CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Teoria aktora-sieci – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"22ec4b48-ed29-411a-b62e-22c27d20c889","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Teoria_aktora-sieci","wgTitle":"Teoria aktora-sieci","wgCurRevisionId":74783676,"wgRevisionId":74783676,"wgArticleId":741864,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Metody badań społecznych","Teoria socjologiczna","Podmiot w socjologii","Socjologia wiedzy"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Teoria_aktora-sieci","wgRelevantArticleId":741864,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject": "wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74783676,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":10000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q421953","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP", "ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Teoria aktora-sieci – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Teoria_aktora-sieci"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_aktora-sieci"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Teoria_aktora-sieci rootpage-Teoria_aktora-sieci skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teoria+aktora-sieci" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teoria+aktora-sieci" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Teoria+aktora-sieci" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Teoria+aktora-sieci" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Założenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Założenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Założenia</span> </div> </a> <ul id="toc-Założenia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ewolucja_ANT" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ewolucja_ANT"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Ewolucja ANT</span> </div> </a> <ul id="toc-Ewolucja_ANT-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Recepcja_w_Polsce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Recepcja_w_Polsce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Recepcja w Polsce</span> </div> </a> <ul id="toc-Recepcja_w_Polsce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Teoria aktora-sieci</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 28 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-28" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">28 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%B4%D8%A8%D9%83%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%88%D8%A7%D8%B9%D9%84" title="نظرية شبكة الفواعل – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نظرية شبكة الفواعل" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Aktor-%C5%9F%C9%99b%C9%99k%C9%99_n%C9%99z%C9%99riyy%C9%99si" title="Aktor-şəbəkə nəzəriyyəsi – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Aktor-şəbəkə nəzəriyyəsi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/H%C3%AAng-t%C5%8Dng-chi%C3%A1_b%C4%81ng-l%C5%8D%CD%98_l%C3%AD-l%C5%ABn" title="Hêng-tōng-chiá bāng-lō͘ lí-lūn – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Hêng-tōng-chiá bāng-lō͘ lí-lūn" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Teoria_de_l%27actor-xarxa" title="Teoria de l'actor-xarxa – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Teoria de l'actor-xarxa" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Teorie_s%C3%ADt%C3%AD_akt%C3%A9r%C5%AF" title="Teorie sítí aktérů – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Teorie sítí aktérů" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Akteur-Netzwerk-Theorie" title="Akteur-Netzwerk-Theorie – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Akteur-Netzwerk-Theorie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Toimimisv%C3%B5rgu_teooria" title="Toimimisvõrgu teooria – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Toimimisvõrgu teooria" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Actor%E2%80%93network_theory" title="Actor–network theory – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Actor–network theory" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Teor%C3%ADa_del_actor-red" title="Teoría del actor-red – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Teoría del actor-red" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Aktore-Sarea_teoria" title="Aktore-Sarea teoria – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Aktore-Sarea teoria" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87" title="نظریه کنشگر-شبکه – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="نظریه کنشگر-شبکه" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Th%C3%A9orie_de_l%27acteur-r%C3%A9seau" title="Théorie de l'acteur-réseau – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Théorie de l'acteur-réseau" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%96%89%EC%9C%84%EC%9E%90_%EC%97%B0%EA%B2%B0%EB%A7%9D_%EC%9D%B4%EB%A1%A0" title="행위자 연결망 이론 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="행위자 연결망 이론" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%90%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0-%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%95_%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%BE%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4" title="ऐक्टर-नेटवर्क सिद्धान्त – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ऐक्टर-नेटवर्क सिद्धान्त" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Gerendanetskenningin" title="Gerendanetskenningin – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Gerendanetskenningin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Teoria_actor-network" title="Teoria actor-network – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Teoria actor-network" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%A9%D7%97%D7%A7%D7%9F-%D7%A8%D7%A9%D7%AA" title="תאוריית השחקן-רשת – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="תאוריית השחקן-רשת" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Aktoru_t%C4%ABklu_teorija" title="Aktoru tīklu teorija – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Aktoru tīklu teorija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Actor-netwerktheorie" title="Actor-netwerktheorie – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Actor-netwerktheorie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%82%AF%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%8D%E3%83%83%E3%83%88%E3%83%AF%E3%83%BC%E3%82%AF%E7%90%86%E8%AB%96" title="アクターネットワーク理論 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アクターネットワーク理論" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Akt%C3%B8r-nettverksteori" title="Aktør-nettverksteori – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Aktør-nettverksteori" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Teoria_ator-rede" title="Teoria ator-rede – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Teoria ator-rede" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE-%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F" title="Акторно-сетевая теория – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Акторно-сетевая теория" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Te%C3%B3ria_actor-network" title="Teória actor-network – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Teória actor-network" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Toimijaverkkoteoria" title="Toimijaverkkoteoria – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Toimijaverkkoteoria" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Akt%C3%B6r_a%C4%9F_teorisi" title="Aktör ağ teorisi – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Aktör ağ teorisi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%BE-%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%B5%D0%B2%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F" title="Акторно-мережева теорія – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Акторно-мережева теорія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A1%8C%E5%8A%A8%E8%80%85%E7%BD%91%E7%BB%9C%E7%90%86%E8%AE%BA" title="行动者网络理论 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="行动者网络理论" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q421953#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_aktora-sieci" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Teoria_aktora-sieci" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_aktora-sieci"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Teoria_aktora-sieci"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Teoria_aktora-sieci" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Teoria_aktora-sieci" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&oldid=74783676" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Teoria_aktora-sieci&id=74783676&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeoria_aktora-sieci"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FTeoria_aktora-sieci"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Teoria+aktora-sieci"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Teoria_aktora-sieci&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q421953" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><p><b>Teoria aktora-sieci</b>, <b>ANT</b> (od ang. <i>actor-network theory</i>) – koncepcja <a href="/wiki/Teoria" title="Teoria">teoretyczno</a>-<a href="/wiki/Metodologia" title="Metodologia">metodologiczna</a> z zakresu <a href="/wiki/Nauki_spo%C5%82eczne" title="Nauki społeczne">nauk społecznych</a>, wywodząca się z założeń <a href="/wiki/Konstruktywizm_spo%C5%82eczny" title="Konstruktywizm społeczny">konstruktywistycznych</a> i oparta na dorobku <a href="/wiki/Studia_nad_nauk%C4%85_i_technik%C4%85" title="Studia nad nauką i techniką">studiów nad nauką i techniką</a> i <a href="/wiki/Socjologia_wiedzy" title="Socjologia wiedzy">socjologii wiedzy naukowej</a>. Za jej twórców uznawani są <a href="/w/index.php?title=Michel_Callon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michel Callon (strona nie istnieje)">Michel Callon</a>, <a href="/wiki/Bruno_Latour" title="Bruno Latour">Bruno Latour</a> i John Law<sup id="cite_ref-:0_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup>. ANT jest dyskutowana i stosowana między innymi w ramach <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofii</a><sup id="cite_ref-:1_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-2">[2]</a></sup>, <a href="/wiki/Socjologia" title="Socjologia">socjologii</a><sup id="cite_ref-:2_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-3">[3]</a></sup>, <a href="/wiki/Nauki_o_zarz%C4%85dzaniu" title="Nauki o zarządzaniu">nauk o zarządzaniu</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup> oraz <a href="/wiki/Pedagogika" title="Pedagogika">pedagogiki</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. Za pierwszą propozycję ANT uznawany jest<sup id="cite_ref-:0_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup> artykuł Michela Callona pt. <i>Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy znad zatoki Saint-Brieuc</i> z 1986 r. (polski przekład z 2013 r)<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[6]</a></sup>. Późniejsze stadium rozwoju ANT wraz z propozycją metodologii opisano w książce Bruno Latoura <i>Splatając na nowo to, co społeczne</i> z 2005 r. (polski przekład z 2005)<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup>. Wśród inspiracji dla ANT wymienia się <a href="/wiki/Strukturalizm_(socjologia)" title="Strukturalizm (socjologia)">strukturalizm</a> i <a href="/wiki/Semiotyka_(j%C4%99zykoznawstwo)" title="Semiotyka (językoznawstwo)">semiotykę</a>, <a href="/wiki/Szko%C5%82a_Annales" title="Szkoła Annales">szkołę historyczną Annales</a> oraz socjologię nauki <a href="/wiki/Ludwik_Fleck" title="Ludwik Fleck">Ludwika Flecka</a><sup id="cite_ref-:0_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-:3_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Założenia"><span id="Za.C5.82o.C5.BCenia"></span>Założenia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Założenia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Założenia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podstawowym składnikiem jest aktant, czyli czynnik działający na inne czynniki. Aktant może być zarówno człowiekiem (<a href="/wiki/Aktor_spo%C5%82eczny" title="Aktor społeczny">aktorem społecznym</a>, jak w innych koncepcjach socjologicznych) jak i przedmiotem, <a href="/wiki/Bakterie" title="Bakterie">bakterią</a> lub koncepcją. W terminologii ANT określa się ich odpowiednio jako czynniki ludzkie i pozaludzkie. Aktanci działają na siebie nawzajem, tworząc układ aktorów-sieci, od których pochodzi nazwa teorii<sup id="cite_ref-:2_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-3">[3]</a></sup>. W zależności od kontekstu badania dany aktant może być rozbijany na bardziej złożony układ aktorów-sieci (np. uniwersytet może być analizowany jako układ relacji między budynkami, personelem, stroną internetową i opisami uniwersytetu głoszonymi przez profesurę). </p><p>Jednym z założeń różniących ANT od innych teorii socjologicznych jest założenie o sprawczości czynników pozaludzkich, zgodnie z którym działanie bytów innych niż ludzie musi być analizowane na równi z ludzkim. ANT podkreśla, że ważne są sieci materialno-semiotyczne, a nie same przedmioty. Przykładowo: rozmowa telefoniczna nie jest tylko interakcją dwojga ludzi, ale złożoną siecią, w której <i>agentami</i> są także telefony, łącza, pewne koncepcje, idee czy dorozumiane założenia kulturowe i należy traktować je jako całość. Niektóre rodzaje <i>agentów</i> czasem działają jak przedmioty, czasem jak osobne jednostki, a czasem występują w relacjach sieciowych (np. banki)<sup id="cite_ref-:3_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>. </p><p>Nowi aktanci są włączani do istniejących sieci poprzez tak zwane próby sił. Przykładem mogą być eksperymenty naukowe <a href="/wiki/Louis_Pasteur" title="Louis Pasteur">Louisa Pasteura</a>, które – według ANT – zdefiniowały cechy bakterii mlekowych oraz ich powiązania (np. z przemysłem mleczarskim i mikrobiologią francuską)<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9">[9]</a></sup>. </p><p>ANT należy do teorii relacyjnych, co oznacza, że zakłada konieczność ustawicznego podtrzymywania istniejących aktorów-sieci. W ramach stabilizacji połączeń między aktantami tworzą się tak zwane czarne skrzynki, czyli aktanci opisywani jedynie przez dane wejścia i wyjścia, bez potrzeby rozbijania na mniejsze fragmenty. Koncepcja czarnych skrzynek trafiła do ANT ze studiów nad nauką i techniką, a pośrednio z <a href="/wiki/Cybernetyka" title="Cybernetyka">cybernetyki</a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ewolucja_ANT">Ewolucja ANT</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Ewolucja ANT" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ewolucja ANT"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W latach osiemdziesiątych XX wieku konstruktywizm w naukach społecznych rozwijał się pod wpływem <a href="/wiki/Mocny_program_socjologii_wiedzy" title="Mocny program socjologii wiedzy">mocnego programu socjologii wiedzy</a> oraz prac empirycznych związanych z <a href="/wiki/Etnografia" title="Etnografia">badaniami etnograficznymi</a> realizowanymi w laboratoriach<sup id="cite_ref-:0_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup>. Jedną z tych prac empirycznych było <i>Laboratory Life</i> autorstwa Bruno Latoura i Steve'a Woolgara wydane w 1979 roku i wznowione z poprawkami w 1986<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. W tym samym roku Michel Callon opublikował artykuł <i>Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy znad zatoki Saint -Brieuc,</i> w którym zaproponował, by założenia Mocnego Programu Edynburskiego rozszerzyć o sprawczość czynników pozaludzkich. Podobne tezy stawiali też Latour z Woolgarem w nowych wydaniach <i>Laboratory Life</i> oraz Latour w pracy <i>Science in Action</i> z 1988 roku<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. Na tym etapie rozwoju ANT nie była jeszcze teorią ogólnosocjologiczną, bo jej zastosowanie ograniczało się do kręgu problemów związanych z konstruktywistyczną socjologią nauki i techniki<sup id="cite_ref-:0_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-:3_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>. </p><p>W 1993 roku Latour opublikował książkę <i>Nigdy nie byliśmy nowocześni</i> (polskie tłum. z 2011), w której krytykował dychotomię między Naturą a Społeczeństwem, wskazując na konieczność włączenia obu aspektów w analizie katastrof ekologicznych, problemów postępów nauki i innych zjawisk związanych z rozwojem społeczeństw. Książka była dyskutowana wśród badaczy i badaczek spoza kręgu studiów nad nauką i techniką. <i>Nadzieja Panory</i> Latoura z 1999 roku (polskie tłum. z 2013) stanowi zbiór esejów powstały w reakcji na <a href="/wiki/Sprawa_Sokala" title="Sprawa Sokala">wojny o naukę</a>, w którym usystematyzowano również etapy stabilizacji czarnych skrzynek, różnice w połączeniach między aktantami (mediacja kontra translacja) oraz przedstawiono przykład zastosowania ANT w badaniu ekologów i gleboznawców<sup id="cite_ref-:3_8-3" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>. <i>Splatając na nowo to, co społeczne</i> to ostatnia propozycja Latoura (oryg. 2005, tłum. z 2010) szczegółowo związana z ANT i uznawana jednocześnie za najpełniejszy wykład założeń i metodologii<sup id="cite_ref-:1_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-2">[2]</a></sup><sup id="cite_ref-:3_8-4" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>. </p><p>Od momentu wydania <i>Splatając...,</i> ANT jest jedną z najczęściej przywoływanych koncepcji wywodzących się ze studiów nad nauką i techniką<sup id="cite_ref-:0_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup><sup id="cite_ref-:3_8-5" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>, omawianą również w podręcznikach socjologii ogólnej jako przykład teorii post-konstruktywistycznych<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. Z uwagi na istotną rolę czynników biologicznych i materialnych, ANT często jest stosowana do analiz przebiegu <a href="/wiki/Katastrofa_ekologiczna" title="Katastrofa ekologiczna">katastrof ekologicznych</a> i zmian związanych z <a href="/wiki/Nowe_technologie" class="mw-redirect" title="Nowe technologie">nowymi technologiami</a><sup id="cite_ref-:0_1-6" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1">[1]</a></sup>. Zastosowania, krytyki i nawiązania do ANT zebrane przez Johna Lawa do 2004 roku obejmują kilkadziesiąt pozycji<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Recepcja_w_Polsce">Recepcja w Polsce</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Recepcja w Polsce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Recepcja w Polsce"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Istotne znaczenie dla recepcji ANT w Polsce miały przekłady dokonane przez autorów związanych z toruńską szkołą konstruktywistyczną<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup> (przekłady <i>Splatając...</i>, <i>Nadziei Pandory</i>, <i>Wprowadzenia do socjologii translacji</i>, monografia nt. koncepcji Latoura<sup id="cite_ref-:3_8-6" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup>, przekłady pojedynczych artykułów i komentarze). Autorzy związani z tym kręgiem (m.in. Aleksandra Derra, Ewa Bińczyk, Krzysztof Abriszewski, <a href="/wiki/Tomasz_Markiewka" title="Tomasz Markiewka">Tomasz Markiewka</a>, Łukasz Afeltowicz) skupili się na filozoficznych aspektach ANT, rozszerzając je o kwestie <a href="/wiki/Kulturoznawstwo" title="Kulturoznawstwo">kulturoznawcze</a><sup id="cite_ref-:3_8-7" class="reference"><a href="#cite_note-:3-8">[8]</a></sup> i związane z ryzykiem ekologicznym<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p><p>Inne przekłady zostały dokonane przez autorów związanych z „Krytyką Polityczną” (<a href="/wiki/Maciej_Gdula" title="Maciej Gdula">Maciej Gdula</a>, <a href="/wiki/Agata_Czarnacka" title="Agata Czarnacka">Agata Czarnacka</a>), którzy przetłumaczyli <i>Nigdy nie byliśmy nowocześni</i> oraz <i>Politykę natury</i>. Maciej Gdula dyskutował też rolę ANT wśród współczesnych teorii socjologicznych i politycznych<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17">[17]</a></sup>. </p><p>Wśród prac empirycznych stosujących ANT wymienić można badania <a href="/wiki/ADHD" title="ADHD">ADHD</a> jako kontrowersji medycznej zrealizowane przez Michała Wróblewskiego (2011)<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup> oraz studium kontrowersji ekologicznej wokół gazu łupkowego autorstwa Agaty Stasik (2015)<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-:0-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Sergio</span><span class="cite-name-initials" title="Sergio" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Sismondo</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Sergio</span><span class="cite-name-initials" title="Sergio">S.</span></span>, <i>Introduction to Science and Technology Studies</i>, Wiley-Blackwell, 2010, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781405187657" title="Specjalna:Książki/9781405187657">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">978-1405187657</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Sergio&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Introduction+to+Science+and+Technology+Studies&rft.isbn=978-1405187657&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2010&rft.aulast=Sismondo" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:1-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_2-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_2-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Graham</span><span class="cite-name-initials" title="Graham" style="display:none">G.</span> </span><span class="cite-lastname">Harman</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Graham</span><span class="cite-name-initials" title="Graham">G.</span></span>, <i>Prince of Networks</i>, Re.press: Anamnesis, 2009, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780980544060" title="Specjalna:Książki/9780980544060">ISBN <span class="isbn">978-0-9805440-6-0</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Re.press&rft.aufirst=Graham&rft.aulast=Harman&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-9805440-6-0&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Prince+of+Networks&rft.pub=Anamnesis" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:2-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_3-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <i>Reassembling the Social: An introduction to Actor-Network-Theory</i>, Oxford, UK; New York, NY: Oxford University Press, 2005, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780199256051" title="Specjalna:Książki/9780199256051">ISBN <span class="isbn isbn-do-sprawdzenia">978-0199256051</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Oxford%2C+UK%3B+New+York%2C+NY&rft.aufirst=Bruno&rft.aulast=Latour&rft.date=2005&rft.isbn=978-0199256051&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Reassembling+the+Social%3A+An+introduction+to+Actor-Network-Theory&rft.pub=Oxford+University+Press" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Czarniawska</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Barbara</span><span class="cite-name-initials" title="Barbara">B.</span></span>, <i>Trochę inna teoria organizacji. Organizowanie jako konstrukcja sieci działań</i>, Poltext, 2013<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Barbara&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Troch%C4%99+inna+teoria+organizacji.+Organizowanie+jako+konstrukcja+sieci+dzia%C5%82a%C5%84&rft.pub=Poltext&rft.date=2013&rft.aulast=Czarniawska" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tara</span><span class="cite-name-initials" title="Tara" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Fenwick</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tara</span><span class="cite-name-initials" title="Tara">T.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Richard</span><span class="cite-name-initials" title="Richard" style="display:none">R.</span> </span><span class="cite-lastname">Edwards</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Richard</span><span class="cite-name-initials" title="Richard">R.</span></span> (red.), <i>Actor-Network Theory in Education</i>, Routledge, 2010<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Actor-Network+Theory+in+Education&rft.pub=Routledge&rft.date=2010" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michel</span><span class="cite-name-initials" title="Michel" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Callon</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michel</span><span class="cite-name-initials" title="Michel">M.</span></span>, <i>Wprowadzenie do socjologii translacji</i>, [w:] <span class="cite-name-full">Ewa</span><span class="cite-name-initials" title="Ewa" style="display:none">E.</span> <span class="cite-lastname">Bińczyk</span>, <span class="cite-name-full">Aleksandra</span><span class="cite-name-initials" title="Aleksandra" style="display:none">A.</span> <span class="cite-lastname">Derra</span> (red.), <i>Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów</i>, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2014<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=Toru%C5%84&rft.atitle=Wprowadzenie+do+socjologii+translacji&rft.aufirst=Michel&rft.aulast=Callon&rft.date=2014&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Studia+nad+nauk%C4%85+i+technologi%C4%85.+Wyb%C3%B3r+tekst%C3%B3w&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+Uniwersytetu+Miko%C5%82aja+Kopernika" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <i>Splatając na nowo to, co społeczne</i>, Kraków: Universitas, 2010, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8324209867" title="Specjalna:Książki/8324209867">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">83-242-0986-7</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Bruno&rft.aulast=Latour&rft.date=2010&rft.isbn=8324209867&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Splataj%C4%85c+na+nowo+to%2C+co+spo%C5%82eczne&rft.pub=Universitas" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-:3-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_8-7">h</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Krzysztof</span><span class="cite-name-initials" title="Krzysztof" style="display:none">K.</span> </span><span class="cite-lastname">Abriszewski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Krzysztof</span><span class="cite-name-initials" title="Krzysztof">K.</span></span>, <i>Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura</i>, Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", 2008, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/832420962X" title="Specjalna:Książki/832420962X">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">83-242-0962-X</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Krzysztof&rft.aulast=Abriszewski&rft.date=2008&rft.isbn=832420962X&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Poznanie%2C+zbiorowo%C5%9B%C4%87%2C+polityka.+Analiza+teorii+aktora-sieci+Bruno+Latoura&rft.pub=Towarzystwo+Autor%C3%B3w+i+Wydawc%C3%B3w+Prac+Naukowych+%22Universitas%22" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <i>The Pasteurization of France</i>, Harvard University Press, 1993, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780674657618" title="Specjalna:Książki/9780674657618">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-0-674-65761-8</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Bruno&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Pasteurization+of+France&rft.isbn=9780674657618&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1993&rft.aulast=Latour" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <i>Nadzieja Pandory</i>, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2013, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8323131406" title="Specjalna:Książki/8323131406">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">83-231-3140-6</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Toru%C5%84&rft.aufirst=Bruno&rft.aulast=Latour&rft.date=2013&rft.isbn=8323131406&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Nadzieja+Pandory&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+Uniwersytetu+Miko%C5%82aja+Kopernika" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Steve</span><span class="cite-name-initials" title="Steve" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Woolgar</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Steve</span><span class="cite-name-initials" title="Steve">S.</span></span>, <i>Laboratory Life</i>, Princeton, NJ: Princeton University Press, 1986<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Bruno&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Laboratory+Life&rft.place=Princeton%2C+NJ&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1986&rft.aulast=Latour" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno" style="display:none">B.</span> </span><span class="cite-lastname">Latour</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Bruno</span><span class="cite-name-initials" title="Bruno">B.</span></span>, <i>Science in Action</i>, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1988<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Bruno&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Science+in+Action&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1988&rft.aulast=Latour" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Anthony</span><span class="cite-name-initials" title="Anthony" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Giddens</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Anthony</span><span class="cite-name-initials" title="Anthony">A.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Phillip</span><span class="cite-name-initials" title="Phillip" style="display:none">P.</span> </span><span class="cite-lastname">Sutton</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Phillip</span><span class="cite-name-initials" title="Phillip">P.</span></span>, <i>Socjologia</i>, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Anthony&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Socjologia&rft.place=Warszawa&rft.pub=Wydawnictwo+Naukowe+PWN&rft.date=2012&rft.aulast=Giddens" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lancaster.ac.uk/fass/centres/css/ant/ant.htm"><i>The Actor Network Resource: Thematic List of Publications</i></a> [online], www.lancaster.ac.uk<span class="accessdate"> [dostęp 2016-07-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Actor+Network+Resource%3A+Thematic+List+of+Publications&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lancaster.ac.uk%2Ffass%2Fcentres%2Fcss%2Fant%2Fant.htm" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><i>Toruńska szkoła konstruktywistyczna. Manifest</i>, „Przegląd Kulturoznawczy (1)”, 2013, s. 6-7<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2013&rft.jtitle=Przegl%C4%85d+Kulturoznawczy+%281%29&rft.atitle=Toru%C5%84ska+szko%C5%82a+konstruktywistyczna.+Manifest" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Ewa</span><span class="cite-name-initials" title="Ewa" style="display:none">E.</span> </span><span class="cite-lastname">Bińczyk</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Ewa</span><span class="cite-name-initials" title="Ewa">E.</span></span>, <i>Technonauka w społeczeństwie ryzyka</i>, Warszawa: Oficyna Naukowa, 2012, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788377370209" title="Specjalna:Książki/9788377370209">ISBN <span class="isbn">978-83-7737-020-9</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Ewa&rft.aulast=Bi%C5%84czyk&rft.date=2012&rft.isbn=978-83-7737-020-9&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Technonauka+w+spo%C5%82ecze%C5%84stwie+ryzyka&rft.pub=Oficyna+Naukowa" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Maciej</span><span class="cite-name-initials" title="Maciej" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Gdula</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Maciej</span><span class="cite-name-initials" title="Maciej">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Lech</span><span class="cite-name-initials" title="Lech" style="display:none">L.</span> </span><span class="cite-lastname">Nijakowski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Lech</span><span class="cite-name-initials" title="Lech">L.</span></span>, <i>Oprogramowanie rzeczywistości społecznej</i>, Warszawa: Krytyka Polityczna, 2014<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Maciej&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Oprogramowanie+rzeczywisto%C5%9Bci+spo%C5%82ecznej&rft.place=Warszawa&rft.pub=Krytyka+Polityczna&rft.date=2014&rft.aulast=Gdula" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michał</span><span class="cite-name-initials" title="Michał" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Wróblewski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michał</span><span class="cite-name-initials" title="Michał">M.</span></span>, <i>Choroba jako hybryda. ADHD w świetle teorii aktora-sieci i asocjologii</i>, „Studia Socjologiczne (4)”, 2011<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2011&rft.jtitle=Studia+Socjologiczne+%284%29&rft.atitle=Choroba+jako+hybryda.+ADHD+w+%C5%9Bwietle+teorii+aktora-sieci+i+asocjologii" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Agata</span><span class="cite-name-initials" title="Agata" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Stasik</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Agata</span><span class="cite-name-initials" title="Agata">A.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.depotuw.ceon.pl/handle/item/1033"><i>Ocena ryzyka i niepewności związanych z nowymi technologiami jako wyzwanie dla demokracji.Kontrowersje wokół wydobywania gazu łupkowego w Polsce.</i></a> [online], 16 marca 2015<span class="accessdate"> [dostęp 2016-07-08]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Agata&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ocena+ryzyka+i+niepewno%C5%9Bci+zwi%C4%85zanych+z+nowymi++technologiami+jako+wyzwanie+dla+demokracji.Kontrowersje+wok%C3%B3%C5%82+wydobywania+gazu+%C5%82upkowego+w+Polsce.&rft.date=2015-03-16&rft.aulast=Stasik&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.depotuw.ceon.pl%2Fhandle%2Fitem%2F1033" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Krzysztof_Abriszewski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krzysztof Abriszewski (strona nie istnieje)">Krzysztof Abriszewski</a> (2008). <i>Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura</i>, <a href="/wiki/Towarzystwo_Autor%C3%B3w_i_Wydawc%C3%B3w_Prac_Naukowych_%E2%80%9EUniversitas%E2%80%9D" title="Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”">Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”</a>, seria <i><a href="/wiki/Horyzonty_Nowoczesno%C5%9Bci" title="Horyzonty Nowoczesności">Horyzonty Nowoczesności</a></i>, s. 398, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324209620" title="Specjalna:Książki/9788324209620">ISBN <span class="isbn">978-83-242-0962-0</span></a></li> <li>Krzysztof Abriszewski (2010). <i>Inny sposób myślenia</i>, "Kultura popularna" nr 3-4, s. 126-138.</li> <li><a href="/w/index.php?title=Michel_Callon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michel Callon (strona nie istnieje)">Michel Callon</a> (1986). "Some Elements of a Sociology of Translation: Domestication of the Scallops and the Fishermen of St Brieuc Bay." w; John Law (red.), <i>Power, Action and Belief: A New Sociology of Knowledge</i> (London: Routledge & Kegan Paul).</li> <li><a href="/wiki/Bruno_Latour" title="Bruno Latour">Bruno Latour</a> (1987). <i>Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers Through Society</i> (Milton Keynes: Open University Press).</li> <li>Bruno Latour (2010). <i>Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci</i>, tłum. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków 2010, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, seria <i>Horyzonty Nowoczesności</i>.</li> <li><a href="/w/index.php?title=John_Law_(socjolog)&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Law (socjolog) (strona nie istnieje)">John Law</a> i <a href="/w/index.php?title=John_Hassard&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Hassard (strona nie istnieje)">John Hassard</a> (red) (1999). <i>Actor Network Theory and After</i> (Oxford and Keele: Blackwell and the Sociological Review).</li> <li>John Law (1992). (publikacja internetowa "Notes on the Theory of the Actor Network: Ordering, Strategy, and Heterogeneity", 2012-02-05 niedostępna)</li> <li>John Law (1987). "Technology and Heterogeneous Engineering: The Case of Portuguese Expansion." w; W.E. Bijker, T.P. Hughes, and T.J. Pinch (red.), <i>The Social Construction of Technological Systems: New Directions in the Sociology and History of Technology</i> (Cambridge, MA: MIT Press).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lancs.ac.uk/fass/centres/css/ant/antres.htm">John Law – różne artykuły (en)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rcin.org.pl/Content/51075/WA248_67121_P-I-2524_abriszew-teoria.pdf">Artykuł Krzysztofa Abriszewskiego przedstawiający najważniejsze elementy ANT</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/10451080/Actor-Networks_in_Hacking_Communities_NSC_Grant_">Przykładowy grant badawczy z zakresu ANT realizowany w Polsce.</a></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a> (<span class="description"><a href="/wiki/Teoria" title="Teoria">teoria</a></span>):</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/actor-network-theory">topic/actor-network-theory</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&oldid=74783676">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&oldid=74783676</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Metody_bada%C5%84_spo%C5%82ecznych" title="Kategoria:Metody badań społecznych">Metody badań społecznych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Teoria_socjologiczna" title="Kategoria:Teoria socjologiczna">Teoria socjologiczna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Podmiot_w_socjologii" title="Kategoria:Podmiot w socjologii">Podmiot w socjologii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Socjologia_wiedzy" title="Kategoria:Socjologia wiedzy">Socjologia wiedzy</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 17 wrz 2024, 20:44.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Teoria_aktora-sieci&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-snnjj","wgBackendResponseTime":144,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.270","walltime":"0.412","ppvisitednodes":{"value":4149,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":50681,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1663,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":9,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29766,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 367.039 1 -total"," 52.22% 191.665 1 Szablon:Przypisy"," 46.34% 170.094 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 42.46% 155.838 19 Szablon:Cytuj"," 1.38% 5.056 1 Szablon:ISBN"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.151","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3135955,"limit":52428800},"limitreport-logs":"ext = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Przegląd Kulturoznawczy (1)\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Studia Socjologiczne (4)\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-pld2s","timestamp":"20241117134543","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Teoria aktora-sieci","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Teoria_aktora-sieci","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q421953","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q421953","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-12-15T11:53:52Z"}</script> </body> </html>