17" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In 1930 werd een vereniging opgericht die ervoor ijverde de volledige loop van de Zenne doorheen de agglomeratie te overwelven om zo de voorsteden te laten meegenieten van de voordelen die deze ingreep had gebracht voor de binnenstad. Op haar aanzet werd de rivier verlegd naar de <a href="/wiki/R20_(Belgi%C3%AB)" title="R20 (België)">Kleine Ring</a>. De overwelving werd uitgebreid zowel stroomopwaarts (tot aan de Veeartsenstraat in <a href="/wiki/Kuregem" title="Kuregem">Kuregem</a>) als stroomafwaarts (naar de Werkhuizenkaai in <a href="/wiki/Laken_(Belgi%C3%AB)" title="Laken (België)">Laken</a>) en deze nieuwe dubbele overwelving was breder en van gewapend beton.<sup id="cite_ref-brussel_3-18" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De werkzaamheden werden vertraagd door de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> en de aanleg van de <a href="/wiki/Noord-Zuidverbinding_(Brussel)" title="Noord-Zuidverbinding (Brussel)">Noord-Zuidverbinding</a>, en vandaar pas voltooid in 1955.<sup id="cite_ref-brussel_3-19" class="reference"><a href="#cite_note-brussel-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De drooggevallen tunnels onder het stadscentrum werden omgebouwd tot <a href="/wiki/Noord-Zuidpremetrotunnel" title="Noord-Zuidpremetrotunnel">Noord-Zuid van de premetro</a>, geopend in 1976. Het gebruik van de bestaande tunnels tot metrotunnel beperkte immers de bovengrondse werken. Andere pijpen werden gebruikt als afwatering bij stormweer. De Anspachfontein werd verplaatst naar het plein langs de Baksteenkaai (vroeger Koopliedendok).<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Waterzuivering_(sinds_2000)"><span id="Waterzuivering_.28sinds_2000.29"></span>Waterzuivering (sinds 2000)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Waterzuivering (sinds 2000)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Waterzuivering (sinds 2000)"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De zuivering van het Brusselse afvalwater werd pas bewerkstelligd door de opening van <a href="/wiki/Rioolwaterzuiveringsinstallatie" title="Rioolwaterzuiveringsinstallatie">waterzuiveringsstations</a>-Zuid (2000) en -Noord (2007). Het zuidelijke station (op de grens tussen <a href="/wiki/Anderlecht" title="Anderlecht">Anderlecht</a> en <a href="/wiki/Vorst_(Brussel)" title="Vorst (Brussel)">Vorst</a>) zuivert het afvalwater van ongeveer 360.000 inwoners.<sup id="cite_ref-adquiris_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-adquiris-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het noordelijke station (bij de <a href="/wiki/Budabrug_(Neder-Over-Heembeek)" title="Budabrug (Neder-Over-Heembeek)">Budabrug</a>, tussen de Zenne en het <a href="/wiki/Zeekanaal_Brussel-Schelde" title="Zeekanaal Brussel-Schelde">Zeekanaal Brussel-Schelde</a>) zuivert het afvalwater van 1.100.000 mensen, waaronder dat van de <a href="/wiki/Vlaams-Brabant" title="Vlaams-Brabant">Vlaams-Brabantse</a> gemeentes <a href="/wiki/Zaventem_(gemeente)" title="Zaventem (gemeente)">Zaventem</a>, <a href="/wiki/Wezembeek-Oppem" title="Wezembeek-Oppem">Wezembeek-Oppem</a>, <a href="/wiki/Machelen_(Vlaams-Brabant)" title="Machelen (Vlaams-Brabant)">Machelen</a>, <a href="/wiki/Kraainem" title="Kraainem">Kraainem</a>, <a href="/wiki/Dilbeek" title="Dilbeek">Dilbeek</a> en delen van <a href="/wiki/Asse_(Vlaams-Brabant)" title="Asse (Vlaams-Brabant)">Asse</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Referenties">Referenties</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Referenties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Referenties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist" style="-moz-column-count:2; -webkit-column-count:2; column-count:2;-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-spui-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-spui_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF12_mei_2011"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.skynet.be/lili-nl/gastronomie/dossier/detail_redactie-testte-grande-ecluse?articleId=843462">De redactie testte La Grande Ecluse</a>. Skynet.be (<span class="mw-formatted-date" title="2011-05-12">12 mei 2011</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-02-04">4 februari 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-dem48-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-dem48_2-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dem48_2-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Demey, 48.</span> </li> <li id="cite_note-brussel-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-brussel_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-13"><sup><i><b>n</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-14"><sup><i><b>o</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-15"><sup><i><b>p</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-16"><sup><i><b>q</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-17"><sup><i><b>r</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-18"><sup><i><b>s</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brussel_3-19"><sup><i><b>t</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2012"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brussel.be/dwnld/45058544/De%20Zenne%20%E2%80%94%20De%20centrale%20lanen.pdf">De Zenne - De centrale lanen</a>. <a href="/wiki/Brussel_(stad)" title="Brussel (stad)">Stad Brussel</a> (2012). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-02-13">13 februari 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-adquiris-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-adquiris_4-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-adquiris_4-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2010"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aquiris.be/nl/geschiedenis.php">Het waterzuiveringstation Brussel-Noord - Geschiedenis</a>. Adquiris (2010). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-02-14">14 februari 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-bouwen-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-bouwen_5-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-3"><sup><i><b>d</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-4"><sup><i><b>e</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-5"><sup><i><b>f</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-6"><sup><i><b>g</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-7"><sup><i><b>h</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-8"><sup><i><b>i</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-9"><sup><i><b>j</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-10"><sup><i><b>k</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-11"><sup><i><b>l</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-bouwen_5-12"><sup><i><b>m</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Nederlands">(<span>nl</span>) </span><span class="citation" id="CITEREF1977"><span style="font-variant:small-caps;">Danmark. Rijksdienst voor Monumenten- en Landschapszorg, Ministerie van de <a href="/wiki/Vlaamse_Gemeenschap" title="Vlaamse Gemeenschap">Vlaamse Gemeenschap</a>.</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.be/books?id=v5pqPTJki_8C">Bouwen door de eeuwen heen: inventaris van het cultuurbezit in België: architectuur</a>. Editions Mardaga (1977). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-04-02">2 april 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-verleden-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-verleden_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF11_december_2006"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/TV_Brussel" class="mw-redirect" title="TV Brussel">TV Brussel</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brusselnieuws.be/artikel/verloren-verleden-de-zenne/">Verloren verleden: De Zenne</a>. <a href="/wiki/Brussel_Deze_Week" class="mw-redirect" title="Brussel Deze Week">Brussel Deze Week</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2006-12-11">11 december 2006</span>). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-03-30">30 maart 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 16.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 43.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey 47</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">De Vries, 26.</span> </li> <li id="cite_note-DeVries25-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-DeVries25_11-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-DeVries25_11-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">De Vries, 25.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">Deligne, 53.</span> </li> <li id="cite_note-Demey,_49-13"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Demey,_49_13-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Demey,_49_13-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Demey, 49.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Kaart van het plan-Suys. Brusselse Stadsarchieven: P.P. 1.169</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Deligne 55</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 52.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 57.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 51.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 71.</span> </li> <li id="cite_note-Demey61-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Demey61_20-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Demey61_20-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Demey, 61.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">Deligne, 5.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 59.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 62.</span> </li> <li id="cite_note-Demey65-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Demey65_24-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Demey65_24-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Demey65_24-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">Demey, 65.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 66.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 67.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 68.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eglise-sainte-trinite.eu/Pages/historique.html">Église de la Sainte Trinité</a>. Église de la Sainte Trinité. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-11-03">3 november 2007</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 84.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">Demey, 85.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2007"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurobru.com/fontaine.htm"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> Les fontaines dans la région de Bruxelles-Capitale</a>. eurobru.com (2007). Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-11-08">8 november 2007</span>. </span></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografie">Bibliografie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Bibliografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Bibliografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span style="font-variant:small-caps;">Suys, Léon</span>, <i>Senne et boulevards. Solution du problème hygiénique et monumental</i> (1865) (Archief van de Stad Brussel)</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span class="citation" id="CITEREFDemey1990"><span style="font-variant:small-caps;">Demey, Thierry</span> (1990). <cite><i>Bruxelles, chronique d'une capitale en chantier</i></cite>. Paul Legrain/C.F.C.-Editions, Brussel.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span class="citation" id="CITEREFDeligne2005"><span style="font-variant:small-caps;">Deligne, Chloé</span> (2005). <cite><i>Bruxelles sortie des eaux</i></cite>. Éditions Historia Bruxellae, Brussel. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/2-9600373-1-6" title="Speciaal:Boekbronnen/2-9600373-1-6">ISBN 2-9600373-1-6</a></span>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <span class="citation" id="CITEREFDe_Vries2003"><span style="font-variant:small-caps;">De Vries, Andre</span> (2003). <cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/brusselscultural0000devr_e9x2">Brussels: A Cultural and Literary History</a></i></cite>. Signal, Oxford.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span class="citation" id="CITEREFLeblicq2000"><span style="font-variant:small-caps;">Leblicq, Yves</span> (2000). <cite><i>Avant, pendant et après le voûtement de la Senne. Images d’un Bruxelles en mutation</i></cite>.</span></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <span style="font-variant:small-caps;">Schwilden, Tristan</span>, <i>La Bourse et la Ville, 1869-1870</i>, tent.cat. Galerie Bortier, 1996. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/740257819">740257819</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.davidrumsey.com/detail?id=1-1-21005-530097&name=Brussels++Bruxelles+">Een kaart van Brussel in 1837, voor de overwelving van de Zenne.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.davidrumsey.com/detail?id=1-1-31392-1150339&name=Brussels">Een kaart van Brussel in 1883, na de overwelving van de Zenne.</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Frans">(<span>fr</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928202256/http://www.badeaux.be/Publications/Pub1/Chapitre2/Chapitre2.html">Présentation de l'ouvrage: <i>Bruxelles, chronique d’une capitale en chantier</i></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gs-esf.be/downloads/topoguides/Anderlecht08_NL_LOW_A4.pdf">Wandeling langs de Zenne en het Kanaal in Anderlecht.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.water4all.be/site/downloads/algemeen/zenne.pdf">Project van de Provincie Vlaams-Brabant - "Water4all"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mymapsplus.com/mm_view.aspx?map=belgeoblog">De historische loop van de Zenne</a> op <a href="/wiki/Google_Maps" title="Google Maps">Google Maps</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&oldid=64964901">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&oldid=64964901</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Geschiedenis_van_Brussel" title="Categorie:Geschiedenis van Brussel">Geschiedenis van Brussel</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Stedenbouwkundig_project" title="Categorie:Stedenbouwkundig project">Stedenbouwkundig project</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Bouwwerk_in_Brussel" title="Categorie:Bouwwerk in Brussel">Bouwwerk in Brussel</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Ondergronds_bouwen" title="Categorie:Ondergronds bouwen">Ondergronds bouwen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Waterbouwkunde" title="Categorie:Waterbouwkunde">Waterbouwkunde</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Rivier_in_het_Brussels_Hoofdstedelijk_Gewest" title="Categorie:Rivier in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest">Rivier in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 6 aug 2023 om 16:27.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Overwelving_van_de_Zenne&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6dfcdd5ff5-krdmx","wgBackendResponseTime":155,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.184","walltime":"0.508","ppvisitednodes":{"value":4570,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":11751,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5141,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":24718,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 111.139 1 -total"," 70.11% 77.920 1 Sjabloon:References"," 32.47% 36.089 7 Sjabloon:Citeer_web"," 22.99% 25.546 4 Sjabloon:Citeer_boek"," 10.27% 11.416 1 Sjabloon:Nl"," 7.38% 8.203 5 Sjabloon:Taalaanduiding"," 4.64% 5.158 8 Sjabloon:Fr"," 4.32% 4.805 10 Sjabloon:Sfnref"," 3.88% 4.308 8 Sjabloon:Aut"," 3.26% 3.622 1 Sjabloon:En"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.009","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":975388,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-864bbfd546-bttx2","timestamp":"20241129101023","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Overwelving van de Zenne","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Overwelving_van_de_Zenne","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q610373","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q610373","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2012-02-13T17:16:07Z","dateModified":"2023-08-06T15:27:05Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d4\/Covering_of_the_Senne_EN_v1.2.svg","headline":"bouwwerk in Brussel"}</script> </body> </html>