CINXE.COM
ملتداون (آسیب‌پذیری امنیتی) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>ملتداون (آسیب‌پذیری امنیتی) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"aabf2df7-7050-4731-87a3-c8b6332629f3","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"ملتداون_(آسیب‌پذیری_امنیتی)","wgTitle":"ملتداون (آسیب‌پذیری امنیتی)","wgCurRevisionId":39441702,"wgRevisionId":39441702,"wgArticleId":4336722,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی","خطاهای CS1: فاقد periodical","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی", "مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","آسیب‌های اجرای امنیتی پرمخاطره","اشکال‌های سخت‌افزاری","امنیت رایانه‌ای","حمله‌های کانال جانبی","ریزپردازنده‌های اکس۸۶ اینتل","سوءاستفاده امنیتی از رایانه","علوم رایانه در ۲۰۱۸ (میلادی)","معماری اکس۸۶"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"ملتداون_(آسیب‌پذیری_امنیتی)","wgRelevantArticleId":4336722,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault": true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q47036859","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user": "ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/1200px-Meltdown_logo_with_text.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2334"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/800px-Meltdown_logo_with_text.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1556"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/640px-Meltdown_logo_with_text.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1245"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="ملتداون (آسیب‌پذیری امنیتی) - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-ملتداون_آسیب‌پذیری_امنیتی rootpage-ملتداون_آسیب‌پذیری_امنیتی skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-نحوه_عملکرد_آسیب‌پذیری_Meltdown" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نحوه_عملکرد_آسیب‌پذیری_Meltdown"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>نحوه عملکرد آسیب‌پذیری Meltdown</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نحوه_عملکرد_آسیب‌پذیری_Meltdown-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نحوه عملکرد آسیب‌پذیری Meltdown</span> </button> <ul id="toc-نحوه_عملکرد_آسیب‌پذیری_Meltdown-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-تاریخچه-تکنیک‌های_مورد_استفاده_در_طراحی_پردازنده‌های_مدرن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه-تکنیک‌های_مورد_استفاده_در_طراحی_پردازنده‌های_مدرن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>تاریخچه-تکنیک‌های مورد استفاده در طراحی پردازنده‌های مدرن</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-تکنیک‌های_مورد_استفاده_در_طراحی_پردازنده‌های_مدرن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تشریح_آسیب‌پذیری_Meltdown" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تشریح_آسیب‌پذیری_Meltdown"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲</span> <span>تشریح آسیب‌پذیری Meltdown</span> </div> </a> <ul id="toc-تشریح_آسیب‌پذیری_Meltdown-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-طیف_گستردگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طیف_گستردگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>طیف گستردگی</span> </div> </a> <ul id="toc-طیف_گستردگی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مکانیزم‌های_دفاعی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مکانیزم‌های_دفاعی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>مکانیزم‌های دفاعی</span> </div> </a> <ul id="toc-مکانیزم‌های_دفاعی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">ملتداون (آسیب‌پذیری امنیتی)</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-22" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۲۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86" title="ميلتداون–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ميلتداون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Meltdown" title="Meltdown–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Meltdown" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(zranitelnost)" title="Meltdown (zranitelnost)–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Meltdown (zranitelnost)" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(it-sikkerhedss%C3%A5rbarhed)" title="Meltdown (it-sikkerhedssårbarhed)–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Meltdown (it-sikkerhedssårbarhed)" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(Sicherheitsl%C3%BCcke)" title="Meltdown (Sicherheitslücke)–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Meltdown (Sicherheitslücke)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(security_vulnerability)" title="Meltdown (security vulnerability)–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Meltdown (security vulnerability)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(vulnerabilidad)" title="Meltdown (vulnerabilidad)–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Meltdown (vulnerabilidad)" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Meltdown" title="Meltdown–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Meltdown" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(vuln%C3%A9rabilit%C3%A9)" title="Meltdown (vulnérabilité)–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Meltdown (vulnérabilité)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(vulnerabilit%C3%A0_di_sicurezza)" title="Meltdown (vulnerabilità di sicurezza)–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Meltdown (vulnerabilità di sicurezza)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/Meltdown" title="Meltdown–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="Meltdown" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A9%9C%ED%8A%B8%EB%8B%A4%EC%9A%B4_(%EB%B2%84%EA%B7%B8)" title="멜트다운 (버그)–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="멜트다운 (버그)" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Meltdown" title="Meltdown–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Meltdown" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(ievainojam%C4%ABba)" title="Meltdown (ievainojamība)–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Meltdown (ievainojamība)" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AE%E0%B5%86%E0%B5%BD%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%A1%E0%B5%8C%E0%B5%BA_(%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%BE_%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B3%E0%B4%BF%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A)" title="മെൽറ്റ്ഡൌൺ (സുരക്ഷാ പാളിച്ച)–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="മെൽറ്റ്ഡൌൺ (സുരക്ഷാ പാളിച്ച)" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(veiligheidslek)" title="Meltdown (veiligheidslek)–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Meltdown (veiligheidslek)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(inform%C3%A1tica)" title="Meltdown (informática)–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Meltdown (informática)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(%D1%83%D1%8F%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C)" title="Meltdown (уязвимость)–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Meltdown (уязвимость)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(zranite%C4%BEnos%C5%A5)" title="Meltdown (zraniteľnosť)–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Meltdown (zraniteľnosť)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(s%C3%A4kerhetsh%C3%A5l)" title="Meltdown (säkerhetshål)–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Meltdown (säkerhetshål)" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/Meltdown_(%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BB%D0%B8%D0%B2%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C)" title="Meltdown (уразливість)–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Meltdown (уразливість)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%86%94%E6%AF%81_(%E5%AE%89%E5%85%A8%E6%BC%8F%E6%B4%9E)" title="熔毁 (安全漏洞)–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="熔毁 (安全漏洞)" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47036859#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آنها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&oldid=39441702" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29&id=39441702&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D9%2584%25D8%25AA%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2586_%28%25D8%25A2%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A8%25E2%2580%258C%25D9%25BE%25D8%25B0%25DB%258C%25D8%25B1%25DB%258C_%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25AA%25DB%258C%29"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2585%25D9%2584%25D8%25AA%25D8%25AF%25D8%25A7%25D9%2588%25D9%2586_%28%25D8%25A2%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25A8%25E2%2580%258C%25D9%25BE%25D8%25B0%25DB%258C%25D8%25B1%25DB%258C_%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25AA%25DB%258C%29"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q47036859" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><caption class="infobox-title">ملتداون</caption><tbody><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Meltdown_logo_with_text.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/150px-Meltdown_logo_with_text.svg.png" decoding="async" width="150" height="292" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/225px-Meltdown_logo_with_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Meltdown_logo_with_text.svg/300px-Meltdown_logo_with_text.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="996" /></a></span><div class="infobox-caption">لوگوی مورد استفاده توسط تیمی که این آسیب‌پذیری را کشف کرد</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/w/index.php?title=CVE_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="CVE (identifier) (صفحه وجود ندارد)">شناسه(های) سی‌وی‌ئی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)&action=edit&redlink=1" class="new" title="سی‌وی‌ئی (شناسه) (صفحه وجود ندارد)">CVE</a>-<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r26190827">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cve.org/CVERecord?id=CVE-2017-5754">2017-5754</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">تاریخ کشف</th><td class="infobox-data">ژانویه ۲۰۱۸<span class="noprint">؛ ۶ سال پیش</span><span style="display:none"> (<span class="bday dtstart published updated">۲۰۱۸}}</span>)</span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">نرم‌افزار تحت تأثیر</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ریزپردازنده">ریزپردازنده‌های</a> <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%B8%DB%B6" title="اکس۸۶">اینتل اکس۸۶</a>، <a href="/w/index.php?title=IBM_POWER_processors&action=edit&redlink=1" class="new" title="IBM POWER processors (صفحه وجود ندارد)">پردازنده‌های آی‌بی‌ام پاور</a>، و برخی ریزپردازنده‌های مبتنی بر <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D9%85" title="معماری آرم">آرم</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">وبگاه</th><td class="infobox-data"><span class="url"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://meltdownattack.com">meltdownattack<wbr />.com</a></span></td></tr></tbody></table> <p>آسیب‌پذیری سخت‌افزاری <b>ملتدان</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Meltdown</span></span>) در اواخر سال ۲۰۱۷ توسط جان هُرن از Google Project Zero و پژوهشگران Cyberus Technology و یک گروه از دانشگاه فناوری Graz در اتریش کشف شد. این آسیب‌پذیری که با شناسهٔ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://cve.mitre.org/cgi-bin/cvename.cgi?name=CVE-2017-5754">CVE-2017-5754</a> نام برده می‌شود، به‌طور مستقیم ریشه در پردازنده‌های کامپیوتری دارد و مرز بین <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="فضای کاربری">فضای کاربر</a> و هستهٔ سیستم عامل (کرنل) را می‌شکند که باعث <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="نشت اطلاعات">نشت اطلاعات</a> از هستهٔ مرکزی به برنامه‌های کاربر می‌شود.<sup id="cite_ref-:0_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در سیستم‌های کامپیوتری مکانیزم‌های سخت‌افزاری وجود دارد که از دسترسی برنامه‌های در حال اجرا به اطلاعات برنامه‌های در حال اجرای دیگر جلوگیری می‌کنند، حال یک بدافزار با بهره‌گیری از آسیب‌پذیری سخت‌افزاری Meltdown می‌تواند اطلاعات مربوط به حافظهٔ سایر برنامه‌های در حال اجرا را بدست آورد. علت نام‌گذاری این آسیب‌پذیری هم به این دلیل است که محدودیت‌ها و مرزهای امنیتی که توسط سخت‌افزارها ایجاد می‌شود را ذوب می‌کند. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نحوه_عملکرد_آسیب‌پذیری_Meltdown"><span id=".D9.86.D8.AD.D9.88.D9.87_.D8.B9.D9.85.D9.84.DA.A9.D8.B1.D8.AF_.D8.A2.D8.B3.DB.8C.D8.A8.E2.80.8C.D9.BE.D8.B0.DB.8C.D8.B1.DB.8C_Meltdown"></span>نحوه عملکرد آسیب‌پذیری Meltdown</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: نحوه عملکرد آسیب‌پذیری Meltdown"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تاریخچه-تکنیک‌های_مورد_استفاده_در_طراحی_پردازنده‌های_مدرن"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87-.D8.AA.DA.A9.D9.86.DB.8C.DA.A9.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.88.D8.B1.D8.AF_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D9.81.D8.A7.D8.AF.D9.87_.D8.AF.D8.B1_.D8.B7.D8.B1.D8.A7.D8.AD.DB.8C_.D9.BE.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.B2.D9.86.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.AF.D8.B1.D9.86"></span>تاریخچه-تکنیک‌های مورد استفاده در طراحی پردازنده‌های مدرن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: تاریخچه-تکنیک‌های مورد استفاده در طراحی پردازنده‌های مدرن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پردازنده‌های کامپیوتری امروزی برای بدست آوردن کارایی زیاد از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کنند که چهار تکنیک رایجی که در عملی شدن آسیب‌پذیری Meltdown دخیل هستند شامل: </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="حافظه مجازی">حافظهٔ مجازی</a>: به منظور کارآمدتر شدن دسترسی به حافظه و کنترل دسترسی پردازه‌ها به حافظه می‌باشد. سیستم‌های کامپیوتری امروزی پردازش‌های زیادی را به صورت موازی انجام می‌دهند و هر پردازه این تصور را دارد که کل حافظهٔ فیزیکی را در اختیار دارد و خودش تنها برنامهٔ حاضر در سیستم می‌باشد؛ اما در حقیقت به هر پردازه مقدار مشخصی از حافظه فیزیکی اختصاص داده می‌شود و درخواست هر پردازه در اولین درخواست دسترسی به بخشی از حافظه، توسط سیستم‌عامل بررسی می‌شود که آیا پردازه مجاز به استفاده از بخش مورد درخواست می‌باشد یا خیر.</li> <li>سطوح امتیاز یا <a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%DB%8C" title="حلقه حفاظتی">دامنه‌های حفاظتی</a>: با استفاده از این تکنیک، سیستم‌عامل می‌تواند کنترل کند که کدام پردازش‌ها مجاز به خواندن مناطقی از حافظهٔ مجازی هستند. در این تکنیک هر برنامه با توجه به نوع دسترسی‌هایش یک حلقه یا امتیاز اختصاص داده می‌شود که تعیین‌کننده میزان دسترسی آن برنامه به حافظه می‌باشد و این تکنیک سرعت بیشتری نسبت به زمانی دارد که برای هر پردازه که نیاز دسترسی به مد ممتاز دارد عمل بررسی انجام شود.</li> <li>اجرای موازی دستورات (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Instruction pipelining</span></span>) و اجرای گمانه‌ای(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Speculative execution</span></span>): این دو تکنیک این امکان را فراهم می‌کنند که دستورات به کارآمدترین نحو اجرا شوند و برای رسیدن به کارایی بالا این امکان را ایجاد می‌کنند تا دستورات خارج از ترتیب اجرا شوند(Out of Order Execution). به‌طور معمول پردازنده‌های امروزی دارای چندین واحد پردازشی(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Execution Unit</span></span>) و یک زمانبند (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Scheduler</span></span>) هستند که در مورد اجرای کارآمد دستورات تصمیم‌گیری می‌کند و این تصمیم می‌تواند مبنی بر اجرای همزمان دو دستور در واحدهای پردازشی متفاوت(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Instruction pipelining</span></span>) یا پردازش دستورها خارج از ترتیب باشد؛ به شرطی که نتیجهٔ خروجی همواره درست باشد. اجرای گمانه‌ای برای زمانی است که انشعاب‌های شرطی در دستورات وجود دارد و تعیین مسیر اجرا وابسته به چگونگی برقراری شرط متفاوت خواهد بود. در مدل اجرای گمانه‌ای پردازنده بجای منتظر ماندن برای آماده شدن داده‌های تعیین‌کنندهٔ مسیر اجرای انشعاب، مسیری را برای اجرا پیش‌بینی می‌کند تا در زمان پردازنده صرفه‌جویی شود و کارایی بالا رود. حال اگر پس از آماده شدن داده‌های تعیین‌کنندهٔ مسیر انشعاب مشخص شد که پیش‌بینی پردازنده اشتباه بوده، اثر اجرای آن دستورات به‌طور کامل توسط پردازنده از بین می‌رود</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="حافظه نهان (رایانش)">حافظهٔ نهان</a>(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Cache</span></span>): برای دردسترس بودن سریع داده‌ها برای پردازنده از حافظهٔ نهان استفاده می‌شود که نسبت به حافظهٔ فیزیکی سریعتر، کوچکتر و نزدیکتر به پردازنده می‌باشد.</li></ul> <p>به‌طور کلی تکنیک‌های نامبرده شده در بالا امن هستند. آسیب‌پذیری Meltdown از ترکیب این تکنیک‌ها سوءاستفاده می‌کند و مکانیزمی که مانع دسترسی برنامه‌ها به حافظهٔ برنامه‌های دیگر می‌شود را می‌شکند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تشریح_آسیب‌پذیری_Meltdown"><span id=".D8.AA.D8.B4.D8.B1.DB.8C.D8.AD_.D8.A2.D8.B3.DB.8C.D8.A8.E2.80.8C.D9.BE.D8.B0.DB.8C.D8.B1.DB.8C_Meltdown"></span>تشریح آسیب‌پذیری Meltdown</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تشریح آسیب‌پذیری Meltdown"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>همهٔ پردازنده‌های امروزی جهت بهبود عملکرد و افزایش کارایی از روش اجرای گمانه‌ای استفاده می‌کنند که طبق این روش، اگر پردازنده در حین اجرای یک دستور نیاز به خواندن از حافظه و منتظر ماندن برای آماده شدن داده‌ها از سمت حافظه باشد برای افزایش کارایی به جای اینکه منتظر بماند و کاری انجام ندهد، دستورات بعدی که باید اجرا شوند را پیش‌بینی می‌کند و فرض را بر صحت یک شرط می‌گذارد و دستورات بعدی را اجرا می‌کند(Out of Order Execution). با این کار در زمان پردازنده صرفه جویی می‌شود. حال اگر پس از آماده شدن داده از سمت حافظه و اجرای ترتیبی دستورات، مشخص شد که پیش‌بینی پردازنده در اجرای دستورات بعدی اشتباه بوده، به حالتی قبل از اجرای این دستورات می‌رود و اثرات دستورات اجرا شده را از بین می‌برد و مقادیر ناشی از محاسبات گمانه‌ای را در <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87_%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86_(%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B4)" title="حافظه نهان (رایانش)">حافظهٔ نهان</a> ذخیره می‌کند. حال با ذخیره شدن این مقادیر در حافظهٔ نهان دستیابی به آن برای حمله‌کننده ساده‌تر خواهد بود. این نکته حائز اهمیت است که سیستم‌عامل دسترسی یک برنامهٔ سطح کاربر به حافظه را بررسی می‌کند که آیا برنامه مجاز به دسترسی به بخش مورد درخواستش می‌باشد یا توسط کرنل محدود شده‌است؛ اما وقتی برنامه‌ها به حالت گمانه‌ای اجرا می‌شوند اجازهٔ استفاده از حافظهٔ مربوط به کرنل را نیز دارند و پس از شروع اجرای دستور به‌طور عادی مجوز دسترسی بررسی می‌شود. اگرچه در صورت عدم مجوز دسترسی جلوی اجرا گرفته خواهد شد اما مقادیر حاصل از اجرای گمانه‌ای در حافظهٔ نهان خواهد بود و حمله‌کننده با زمانبندی درست می‌تواند آن مقادیر را بخواند. </p><p>در آسیب‌پذیری Meltdown حمله‌کننده با تکه کدی مخرب سیستم را مجبور می‌کند که برخی اطلاعات حساس را بدون درخواست کاربر و به شکل زود هنگام بارگذاری کند و سپس با بارگذاری این مقادیر در حافظهٔ نهان، حمله کننده به کمک <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="حمله زمانبندی">حملهٔ کانال جانبی زمانی</a> (Timing attack) می‌تواند مقادیر کلیدهای رمزنگاری و اطلاعات محرمانه را بدست آورد.<sup id="cite_ref-:0_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:1_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طیف_گستردگی"><span id=".D8.B7.DB.8C.D9.81_.DA.AF.D8.B3.D8.AA.D8.B1.D8.AF.DA.AF.DB.8C"></span>طیف گستردگی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: طیف گستردگی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>همهٔ دستگاه‌های حاوی پردازنده‌های اینتل</li> <li>همهٔ دستگاه‌های حاوی پردازنده‌های اپل</li> <li>پردازنده‌های ARM سری Cortex-A75</li> <li>برخی پردازنده‌های IBM از سری: System Z, Power Architecture, POWER8 and POWER9</li></ul> <p>در این میان پردازنده‌های AMD تحت تأثیر این آسیب‌پذیری نخواهند بود.<sup id="cite_ref-:1_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>به‌دنبال آسیب‌پذیری Meltdown آسیب‌پذیری دیگری به‌نام شبح(به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">Spectre</span></span>) نیز مطرح شد که در برخی جنبه‌های کلی مشابه هستند اما آسیب‌پذیری شبح عمومی‌تر است و با استفاده از قابلیت‌های وسیع‌تری از اجرای گمانه‌ای سوء استفاده می‌کند و حتی روی پردازنده‌های AMD و ARM هم قابل پیاده‌سازی است.<sup id="cite_ref-:0_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از آنجا که تمام دستگاه‌های حاوی پردازنده‌های نامبرده شده در بالا در معرض این آسیب‌پذیری هستند، سرورهای ارائه‌دهندهٔ خدمات ابری نیز از این آسیب‌پذیری در امان نیستند چرا که ارائه‌دهندگان خدمات ابری به کاربران این امکان را می‌دهند که برنامه‌هایی را در همان سرورهای فیزیکی که ممکن است داده‌های حساس در آن ذخیره شوند، انجام دهند و برای اطمینان از عدم دسترسی غیرمجاز به مکان‌های ممتاز حافظه که در آن داده‌های حساس ذخیره می‌شوند از مکانیزم‌های امنیتی موجود در پردازنده که پیش‌تر به آن پرداخته شد استفاده می‌کنند که همین امر آنها را در معرض خطر آسیب‌پذیری Meltdown قرار می‌دهد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مکانیزم‌های_دفاعی"><span id=".D9.85.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C.D8.B2.D9.85.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AF.D9.81.D8.A7.D8.B9.DB.8C"></span>مکانیزم‌های دفاعی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: مکانیزم‌های دفاعی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>از آنجا که این آسیب‌پذیری بیشتر جنبهٔ سخت‌افزاری دارد، عمیق‌تر از آن است که به راحتی بتوان جلوی آن را گرفت. از راه حل‌های مطرح شده برای این آسیب‌پذیری طراحی پردازنده‌هایی است که دچار این آسیب‌پذیری نباشند اما این راه‌حلی است که در آینده و با گذشت زمان باید محقق شود و در حالت فعلی دستگاه‌های زیادی وجود دارد که پردازندهٔ آنها در تهدید این آسیب‌پذیری می‌باشند. </p><p>از مکانیزم‌های مطرح شده برای این آسیب‌پذیری جداسازی <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" title="جدول صفحه">جدول صفحه</a> هسته از حافظه فضای کاربر است (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="زبان انگلیسی">انگلیسی</a>: <span title="انگلیسی-language text"><span lang="en" dir="ltr">KPTI: Kernel Page Table Isolation</span></span>) این سامانه مبتنی‌بر سامانه KAISER است که در هستهٔ لینوکس پیاده‌سازی شده‌است.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مایکروسافت و اپل هم به‌دنبال جلوگیری از این آسیب‌پذیری به‌روزرسانی‌های امنیتی را برای سیستم‌عامل‌ها و دستگاه‌هایشان ارائه کردند؛ البته این مکانیزم‌های دفاعی تا حدی از کارایی سیستم می‌کاهد که این کاهش کارایی از حدود ۵ الی ۳۰ درصد گزارش شده‌است.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>همچنین برای جلوگیری آلوده شدن کاربران به این آسیب‌پذیری توصیه‌هایی مطرح شده‌است:به روزرسانی منظم و به‌موقع سیستم‌عامل‌ها و نرم‌فزارها، اجتناب از استفادهٔ لینک‌ها و وب‌سایت‌های ناشناخته و عدم بارگیری فایل‌ها یا برنامه‌ها از منابع ناشناخته. </p><p>و در آخر بررسی اینکه آیا یک سیستم خاص مورد سوءاستفادهٔ این حمله قرار گرفته یا نه، بسیار سخت یا حتی نشدنی است چرا که در چنین حملاتی معمولاً هیچ اثری در لاگ‌های سیستم وجود ندارد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-:0-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_1-0">۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-1">۱٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_1-2">۱٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meltdownattack.com/">«Meltdown and Spectre»</a>. <i>meltdownattack.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۷-۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=meltdownattack.com&rft.atitle=Meltdown+and+Spectre&rft_id=https%3A%2F%2Fmeltdownattack.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-:1-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_2-0">۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_2-1">۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFLippSchwarzGrussPrescher2018" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Lipp, Moritz; Schwarz, Michael; Gruss, Daniel; Prescher, Thomas; Haas, Werner; Fogh, Anders; Horn, Jann; Mangard, Stefan; Kocher, Paul (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usenix.org/conference/usenixsecurity18/presentation/lipp">"Meltdown: Reading Kernel Memory from User Space"</a> (به انگلیسی): 973–990. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-939133-04-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-939133-04-5"><bdi>978-1-939133-04-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Meltdown%3A+Reading+Kernel+Memory+from+User+Space&rft.pages=973-990&rft.date=2018&rft.isbn=978-1-939133-04-5&rft.aulast=Lipp&rft.aufirst=Moritz&rft.au=Schwarz%2C+Michael&rft.au=Gruss%2C+Daniel&rft.au=Prescher%2C+Thomas&rft.au=Haas%2C+Werner&rft.au=Fogh%2C+Anders&rft.au=Horn%2C+Jann&rft.au=Mangard%2C+Stefan&rft.au=Kocher%2C+Paul&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.usenix.org%2Fconference%2Fusenixsecurity18%2Fpresentation%2Flipp&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" class="Z3988"></span> <span class="cs1-hidden-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-hidden-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dl.acm.org/doi/epdf/10.1145/3357033">«Meltdown»</a>. <i>dl.acm.org</i>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1145%2F3357033">10.1145/3357033</a><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۰-۰۷-۱۵</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=dl.acm.org&rft.atitle=Meltdown&rft_id=info%3Adoi%2F10.1145%2F3357033&rft_id=https%3A%2F%2Fdl.acm.org%2Fdoi%2Fepdf%2F10.1145%2F3357033&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGrussLippSchwarzFellner2017" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Gruss, Daniel; Lipp, Moritz; Schwarz, Michael; Fellner, Richard; Maurice, Clémentine; Mangard, Stefan (2017). Bodden, Eric; Payer, Mathias; Athanasopoulos, Elias (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-3-319-62105-0_11">"KASLR is Dead: Long Live KASLR"</a>. <i>Engineering Secure Software and Systems</i>. Lecture Notes in Computer Science (به انگلیسی). Cham: Springer International Publishing: 161–176. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2F978-3-319-62105-0_11">10.1007/978-3-319-62105-0_11</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-3-319-62105-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-3-319-62105-0"><bdi>978-3-319-62105-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Engineering+Secure+Software+and+Systems&rft.atitle=KASLR+is+Dead%3A+Long+Live+KASLR&rft.pages=161-176&rft.date=2017&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2F978-3-319-62105-0_11&rft.isbn=978-3-319-62105-0&rft.aulast=Gruss&rft.aufirst=Daniel&rft.au=Lipp%2C+Moritz&rft.au=Schwarz%2C+Michael&rft.au=Fellner%2C+Richard&rft.au=Maurice%2C+Cl%C3%A9mentine&rft.au=Mangard%2C+Stefan&rft_id=https%3A%2F%2Flink.springer.com%2Fchapter%2F10.1007%2F978-3-319-62105-0_11&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/technology-42562303">"Computer chip scare: What you need to know"</a>. <i><a href="/wiki/BBC_News" class="mw-redirect" title="BBC News">BBC News</a></i>. 4 January 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">4 January</span> 2018</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Computer+chip+scare%3A+What+you+need+to+know&rft.date=2018-01-04&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Ftechnology-42562303&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86+%28%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29" class="Z3988"></span></span> </li> </ol></div> <ul><li>مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Meltdown_(security_vulnerability)&oldid=818567888">Meltdown (security vulnerability)</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۴ ژانویه ۲۰۱۸.</li></ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐64476968cd‐7vrrr Cached time: 20241102085821 Cache expiry: 2473306 Reduced expiry: true Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 0.466 seconds Real time usage: 0.829 seconds Preprocessor visited node count: 1760/1000000 Post‐expand include size: 29732/2097152 bytes Template argument size: 2725/2097152 bytes Highest expansion depth: 21/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 21176/5000000 bytes Lua time usage: 0.324/10.000 seconds Lua memory usage: 15833024/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 557.732 1 -total 49.16% 274.187 1 الگو:پانویس 26.54% 148.039 1 الگو:جعبه_اطلاعات_باگ 23.56% 131.380 1 الگو:Infobox 22.36% 124.683 2 الگو:یادکرد_وب 20.74% 115.659 9 الگو:به_انگلیسی 20.60% 114.913 2 الگو:Cite_journal 20.22% 112.785 9 الگو:به_زبان_دیگر 19.31% 107.677 9 الگو:Lang 10.24% 57.099 1 الگو:CVE --> <!-- Saved in parser cache with key fawiki:pcache:idhash:4336722-0!canonical and timestamp 20241102085821 and revision id 39441702. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ملتداون_(آسیب‌پذیری_امنیتی)&oldid=39441702">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=ملتداون_(آسیب‌پذیری_امنیتی)&oldid=39441702</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D9%87" title="رده:آسیب‌های اجرای امنیتی پرمخاطره">آسیب‌های اجرای امنیتی پرمخاطره</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%81%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="رده:اشکال‌های سخت‌افزاری">اشکال‌های سخت‌افزاری</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="رده:امنیت رایانه‌ای">امنیت رایانه‌ای</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%84_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="رده:حمله‌های کانال جانبی">حمله‌های کانال جانبی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%BE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%B8%DB%B6_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%84" title="رده:ریزپردازنده‌های اکس۸۶ اینتل">ریزپردازنده‌های اکس۸۶ اینتل</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:سوءاستفاده امنیتی از رایانه">سوءاستفاده امنیتی از رایانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B8_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:علوم رایانه در ۲۰۱۸ (میلادی)">علوم رایانه در ۲۰۱۸ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%B8%DB%B6" title="رده:معماری اکس۸۶">معماری اکس۸۶</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="رده:صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی">صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%81%D8%A7%D9%82%D8%AF_periodical" title="رده:خطاهای CS1: فاقد periodical">خطاهای CS1: فاقد periodical</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۳ مهٔ ۲۰۲۴ ساعت ۱۱:۴۳ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-nbpzk","wgBackendResponseTime":118,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.466","walltime":"0.829","ppvisitednodes":{"value":1760,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":29732,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2725,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21176,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 557.732 1 -total"," 49.16% 274.187 1 الگو:پانویس"," 26.54% 148.039 1 الگو:جعبه_اطلاعات_باگ"," 23.56% 131.380 1 الگو:Infobox"," 22.36% 124.683 2 الگو:یادکرد_وب"," 20.74% 115.659 9 الگو:به_انگلیسی"," 20.60% 114.913 2 الگو:Cite_journal"," 20.22% 112.785 9 الگو:به_زبان_دیگر"," 19.31% 107.677 9 الگو:Lang"," 10.24% 57.099 1 الگو:CVE"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.324","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15833024,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-64476968cd-7vrrr","timestamp":"20241102085821","ttl":2473306,"transientcontent":true}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0645\u0644\u062a\u062f\u0627\u0648\u0646 (\u0622\u0633\u06cc\u0628\u200c\u067e\u0630\u06cc\u0631\u06cc \u0627\u0645\u0646\u06cc\u062a\u06cc)","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%85%D9%84%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%86_(%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C)","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47036859","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q47036859","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2018-01-04T10:11:35Z","dateModified":"2024-05-03T11:43:15Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/8\/86\/Meltdown_logo_with_text.svg"}</script> </body> </html>