CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="oc" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Edat Mejana — Wikipèdia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ocwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"oc normal","wgMonthNames":["","genièr","febrièr","març","abril","mai","junh","julhet","agost","setembre","octobre","novembre","decembre"],"wgRequestId":"b80585b8-c885-45ad-a270-495f5ad19008","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Edat_Mejana","wgTitle":"Edat Mejana","wgCurRevisionId":2438101,"wgRevisionId":2438101,"wgArticleId":9382,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pàgines amb mides d'imatge que contenen px addicionals","Article redigit en provençau","Edat Mejana"],"wgPageViewLanguage":"oc","wgPageContentLanguage":"oc","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Edat_Mejana","wgRelevantArticleId":9382,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"oc","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"oc"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q12554","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=oc&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=oc&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Edat Mejana — Wikipèdia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//oc.m.wikipedia.org/wiki/Edat_Mejana"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modificar" href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipèdia (oc)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//oc.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Edat_Mejana"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.oc"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipèdia" href="/w/index.php?title=Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Edat_Mejana rootpage-Edat_Mejana skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Vejatz lo contengut</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menut principal/Menut principau" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menut principal/Menut principau</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menut principal/Menut principau</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-Navigacion" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Navigacion" > <div class="vector-menu-heading"> Navigacion </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Acuèlh" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Acu%C3%A8lh"><span>Acuèlh</span></a></li><li id="n-La-tavèrna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:La_tav%C3%A8rna"><span>La tavèrna</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Acu%C3%A8lh"><span>Portals tematics</span></a></li><li id="n-alphindex" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Totas_las_paginas"><span>Indèx alfabetic</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Pagina_a_l%27azard" title="Afichar una pagina a l'azard [x]" accesskey="x"><span>Una pagina a l'azard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Contact-url"><span>contact</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuir" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuir" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuir </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Somari" title="L'endrech per s'assabentar."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh" title="A prepaus del projècte, çò que podètz far, ont trobar d'informacions"><span>Comunautat</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Darri%C3%A8rs_cambiaments" title="Lista dels darrièrs cambiaments sul wiki [r]" accesskey="r"><span>Darrièrs cambiaments</span></a></li><li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Acu%C3%A8lh_dels_nov%C3%A8ls_venguts"><span>Acuèlh dels novèls venguts</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Acu%C3%A8lh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipèdia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-oc.svg" style="width: 7.5em; height: 1.1875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l'enciclopèdia liura" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-oc.svg" width="120" height="14" style="width: 7.5em; height: 0.875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Rec%C3%A8rca" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Recercar</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Recercar sus Wikipèdia" aria-label="Recercar sus Wikipèdia" autocapitalize="sentences" title="Cercar dins Wikipèdia [C]" accesskey="C" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Recèrca"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Recercar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Aisinas personalas"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l'apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparença" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aparença</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc" class=""><span>Far un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Edat+Mejana" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri" class=""><span>Crear un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Edat+Mejana" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connectar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Més opcions" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aisinas personalas" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aisinas personalas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú d'usuari" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_oc.wikipedia.org&uselang=oc"><span>Far un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_un_compte&returnto=Edat+Mejana" title="Vos es conselhat de crear un compte e de vos connectar ; pasmens, es pas obligatòri"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Crear un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Nom_d%27utilizaire&returnto=Edat+Mejana" title="Sètz convidat(ada) a vos identificar, mas es pas obligatòri. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connectar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pàgines per a editors no registrats <a href="/wiki/Ajuda:Introducci%C3%B3" aria-label="Vegeu més informació sobre l'edició"><span>més informació</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_contribucions" title="Una llista de les modificacions fetes des d'aquesta adreça IP [y]" accesskey="y"><span>Contribucions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mas_discussions" title="La pagina de discussion per aquesta adreça IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Lloc"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Somari" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Somari</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">Escondre</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Començament</div> </a> </li> <li id="toc-La_fin_deis_empèris_antics_e_lei_grandeis_invasions" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#La_fin_deis_empèris_antics_e_lei_grandeis_invasions"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>La fin deis empèris antics e lei grandeis invasions</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-La_fin_deis_empèris_antics_e_lei_grandeis_invasions-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció La fin deis empèris antics e lei grandeis invasions</span> </button> <ul id="toc-La_fin_deis_empèris_antics_e_lei_grandeis_invasions-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_fin_de_l'Empèri_Roman_e_l'aparicion_de_l'Occident_crestian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_fin_de_l'Empèri_Roman_e_l'aparicion_de_l'Occident_crestian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>La fin de l'Empèri Roman e l'aparicion de l'Occident crestian</span> </div> </a> <ul id="toc-La_fin_de_l'Empèri_Roman_e_l'aparicion_de_l'Occident_crestian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_formacion_de_l'Empèri_Bizantin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_formacion_de_l'Empèri_Bizantin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>La formacion de l'Empèri Bizantin</span> </div> </a> <ul id="toc-La_formacion_de_l'Empèri_Bizantin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'Empèri_Carolingian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'Empèri_Carolingian"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>L'Empèri Carolingian</span> </div> </a> <ul id="toc-L'Empèri_Carolingian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'expansion_e_la_division_de_l'Islam" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'expansion_e_la_division_de_l'Islam"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>L'expansion e la division de l'Islam</span> </div> </a> <ul id="toc-L'expansion_e_la_division_de_l'Islam-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_formacion_e_la_fin_de_l'Empèri_Tang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_formacion_e_la_fin_de_l'Empèri_Tang"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>La formacion e la fin de l'Empèri Tang</span> </div> </a> <ul id="toc-La_formacion_e_la_fin_de_l'Empèri_Tang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_formacion_d'estats_dins_lo_sud_e_l'èst_asiatic" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_formacion_d'estats_dins_lo_sud_e_l'èst_asiatic"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>La formacion d'estats dins lo sud e l'èst asiatic</span> </div> </a> <ul id="toc-La_formacion_d'estats_dins_lo_sud_e_l'èst_asiatic-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Leis_estats_toltècs_e_maias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Leis_estats_toltècs_e_maias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Leis estats toltècs e maias</span> </div> </a> <ul id="toc-Leis_estats_toltècs_e_maias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-L'edat_feodala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#L'edat_feodala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>L'edat feodala</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-L'edat_feodala-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció L'edat feodala</span> </button> <ul id="toc-L'edat_feodala-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-L'afirmacion_de_la_papautat_e_lo_periòde_dei_Crosadas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'afirmacion_de_la_papautat_e_lo_periòde_dei_Crosadas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>L'afirmacion de la papautat e lo periòde dei Crosadas</span> </div> </a> <ul id="toc-L'afirmacion_de_la_papautat_e_lo_periòde_dei_Crosadas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'Euròpa_Occidentala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'Euròpa_Occidentala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>L'Euròpa Occidentala</span> </div> </a> <ul id="toc-L'Euròpa_Occidentala-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'Euròpa_Orientala" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'Euròpa_Orientala"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>L'Euròpa Orientala</span> </div> </a> <ul id="toc-L'Euròpa_Orientala-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'Edat_classica_asiatica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'Edat_classica_asiatica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>L'Edat classica asiatica</span> </div> </a> <ul id="toc-L'Edat_classica_asiatica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'Empèri_Mongòl" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'Empèri_Mongòl"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>L'Empèri Mongòl</span> </div> </a> <ul id="toc-L'Empèri_Mongòl-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_formacion_de_França" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_formacion_de_França"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.6</span> <span>La formacion de França</span> </div> </a> <ul id="toc-La_formacion_de_França-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-La_fin_de_l'Edat_Mejana_e_l'emergéncia_d'estats_novèus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#La_fin_de_l'Edat_Mejana_e_l'emergéncia_d'estats_novèus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>La fin de l'Edat Mejana e l'emergéncia d'estats novèus</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-La_fin_de_l'Edat_Mejana_e_l'emergéncia_d'estats_novèus-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Commuta la subsecció La fin de l'Edat Mejana e l'emergéncia d'estats novèus</span> </button> <ul id="toc-La_fin_de_l'Edat_Mejana_e_l'emergéncia_d'estats_novèus-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lei_mutacions_europèas_dei_sègles_XIV_e_XV" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lei_mutacions_europèas_dei_sègles_XIV_e_XV"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Lei mutacions europèas dei sègles XIV e XV</span> </div> </a> <ul id="toc-Lei_mutacions_europèas_dei_sègles_XIV_e_XV-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_Guèrra_de_Cent_Ans" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_Guèrra_de_Cent_Ans"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>La Guèrra de Cent Ans</span> </div> </a> <ul id="toc-La_Guèrra_de_Cent_Ans-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'emergéncia_dei_nacions_europèas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'emergéncia_dei_nacions_europèas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>L'emergéncia dei nacions europèas</span> </div> </a> <ul id="toc-L'emergéncia_dei_nacions_europèas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'expansion_novèla_de_l'Islam_e_la_fin_de_l'Empèri_Bizantin" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'expansion_novèla_de_l'Islam_e_la_fin_de_l'Empèri_Bizantin"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>L'expansion novèla de l'Islam e la fin de l'Empèri Bizantin</span> </div> </a> <ul id="toc-L'expansion_novèla_de_l'Islam_e_la_fin_de_l'Empèri_Bizantin-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'esclatament_de_l'Empèri_Mongòl_e_la_formacion_d'estats_asiatics_novèus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'esclatament_de_l'Empèri_Mongòl_e_la_formacion_d'estats_asiatics_novèus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>L'esclatament de l'Empèri Mongòl e la formacion d'estats asiatics novèus</span> </div> </a> <ul id="toc-L'esclatament_de_l'Empèri_Mongòl_e_la_formacion_d'estats_asiatics_novèus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-L'America_precolombiana" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#L'America_precolombiana"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>L'America precolombiana</span> </div> </a> <ul id="toc-L'America_precolombiana-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nòtas_e_referéncias" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nòtas_e_referéncias"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Nòtas e referéncias</span> </div> </a> <ul id="toc-Nòtas_e_referéncias-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Somari" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Commuta la taula de continguts." > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Commuta la taula de continguts.</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Edat Mejana</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Vés a un article en una altra llengua. Disponible en 164 llengües" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-164" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">164 lengas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Middeleeue" title="Middeleeue - afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Middeleeue" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Mittelalter" title="Mittelalter - aleman de Soïssa" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Mittelalter" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="aleman de Soïssa" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%98%E1%8A%AB%E1%8A%A8%E1%88%88%E1%8A%9B_%E1%8B%98%E1%88%98%E1%8A%95" title="መካከለኛ ዘመን - amaric" lang="am" hreflang="am" data-title="መካከለኛ ዘመን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amaric" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Edat_Meya" title="Edat Meya - aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Edat Meya" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%B7%D9%89" title="العصور الوسطى - arabi" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العصور الوسطى" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabi" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="لقرون لوسطانية - arabe marocain" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لقرون لوسطانية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="arabe marocain" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%8A%D9%87" title="عصور وسطانيه - àrab egipci" lang="arz" hreflang="arz" data-title="عصور وسطانيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="àrab egipci" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ed%C3%A1_Media" title="Edá Media - asturian" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Edá Media" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturian" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Orta_%C9%99srl%C9%99r" title="Orta əsrlər - azerbaijani" lang="az" hreflang="az" data-title="Orta əsrlər" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%A7_%D8%B9%D8%B5%D8%B1%D9%84%D8%B1" title="اورتا عصرلر - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اورتا عصرلر" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%B1%D1%8B%D1%83%D0%B0%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Урта быуаттар - baixkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Урта быуаттар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baixkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Middloita" title="Middloita - bavarès" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Middloita" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bavarès" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/V%C4%97dorom%C5%BE%C4%93" title="Vėdoromžē - samogitien" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Vėdoromžē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="samogitien" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Сярэдневякоўе - belarús" lang="be" hreflang="be" data-title="Сярэдневякоўе" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belarús" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B2%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0" title="Сярэднявечча - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Сярэднявечча" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D0%B5" title="Средновековие - bulgar" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Средновековие" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgar" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%AC%E1%82%8F%E1%80%9D" title="ခေတ်ထာႏဝ - Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ခေတ်ထာႏဝ" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target"><span>ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%A7%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%97" title="মধ্যযুগ - bengalin" lang="bn" hreflang="bn" data-title="মধ্যযুগ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalin" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Krennamzer" title="Krennamzer - breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Krennamzer" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="breton" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek - bosniac" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Srednji vijek" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniac" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B7%D1%83%D1%83%D0%BD" title="Дунда зуун - Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Дунда зуун" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Edat_mitjana" title="Edat mitjana - catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Edat mitjana" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Tungang_Panahon" title="Tungang Panahon - cebuan" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Tungang Panahon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuan" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%95%D8%AF%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C%D9%86" title="سەدەکانی ناوین - kurd central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سەدەکانی ناوین" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurd central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Medievu" title="Medievu - còrs" lang="co" hreflang="co" data-title="Medievu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="còrs" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/St%C5%99edov%C4%9Bk" title="Středověk - chèc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Středověk" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="chèc" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Strz%C3%A9dnowiek" title="Strzédnowiek - caixubi" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Strzédnowiek" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="caixubi" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%92%C4%83%D1%82%D0%B0%D0%BC_%C4%95%D0%BC%C4%95%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Вăтам ĕмĕрсем - chovash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Вăтам ĕмĕрсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="chovash" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Oesoedd_Canol" title="Yr Oesoedd Canol - gal·lès" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Oesoedd Canol" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gal·lès" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="article recomanat"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Middelalderen" title="Middelalderen - danés" lang="da" hreflang="da" data-title="Middelalderen" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="danés" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Mittelalter" title="Mittelalter - alemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Mittelalter" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Srjej%C5%BAow%C4%9Bk" title="Srjejźowěk - baix sòrab" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Srjejźowěk" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="baix sòrab" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%83%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD%CE%B1%CF%82" title="Μεσαίωνας - grèc" lang="el" hreflang="el" data-title="Μεσαίωνας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grèc" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Middle_Ages" title="Middle Ages - anglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Middle Ages" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglés" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bons articles"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Mezepoko" title="Mezepoko - esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Mezepoko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Edad_Media" title="Edad Media - espanhòl" lang="es" hreflang="es" data-title="Edad Media" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhòl" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Keskaeg" title="Keskaeg - estonian" lang="et" hreflang="et" data-title="Keskaeg" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estonian" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erdi_Aroa" title="Erdi Aroa - basc" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erdi Aroa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basc" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Ed%C3%A1_Meia" title="Edá Meia - extremeny" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Edá Meia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="extremeny" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی - perse" lang="fa" hreflang="fa" data-title="قرون وسطی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perse" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Keskiaika" title="Keskiaika - finlandés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Keskiaika" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Keskaig" title="Keskaig - võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Keskaig" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Mi%C3%B0%C3%B8ldin" title="Miðøldin - feroés" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Miðøldin" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="feroés" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Moyen_%C3%82ge" title="Moyen Âge - francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Moyen Âge" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Moyen_%C3%82jo" title="Moyen Âjo - francoprovençal" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Moyen Âjo" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="francoprovençal" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Madel%C3%A4%C3%A4ler" title="Madelääler - frisó septentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Madelääler" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisó septentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A2t_di_mie%C3%A7" title="Etât di mieç - friolan" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Etât di mieç" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friolan" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Midsiuwen" title="Midsiuwen - frisó occidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Midsiuwen" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frisó occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_Mhe%C3%A1naois" title="An Mheánaois - irlandés" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Mheánaois" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96%E7%B4%80" title="中世紀 - xinès gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="中世紀" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="xinès gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Mwayen-Aj" title="Mwayen-Aj - créole guyanais" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Mwayen-Aj" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="créole guyanais" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Meadhan-aoisean" title="Meadhan-aoisean - gaelic escossés" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Meadhan-aoisean" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaelic escossés" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Idade_Media" title="Idade Media - galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Idade Media" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galician" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/%C3%81ra_Mbytegua" title="Ára Mbytegua - guaraní" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Ára Mbytegua" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guaraní" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%9E%D7%99_%D7%94%D7%91%D7%99%D7%A0%D7%99%D7%99%D7%9D" title="ימי הביניים - ebrèu" lang="he" hreflang="he" data-title="ימי הביניים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="ebrèu" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%97" title="मध्ययुग - Indi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मध्ययुग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Indi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Middle_Ages" title="Middle Ages - hindi de Fiji" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Middle Ages" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi de Fiji" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek - croat" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Srednji vijek" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croat" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Srjed%C5%BAow%C4%9Bk" title="Srjedźowěk - naut sorab" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Srjedźowěk" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="naut sorab" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Mway%C3%A8naj" title="Mwayènaj - crioll d’Haití" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Mwayènaj" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="crioll d’Haití" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6z%C3%A9pkor" title="Középkor - ongrés" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Középkor" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="ongrés" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Միջնադար - armèni" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Միջնադար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armèni" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Միջնադար - arménien occidental" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Միջնադար" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="arménien occidental" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Medievo" title="Medievo - interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Medievo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Abad_Pertengahan" title="Abad Pertengahan - indonesian" lang="id" hreflang="id" data-title="Abad Pertengahan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesian" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Medievie" title="Medievie - interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Medievie" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Tengnga_a_Panpanawen" title="Tengnga a Panpanawen - ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Tengnga a Panpanawen" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%BA%D1%8A%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%B1%D3%80%D0%B0%D1%8C%D1%88%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%88" title="Юкъера бӀаьшераш - ingúix" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Юкъера бӀаьшераш" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ingúix" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Mezepoko" title="Mezepoko - ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Mezepoko" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Mi%C3%B0aldir" title="Miðaldir - islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Miðaldir" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Medioevo" title="Medioevo - italian" lang="it" hreflang="it" data-title="Medioevo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italian" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96" title="中世 - japonés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="中世" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonés" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Migl_Iejiz" title="Migl Iejiz - crioll anglès de Jamaica" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Migl Iejiz" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="crioll anglès de Jamaica" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Abad_Tengahan" title="Abad Tengahan - javanés" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Abad Tengahan" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanés" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%A3%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A3%E1%83%99%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="შუა საუკუნეები - georgian" lang="ka" hreflang="ka" data-title="შუა საუკუნეები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgian" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tallit-Tanammast" title="Tallit-Tanammast - cabil" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tallit-Tanammast" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="cabil" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/H%C9%9Bk%CA%8A_n%C9%9B_H%C9%9Bk%CA%8A_Al%C9%A9waat%CA%8A" title="Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ Alɩwaatʊ - Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Hɛkʊ nɛ Hɛkʊ Alɩwaatʊ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%B0%D2%93%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80" title="Ортағасыр - cazac" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Ортағасыр" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="cazac" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A4%91%EC%84%B8" title="중세 - corean" lang="ko" hreflang="ko" data-title="중세" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="corean" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Serdema_Nav%C3%AEn" title="Serdema Navîn - curd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Serdema Navîn" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="curd" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Osow_Kres" title="Osow Kres - cornic" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Osow Kres" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="cornic" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%BE_%D0%BA%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Орто кылымдар - kirguís" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Орто кылымдар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguís" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Medium_aevum" title="Medium aevum - latin" lang="la" hreflang="la" data-title="Medium aevum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latin" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/M%C3%ABttelalter" title="Mëttelalter - luxemborgés" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Mëttelalter" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemborgés" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Eda_medieval" title="Eda medieval - lingua franca nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Eda medieval" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="lingua franca nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Middeliewe" title="Middeliewe - limburguès" lang="li" hreflang="li" data-title="Middeliewe" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburguès" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A6_de_M%C3%ABzo" title="Etæ de Mëzo - lígur" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Etæ de Mëzo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="lígur" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A9_medievala" title="Eté medievala - Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Eté medievala" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Medio%C3%A9v" title="Medioév - llombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Medioév" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="llombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B0%E0%BB%84%E0%BB%9D%E0%BA%81%E0%BA%B2%E0%BA%87" title="ສະໄໝກາງ - laosian" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສະໄໝກາງ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laosian" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Viduram%C5%BEiai" title="Viduramžiai - lituan" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Viduramžiai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituan" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Viduslaiki" title="Viduslaiki - leton" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Viduslaiki" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="leton" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Andro_Antenatenany" title="Andro Antenatenany - malgash" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Andro Antenatenany" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgash" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Abaik_Patangahan" title="Abaik Patangahan - minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Abaik Patangahan" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabau" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Среден век - macedonian" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Среден век" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonian" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B4%82" title="മദ്ധ്യകാലം - malaiàlam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മദ്ധ്യകാലം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malaiàlam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B4_%D0%B7%D1%83%D1%83%D0%BD" title="Дундад зуун - mongòl" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Дундад зуун" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongòl" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%A7%E0%A5%8D%E0%A4%AF_%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%97" title="मध्य युग - marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="मध्य युग" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Zaman_Pertengahan" title="Zaman Pertengahan - malai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Zaman Pertengahan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malai" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Medjuevu" title="Medjuevu - maltés" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Medjuevu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltés" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Eidade_M%C3%A9dia" title="Eidade Média - mirandés" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Eidade Média" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandés" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%9C%E1%80%9A%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BA" title="အလယ်ခေတ် - birman" lang="my" hreflang="my" data-title="အလယ်ခေတ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birman" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%88%D0%BA%D0%B0%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B5" title="Куншкапинге - mordovià erza" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Куншкапинге" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="mordovià erza" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D8%A7" title="قرون وسطا - mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="قرون وسطا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderani" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Medioevo" title="Medioevo - napolità" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Medioevo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="napolità" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Middel%C3%B6ller" title="Middelöller - baix alemany" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Middelöller" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="baix alemany" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Middeleywen" title="Middeleywen - baix saxó" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Middeleywen" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="baix saxó" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Middeleeuwen" title="Middeleeuwen - neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Middeleeuwen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Mellomalderen" title="Mellomalderen - norvegian nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Mellomalderen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvegian nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Middelalderen" title="Middelalderen - norvegian bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Middelalderen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvegian bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Meyen_%C3%82ge" title="Meyen Âge - Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Meyen Âge" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D1%82%C3%A6%D1%83%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD" title="Астæузаман - osseta" lang="os" hreflang="os" data-title="Астæузаман" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osseta" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AE%E0%A9%B1%E0%A8%A7%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B2" title="ਮੱਧਕਾਲ - punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਮੱਧਕਾਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Edad_Media" title="Edad Media - papiament" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Edad Media" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiament" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Mo%C3%A9yin_Ache" title="Moéyin Ache - picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Moéyin Ache" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bons articles"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Aredniowiecze" title="Średniowiecze - polonés" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Średniowiecze" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polonés" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A0_%C3%ABd_mes" title="Età ëd mes - piemontès" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Età ëd mes" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemontès" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%A7_%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7" title="وچکارلا ویلا - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="وچکارلا ویلا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%86%DA%81%D9%86%DB%8D_%D9%BE%DB%90%DA%93%DB%8D" title="منځنۍ پېړۍ - pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="منځنۍ پېړۍ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="pashto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Idade_M%C3%A9dia" title="Idade Média - portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Idade Média" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Temp_medieval" title="Temp medieval - romanch" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Temp medieval" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="romanch" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Evul_Mediu" title="Evul Mediu - romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Evul Mediu" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%B8%D0%B5_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0" title="Средние века - rus" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Средние века" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rus" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D0%BA" title="Середновік - ruthène" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Середновік" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ruthène" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%82%D0%BE_%D2%AF%D0%B9%D1%8D%D0%BB%D1%8D%D1%80" title="Орто үйэлэр - iacut" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Орто үйэлэр" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="iacut" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Edade_m%C3%A8dia" title="Edade mèdia - sard" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Edade mèdia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sard" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Mediuevu" title="Mediuevu - sicilian" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Mediuevu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sicilian" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Middle_Ages" title="Middle Ages - escossés" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Middle Ages" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="escossés" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DA%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="وچون دور - sindi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="وچون دور" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Srednji_vijek" title="Srednji vijek - serbocroat" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Srednji vijek" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroat" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Middle_Ages" title="Middle Ages - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Middle Ages" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Stredovek" title="Stredovek - eslovac" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Stredovek" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovac" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%D9%B0%DB%8C" title="قرون وسطٰی - Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="قرون وسطٰی" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target"><span>سرائیکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Srednji_vek" title="Srednji vek - eslovèn" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Srednji vek" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="eslovèn" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Mesjeta" title="Mesjeta - albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Mesjeta" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%B5%D0%B4%D1%9A%D0%B8_%D0%B2%D0%B5%D0%BA" title="Средњи век - serbi" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Средњи век" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbi" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Middeloaler" title="Middeloaler - saterlandais" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Middeloaler" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="saterlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Medeltiden" title="Medeltiden - suedés" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Medeltiden" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suedés" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Enzi_ya_kati" title="Enzi ya kati - swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Enzi ya kati" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="swahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Strzed%C5%84e_Storocza" title="Strzedńe Storocza - silesià" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Strzedńe Storocza" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="silesià" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/cung-se-ci" title="cung-se-ci - Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="cung-se-ci" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%A8%E0%AE%9F%E0%AF%81%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D_(%E0%AE%90%E0%AE%B0%E0%AF%8B%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BE)" title="நடுக்காலம் (ஐரோப்பா) - tamol" lang="ta" hreflang="ta" data-title="நடுக்காலம் (ஐரோப்பா)" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamol" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%A1%E0%B8%B1%E0%B8%A2%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%87" title="สมัยกลาง - tai" lang="th" hreflang="th" data-title="สมัยกลาง" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Orta_asyrlar" title="Orta asyrlar - turcmèn" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Orta asyrlar" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turcmèn" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Gitnang_Kapanahunan" title="Gitnang Kapanahunan - tagal" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Gitnang Kapanahunan" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagal" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Orta_%C3%87a%C4%9F" title="Orta Çağ - turc" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Orta Çağ" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turc" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D1%80%D1%82%D0%B0_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D1%8B%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Урта гасырлар - tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Урта гасырлар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%8C%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%87%D1%8F" title="Середньовіччя - ucrainés" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Середньовіччя" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucrainés" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی - ordó" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قرون وسطی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ordó" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/O%CA%BBrta_asr" title="Oʻrta asr - ozbèc" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Oʻrta asr" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ozbèc" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Et%C3%A0_de_mezo" title="Età de mezo - vènet" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Età de mezo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="vènet" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="articles de qualitat"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Trung_C%E1%BB%95" title="Trung Cổ - vietnamian" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Trung Cổ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamian" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Middel%C3%AAeuwn" title="Middelêeuwn - flamenc occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Middelêeuwn" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamenc occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Z%C3%A4nodatim%C3%A4d" title="Zänodatimäd - volapuc" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Zänodatimäd" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="volapuc" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Moyin%C3%A5dje" title="Moyinådje - való" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Moyinådje" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="való" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Kabutngaay_nga_Panahon" title="Kabutngaay nga Panahon - waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Kabutngaay nga Panahon" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96" title="中世 - xinès wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="中世" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="xinès wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A8%E1%83%A5%E1%83%90_%E1%83%9D%E1%83%A8%E1%83%AC%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="შქა ოშწანურეფი - mingrelià" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="შქა ოშწანურეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrelià" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%99%D7%98%D7%9C_%D7%90%D7%9C%D7%98%D7%A2%D7%A8" title="מיטל אלטער - yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="מיטל אלטער" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Middele%C3%AAuwen" title="Middeleêuwen - zelandès" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Middeleêuwen" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zelandès" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bons articles"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96%E7%BA%AA" title="中世纪 - chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="中世纪" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96" title="中世 - xinès clàssic" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="中世" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="xinès clàssic" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Tiong-s%C3%A8-k%C3%AD" title="Tiong-sè-kí - xinès min del sud" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Tiong-sè-kí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="xinès min del sud" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%AD%E4%B8%96%E7%B4%80" title="中世紀 - cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="中世紀" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12554#sitelinks-wikipedia" title="Modificar los ligams interlenga" class="wbc-editpage">Modificar los ligams</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espacis de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Edat_Mejana" title="Veire l’article [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Discutir:Edat_Mejana&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="Discussion a prepaus d'aquesta pagina (la pagina existís pas) [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Canvia la variant de llengua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">occitan</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Afichatges"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Edat_Mejana"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina [e]" accesskey="e"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=history" title="Los autors e versions precedentas d'aquesta pagina. [h]" accesskey="h"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Bóstia d'aisinas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Bóstia d'aisinas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aisinas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">Escondre</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mai d'opcions" > <div class="vector-menu-heading"> Accions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Edat_Mejana"><span>Legir</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit" title="Modificar aquela pagina [v]" accesskey="v"><span>Modificar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit" title="Modificar lo còdi font d'aquela pagina [e]" accesskey="e"><span>Modificar lo còdi</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=history"><span>Veire l'istoric</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Generau </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_ligadas/Edat_Mejana" title="Lista de las paginas ligadas a aquesta. [j]" accesskey="j"><span>Paginas connèxas</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Seguit_dels_ligams/Edat_Mejana" rel="nofollow" title="Lista dels darrièrs cambiaments de las paginas ligadas a aquesta [k]" accesskey="k"><span>Seguit dels ligams</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=oc" title="Mandar un imatge o fichièr mèdia sul servidor [u]" accesskey="u"><span>Importar un fichièr</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Paginas_especialas" title="Lista de totas las paginas especialas [q]" accesskey="q"><span>Paginas especialas</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&oldid=2438101" title="Ligam permanent cap a aquesta version de la pagina"><span>Ligam permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=info" title="Mai d’informacion sus aquesta pagina"><span>Informacion sus la pagina</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&page=Edat_Mejana&id=2438101&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacions sus cossí citar aquesta pagina"><span>Citar aqueste article</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fwiki%2FEdat_Mejana"><span>Obténer una URL acorchida</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Foc.wikipedia.org%2Fwiki%2FEdat_Mejana"><span>Telecargar lo còdi QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir / exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libre&bookcmd=book_creator&referer=Edat+Mejana"><span>Crear un libre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Edat_Mejana&action=show-download-screen"><span>Telecargar coma PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&printable=yes" title="Version imprimibla d'aquesta pagina [p]" accesskey="p"><span>Version imprimibla</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dins d'autres projèctes </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Middle_Ages" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q12554" title="Ligam cap a l’element de referencial de las donadas connectadas [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Eines de la pàgina"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparença"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparença</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mòu a la barra laterala</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">Escondre</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-1000_articles_fondamentals" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span title="Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver."><span class="mw-default-size mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="//oc.wikipedia.org/wiki/Wikip%C3%A8dia:Ti%C3%A8ra_de_1000_articles_que_totas_las_Wikip%C3%A8dias_deuri%C3%A1n_aver"><img alt="Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/1000F.png/24px-1000F.png" decoding="async" width="24" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/1000F.png/36px-1000F.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/1000F.png/49px-1000F.png 2x" data-file-width="1001" data-file-height="908" /></a></span></span></div></div> <div id="mw-indicator-dialecte-provençau" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span title="Aqueste article es redigit en provençau."><span class="mw-default-size mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="//oc.wikipedia.org/wiki/Proven%C3%A7au"><img alt="Aqueste article es redigit en provençau." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_Provence.svg/30px-Flag_of_Provence.svg.png" decoding="async" width="30" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_Provence.svg/45px-Flag_of_Provence.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Flag_of_Provence.svg/60px-Flag_of_Provence.svg.png 2x" data-file-width="1125" data-file-height="750" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="oc" dir="ltr"><p class="mw-empty-elt"> </p><p>L'<b>Edat Mejana</b><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (var. <b>Edat Miejancèra</b>;<sup id="cite_ref-CPLO_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-CPLO-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en occitan septentrionau: <b>Atge</b> / <b>Eatge Mejan</b><sup id="cite_ref-CPLO_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-CPLO-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) es un periòde istoric que s'estend dau sègle V au sègle XV. Generalament definit dins lo cas d'Euròpa, sei limits pus frequents son la casuda de l'Empèri Roman d'Occident en <a href="/wiki/476" class="mw-redirect" title="476">476</a> e la presa de <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ble" class="mw-redirect" title="Constantinòble">Constantinòple</a> per lei Turcs en <a href="/wiki/1453" class="mw-redirect" title="1453">1453</a> o la descubèrta dau continent american per <a href="/wiki/Crist%C3%B2l_Colomb" title="Cristòl Colomb">Cristòl Colomb</a> en <a href="/wiki/1492" class="mw-redirect" title="1492">1492</a>. Per extension, aquela epòca se pòu tanben definir per leis autrei continents. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_fin_deis_empèris_antics_e_lei_grandeis_invasions"><span id="La_fin_deis_emp.C3.A8ris_antics_e_lei_grandeis_invasions"></span>La fin deis empèris antics e lei grandeis invasions</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=1" title="Modificar la seccion : La fin deis empèris antics e lei grandeis invasions" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=1" title="Edita el codi de la secció: La fin deis empèris antics e lei grandeis invasions"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A partir de la fin dau sègle V, leis empèris principaus deguèron faciar de crisis militaras grèvas ai frontieras. La mager part foguèt envaïda e unei dispareguèron rapidàment. Pasmens, lei mèstres novèus d'aquelei territòris utilizèron generalament leis institucions dei territòris conquists per assegurar lor poder. Ansin, leis envasidors, mens nombrós que lei populacions autoctònas, foguèron pauc a pauc assimiladas, mai o mens parcialament, per la cultura deis estats antics. Ansin, d'estats novèus apareguèron coma l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Carolingian" title="Empèri Carolingian">Empèri Carolingian</a> en <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa_Occidentala" title="Euròpa Occidentala">Euròpa Occidentala</a>, lo <a href="/wiki/Califat_Omeia" title="Califat Omeia">Califat Omeia</a> o <a href="/wiki/Dinastia_Tang" title="Dinastia Tang">l'Empèri chinés de la dinastia Tang</a> que poguèron revendicar una partida de l'eiretatge de l'<a href="/wiki/Antiquitat" title="Antiquitat">Antiquitat</a>. De movements similars se debanèron tanben sus lo continent <a href="/wiki/America" title="America">american</a> per formar leis empèris dominants de la premiera partida de l'Edat Mejana. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_fin_de_l'Empèri_Roman_e_l'aparicion_de_l'Occident_crestian"><span id="La_fin_de_l.27Emp.C3.A8ri_Roman_e_l.27aparicion_de_l.27Occident_crestian"></span>La fin de l'Empèri Roman e l'aparicion de l'Occident crestian</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=2" title="Modificar la seccion : La fin de l'Empèri Roman e l'aparicion de l'Occident crestian" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=2" title="Edita el codi de la secció: La fin de l'Empèri Roman e l'aparicion de l'Occident crestian"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Theodosius_I%27s_empire.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/220px-Theodosius_I%27s_empire.png" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/330px-Theodosius_I%27s_empire.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Theodosius_I%27s_empire.png/440px-Theodosius_I%27s_empire.png 2x" data-file-width="563" data-file-height="406" /></a><figcaption>Division de l'Empèri Roman en <a href="/wiki/395" class="mw-redirect" title="395">395</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:527Europe.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/527Europe.PNG/220px-527Europe.PNG" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/527Europe.PNG/330px-527Europe.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/527Europe.PNG/440px-527Europe.PNG 2x" data-file-width="750" data-file-height="600" /></a><figcaption>Lei reiaumes europèus en <a href="/wiki/527" class="mw-redirect" title="527">527</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman" class="mw-redirect" title="Empèri Roman">Empèri Roman</a>.</div> <p>Dins l'Oèst d'<a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a>, lo <a href="/wiki/S%C3%A8gle_V" class="mw-redirect" title="Sègle V">sègle V</a> foguèt caracterizat per leis invasions massivas de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman_d%27Occident" title="Empèri Roman d'Occident">Empèri Roman d'Occident</a> per de populacions germanicas e per lo desvolopament important dau <a href="/wiki/Cristianisme" title="Cristianisme">crestianisme</a> que va venir la <a href="/wiki/Religion" class="mw-redirect" title="Religion">religion</a> dominanta. D'efèct, en <a href="/wiki/406" class="mw-redirect" title="406">406</a>, lei frontieras romanas foguèron rompudas e l'Empèri foguèt plus capable de replegar leis envasidors barbars que poguèron s'installar e crear de reiaumes novèus sus d'ancianei províncias romanas. Au contrari, lei Romans acceptèron aqueleis occupacions en cambi de l'ajuda dei pòbles ja intrats dins l'Empèri per defendre lo rèsta dau monde roman occidentau còntra d'invasions novèlas. Aqueu sistèma d'alianças foguèt relativament eficaç per luchar còntra leis atacas dei Huns d'<a href="/wiki/Atila" title="Atila">Atila</a> en <a href="/wiki/451" class="mw-redirect" title="451">451</a>-<a href="/wiki/452" class="mw-redirect" title="452">452</a> mai mostrèt l'afebliment prefond de l'Empèri. Ansin, l'assassinat d'<a href="/wiki/Aetius" title="Aetius">Aetius</a>, generau venceire d'Atila, marquèt lo començament d'un periòde d'anarquiá dins leis institucions romanas que va s'acabar en <a href="/wiki/476" class="mw-redirect" title="476">476</a> per la disparicion finala de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman_d%27Occident" title="Empèri Roman d'Occident">Empèri Roman d'Occident</a>. Avans la fin dau sègle V, sei darriers vestigis foguèron conquistats per lei Germans que lei reiaumes principaus foguèron aquelei dei <a href="/wiki/Visig%C3%B2t" class="mw-redirect" title="Visigòt">Visigòts</a> (<a href="/wiki/Septim%C3%A0nia" title="Septimània">Septimània</a> e <a href="/wiki/Peninsula_Iberica" title="Peninsula Iberica">Peninsula Iberica</a>), dei Burgonds (Borgonha), dei Francs (nòrd de <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a>) e dei Vandals (nòrd d'<a href="/wiki/Africa" title="Africa">Africa</a>). </p><p>En fàcia d'aquela crisi, lei populacions se repleguèron dins lei luòcs defenduts e protegits, magerament dins lo relarg dei sètis deis autoritats de la <a href="/wiki/Gl%C3%A8isa" class="mw-disambig" title="Glèisa">Glèisa</a>. Ansin, l'influéncia d'un arquevesque èra sovent un element decisiu dins la fidelitat o non d'una vila e de sa region au cap dau reiaume. De mai, leis estructuras eclesiasticas èran la forma principala d'administracion qu'existiá encara après l'afondrament de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman" class="mw-redirect" title="Empèri Roman">Empèri Roman</a>. Son sostèn èra donc capitau per legitimar lei rèis barbars novèus. Aquelei darriers adoptèron donc, o avián ja adoptat, lo crestianisme coma religion e encoratjèron son desvolopament. Per exemple, foguèt lo cas dau rèi franc <a href="/wiki/Clodov%C3%A8u_I" title="Clodovèu I">Clovís</a> que venguèt crestian vèrs <a href="/wiki/496" class="mw-redirect" title="496">496</a>. D'autra part, totjorn per assegurar lor poder, leis envasidors assaièron tanben de gardar leis institucions romanas encara existentas. Aquò entraïnèt donc una assimilacion relativament rapida dei pòbles germans per la cultura romana e permetèt au crestianisme de venir la religion principala d'Euròpa Occidentala. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_formacion_de_l'Empèri_Bizantin"><span id="La_formacion_de_l.27Emp.C3.A8ri_Bizantin"></span>La formacion de l'Empèri Bizantin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=3" title="Modificar la seccion : La formacion de l'Empèri Bizantin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=3" title="Edita el codi de la secció: La formacion de l'Empèri Bizantin"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png/220px-Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png/330px-Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png/440px-Emp%C3%A8ri_Bizantin_-_Peri%C3%B2de_de_Justinian_2.png 2x" data-file-width="1018" data-file-height="574" /></a><figcaption>Extension de l'Empèri Bizantin vèrs <a href="/wiki/550" class="mw-redirect" title="550">550</a> après lei conquistas de Justinian.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg/220px-Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg.png" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg/330px-Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg/440px-Map_Byzantine_Empire_1025-fr.svg.png 2x" data-file-width="1963" data-file-height="1104" /></a><figcaption>Extension de l'Empèri Bizantin vèrs <a href="/wiki/1025" class="mw-redirect" title="1025">1025</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Bizantin" title="Empèri Bizantin">Empèri Bizantin</a>.</div> <p>Mentre que l'Empèri Roman d'Occident s'afondrava en fàcia deis invasions barbaras, l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Bizantin" title="Empèri Bizantin">Empèri Roman d'Orient</a> capitèt de resistir e de se transformar per formar un <a href="/wiki/Estat" title="Estat">estat</a> novèu que va venir la poissança <a href="/wiki/Mar_Mediterran%C3%A8a" title="Mar Mediterranèa">mediterranèa</a> principala fins au <a href="/wiki/S%C3%A8gle_X" title="Sègle X">sègle X</a>. Per aquò, l'Empèri d'Orient poguèt aprofichar sa posicion privilegiada (capitala ben defenduda, armada e demografia nombrosas, economia prospèra...) per desviar leis invasions vèrs l'Occident pus feble. Per exemple, de <a href="/wiki/Tribut" title="Tribut">tributs</a> foguèron pagats per obtenir lo retirament d'armadas barbaras intradas dins lei <a href="/wiki/Balcans" title="Balcans">Balcans</a>. Enfin, en fòra de la region de <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ple" title="Constantinòple">Constantinòple</a>, lei províncias estrategicas de l'Empèri èran <a href="/wiki/Egipte" title="Egipte">Egipte</a> e <a href="/wiki/Siria" title="Siria">Siria</a> que foguèron gaire menaçats d'invasion durant aqueu periòde. </p><p>Aquò permetèt lo renfòrçament dau poder deis Emperaires d'Orient, inicialament fòrça afeblit per lei luchas intèrnas. De <a href="/wiki/491" class="mw-redirect" title="491">491</a> a <a href="/wiki/518" class="mw-redirect" title="518">518</a>, <a href="/wiki/Anastasi_I%C3%A8r" title="Anastasi Ièr">Anastasi Ièr</a> capitèt de redreiçar lo sistèma financier e l'Empèri s'adaptèt a sa region. Per exemple, lei soudats germanics de seis armadas foguèron remplaçats dins lo corrent dau sègle V per de combatents recrutats dins lei províncias orientalas. Leis annadas entre <a href="/wiki/518" class="mw-redirect" title="518">518</a> a <a href="/wiki/610" class="mw-redirect" title="610">610</a>, especialament lo rèine de <a href="/wiki/Justinian_Ier" title="Justinian Ier">Justinian</a> (<a href="/wiki/527" class="mw-redirect" title="527">527</a>-<a href="/wiki/565" class="mw-redirect" title="565">565</a>), marquèt l'apogèu d'aqueu periòde que veguèt la reconquista d'una partida de l'Empèri d'Occident (<a href="/wiki/It%C3%A0lia" title="Itàlia">Itàlia</a>, sud d'<a href="/wiki/Espanha" title="Espanha">Espanha</a> e nòrd d'<a href="/wiki/Africa" title="Africa">Africa</a>) e un esfòrç <a href="/wiki/Lei" title="Lei">legislatiu</a> important per restaurar lei lèis. Aqueleis annadas marcan donc tanben l'evolucion de l'Empèri d'Orient vèrs l'Empèri Bizantin. </p><p>La fin d'aqueu procediment se debanèt durant la premiera mitat dau <a href="/wiki/S%C3%A8gle_VII" title="Sègle VII">sègle VII</a> quand l'Empèri perdiguèt sei províncias africanas e deguèt se replegar en <a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatòlia</a>. D'efèct, après un conflicte acarnat còntra lei <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Sassanida" title="Empèri Sassanida">Sassanidas</a> (602-628), lei Bizantins deguèron faciar leis Aràbis musulmans. Vencuts en <a href="/wiki/636" class="mw-redirect" title="636">636</a> au fluvi <a href="/wiki/Batalha_de_Yarmok" title="Batalha de Yarmok">Yarmok</a>, lei Bizantins deguèron abandonar Siria e lo nòrd d'Africa mentre que <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ple" title="Constantinòple">Constantinòple</a> foguèt menaçat per unei sètges. En <a href="/wiki/717" class="mw-redirect" title="717">717</a>, <a href="/wiki/Leon_III_(emperaire_bizantin)" title="Leon III (emperaire bizantin)">Leon III</a> capitèt de tenir Anatòlia e decidiguèt de prendre de mesuras per restaurar la fe crestiana e l'autoritat imperiala per contuniar la lucha. Pasmens, aquò entraïnèt una crisi religiosa grèva (querèla de l'iconoclasme) fins au començament dau sègle IX. Permetèt finalament la restauracion dau poder imperiau mai afebliguèt lòngtemps l'Empèri. Ansin, lei Bizantins poguèron pas empachar la creacion d'un reiaume bulgar sus una partida dau nòrd de l'Empèri. </p><p>La restauracion bizantina aguèt luòc au sègle IX. Foguèt caracterizat per la renaissança de la cultura crestiana e la reunificacion de la <a href="/wiki/Ortodoxia" title="Ortodoxia">Glèisa imperiala</a> durant la Patriarcat de Fotios (858-867 puei 877-889). Ansin, leis armadas bizantinas capitèron de reconquistar <a href="/wiki/Gr%C3%A8cia" title="Grècia">Grècia</a>, l'Èst d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatòlia</a> e contunièron d'avançar en direccion de <a href="/wiki/Siria" title="Siria">Siria</a>. En <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a>, de missionaris bizantins evangelizèron lei populacions eslavas de <a href="/wiki/Crim%C3%A8a" title="Crimèa">Crimèa</a>, d'<a href="/wiki/Ongria" title="Ongria">Ongria</a>, de <a href="/wiki/Polonha" title="Polonha">Polonha</a> e de <a href="/wiki/Dalm%C3%A0cia" title="Dalmàcia">Dalmàcia</a>. A la fin dau sègle X, l'Empèri èra donc tornarmai vengut una poissança importanta capabla de se batre victoriosament còntra leis estats eslaus (Bulgaria en <a href="/wiki/1018" class="mw-redirect" title="1018">1018</a>) o turcs fins ais annadas 1060. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'Empèri_Carolingian"><span id="L.27Emp.C3.A8ri_Carolingian"></span>L'Empèri Carolingian</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=4" title="Modificar la seccion : L'Empèri Carolingian" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=4" title="Edita el codi de la secció: L'Empèri Carolingian"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png/220px-Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png" decoding="async" width="220" height="190" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png/330px-Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png/440px-Extension_de_l%27Emp%C3%A8ri_Franc_durant_lo_r%C3%A8ine_de_Carlesmanhe.png 2x" data-file-width="689" data-file-height="595" /></a><figcaption>Extension maximala de l'Empèri Carolingian e de sei marchas.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Carolingian" title="Empèri Carolingian">Empèri Carolingian</a>.</div> <p>Après l'afondrament de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman_d%27Occident" title="Empèri Roman d'Occident">Empèri Roman d'Occident</a>, l'Occident crestian veguèt la formacion d'uneis estats barbars que luchèron entre elei. Lo venceire principau foguèt lo reiaume franc qu'aprofichèt la disparicion dau reiaume visigòt per venir la poissança majora d'Euròpa Occidentala. Aqueu movement foguèt sostengut per la <a href="/wiki/Gl%C3%A8isa_Catolica_Romana" title="Glèisa Catolica Romana">Glèisa de Roma</a> qu'i veguèt lo mejan per impausar sa version de la fe crestiana en Occident. L'Empèri Franc, dirigit per lei dinastias merovingiana puei carolingiana, foguèt donc considerat coma la restauracion de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman_d%27Occident" title="Empèri Roman d'Occident">Empèri Roman occidentau</a>. Pasmens, l'aumentacion de l'inseguritat sus lo <a href="/wiki/Continent" title="Continent">continent</a> entraïnèt un fraccionament de l'autoritat centrala au profiech de relacions pus pròchas e basada sus la proteccion dei personas. Aquò entraïnèt donc finalament la division deis estats francs e lo començament de la <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodalitat</a>. </p><p>Ansin, la conversion de <a href="/wiki/Clodov%C3%A8u_I" title="Clodovèu I">Clovís</a> au crestianisme vèrs la fin dau sègle V li donèt lo sostèn de la Glèisa. D'efèct, meme se lo crestianisme èra ja fòrça escampat, la màger part dei reiaumes barbars èran convertits a l'arianisme considerat coma una <a href="/wiki/Eresia" class="mw-redirect" title="Eresia">eresia</a>. Clovis ganhèt donc lo sostèn dau clergat <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">europèu</a> dins sei conflictes ambé sei vesins. Aquò li permetèt donc d'unificar rapidàment <a href="/wiki/G%C3%A0llia" title="Gàllia">Gàllia</a> fins a sa mòrt en <a href="/wiki/511" class="mw-redirect" title="511">511</a> fondant l'<a href="/wiki/Merovingians" title="Merovingians">Empèri Merovingian</a>. A la mòrt de son fondator, aquel empèri foguèt devesit entre seis eiretiers segon lei costumas germanicas. Pasmens, leis estats francs demorèron pròches ai nivèus culturaus e politics. En revènge, après lo rèine de Dagobert I<sup>èr</sup> (629-639), lo poder dei rèis merovingians demeniguèt au profiech de l'aristocràcia auta. En particular, a partir dau sègle VIII, la familha dei Carolingians prenguèt una posicion dominanta e poguèt rebutar la dinastia merovingiana en <a href="/wiki/751" class="mw-redirect" title="751">751</a>. </p><p>Renforcèron l'òbra merovingiana e, en <a href="/wiki/800" class="mw-redirect" title="800">800</a>, <a href="/wiki/Carlesmanhe" title="Carlesmanhe">Carlesmanhe</a> foguèt sacrat emperaire per lo papa. Estendut sus <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a>, <a href="/wiki/Alemanha" title="Alemanha">Alemanha</a> e lo nòrd d'<a href="/wiki/It%C3%A0lia" title="Itàlia">Itàlia</a>, l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Carolingian" title="Empèri Carolingian">Empèri Carolingian</a> foguèt considerat coma lo successor de l'Empèri Roman d'Occident e lo protector de la <a href="/wiki/Gl%C3%A8isa_Catolica_Romana" title="Glèisa Catolica Romana">Glèisa</a>. Maugrat sa division en <a href="/wiki/843" class="mw-redirect" title="843">843</a> entre leis eiretiers de la <a href="/wiki/Dinastia" title="Dinastia">dinastia</a>, contunièt de tenir aqueu ròtle e sa partida orientala foguèt a l'origina de la fondacion dau <a href="/wiki/Sant_Emp%C3%A8ri_Roman_Germanic" title="Sant Empèri Roman Germanic">Sant Empèri Roman Germanic</a> au començament dau sègle X. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'expansion_e_la_division_de_l'Islam"><span id="L.27expansion_e_la_division_de_l.27Islam"></span>L'expansion e la division de l'Islam</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=5" title="Modificar la seccion : L'expansion e la division de l'Islam" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=5" title="Edita el codi de la secció: L'expansion e la division de l'Islam"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Orient_Pr%C3%B2che_en_632_(a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png/220px-Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png" decoding="async" width="220" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png/330px-Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png/440px-Orient_Pr%C3%B2che_en_632_%28a_la_m%C3%B2rt_de_Maomet%29.png 2x" data-file-width="748" data-file-height="446" /></a><figcaption>Territòri musulman après la mòrt de Maomet en <a href="/wiki/632" class="mw-redirect" title="632">632</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Abbasids786-809.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Abbasids786-809.png/220px-Abbasids786-809.png" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Abbasids786-809.png/330px-Abbasids786-809.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Abbasids786-809.png/440px-Abbasids786-809.png 2x" data-file-width="1481" data-file-height="902" /></a><figcaption>Califat Abbassida au començament dau sègle IX.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png/220px-Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png/330px-Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png/440px-Orient_Mejan_v%C3%A8rs_970.png 2x" data-file-width="1202" data-file-height="680" /></a><figcaption>Division dau Califat Abbassida en Orient Mejan a la fin dau sègle X.</figcaption></figure> <p>Au començament dau sègle VII, apareguèt una religion novèla, l'<a href="/wiki/Islam" title="Islam">Islam</a>, dins la Peninsula Aràbia basada sus lei revelacions divinas recepudas per lo profèta <a href="/wiki/Maomet" title="Maomet">Maomet</a> a partir de 611. Après una guèrra civila (622-630) còntra lo govèrn de <a href="/wiki/La_M%C3%A8ca" title="La Mèca">La Mèca</a>, sèti de la religion poleteïsta aràbia, capitèt d'i prendre lo poder e acomencèt la difusion de l'Islam en fòra d'Aràbia. Fins a la mitat dau sègle VIII, leis armadas musulmanas conquistèron un empèri important dich Califat. Pasmens, aquel estat se devesiguèt rapidàment entre leis eiretiers de la dinastia fondada per Maomet. Ansin, tre lo sègle VIII, de versions novèlas de l'Islam apareguèron e de sobeirans locaus fondèron d'estats rivaus d'un Califat que veguèt sei territòris frontaliers prendre mai e mai d'independéncia a respèct dau govèrn centrau entraïnant la division dau monde islamic entre senhors rivaus. </p><p>D'efèct, tre la mòrt de Maomet e de son successor <a href="/wiki/Abu_Bakr_as-Siddiq" title="Abu Bakr as-Siddiq">Abu Bakr</a>, lei <a href="/wiki/Califa" title="Califa">califas</a> musulmans acomencèron de conquistar lei regions vesinas fòrça afeblida per de conflictes recurents. Tre <a href="/wiki/636" class="mw-redirect" title="636">636</a>, l'armada bizantina foguèt esquichada a <a href="/wiki/Batalha_de_Yarmok" title="Batalha de Yarmok">Yarmok</a> e lei musulmans poguèron envaïr l'<a href="/wiki/Orient_Mejan" title="Orient Mejan">Orient-Pròche</a>, lo nòrd d'Africa puei lo sud d'Espanha e menaçar <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ple" title="Constantinòple">Constantinòple</a>. La situacion foguèt similara sus lo frònt pèrsa après la <a href="/w/index.php?title=Batalha_de_Qadissiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batalha de Qadissiya (la pagina existís pas)">batalha de Qadissiya</a>. Aqueu succès permetèt ai musulmans de covertir de populacions novèlas (Turcs, Pèrs...), d'ocupar <a href="/wiki/P%C3%A8rsia" class="mw-redirect" title="Pèrsia">Pèrsia</a> e d'avançar en direccion d'<a href="/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia">Índia</a> e vèrs lo centre d'<a href="/wiki/Asia" title="Asia">Asia</a>. Pasmens, aquela progression va s'acabar durant la premiera mitat dau sègle VIII en causa de l'alunchament entre leis armadas musulmanas e sei basas e d'una tièra de reviradas. </p><p>Una autra causa de l'aplant de l'expansion musulmuna foguèt la division de son empèri entre estats rivaus e de sa religion entre divèrsei brancas. A partir de la fin deis annadas 650, de problemas de succession a la tèsta dau Califat entraïnèron l'aparicion de doas divisions que foguèron lo kharigisme e lo chiisme. De combats se debanèron entre aquelei grops, especialament en causa dau refús d'acceptar l'autoritat de l'aristocràcia sunita per lei chiistas e lei kharigistas. Lo Califat capitèt de faciar aqueleis oposicions durant lei premierei decennis per formar un estat poderós amb una cultura e una economia florissentas. Dins aquò, la dinastia deis Omeiadas deguèt faciar de revòutas dins lei províncias de l'Empèri. En <a href="/wiki/750" class="mw-redirect" title="750">750</a>, l'insureccion deis Abassidas entraïnèt una guèrra civila acarnada dins lo centre dau Califat e lo rebutament deis Omeiadas. Leis Abassidas formèron un califat novèu que conoguèt son apogèu au començament dau sègle IX. </p><p>Dins aquò, lo <a href="/wiki/Califat_abbassida" title="Califat abbassida">Califat abbassida</a> poguèt pas gardar lo contraròtle de tot l'Empèri e lo poder de l'autoritat centrala demeniguèt pauc a pauc. A partir de 820, la màger part de Pèrsia venguèt autonòma e <a href="/wiki/Egipte" title="Egipte">Egipte</a> foguèt conquista per lei Fatimidas. Au sègle X seguent, la dinastia foguèt atacada per sei vassaus ancians e gardèt solament un poder simbolic d'un monde musulman devesit entre un desenau d'estats majors e unei principats mai o mens indepedantas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_formacion_e_la_fin_de_l'Empèri_Tang"><span id="La_formacion_e_la_fin_de_l.27Emp.C3.A8ri_Tang"></span>La formacion e la fin de l'Empèri Tang</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=6" title="Modificar la seccion : La formacion e la fin de l'Empèri Tang" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=6" title="Edita el codi de la secció: La formacion e la fin de l'Empèri Tang"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Emp%C3%A8ri_Tang.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Emp%C3%A8ri_Tang.png/220px-Emp%C3%A8ri_Tang.png" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Emp%C3%A8ri_Tang.png/330px-Emp%C3%A8ri_Tang.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Emp%C3%A8ri_Tang.png/440px-Emp%C3%A8ri_Tang.png 2x" data-file-width="987" data-file-height="600" /></a><figcaption>Extension e declin de l'Empèri Tang.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:China_11a.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/China_11a.jpg/220px-China_11a.jpg" decoding="async" width="220" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/China_11a.jpg/330px-China_11a.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/China_11a.jpg/440px-China_11a.jpg 2x" data-file-width="560" data-file-height="550" /></a><figcaption>L'Empèri Song e lo Reiaume Liao vèrs <a href="/wiki/1111" class="mw-redirect" title="1111">1111</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Dinastia_Tang" title="Dinastia Tang">Dinastia Tang</a>.</div> <p>Au començament dau <a href="/w/index.php?title=S%C3%A8gle_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sègle III (la pagina existís pas)">sègle III</a>, la <a href="/wiki/Dinastia_Han" title="Dinastia Han">dinastia Han</a> e son empèri s'afondrèron e lo país conoguèt una succession de periòdes de division o d'unitat. Doas evolucions aguèron durant aquelei procediments. Lo premier foguèt lo desvolopament de la <a href="/wiki/Religion" class="mw-redirect" title="Religion">religion</a> <a href="/wiki/Bodisme" title="Bodisme">bodista</a> que prenguèt una plaça majora en <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a>. Lo segond foguèt l'emergéncia d'una produccion culturala fòrça importanta, especialament dins lo domeni de la <a href="/wiki/Literatura" title="Literatura">literatura</a>. </p><p>L'afondrament definitiu dei Han, ja ben començament en 200, se debanèt en <a href="/wiki/220" class="mw-redirect" title="220">220</a> marcant lo començament dau periòde dich dei « Tres Reiaumes ». Una unificacion brèva aguèt luòc entre <a href="/wiki/280" class="mw-redirect" title="280">280</a> e <a href="/wiki/316" class="mw-redirect" title="316">316</a> sota lo poder de la dinastia dei Jins Occidentaus puei lo país foguèt partejat entre dos reiaumes situats au nòrd e au sud fins a <a href="/wiki/580" class="mw-redirect" title="580">580</a>. Aquela epòca foguèt tanben caracterizada per d'invasions de populacions vengudas dau nòrd de <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a>. La reünificacion foguèt realizada per lei Sui en <a href="/wiki/580" class="mw-redirect" title="580">580</a> que foguèron rebutats per lei <a href="/wiki/Dinastia_Tang" title="Dinastia Tang">Tang</a> en <a href="/wiki/618" class="mw-redirect" title="618">618</a>. Aquelei darriers tenguèron lo poder fins a <a href="/wiki/907" class="mw-redirect" title="907">907</a> quand la dinastia, afeblida dempuei lo sègle VIII, foguèt rebutada. I succediguèt cinc decennis de division fins a <a href="/wiki/960" class="mw-redirect" title="960">960</a> quand la dinastia dei <a href="/wiki/Dinastia_Song" title="Dinastia Song">Song</a> capitèt d'unir tornarmai la màger part de China sota sa direccion. </p><p>Aqueu periòde foguèt tanben aquela de l'aparicion e de l'extension dau <a href="/wiki/Bodisme" title="Bodisme">Bodisme</a> en China. Sa preséncia venguèt pron importanta pendent lei darriereis annadas dei Han e, vèrs 450, la <a href="/w/index.php?title=Dinastia_dei_Wei_dau_N%C3%B2rd&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinastia dei Wei dau Nòrd (la pagina existís pas)">dinastia dei Wei dau Nòrd</a> adoptèt la religion novèla. Rapidàment rebutada per lei Jins, seis institucions marquèron lo país e lo bodisme contunièt son expansion. Un nombre important de sanctuaris foguèt donc construchs coma aquelei de Yungang o de Luoyang durant tot lo periòde e lo bodisme venguèt un aspèct major de la religion chinesa. </p><p>En fòra dau domeni religiós, lo periòde veguèt un desvolopament culturau e <a href="/wiki/Sci%C3%A9ncia" title="Sciéncia">scientific</a>, magerament pendent lei sègles d'estabilitat de la <a href="/wiki/Dinastia_Tang" title="Dinastia Tang">dinastia Tang</a>. De trabalhs majors foguèron realizats coma lo cavament dau Grand Canau e lo renfòrçament de la Muralha Granda. Dins lo domeni artistic, la <a href="/wiki/Literatura" title="Literatura">literatura</a> e la <a href="/wiki/Pintura" title="Pintura">pintura</a> poguèron aprofichar leis invencions de l'epòca (estampariá...). Per exemple, la poesia prenguèt una importància novèla sota lei Tang e lei rèis e emperaires protegiguèron un nombre grand d'artistas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_formacion_d'estats_dins_lo_sud_e_l'èst_asiatic"><span id="La_formacion_d.27estats_dins_lo_sud_e_l.27.C3.A8st_asiatic"></span>La formacion d'estats dins lo sud e l'èst asiatic</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=7" title="Modificar la seccion : La formacion d'estats dins lo sud e l'èst asiatic" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=7" title="Edita el codi de la secció: La formacion d'estats dins lo sud e l'èst asiatic"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo sud e l'èst asiatic veguèron la formacion d'uneis estats. Dins lo premier cas, foguèt la consequéncia de la destruccion de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Gupta" title="Empèri Gupta">Empèri Gupta</a> en causa deis invasions dei Huns Blancs. D'estats novèus apareguèron coma aqueu de la dinastia <a href="/wiki/Pallava" title="Pallava">Pallava</a> que sa capitala èra <a href="/wiki/Kanchipuram" title="Kanchipuram">Kanchipuram</a>. Contunièt de s'estendre fins a la fin dau sègle IX mai foguèt vencuda per lei Colas. Aqueu periòde veguèt d'evolucions au nivèu religiós ambé la pèrda d'influéncia dau bodisme au profiech de l'<a href="/wiki/Indo%C3%AFsme" title="Indoïsme">Indoïsme</a>. </p><p>Dins lo sud-èst dau continent, la poissança principala foguèt <a href="/wiki/Vietnam" title="Vietnam">Vietnam</a>. Largament influenciat per lei Chinés, prenguèt la forma d'una monarquiá amb un ret d'institucions <a href="/wiki/Gov%C3%A8rn" title="Govèrn">governamentalas</a> capablas de modernizar lo país. Puei, en <a href="/wiki/939" class="mw-redirect" title="939">939</a>, l'aristocràcia aprofichèt l'afebliment chinés causat per la casuda dei <a href="/wiki/Dinastia_Tang" title="Dinastia Tang">Tang</a> per prendre son independéncia e formar un estat novèu au sud de China. Mai au sud, entre lo sègle VI e IX, se desvolopèt au centre e au nòrd-èst de <a href="/wiki/Tail%C3%A0ndia" title="Tailàndia">Tailàndia</a> la civilizacion de <a href="/wiki/Dvaravati" title="Dvaravati">Dvaravati</a> qu'aprofichèt sa posicion sus lei rotas comercialas de la region. </p><p>Enfin, au <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a>, apareguèt au sègle VI una unitat relativa dau país que va permetre l'emergéncia dau <a href="/wiki/Peri%C3%B2de_de_Nara" title="Periòde de Nara">periòde de Nara</a> (710-794). Lo poder se centralizèt pauc a pauc gràcias a l'aparicion d'una <a href="/wiki/Religion" class="mw-redirect" title="Religion">religion</a> fòrta e d'una administracion organizada segon de modèls principalament importats de <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a>. A partir de 700, lei relacions socialas foguèron dirigidas per un còde de tipe <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodau</a> a l'origina d'una ierarquiá estricta que lei principaus fondamentaus van demorar fins a la <a href="/wiki/Restauracion_Meiji" title="Restauracion Meiji">Restauracion Meiji</a>. Lei relacions ambé China èran importantas maugrat lei dificultats dau viatje entre lei dos país e d'ambassadas regularas i foguèron mandadas. Enterin, lei Japonés luchèron còntra leis <a href="/w/index.php?title=A%C3%AFnos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aïnos (la pagina existís pas)">Aïnos</a> que deguèron pauc a pauc se replegar vèrs lo nòrd de l'illa. Aqueu periòde s'acabèt vèrs la fin dau sègle VIII quand l'aristocràcia venguèt pron poderosa per gardar sei fèus entraïnant la casuda dau govèrn centrau. <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a> se devesiguèt adonc entre clans diferents e rivaus. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Leis_estats_toltècs_e_maias"><span id="Leis_estats_tolt.C3.A8cs_e_maias"></span>Leis estats toltècs e maias</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=8" title="Modificar la seccion : Leis estats toltècs e maias" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=8" title="Edita el codi de la secció: Leis estats toltècs e maias"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lei premiers sègles de l'Edat Mejana veguèron l'aparicion de <a href="/wiki/Civilizacion" title="Civilizacion">civilizacions</a> desvolopadas en <a href="/wiki/America" title="America">America</a>, magerament dins la region dau sud de <a href="/wiki/Mexic" title="Mexic">Mexic</a>. Lei doas principalas foguèron aquelei dei pòbles <a href="/wiki/Civilizacion_maia" title="Civilizacion maia">maia</a> e <a href="/wiki/Civilizacion_tolt%C3%A8ca" title="Civilizacion toltèca">toltèc</a>. La premiera se formèt a partir dau sègle III dins lo sud de <a href="/wiki/Peninsula_de_Yucatan" title="Peninsula de Yucatan">Yucatan</a> e de <a href="/wiki/Honduras" title="Honduras">Honduras</a>. Èra formada per un ensems de <a href="/wiki/Ciutat-estat" class="mw-redirect" title="Ciutat-estat">ciutats-estats</a> situadas au còrs d'un ret comerciau fòrça important. Mestrejavan particularament l'<a href="/wiki/Arquitectura" title="Arquitectura">arquitectura</a> massiva (temples, piramidas...) e lo trabalh de la pèira (escultura) o dei metaus (joièus) coma lo mostran lei vestigis coneguts a l'ora d'ara. Pasmens, lei Maias èran tanben relativament avançats dins certanei domenis <a href="/wiki/Sci%C3%A9ncia" title="Sciéncia">scientifics</a> coma lei <a href="/wiki/Matematicas" title="Matematicas">matematicas</a> (realizacion de <a href="/wiki/Calendi%C3%A8r" title="Calendièr">calendièrs</a>). Au sègle X, la civilizacion maia conoguèt una crisi grèva que sei causas son totjorn mau conengudas. Dins aquò, quina que sigue la rason, un nombre important de ciutats foguèron abandonadas per seis abitants e la superficia ocupada per la civilizacion maia demeniguèt fòrtament. </p><p>La segonda civilizacion majora de la region foguèt formada a partir dau sègle VII dins lo centre de Mexic per lo pòble dei Toltècs. A l'origina, èran d'envasidors qu'aprofichèron una crisi militara importanta dins la region per s'i installar. Fondèron la vila de <a href="/wiki/Tula_(civilizacion_tolt%C3%A8ca)" title="Tula (civilizacion toltèca)">Tula</a> que venguèt lor capitala. Coma lei Maias, desvolopèron una arquitectura massiva basada sus lo trabalh de la pèira e mestrejavan tanben l'escultura e lo trabalh de certanei <a href="/wiki/Metau" class="mw-redirect" title="Metau">metaus</a>. Au nivèu culturau e <a href="/wiki/Religion" class="mw-redirect" title="Religion">religiós</a>, influencièron fòrtament la region ambé la difusion de <a href="/wiki/Dieu" title="Dieu">dieus</a> coma <a href="/wiki/Quetzalcoatl" title="Quetzalcoatl">Quetzalcoatl</a>. L'apogèu dei Toltècs aguèt luòc ai sègles IX e X. Declinèron a partir dau sègle XII e <a href="/wiki/Tula_(civilizacion_tolt%C3%A8ca)" title="Tula (civilizacion toltèca)">Tula</a> foguèt pilhada per d'envasidors dau nòrd en <a href="/wiki/1156" class="mw-redirect" title="1156">1156</a> o <a href="/wiki/1168" class="mw-redirect" title="1168">1168</a>. </p><p>Dins lo rèsta dau <a href="/wiki/America" title="America">continent american</a>, d'autrei culturas mens conegudas existiguèron tanben, especialament sus lo territòri estatsunidenc, lo nòrd de Mexic o la Cordilhèira daus Andes. Ansin, vèrs lo sègle VIII, apareguèron un ensems de ciutats a l'entorn de <a href="/wiki/Mississip%C3%AD_(riu)" class="mw-redirect" title="Mississipí (riu)">Mississipi</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="L'edat_feodala"><span id="L.27edat_feodala"></span>L'edat feodala</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=9" title="Modificar la seccion : L'edat feodala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=9" title="Edita el codi de la secció: L'edat feodala"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lo periòde entre lei sègles XI e XIII veguèt de transformacions importantas sus lei continents europèu e asiatic. Sus lo premier, es lo periòde dei Crosadas. Certaneis estats acomencèron de s'afirmar coma de poissanças importantas en Euròpa Occidentala e Orientala. Sus lo segond, lei transformacions foguèron encara mai importantas ambe l'expansion militara mongòla que va entraïnar la formacion de l'Empèri Mongòl au sègle XIII. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'afirmacion_de_la_papautat_e_lo_periòde_dei_Crosadas"><span id="L.27afirmacion_de_la_papautat_e_lo_peri.C3.B2de_dei_Crosadas"></span>L'afirmacion de la papautat e lo periòde dei Crosadas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=10" title="Modificar la seccion : L'afirmacion de la papautat e lo periòde dei Crosadas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=10" title="Edita el codi de la secció: L'afirmacion de la papautat e lo periòde dei Crosadas"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png/220px-Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png" decoding="async" width="220" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png/330px-Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png/440px-Carte_des_croisades_avec_participation_des_Fran%C3%A7ais.png 2x" data-file-width="1997" data-file-height="1188" /></a><figcaption>Mada dei Crosadas vèrs lei Luòcs Sants.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Crosada" title="Crosada">Crosada</a>.</div> <p>Dependenta dei senhors <a href="/wiki/Francs" title="Francs">francs</a> per assegurar sa proteccion, especialament lo cap dau Sant Empèri que capitèt unei còps de nomar o de revocar un papa segon sei besonhs politics, la Glèisa de Roma obtenguèt son independéncia au sègle XI. Puei, lo papa <a href="/w/index.php?title=Greg%C3%B2ri_VII&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gregòri VII (la pagina existís pas)">Gregòri VII</a> acomencèt de reformar la fe crestiana e de s'afirmar coma lo cap suprèm dau Crestianisme. Aqueu procediment foguèt sostengut per un sentiment religiós fòrça important dins la societat. Ansin, vèrs la fin dau sègle XI, l'idèa d'una expedicion armada en direccion dei <a href="/wiki/T%C3%A8rra_Santa" title="Tèrra Santa">Luòcs Sants</a>, tenguts per lei musulmans dempuei lo sègle VII, venguèt rapidàment fòrça populara e la premiera expedicion partiguèt en <a href="/wiki/1096" class="mw-redirect" title="1096">1096</a> mobilizant de senhors poderós. Aqueleis expedicions venguèron un biais per la papautat o lei senhors europèus d'afirmar, de mostrar lor poder o pus simplament de legitimar una conquista. Van donc prefondament marcar l'evolucion d'Euròpa fins au sègle XIV, magerament au nivèu dei relacions entre estats occidentaus, orientaus e musulmans. </p><p>Lei <a href="/wiki/Crosadas" class="mw-redirect" title="Crosadas">Crosadas</a> principalas foguèron dirigidas còntra lei Luòcs Sants e lei possessions musulmanas situadas dins lo <a href="/wiki/Orient_Mejan" title="Orient Mejan">Pròche-Orient</a>. Aprofichant la division entre principats musulmans eissits de l'afebliment dau <a href="/wiki/Califat_abbassida" title="Califat abbassida">Califat abbassida</a>, lei Crestians prenguèron lo contraròtle de <a href="/wiki/Jerusal%C3%A8m" title="Jerusalèm">Jerusalèm</a> en <a href="/wiki/1099" class="mw-redirect" title="1099">1099</a> e fondèron un ensems de marchas militaras dichas « Estats latins ». Mens poblats que lei regions vesinas, aqueleis estats se protegiguèron gràcias a un ret de fortificacions mai deguèron pauc a pauc replegar en fàcia deis armadas musulmanas unidas a partir deis annadas 1160-1170 per <a href="/wiki/Saladin" title="Saladin">Saladin</a>. Jerusalèm foguèt conquista en <a href="/wiki/1187" class="mw-redirect" title="1187">1187</a> e lei Crestians gardèron solament un ensems de pòrts sus la còsta. Maugrat l'arribada d'autrei Crosadas, foguèron pauc a pauc perduts e <a href="/wiki/Sant_Joan_d%27Acre" title="Sant Joan d'Acre">Sant Joan d'Acre</a>, la darriera vila tenguda per lei Francs, foguèt finalament abandonada en <a href="/wiki/1291" class="mw-redirect" title="1291">1291</a>. </p><p>Dins lo rèsta d'Euròpa, leis expedicions principalas se debanèron en Espanha per luchar còntra lei musulmans installats dins lo sud de la peninsula, en <a href="/wiki/Occit%C3%A0nia" title="Occitània">Occitània</a> còntra <a href="/wiki/Catarisme" title="Catarisme">"l'eresia catara"</a> e dins l'Èst d'Euròpa còntra lei populacions eslavas. Principalament destinadas a la conquista de territòris novèus, aquelei Crosadas entraïnèron una pèrda d'interés per aqueu genre d'expedicions que dispareguèt pauc a pauc. Lei darrierei Crosadas foguèron dirigidas au sègle XIV còntra leis Otomans e s'acabèron per de reviradas resclantissantas dei Crosats. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'Euròpa_Occidentala"><span id="L.27Eur.C3.B2pa_Occidentala"></span>L'Euròpa Occidentala</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=11" title="Modificar la seccion : L'Euròpa Occidentala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=11" title="Edita el codi de la secció: L'Euròpa Occidentala"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png/220px-Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png/330px-Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/da/Peninsula_Iberica_v%C3%A8rs_790.png 2x" data-file-width="425" data-file-height="273" /></a><figcaption>Peninsula Iberica vèrs 790.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png/220px-Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png" decoding="async" width="220" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png/330px-Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png/440px-Reconquista_-_S%C3%A8gle_XIII.png 2x" data-file-width="1081" data-file-height="908" /></a><figcaption>Territòris conquistats per lei reiaumes crestians durant la <a href="/wiki/Reconquista" class="mw-redirect" title="Reconquista">Reconquista</a> au sègle XIII.</figcaption></figure> <p>Entre lei sègles X e XII, se desvolopèt en <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa_Occidentala" title="Euròpa Occidentala">Euròpa Occidentala</a> una societat de tipe <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodau</a> caracterizada per l'emergéncia progressiva dau poder reiau e per una expansion militara au profiech dei regions vesinas, principalament lo sud d'<a href="/wiki/Espanha" title="Espanha">Espanha</a>, leis <a href="/wiki/Illas_Britanicas" title="Illas Britanicas">illas britanicas</a> e certanei regions abitadas per d'Eslaus. </p><p>D'efèct, per permetre la defensa dau territòri còntra leis invasions (<a href="/wiki/Viking" title="Viking">Viking</a>, Aràbis, senhors vesins...), se desvolopèt de rets de proteccion assegurats per de ligams personaus. Aquò va desbocar sus una <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">societat feodala</a> onte lei personas pus feblas devián se plaçar sota la proteccion de senhors pus poderós en cambi de lor fidelitat. Au començament, lo poder dei rèis foguèt donc fòrça limitat per l'influéncia d'aquela aristocràcia. Pasmens, pauc a pauc, capitèron d'utilizar lei rivalitats entre lei familhas grandas per prendre l'avantatge e aumentar lor poder. Lo pus poderós d'aquelei senhors èra lo rèi d'<a href="/wiki/Anglat%C3%A8rra" title="Anglatèrra">Anglatèrra</a> que teniá tanben un nombre fòrça important de fèus dins lo reiaume francés. De procediments similars aguèron luòc en <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a>. </p><p>D'autra part, aprofichant lo periòde dei <a href="/wiki/Crosada" title="Crosada">Crosadas</a>, lei reiaumes crestians espanhòus, ajudats per de combatents venguts dau rèsta dei reiaumes francs, capitèt de replegar lei musulmans vèrs lo sud dau país. La batalha decisiva aguèt luòc en <a href="/wiki/1212" class="mw-redirect" title="1212">1212</a> a <a href="/wiki/Batalha_de_Las_Navas_de_Tolosa" title="Batalha de Las Navas de Tolosa">Las Navas de Tolosa</a> qu'entraïnèt la casuda deis estats musulmans, levat dau <a href="/wiki/Emirat_de_Granada" title="Emirat de Granada">reiaume de Granada</a> au sud de la peninsula. Dins leis illas britanicas, lei senhors francs de <a href="/wiki/Normandia" title="Normandia">Normandia</a> aprofichèron una crisi de succession per conquistar lo reiaume d'Anglatèrra (1066). Aquò foguèt l'origina de la monarquiá poderosa anglesa que lo rèi èra tanben un senhor important dins lo reiaume de França. Enfin, dins l'èst d'Euròpa, <a href="/wiki/Su%C3%A8cia" title="Suècia">Suècia</a> mandèt unei Crosadas que foguèron de campanhas de conquista còntra lei populacions eslavas de la region, magerament dins lei regions baltas. Permetèron l'emergéncia dau reiaume de Suècia e la formacion d'estats dirigits per d'òrdres religiós militars coma lei <a href="/wiki/Cava%C3%A8rs_Teutonics" title="Cavaèrs Teutonics">Chivaliers Teutonics</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'Euròpa_Orientala"><span id="L.27Eur.C3.B2pa_Orientala"></span>L'Euròpa Orientala</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=12" title="Modificar la seccion : L'Euròpa Orientala" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=12" title="Edita el codi de la secció: L'Euròpa Orientala"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Manuel%27sEmpire-fr.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Manuel%27sEmpire-fr.png/220px-Manuel%27sEmpire-fr.png" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Manuel%27sEmpire-fr.png/330px-Manuel%27sEmpire-fr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Manuel%27sEmpire-fr.png/440px-Manuel%27sEmpire-fr.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="375" /></a><figcaption>Empèri Bizantin vèrs <a href="/wiki/1180" class="mw-redirect" title="1180">1180</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:LatinEmpire2.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/LatinEmpire2.png/220px-LatinEmpire2.png" decoding="async" width="220" height="116" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/LatinEmpire2.png/330px-LatinEmpire2.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/LatinEmpire2.png/440px-LatinEmpire2.png 2x" data-file-width="1715" data-file-height="902" /></a><figcaption>Division de l'Empèri Bizantin après la Crosada de <a href="/wiki/1204" class="mw-redirect" title="1204">1204</a>.</figcaption></figure> <p>Coma sei regions occidentalas, la partida orientala dau <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">continent europèu</a> veguèt l'aparicion d'estats novèus mentre que lo declin de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Bizantin" title="Empèri Bizantin">Empèri Bizantin</a> contunièt, subretot après sa desfacha còntra lei tropas de la <a href="/wiki/Quatrena_Crosada" title="Quatrena Crosada">Quatrena Crosada</a> (<a href="/wiki/1204" class="mw-redirect" title="1204">1204</a>) qu'entraïnèt la disparicion provisòria de l'Empèri fins a <a href="/wiki/1261" class="mw-redirect" title="1261">1261</a>. Aprofichant lei crisis dau monde musulman au sègle XIII, l'Empèri conoguèt alora una renaissança brèva. </p><p>La premiera caracteristica dau periòde per la region foguèt l'expansion dau crestianisme entre lei populacions d'Euròpa Orientala, principalament a l'iniciativa dei Bizantins. Lei succès principaus aguèron luòc en <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a> e en <a href="/wiki/Russia" title="Russia">Russia</a> onte de reiaumes poderós se formèron. Pasmens, apareguèron tanben d'autreis estats coma <a href="/wiki/Ongria" title="Ongria">Ongria</a> a la fin dau sègle X, <a href="/wiki/Polonha" title="Polonha">Polonha</a> ai sègles X e XI e <a href="/wiki/Bo%C3%A8mia" title="Boèmia">Boèmia</a> a la fin dau sègle XII. </p><p>De son caire, l'Empèri Bizantin, vengut tornarmai una poissança importanta dins lo corrent dau sègle X, deguèt faciar l'arribada dei Turcs Seldjokids sus sa frontiera orientala. Enterin, la <a href="/wiki/Ortodoxia" title="Ortodoxia">Glèisa de Constantinòple</a> e aquela de Roma conoguèron una crisi grèva s'acabant per la division dau Crestianisme <a href="/wiki/Esquisma_de_1054" class="mw-redirect" title="Esquisma de 1054">entre Ortodòxs e Catolics en 1054</a>. Aquelei dos problemas van causar lo declin important de l'Empèri a partir de la fin dau sègle XI. D'en premier, en <a href="/wiki/1076" class="mw-redirect" title="1076">1076</a>, l'armada bizantina foguèt esquichada per lei Turcs a <a href="/wiki/Batalha_de_Manzikert" class="mw-redirect" title="Batalha de Manzikert">Manzikert</a> causant una crisi de succession grèva a Constantinòple e la pèrda d'<a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatòlia</a>. Aquelei menaças sus l'Empèri Bizantin participèron a l'entraïnament dei <a href="/wiki/Crosada" title="Crosada">Crosadas</a> dempuei leis estats crestians occidentaus. Pasmens, apareguèt rapidàment de diferéncias, puei un sentiment d'ostilitat, entre Crestians occidentaus e orientaus. </p><p>Ansin, l'Empèri Bizantin aprofichèt pauc lei Crosadas per reconquistar lei territòris pres per lei Turcs. Lei Francs preferiguèron crear una tièra d'<a href="/wiki/Estat_latin" class="mw-redirect" title="Estat latin">estats latins</a> independents per defendre lei Luòcs Sants e lo centre d'Anatòlia demorèt sota lo contraròtle dei <a href="/w/index.php?title=Seldjokides&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seldjokides (la pagina existís pas)">Seldjokides</a>. Au contrari, lei relacions ambé lei Crosats venguèron mai e mai marridas. En <a href="/wiki/1204" class="mw-redirect" title="1204">1204</a>, la Quatrena Crosada foguèt desviada de son camin per lei <a href="/wiki/Republica_de_Ven%C3%A8cia" title="Republica de Venècia">Venecians</a>. Lei Crosats prenguèron <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ple" title="Constantinòple">Constantinòple</a> e pilhèron la vila que venguèt la capitala d'un <a href="/wiki/Estat_latin_de_Constantin%C3%B2ple" class="mw-redirect" title="Estat latin de Constantinòple">estat latin</a>. Lo rèsta de l'Empèri foguèt partejat entre lei Crestians o entre de princes bizantins. Lei Turcs, atacats per lei <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Mongòls</a>, poguèron pas s'opausar a aqueu partiment. A partir de 1241, lo <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_de_Nic%C3%A8a" title="Empèri de Nicèa">prince de Nicèa</a> capitèt pauc a pauc de reconquistar l'Empèri Bizantin e conquistèt sa capitala en <a href="/wiki/1261" class="mw-redirect" title="1261">1261</a> permetent sa restauracion. Pasmens, l'Empèri restaurat èra d'ara endavant una poissança segondària. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'Edat_classica_asiatica"><span id="L.27Edat_classica_asiatica"></span>L'Edat classica asiatica</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=13" title="Modificar la seccion : L'Edat classica asiatica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=13" title="Edita el codi de la secció: L'Edat classica asiatica"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Lei sègles XI e XII veguèron lo desvolopament d'unei <a href="/wiki/Civilizacion" title="Civilizacion">civilizacions</a> importantas sus lo <a href="/wiki/Asia" title="Asia">continent asiatic</a> a partir deis estats presents dins la region durant lei sègles precedentas dins lo Sud-Èst asiatic, en <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a> e dins l'archipèu de <a href="/wiki/Japon" title="Japon">Japon</a>. </p><p>Dins lo Sud-Èst asiatic, tres reiaumes principaus se partejèron la region. Lo premier foguèt <a href="/wiki/Birmania" title="Birmania">Birmania</a> que se formèt a partir de la reünion d'unei vilatges en una confederacin unica vèrs la mitat dau sègle IX. Au sègle XI, aquel estat prenguèt una importància novèla après sa conquista dei reiaumes vesins. De trabalhs importants foguèron realizats per sostenir l'<a href="/wiki/Agricultura" title="Agricultura">agricultura</a> e assegurar lo contraròtle militar dau reiaume. Pasmens, Birmania foguèt pas capable de resistir ais <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">invasions mongòlas</a> e lo país foguèt devesit entre un desenau d'estats rivaus fins a la fin dau sègle XIII. Lo segond estat major dau sud-est foguèt l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Khmer" title="Empèri Khmer">Empèri Khmer</a> fondat a partir de 900 per lo rèi <a href="/w/index.php?title=Yasovarnam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yasovarnam (la pagina existís pas)">Yasovarnam</a>. Fòrça religiós, aquel estat deguèt faciar l'ostilitat dau <a href="/w/index.php?title=Reiaume_de_Champa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reiaume de Champa (la pagina existís pas)">Reiaume de Champa</a> fins a la fin dau sègle XII. Enfin, lo darrier reiaume major de la region foguèt lo Vietaam de la dinastia Ly. Aquela darriera unifiquèt lo país entre <a href="/wiki/1010" class="mw-redirect" title="1010">1010</a> e <a href="/wiki/1225" class="mw-redirect" title="1225">1225</a> e luchèt victoriosament còntra l'influéncia chinesa e còntra lei populacions situadas mai au sud d'<a href="/wiki/Indochina" title="Indochina">Indochina</a>. Au sègle XIII, la dinastia Ly foguèt rebutada e una familha novèla prenguèt lo poder. S'ocupèt de modernizar lo reiaume, especialament au nivèu administratiu, e de resistir ais atacas mongòlas. </p><p>De son caire, China foguèt dominada per l'<a href="/wiki/Dinastia_Song" title="Dinastia Song">Empèri Song</a> fins au sègle XII e l'aparicion de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Empèri Mongòl</a>. Lei Song reformèron l'administracion e la justiciá e capitèron de restaurar l'economia chinesa gràcias ai progrès <a href="/wiki/Sci%C3%A9ncia" title="Sciéncia">scientifics</a> e tecnologics realizats per lei sabents dau país e la creacion d'un ret de transpòrts fòrça eficaç. L'epòca foguèt tanben marcada per la proteccion deis artistas e un nivèu culturau aut. Dins aquò, la dinastia deguèt faciar de dificultats militaras importantas, magerament dins lei regions nòrd. En <a href="/wiki/1126" class="mw-redirect" title="1126">1126</a>, la capitala de l'Empèri foguèt conquista per d'envasidors venguts de <a href="/wiki/Manchoria" title="Manchoria">Manchoria</a> e l'Emperaire deguèt se replegar mai au sud. Puei, a partir dau sègle XIII, foguèt lo torn dei Mongòls d'atacar lei territòris Song que foguèron totalament ocupats en <a href="/wiki/1279" class="mw-redirect" title="1279">1279</a>. </p><p>Enfin, dins lei regions japonesas, la <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodalitat</a> eissida dei reformas dau sègle VIII contunièt. Pasmens, se basèt mai e mai sus de ligams personaus. Tre lo sègle IX, la <a href="/w/index.php?title=Clan_Fujiwara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clan Fujiwara (la pagina existís pas)">familha dei Fujiwara</a> obtenguèt la màger part dau poder. Conoguèron lor apogèu au sègle X mai abandonèron pauc a pauc l'exercici dau poder per leis afaires religiosas. Permetèron l'aparicion d'una societat au nivèu culturau important, especialament dins lei domenis de la <a href="/wiki/Literatura" title="Literatura">literatura</a> e de l'<a href="/wiki/Arquitectura" title="Arquitectura">arquitectura</a>, e l'expansion dau <a href="/wiki/Bodisme" title="Bodisme">bodisme</a>. Aque periòde s'acabèt a la fin dau sègle XII quand lei clans <a href="/w/index.php?title=Clan_Taira&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clan Taira (la pagina existís pas)">Taira</a> e <a href="/w/index.php?title=Clan_Minamoto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clan Minamoto (la pagina existís pas)">Minamoto</a> acomencèron una guèrra per lo contraròtle dau país. Finalament venceires en <a href="/wiki/1185" class="mw-redirect" title="1185">1185</a>, lei Minamoto prenguèron lo poder e creèron lo <i>bakufu</i> dirigit per un shogun. Pasmens, la linha dei Minamoto perdiguèt lo poder tre <a href="/wiki/1199" class="mw-redirect" title="1199">1199</a> au profiech de la <a href="/w/index.php?title=Clan_Hojo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clan Hojo (la pagina existís pas)">familha Hojo</a> que dirigiguèt lo shogunat fins a <a href="/wiki/1333" class="mw-redirect" title="1333">1333</a> mentre que lei Fujiwara èran definitivament eliminats dau poder centrau. Maugrat lei menaças d'invasions mongòlas e lei divisions intèrnas causadas per lei clans o lei partisans d'un poder dirigit per l'Emperaire, lo <a href="/w/index.php?title=Peri%C3%B2de_Hojo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Periòde Hojo (la pagina existís pas)">periòde Hojo</a> donèt una estabilitat novèla au Japon. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'Empèri_Mongòl"><span id="L.27Emp.C3.A8ri_Mong.C3.B2l"></span>L'Empèri Mongòl</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=14" title="Modificar la seccion : L'Empèri Mongòl" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=14" title="Edita el codi de la secció: L'Empèri Mongòl"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:MongolEmpire.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/220px-MongolEmpire.jpg" decoding="async" width="220" height="115" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/330px-MongolEmpire.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/440px-MongolEmpire.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="366" /></a><figcaption>Territòri de l'Empèri a son apogèu territoriau pendent lo rèine de Mongke.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Empèri Mongòl</a>.</div> <p>La formacion fòrça rapida de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Empèri Mongòl</a> foguèt lo fenomèn pus important dau sègle XIII. D'efèct, eissit d'un ensems de tribús situats unificadas per <a href="/wiki/Genghis_Khan" title="Genghis Khan">Genghis Khan</a> entre <a href="/wiki/1189" class="mw-redirect" title="1189">1189</a> e <a href="/wiki/1206" class="mw-redirect" title="1206">1206</a>, va s'estendre en quauqueis annadas sus una superficia egala a 33 000 000 km². Lei conquistas principalas foguèron realizadas en <a href="/wiki/Asia_Centrala" title="Asia Centrala">Asia Centrala</a>, en <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a>, en <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Pèrsia</a> e dins lei regions occidentalas d'Asia. D'expedicions foguèron egalament mandadas ambé succès còntra leis estats dau Sud-Èst asiatic e còntra aquelei d'Euròpa Orientala. </p><p>D'efèct, vèrs la fin dau sègle XII, lo pòble mongòl èra devesit entre cinc ensems principaus de tribús e enviroutant d'estats relativament poderós coma aqueu de la <a href="/w/index.php?title=Dinastia_Jin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinastia Jin (la pagina existís pas)">dinastia Jin</a>. Son unificacion foguèt un procediment lòng, acomençat en <a href="/wiki/1189" class="mw-redirect" title="1189">1189</a> quand Genghis Khan unifiquèt tornarmai la confederacion Khamag, que s'acabèt après una guèrra acarnada entre <a href="/wiki/1203" class="mw-redirect" title="1203">1203</a> e <a href="/wiki/1206" class="mw-redirect" title="1206">1206</a>. Après aqueu succès, Genghis Khan reinèt fins a sa mòrt en 1227. Reorganizant la <a href="/wiki/Lei" title="Lei">lèi</a> de son <a href="/wiki/Estat" title="Estat">estat</a> e sei fòrças armadas, mandèt una tièra de campanhas militaras victoriosas per conquistar lei regions vesinas. En fòra de son organizacion militaras, sa politica basada sus la libertat religiosa, la non-discriminacion entre Mongòls e non-Mongòls e lo desvolopament dei cambis comerciaus e culturaus, li permetèt de tenir pus aisament sei conquistas. A sa mòrt, lo centre d'Asia e lo nòrd de China èra sota son contraròtle. </p><p>Son successor <a href="/wiki/Ogedei" title="Ogedei">Ogedei</a> (1227-1241) contunièt aquela òbra en reforçant leis institucions de l'Empèri creant, per exemple, una capitala novèla a Karakorum. Au nivèu militar, se perseguèt la politica de conquistas ambé d'atacas còntra l'èst d'Euròpa, lo rèsta de China e lo nòrd d'India. Pasmens, la mòrt d'Ogedei arrestèt aquelei progrès e l'Empèri conguèt una crisi de succession entre <a href="/wiki/1241" class="mw-redirect" title="1241">1241</a> e <a href="/wiki/1251" class="mw-redirect" title="1251">1251</a>. Fin finala, <a href="/wiki/Mongke" title="Mongke">Mongke</a> venguèt khan en <a href="/wiki/1251" class="mw-redirect" title="1251">1251</a>. Assaièt de restaurar la poissança de l'Empèri mai deguèt egalament lo partejar ambé seis aliats durant la crisi de succession marcant lo començament de la division dau territòri mongòl après sa mòrt en <a href="/wiki/1259" class="mw-redirect" title="1259">1259</a>. En revènge, lei guèrras de conquista poguèron tornarmai acomençar : lo <a href="/wiki/Califat_abbassida" title="Califat abbassida">Califat Abbassida</a> foguèt destruch en <a href="/wiki/1258" class="mw-redirect" title="1258">1258</a> e <a href="/wiki/Tibet" title="Tibet">Tibet</a> reconoguèt la senhoriá mongòla. En revènge, la <a href="/wiki/Dinastia_Song" title="Dinastia Song">dinastia chinesa Song</a> capitèt de resistir dins lo sud de China fins a <a href="/wiki/1279" class="mw-redirect" title="1279">1279</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_formacion_de_França"><span id="La_formacion_de_Fran.C3.A7a"></span>La formacion de França</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=15" title="Modificar la seccion : La formacion de França" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=15" title="Edita el codi de la secció: La formacion de França"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A partir dau sègle XIII, l'Euròpa Occidentala foguèt marcada per la formacion e l'emergéncia d'un reiaume poderós sota la direccion dei rèis de <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a>. De <a href="/wiki/Lo%C3%ADs_VIII_de_Fran%C3%A7a" title="Loís VIII de França">Loís VIII</a> a <a href="/wiki/Felip_IV_de_Fran%C3%A7a" title="Felip IV de França">Felipe IV</a>, una tièra de rèis capitèron de prendre l'avantatge sus lei senhors <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodaus</a> dau reiaume, d'establir la superiotat de lor poder e de centralizar l'administracion de l'estat per aumentar son eficacitat. </p><p>Lo premier ponch d'aquela politica foguèt l'eliminacion, o la limitacion, dau poder de l'aristocràcia feodala, especialament aquelei dau rèi <a href="/wiki/Anglat%C3%A8rra" title="Anglatèrra">anglés</a> que tenián un nombre fòrça important de <a href="/wiki/F%C3%A8u" title="Fèu">fèus</a> en França e dei senhors <a href="/wiki/Occitan" title="Occitan">occitans</a> dau sud conquistat o somes pendent la <a href="/wiki/Crosada_dels_albigeses" title="Crosada dels albigeses">Crosada dels Albigeses</a>. Aquò permetèt au rèi de França d'integrar dins son domeni pròpri una partida importanta dau sud e de l'oèst dau país (<a href="/wiki/Comtat_de_Tolosa" title="Comtat de Tolosa">Tolosa</a>, Normàndia...). Après aquelei succès, lei rèis francés deguèron principalament faciar de revòutas de senhors locaus que foguèron pas capables de menaçar seriosament lo <a href="/wiki/Gov%C3%A8rn" title="Govèrn">govèrn</a> centrau. </p><p>En fòra deis afaires militars, la monarquia francesa s'ocupèt tanben d'enfòrçar son poder dins lei domenis economics, administratius e intellectuaus. D'efèct, la region de <a href="/wiki/Flandra" class="mw-redirect" title="Flandra">Flandra</a> venguèt una crosiera comerciala majora en <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a> e lei sobeirans francés capitèron de crear una tièra de fieras dins lo nòrd dau país. Permetèron de cambis fòrça importants entre lei marchands dau nòrd e dau sud d'Euròpa. Au nivèu administratiu, de reformas importantas de l'administracion foguèron realizadas a partir dau rèine de <a href="/wiki/Lo%C3%ADs_IX_de_Fran%C3%A7a" title="Loís IX de França">Loís IX</a> per la modernizar e aumentar son eficacitat. Leis oficiers reiaus foguèron tanben regularament susvelhats. La <a href="/wiki/Just%C3%ADcia" title="Justícia">justícia</a> foguèt prefondament transformada ambé lo desvolopament dei parlaments, sota l'autoritat dau rèi, que permetèron pauc a pauc de limitar l'influéncia de la justícia dei senhors feodaus sus leis afaires pus importants. Enfin, aquelei transformacions foguèron ajudadas per un melhorament dei mejans de formacion gràcias au desvolopament progressiu d'institucions mai o mens religiosas (<a href="/wiki/Universitat" title="Universitat">Universitats</a>, <a href="/wiki/Monast%C3%A8ri" title="Monastèri">monastèris</a>...) onte la reflexion prenguèt una plaça importanta. </p><p>A partir de la fin dau sègle XIII, Felipe IV de França èra donc pron poderós per intervenir dins leis afaires europèus e afirmar son independéncia coma en <a href="/wiki/1302" class="mw-redirect" title="1302">1302</a> còntra la <a href="/wiki/Papa" title="Papa">papautat</a>. En <a href="/wiki/1307" class="mw-redirect" title="1307">1307</a>, serà tanben capable d'eliminar l'<a href="/wiki/%C3%92rdi_deu_Temple" title="Òrdi deu Temple">Òrdre religiós dau Temple</a> vengut dempuei lei Crosadas una dei poissanças financieras pus importantas dau <a href="/wiki/Continent" title="Continent">continent</a>. Aqueu rèine marquèt la fin de la <a href="/wiki/Feudalitat" title="Feudalitat">feodalitat</a> en França e lo passatge vèrs lo <a href="/wiki/Regim_Ancian" class="mw-redirect" title="Regim Ancian">Regim Ancian</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="La_fin_de_l'Edat_Mejana_e_l'emergéncia_d'estats_novèus"><span id="La_fin_de_l.27Edat_Mejana_e_l.27emerg.C3.A9ncia_d.27estats_nov.C3.A8us"></span>La fin de l'Edat Mejana e l'emergéncia d'estats novèus</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=16" title="Modificar la seccion : La fin de l'Edat Mejana e l'emergéncia d'estats novèus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=16" title="Edita el codi de la secció: La fin de l'Edat Mejana e l'emergéncia d'estats novèus"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A partir dau sègle XIV, un ensems de transformacions importantas entrraïnèt de cambiaments prefonds dins l'equilibri politic entre <a href="/wiki/Estat" title="Estat">estats</a>. Lei pus importants foguèron la disparicion de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Empèri Mongòl</a> devesits entre leis eiretiers e lei vassaus dau darrier Grand Khan, l'<a href="/wiki/Pand%C3%A8mia" title="Pandèmia">epidemia</a> de <a href="/wiki/P%C3%A8sta" title="Pèsta">pèsta</a> deis annadas 1340 que va decimar lei populacions europèas e asiaticas puei causar una mutacion importanta de la societat europèa e l'expansion novèla deis estats musulmans sota la direccion dei <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Otoman" title="Empèri Otoman">Turcs Otomans</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lei_mutacions_europèas_dei_sègles_XIV_e_XV"><span id="Lei_mutacions_europ.C3.A8as_dei_s.C3.A8gles_XIV_e_XV"></span>Lei mutacions europèas dei sègles XIV e XV</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=17" title="Modificar la seccion : Lei mutacions europèas dei sègles XIV e XV" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=17" title="Edita el codi de la secció: Lei mutacions europèas dei sègles XIV e XV"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Entre lei sègles XIV e XV, lo continent europèu deguèt faciar de dificultats fòrça importanta que lei principalas foguèron leis epidemias de <a href="/wiki/P%C3%A8sta" title="Pèsta">pèsta</a> de la fin deis annadas 1340 e la persisténcia de conflictes entre <a href="/wiki/Estat" title="Estat">estats</a> (<a href="/wiki/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans" title="Guèrra de Cent Ans">Guèrra de Cent Ans</a>, revòutas de païsans...). Lei consequéncias foguèron l'entraïnament d'una crisi dei vilas que deguèron luchar còntra l'autoritat dei senhors assaiant de limitar lor autonòmia e faciar lo desvolopament de l'artesanat dins lei zonas ruralas. La <a href="/wiki/Gl%C3%A8isa_Catolica_Romana" title="Glèisa Catolica Romana">Glèisa de Roma</a> foguèt tanben tocada per una crisi grèva en causa de pèrdas umanas ligadas ais epidemias. En <a href="/wiki/1377" class="mw-redirect" title="1377">1377</a>, la mòrt dau papa <a href="/w/index.php?title=Gr%C3%A8gori_X&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grègori X (la pagina existís pas)">Grègori X</a> foguèt la fònt d'un conflicte politic e religiós entre lo reiaume de França e lei ciutats italianas per assostar lo sèti oficiau de la papautat. Cada camp elegiguèt son candidat e la <a href="/w/index.php?title=Grand_Esquima_d%27Occident&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Esquima d'Occident (la pagina existís pas)">Crestianitat Occidentala foguèt devesit entre dos camps</a> fins a <a href="/wiki/1417" class="mw-redirect" title="1417">1417</a>. Enterin, lo contraròtle de la Glèisa sus sei fidèus demeniguèt e d'<a href="/wiki/Eresia" class="mw-redirect" title="Eresia">eresias</a> novèlas apareguèron a partir de la mitat dau sègle XV. </p><p>Aquelei dificultats aguèron de consequéncias importantas sus la societat medievala ambé l'emergéncia de sentiments novèus. Leis elèits militaras, magerament l'aristocràcia, se donèt d'ideaus novèus dins lei domenis religiós, politics e moraus marcats per la creacion d'òrdres de prestigi coma l'Aus d'Aur de Borgonha. De son caire, leis espròvas faciadas per la borgesiá permetèron l'aparicion d'una identitat comuna e un començament de sentiment de classa. Enfin, la pèrda d'influéncia de la ierarquia catolica entraïnèt l'individualizacion de la practica religiosa e de la reflexion intellectuala. </p><p>D'autra part, aqueu periòde foguèt tanben caracterizat per lo progrès tecnic e scientific dau continent que lei sabents realizèron unei descubèrtas importantas (<a href="/wiki/Estampari%C3%A1" title="Estampariá">estampariá</a>, <a href="/wiki/Arma_de_fu%C3%B2c" title="Arma de fuòc">arma de fuòc</a>...). Aquò permetèt lo desvolopament dei premiereis industrias dins lei domenis de la metallurgia o de l'<a href="/wiki/Agricultura" title="Agricultura">agricultura</a> e l'expansion d'idèas novèlas. Enfin, de sobeirans, coma lo rèi de <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a>, encoratgèron lei viatges d'exploracion per descubrir de territòris e de fònts de cambis comerciaus novèus. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_Guèrra_de_Cent_Ans"><span id="La_Gu.C3.A8rra_de_Cent_Ans"></span>La Guèrra de Cent Ans</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=18" title="Modificar la seccion : La Guèrra de Cent Ans" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=18" title="Edita el codi de la secció: La Guèrra de Cent Ans"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_(1337-1453).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png/220px-Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png" decoding="async" width="220" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png/330px-Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png/440px-Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans_%281337-1453%29.png 2x" data-file-width="563" data-file-height="674" /></a><figcaption>Esquèma generau de la <a href="/wiki/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans" title="Guèrra de Cent Ans">Guèrra de Cent Ans</a>.</figcaption></figure> <div class="bandeau-section bandeau-niveau-detail loupe">Article detalhat: <a href="/wiki/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans" title="Guèrra de Cent Ans">Guèrra de Cent Ans</a>.</div> <p>La <a href="/wiki/Gu%C3%A8rra_de_Cent_Ans" title="Guèrra de Cent Ans">Guèrra de Cent Ans</a> se debanèt de <a href="/wiki/1337" class="mw-redirect" title="1337">1337</a> a <a href="/wiki/1453" class="mw-redirect" title="1453">1453</a> entre <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a> e <a href="/wiki/Anglat%C3%A8rra" title="Anglatèrra">Anglatèrra</a>. Entraïnada per una tièra d'incidents regardant lei <a href="/wiki/F%C3%A8u" title="Fèu">fèus</a> dau rèi anglés dins lo reiaume de <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a>, foguèt en realitat la contuniacion d'un ensems pus important de conflictes entre lei dos reiaumes. Son començament foguèt a l'avantatge deis Anglés que capitèron d'ocupar la partida oèst de França après la desfacha francesa de <a href="/wiki/Batalha_de_Peitieus_(1356)" title="Batalha de Peitieus (1356)">Peitieus</a> en <a href="/wiki/1356" class="mw-redirect" title="1356">1356</a> e la captura dau rèi francés <a href="/wiki/Joan_II_de_Fran%C3%A7a" title="Joan II de França">Joan II</a>. Puei, maugrat lo redreiçament francés durant lo rèine de <a href="/wiki/Carles_V_de_Fran%C3%A7a" title="Carles V de França">Carles V</a>, la màger part de França foguèt ocupada. En <a href="/wiki/1420" class="mw-redirect" title="1420">1420</a>, lo <a href="/wiki/Tractat_de_Troyes_(1420)" title="Tractat de Troyes (1420)">tractat de Troyes</a> consacrèt l'adopcion dau rèi anglés <a href="/wiki/Enric_V_d%27Anglat%C3%A8rra" title="Enric V d'Anglatèrra">Enric V</a> coma eiretier dau rèi francés <a href="/wiki/Carles_VI_de_Fran%C3%A7a" title="Carles VI de França">Carles VI</a>, vengut fòl quauqueis annadas après lo començament de son rèine. </p><p>Pasmens, leis annadas 1420 veguèron tanben l'emergéncia d'un sentiment nacionau dins lei dos reiaumes, especialament en França, e una partida de la noblesa e de la populacion refusèt l'arribada d'un rèi estrangier a la tèsta dau país. Lo redreiçament definitiu dei fòrças francesas se debanèt en <a href="/wiki/1429" class="mw-redirect" title="1429">1429</a> quand <a href="/wiki/Joana_d%27Arc" title="Joana d'Arc">Joana d'Arc</a> capitèt d'empachar la presa <a href="/w/index.php?title=S%C3%A8tge_d%27Orleans_(1428-1429)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sètge d'Orleans (1428-1429) (la pagina existís pas)">d'Orleans</a> per leis Anglés e d'assegurar la legitimitat de <a href="/wiki/Carles_VII_de_Fran%C3%A7a" title="Carles VII de França">Carles VII</a> sacrat rèi a <a href="/wiki/Rems" title="Rems">Rems</a>. De mai, leis Anglés perdiguèron l'aliança ambé <a href="/wiki/Borgonha" title="Borgonha">Borgonha</a> e deguèron d'ara endavant faciar solets una armada francesa modernizada e reorganizada. Entre <a href="/wiki/1450" class="mw-redirect" title="1450">1450</a> e <a href="/wiki/1453" class="mw-redirect" title="1453">1453</a>, foguèron totalament desfachs e perdèron tot lor territòri continentau levat de la vila de <a href="/wiki/Calais" title="Calais">Calais</a>. Aqueu conflicte, fòrça lòng, entraïnèt l'emergéncia dei <a href="/wiki/Nacion" title="Nacion">nacions</a> francesa e anglesa car permetèt de renfòrçar l'<a href="/wiki/Administracion" title="Administracion">administracion</a> centrala dei reiaumes e de melhorar fòrtament leis armadas reialas en fàcia dei tropas dei noblesas localas. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'emergéncia_dei_nacions_europèas"><span id="L.27emerg.C3.A9ncia_dei_nacions_europ.C3.A8as"></span>L'emergéncia dei nacions europèas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=19" title="Modificar la seccion : L'emergéncia dei nacions europèas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=19" title="Edita el codi de la secció: L'emergéncia dei nacions europèas"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png/220px-Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png" decoding="async" width="220" height="231" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png/330px-Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png/440px-Polonha_-_Dinastia_Jagellon.png 2x" data-file-width="1030" data-file-height="1083" /></a><figcaption><a href="/wiki/Polonha" title="Polonha">Polonha</a>-<a href="/wiki/Litu%C3%A0nia" title="Lituània">Lituània</a> sota la dinastia Jagellon.</figcaption></figure> <p>En fòra dau conflicte entre <a href="/wiki/Fran%C3%A7a" title="França">França</a> e <a href="/wiki/Anglat%C3%A8rra" title="Anglatèrra">Anglatèrra</a>, lei sègles XIV e XV venguèron l'emergéncia d'uneis estats novèus en <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a>. Dins lei regions de l'oèst, la <a href="/wiki/Peninsula_Iberica" title="Peninsula Iberica">peninsula iberica</a> veguèt la formacion de <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> durant la <a href="/wiki/Reconquista" class="mw-redirect" title="Reconquista">Reconquista</a>, e dei reiaumes de <a href="/wiki/Reiaume_de_Castelha" title="Reiaume de Castelha">Castilha</a> e d'<a href="/wiki/Reiaume_d%27Aragon" title="Reiaume d'Aragon">Aragon</a>. Pauc a pauc, <a href="/wiki/Reiaume_de_Castelha" title="Reiaume de Castelha">Castelha</a> estendigut sa dominacion sus la region. En <a href="/wiki/It%C3%A0lia" title="Itàlia">Itàlia</a>, la peninsula se devesiguèt entre ciutat-estats rivaus (<a href="/wiki/Ducat_de_Milan" title="Ducat de Milan">Milan</a>, <a href="/wiki/Republica_de_Ven%C3%A8cia" title="Republica de Venècia">Venècia</a>, <a href="/wiki/Republica_de_Floren%C3%A7a" title="Republica de Florença">Florença</a>, <a href="/wiki/Estats_Pontificaus" title="Estats Pontificaus">Estats de la papautat</a>...) e lo <a href="/w/index.php?title=Ducat_de_Savoi%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ducat de Savoià (la pagina existís pas)">Ducat de Savoià</a> que deguèt rapidàment faciar la pression francesa sus sei frontieras occidentalas. </p><p>Pasmens, lei nacions novèlas aparegudas ai sègles XIV e XV foguèron principalament situadas dins lei regions centralas e orientalas dau continent : </p> <ul><li><a href="/wiki/Polonha" title="Polonha">Polonha</a>-<a href="/wiki/Litu%C3%A0nia" title="Lituània">Lituània</a> se desvolopèt sota l'influéncia d'una dinastia catolica, lei Jagellons, e s'estendiguèt pauc a pauc a l'entorn de <a href="/wiki/Crac%C3%B2via" title="Cracòvia">Cracòvia</a>. En <a href="/wiki/1410" class="mw-redirect" title="1410">1410</a>, la <a href="/wiki/Batalha_de_Grunwald" title="Batalha de Grunwald">batalha de Grunwald</a> marquèt l'afondrament de l'<a href="/wiki/Cava%C3%A8rs_Teutonics" title="Cavaèrs Teutonics">Òrdre dei Chivaliers Teutonics</a>, que vendriá finalament vassau dau rèi polonés en <a href="/wiki/1466" class="mw-redirect" title="1466">1466</a>, e lo començament de l'expansion polonesa. A la fin dau <a href="/wiki/S%C3%A8gle_XV" title="Sègle XV">sègle XV</a>, lo reiaume èra vengut la poissança principala de l'<a href="/wiki/Eur%C3%B2pa_Orientala" title="Euròpa Orientala">Euròpa de l'Èst</a>.</li> <li><a href="/wiki/Danemarc" title="Danemarc">Danemarc</a> capitèt per una politica mesclant <a href="/wiki/Gu%C3%A8rra" title="Guèrra">guèrras</a> de conquista e alianças matrimonialas d'unificar lei país d'<a href="/wiki/Escandin%C3%A0via" title="Escandinàvia">Escandinàvia</a> en <a href="/wiki/1397" class="mw-redirect" title="1397">1397</a>.</li> <li>Moscovia que venguèt lo centre de l'unificacion d'unei <a href="/wiki/Principat" class="mw-disambig" title="Principat">principats</a> vassalas dei <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Mongòls</a>. En <a href="/wiki/1380" class="mw-redirect" title="1380">1380</a>, la <a href="/w/index.php?title=Batalha_de_Kolikovo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batalha de Kolikovo (la pagina existís pas)">batalha de Kolikovo</a> marquèt l'afondrament de la poissança mongòla dins la region e <a href="/wiki/Mosc%C3%B2u" title="Moscòu">Moscòu</a> venguèt independanta vèrs la fin dau sègle XV.</li> <li>lo <a href="/wiki/Sant_Emp%C3%A8ri_Roman_Germanic" title="Sant Empèri Roman Germanic">Sant Empèri Roman Germanic</a> que seis institucions foguèron definidas en <a href="/wiki/1356" class="mw-redirect" title="1356">1356</a>. Aparegut vèrs lo sègle XI, aquel estat foguèt la poissança dominanta d'<a href="/wiki/Eur%C3%B2pa_Centrala" title="Euròpa Centrala">Euròpa Centrala</a>. Pasmens, l'autonòmia totjorn creissenta de sei membres va pauc a pauc entraïnar son afebliment.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'expansion_novèla_de_l'Islam_e_la_fin_de_l'Empèri_Bizantin"><span id="L.27expansion_nov.C3.A8la_de_l.27Islam_e_la_fin_de_l.27Emp.C3.A8ri_Bizantin"></span>L'expansion novèla de l'Islam e la fin de l'Empèri Bizantin</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=20" title="Modificar la seccion : L'expansion novèla de l'Islam e la fin de l'Empèri Bizantin" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=20" title="Edita el codi de la secció: L'expansion novèla de l'Islam e la fin de l'Empèri Bizantin"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png/220px-Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png" decoding="async" width="220" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png/330px-Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png/440px-Emp%C3%A8ri_Otoman_-_Expansion_territ%C3%B2riala_de_1307_a_1490.png 2x" data-file-width="1698" data-file-height="1569" /></a><figcaption>Expansion de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Otoman" title="Empèri Otoman">Empèri Otoman</a> de <a href="/wiki/1307" class="mw-redirect" title="1307">1307</a> a <a href="/wiki/1490" class="mw-redirect" title="1490">1490</a>.</figcaption></figure> <p>La fin de l'Edat Mejana veguèt lo començament d'un periòde d'expansion novèu per l'<a href="/wiki/Islam" title="Islam">Islam</a> e leis estats musulmans. Dos estats ne'n foguèron la basa. Lo premier foguèt Mali que conoguèt son apogèu durant lo rèine de <a href="/w/index.php?title=Kankan_Mossa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kankan Mossa (la pagina existís pas)">Kankan Mossa</a> pendent la premiera mitat dau sègle XIV. Dirigit per un sistèma ierarquizat organizat e poderós, sa societat foguèt caracterizat per una tolerància religiosa granda entre musulmans e animistas. Lo prestigi obtengut per Kankan Mossa pendent son romavatge a <a href="/wiki/La_M%C3%A8ca" title="La Mèca">La Mèca</a> li permetèt d'estendre son territòri sus leis estats modèrnes de Senegal, de Mali, de Gambia, de Guinèa e de Niger. Dins aquò, aquel empèri subrevisquèt pas a la mòrt de son fondator e se devesiguèt tre leis annadas 1340 en causa d'atacas enemigas sus sei frontieras e de crisis de successions a sa tèsta. </p><p>Lo segond estat musulman en expansion fòrta durant aquela epòca foguèt lo <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Otoman" title="Empèri Otoman">Sultanat Otoman</a> que vendriá lo Califa Otoman après sa victòria sus lei Mamelocs en <a href="/wiki/1517" class="mw-redirect" title="1517">1517</a>. Après sa disparicion en fàcia deis armadas mongòlas de <a href="/wiki/Tamerlan" class="mw-redirect" title="Tamerlan">Tamerlan</a> en <a href="/wiki/1402" class="mw-redirect" title="1402">1402</a>, lo sultanat foguèt restaurat tre 1513. Dins leis annadas 1420, aviá ja reconquist <a href="/wiki/Anatolia" title="Anatolia">Anatòlia</a> qu'èra lo centre de sa poissança. Puei, contunièt son expansion en direccion d'<a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a>. Obtenguèt unei succès dins lei <a href="/wiki/Balcans" title="Balcans">Balcans</a> (<a href="/wiki/Batalha_de_Varna" title="Batalha de Varna">Varna</a>, 1444) e s'installèt durablament en Euròpa. I vendriá la poissança majora durant lei sègles seguents. En <a href="/wiki/1453" class="mw-redirect" title="1453">1453</a>, ataquèt lei rèstas de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Bizantin" title="Empèri Bizantin">Empèri Bizantin</a> que sa <a href="/wiki/Capitala" title="Capitala">capitala</a> foguèt presa. Aquò foguèt un eveniment fòrça important per l'epòca marcant la fin oficiala de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Roman" class="mw-redirect" title="Empèri Roman">Empèri Roman</a> e, subretot, causant la partença d'un nombre important de sabents orientaus vèrs Euròpa Occidentala. <a href="/wiki/Constantin%C3%B2ple" title="Constantinòple">Constantinòple</a> venguèt alora la capitala dau <a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Otoman" title="Empèri Otoman">Sultanat Otoman</a> fins a sa disparicion. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'esclatament_de_l'Empèri_Mongòl_e_la_formacion_d'estats_asiatics_novèus"><span id="L.27esclatament_de_l.27Emp.C3.A8ri_Mong.C3.B2l_e_la_formacion_d.27estats_asiatics_nov.C3.A8us"></span>L'esclatament de l'Empèri Mongòl e la formacion d'estats asiatics novèus</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=21" title="Modificar la seccion : L'esclatament de l'Empèri Mongòl e la formacion d'estats asiatics novèus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=21" title="Edita el codi de la secció: L'esclatament de l'Empèri Mongòl e la formacion d'estats asiatics novèus"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Ming_Dynasty_1415.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ming_Dynasty_1415.png/220px-Ming_Dynasty_1415.png" decoding="async" width="220" height="212" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ming_Dynasty_1415.png/330px-Ming_Dynasty_1415.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Ming_Dynasty_1415.png/440px-Ming_Dynasty_1415.png 2x" data-file-width="556" data-file-height="537" /></a><figcaption>Territòri Ming en <a href="/wiki/1415" class="mw-redirect" title="1415">1415</a>.</figcaption></figure> <p>Après sa formacion rapidà, l'Empèri Mongòl conoguèt de successions malaisadas après la mòrt de <a href="/wiki/Genghis_Khan" title="Genghis Khan">Genghis Khan</a> e de son premier successor. Quatre estats principaus li succediguèron après la mòrt de <a href="/wiki/Mongke" title="Mongke">Mongke</a> : la China de la <a href="/wiki/Dinastia_Yuan" title="Dinastia Yuan">dinastia Yuan</a>, l'<a href="/wiki/Ilkhanat" title="Ilkhanat">Ilkhanat</a>, lo Khanat de Djaghataï e lo <a href="/wiki/Khanat_de_l%27%C3%92rda_d%27Aur" title="Khanat de l'Òrda d'Aur">Khanat de l'Òrda d'Aur</a>. Aqueleis estats conoguèron rapidàment de dificultats intèrnas importantas e foguèron fòrça afeblits tre la mitat dau sègle XIV. La region de Djaghataï conoguèt una restauracion brèva de la poissança mongòla au començament dau sègle XV sota lo rèine de <a href="/wiki/Tamerlan" class="mw-redirect" title="Tamerlan">Tamerlan</a> mai sa mòrt entraïnèt la disparicion de son empèri. </p><p>La division e lo declin rapide de l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Mong%C3%B2l" title="Empèri Mongòl">Empèri Mongòl</a> permetèron la formacion o la restauracion d'estats novèus sus lo <a href="/wiki/Asia" title="Asia">continent asiatic</a>. D'en premier, foguèt lo cas de <a href="/wiki/China" class="mw-disambig" title="China">China</a> que prenguèt tornarmai son independéncia sota la <a href="/wiki/Dinastia_Ming" title="Dinastia Ming">dinastia Ming</a> a partir de <a href="/wiki/1368" class="mw-redirect" title="1368">1368</a>. De trabalhs fòrça importants foguèron realizats e la capitala <a href="/w/index.php?title=Nankin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nankin (la pagina existís pas)">Nankin</a> foguèt modernizada. Coma en <a href="/wiki/Eur%C3%B2pa" title="Euròpa">Euròpa</a>, d'expedicions d'exploracions foguèron mandadas per la flòta chinesa. Aquela expansion navala permetèt d'establir la senhoriá chinesa sus la <a href="/wiki/Cor%C3%A8a" title="Corèa">peninsula coreana</a>. Pasmens, au sègle XV, lo govèrn decidiguèt de cambiar de politica e d'adoptar una doctrina isolacionista, principalament per luchar còntra lei piratas japonés. De mai, l'influéncia deis eunucs sus lei decisions de la Cort va entraïnar l'afebliment progressiu de la dinastia. </p><p>Au Japon, se debanèt unei guèrras civilas e leis emperaires se succediguèron rapidament. En 1336, lo shogunat foguèt conquist per la familha Ashikaga mai lei trebols contunièron. Entre 1467 e 1477, una guèrra civila fòrça importanta entraïnèt la casuda dau govèrn centrau. Lo poder foguèt devesit entre divèrsei clans. </p><p>Dins lo sud-èst asiatic, lo sègle XV veguèt l'emergéncia d'un reiaume thaï poderós a partir d'un ensemble de principats fondadas après lei trebols causats per l'invasion mongòla. Aprofichèt l'afebliment relatiu de Viet Nam entre 1400 e 1430 en causa d'una crisi de succession que permetèt ai Chinés d'ocupar una partida dau país entre <a href="/wiki/1418" class="mw-redirect" title="1418">1418</a> e <a href="/wiki/1428" class="mw-redirect" title="1428">1428</a>. Pasmens, una revòuta dirigida per <a href="/w/index.php?title=Le_Loi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Le Loi (la pagina existís pas)">Le Loi</a> li donèt tornarmai son independéncia. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="L'America_precolombiana"><span id="L.27America_precolombiana"></span>L'America precolombiana</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=22" title="Modificar la seccion : L'America precolombiana" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=22" title="Edita el codi de la secció: L'America precolombiana"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png/220px-Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png" decoding="async" width="220" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png/330px-Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png/440px-Mesoamerica_-_Esqu%C3%A8ma_generau.png 2x" data-file-width="2410" data-file-height="1556" /></a><figcaption>Civilizacions principalas de Mesoamerica dau sègle IV au sègle XVI.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Inca-expansion_fr.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Inca-expansion_fr.png/220px-Inca-expansion_fr.png" decoding="async" width="220" height="407" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Inca-expansion_fr.png/330px-Inca-expansion_fr.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Inca-expansion_fr.png/440px-Inca-expansion_fr.png 2x" data-file-width="1730" data-file-height="3200" /></a><figcaption>Extension de l'Empèri Inca ai sègles XV e XVI.</figcaption></figure> <p>Tres estats principaus dominèron l'America precolombiana durant la fin de l'Edat Mejana. Foguèron l'estat astèc situat dins lo centre de Mexic, l'<a href="/wiki/Emp%C3%A8ri_Inca" class="mw-redirect" title="Empèri Inca">Empèri Inca</a> situat de lòng de la <a href="/wiki/Cordilh%C3%A8ra_deus_Andes" class="mw-redirect" title="Cordilhèra deus Andes">Cordilhiera deis Andes</a> e l'ensems de ciutat-estats maias de la <a href="/wiki/Peninsula_de_Yucatan" title="Peninsula de Yucatan">peninsula de Yucatan</a>. </p><p>L'<a href="/wiki/Civilizacion_ast%C3%A8ca" title="Civilizacion astèca">Empèri Astèca</a> èra basada sus una <a href="/wiki/Tripla_Alian%C3%A7a_(Mesoamerica)" title="Tripla Aliança (Mesoamerica)">aliança entre tres ciutats</a> dau centre de Mexic (Tenochtitlan, Texcoco e Tlacopan). Foguèt fondat après la casuda de la civiizacion toltèca vèrs la fin dau sègle XII. En <a href="/wiki/1430" class="mw-redirect" title="1430">1430</a>, aquela aliança establiguèt sa dominacion sus la region e acomencèt una politica d'expansion progressiva. Adoptant una religion similara ai civilicions precedentas de la region, leis Astècs desvolopèron una <a href="/wiki/Civilizacion" title="Civilizacion">civilizacion</a> brilhanta caracterizada per una religion basada sus de sacrificis umans e per un sistèma fòrça important de cambis comerciaus ambé lo rèsta de la region. </p><p>De lor caire, leis Incas se desvolopèron a partir de la vallada de <a href="/wiki/Cuzco" class="mw-redirect" title="Cuzco">Cuzco</a>. Au començament dau sègle XV, acomencèron d'unificar la màger dei regions de la Cordilhiera deis Andes gràcias a una administracion ben organizada, un ret de rotas ben desvolopats e l'utilizacion de <a href="/wiki/Qu%C3%ADchoa" title="Quíchoa">quechua</a> coma lenga comuna. Aquò permetèt l'expansion militara de l'Empèri sota lei rèines de <a href="/w/index.php?title=Pachac%C3%BAtec&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pachacútec (la pagina existís pas)">Pachacútec</a> (1438-1471) e de son fiu <a href="/w/index.php?title=T%C3%BApac_Yupanqui&action=edit&redlink=1" class="new" title="Túpac Yupanqui (la pagina existís pas)">Túpac Yupanqui</a> (1471-1493). </p><p>Enfin, dins lo Yucatan, lei <a href="/wiki/Civilizacion_maia" title="Civilizacion maia">ciutat-estats maias</a> veguèron l'aparicion d'influéncias novèlas coma aquela dei populacions « <a href="/wiki/Civilizacion_tolt%C3%A8ca" title="Civilizacion toltèca">toltècas</a> » vengudas de <a href="/wiki/Mexic" title="Mexic">Mexic</a> après lo <a href="/wiki/S%C3%A8gle_XIII" title="Sègle XIII">sègle XIII</a>. A partir dau <a href="/wiki/S%C3%A8gle_XV" title="Sègle XV">sègle XV</a>, se devesiguèron entre alianças rivalas que formèron de blòts ben protegits per de rets de <a href="/wiki/Fortificacion" title="Fortificacion">fortificacions</a> e mai o mens ostils entre elei. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nòtas_e_referéncias"><span id="N.C3.B2tas_e_refer.C3.A9ncias"></span>Nòtas e referéncias</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=23" title="Modificar la seccion : Nòtas e referéncias" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=23" title="Edita el codi de la secció: Nòtas e referéncias"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Entradas dins divèrs diccionaris: <ul><li><span class="citation book" style="font-style:normal" id="CITEREF2008-2024"><a href="/wiki/Academia_Occitana-Consist%C3%B2ri_del_Gai_Saber" title="Academia Occitana-Consistòri del Gai Saber">Academia Occitana-Consistòri del Gai Saber</a>. <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r2450626">.mw-parser-output span.default a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/00/Lock_icon_blue.gif")center right no-repeat!important;padding-right:17px!important}.mw-parser-output span.abonament a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")center right no-repeat!important;padding-right:17px!important}.mw-parser-output span.liure a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")center right no-repeat!important;padding-right:17px!important}.mw-parser-output span.limitat a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")center right no-repeat!important;padding-right:17px!important}.mw-parser-output span.pdf a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Icons-mini-file_acrobat.gif/15px-Icons-mini-file_acrobat.gif")center right no-repeat!important;padding-right:17px!important}</style><span class="Default"><span class="noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academiaoccitana.eu/diccionari/DGLO.pdf">Diccionari General de la Lenga Occitana (DGLO)</a></span></span>, 2008-2024.</span><span style="display: none;"> </span></li> <li><span class="noarchive">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dicodoc.eu/oc/diccionaris?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=168&type=fr-oc&dic%5B%5D=BASIC&dic%5B%5D=RBVD&dic%5B%5D=ALPC&dic%5B%5D=ATAU&dic%5B%5D=PROV&dic%5B%5D=PNST&dic%5B%5D=OMLH&dic%5B%5D=LAUS&dic%5B%5D=LAGA&dic%5B%5D=LEMO&q=Moyen+%C3%82ge&AccentSen=True">Moyen Âge</a>»</span> (en francés). <i>Multidiccionari Occitan Dicod'Òc</i>. <a href="/wiki/Congr%C3%A8s_permanent_de_la_lenga_occitana" title="Congrès permanent de la lenga occitana">Congrès permanent de la lenga occitana</a>.</li> <li><span class="citation book" style="font-style:normal" id="CITEREFToscano"><span style="font-variant: small-caps;">Toscano</span>, Reinat. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r2450626"><span class="Default"><span class="noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://toscanoreinat.chez-alice.fr/diconi.pdf">Diccionari de lenga d'òc d’après lo parlar niçard</a></span></span>.  Auba Novèla.</span><span style="display: none;"> </span></li> <li><span class="citation book" style="font-style:normal" id="CITEREFUbaud2011"><span style="font-variant: small-caps;">Ubaud</span>, Josiana. Diccionari ortografic, gramatical e morfologic de l'occitan.  Edicions Trabucaire, 2011. <span style="font-size:90%; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Especial:Obratge_de_refer%C3%A9ncia/978-2-84974-125-2" title="Especial:Obratge de referéncia/978-2-84974-125-2">ISBN 978-2-84974-125-2</a></span>.</span><span style="display: none;"> </span></li></ul> </span></li> <li id="cite_note-CPLO-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CPLO_2-0">2,0</a></sup> et <sup><a href="#cite_ref-CPLO_2-1">2,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><span class="noarchive">«<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dicodoc.eu/oc/diccionaris?option=com_dicodoc&view=search&Itemid=168&type=fr-oc&dic%5B%5D=BASIC&dic%5B%5D=RBVD&dic%5B%5D=ALPC&dic%5B%5D=ATAU&dic%5B%5D=PROV&dic%5B%5D=PNST&dic%5B%5D=OMLH&dic%5B%5D=LAUS&dic%5B%5D=LAGA&dic%5B%5D=LEMO&q=Moyen+%C3%82ge&AccentSen=True">Moyen Âge</a>»</span> (en francés). <i>Multidiccionari Occitan Dicod'Òc</i>. <a href="/wiki/Congr%C3%A8s_permanent_de_la_lenga_occitana" title="Congrès permanent de la lenga occitana">Congrès permanent de la lenga occitana</a>.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation book" style="font-style:normal" id="CITEREFMorà2020"><span style="font-variant: small-caps;">Morà</span>, Pèir. Diccionari Tot en Gascon (30.000 mots).  Editions des régionalismes, 2020. <span style="font-size:90%; white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Especial:Obratge_de_refer%C3%A9ncia/9782824054124" title="Especial:Obratge de referéncia/9782824054124">ISBN 9782824054124</a></span>.</span><span style="display: none;"> </span></span> </li> </ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&veaction=edit&section=24" title="Modificar la seccion : Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modificar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Edat_Mejana&action=edit&section=24" title="Edita el codi de la secció: Bibliografia"><span>Modificar lo còdi</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="clear:both;"></div> <table align="center" cellpadding="5" style="border: 1px; border-style: solid; border-color:#cccccc; background-color: #ffffff; align:right; text-align:center; line-height:0.5; padding:1px; font-size:small;"> <tbody><tr> <td rowspan="2"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichi%C3%A8r:Periodes_historiques-oc.png" class="mw-file-description" title="Barra de navigacion entre los periòdes de l'Istòria"><img alt="Barra de navigacion entre los periòdes de l'Istòria" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/95/Periodes_historiques-oc.png" decoding="async" width="100" height="48" class="mw-file-element" data-file-width="100" data-file-height="48" /></a></span><br /><br /><div class="noprint plainlinksneverexpand nowrap tnavbar" style="background-color:transparent; padding:0; font-size:xx-small; color:#000000;"><a href="/wiki/Mod%C3%A8l:Navigacion_peri%C3%B2des_istorics" title="Modèl:Navigacion periòdes istorics"><abbr class="abbr" title="Veire aqueste modèl.">v</abbr></a> · <a href="/w/index.php?title=Discussion_Mod%C3%A8l:Navigacion_peri%C3%B2des_istorics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Discussion Modèl:Navigacion periòdes istorics (la pagina existís pas)"><abbr class="abbr" style="color:#002bb8;" title="Discussion sus aqueste modèl.">d</abbr></a> · <a class="external text" href="https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Mod%C3%A8l:Navigacion_peri%C3%B2des_istorics&action=edit"><abbr class="abbr" title="Modificar aqueste modèl. Mercé de previsualizar abans de salvar.">m</abbr></a></div> </td> <td style="background-color: #dcecf6; color: #000000;"> <p><a href="/wiki/Pre%C3%AFst%C3%B2ria" title="Preïstòria">Preïstòria</a> </p> </td> <td style="background-color: #60a4d1; color: #000000;"> <p><b><a href="/wiki/Proto%C3%AFst%C3%B2ria" title="Protoïstòria">Protoïstòria</a></b> </p> </td> <td style="background-color: #dcecf6; color: #000000;"> <p><a href="/wiki/Ist%C3%B2ria" title="Istòria">Istòria</a> </p> </td></tr> <tr> <td style="background-color: #dcecf6; color: #000000;"> <p><i><a href="/wiki/Paleolitic" title="Paleolitic">Paleolitic</a> <a href="/wiki/Mesolitic" title="Mesolitic">Mesolitic</a> <a href="/wiki/Neolitic" title="Neolitic">Neolitic</a></i> </p> </td> <td style="background-color: #60a4d1; color: #000000;"> <p><i><b><a href="/wiki/Edat_del_Coire" title="Edat del Coire">Edat del Coire</a> <a href="/wiki/Edat_del_Bronze" title="Edat del Bronze">Edat del Bronze</a> <a href="/wiki/Edat_del_F%C3%A8rre" class="mw-redirect" title="Edat del Fèrre">Edat del Fèrre</a></b></i> </p> </td> <td style="background-color: #dcecf6; color: #000000;"> <p><i><a href="/wiki/Antiquitat" title="Antiquitat">Antiquitat</a> <a class="mw-selflink selflink">Edat Mejana</a> <a href="/wiki/Edat_Mod%C3%A8rna" title="Edat Modèrna">Edat Modèrna</a></i> </p> </td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Recuperada de « <a dir="ltr" href="https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Edat_Mejana&oldid=2438101">https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Edat_Mejana&oldid=2438101</a> »</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias de la pagina</a> : <ul><li><a href="/w/index.php?title=Categoria:P%C3%A0gines_amb_mides_d%27imatge_que_contenen_px_addicionals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Categoria:Pàgines amb mides d'imatge que contenen px addicionals (la pagina existís pas)">Pàgines amb mides d'imatge que contenen px addicionals</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Article_redigit_en_proven%C3%A7au" title="Categoria:Article redigit en provençau">Article redigit en provençau</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Edat_Mejana" title="Categoria:Edat Mejana">Edat Mejana</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Aquela pagina es estada modificada pel darrièr còp lo 10 mai de 2024 a 20.03.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Drech_d%27autor" title="Wikipèdia:Drech d'autor">Drech d'autor</a> : Los tèxtes son disponibles jos <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licéncia Creative Commons paternitat pertatge a l’identic</a> ; d’autras condicions se pòdon aplicar. Vejatz las <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condicions d’utilizacion</a> per mai de detalhs, e mai los credits grafics.<br /> Wikipedia® es una marca depausada de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organizacion de benfasença regida pel paragraf 501(c)(3) del còde fiscal dels Estats Units.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politica de confidencialitat</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A8dia:Avertiments_generals">Avertiments</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Còdi de conducta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desvolopaires</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/oc.wikipedia.org">Estatisticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaracion suls cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//oc.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Edat_Mejana&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Afichatge mobil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-f9ddp","wgBackendResponseTime":202,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.173","walltime":"0.250","ppvisitednodes":{"value":2737,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":11334,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2069,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":6133,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 133.216 1 -total"," 32.88% 43.802 1 Modèl:DGLO"," 30.81% 41.046 1 Modèl:Obratge"," 20.26% 26.995 7 Modèl:Veire"," 14.92% 19.881 7 Modèl:Multiparamètres-Ligam"," 10.06% 13.403 1 Modèl:Navigacion_periòdes_istorics"," 8.17% 10.882 2 Modèl:Icòna_de_títol"," 7.78% 10.365 1 Modèl:Dialècte_Provençau"," 6.30% 8.396 3 Modèl:Ref-libre"," 5.72% 7.624 6 Modèl:Carta_grafica"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.005","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":879070,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7f58d5dcf5-xtljn","timestamp":"20241108214101","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Edat Mejana","url":"https:\/\/oc.wikipedia.org\/wiki\/Edat_Mejana","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12554","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12554","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-04-25T17:12:15Z","dateModified":"2024-05-10T20:03:56Z"}</script> </body> </html>