CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Eusebius van Caesarea - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"9afa0795-830f-4b10-87a0-81412d01bea7","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Eusebius_van_Caesarea","wgTitle":"Eusebius van Caesarea","wgCurRevisionId":67057870,"wgRevisionId":67057870,"wgArticleId":241189,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2015","Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen","Kerkhistoricus","Romeins historicus","Kerkvader","4e-eeuws schrijver","4e-eeuws bisschop"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Eusebius_van_Caesarea","wgRelevantArticleId":241189,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true, "wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q142999","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar", "ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/1200px-Eusebius_of_Caesarea.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1486"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/800px-Eusebius_of_Caesarea.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="990"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/640px-Eusebius_of_Caesarea.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="792"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Eusebius van Caesarea - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Eusebius_van_Caesarea"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Eusebius_van_Caesarea"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Eusebius_van_Caesarea rootpage-Eusebius_van_Caesarea skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Eusebius+van+Caesarea" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Eusebius+van+Caesarea" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Eusebius+van+Caesarea" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Eusebius+van+Caesarea" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Biografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Biografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Biografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Biografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Werken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Werken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Werken</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Werken-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Werken-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Werken-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bijbeltekstkritische_werken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bijbeltekstkritische_werken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Bijbeltekstkritische werken</span> </div> </a> <ul id="toc-Bijbeltekstkritische_werken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-De_Kroniek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#De_Kroniek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>De <i>Kroniek</i></span> </div> </a> <ul id="toc-De_Kroniek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kerkgeschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kerkgeschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Kerkgeschiedenis</span> </div> </a> <ul id="toc-Kerkgeschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Leven_van_Constantijn" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Leven_van_Constantijn"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Leven van Constantijn</span> </div> </a> <ul id="toc-Leven_van_Constantijn-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kleinere_historische_werken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kleinere_historische_werken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Kleinere historische werken</span> </div> </a> <ul id="toc-Kleinere_historische_werken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Apologetische_en_dogmatische_werken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Apologetische_en_dogmatische_werken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>Apologetische en dogmatische werken</span> </div> </a> <ul id="toc-Apologetische_en_dogmatische_werken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Exegetische_en_verscheiden_werken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Exegetische_en_verscheiden_werken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.7</span> <span>Exegetische en verscheiden werken</span> </div> </a> <ul id="toc-Exegetische_en_verscheiden_werken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Beoordeling_van_Eusebius" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Beoordeling_van_Eusebius"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Beoordeling van Eusebius</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Beoordeling_van_Eusebius-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Beoordeling van Eusebius-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Beoordeling_van_Eusebius-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Leer" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Leer"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Leer</span> </div> </a> <ul id="toc-Leer-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beperkingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beperkingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Beperkingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Beperkingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-In_Nederlandse_vertaling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#In_Nederlandse_vertaling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>In Nederlandse vertaling</span> </div> </a> <ul id="toc-In_Nederlandse_vertaling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bibliografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bronnen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bronnen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bronnen</span> </div> </a> <ul id="toc-Bronnen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Noten" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Noten"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Noten</span> </div> </a> <ul id="toc-Noten-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Eusebius van Caesarea</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 63 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-63" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">63 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Eusebius_van_Caesarea" title="Eusebius van Caesarea – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Eusebius van Caesarea" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Eusebius_von_Caesarea" title="Eusebius von Caesarea – Zwitserduits" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Eusebius von Caesarea" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Zwitserduits" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%B5%D8%B1%D9%8A" title="يوسابيوس القيصري – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="يوسابيوس القيصري" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%8A%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D8%B5%D8%B1%D9%89" title="يوسابيوس القيصرى – Egyptisch Arabisch" lang="arz" hreflang="arz" data-title="يوسابيوس القيصرى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptisch Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Eusebiu_de_Cesarea" title="Eusebiu de Cesarea – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Eusebiu de Cesarea" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Yevsevi" title="Yevsevi – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Yevsevi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%82%DB%8C%D8%B5%D8%B1%DB%8C" title="اوسبیوس قیصری – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اوسبیوس قیصری" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Евсевий Кесарийски – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Евсевий Кесарийски" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Eusebius_Caesarea" title="Eusebius Caesarea – Bretons" lang="br" hreflang="br" data-title="Eusebius Caesarea" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretons" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Eusebi_de_Cesarea" title="Eusebi de Cesarea – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Eusebi de Cesarea" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Eusebios_z_Kaisareie" title="Eusebios z Kaisareie – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Eusebios z Kaisareie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Eusebius_af_C%C3%A6sarea" title="Eusebius af Cæsarea – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Eusebius af Cæsarea" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Eusebius_von_Caesarea" title="Eusebius von Caesarea – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Eusebius von Caesarea" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CF%85%CF%83%CE%AD%CE%B2%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%9A%CE%B1%CE%B9%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82" title="Ευσέβιος της Καισαρείας – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Ευσέβιος της Καισαρείας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Eusebius" title="Eusebius – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Eusebius" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/E%C5%ADzebio_de_Cezareo" title="Eŭzebio de Cezareo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Eŭzebio de Cezareo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Eusebio_de_Cesarea" title="Eusebio de Cesarea – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Eusebio de Cesarea" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Eusebios_Kaisareast" title="Eusebios Kaisareast – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Eusebios Kaisareast" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Eusebio_Zesareakoa" title="Eusebio Zesareakoa – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Eusebio Zesareakoa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D9%82%DB%8C%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="یوسبیوس قیصریه – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="یوسبیوس قیصریه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Eusebios_Kesarealainen" title="Eusebios Kesarealainen – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Eusebios Kesarealainen" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Eus%C3%A8be_de_C%C3%A9sar%C3%A9e" title="Eusèbe de Césarée – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Eusèbe de Césarée" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Eusebio_de_Cesarea" title="Eusebio de Cesarea – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Eusebio de Cesarea" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%A1%D7%91%D7%99%D7%95%D7%A1_%D7%9E%D7%A7%D7%99%D7%A1%D7%A8%D7%99%D7%94" title="אוסביוס מקיסריה – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="אוסביוס מקיסריה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Euzebije_Cezarejski" title="Euzebije Cezarejski – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Euzebije Cezarejski" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kaiszareiai_Euszebiosz" title="Kaiszareiai Euszebiosz – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kaiszareiai Euszebiosz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D5%BE%D5%BD%D5%A5%D5%A2%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D4%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Եվսեբիոս Կեսարացի – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Եվսեբիոս Կեսարացի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D5%BE%D5%BD%D5%A5%D5%A2%D5%AB%D5%B8%D5%BD_%D4%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%AB" title="Եվսեբիոս Կեսարացի – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Եվսեբիոս Կեսարացի" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Eusebius_dari_Kaisarea" title="Eusebius dari Kaisarea – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Eusebius dari Kaisarea" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Eusebio_di_Cesarea" title="Eusebio di Cesarea – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Eusebio di Cesarea" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A8%E3%82%A6%E3%82%BB%E3%83%93%E3%82%AA%E3%82%B9" title="エウセビオス – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="エウセビオス" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98_%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%98" title="ევსები კესარიელი – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ევსები კესარიელი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A0%EC%84%B8%EB%B9%84%EC%9A%B0%EC%8A%A4" title="유세비우스 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="유세비우스" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Eusebios" title="Eusebios – Koerdisch" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Eusebios" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Koerdisch" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Eusebius_Pamphili" title="Eusebius Pamphili – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Eusebius Pamphili" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Eusebio_de_Cesarea" title="Eusebio de Cesarea – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Eusebio de Cesarea" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/C%C4%93zarejas_Eisebijs" title="Cēzarejas Eisebijs – Lets" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Cēzarejas Eisebijs" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Lets" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Eosebi%C3%B4sy_avy_any_Kaisarea" title="Eosebiôsy avy any Kaisarea – Malagassisch" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Eosebiôsy avy any Kaisarea" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malagassisch" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%98_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Евсевиј Кесариски – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Евсевиј Кесариски" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%87%E0%B4%B8%E0%B4%B1%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%86_%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%B8%E0%B5%80%E0%B4%AC%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%B8%E0%B5%8D" title="കേസറിയായിലെ യൂസീബിയസ് – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കേസറിയായിലെ യൂസീബിയസ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Eusebius_dari_Kaisaria" title="Eusebius dari Kaisaria – Maleis" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Eusebius dari Kaisaria" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Maleis" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Eusebius_av_C%C3%A6sarea" title="Eusebius av Cæsarea – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Eusebius av Cæsarea" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Eus%C3%A8bi_de_Cesar%C3%A8a" title="Eusèbi de Cesarèa – Occitaans" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Eusèbi de Cesarèa" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Occitaans" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Euzebiusz_z_Cezarei" title="Euzebiusz z Cezarei – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Euzebiusz z Cezarei" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Eus%C3%A9bio_de_Cesareia" title="Eusébio de Cesareia – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Eusébio de Cesareia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Eusebiu_din_Cezareea" title="Eusebiu din Cezareea – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Eusebiu din Cezareea" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Евсевий Кесарийский – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Евсевий Кесарийский" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%8B%D0%B9" title="Евсевий Кесарийскый – Roetheens" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Евсевий Кесарийскый" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Roetheens" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Euzebije_iz_Cezareje" title="Euzebije iz Cezareje – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Euzebije iz Cezareje" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Eusebius" title="Eusebius – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Eusebius" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Eusebios_z_Kaisareie" title="Eusebios z Kaisareie – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Eusebios z Kaisareie" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Evzebij_Cezarejski" title="Evzebij Cezarejski – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Evzebij Cezarejski" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B8%D1%98%D0%B5_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Јевсевије Кесаријски – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Јевсевије Кесаријски" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Eusebios_av_Caesarea" title="Eusebios av Caesarea – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Eusebios av Caesarea" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Eusebi_wa_Kaisarea" title="Eusebi wa Kaisarea – Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Eusebi wa Kaisarea" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Eusebio_ng_Caesarea" title="Eusebio ng Caesarea – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Eusebio ng Caesarea" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Eusebios" title="Eusebios – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Eusebios" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%84%D0%B2%D1%81%D0%B5%D0%B2%D1%96%D0%B9_%D0%9A%D0%B5%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%96%D0%B9%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Євсевій Кесарійський – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Євсевій Кесарійський" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Eusebius" title="Eusebius – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Eusebius" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Eusebio" title="Eusebio – Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Eusebio" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%AF%A5%E6%92%92%E5%88%A9%E4%BA%9A%E4%B8%AA%E4%BC%98%E8%A5%BF%E6%AF%94%E4%B9%8C" title="该撒利亚个优西比乌 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="该撒利亚个优西比乌" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A9%B2%E6%92%92%E5%88%A9%E4%BA%9E%E7%9A%84%E5%84%AA%E8%A5%BF%E6%AF%94%E7%83%8F" title="該撒利亞的優西比烏 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="該撒利亞的優西比烏" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%AD%90%E7%91%9F%E4%BC%AF" title="歐瑟伯 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="歐瑟伯" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q142999#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eusebius_van_Caesarea" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Eusebius_van_Caesarea" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eusebius_van_Caesarea"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Eusebius_van_Caesarea"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Eusebius_van_Caesarea" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Eusebius_van_Caesarea" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&oldid=67057870" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Eusebius_van_Caesarea&id=67057870&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FEusebius_van_Caesarea"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FEusebius_van_Caesarea"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Eusebius+van+Caesarea"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Eusebius_van_Caesarea&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Eusebius_of_Caesarea" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q142999" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e6e6fa; color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Eusebius van Caesarea </th></tr> <tr> <td style="text-align:center; padding:0;" colspan="3"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Eusebius_of_Caesarea.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Eusebius van Caesarea, gravure" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/266px-Eusebius_of_Caesarea.jpg" decoding="async" width="266" height="329" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/399px-Eusebius_of_Caesarea.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Eusebius_of_Caesarea.jpg/532px-Eusebius_of_Caesarea.jpg 2x" data-file-width="1302" data-file-height="1612" /></a></span> </td></tr> <tr> <td style="text-align:center;" colspan="3"><div style="font-size:90%">Eusebius van Caesarea, gravure</div> </td></tr> <tr> <th>Geboortedatum </th> <td colspan="2">ca. <a href="/wiki/263" title="263">263</a> </td></tr> <tr> <th>Geboorteplaats </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Palestina_(regio)" title="Palestina (regio)">Palestina</a>?, <a href="/wiki/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse Rijk</a> </td></tr> <tr> <th>Sterfdatum </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/339" title="339">339</a>? </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e6e6fa; color:inherit;" colspan="3">Spiritueel ambt </th></tr> <tr> <th>Ambt </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">Bisschop</a> van <a href="/wiki/Caesarea_(Maritima)" title="Caesarea (Maritima)">Caesarea</a> </td></tr> <tr> <th>Periode </th> <td colspan="2">ca. <a href="/wiki/313" title="313">313</a> </td></tr> <tr> <th>Voorganger </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Agapius_van_Caesarea" title="Agapius van Caesarea">Agapius</a> </td></tr> <tr> <th>Opvolger </th> <td colspan="2"><a href="/w/index.php?title=Acacius_van_Caesarea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Acacius van Caesarea (de pagina bestaat niet)">Acacius</a> </td></tr> <tr> <th>Ander ambt </th> <td colspan="2">raadsman van <a href="/wiki/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn de Grote</a> </td></tr> <tr> <th>Andere ambten </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/Theoloog" title="Theoloog">theoloog</a>, <a href="/wiki/Kerkhistoricus" class="mw-redirect" title="Kerkhistoricus">kerkhistoricus</a> </td></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="background-color:#e6e6fa; color:inherit;" colspan="3">Discipline </th></tr> <tr> <th>Bekend van </th> <td colspan="2">schrijver van de <i>Ekklèsiastikè Historia</i>, <i>Pantodape historia</i>, <i>Vita Constantini</i> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="background-color:#e6e6fa; color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Religie" title="Portaal:Religie">Religie</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Eusebius van Caesarea</b> (<a href="/wiki/Grieks" title="Grieks">Grieks</a>: Ευσέβιος ο Καισαρείας) (circa <a href="/wiki/263" title="263">263</a> – <a href="/wiki/339" title="339">339</a>?)<sup id="cite_ref-World_History_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-World_History-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> was een waarschijnlijk uit <a href="/wiki/Palestina_(regio)" title="Palestina (regio)">Palestina</a> afkomstige geleerde, en leerling van <a href="/wiki/Pamphilus_van_Caesarea" title="Pamphilus van Caesarea">Pamphilus van Caesarea</a>. Hij leefde van omstreeks 260 tot 340. Rond het jaar 313 werd hij <a href="/wiki/Bisschop" title="Bisschop">bisschop</a> van <a href="/wiki/Caesarea_(Maritima)" title="Caesarea (Maritima)">Caesarea</a>, de <a href="/wiki/Romeinse_Rijk" title="Romeinse Rijk">Romeinse</a> hoofdstad van <a href="/wiki/Palestina_(regio)" title="Palestina (regio)">Palestina</a>. Hij was enige tijd raadsman van <a href="/wiki/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn de Grote</a>. In de strijd tussen <a href="/wiki/Arius_(theoloog)" title="Arius (theoloog)">Arius</a> en <a href="/wiki/Athanasius_van_Alexandri%C3%AB" title="Athanasius van Alexandrië">Athanasius</a> was zijn positie niet eenduidig. </p><p>Hij schreef de <i>Ekklèsiastikè Historia (kerkelijke geschiedenis)</i>. </p><p>Volgens hem beheerste God de kosmos en de wereld en regeerde de keizer het Romeinse Rijk als de pendant van God op aarde. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Biografie">Biografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Biografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Biografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De exacte geboorteplaats en -datum van Eusebius zijn onbekend. Over zijn jeugd is eveneens weinig bekend. Hij maakte kennis met <a href="/wiki/Presbyter" class="mw-redirect" title="Presbyter">presbyter</a> <a href="/wiki/Dorotheus_van_Tyrus" title="Dorotheus van Tyrus">Dorotheus</a> in <a href="/wiki/Antiochi%C3%AB" title="Antiochië">Antiochië</a> en ontving van hem waarschijnlijk exegetisch onderricht. In <a href="/wiki/296" title="296">296</a> was hij in <a href="/wiki/Palestina_(regio)" title="Palestina (regio)">Palestina</a> en ontmoette de Romeinse keizer <a href="/wiki/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn</a>, die met <a href="/wiki/Diocletianus" title="Diocletianus">Diocletianus</a> het land bezocht. Hij was in <a href="/wiki/Caesarea_(Maritima)" title="Caesarea (Maritima)">Caesarea</a> toen <a href="/wiki/Agapius_van_Caesarea" title="Agapius van Caesarea">Agapius van Caesarea</a> bisschop was en raakte bevriend met <a href="/wiki/Pamphilus_van_Caesarea" title="Pamphilus van Caesarea">Pamphilus van Caesarea</a>. Met deze Pamphilus schijnt hij de teksten van de <a href="/wiki/Bijbel_(christendom)" title="Bijbel (christendom)">Bijbel</a> bestudeerd te hebben, met behulp van <a href="/wiki/Origenes" title="Origenes">Origenes</a>' <i><a href="/wiki/Hexapla" title="Hexapla">Hexapla</a></i> en commentaren die Pamphilus had verzameld, in een poging om een correcte versie voor te bereiden. </p><p>In <a href="/wiki/307" title="307">307</a> werd Pamphilus gevangengezet, maar Eusebius zette het project voort. De verdediging van Origenes die daaruit resulteerde en waaraan zij samen hadden gewerkt, werd na de dood van Pamphilus door Eusebius voltooid en door hem naar de <a href="/wiki/Martelaren" class="mw-redirect" title="Martelaren">martelaar</a> in de mijnen van <a href="/w/index.php?title=Phaeno&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phaeno (de pagina bestaat niet)">Phaeno</a> in <a href="/wiki/Alexandria_et_Aegyptus" class="mw-redirect" title="Alexandria et Aegyptus">Egypte</a> gestuurd.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 14 februari 2015 een bronvermelding gewenst.">[bron?]</span></a></sup> Eusebius is vermoedelijk naar <a href="/wiki/Tyrus_(Libanon)" class="mw-redirect" title="Tyrus (Libanon)">Tyrus</a> en later naar Egypte getrokken, waar hij voor het eerst van vervolging te lijden kreeg. </p><p>Het eerstvolgende dat van hem bekend is, is dat hij vermoedelijk kort na <a href="/wiki/313" title="313">313</a> <a href="/wiki/Aartsbisdom_Caesarea_in_Palestina" title="Aartsbisdom Caesarea in Palestina">aartsbisschop van Caesarea in Palestina</a> werd, als opvolger van <a href="/wiki/Agapius_van_Caesarea" title="Agapius van Caesarea">Agapius van Caesarea</a>, van wie we de ambtsperiode niet met zekerheid kennen. Uit de vroegste jaren van Eusebius' ambtsperiode is er niets bekend. Toen het <a href="/wiki/Eerste_Concilie_van_Nicea" title="Eerste Concilie van Nicea">Concilie van Nicea</a> in <a href="/wiki/325" title="325">325</a> bijeenkwam, was Eusebius prominent aanwezig tijdens de beraadslagingen. Van aard geen natuurlijke leidersfiguur noch een theoloog, veeleer een zeer geleerd man en beroemd auteur die genoot van de bijzondere gratie van de keizer, trad hij onder de driehonderd leden van het concilie op de voorgrond. De belijdenis die hij voorstelde vormde de basis van het <a href="/wiki/Geloofsbelijdenis_van_Nicea" class="mw-redirect" title="Geloofsbelijdenis van Nicea">Credo van Nicea</a>. </p><p>Eusebius was ook betrokken bij de verdere ontwikkeling van de <a href="/wiki/Arianisme" title="Arianisme">Ariaanse controverse</a>. In het dispuut met <a href="/wiki/Eustathius_van_Antiochi%C3%AB" title="Eustathius van Antiochië">Eustathius van Antiochië</a>, die opkwam tegen de groeiende invloed van Origenes en de <a href="/wiki/Allegorie_(letterkunde)" title="Allegorie (letterkunde)">allegorische</a> <a href="/wiki/Exegese" title="Exegese">exegese</a> van de Bijbel als wortel van het <a href="/wiki/Arianisme" title="Arianisme">arianisme</a>, beschuldigde Eusebius, als bewonderaar van Origenes, Eustathius van <a href="/wiki/Sabellianisme" title="Sabellianisme">sabellianisme</a>, als reactie op diens verwijt dat Eusebius afweek van het Niceaanse geloof. Eustathius werd beschuldigd, veroordeeld en afgezet tijdens een <a href="/wiki/Synode" title="Synode">synode</a> in <a href="/wiki/Antiochi%C3%AB" title="Antiochië">Antiochië</a>. Het volk van Antiochië kwam hiertegen in opstand, terwijl de tegenstanders van Eustathius Eusebius voordroegen als nieuwe bisschop, wat hij echter afwees.<sup class="noprint nopopups"><a href="/wiki/Wikipedia:Bronvermelding#Bron_gevraagd" title="Wikipedia:Bronvermelding"><span title="Voor deze uitspraak is sinds 14 februari 2015 een bronvermelding gewenst. Motivering: Wordt hier niet verward met Eusebius van Nicomedia ?">[bron?]</span></a></sup> </p><p>Nadat Eustathius was afgezet, trokken Eusebius' aanhangers van leer tegen <a href="/wiki/Athanasius_van_Alexandri%C3%AB" title="Athanasius van Alexandrië">Athanasius van Alexandrië</a>, een veel gevaarlijker tegenstander. In <a href="/wiki/334" title="334">334</a> werd Athanasius opgeroepen voor een synode in Caesarea; hij kwam niet opdagen. Het jaar nadien werd hij opgeroepen om te verschijnen voor de <a href="/w/index.php?title=Eerste_Synode_van_Tyrus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eerste Synode van Tyrus (de pagina bestaat niet)">synode in Tyrus</a>, die door Eusebius werd voorgezeten. Athanasius, die de uitkomst voorzag, trok naar <a href="/wiki/Constantinopel" title="Constantinopel">Constantinopel</a> om zijn zaak voor de keizer te brengen. Constantijn ontbood de bisschoppen bij het hof, onder wie ook Eusebius. Athanasius werd eind <a href="/wiki/335" title="335">335</a> veroordeeld en verbannen. Tijdens dezelfde synode werd ook een andere opponent met succes aangevallen: <a href="/wiki/Marcellus_van_Ancyra" title="Marcellus van Ancyra">Marcellus van Ancyra</a> had lange tijd oppositie gevoerd tegen Eusebius en zijn aanhangers en geprotesteerd tegen het eerherstel van Arius. Hij werd beschuldigd van sabellianisme en afgezet in <a href="/wiki/336" title="336">336</a>. Constantijn overleed het jaar nadien en Eusebius overleefde hem niet lang. Eusebius stierf (waarschijnlijk in <a href="/wiki/Caesarea_(Maritima)" title="Caesarea (Maritima)">Caesarea</a>), uiterlijk in <a href="/wiki/340" title="340">340</a>, en waarschijnlijk op 30 mei <a href="/wiki/339" title="339">339</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Werken">Werken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Werken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Werken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Van de uitgebreide literaire activiteiten van Eusebius bleef een relatief groot gedeelte bewaard. De auteur kon putten uit het groot aantal boeken van de door <a href="/wiki/Origenes" title="Origenes">Origenes</a> gestichte bibliotheek van Caesarea. Hoewel het nageslacht hem van arianisme verdacht, heeft Eusebius zichzelf onmisbaar gemaakt door zijn werkwijze als auteur; zijn uitvoerige en zorgvuldige uittreksels uit oorspronkelijke bronnen bespaarden zijn opvolgers de moeizame arbeid van het opzoeken. Bovendien bleef dankzij de aanhalingen van Eusebius bovendien veel materiaal bewaard dat anders zou zijn verloren gegaan. </p><p>De literaire productie van Eusebius weerspiegelt in grote trekken zijn levensloop. Onder invloed van Pamphilus en waarschijnlijk ook Dorotheus van de <a href="/wiki/School_van_Antiochi%C3%AB" title="School van Antiochië">School van Antiochië</a>, hield hij zich aanvankelijk bezig met Bijbelkritische werken. Naderhand vestigden de vervolgingen onder <a href="/wiki/Diocletianus" title="Diocletianus">Diocletianus</a> en <a href="/wiki/Galerius" title="Galerius">Galerius</a> zijn aandacht op de martelaren uit zijn eigen tijd en het verleden, en dit bracht hem tot de geschiedenis van de hele Kerk en uiteindelijk tot de wereldgeschiedenis, wat in zijn ogen slechts een voorbereiding was voor de kerkgeschiedenis. </p><p>Daarop volgde de periode van de Ariaanse controverse, en <a href="/wiki/Dogma_(christendom)" title="Dogma (christendom)">dogmatische</a> kwesties traden op de voorgrond. Het christendom werd uiteindelijk door de staat erkend, wat nieuwe problemen met zich meebracht; er moesten nu een ander soort <a href="/wiki/Apologetiek" title="Apologetiek">apologieën</a> worden voorbereid. Ten slotte schreef Eusebius, als <a href="/wiki/Theoloog" title="Theoloog">theoloog</a> aan het keizerlijk hof, loftuitingen aan het adres van Constantijn. Bij al deze activiteiten moeten nog een aantal diverse geschriften, redevoeringen, brieven en dergelijke gevoegd worden, evenals exegetische werken die zowel commentaren als traktaten op <a href="/w/index.php?title=Bijbelse_archeologie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bijbelse archeologie (de pagina bestaat niet)">Bijbelse archeologie</a> omvatten en die zich uitstrekken over zijn gehele leven. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bijbeltekstkritische_werken">Bijbeltekstkritische werken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Bijbeltekstkritische werken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Bijbeltekstkritische werken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pamphilus en Eusebius hielden zich bezig met tekstkritiek van de <a href="/wiki/Septuagint" title="Septuagint">Septuagint</a>-tekst van het <a href="/wiki/Oude_Testament" title="Oude Testament">Oude Testament</a> en vooral van het <a href="/wiki/Nieuwe_Testament" title="Nieuwe Testament">Nieuwe Testament</a>. Origenes had vermoedelijk al een editie van de Septuagint voorbereid, die volgens <a href="/wiki/Hi%C3%ABronymus_van_Stridon" title="Hiëronymus van Stridon">Hiëronymus</a> bewerkt en verspreid werd door Eusebius en Pamphilus. Voor een beter overzicht van het materiaal van de vier evangelisten verdeelde Eusebius zijn uitgave van het Nieuwe Testament in paragrafen en voorzag ze van een synoptische tabel, zodat het gemakkelijker werd om de bij elkaar horende <a href="/w/index.php?title=Pericopen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pericopen (de pagina bestaat niet)">pericopen</a> terug te vinden. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="De_Kroniek">De <i>Kroniek</i></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: De Kroniek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: De Kroniek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het grootste historische werk van Eusebius naast zijn <i>Kerkgeschiedenis</i> is de <i><a href="/wiki/Chronicon_(Eusebius)" title="Chronicon (Eusebius)">Kroniek</a></i>. Hij draagt de Griekse titel <i>Pantodape historia</i> ("Algemene Geschiedenis") en is onderverdeeld in twee delen. Het eerste deel (Grieks: <i>Chronographia</i>, "Annalen") is een kort overzicht van de wereldgeschiedenis, uit de bronnen en gerangschikt volgens naties. In het tweede deel (Grieks: <i>Chronikoi kanones</i>, "Chronologische Canons") wordt een synchroon overzicht gegeven van historisch materiaal, gerangschikt in parallelle kolommen, vergelijkbaar met een <a href="/wiki/Chronologie" title="Chronologie">tijdlijn</a>. De <i>Kroniek</i> was later fundamenteel voor de geschiedkunde, omdat hij vrij getrouw een aantal verloren gegane bronnen met chronologieën weergaf, zoals de <a href="/wiki/Lijst_van_olympische_kampioenen_in_de_oudheid" title="Lijst van olympische kampioenen in de oudheid">lijst van Olympische kampioenen</a>, de koningslijsten van <a href="/wiki/Manetho" title="Manetho">Manethon</a> en de <i><a href="/wiki/Geschiedenis_van_Babylon_(Berossus)" class="mw-redirect" title="Geschiedenis van Babylon (Berossus)">Babyloniaka</a></i> van <a href="/wiki/Berossus" title="Berossus">Berossos</a>. </p><p>Het originele integrale werk is verloren gegaan, maar het kan gereconstrueerd worden aan de hand van latere chronografisten van de Byzantijnse school die uittreksels uit de Kroniek maakten, in het bijzonder <a href="/w/index.php?title=Georgius_Syncellus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgius Syncellus (de pagina bestaat niet)">Georgius Syncellus</a>. De tabellen van het tweede deel zijn volledig bewaard in een Latijnse vertaling van Hiëronymus, en beide delen zijn nog voorhanden in een <a href="/wiki/Armeens" title="Armeens">Armeense</a> vertaling. Het verlies van het Griekse origineel heeft aan de Armeense vertaling een bijzonder belang gegeven, aangezien het eerste deel van Eusebius' Kroniek, waarvan slechts enkele fragmenten in het Grieks bestaan, volledig is overgeleverd in het Armeens. De Kroniek zoals hij bewaard gebleven is, loopt tot het jaar 325. Hij werd geschreven vóór de Kerkgeschiedenis. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kerkgeschiedenis">Kerkgeschiedenis</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Kerkgeschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Kerkgeschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In zijn <i>Kerkgeschiedenis</i> of <i>Kerkelijke geschiedenis</i> (<i>Historia Ecclesiastica</i>) ondernam Eusebius naar eigen zeggen (I.i.1) een poging om de geschiedenis van de Kerk te beschrijven vanaf de apostelen tot aan zijn eigen tijd, met bijzondere aandacht voor de volgende punten: </p> <ol><li>de opvolgingen van de bisschoppen in de voornaamste bisdommen;</li> <li>de geschiedenis van christelijke leraren;</li> <li>de geschiedenis van ketterijen;</li> <li>de geschiedenis van de Joden;</li> <li>de geschiedenis van de heidenen;</li> <li>de martelaarschappen.</li></ol> <p>Hij rangschikte zijn materiaal volgens de regeringen van de Romeinse keizers, en gaf het weer zoals hij het in zijn bronnen aantrof. De inhoud is als volgt: </p> <ul><li>Boek I: gedetailleerde inleiding op Jezus Christus</li> <li>Boek II: de geschiedenis van de tijd der apostelen tot de <a href="/wiki/Verwoesting_van_Jeruzalem" class="mw-redirect" title="Verwoesting van Jeruzalem">verwoesting van Jeruzalem</a> door <a href="/wiki/Titus_(keizer)" title="Titus (keizer)">Titus</a></li> <li>Boek III: de daaropvolgende tijd tot <a href="/wiki/Trajanus" title="Trajanus">Trajanus</a></li> <li>Boeken IV en V: de tweede eeuw</li> <li>Boek VI: het periode van <a href="/wiki/Septimius_Severus" title="Septimius Severus">Septimius Severus</a> tot <a href="/wiki/Trajanus_Decius" class="mw-redirect" title="Trajanus Decius">Decius</a></li> <li>Boek VII: strekt zich uit tot het uitbreken van de vervolging onder <a href="/wiki/Diocletianus" title="Diocletianus">Diocletianus</a></li> <li>Boek VIII: meer over deze vervolging</li> <li>Boek IX: geschiedenis tot de overwinning van <a href="/wiki/Constantijn_de_Grote" title="Constantijn de Grote">Constantijn</a> op <a href="/wiki/Maxentius" title="Maxentius">Maxentius</a> in het Westen en op <a href="/wiki/Maximinus_II_Daia" title="Maximinus II Daia">Maximinus</a> in het Oosten</li> <li>Boek X: Het herstel van de kerken en de rebellie door en overwinning op <a href="/wiki/Licinius" title="Licinius">Licinius</a>.</li></ul> <p>In zijn huidige vorm werd het werk voltooid vóór de dood van <a href="/wiki/Flavius_Iulius_Crispus" class="mw-redirect" title="Flavius Iulius Crispus">Crispus</a> (juli 326), en aangezien boek x opgedragen werd aan <a href="/wiki/Paulinus_van_Tyrus" title="Paulinus van Tyrus">Paulinus van Tyrus</a>, die stierf voor 325, aan het eind van 323 of in 324. Het werk vereiste bijzonder uitgebreid voorbereidend studiewerk, en het moet Eusebius gedurende jaren in beslag genomen hebben. Zijn verzameling martelaarschappen van de voorgaande periode is mogelijk een van die voorbereidende studies geweest. </p><p>Eusebius wijt de calamiteiten die de Joodse natie overkwamen aan de rol van de Joden in de dood van Jezus. Dit citaat werd naderhand gebruikt om zowel Joden als christenen aan te vallen. </p> <dl><dd>"dat vanaf die tijd scheuringen en oorlogen en valse samenzweringen in snel tempo op elkaar volgden, en nooit ophielden in de stad en in heel Judea, tot de belegering van Vespasianus hun uiteindelijk overmeesterde. Zo overwon de goddelijke wraak de Joden omwille van de misdaden die zij tegen Christus durfden te begaan." (<i>Hist. Eccles.</i> II.6: De Ongelukken die de Joden overspoelden na hun Hoogmoed tegen Christus)<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <p>Het gaat hier echter niet louter om antisemitisme in enige hedendaagse zin des woords. Eusebius voert een gelijkaardige aanval uit tegen de christenen, en wees een geest van verdeeldheid aan als oorzaak voor enkele van de zwaarste vervolgingen. </p> <dl><dd>"Maar wanneer we als gevolg van de enorme vrijheid, vervielen in laksheid en sleur, en elkaar benijdden en belasterden, en als het ware bijna de wapens tegen elkaar opnamen, en heersers andere heersers belaagden met woorden als speren, mensen facties vormden tegen andere mensen, en een monsterachtige hypocrisie en huichelarij steeg tot de grootste hoogte van verdorvenheid, dan kwelde de goddelijke voorzienigheid zachtjes en met mate het episcopaat met verdraagzaamheid volgens haar goeddunken, terwijl de menigten nochtans voortgingen zich te verzamelen. (<i>Hist. Eccles.</i> VIII.1: De gebeurtenissen die voorafgingen aan de vervolging in onze tijd.)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Leven_van_Constantijn">Leven van Constantijn</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Leven van Constantijn" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Leven van Constantijn"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Eusebius' <i>Leven van Constantijn</i> (<i>Vita Constantini</i>)<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> werd samengesteld na de dood van de keizer en de verkiezing van zijn drie zonen tot Augusti (337). Door zijn stijl en keuze van de feiten is het werk meer een <a href="/wiki/Retoriek" title="Retoriek">retorisch</a> <a href="/wiki/Lofdicht" class="mw-redirect" title="Lofdicht">lofdicht</a> op de keizer dan een historisch werk, en dus geen volwaardige voortzetting van de <i>Kerkgeschiedenis</i>. Niettemin is het van grote waarde omwille van de talrijke documenten die er in opgenomen werden zoals de verschillende christelijke <a href="/wiki/Christenvervolgingen" title="Christenvervolgingen">vervolgingsedicten</a> van <a href="/wiki/Diocletianus" title="Diocletianus">Diocletianus</a>. Zoals de historicus <a href="/wiki/Socrates_Scholasticus" title="Socrates Scholasticus">Socrates Scholasticus</a> stelde bij de aanvang van zijn geschiedenis, die was bedoeld als voortzetting van Eusebius' werk, "Ook in de beschrijving van het leven van Constantijn, heeft deze auteur slechts zijdelings zaken behandeld betreffende <a href="/wiki/Arius_(theoloog)" title="Arius (theoloog)">Arius</a>, aangezien hij meer begaan was met de retorische afwerking van zijn werk en de lofprijzingen van de keizer dan met de accurate weergave van feiten." Het werk was niet voltooid bij de dood van Eusebius. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kleinere_historische_werken">Kleinere historische werken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Kleinere historische werken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Kleinere historische werken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Voordat hij zijn kerkgeschiedenis had samengesteld, publiceerde Eusebius een reeks martelaarslevens van de voorbije periode en een biografie van Pamphilus. Het martyrologium bleef niet als geheel bewaard, maar is bijna integraal overgeleverd in delen. Het bevatte: </p> <ol><li>een brief van de congregatie van <a href="/wiki/Smyrna_(Griekse_stad)" title="Smyrna (Griekse stad)">Smyrna</a> betreffende het martelaarschap van <a href="/wiki/Polycarpus_van_Smyrna" title="Polycarpus van Smyrna">Polycarpus</a>;</li> <li>de martelaarsakte van <a href="/w/index.php?title=Pionius_van_Smyrna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pionius van Smyrna (de pagina bestaat niet)">Pionius</a>;</li> <li>de martelaarsakte van <a href="/w/index.php?title=Carpus_en_Papylus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carpus en Papylus (de pagina bestaat niet)">Carpus, Papylus</a> en <a href="/w/index.php?title=Agathonike&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agathonike (de pagina bestaat niet)">Agathonike</a>;</li> <li>de martelaarsakten in de gemeenschappen van <a href="/wiki/Vienne_(stad)" title="Vienne (stad)">Vienne</a> en <a href="/wiki/Lyon" title="Lyon">Lyon</a>;</li> <li>de martelaarsakte van Apollonius.</li></ol> <p>Van de vita van Pamphilus bleef slechts een fragment bewaard. Een werk over de martelaren van Palestina in de tijd van Diocletianus werd geschreven na 311; talrijke fragmenten zijn verspreid in legendenboeken die tot nog toe niet bij elkaar gebracht zijn. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Apologetische_en_dogmatische_werken">Apologetische en dogmatische werken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Apologetische en dogmatische werken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Apologetische en dogmatische werken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In deze werken trachtte Eusebios voor een ontwikkeld lezerspubliek van christenen en niet-christenen de geschiedkundige onvermijdelijkheid en de redelijke vanzelfsprekendheid van de uiteindelijke christelijke overwinning te verklaren. Zijn werken zijn geschreven in een duidelijk <a href="/wiki/Eschatologie" title="Eschatologie">eschatologisch</a> perspectief. <br /> Tot de categorie van apologetische en dogmatische werken behoren: </p> <ol><li>de <i><a href="/w/index.php?title=Apologie_voor_Origenes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apologie voor Origenes (de pagina bestaat niet)">Apologie voor Origenes</a></i>, waarvan de eerste vijf boeken geschreven werden door Pamphilus tijdens diens gevangenschap en met de hulp van Eusebius, zoals Photius duidelijk stelt. Na de dood van Pamphilus voegde Eusebius een zesde boek toe. We beschikken enkel over een Latijnse vertaling van het eerste boek van de hand van <a href="/wiki/Rufinus" title="Rufinus">Rufinus</a>;</li> <li>een traktaat tegen <a href="/w/index.php?title=Sossianus_Hierocles_van_Alexandri%C3%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sossianus Hierocles van Alexandrië (de pagina bestaat niet)">Sossianus Hierocles</a> (een Romeins gouverneur en <a href="/wiki/Neoplatonisme" title="Neoplatonisme">neoplatonistisch</a> filosoof), waarin Eusebius Hierocles' verheerlijking van <a href="/wiki/Apollonius_van_Tyana" title="Apollonius van Tyana">Apollonius van Tyana</a> in een werk met de titel "<a href="/w/index.php?title=Een_waarheidslievende_uiteenzetting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Een waarheidslievende uiteenzetting (de pagina bestaat niet)">Een waarheidslievende uiteenzetting</a>". bestreed (Grieks, <i>Philalethes logos</i>) - dit werk staat bekend als <i>Contra Hieroclem</i> en werd in het Nederlands vertaald.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het werk komt neer op een geleerde weerlegging van de aanvallen op het christendom.</li> <li><i>Praeparatio Evangelica</i> ('<a href="/w/index.php?title=Voorbereiding_van_het_Evangelie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voorbereiding van het Evangelie (de pagina bestaat niet)">Voorbereiding van het Evangelie</a>'), algemeen bekend onder zijn Latijnse titel, waarin Eusebius de voortreffelijkheid van het christendom tegenover elke heidense religie en filosofie wil aantonen. De <i>Praeparatio</i> beslaat vijftien boekdelen die integraal bewaard gebleven zijn. Eusebius beschouwde het werk als een introductie op het christendom voor heidenen, maar de waarde voor vele latere lezers bestaat erin dat Eusebius de tekst heeft opgeluisterd met tal van fascinerende en levendige fragmenten van historici en filosofen die nergens anders bewaard werden. Alleen in dit werk is een samenvatting bewaard gebleven van de geschriften van de <a href="/wiki/Fenici%C3%ABrs" title="Feniciërs">Fenicische</a> priester <a href="/wiki/Sanchuniathon" title="Sanchuniathon">Sanchuniathon</a>, waarvan de nauwkeurigheid werd aangetoond dankzij de mythologische verslagen, aangetroffen op de tabletten van <a href="/wiki/Ugarit" title="Ugarit">Ugarit</a>, alleen hier vinden we het verslag van <a href="/wiki/Diodorus_Siculus" class="mw-redirect" title="Diodorus Siculus">Diodorus Siculus</a>' zesde boek over <a href="/wiki/Euhemerus" title="Euhemerus">Euhemerus</a>' wonderbare reis naar het eiland <a href="/w/index.php?title=Panchaea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Panchaea (de pagina bestaat niet)">Panchaea</a> waar Euhemerus voorgeeft zijn ware geschiedenis van de goden gevonden te hebben, en bijna nergens elders zijn er geschriften bewaard van de neoplatonistische filosoof <a href="/wiki/Atticus_(cognomen)" title="Atticus (cognomen)">Atticus</a>, naast talrijke andere zaken.</li> <li><i>Demonstratio Evangelica</i> ('<a href="/w/index.php?title=Bewijs_van_de_Waarheid_van_het_Evangelie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bewijs van de Waarheid van het Evangelie (de pagina bestaat niet)">Bewijs van de Waarheid van het Evangelie</a>') is nauw verbonden met de <i>Praeparatio</i> en bestaat oorspronkelijk uit twintig boeken, waarvan er tien volledig bewaard gebleven zijn, evenals een fragment van het vijftiende boek. In dit werk behandelt Eusebius de persoon van Jezus Christus. Het werk was waarschijnlijk voltooid voor 311;</li> <li>een ander werk dat tot stand kwam in de tijd van de vervolging, getiteld "<a href="/w/index.php?title=Profetische_Uittreksels&action=edit&redlink=1" class="new" title="Profetische Uittreksels (de pagina bestaat niet)">Profetische Uittreksels</a>" (<i>Eklogai prophetikai</i>). In vier boeken bespreekt het de <a href="/wiki/Messias" title="Messias">Messiaanse</a> teksten van de Schrift. Het werk is eigenlijk het deel (boeken 6-9) dat bewaard gebleven is van de <i>Algemene basisinleiding</i> op het christelijk geloof, die verloren gegaan is.</li> <li>het traktaat "<a href="/w/index.php?title=Over_de_Goddelijke_Openbaring&action=edit&redlink=1" class="new" title="Over de Goddelijke Openbaring (de pagina bestaat niet)">Over de Goddelijke Openbaring</a>" (<i>Peri theophaneias</i>), dat uit een veel latere periode dateert. Het handelt over de vleeswording van het Goddelijke, de <a href="/wiki/Logos" title="Logos">Logos</a>, en de inhoud is grotendeels identiek aan de <i>Demonstratio Evangelica.</i> In het Grieks bleven slechts fragmenten vertaald, maar een complete Syrische vertaling van de <i>Theophania</i> bleef bewaard in een vroegvijfde-eeuws manuscript.</li> <li>het polemische traktaat "<a href="/w/index.php?title=Tegen_Marcellus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tegen Marcellus (de pagina bestaat niet)">Tegen Marcellus</a>," daterend van omstreeks 337;</li> <li>een supplement bij het laatstgenoemde werk, onder de titel "<a href="/w/index.php?title=Over_de_Theologie_van_de_Kerk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Over de Theologie van de Kerk (de pagina bestaat niet)">Over de Theologie van de Kerk</a>," waarin hij de Niceaanse doctrine over de Logos tegen de groep rond Athanasius verdedigde.</li></ol> <p>Verder zijn een aantal werken die tot deze categorie behoren, volledig verloren gegaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Exegetische_en_verscheiden_werken">Exegetische en verscheiden werken</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Exegetische en verscheiden werken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Exegetische en verscheiden werken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Alle exegetische werken van Eusebius hebben schade geleden bij hun overlevering. De meerderheid is slechts bekend aan de hand van lange uittreksels geciteerd in catena-commentaren. Deze uittreksels zijn echter behoorlijk uitgebreid. Nog voorhanden zijn: </p> <ol><li>een enorm commentaar op de psalmen;</li> <li>een commentaar op Jesaja, min of meer volledig aangetroffen in een manuscript in Firenze in het begin van de 20ste eeuw en 50 jaar later uitgegeven;</li> <li>kleine fragmenten van commentaren op Romeinen en Korinthiërs 1.</li></ol> <p>Eusebius schreef ook een werk "Over de Verschillen tussen de Evangeliën" (met oplossingen). Met dit werk had hij de bedoeling om tegenspraken in de verslagen van de verschillende evangelisten met elkaar in oereenstemming te brengen. Het werk overleefde tot in de 16de eeuw, maar geraakte toen verloren. In de 19e eeuw werd echter een lange samenvatting ontdekt en er zijn ook lange citaten in de <i>Catena op Lucas</i> van Nicetas. Het origineel werd ook in het Syrisch vertaald, en er zijn ook lange citaten overgeleverd in een <i>catena</i> in die taal. </p><p>Eusebius schreef ook traktaten over Bijbelse archeologie: </p> <ol><li>een werk over de Griekse equivalenten van Hebreeuwse geslachtsnamen;</li> <li>een beschrijving van het oude Judea met een verslag over de teloorgang van de tien stammen van toen;</li> <li>een plan van Jeruzalem en de <a href="/w/index.php?title=Tempel_van_Salomon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tempel van Salomon (de pagina bestaat niet)">Tempel van Salomon</a>.</li></ol> <p>Deze drie traktaten gingen verloren. </p><p>Een werk bekend als het <i>Onomasticon</i>, in het belangrijkste Griekse manuscript als volgt getiteld: "Betreffende de Plaatsnamen in de Heilige Schrift",<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> bestaat nog steeds. Dit is een alfabetisch woordenboek van Bijbelse plaatsnamen, vaak voorzien van identificaties met plaatsen die bestonden in Eusebius' tijd. </p><p>Vermelden we verder de toespraken en preken, waarvan sommige bewaard bleven. Bijvoorbeeld een preek op de wijding van de kerk in Tyrus en een toespraak bij de dertigste verjaardag van de regering van Constantijn (336). </p><p>Het merendeel van Eusebius' brieven is verloren gegaan. Zijn brieven <a href="/wiki/Epistula_ad_Carpianum" title="Epistula ad Carpianum">aan Carpianus</a> en Flacillus zijn integraal bewaard gebleven, evenals fragmenten van een brief aan keizerin Constantia. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Beoordeling_van_Eusebius">Beoordeling van Eusebius</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Beoordeling van Eusebius" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Beoordeling van Eusebius"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Leer">Leer</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Leer" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Leer"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanuit <a href="/wiki/Dogma_(christendom)" title="Dogma (christendom)">dogmatisch</a> standpunt steunt Eusebius volledig op <a href="/wiki/Origenes" title="Origenes">Origenes</a> en <a href="/wiki/Arius_(theoloog)" title="Arius (theoloog)">Arius</a>. Net als Origenes vertrok hij vanuit de fundamentele idee van de absolute soevereiniteit (<i>monarchia</i>) van God. God is de oorzaak van alle schepselen. Maar hij is niet slechts een oorzaak; in hem zit alle goed besloten, van hem gaat alle leven uit en hij is de bron van alle deugd. God heeft Christus in de wereld gezonden opdat die deel zou hebben aan de zegeningen die in Gods wezen vervat zitten. Christus is God en is een straal van het eeuwige licht; maar het beeld van de straal is door Eusebius dermate beperkt dat hij uitdrukkelijk het zelfbestaan van Jezus benadrukt. </p><p>Eusebius was erop uit het onderscheid tussen de personae van de Drievuldigheid en de ondergeschiktheid van de Zoon (Logos, of Woord) aan God te beklemtonen (hij noemt hem nooit <i>theos</i>), want in alle tegengestelde pogingen vermoedde hij een vorm van polytheïsme of <a href="/wiki/Sabellianisme" title="Sabellianisme">sabellianisme</a>. De Zoon (Jezus), zo stelde het <a href="/wiki/Arianisme" title="Arianisme">arianisme</a>, is een schepsel van God die volgens Eusebius voor alle tijd tot stand kwam. Jezus handelt als het orgaan, het instrument van God, de schepper van het leven, het beginsel van elke openbaring. God is Hij, die in zijn absoluutheid en transcendentie, troont boven de hele wereld. De Zoon is Logos, afgeleid schepsel, en niet waarlijk God, zoals de Vader dat is. Als Jezus God zou zijn, kon God blijkbaar veranderen en dat kon volgens Eusebius niet: Eusebius ging er, zoals de meeste vroege theologen, van uit dat God onveranderlijk was. In Jezus nam God een menselijk lichaam aan zonder de onveranderlijke goddelijke Vader te wijzigen. De relatie van de Heilige Geest binnen de Drievuldigheid werd door Eusebius dan op een gelijkaardige manier verklaard als de relatie tussen de Zoon en de Vader. </p><p>Geen enkel punt in deze leer is oorspronkelijk van Eusebius, alles verwijst naar zijn leraren Arius en Origenes. Het gebrek aan oorspronkelijkheid in zijn denken blijkt uit het feit dat hij zijn ideeën nooit in één systematisch geheel neerschreef. Na voor zijn ketterij bijna geëxcommuniceerd geweest te zijn door Alexander van Alexandrië, onderwierp Eusebius zich en verklaarde zich akkoord met de <a href="/wiki/Geloofsbelijdenis_van_Nicea" class="mw-redirect" title="Geloofsbelijdenis van Nicea">Geloofsbelijdenis van Nicea</a> tijdens het <a href="/wiki/Eerste_Concilie_van_Nicea" title="Eerste Concilie van Nicea">Eerste Concilie van Nicea</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beperkingen">Beperkingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Beperkingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Beperkingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Eusebius, die het Romeinse Keizerrijk en de Keizerlijke Kerk als nauw verbonden zag, wordt vaak beschouwd als de eerste christelijke hoftheoloog in dienst van het Constantijnse Romeinse Rijk. Niettegenstaande de grote invloed van zijn werk op anderen, was Eusebius zelf geen groot historicus. Zijn behandeling van ketterij bijvoorbeeld is ontoereikend, en hij wist zeer weinig van de Westelijke kerk. Zijn historische werken zijn in werkelijkheid apologetisch van aard. In zijn Kerkgeschiedenis, Vol. 8, hoofdstuk 2, schrijft hij zelf: "We zullen in deze geschiedenis slechts die gebeurtenissen ter sprake brengen die nuttig kunnen zijn voor onszelf en vervolgens voor het nageslacht", hoewel dit enkel verwijst naar de uittreksels uit zijn <i>Geschiedenis van de Martelaren van Palestina</i> die de rest van boek 8 omvat. </p><p>In zijn <i><a href="/w/index.php?title=Praeparatio_evangelica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Praeparatio evangelica (de pagina bestaat niet)">Praeparatio evangelica</a></i> (xii, 31), last Eusebius een passage in over het gebruik van ficties (<i>pseudos</i>) als een "medicijn", die "gerechtvaardigd en passend" kan zijn.<sup id="cite_ref-rpearse_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-rpearse-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>In zijn "Kerkgeschiedenis" meldde Eusebius dat hij brieven had gevonden die geschreven heetten te zijn tussen Koning Abgar en Jezus.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Deze punten hebben naast andere tot controverse geleid. Zo deed <a href="/wiki/Jacob_Burckhardt" title="Jacob Burckhardt">Jacob Burckhardt</a> bijvoorbeeld Eusebus af als "de eerste werkelijk oneerlijke historicus in de oudheid", en hij stond met dit standpunt niet alleen. Eusebius werd ook beschuldigd van oneerlijkheid door andere auteurs, meestal in navolging van Gibbon: </p> <ul><li>Gibbon deed zijn getuigenis over het aantal martelaren en betwistte zijn eerlijkheid door te verwijzen naar twee passages. De eerste is de hierboven aangehaalde uit boek 8, hoofdstuk 2 van zijn <i>Kerkgeschiedenis</i>, uit de inleiding van zijn uiteenzetting over de Grote Vervolging onder Diocletianus: <i>En daarom hebben we beslist om over hen niets te verhalen behalve de dingen waarin we het Goddelijk oordeel kunnen aantonen. […] We zullen in deze geschiedenis slechts die gebeurtenissen ter sprake brengen die nuttig kunnen zijn voor onszelf en vervolgens voor het nageslacht.". De tweede passage, in de Martelaren van Palestina, hoofdstuk 12, waarin Eusebius een lange lijst van gebeurtenissen opsomt die hij zegt weg te laten uit zijn tekst:</i></li></ul> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Ik acht het beter om alle andere gebeurtenissen over te slaan die in de tussentijd gebeurd zijn: zoals […] de machtswellust vanwege velen, de wanordelijke en onwettige benoemingen, en de schisma's tussen de belijders zelf; ook de nieuwigheden die ijverig bedacht werden tegen de overblijfselen van de Kerk door de nieuwe en partijdige leden, die vernieuwing na vernieuwing toevoegden en meedogenloos opdrongen onder de rampen van de vervolging, tegenslag op tegenslag stapelend. Ik acht het passender om het verslag van deze dingen te ontwijken en te vermijden, zoals ik bij het begin gesteld heb.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <ul><li>Gibbon wees er ook op dat de titel van het hoofdstuk Eusebius' <i><a href="/w/index.php?title=Voorbereiding_op_het_Evangelie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Voorbereiding op het Evangelie (de pagina bestaat niet)">Praeparatio evangelica</a></i> (xii, 31), vermeldt hoe ficties (<i>pseudos</i>) — dat Gibbon taalkundig gezien correct vertaalde in 'onwaarheden' — een "medicijn" kunnen zijn, dat "gewettigd en passend" kan zijn om te gebruiken.<sup id="cite_ref-rpearse_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-rpearse-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Critici van Eusebius' werk citeren de panegyrische toon van de<i>Vita</i>, en de weglating van interne Christelijke conflicten in de <i>Canones</i>, als gronden om zijn geschriften met omzichtigheid te benaderen.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <p>Maar andere meningen schijnen zwaarder door te wegen. </p> <ul><li>Joseph Lightfoot verwierp de argumenten van Gibbon,<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> door erop te wijzen dat Eusebius' erg openhartige mededelingen zijn eerlijkheid onderstrepen over de punten die hij niet zou bespreken, naast zijn beperkingen als historicus door dergelijk materiaal niet mee op te nemen. Hij bespreekt ook de kwestie van nauwkeurigheid:</li></ul> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>The manner in which Eusebius deals with his very numerous quotations elsewhere, where we can test his honesty, is a sufficient vindication against this unjust charge. ("De manier waarop Eusebius omgaat met zijn talrijke citaten, waar we zijn eerlijkheid kunnen toetsen, is voldoende verdediging tegen deze onrechtvaardige aanklacht.")</p></blockquote> <p>Tegelijk aanvaardt hij dat Eusebius niet altijd betrouwbaar is: </p> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>A far more serious drawback to his value as a historian is the loose and uncritical spirit in which he sometimes deals with his materials. This shews itself in diverse ways. (a) He is not always to be trusted in his discrimination of genuine and spurious documents." (<i>"Een veel ernstiger bezwaar tegen zijn waarde als historicus is de losse en onkritische geest waarin hij soms met zijn (bronnen)materiaal omgaat. Dit blijkt op verschillende manieren. (a) Hij kan niet altijd vertrouwd worden in zijn onderscheid tussen authentieke en valse documenten.")</i></p></blockquote> <ul><li>G.A. Williamson schreef het volgende:</li></ul> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Gibbon's notorious sneer … was effectively disposed of by Lightfoot, who fully vindicated Eusebius' honour as a narrator 'against this unjust charge'. (<i>"Gibbons beruchte sneer … werd op effectieve wijze weerlegd door Lightfoot, die de eer van Eusebius als verteller 'tegen deze onrechtvaardige aanklacht' ten volle rehabiliteerde."</i>)<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <ul><li>Averil Cameron en Stuart Hall, in hun recente Engels vertaling van het <i>Life of Constantine</i> wijzen erop dat schrijvers als <a href="/wiki/Jacob_Burckhardt" title="Jacob Burckhardt">Burckhardt</a> het nodig vonden Eusebius aan te vallen om op die manier de ideologische legitimiteit te ondermijnen van het Habsburgse rijk, dat zichzelf baseerde op de idee van een Christelijk Rijk afgeleid van Constantijn, en dat de meest controversiële brief in het <i>Life</i> sindsdien werd teruggevonden in de papyri van Egypte.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>Michael J. Hollerich, in antwoord op Burckhardts kritiek op Eusebius, is van mening dat die veel te ver gaat. In "Church History" (Vol. 59, 1990), schrijft hij dat sinds Burckhardt,</li></ul> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Eusebius has been an inviting target for students of the Constantinian era. At one time or another they have characterized him as a political propagandist, a good courtier, the shrewd and worldly adviser of the Emperor Constantine, the great publicist of the first Christian emperor, the first in a long succession of ecclesiastical politicians, the herald of Byzantinism, a political theologian, a political metaphysician, and a caesaropapist. It is obvious that these are not, in the main, neutral descriptions. Much traditional scholarship, sometimes with barely suppressed disdain, has regarded Eusebius as one who risked his orthodoxy and perhaps his character because of his zeal for the Constantinian establishment.</p></blockquote> <blockquote style="margin:1em 0; padding:0 32px;"><p>Eusebius is een uitnodigend doelwit voor hen die het Constantijnse tijdperk bestuderen. In de loop der jaren werd hij betiteld als politiek propagandist, een goed hoveling, de sluwe en wereldlijke adviseur van keizer Constantijn, de grote publicist van de eerste Christelijke keizer, de eerste in een lange opeenvolging van kerkelijke politici, de heraut van het Byzantinisme, een politiek theoloog, een politiek metafysicus en een caesaropapist. Het is evident dat deze over het algemeen geen neutrale beschrijvingen zijn. Vele traditionele wetenschappers, vaak met nauw verholen minachting, beschouwden Eusebius als iemand die zijn orthodoxie en zijn persoonlijkheid op het spel zetten omwille van zijn ijver voor de Constantijnse gevestigde macht.</p></blockquote> <p>Hij concludeert: "De standaard beoordeling heeft het belang van politieke thema's en politieke motieven in Eusebius' leven overschat en hem tekort gedaan als een man van de kerk en een wetenschapper." </p><p>Terwijl velen Burckhardts waardeoordeel, vooral met betrekking tot het <i>Leven van Constantijn</i> deelden, hebben anderen, zonder zijn verdiensten te willen ophemelen, de onvervangbare waarde van zijn werken erkend. De waarde van zijn werken werd over het algemeen gezocht in de uitvoerige citaten die zij bevatten van andere, vaak verloren gegane bronnen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="In_Nederlandse_vertaling">In Nederlandse vertaling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: In Nederlandse vertaling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: In Nederlandse vertaling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Eusebius' Kerkgeschiedenis</i>, vertaald, bewerkt en van aantekeningen voorzien door Chris Fahner, 2000. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9023906799" title="Speciaal:Boekbronnen/9023906799">ISBN 9023906799</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografie">Bibliografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Bibliografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Bibliografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Henk_Singor" title="Henk Singor">Henk Singor</a>, <i>Constantijn en de Christelijke revolutie in het Romeinse Rijk</i>, Amsterdam, 2014.</li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><div style="margin-top:-16px"></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bronnen">Bronnen</h2></div> <ul><li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.toc.html">Links naar <i>Church History</i> (Eusebius) en <i>The Life of Constantine</i> (Eusebius)</a>, Engelse vertalingen van zijn <i>Kerkgeschiedenis (Historia Ecclesiastica) </i> en <i>Het leven van Constantijn (Vita Constantini) </i>, onder verantwoordelijkheid van Philip Schaff en Henry Wace (1890). Website ccel.org.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tertullian.org/fathers/eusebius_martyrs.htm"><i>History of the Martyrs in Palestine</i> (Eusebius)</a>, Engelse vertaling van <i>Over de martelaren van Palestina (De Martyribus Palestinae)</i>, door William Cureton (1861). Website tertullian.org.</li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67679320"><span class="taalaanduiding" title="Taal: Oudgrieks">(<span>grc</span>) </span> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.documentacatholicaomnia.eu/03d/0265-0339,_Eusebius_Caesariensis,_Historia_Ecclesiastica,_GR.pdf"><i>ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ (Ekklesiastike Historia)</i></a>, Griekse grondtekst van <i>Kerkgeschiedenis</i>. Website documentacatholicaomnia.eu.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Noten">Noten</h2></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-World_History-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-World_History_1-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Wetterau, Bruce. World history. New York: Henry Holt and company. 1994.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20011230072352/http://www.cbn.com/bibleresources/theology/eusebius/churchhistory/eusebius-b2-7.asp">deze link</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.iii.xiii.ii.html">deze link</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230205234017/https://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.iii.xiii.ii.html">Gearchiveerd</a> op 5 februari 2023.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Keizer Constantijn.</i> Zijn levensbeschrijving door Eusebius van Caesarea uit het Grieks vertaald, ingeleid en toegelicht door Jan Willem Drijvers en Pieter Willem van der Horst. Hilversum 2012.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">T.M. de Wit-Tak</span>: <i>Apollonius ontmaskerd. Eusebius van Caesarea over Apollonius van Tyana.</i> Zoetermeer: Boekencentrum, 1991. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9023900383" title="Speciaal:Boekbronnen/9023900383">ISBN 9023900383</a></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2006_p._xx"><span style="font-variant:small-caps;">C. Umhau Wolf</span> (2006). <cite><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tertullian.org/fathers/index.htm#Onomasticon">The Onomasticon of Eusebius Pamphili Compared with the Version of Jerome and Annotated</a></i></cite>. The Tertullian Project [1971], <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tertullian.org/fathers/eusebius_onomasticon_01_intro.htm#The%20Onomasticon">p. xx</a>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2007-12-08">8 december 2007</span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-rpearse-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-rpearse_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-rpearse_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tertullian.org/rpearse/eusebius/pe_data.htm">Data for discussing the meaning of pseudos and Eusebius in PE XII, 31</a>. tertullian.org. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2008-02-01">1 februari 2008</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newadvent.org/cathen/01042c.htm">The Legend of Abgar</a>, lemma in <a href="/wiki/Catholic_Encyclopedia" title="Catholic Encyclopedia">Catholic Encyclopedia</a>, 1913. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230530220844/https://www.newadvent.org/cathen/01042c.htm">Gearchiveerd</a> op 30 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Edward Gibbon, Decline and Fall, vol. 1, chapter 16</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Burgess, R. W., and Witold Witakowski. 1999. Studies in Eusebian and Post-Eusebian chronography 1.<i> The "Chronici canones" of Eusebius of Caesarea: structure, content and chronology, AD 282-325 -- 2. The "Continuatio Antiochiensis Eusebii": a chronicle of Antioch and the Roman Near East during the Reigns of Constantine and Constantius II, AD 325-350.</i> Historia (Wiesbaden, Germany), Heft 135. Stuttgart: Franz Steiner. Page 69.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tertullian.org/rpearse/eusebius/lightfoot.htm">J.B. Lightfoot, Eusebius of Caesarea</a>. tertullian.org. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2008-02-01">1 februari 2008</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">G.A. Williamson, <i>Eusebius of Caesarea: Church History</i> Penguin Books, 1965, introduction.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Averil Cameron, Stuart G. Hall, <i>Eusebius' Life of Constantine</i>. Introduction, translation and commentary. Oxford: Oxford University Press, 1999. Pp. xvii + 395. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/0-19-814924-7" title="Speciaal:Boekbronnen/0-19-814924-7">ISBN 0-19-814924-7</a></span>. Reviewed in <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/2000/2000-08-08.html">BMCR</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080829195923/http://ccat.sas.upenn.edu/bmcr/2000/2000-08-08.html">Gearchiveerd</a> op 29 augustus 2008.</span> </li> </ol></div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67837862">.mw-parser-output .navigatie{position:relative;clear:both;overflow:auto;margin:1em auto -0.5em;padding:2px;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:87%}.mw-parser-output .navigatie-bewerken{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-bewerken .mw-ui-icon::before{background-size:0.9em}.mw-parser-output .navigatie-afb-links,.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{position:absolute}.mw-parser-output .navigatie-afb-rechts{right:2px}.mw-parser-output .navigatie-afb-groot{float:right;padding-left:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:#ddeef8;padding:2px 5.5em;font-weight:bold}.mw-parser-output .navigatie-inhoud{padding:0.5em}.mw-parser-output .navigatie-inhoud p:first-child{margin:0}.mw-parser-output .navigatie div[style*="background-color"],.mw-parser-output .navigatie div[style*="background"]{color:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navigatie-titel{background-color:var(--background-color-interactive,#eaecf0)!important}}</style><div class="navigatie mw-collapsible mw-collapsed" role="navigation" aria-labelledby="Bibliografische informatie" data-collapsetext="Inklappen" data-expandtext="Uitklappen"><div id="Bibliografische_informatie" class="navigatie-titel"><a href="/wiki/Wikipedia:Bibliografische_informatie" title="Wikipedia:Bibliografische informatie">Bibliografische informatie</a></div><div class="navigatie-inhoud mw-collapsible-content plainlist ta-left"><ul style="column-width:36em"><li><b><a href="/wiki/Bibsys" class="mw-redirect" title="Bibsys">Bibsys</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90605452">90605452</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">Biblioteca Nacional de España</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX1065081">XX1065081</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale_de_France" title="Bibliothèque nationale de France">Bibliothèque nationale de France</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11902007r">cb11902007r</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11902007r">(data)</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" title="Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cantic.bnc.cat/registre/981058523394006706">981058523394006706</a></span></li><li><b><a href="/wiki/CiNii" title="CiNii">CiNii</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA00969223?l=en">DA00969223</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">Gemeinsame Normdatei</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/118531425">118531425</a></span></li><li><b><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">International Standard Name Identifier</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://isni.org/isni/0000000122758806">0000 0001 2275 8806</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">Library of Congress Control Number</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79150225">n79150225</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Letland" title="Nationale Bibliotheek van Letland">Nationale Bibliotheek van Letland</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000072691&P_CON_LNG=ENG">000072691</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Bibliotheek_van_het_Japanse_parlement" title="Bibliotheek van het Japanse parlement">Bibliotheek van het Japanse parlement</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00439047">00439047</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Tsjechi%C3%AB" title="Nationale Bibliotheek van Tsjechië">Nationale Bibliotheek van Tsjechië</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=jo20000075401&CON_LNG=ENG">jo20000075401</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_bibliotheek_van_Australi%C3%AB" title="Nationale bibliotheek van Australië">Nationale bibliotheek van Australië</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35070710">35070710</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_Bibliotheek_van_Isra%C3%ABl" title="Nationale Bibliotheek van Israël">Nationale Bibliotheek van Israël</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007260951805171">987007260951805171</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Nationale_en_Universitaire_bibliotheek_Zagreb" title="Nationale en Universitaire bibliotheek Zagreb">Nationale en Universitaire bibliotheek Zagreb</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000064942&local_base=nsk10">000064942</a></span></li><li><b><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1006" class="extiw" title="d:Property:P1006">Nederlandse Thesaurus van Auteursnamen</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p068596642">068596642</a></span></li><li><b><a href="/wiki/R%C3%89RO" title="RÉRO">Réseau des bibliothèques de Suisse occidentale</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.rero.ch/02-A000059469">02-A000059469</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Istituto_Centrale_per_il_Catalogo_Unico" title="Istituto Centrale per il Catalogo Unico">Istituto Centrale per il Catalogo Unico</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/opacsbn/opac/iccu/scheda_authority.jsp?bid=CFIV017618">CFIV017618</a></span></li><li><b><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/auth/184350">184350</a></span></li><li><b><a href="/wiki/SNAC" title="SNAC">SNAC</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6cn787w">w6cn787w</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">Système universitaire de documentation</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/088843734">088843734</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Trove" title="Trove">Trove</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/817855">817855</a></span></li><li><b><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">Virtual International Authority File</a>:</b> <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/4929593">4929593</a></span></li><li><b></b> <b><a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat</a></b> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/4929593">4929593</a></li></ul></div></div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Eusebius_van_Caesarea#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Eusebius van Caesarea">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Eusebius_of_Caesarea#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Eusebius of Caesarea">Eusebius of Caesarea</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&oldid=67057870">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&oldid=67057870</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Kerkhistoricus" title="Categorie:Kerkhistoricus">Kerkhistoricus</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Romeins_historicus" title="Categorie:Romeins historicus">Romeins historicus</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Kerkvader" title="Categorie:Kerkvader">Kerkvader</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:4e-eeuws_schrijver" title="Categorie:4e-eeuws schrijver">4e-eeuws schrijver</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:4e-eeuws_bisschop" title="Categorie:4e-eeuws bisschop">4e-eeuws bisschop</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Artikel_mist_referentie_sinds_februari_2015" title="Categorie:Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2015">Wikipedia:Artikel mist referentie sinds februari 2015</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Alle_artikelen_die_een_referentie_missen" title="Categorie:Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen">Wikipedia:Alle artikelen die een referentie missen</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 18 feb 2024 om 19:32.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Eusebius_van_Caesarea&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-98vmp","wgBackendResponseTime":438,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.202","walltime":"0.274","ppvisitednodes":{"value":2998,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":50577,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":23943,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":10340,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 201.601 1 -total"," 37.37% 75.343 1 Sjabloon:Appendix"," 36.23% 73.042 2 Sjabloon:Bevat"," 26.24% 52.891 1 Sjabloon:Infobox_geestelijke"," 24.46% 49.315 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 17.87% 36.029 1 Sjabloon:References"," 15.52% 31.281 1 Sjabloon:Bibliografische_informatie"," 13.71% 27.642 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 13.24% 26.684 1 Sjabloon:Commonscat"," 11.19% 22.568 1 Sjabloon:Zusterproject_box"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.035","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":1107020,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-98vmp","timestamp":"20241124230044","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Eusebius van Caesarea","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Eusebius_van_Caesarea","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q142999","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q142999","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-08-24T10:27:35Z","dateModified":"2024-02-18T18:32:46Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/ba\/Eusebius_of_Caesarea.jpg","headline":"schrijver (0265-0340)"}</script> </body> </html>