CINXE.COM

<!doctype html> <html class="client-nojs skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="pl" dir="ltr"> <head> <base href="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Komunizm"> <meta charset="UTF-8"> <title>Komunizm – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js skin-theme-clientpref-day mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"2eb45a3c-41f3-4061-a4d9-6bed842be0ed","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Komunizm","wgTitle":"Komunizm","wgCurRevisionId":75760214,"wgRevisionId":75760214,"wgArticleId": 3261,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Komunizm","wgRelevantArticleId":3261,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75760214,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true,"wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true, "wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"ban","autonym":"Basa Bali","dir":"ltr"},{"lang":"bbc","autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho","autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"blk","autonym":"ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ","dir":"ltr"},{"lang":"bm", "autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bo","autonym":"བོད་ཡིག","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"crh","autonym":"qırımtatarca","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir":"ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym":"Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym": "eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym":"Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"ht", "autonym":"Kreyòl ayisyen","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"ie","autonym":"Interlingue","dir":"ltr"},{"lang":"ig","autonym":"Igbo","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kab","autonym":"Taqbaylit","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym":"kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"knc","autonym":"Yerwa Kanuri","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"ks","autonym":"कॉशुर / کٲشُر","dir":"rtl"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv", "autonym":"коми","dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos","autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nap","autonym":"Napulitano","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym": "norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"os","autonym":"ирон","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pap","autonym":"Papiamentu","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"sc","autonym":"sardu","dir":"ltr"},{"lang":"sg", "autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shi","autonym":"Taclḥit","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"sm","autonym":"Gagana Samoa","dir":"ltr"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr"},{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tig","autonym":"ትግሬ","dir":"ltr"},{"lang":"tk","autonym":"Türkmençe","dir":"ltr"},{"lang":"tly","autonym":"tolışi","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana", "dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"za","autonym":"Vahcuengh","dir":"ltr"},{"lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa" ,"ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj","fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","knc","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or", "os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet","tg","th","ti","tig","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q6186","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials":true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":true},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist" :"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "ext.popups","mobile.init","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=minerva"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/1200px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/800px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/640px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="Komunizm – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Komunizm&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Komunizm"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=corsproxy" data-sourceurl="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Komunizm"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Komunizm"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Komunizm rootpage-Komunizm stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Komunizm" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="pl" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.m.wikipedia.org/wiki/Komunizm&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> Strona główna </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Losowa_strona?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> Losuj </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:W_pobli%C5%BCu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> W pobliżu </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor mw-list-item menu__item--login" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Komunizm&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> Zaloguj się </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Ustawienia_mobile&returnto=Komunizm&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> Ustawienia </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/?wmf_source%3Ddonate%26wmf_medium%3Dsidebar%26wmf_campaign%3Dpl.wikipedia.org%26uselang%3Dpl%26wmf_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> Wspomóż Wikipedię </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> O Wikipedii </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> Szukaj </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="Nawigacja użytkownika"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Komunizm</h1> <div class="tagline"> hipotetyczny ład wspólnotowy i ideologia polityczna dążenia do niego </div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="Język" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> Język </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Komunizm&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> Obserwuj </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> Edytuj </a></li> </ul> </nav> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75588078">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-wrap:wrap;justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti-header{flex:0 0 100%}</style> Komunizm (od <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%81acina?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Łacina">łac.</a> communis „wspólny, powszechny”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-CITEREFKowalski138-1">[1]</a>) – polityczna i ekonomiczna ideologia klasyfikowana jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Utopia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Utopia">utopijna</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Komunizm,_w_2002-2">[2]</a>, której celem jest utworzenie społeczeństwa pozbawionego ucisku i wyzysku klasowego, opartego na braku <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82asno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Własność">własności</a> prywatnej (w rozumieniu marksistowskim)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-3">[3]</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kolektywizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kolektywizm">kolektywnej</a> własności środków produkcji i wspólnotowym podziale dóbr<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-4">[4]</a>. W pismach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_Marx?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl Marx">Karola Marksa</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Friedrich_Engels?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Friedrich Engels">Fryderyka Engelsa</a> i innych teoretyków <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marksizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marksizm">marksizmu</a>, komunizm jest przyszłym ustrojem rozwiniętych społeczeństw, w którym wspólnota własności obejmować będzie przede wszystkim <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%9Arodki_produkcji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Środki produkcji">środki produkcji</a>. Potocznie mianem komunizmu określa się też ustrój polityczny zaprowadzony w państwach, w których władzę zdobyły dyktatury i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia komunistyczna">partie komunistyczne</a> (zob. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Blok_wschodni?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Blok wschodni">blok wschodni</a>)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ONET-5">[5]</a>. <div class="thumb tmulti tright"> <div class="thumbinner" style="width:204px;max-width:204px"> <div class="tsingle" style="margin:1px;width:202px;max-width:202px"> <div class="thumbimage"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/200px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png" decoding="async" width="200" height="200" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/300px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg/400px-Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600"></a> </div> </div> <div class="tsingle" style="margin:1px;width:202px;max-width:202px"> <div class="thumbimage"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Red_star.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/200px-Red_star.svg.png" decoding="async" width="200" height="190" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/300px-Red_star.svg.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/34/Red_star.svg/400px-Red_star.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="1175"></a> </div> </div> <div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sierp_i_m%C5%82ot?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sierp i młot">Sierp i młot</a> oraz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czerwona_gwiazda?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czerwona gwiazda">czerwona gwiazda</a>, dwa najpopularniejsze symbole wykorzystywane przez ruch komunistyczny </div> </div> </div> Jako ideologia zaczął się tworzyć już od XV wieku, gdy przyjmował postać <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_utopijny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm utopijny">komunizmu utopijnego</a>, który głosił hasła likwidacji nierówności społecznych i prywatnej własności. W XIX wieku narodziły się dwa warianty ideologii: wariant w wydaniu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anarchizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anarchizm">anarchistycznym</a>, który głosił zniesienie instytucji państwa i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kolektywizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kolektywizm">kolektywizmu</a>, oraz ten w wydaniu marksistowskim, oparty na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Manifest_komunistyczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Manifest komunistyczny">Manifeście Komunistycznym</a> z 1848 roku. Według marksistowskiego wariantu komunizmu, do osiągnięcia bezklasowego społeczeństwa dojść miało na drodze <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja">rewolucji</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Komunizm,_w_2002-2">[2]</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ONET-5">[5]</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-6">[6]</a>. Założenia ideologii komunistycznej starał się wprowadzić w życie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Włodzimierz Lenin">Włodzimierz Lenin</a>, który stworzył odrębny nurt marksizmu zwany <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Leninizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Leninizm">leninizmem</a>. Nowy nurt ruchu komunistycznego przybrał postać <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia komunistyczna">partii komunistycznej</a> zorganizowanej według zasady <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Centralizm_demokratyczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Centralizm demokratyczny">centralizmu demokratycznego</a>. Rewolucja miała doprowadzić do budowy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dyktatura_proletariatu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dyktatura proletariatu">dyktatury proletariatu</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Zwi%C4%85zku_Radzieckiego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego">Rosyjscy komuniści</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja październikowa">przejęli siłą w 1917 władzę w Rosji</a>, skąd w 1920 r. narzucili ją <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokratyczna_Republika_Azerbejd%C5%BCanu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokratyczna Republika Azerbejdżanu">Azerbejdżanowi</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokratyczna_Republika_Armenii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokratyczna Republika Armenii">Armenii</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ukrai%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ukraińska Republika Ludowa">Ukrainie</a>, w 1921 r. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokratyczna_Republika_Gruzji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokratyczna Republika Gruzji">Gruzji</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mongolia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mongolia">Mongolii</a>, w 1940 r. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Republika_Litewska_(1918%E2%80%931940)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Republika Litewska (1918–1940)">Litwie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Republika_%C5%81otewska_(1918%E2%80%931940)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Republika Łotewska (1918–1940)">Łotwie</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Republika_Esto%C5%84ska_(1918%E2%80%931940)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Republika Estońska (1918–1940)">Estonii</a>, a po <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="II wojna światowa">II wojnie światowej</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_satelickie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo satelickie">państwom satelickim</a> w Europie Środkowo-Wschodniej. W 1949 r. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Chin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Chin">Komunistyczna Partia Chin</a> zwyciężyła w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_wojna_domowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska wojna domowa">wojnie domowej</a> z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kuomintang?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kuomintang">Kuomintangiem</a> i utworzyła państwo, które od końca lat 50. XX wieku (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Roz%C5%82am_radziecko-chi%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rozłam radziecko-chiński">rozłam radziecko-chiński</a>), prowadziło politykę niezależną, a od końca lat 60. XX wieku politykę konfrontacyjną wobec ZSRR<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Polit-7">[7]</a>. Komuniści zdobyli również samodzielnie władzę w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Korea_P%C3%B3%C5%82nocna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Korea Północna">Korei Północnej</a> (1949), <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wietnam?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wietnam">Wietnamie</a> (1954) i na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kuba">Kubie</a> (1959). Realizując program tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm_realny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm realny">realnego socjalizmu</a> utworzyli rządy charakteryzujące się <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/System_jednopartyjny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="System jednopartyjny">monopolem władzy</a> partii komunistycznej i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nacjonalizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nacjonalizacja">upaństwowieniem</a> gospodarki<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-ONET-5">[5]</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-8">[8]</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Re%C5%BCim_polityczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Reżim polityczny">Reżimy</a> powołujące się na ideologię komunizmu spowodowały śmierć według różnych szacunków od 65<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-lemonde.fr-9">[9]</a> do około 94 milionów ludzi<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-10">[10]</a>. <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="pl" dir="ltr"> <h2 id="mw-toc-heading">Spis treści</h2><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_jako_ustr%C3%B3j_spo%C5%82eczno-gospodarczy">1 Komunizm jako ustrój społeczno-gospodarczy</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_chrze%C5%9Bcija%C5%84ski">1.1 Komunizm chrześcijański</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_pierwotny">1.2 Komunizm pierwotny</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-4"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_w_marksizmie">1.3 Komunizm w marksizmie</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-5"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Charakterystyka">1.3.1 Charakterystyka</a></li> </ul></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_jako_ideologia">2 Komunizm jako ideologia</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-7"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Usytuowanie_na_scenie_politycznej">2.1 Usytuowanie na scenie politycznej</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-8"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#R%C3%B3%C5%BCnorodno%C5%9B%C4%87_komunizmu">2.2 Różnorodność komunizmu</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-9"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_%E2%80%93_marksizm_%E2%80%93_socjalizm">2.2.1 Komunizm – marksizm – socjalizm</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-10"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Nie-marksistowskie_nurty_komunizmu">2.2.2 Nie-marksistowskie nurty komunizmu</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-11"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Marksistowskie_nurty_komunizmu">2.2.3 Marksistowskie nurty komunizmu</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Pogl%C4%85dy_komunistyczne">2.3 Poglądy komunistyczne</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Historia_ruchu_komunistycznego">3 Historia ruchu komunistycznego</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Powstanie_bolszewizmu">3.1 Powstanie bolszewizmu</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-15"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa_i_powstanie_ZSRR">3.2 Rewolucja październikowa i powstanie ZSRR</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-16"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Modele_gospodarcze_pocz%C4%85tk%C3%B3w_pa%C5%84stwowo%C5%9Bci_i_walka_o_w%C5%82adz%C4%99">3.2.1 Modele gospodarcze początków państwowości i walka o władzę</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-17"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Stalinizm">3.2.2 Stalinizm</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-2 tocsection-18"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_poza_ZSRR">3.3 Komunizm poza ZSRR</a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-19"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Partie_komunistyczne_na_Zachodzie">3.3.1 Partie komunistyczne na Zachodzie</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-20"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Eskalacja_rewolucji_na_Daleki_Wsch%C3%B3d">3.3.2 Eskalacja rewolucji na Daleki Wschód</a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-21"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Trockizm">3.3.3 Trockizm</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#II_wojna_%C5%9Bwiatowa_%E2%80%93_ruch_oporu">3.4 II wojna światowa – ruch oporu</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Zimna_wojna">3.5 Zimna wojna</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_we_wsp%C3%B3%C5%82czesnym_%C5%9Bwiecie">4 Komunizm we współczesnym świecie</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-25"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Komunizm_jako_ustr%C3%B3j_pa%C5%84stwa">5 Komunizm jako ustrój państwa</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Kwestie_poj%C4%99ciowe">5.1 Kwestie pojęciowe</a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-27"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Charakterystyka_pa%C5%84stw_rz%C4%85dzonych_przez_komunist%C3%B3w">5.2 Charakterystyka państw rządzonych przez komunistów</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-28"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Masowe_zbrodnie_komunistyczne">6 Masowe zbrodnie komunistyczne</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Krytyka_komunizmu">7 Krytyka komunizmu</a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-30"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Krytyka_marksistowska">7.1 Krytyka marksistowska</a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-31"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Penalizacja_dzia%C5%82alno%C5%9Bci,_propagandy_i_symboliki_komunistycznej_w_Polsce">8 Penalizacja działalności, propagandy i symboliki komunistycznej w Polsce</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-32"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Zobacz_te%C5%BC">9 Zobacz też</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-33"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Przypisy">10 Przypisy</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-34"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Bibliografia">11 Bibliografia</a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-35"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Linki_zewn%C4%99trzne">12 Linki zewnętrzne</a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <h2 id="Komunizm_jako_ustrój_społeczno-gospodarczy">Komunizm jako ustrój społeczno-gospodarczy</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm jako ustrój społeczno-gospodarczy" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> Komunizm jest najczęściej kojarzony z myślą marksistowską. Ustrój taki pojawia się również poza marksizmem. Ideę ustroju komunistycznego można znaleźć np. w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_(dialog)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo (dialog)">Państwie</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Platon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Platon">Platona</a>, gdzie wspólność obejmuje nie tylko własność, ale także żony i dzieci<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-11">[11]</a>. Także angielski pisarz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tomasz_More?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tomasz More">Tomasz Morus</a> sportretował w swojej <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Utopia_(utw%C3%B3r)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Utopia (utwór)">Utopii</a> (1516) społeczeństwo oparte na wspólnej własności nieruchomości<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-12">[12]</a>. Dzieła tych twórców nie nosiły jednak znamion <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Doktryna_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Doktryna polityczna">doktryny politycznej</a> i nie stały się podstawą działania <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ruch_polityczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ruch polityczny">ruchów politycznych</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Komunizm_chrześcijański">Komunizm chrześcijański</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm chrześcijański" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_chrze%C5%9Bcija%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm chrześcijański">Komunizm chrześcijański</a>. </div> Komunizm chrześcijański jest formą ustroju i ideologią panującą w niektórych wspólnotach chrześcijańskich. Według członków tych wspólnot, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblia">Biblia</a> i życie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aposto%C5%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Apostoł">12 apostołów</a> nakazywały życie w powszechnej równości i zniesienie indywidualnej własności. Wspólnoty takie były zwykle niewielkie, traktowane jako radykalne i często zwalczane przez główny nurt chrześcijaństwa. Chrześcijańskie wspólnoty komunistyczne zakładane były m.in. przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Taboryci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Taboryci">taborytów</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Huteryci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Huteryci">huterytów</a> czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Szejkersi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Szejkersi">szejkersów</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Komunizm_pierwotny">Komunizm pierwotny</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm pierwotny" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_pierwotny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm pierwotny">Komunizm pierwotny</a>. </div> Pojęcie komunizmu pierwotnego pojawiło się w połowie XIX wieku w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ewolucjonizm_(nauki_spo%C5%82eczne)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ewolucjonizm (nauki społeczne)">ewolucjonistycznej</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Antropologia_kulturowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Antropologia kulturowa">antropologii kulturowej</a>. Pojęcie to pełniło ważną rolę w pismach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lewis_Morgan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lewis Morgan">Lewisa Henry’ego Morgana</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Johann_Jacob_Bachofen&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Johann Jacob Bachofen (strona nie istnieje)">Johanna Jacoba Bachofena</a>. Zgodnie z nimi <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Spo%C5%82ecze%C5%84stwo_pierwotne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Społeczeństwo pierwotne">społeczeństwa pierwotne</a> charakteryzowały się <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Egalitaryzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Egalitaryzm">egalitaryzmem</a> i wspólnotą własności. Teza, że komunizm stanowił powszechny i pierwotny etap rozwoju społeczeństw, spotkała się później z szeroką krytyką, jednak w XIX wieku była ona szeroko rozpowszechniona<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-13">[13]</a>. Pojęcie komunizmu pierwotnego przyjął Karol Marks w swojej filozofii. Wskazywał, że komunizm pierwotny był charakterystyczny dla pierwotnego, łowiecko-zbierackiego etapu ludzkości (wspólnoty pierwotnej). Komunizm taki różnił się od zakładanego przez Marksa przyszłego komunizmu niższym technologicznie zaawansowaniem procesów produkcji. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Komunizm_w_marksizmie">Komunizm w marksizmie</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm w marksizmie" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobne artykuły: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Naukowy_komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Naukowy komunizm">Naukowy komunizm</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm_naukowy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm naukowy">Socjalizm naukowy</a>. </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg/220px-Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" data-file-width="3384" data-file-height="2248"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 146px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg/220px-Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg" data-width="220" data-height="146" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg/330px-Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg/440px-Flickr_-_Duncan~_-_Marx_at_Highgate.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Nagrobek <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_Marx?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl Marx">Karla Marksa</a> na Cmentarzu Highgate w północnym Londynie </figcaption> </figure> W pismach teoretyków <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marksizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marksizm">marksizmu</a>, komunizm ma być przyszłym ustrojem społeczno-gospodarczym, w którym własność <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%9Arodki_produkcji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Środki produkcji">środków produkcji</a> ma należeć do wspólnoty. Niemieccy komuniści i filozofowie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_Marx?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl Marx">Karl Marx</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Friedrich_Engels?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Friedrich Engels">Friedrich Engels</a> sformułowali pogląd na historię społeczeństw zwany <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Materializm_historyczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Materializm historyczny">materializmem historycznym</a>. Zgodnie z nim społeczeństwa poprzez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Walka_klas?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Walka klas">walkę klas</a> przechodzą poprzez kolejne etapy rozwoju, zwane <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Formacja_spo%C5%82eczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Formacja społeczna">formacjami społeczno-ekonomicznymi</a>. Kolejnymi formacjami były według niego: wspólnota pierwotna, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Niewolnictwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Niewolnictwo">niewolnictwo</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Feudalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Feudalizm">feudalizm</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kapitalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kapitalizm">kapitalizm</a>. Rewolucyjne obalenie kapitalizmu doprowadza według Marksa i Engelsa do państwowej formacji <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm">socjalistycznej</a>, a w dalszym jej rozwoju do bezpaństwowego i bezklasowego komunizmu. Komunizm nie jest definiowany przez Marksa i Engelsa jak idea, a „rzeczywisty ruch, który znosi stan obecny”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-14">[14]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Charakterystyka">Charakterystyka</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Charakterystyka" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> W schemacie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Materializm_historyczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Materializm historyczny">materializmu historycznego</a>, komunizm stanowi <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Formacja_spo%C5%82eczno-ekonomiczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Formacja społeczno-ekonomiczna">formację społeczno-ekonomiczną</a> o charakterze globalnym, charakteryzującą się brakiem wyobcowania (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Alienacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Alienacja">alienacji</a>) człowieka, w której ludzkość jest wolna od ucisku i niedostatku. Społeczeństwa komunistyczne pozbawione byłyby rządów, państw i pracy najemnej. Komunizm miałby ucieleśniać zasadę <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sprawiedliwo%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#Sprawiedliwo%C5%9B%C4%87_spo%C5%82eczna" title="Sprawiedliwość">sprawiedliwości społecznej</a>: „od każdego według jego zdolności, każdemu według potrzeb” oraz charakteryzować się brakiem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82asno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Własność">własności prywatnej</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%9Arodki_produkcji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Środki produkcji">środków produkcji</a> – czyli podstawy gospodarki kapitalistycznej. Środki produkcji miały być uspołecznione. W okresie przejściowym między kapitalizmem a komunizmem miałby istnieć <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_socjalistyczne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo socjalistyczne">ustrój socjalistyczny</a> oparty na zasadzie „od każdego według jego zdolności, każdemu według jego pracy”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-15">[15]</a>. <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style> <div class="cytat środek"> <blockquote> Komunizm – jak określa go program <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Zwi%C4%85zku_Radzieckiego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego">KPZR</a> – jest bezklasowym ustrojem społecznym z jednolitą ogólnonarodową własnością środków produkcji, zupełną równością socjalną wszystkich członków społeczeństwa; gdzie wraz ze wszechstronnym rozwojem ludzi wzrosną również siły wytwórcze na podstawie stale rozwijającej się nauki i techniki. W ustroju tym wszystkie źródła bogactwa społecznego popłyną szerokim strumieniem i urzeczywistni się wielka zasada: „od każdego według zdolności – każdemu według potrzeb”. Komunizm jest wysoce zorganizowanym społeczeństwem wolnych i świadomych pracowników, w którym ugruntowuje się samorząd społeczny, praca stanie się dla wszystkich pierwszą potrzebą i koniecznością życiową, a zdolności każdego będą wykorzystane z największym pożytkiem dla narodu. </blockquote> <div class="cytat-zrodlo"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Adam_%C5%81opatka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Adam Łopatka">Adam Łopatka</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-16">[16]</a> </div> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <h2 id="Komunizm_jako_ideologia">Komunizm jako ideologia</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm jako ideologia" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Usytuowanie_na_scenie_politycznej">Usytuowanie na scenie politycznej</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Usytuowanie na scenie politycznej" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg/220px-Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" data-file-width="416" data-file-height="266"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 141px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg/220px-Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg.png" data-width="220" data-height="141" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg/330px-Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg/440px-Political_spectrum_horseshoe_model_pl.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> W tym schemacie, komunizm sytuuje się na skrajnej lewicy, będąc w opozycji do skrajnej prawicy (faszyzmu, neoliberalizmu, feudalizmu) </figcaption> </figure> W różnych podziałach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Scena_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Scena polityczna">sceny politycznej</a> komunizm traktowany jest zawsze jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ekstremizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ekstremizm">stanowisko skrajne</a>. W tradycyjnym liniowym podziale na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lewica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lewica">lewicę</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prawica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Prawica">prawicę</a> jest on sytuowany na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Skrajna_lewica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Skrajna lewica">skrajnej lewicy</a>, traktuje się więc go jako nurt bardziej radykalny niż <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm">socjalizm</a>. Tym samym jest biegunowy przeciwstawny doktrynom prawicowym, szczególnie skrajnej prawicy (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Faszyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Faszyzm">faszyzmowi</a>)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-17">[17]</a>. Niektórzy badacze zwracają jednak uwagę, że podział ten jest zbyt uproszczony, a w praktyce skrajne stanowiska polityczne są do siebie podobne. W takim układzie, schemat sceny politycznej przyjmuje postać podkowy, a niektóre warianty komunizmu posiadają wiele cech wspólnych (np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Antyindywidualizm&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Antyindywidualizm (strona nie istnieje)">antyindywidualizm</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Antyelitaryzm&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Antyelitaryzm (strona nie istnieje)">antyelitaryzm</a>) z ideologiami skrajnie prawicowymi. Zarówno komunizm i faszyzm są wtedy przeciwstawiane <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Liberalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Liberalizm">liberalizmowi</a> z jego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Indywidualizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Indywidualizm">indywidualizmem</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-18">[18]</a>. W dwuosiowym podziale sceny politycznej autorstwa <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hans_Eysenck?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hans Eysenck">Hansa Eysencka</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stalinizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stalinizm">stalinowska odmiana komunizmu</a> usytuowana jest w lewym górnym rogu, co oznacza skrajną, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Autorytaryzm_(ustr%C3%B3j)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Autorytaryzm (ustrój)">autorytarną</a> lewicę. Całkowicie przeciwstawne są jej nurty w prawym dolnym rogu (skrajna prawica i nastawienie na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wolno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wolność">wolność</a>), np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anarchokapitalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anarchokapitalizm">anarchokapitalizm</a> (który sam nie jest uważany za formę anarchizmu<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-19">[19]</a>). Istnieje również nieautorytarna, liberalna odmiana komunizmu<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-20">[20]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Różnorodność_komunizmu">Różnorodność komunizmu</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Różnorodność komunizmu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Idee komunistyczne przyjmowane były przez wiele, bardzo różnorodnych doktryn. Poszczególne odmiany komunizmu można podzielić na dwie zasadnicze grupy: doktryny opierające się na marksizmie i te, wywodzące się z innych źródeł. Większość nurtów komunizmu ma charakter marksistowski. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Komunizm_–_marksizm_–_socjalizm">Komunizm – marksizm – socjalizm</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm – marksizm – socjalizm" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Komunizm i marksizm bywają niekiedy używane zamiennie. Marksizm jest jednak szerszym <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/System_filozoficzny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="System filozoficzny">systemem filozoficznym</a>, wykraczającym poza <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Filozofia_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Filozofia polityczna">filozofię polityczną</a>. Komunizm jest <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ideologia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ideologia">ideologią polityczną</a>, wywodzącą się z marksizmu. Istnieje spór co do tego, na ile poszczególne nurty komunizmu (a w szczególności oficjalne doktryny państw socjalistycznych) rzeczywiście opierają się na myśli Marksa. Poszczególne odłamy komunizmu uważały często, że to one są kontynuatorami myśli niemieckiego filozofa, a pozostałe nurty stanowią od niego odstępstwo. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm">Socjalizm</a> jest często traktowany jako lewicowa ideologia[<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomoc:Przypisy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>], która w porównaniu z komunizmem, ma mniej radykalny charakter. Np. nie akceptuje rewolucyjnych metod walki, preferując powolną ewolucję w stronę bardziej sprawiedliwego społeczeństwa. Czasami socjalizm traktowany jest jako synonim myśli lewicowej w ogóle i wtedy komunizm jest jedną z odmian socjalizmu[<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomoc:Przypisy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Nie-marksistowskie_nurty_komunizmu">Nie-marksistowskie nurty komunizmu</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Nie-marksistowskie nurty komunizmu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Komunizm jest starszy niż myśl Marksa i Engelsa, a więc wcześniejsze nurty komunizmu mają charakter niemarksistowski. Są to przede wszystkim różne odmiany <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_chrze%C5%9Bcija%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm chrześcijański">komunizmu chrześcijańskiego</a>. Niektóre z tych nurtów chrześcijańskich rozwinęły również własne <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Doktryna_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Doktryna polityczna">doktryny polityczne</a>, które często wymierzone były w istniejący porządek społeczny. Przykładem mogą być wydarzenia w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/M%C3%BCnster?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Münster">Münsterze</a> w 1534–1535 r., kiedy do władzy doszli radykalni <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anabaptyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anabaptyzm">anabaptyści</a> (m.in. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jan_Matthijs?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jan Matthijs">Jan Matthijs</a> czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jan_z_Lejdy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jan z Lejdy">Jan z Lejdy</a>), którzy założyli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komuna_anabaptyst%C3%B3w_w_M%C3%BCnsterze?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komuna anabaptystów w Münsterze">komunę monasterską</a>. Wiele nurtów chrześcijańskich nie miało jednak rewolucyjnego charakteru (np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Szejkersi?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Szejkersi">szejkersi</a>). W XVII–XIX w. rozwinęła się doktryna polityczna nazwana później <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_utopijny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm utopijny">komunizmem utopijnym</a>. Jej przedstawicielami byli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean_Meslier?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean Meslier">Jean Meslier</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Morelly?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Morelly">Morelly</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Louis_Auguste_Blanqui?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Louis Auguste Blanqui">Louis Auguste Blanqui</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wilhelm_Weitling?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wilhelm Weitling">Wilhelm Weitling</a> oraz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C3%89tienne_Cabet?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Étienne Cabet">Étienne Cabet</a>. Nazwa komunizm utopijny została nadana im przez Marksa i Engelsa, którzy chcieli odróżnić doktrynę tych filozofów od swojego naukowego komunizmu. Te przedmarksowskie odmiany komunizmu były traktowane przez późniejszych marksistów jako zapowiedź rozwiniętej myśli komunistycznej. Już po powstaniu myśli marksistowskiej, w ramach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ruch_robotniczy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ruch robotniczy">ruchu robotniczego</a> zarysował się ideologiczny konflikt między marksistami a <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anarchizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anarchizm">anarchistami</a>. Z tego konfliktu, narodziły się dwa zasadnicze nurty współczesnego komunizmu: marksistowski oraz anarchistyczny. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Anarchizm_komunistyczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Anarchizm komunistyczny">Anarchokomunizm</a> dąży do jednoczesnej likwidacji <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo">państwa</a> i kapitalizmu, jako połączonych ze sobą struktur <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Opresja_spo%C5%82eczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Opresja społeczna">opresyjnych</a>. Jego głównymi przedstawicielami byli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Piotr_Kropotkin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Piotr Kropotkin">Piotr Kropotkin</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Errico_Malatesta?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Errico Malatesta">Errico Malatesta</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aleksander_Berkman?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Aleksander Berkman">Aleksander Berkman</a>. Rezultatem konfliktu między anarchistami a marksistami był rozłam w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mi%C4%99dzynarodowe_Stowarzyszenie_Robotnik%C3%B3w?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Międzynarodowe Stowarzyszenie Robotników">I Międzynarodówce</a>, którą opuścili anarchiści i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Syndykalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Syndykalizm">syndykaliści</a>, a w konsekwencji Międzynarodówka została rozwiązana w 1876 roku. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Marksistowskie_nurty_komunizmu">Marksistowskie nurty komunizmu</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Marksistowskie nurty komunizmu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Bardzo często komunizm jest synonimem marksistowskich odmian komunizmu. W XX wieku komunizm marksistowski rozwinął się w wiele nurtów, w szczególności w konsekwencji dojścia komunistów do władzy. Najbardziej wpływowa wersja komunizmu została sformułowana przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Włodzimierz Lenin">Włodzimierza Lenina</a> i funkcjonowała pod nazwą <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marksizm-leninizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marksizm-leninizm">marksizmu-leninizmu</a>. Lenin wprowadził do marksizmu pojęcie komunizmu jako wyższej formy socjalizmu jednocześnie w praktyce odchodząc od jego utopijnych założeń. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marksizm-leninizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marksizm-leninizm">Marksizm-leninizm</a> stał się ideologiczną podstawą działalności <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Zwi%C4%85zku_Radzieckiego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego">partii bolszewickiej</a>, a po <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja październikowa">rewolucji październikowej</a> (1917 r.), także oficjalną ideologią państwa (od 1922 r. nazywającego się <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich</a>). Leninizm był wprowadzany także w innych krajach, po zdobyciu tam władzy przez komunistów. Obowiązywał aż do rozpadu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Blok_wschodni?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Blok wschodni">bloku wschodniego</a> w latach 1989–1991 r.[<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pomoc:Przypisy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]. Po śmierci Lenina ruch komunistyczny w ZSRR uległ rozłamowi; po dojściu do władzy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C3%B3zef_Stalin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Józef Stalin">Józefa Stalina</a> wprowadzona została odmiana marksizmu zwana <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stalinizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stalinizm">stalinizmem</a>, zawierająca tezę o „zaostrzaniu się walki klas w miarę postępu rewolucji”, w praktyce przyzwalającą na nieograniczony terror. Przeciwko stalinizmowi występowała z jednej strony tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trockizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trockizm">„Lewa Opozycja”</a> Trockiego, z drugiej – „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prawa_Opozycja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Prawa Opozycja">Prawa Opozycja</a>” <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Niko%C5%82aj_Bucharin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nikołaj Bucharin">Bucharina</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Maoizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Maoizm">Maoizm</a>, zmodyfikowany przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mao_Zedong?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mao Zedong">Mao Zedonga</a> stalinizm, stał się oficjalną ideologią komunistycznych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Ludowa">Chin</a>, popularną również wśród zachodniej <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowa_lewica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowa lewica">nowej lewicy</a>. W niektórych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_socjalistyczne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo socjalistyczne">państwach socjalistycznych</a> obowiązywały lokalne odmiany komunizmu, np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hod%C5%BCyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hodżyzm">hodżyzm</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Albania?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Albania">Albanii</a> czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Titoizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Titoizm">titoizm</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jugos%C5%82awia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jugosławia">Jugosławii</a>. Istniały również inne nurty komunizmu, niebędące państwowymi ideologiami. Wywodzący się z myśli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/R%C3%B3%C5%BCa_Luksemburg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Róża Luksemburg">Róży Luksemburg</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Luksemburgizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Luksemburgizm">luksemburgizm</a>, krytykował autorytaryzm Lenina i niedemokratyczny charakter władzy bolszewików. Odrębny charakter miała także myśl <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Antonio_Gramsci?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Antonio Gramsci">Antonio Gramsciego</a>. Zachodnie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia komunistyczna">partie komunistyczne</a> również rozwijały swoje wersje komunizmu, często krytyczne wobec Związku Radzieckiego (np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Eurokomunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Eurokomunizm">eurokomunizm</a>). <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Poglądy_komunistyczne">Poglądy komunistyczne</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Poglądy komunistyczne" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Marx_Engels_Lenin.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/170px-Marx_Engels_Lenin.svg.png" decoding="async" width="170" height="138" class="mw-file-element" data-file-width="493" data-file-height="401"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 170px;height: 138px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/170px-Marx_Engels_Lenin.svg.png" data-width="170" data-height="138" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/255px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/340px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Karl_Marx?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Karl Marx">Karol Marks</a> wraz z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Friedrich_Engels?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Friedrich Engels">Fryderykiem Engelsem</a> jest uważany za ojca komunizmu, ich ideologię starał się wprowadzić w życie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Włodzimierz Lenin">Włodzimierz Lenin</a> </figcaption> </figure> Komunizm opiera się na systemie poglądów głoszących program całkowitego zniesienia ucisku i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wyzysk?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wyzysk">wyzysku</a> społecznego, postulujący powszechność, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/R%C3%B3wno%C5%9B%C4%87_spo%C5%82eczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Równość społeczna">równość</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sprawiedliwo%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sprawiedliwość">sprawiedliwość</a> społeczną oraz zbudowanie społeczeństwa bezklasowego opartego na społecznej kontroli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka">gospodarki</a>, własności środków produkcji i sprawiedliwym podziale dóbr. Były to przesłanki realizacji zasad równości we wszystkich dziedzinach życia społecznego. Według teorii komunistycznej, jedynym ze sposobów na zniesienie kapitalistycznej nierówności jest szeroko zakrojona rewolucja społeczna<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-21">[21]</a>. Rewolucja zazwyczaj kojarzona jest ze zbrojnym buntem społeczeństwa, a przede wszystkim proletariatu (klasy robotniczej) przeciw rządom burżuazji. Rewolucja jest wyjaśniana przez teoretyków na wiele różnych sposobów i zazwyczaj zależy od środowiska, z którego dana teoria komunizmu się wywodzi. Na przykład rewolucja chińska została zaangażowana przez konflikt wojskowy między wojskami chińskich czerwonych a chińskimi nacjonalistami. Rewolucja w Wietnamie charakteryzowała się wojną partyzancką między <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wietkong?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wietkong">Wietkongiem</a> wspieranym przez rządzoną przez komunistów północną częścią kraju a rządem południowego Wietnamu, popieranym z kolei przez różne państwa Zachodu. Rewolucja ta zakończyła się zwycięstwem komunistów w 1975 roku. W wyniku rewolucji kubańskiej, do władzy doszli przedstawiciele ruchu partyzanckiego skupieni wokół <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Fidel_Castro?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Fidel Castro">Fidela Castro</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Che_Guevara?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Che Guevara">Che Guevary</a>. Sam Fidel Castro nie wierzył, że w przypadku Kuby potrzebna jest partia awangardowa, co powodowane było wysoką niepopularnością Batisty. Niezależnie od specyficznej formy rewolucja komunistyczna dąży do zastąpienia „klasy wyzyskiwaczy” jako klasy rządzącej i utworzenia społeczeństwa bez podziałów klasowych, co w teorii miałoby być wstępem do końcowego etapu komunizmu<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-22">[22]</a>. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <h2 id="Historia_ruchu_komunistycznego">Historia ruchu komunistycznego</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Historia ruchu komunistycznego" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Historia_ruchu_komunistycznego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Historia ruchu komunistycznego">Historia ruchu komunistycznego</a>. </div> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Powstanie_bolszewizmu">Powstanie bolszewizmu</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Powstanie bolszewizmu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Lenin.WWI.JPG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Lenin.WWI.JPG/170px-Lenin.WWI.JPG" decoding="async" width="170" height="174" class="mw-file-element" data-file-width="1255" data-file-height="1286"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 170px;height: 174px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Lenin.WWI.JPG/170px-Lenin.WWI.JPG" data-width="170" data-height="174" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Lenin.WWI.JPG/255px-Lenin.WWI.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Lenin.WWI.JPG/340px-Lenin.WWI.JPG 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Włodzimierz Lenin">Włodzimierz Lenin</a> (1870–1924) </figcaption> </figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bolszewizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bolszewizm">Bolszewizm</a>. </div> Pod koniec XIX wieku marksizm w carskiej Rosji przybrał odrębny charakter niż ten w pozostałej części Europy. Pierwszą główną postacią rosyjskiej myśli marksistowskiej był <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gieorgij_Plechanow?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gieorgij Plechanow">Gieorgij Plechanow</a>, późniejszy krytyk Lenina i bolszewików oraz zwolennik demokratycznej formy socjalizmu. U podstaw prac Plechanowa leżało założenie, że Rosja, mniej zurbanizowana i uprzemysłowiona niż Europa Zachodnia, potrzebuje jeszcze wielu lat, aby przygotować się do rewolucji proletariackiej. Musi być też ona poprzedzona okresem demokracji. W 1898 r. powstała <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjaldemokratyczna_Partia_Robotnicza_Rosji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji">Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza Rosji</a> (RSDPR). W 1903 r. rozpadła się na dwie frakcje: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mienszewicy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mienszewicy">mienszewików</a> o charakterze <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjaldemokracja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjaldemokracja">socjaldemokratycznym</a>, oraz rewolucyjnie nastawionych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bolszewicy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bolszewicy">bolszewików</a> pod przywództwem Lenina. Bolszewicy uważali, że możliwe jest przeprowadzenie w Rosji rewolucji i „przeskoczenie” etapu gospodarki kapitalistycznej<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-23">[23]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Rewolucja_październikowa_i_powstanie_ZSRR">Rewolucja październikowa i powstanie ZSRR</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Rewolucja październikowa i powstanie ZSRR" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja październikowa">Rewolucja październikowa</a>. </div> W 1917 roku w Rosji wybuchła rewolucja październikowa, w której przywództwo zdobyli bolszewicy. Tym samym Rosja stała się pierwszym krajem, w którym siła o orientacji marksistowsko-rewolucyjnej przejęła władzę<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-24">[24]</a>. Po 1917 roku zaczęto powszechnie odróżniać określenia „komunizm” i „socjalizm”. Frakcja bolszewicka stała się odrębną partią, która przyjęła w nazwie określenie „komunistyczna”. Początkowo była to Rosyjska Partia Komunistyczna (bolszewików) RPK(b)(od 1918 r.), następnie Wszechzwiązkowa Partia Komunistyczna (bolszewików) WKP(b) (od 1925 r.), a w końcu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Zwi%C4%85zku_Radzieckiego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego">Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego</a> KPZR (od 1952 roku). W 1917 powstał szereg republik uznających się za państwa socjalistyczne. Po połączeniu w 1922 roku powstał ZSRR. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Modele_gospodarcze_początków_państwowości_i_walka_o_władzę">Modele gospodarcze początków państwowości i walka o władzę</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Modele gospodarcze początków państwowości i walka o władzę" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_wojenny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm wojenny">Komunizm wojenny</a>. </div> Pierwszym modelem gospodarczym wprowadzanym w życie przez bolszewików był <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm_wojenny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunizm wojenny">komunizm wojenny</a>, który zakładał upaństwowienie przemysłu, eliminację obiegu pieniądza oraz prywatnych firm. Komunizm wojenny miał być zaprowadzony tymczasowo<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-25">[25]</a>. Bolszewicy wzorowali komunizm wojenny na polityce Niemiec z okresu I wojny światowej oraz koncepcjach teoretycznych francuskiego socjalisty, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Louis_Blanc?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Louis Blanc">Louisa Blanca</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-26">[26]</a>. Koncepcję opracowała skrajna lewica partii, czyli grupa <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Niko%C5%82aj_Bucharin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nikołaj Bucharin">Nikołaja Bucharina</a>. Przeciwko koncepcji wystąpili Lenin i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lew_Trocki?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lew Trocki">Lew Trocki</a>, którzy postulowali umiarkowane programy gospodarcze, np. Lenin twierdził, że w ZSRR zbudować należy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kapitalizm_pa%C5%84stwowy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kapitalizm państwowy">kapitalizm państwowy</a> (później przekształcić go w socjalizm)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-27">[27]</a> przez co Lenin oskarżany był przez bolszewicką skrajną lewicę o zdradzenie rewolucji<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-28">[28]</a>. <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobne artykuły: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowa_Polityka_Ekonomiczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowa Polityka Ekonomiczna">Nowa Polityka Ekonomiczna</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka_mieszana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka mieszana">Gospodarka mieszana</a>. </div> Komunizm wojenny załamał się po stratach wojennych. W 1921 roku zastąpiono go <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nowa_Polityka_Ekonomiczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nowa Polityka Ekonomiczna">Nową Polityką Ekonomiczną</a>, w której ponownie wprowadzono wolny handel i prywatną własność przedsiębiorstw. Polityka poskutkowała szybką odbudową państwa<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-29">[29]</a>. Model ten określany jest jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka_mieszana?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka mieszana">gospodarka mieszana</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-30">[30]</a>. W 1928 roku produkcja rolna i przemysłowa powróciła do poziomu sprzed wojny światowej<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-31">[31]</a>. Podczas choroby Lenina w partii komunistycznej nasiliła się walka o władzę. Ścierały się trzy linie programowe: <ul> <li>„<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Prawa_Opozycja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Prawa Opozycja">prawicowa</a>” Bucharina, opowiadająca się za stopniową budową socjalizmu w ZSRR w ramach NEP i utrzymaniem demokracji wewnątrzpartyjnej;</li> <li>„centrowa” Stalina (wspieranego 1923-24 przez Zinowiewa i Kamieniewa), która lawirowała pomiędzy frakcjami głosząc hasła „socjalizmu w jednym kraju” i forsownej industrializacji, ale konsekwentnie dążyła do centralizacji władzy;</li> <li>„lewicowa” Trockiego (wspartego 1926-27 przez Zinowiewa i Kamieniewa), dążąca do rewolucji światowej i przyśpieszenia budowy socjalizmu (kolektywizacja i industrializacja)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-32">[32]</a></li> </ul> Walkę ze Stalinem wewnątrz ruchu komunistycznego rozpoczął Lew Trocki, będący jednym ze współtwórców ZSRR. Lew Trocki krytykował stalinowską politykę „budowy socjalizmu w jednym kraju” i cały system ZSRR, który według niego zahamował proces rewolucji<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-33">[33]</a>. Zwolennicy Trockiego z pozycji lewicowych krytykowali przejęcie przez aparat partyjny i Stalina władzy w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Zwi%C4%85zku_Radzieckiego?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego">WKP(b)</a> i jej biurokratyzację. Frakcja Lwa Trockiego nazywana była „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lewicowa_Opozycja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lewicowa Opozycja">Lewicową Opozycją</a>”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Janusz_Janicki_1981-34">[34]</a>. W listopadzie 1927 roku, po manifestacjach opozycji w rocznicę rewolucji październikowej, KC WKP(b) wydalił z partii Trockiego i jego zwolenników, pozostali zostali wydaleni na XV zjeździe WKP(b) i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zes%C5%82anie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zesłanie">zesłani</a>. W 1929 roku Trocki został po pozbawieniu obywatelstwa sowieckiego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Deportacja_(prawo)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Deportacja (prawo)">deportowany</a> za granicę ZSRR. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Stalinizm">Stalinizm</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Stalinizm" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Po śmierci Lenina władzę wbrew jego woli<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-35">[35]</a> objął Stalin, który doprowadził w latach 1936–1939 do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wielki_terror_(ZSRR)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wielki terror (ZSRR)">wielkiego terroru</a> w Związku Radzieckim. Nastąpiło wtedy nasilenie represji ze strony aparatu biurokratycznego i policyjnego. Ofiarami represji padły miliony osób. Represje wymierzone były także w działaczy komunistycznych, co określane jest jako „wielka czystka”. Stracono wtedy większość wyższych kadr partii, ponieważ w dużej części były przeciwne rządom Stalina i nie podlegały dyscyplinie partyjnej<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-36">[36]</a>. W procesach moskiewskich zamordowanych zostało wielu starych bolszewików, którzy grali znaczącą rolę podczas rewolucji rosyjskich z 1917 roku i rządzie radzieckim w okresie kierownictwa Lenina. Straceni zostali między innymi <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lew_Kamieniew?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lew Kamieniew">Lew Kamieniew</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Grigorij_Zinowjew?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Grigorij Zinowjew">Grigorij Zinowjew</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Aleksiej_Rykow?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Aleksiej Rykow">Aleksiej Rykow</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Niko%C5%82aj_Bucharin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nikołaj Bucharin">Nikołaj Bucharin</a>. Wielu komunistów po torturach zostało zmuszonych do przyznania się do winy i straconych<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-37">[37]</a>. W polityce gospodarczej Stalin porzucił politykę NEP-u i rozpoczął politykę pełnego planowania gospodarki i kolektywizacji rolnictwa. Na skutek polityki industrializacji już w 1930 roku udało się mu zwiększyć kapitał towarowy i zdolności przemysłu ciężkiego<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-38">[38]</a>. W ramach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Industrializacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Industrializacja">uprzemysłowienia</a> realizowanego w ramach państwowych planów pięcioletnich doprowadzono do rozwoju gospodarczego kraju. Motorem uprzemysłowienia był sterowany za pośrednictwem propagandy entuzjazm (wyścig pracy, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ruch_stachanowski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ruch stachanowski">ruch stachanowski</a>)<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Norman_Davies_1999-39">[39]</a>. W wyniku tej polityki do 1942 roku, gospodarka rosła średnio w tempie 20% rocznie<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Norman_Davies_1999-39">[39]</a>. Wzrosła produkcja przemysłu ciężkiego i surowców, w wyniku czego na początku lat 40. gospodarka ZSRR stała się stosunkowo samowystarczalna<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-40">[40]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Komunizm_poza_ZSRR">Komunizm poza ZSRR</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm poza ZSRR" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Partie_komunistyczne_na_Zachodzie">Partie komunistyczne na Zachodzie</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Partie komunistyczne na Zachodzie" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:May_Day_parade_with_banners_and_flags,_New_York.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg/220px-May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg" decoding="async" width="220" height="134" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="624"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 134px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg/220px-May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg" data-width="220" data-height="134" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg/330px-May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg/440px-May_Day_parade_with_banners_and_flags%2C_New_York.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Komunistyczna Partia Stanów Zjednoczonych </figcaption> </figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka_Komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Międzynarodówka Komunistyczna">Międzynarodówka Komunistyczna</a>. </div> Z inicjatywy komunistów radzieckich założona została <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka_Komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Międzynarodówka Komunistyczna">Międzynarodówka Komunistyczna</a> skupiająca organizacje konkurencyjne wobec głównego nurtu socjalizmu europejskiego. Szeregi międzynarodówki zasiliły m.in. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Stan%C3%B3w_Zjednoczonych?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Stanów Zjednoczonych">Komunistyczna Partia Stanów Zjednoczonych</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-41">[41]</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francuska_Partia_Komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francuska Partia Komunistyczna">Francuska Partia Komunistyczna</a>. Partie komunistyczne w okresie międzywojennym cieszyły się na Zachodzie szerokim poparciem. Francuscy komuniści (nie licząc grup rozłamowych) uzyskiwali w wyborach poparcie rzędu 8<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-42">[42]</a>-15,26% poparcia<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-43">[43]</a>. Amerykańscy nie zdobyli szerszego poparcia wyborczego (co było spowodowane istnieniem w USA dwupartyjnego systemu) udało się im jednak skupić w podporządkowanych sobie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_zawodowy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek zawodowy">związkach zawodowych</a> 50 tysięcy pracowników<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-44">[44]</a>. Inaczej wyglądała sytuacja ruchu komunistycznego w Niemczech gdzie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Niemiec?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Niemiec">Komunistyczna Partia Niemiec</a> w latach 30. toczyła regularne walki uliczne z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nazizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nazizm">nazistowskimi</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Schutzstaffel?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Schutzstaffel">SS</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sturmabteilung?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sturmabteilung">SA</a>. Władze hitlerowskie zdelegalizowały partie komunistyczne po tym jak <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Po%C5%BCar_Reichstagu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pożar Reichstagu">spłonął budynek Reichstagu</a>. O podpalenie fałszywie oskarżony został holenderski komunista <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marinus_van_der_Lubbe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marinus van der Lubbe">Marinus van der Lubbe</a> a jego proces stał się początkiem zorganizowanej akcji antykomunistycznej<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-45">[45]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Eskalacja_rewolucji_na_Daleki_Wschód">Eskalacja rewolucji na Daleki Wschód</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Eskalacja rewolucji na Daleki Wschód" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Mao,_Bulganin,_Stalin,_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg/220px-Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" data-file-width="1663" data-file-height="1092"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 144px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg/220px-Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg" data-width="220" data-height="144" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg/330px-Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg/440px-Mao%2C_Bulganin%2C_Stalin%2C_Ulbricht_Tsedenbal.jpeg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mao_Zedong?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mao Zedong">Mao Zedong</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C3%B3zef_Stalin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Józef Stalin">Józef Stalin</a>, 1949 </figcaption> </figure> Na skutek <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Rewolucja_w_Mongolii_(1921)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Rewolucja w Mongolii (1921) (strona nie istnieje)">rewolucji w Mongolii</a> w 1921 roku, trzy lata później powstała <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mongolska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mongolska Republika Ludowa">Mongolska Republika Ludowa</a>. Na czele sił rewolucyjnych stał <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Damdin_Suche_Bator?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Damdin Suche Bator">Damdin Suche Bator</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-46">[46]</a>. W 1926 roku z kolei powołano <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tuwi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tuwińska Republika Ludowa">Tuwińską Republikę Ludową</a>, choć w praktyce rządy komunistyczne w Tuwie trwały już od 1920 roku. Kraj pozostawał niezależny w sprawach polityki wewnętrznej, natomiast na arenie międzynarodowej reprezentowany był przez Rosję Radziecką, a następnie Związek Radziecki. W okresie leninowskim władzę w kraju sprawował lama Donduk Kuular, który ustanowił <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Buddyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Buddyzm">buddyzm</a> oficjalną <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Religia_pa%C5%84stwowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Religia państwowa">religią państwową</a>. Po objęciu władzy przez Józefa Stalina w Rosji władzę w kraju przejął Sołczak Toka który zradykalizował dotychczasowy kurs. W 1944 roku kraj został włączony do Związku Radzieckiego jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tuwi%C5%84ski_Obw%C3%B3d_Autonomiczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tuwiński Obwód Autonomiczny">Tuwiński Obwód Autonomiczny</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-47">[47]</a>. <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_wojna_domowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska wojna domowa">Chińska wojna domowa</a>. </div> W latach dwudziestych rządzący na południu Chin <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kuomintang?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kuomintang">Kuomintang</a> pod przywództwem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Sun_Jat-sen?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Sun Jat-sen">Sun Jat-sena</a>, zaczął współpracować ze Związkiem Radzieckim. Do rozłamu doszło w 1926 roku, gdy z partii wydaleni zostali zwolennicy Międzynarodówki Komunistycznej, a Kuomintang zerwał współpracę z założoną w 1921 roku <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Chin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Chin">Komunistyczną Partią Chin</a>. 12 kwietnia 1927 wojska <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czang_Kaj-szek?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czang Kaj-szek">Czanga Kaj-szeka</a> rozpoczęły falę aresztowań komunistów w Nankinie. Popierany przez KPCh, lewicowy rząd w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wuhan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wuhan">Wuhanie</a> został rozwiązany. Z podporządkowanej Kuomintangowi Armii Narodowo-Rewolucyjnej wydalono doradców radzieckich i wszystkich komunistów. W odpowiedzi na represje komuniści wywołali kilka powstań antyrządowych. W listopadzie 1931 komuniści powołali <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Rad?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Rad">Chińską Republikę Rad</a> ze stolicą w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ruijin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ruijin">Ruijin</a>. W mieście odbył się zjazd delegatów regionalnych rad, w czasie którego powołano do życia nową, wzorowaną na radzieckiej, konstytucję<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-48">[48]</a>. W wyniku ofensywy rządowej w 1934 roku, Chińska Republika Rad została rozbita, a Chińska Robotniczo-Chłopska Armia Czerwona przegrupowała się, przemieszczając się na tereny Chin północno-zachodnich. Przegrupowanie to nazwane zostało jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/D%C5%82ugi_Marsz?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Długi Marsz">Długi Marsz</a>, w którym wycofujące się wojska komunistyczne na skutek pościgu wojsk rządowych straciły ponad 50% stanu osobowego. W 1935 od władzy w partii komunistycznej odsunięto <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/28_bolszewik%C3%B3w?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="28 bolszewików">28 bolszewików</a>, a nowym przywódcą został Mao Zedong. <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="Trockizm">Trockizm</h4> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Trockizm" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_183-R15068,_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg/170px-Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg" decoding="async" width="170" height="253" class="mw-file-element" data-file-width="632" data-file-height="939"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 170px;height: 253px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg/170px-Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg" data-width="170" data-height="253" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg/255px-Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg/340px-Bundesarchiv_Bild_183-R15068%2C_Leo_Dawidowitsch_Trotzki.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lew_Trocki?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lew Trocki">Lew Trocki</a> </figcaption> </figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trockizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trockizm">Trockizm</a>. </div> Po wydaleniu z ZSRR (1929) Trocki rozpoczął wydawanie pisma <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biuletyn_Opozycji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biuletyn Opozycji">Biuletyn Opozycji</a>, które do 1941 było miejscem prezentacji poglądów Trockiego i jego zwolenników. Trocki od początku bycia dysydentem podjął się próby utworzenia ruchu politycznego. Udało mu się pozyskać działaczy wywodzących się z różnych środowisk politycznych, część związana była niegdyś z Kominternem. Często usunięto ich z partii komunistycznej w czasie walk frakcyjnych. Wśród działaczy tych znaleźli się <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/James_Patrick_Cannon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="James Patrick Cannon">James Patrick Cannon</a>, były członek Komunistycznej Partii USA; Maurice Spektor, były członek Komunistycznej Partii Kanady; Pierre Frank, były członek Komunistycznej Partii Francji i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Boris_Souvarine?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Boris Souvarine">Boris Souvarine</a>, jeden z jej współzałożycieli. Kolejną grupę zwolenników Trockiego stanowili radykałowie z łona partii socjaldemokratycznych, Daniel Guerin; reprezentant lewicowej frakcji w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francuska_Sekcja_Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wki_Robotniczej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francuska Sekcja Międzynarodówki Robotniczej">SFIO</a> i Marceau Pivert. Ze środowiska anarchosyndykalistów do Trockiego zbliżyli się Alfred Rosmer i Pierre Monatte. Trocki poparty został także przez niektórych intelektualistów<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-49">[49]</a>. <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/IV_Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="IV Międzynarodówka">IV Międzynarodówka</a>. </div> W 1938 r. z inicjatywy Lwa Trockiego jego zwolennicy założyli <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/IV_Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="IV Międzynarodówka">IV Międzynarodówkę</a>, której celem była walka z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kapitalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kapitalizm">kapitalizmem</a>, jak i ze stalinizmem i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Faszyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Faszyzm">faszyzmem</a>. Wśród komunistów <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trockizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trockizm">trockizm</a> stał się główną alternatywą ideową wobec stalinizmu<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-50">[50]</a>. Pod względem ideowym część działaczy trockizmu kierowała się poglądami lewicowo-radykalnymi, które nie zmieściły się w obrębie kominternowskiego ruchu komunistycznego, przy czym ważna była tu postawa antyradziecka. Część działaczy wysuwała antyradzieckość i sprzeciw wobec Kominternu na plan pierwszy. Celem IV Międzynarodówki była <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_socjalistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja socjalistyczna">rewolucja socjalistyczna</a> związana przy tym z walką z partiami Kominternu i ZSRR<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-51">[51]</a>. Frakcja Lwa Trockiego nazywana była „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Lewicowa_Opozycja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Lewicowa Opozycja">Lewicową Opozycją</a>”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-Janusz_Janicki_1981-34">[34]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="II_wojna_światowa_–_ruch_oporu">II wojna światowa – ruch oporu</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: II wojna światowa – ruch oporu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg/220px-Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" data-file-width="640" data-file-height="450"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 155px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg/220px-Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg" data-width="220" data-height="155" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg/330px-Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg/440px-Tito_and_Mo%C5%A1a_Pijade_1942.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Josip_Broz_Tito?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mo%C5%A1a_Pijade?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Moša Pijade">Moša Pijade</a>, 1942 </figcaption> </figure> Komuniści byli jednym z głównych nurtów ruchu antyhitlerowskiego Europy. Francuska Partia Komunistyczna początkowo prezentowała postawy antywojenne. Od 1940 działacze ugrupowania brali jednak udział w oporze przeciw represjom nazistowskim<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-52">[52]</a>, a po <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Atak Niemiec na ZSRR">ataku Niemiec na ZSRR</a> w 1941 roku, komunistyczny ruch oporu został zasilony przez wielu nowych ochotników. Z inicjatywy komunistów powstał również podziemny ruch oporu Francs-Tireurs et Partisans (Wolni strzelcy i partyzanci; FTP), do którego przyjmowano jednak także przedstawicieli innych opcji politycznych. Jego członkowie zaangażowani byli zarówno w akcje sabotażowe, jak i walki partyzanckie. Liczbę żołnierzy FTP w 1944 szacuje się na 100 tysięcy. W czasie wojny do PCF dołączyło wielu znanych artystów i intelektualistów, w tym malarz <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pablo_Picasso?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pablo Picasso">Pablo Picasso</a> i filozof <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Paul_Sartre?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Paul Sartre">Jean-Paul Sartre</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-53">[53]</a>. Na terenie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jugos%C5%82awia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jugosławia">Jugosławii</a> działała <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Narodowa_Armia_Wyzwolenia_Jugos%C5%82awii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii">Narodowa Armia Wyzwolenia Jugosławii</a> (NOVJ), na czele której stał <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Josip_Broz_Tito?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a>. NOVJ była największą armią partyzancką walczącą z włoskimi i niemieckimi okupantami na Bałkanach. Oprócz walk z okupantami, NOVJ zwalczała faszystowski ruch chorwackich <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ustasze?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ustasze">Ustaszy</a> i nacjonalistycznych, serbskich <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kr%C3%B3lewskie_Wojska_Jugos%C5%82owia%C5%84skie_w_Ojczy%C5%BAnie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Królewskie Wojska Jugosłowiańskie w Ojczyźnie">Czetników</a>. Grecki ruch oporu zdominowany był przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/ELAS?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ELAS">ELAS</a> (Greckie Ludowe Wyzwoleńcze Wojsko). Formacja ta powiązana była z Narodowym Frontem Wyzwoleńczym (EAM) zawiązanym przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Grecji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Grecji">Komunistyczną Partię Grecji</a> (KKE) i inne ugrupowania republikańskie w 1941 roku. Do lata 1943, ELAS opanowała większą część terenów górskich, tworząc na ich obszarze partyzanckie, ludowe państwo EAM/ELAS<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-54">[54]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Zimna_wojna">Zimna wojna</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=23&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Zimna wojna" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zimna_wojna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zimna wojna">Zimna wojna</a>. </div> Po wojnie komuniści przejęli władzę w wielu państwach Europy Środkowej i Wschodniej. Związek Radziecki wraz z uzależnionymi od niego państwami zaczęto określać jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Blok_wschodni?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Blok wschodni">blok wschodni</a>. Wraz z tym ukształtował się podział świata na dwa rywalizujące obozy, skupione wokół Stanów Zjednoczonych i Związku Radzieckiego. Konflikt zwany zimną wojną przebiegał na wielu płaszczyznach, od <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wy%C5%9Bcig_zbroje%C5%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wyścig zbrojeń">wyścigu zbrojeń</a> po eksplorację kosmosu. Rządy na wzór radziecki zostały wprowadzone w Bułgarii, Czechosłowacji, NRD, Polsce, na Węgrzech i w Rumunii. Komunistyczny rząd powstał również w Jugosławii, lecz niezależna polityka prowadzona przez marszałka Tito doprowadziła do wydalenia Jugosławii z bloku wschodniego. Niezależny rząd komunistyczny powstał też w Albanii. W 1949 roku Komunistyczna Partia Chin, kierowana przez Mao Zedonga, utworzyła Republikę Ludową, która zerwała z ZSRR i blokiem wschodnim w czasie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Roz%C5%82am_radziecko-chi%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rozłam radziecko-chiński">rozłamu chińsko-radzieckiego</a>. Rządy komunistyczne objęły też władzę w licznych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kraj_rozwijaj%C4%85cy_si%C4%99?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kraj rozwijający się">krajach rozwijających się</a>, np. na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kuba">Kubie</a> (1959), w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Korea_P%C3%B3%C5%82nocna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Korea Północna">Korei Północnej</a> (1945), <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wietnam_P%C3%B3%C5%82nocny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wietnam Północny">Wietnamie</a> (1954), <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Laos?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Laos">Laosie</a> (1975) i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokratyczna_Kampucza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokratyczna Kampucza">Kambodży</a> (1975). W wielu innych krajach komuniści byli znaczącą siłą polityczną, starającą się zdobyć władzę. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <h2 id="Komunizm_we_współczesnym_świecie">Komunizm we współczesnym świecie</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=24&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm we współczesnym świecie" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Communist_States.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Communist_States.svg/290px-Communist_States.svg.png" decoding="async" width="290" height="128" class="mw-file-element" data-file-width="2560" data-file-height="1134"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 290px;height: 128px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Communist_States.svg/290px-Communist_States.svg.png" data-width="290" data-height="128" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Communist_States.svg/435px-Communist_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Communist_States.svg/580px-Communist_States.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Kraje, w których obecnie w sposób jednopartyjny władzę sprawują partie komunistyczne </figcaption> </figure> Kraje, które współcześnie określają się jako <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_socjalistyczne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo socjalistyczne">państwa socjalistyczne</a> to: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kuba?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kuba">Kuba</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Ludowa">Chińska Republika Ludowa</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Laos?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Laos">Laos</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Korea_P%C3%B3%C5%82nocna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Korea Północna">Korea Północna</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wietnam?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wietnam">Wietnam</a>. W wielu innych krajach istnieją partie komunistyczne. W <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Ludowa">Chinach</a> po śmierci <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mao_Zedong?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mao Zedong">Mao Zedonga</a> zaczęły być wprowadzane <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kapitalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kapitalizm">kapitalistyczne</a> reformy przy zachowaniu ideologii i monopolu władzy partii komunistycznej. Chińskie reformy gospodarcze rozpoczęły się w 1978 roku pod przywództwem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Deng_Xiaoping?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Deng Xiaoping">Deng Xiaopinga</a>. Reformy wolnorynkowe przy zachowaniu władzy partii komunistycznej wprowadzane są również w dzisiejszym Wietnamie i Laosie. W Parlamencie Europejskim frakcja komunistyczna jest od 1979 roku<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-55">[55]</a>. Komuniści mają swoją reprezentację parlamentarną w krajach byłego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a>: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rosja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rosja">Rosji</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bia%C5%82oru%C5%9B?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Białoruś">Białorusi</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%C5%81otwa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Łotwa">Łotwie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mo%C5%82dawia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mołdawia">Mołdawii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kirgistan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kirgistan">Kirgistanie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Azerbejd%C5%BCan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Azerbejdżan">Azerbejdżanie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tad%C5%BCykistan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tadżykistan">Tadżykistanie</a>. Nie odgrywają natomiast większej roli na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Litwa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Litwa">Litwie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ukraina?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ukraina">Ukrainie</a>, w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Estonia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Estonia">Estonii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Turkmenistan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Turkmenistan">Turkmenistanie</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kazachstan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kazachstan">Kazachstanie</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Uzbekistan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Uzbekistan">Uzbekistanie</a>. W krajach europejskich, partie komunistyczne są obecne w parlamentach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hiszpania?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiszpania">Hiszpanii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Grecja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Grecja">Grecji</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cypr?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cypr">Cypru</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Irlandia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Irlandia">Irlandii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Francja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Francja">Francji</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Portugalia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Portugalia">Portugalii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czechy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czechy">Czech</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bu%C5%82garia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bułgaria">Bułgarii</a>. Prezydent Cypru <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dimitris_Christofias?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dimitris Christofias">Dimitris Christofias</a> jest członkiem komunistycznej <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Post%C4%99powa_Partia_Ludzi_Pracy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Postępowa Partia Ludzi Pracy">Postępowej Partii Ludzi Pracy</a>. Poza Europą partie komunistyczne odgrywają ważną rolę w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Algieria?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Algieria">Algierii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Syria?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Syria">Syrii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Brazylia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Brazylia">Brazylii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Japonia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Japonia">Japonii</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nepal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nepal">Nepalu</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Indie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Indie">Indiach</a> oraz w wielu krajach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trzeci_%C5%9Awiat?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trzeci Świat">trzeciego świata</a>. W <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Po%C5%82udniowa_Afryka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Południowa Afryka">Republice Południowej Afryki</a>, Partia Komunistyczna jest partnerem koalicyjnym <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Afryka%C5%84ski_Kongres_Narodowy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Afrykański Kongres Narodowy">Afrykańskiego Kongresu Narodowego</a>. W Indiach, komuniści rządzą na terenie trzech stanów, o łącznej populacji ponad 115 milionów ludzi. W Nepalu, komuniści posiadają większość w parlamencie<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-56">[56]</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Brazylii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Brazylii">Komunistyczna Partia Brazylii</a> jest częścią koalicji parlamentarnej pod przewodnictwem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_Pracuj%C4%85cych?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia Pracujących">Partii Pracujących</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG/220px-XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" data-file-width="797" data-file-height="532"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 147px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG/220px-XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG" data-width="220" data-height="147" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG/330px-XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG/440px-XIII_%D1%81%D1%8A%D0%B5%D0%B7%D0%B4_%D0%9A%D0%9F%D0%A0%D0%A4.JPG 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> 13 Zjazd <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Federacji_Rosyjskiej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej">Komunistycznej Partii Federacji Rosyjskiej</a> (KPRF). 29 Listopada 2008 roku </figcaption> </figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:HammerSickle_Tiananmen.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/HammerSickle_Tiananmen.jpg/220px-HammerSickle_Tiananmen.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" data-file-width="3648" data-file-height="2736"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 165px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/HammerSickle_Tiananmen.jpg/220px-HammerSickle_Tiananmen.jpg" data-width="220" data-height="165" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/HammerSickle_Tiananmen.jpg/330px-HammerSickle_Tiananmen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/HammerSickle_Tiananmen.jpg/440px-HammerSickle_Tiananmen.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Plac Niebiańskiego Spokoju w centrum <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pekin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pekin">Pekinu</a>, Chińska Republika Ludowa </figcaption> </figure> We współczesnych partiach komunistycznych występuje podział na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Eurokomunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Eurokomunizm">eurokomunistyczne</a> (np. hiszpańska <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zjednoczona_Lewica_(Hiszpania)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zjednoczona Lewica (Hiszpania)">Zjednoczona Lewica</a>) i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Marksizm-leninizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Marksizm-leninizm">marksistowsko-leninowskie</a>. Z partii marksistowsko-leninowskich największe poparcie w Europie ma rosyjska <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunistyczna_Partia_Federacji_Rosyjskiej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej">Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej</a>, która jest postrzegana jako główna siła opozycyjna wobec <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jedna_Rosja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jedna Rosja">Jednej Rosji</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-57">[57]</a>. Nieliczne partie mają charakter <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trockizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trockizm">trockistowski</a> (np. algierska <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_Robotnik%C3%B3w?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia Robotników">Partia Robotników</a>). Obecnie istniejące partie komunistyczne na ogół odrzucają <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Stalinizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stalinizm">stalinowski</a> system sprawowania władzy. Jednocześnie chwalą niektóre z praktyk <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm_realny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm realny">realnego socjalizmu</a> – powszechność zatrudnienia, kompleksowe zabezpieczenia socjalne dla obywateli, brak rażących nierówności społecznych. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <h2 id="Komunizm_jako_ustrój_państwa">Komunizm jako ustrój państwa</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=25&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Komunizm jako ustrój państwa" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Kwestie_pojęciowe">Kwestie pojęciowe</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=26&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Kwestie pojęciowe" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Komunizm jest też potoczną nazwą systemu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Polityka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Polityka">polityczno</a>-<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka">gospodarczego</a>, zaprowadzonego w państwach, w których władzę objęli komuniści. Państwa takie były określane w krajach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pierwszy_%C5%9Awiat?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Pierwszy Świat">Pierwszego Świata</a> państwami komunistycznymi i były przeciwstawiane <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokracja_liberalna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokracja liberalna">demokracjom liberalnym</a> z <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka_rynkowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka rynkowa">gospodarką rynkową</a>. Sami komuniści, nazywali najczęściej państwa w których rządzili <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Pa%C5%84stwo_socjalistyczne?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Państwo socjalistyczne">państwami socjalistycznymi</a>. Wskazywali, że komunizm, jako ustrój bezklasowy, jest celem, do którego należy dążyć, a nie aktualnym ustrojem. Zgodnie z doktryną marksistowską, wraz z osiągnięciem komunizmu <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Obumieranie_pa%C5%84stwa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Obumieranie państwa">państwo miało obumrzeć</a>. W późniejszym okresie, działacze komunistyczni przeinterpretowali jednak wskazania Marksa, wskazując, że w komunizmie państwo zmieni jedynie swój charakter. Będzie cechowało się znacznie wyższą formą organizacji i nie będzie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Alienacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Alienacja">wyalienowane</a> ze społeczeństwa<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-58">[58]</a>. W początkowym okresie komuniści wskazywali, że formą rządów w krajach socjalistycznych jest <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Dyktatura_proletariatu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Dyktatura proletariatu">dyktatura proletariatu</a>. Od lat 70. XX wieku ustrój ten nazywali <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Socjalizm_realny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Socjalizm realny">realnym socjalizmem</a>. Oficjalnymi nazwami państw socjalistycznych były najczęściej: republika socjalistyczna oraz republika czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Demokracja_ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Demokracja ludowa">demokracja ludowa</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Charakterystyka_państw_rządzonych_przez_komunistów">Charakterystyka państw rządzonych przez komunistów</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=27&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Charakterystyka państw rządzonych przez komunistów" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Communist_countries_1979-1983.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Communist_countries_1979-1983.png/290px-Communist_countries_1979-1983.png" decoding="async" width="290" height="148" class="mw-file-element" data-file-width="800" data-file-height="409"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 290px;height: 148px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Communist_countries_1979-1983.png/290px-Communist_countries_1979-1983.png" data-width="290" data-height="148" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Communist_countries_1979-1983.png/435px-Communist_countries_1979-1983.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Communist_countries_1979-1983.png/580px-Communist_countries_1979-1983.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Mapa przedstawiająca <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/System_jednopartyjny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="System jednopartyjny">państwa monopartyjne</a> i z partią hegemoniczną, rządzone przez partie marksistowsko-leninowskie w latach 1979–1983 </figcaption> </figure> Państwa rządzone przez komunistów nie miały jednolitej formy. W państwach takich najczęściej władzę sprawowała <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_komunistyczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia komunistyczna">partia komunistyczna</a>. Obowiązywał <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/System_jednopartyjny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="System jednopartyjny">system jednopartyjny</a> (jak w ZSRR), lub <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/System_partii_hegemonicznej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="System partii hegemonicznej">system partii hegemonicznej</a> (jak w PRL). Struktury dominującej partii były ściśle stopione ze strukturami państwa<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-59">[59]</a>. Gospodarka miała charakter <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gospodarka_planowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gospodarka planowa">centralnie sterowany</a>. Przedsiębiorstwa prywatne były likwidowane, a ich mienie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nacjonalizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nacjonalizacja">nacjonalizowano</a>. Partia komunistyczna dokonywała przymusowej <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kolektywizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kolektywizacja">kolektywizacji wsi</a>, w pełni przeprowadzonej w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kolektywizacja_w_ZSRR?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kolektywizacja w ZSRR">ZSRR</a> w latach 1929–1934 i w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Ludowa">ChRL</a> (system <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komuny_ludowe?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Komuny ludowe">komun ludowych</a>). Wprowadzano <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Praca_przymusowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Praca przymusowa">przymus pracy</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-60">[60]</a>. Oficjalną ideologią w państwach rządzonych przez komunistów była jedna z wersji ideologii komunistycznej (marksizm-leninizm, stalinizm, maoizm). <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Opozycja_(polityka)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Opozycja (polityka)">Opozycja</a> była zwalczana. Ograniczano <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wolno%C5%9B%C4%87_s%C5%82owa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wolność słowa">wolność słowa</a> za pomocą kontroli mediów i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Cenzura?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Cenzura">cenzury</a>. Prowadzono również oficjalną politykę <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Laicyzacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Laicyzacja">laicyzacji</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ateizm_pa%C5%84stwowy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ateizm państwowy">ateizm państwowy</a>). Obywatelom ograniczano możliwość swobodnego wyjazdu za granicę, w części państw komunistycznych (ZSRR, Chiny, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Korea_P%C3%B3%C5%82nocna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Korea Północna">Korea Północna</a>) swobodnego poruszania się po kraju i zmiany miejsca zamieszkania. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <h2 id="Masowe_zbrodnie_komunistyczne">Masowe zbrodnie komunistyczne</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=28&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Masowe zbrodnie komunistyczne" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"> Osobny artykuł: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Masowe_zbrodnie_re%C5%BCim%C3%B3w_komunistycznych?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Masowe zbrodnie reżimów komunistycznych">Masowe zbrodnie reżimów komunistycznych</a>. </div> Pierwszymi państwami rządzonymi przez komunistów, gdzie po zdobyciu władzy dokonali oni masowych zbrodni były: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rosyjska_Federacyjna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka">Rosja Sowiecka</a> (pierwsze państwo na świecie, gdzie 7 listopada 1917 roku <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Bolszewicy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bolszewicy">bolszewicy</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja październikowa">zdobyli władzę</a>) i efemeryczna <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/W%C4%99gierska_Republika_Rad?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Węgierska Republika Rad">Węgierska Republika Rad</a> pod rządami <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/B%C3%A9la_Kun?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Béla Kun">Beli Kuna</a> w 1919. Kolejne nasilenie represji nastąpiło w latach 30. XX wieku w Związku Sowieckim pod rządami <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C3%B3zef_Stalin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Józef Stalin">Józefa Stalina</a>; <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kolektywizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kolektywizacja">kolektywizacja</a> i tzw. „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ku%C5%82ak?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kułak">rozkułaczanie</a>” doprowadziły m.in. do ludobójczego <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wielki_g%C5%82%C3%B3d_na_Ukrainie?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wielki głód na Ukrainie">wielkiego głodu na Ukrainie</a> oraz wysiedlenia polskiej ludności z Żytomierszczyzny. Ponad milion ludzi (w tym działaczy komunistycznych i wysokich funkcjonariuszy państwa sowieckiego) wymordowano w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> w wyniku tzw. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wielki_terror_(ZSRR)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wielki terror (ZSRR)">wielkiej czystki (Wielkiego Terroru)</a> w latach 1936–1939, a kilka milionów zesłano do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gu%C5%82ag?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gułag">łagrów</a>, w których przeważająca część zmarła. W tym samym okresie do masowych mordów doszło również w rządzonych przez komunistów i kontrolowanych przez Moskwę <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Mongolska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Mongolska Republika Ludowa">Mongolskiej Republice Ludowej</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Tuwi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Tuwińska Republika Ludowa">Tuwińskiej Republice Ludowej (Tannu-Tuwie)</a> (tzw. czerwony terror). <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg/220px-%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" data-file-width="4000" data-file-height="3000"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 165px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg/220px-%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg" data-width="220" data-height="165" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg/330px-%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg/440px-%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9%D0%91%D0%BE%D1%80.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Pomnik ofiar represji stalinowskich z lat 1937–1938, Rosja </figcaption> </figure> Po <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Agresja_ZSRR_na_Polsk%C4%99?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Agresja ZSRR na Polskę">agresji ZSRR na Polskę</a> (1939) i kraje bałtyckie (1940) <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/NKWD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="NKWD">NKWD</a> dokonało masowych morderstw (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zbrodnia_katy%C5%84ska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zbrodnia katyńska">zbrodnia katyńska</a>) i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Deportacja_(politologia)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Deportacja (politologia)">deportacji</a> na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Syberia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Syberia">Syberię</a> i do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kazachstan?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kazachstan">Kazachstanu</a> obywateli okupowanych przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Armia_Czerwona?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Armia Czerwona">Armie Czerwoną</a> Polski, Litwy, Łotwy i Estonii. Po <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Atak_Niemiec_na_ZSRR?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Atak Niemiec na ZSRR">agresji</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/III_Rzesza?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="III Rzesza">III Rzeszy</a> na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> w czerwcu 1941 NKWD zdążyło przeprowadzić <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Masakry_wi%C4%99zienne_NKWD_w_1941_roku?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Masakry więzienne NKWD w 1941 roku">zbiorowe morderstwa więźniów na terenie okupowanej wschodniej Polski oraz krajów bałtyckich</a>, a także w więzieniach i łagrach Rosji. Państwa Europy Środkowo-Wschodniej znalazły się w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Blok_wschodni?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Blok wschodni">bloku wschodnim</a> w wyniku <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Okupacja_wojenna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Okupacja wojenna">okupacji</a> przez <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Armia_Czerwona?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Armia Czerwona">Armię Czerwoną</a> pod koniec <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/II_wojna_%C5%9Bwiatowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="II wojna światowa">II wojny światowej</a> i ustaleń Wielkiej Brytanii, USA i ZSRR podjętych na konferencjach <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Konferencja_tehera%C5%84ska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Konferencja teherańska">w Teheranie (1943)</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Konferencja_ja%C5%82ta%C5%84ska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Konferencja jałtańska">Jałcie (1945)</a>. Ustrój tych państw wzorowany był na ustroju ZSRR, a one same pozostawały zależne od ZSRR. Ustrój państwowy miał charakter represyjny, skala i charakter tych represji były jednak różne w zależności od kraju i okresu. Najbardziej represyjne były kraje o charakterze <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Totalitaryzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Totalitaryzm">totalitarnym</a>: ZSRR i państwa bloku wschodniego w okresie stalinizmu (1929-1953/56), <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Chi%C5%84ska_Republika_Ludowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Chińska Republika Ludowa">Chińska Republika Ludowa</a> w okresie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rewolucja_kulturalna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rewolucja kulturalna">rewolucji kulturalnej</a> czy Kambodża w okresie władzy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czerwoni_Khmerzy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czerwoni Khmerzy">Czerwonych Khmerów</a>. W okresach tych dochodziło do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Masowe_zbrodnie_re%C5%BCim%C3%B3w_komunistycznych?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Masowe zbrodnie reżimów komunistycznych">masowych zbrodni</a> na przeciwnikach politycznych, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Klasa_spo%C5%82eczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Klasa społeczna">klasach społecznych</a> (np. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Inteligencja_(spo%C5%82ecze%C5%84stwo)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Inteligencja (społeczeństwo)">inteligencji</a> czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ku%C5%82ak?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kułak">kułakach</a>) czy grupach etnicznych<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-61">[61]</a>. Obok zwykłych służb policyjnych, działały różne siły policyjne i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/S%C5%82u%C5%BCba_specjalna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Służba specjalna">służby specjalne</a>, zajmujące się <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Inwigilacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Inwigilacja">inwigilacją</a> i zwalczaniem przeciwników ustroju i grup represjonowanych<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-62">[62]</a>. Według <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane’a Courtois</a> reżimy odwołujące się do ideologii komunizmu (marksizm-leninizm) przyniosły śmierć około 100 milionów ludzi<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-63">[63]</a>. Dane te są jednak krytykowane. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Gilles_Perrault&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Gilles Perrault (strona nie istnieje)">Gilles Perrault</a> zarzucał Courtois o posługiwanie się zmanipulowanymi i błędnymi danymi<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-64">[64]</a> a dwaj ze współautorów <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czarna_ksi%C4%99ga_komunizmu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czarna księga komunizmu">Czarnej księgi komunizmu</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicolas_Werth?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a> i <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Louis_Pann%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Louis Panné">Jean-Louis Panné</a>) publicznie odcięli się od oszacowanej przez Courtois liczby ofiar terroru komunistycznego. Według nich Courtois miał obsesję na punkcie dojścia do pułapu 100 milionów ofiar a oni sami oszacowali liczbę ofiar pomiędzy 65 a 93 milionów<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-lemonde.fr-9">[9]</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=John_Archibald_Getty&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="John Archibald Getty (strona nie istnieje)">John Archibald Getty</a> uważa, że liczba ofiar wyliczona przez Courtoisa nie wynikała przede wszystkim z użycia przemocy przez rządy komunistyczne, lecz z ich głupoty i niekompetencji które doprowadziły do klęsk głodu<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-65">[65]</a>. Totalitarny charakter krajów socjalistycznych oparty był na <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kult_jednostki?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kult jednostki">kulcie jednostki</a> (Stalina, Mao czy <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Enver_Hoxha?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Enver Hoxha">Hodży</a>). Po śmierci takiej jednostki, ustrój zwykle przekształcał się w pewną formę <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Autorytaryzm_(ustr%C3%B3j)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Autorytaryzm (ustrój)">autorytaryzmu</a>. Zachowywała ona przywództwo partii komunistycznej i ogólny kierunek rozwoju państwa. Państwo pozostawało represyjne, jednak na znacznie mniejszą skalę. W opinii <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Nowak_(historyk)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Nowak (historyk)">Andrzeja Nowaka</a> popełnione w XX wieku w imię budowy komunizmu masowe zbrodnie pociągnęły za sobą największą liczbę ofiar wśród wszystkich systemów i ideologii w historii ludzkości i nie zostały osądzone<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-66">[66]</a>. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <h2 id="Krytyka_komunizmu">Krytyka komunizmu</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=29&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Krytyka komunizmu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Famines_by_political_regime.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Famines_by_political_regime.png/220px-Famines_by_political_regime.png" decoding="async" width="220" height="239" class="mw-file-element" data-file-width="3960" data-file-height="4300"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 239px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Famines_by_political_regime.png/220px-Famines_by_political_regime.png" data-width="220" data-height="239" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Famines_by_political_regime.png/330px-Famines_by_political_regime.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Famines_by_political_regime.png/440px-Famines_by_political_regime.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a> <figcaption> Niektóre z największych <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kl%C4%99ska_g%C5%82odu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Klęska głodu">klęsk głodu</a> w historii miały miejsce w reżimach komunistycznych, takich jak komunistyczne Chiny i Związek Radziecki, ze względu na ich planowaną gospodarkę. </figcaption> </figure> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="Krytyka_marksistowska">Krytyka marksistowska</h3> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=30&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Krytyka marksistowska" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> Ustrój i polityka państw socjalistycznych były przedmiotem krytyki także ze strony samych komunistów. Wynikało to z podziałów w samym ruchu komunistycznym, oraz z różnic między oficjalnie głoszoną ideologią a rzeczywistą praktyką ustrojową. Marksistowscy krytycy Związku Radzieckiego, przede wszystkim Trocki, określali system radziecki jako „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zdegenerowane_pa%C5%84stwo_robotnicze?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zdegenerowane państwo robotnicze">zdegenerowane</a>” lub „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Zdeformowane_pa%C5%84stwo_robotnicze?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Zdeformowane państwo robotnicze">zdeformowane państwo robotnicze</a>”, twierdząc, że system państw bloku wschodniego był daleki od komunistycznego ideału Marksa. Trocki twierdził, że klasa robotnicza została przez władze radzieckie wywłaszczona. Rządząca warstwa ZSRR według marksistów była kastą zorganizowaną w sposób biurokratyczny. Anarchiści twierdzą, że Związek Radziecki stał się zdominowany przez potężne elity, które działały podobnie jak w systemie kapitalistycznym. Marksistowskie teorie, dlaczego komunizm w Europie Środkowej i Wschodniej nie został osiągnięty, wskazują na takie elementy, jak presja zewnętrznych państw kapitalistycznych, względne zacofanie społeczeństw, pojawienie się warstwy biurokratycznej. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <h2 id="Penalizacja_działalności,_propagandy_i_symboliki_komunistycznej_w_Polsce">Penalizacja działalności, propagandy i symboliki komunistycznej w Polsce</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=31&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Penalizacja działalności, propagandy i symboliki komunistycznej w Polsce" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> Propagowanie totalitarnych metod i praktyk działania komunizmu jest zakazane w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Polska?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Polska">Polsce</a> z mocy prawa i podlega <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Penalizacja?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Penalizacja">odpowiedzialności karnej</a>. Regulują to: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id%3DWDU19970780483">Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483</a>): <table> <tbody> <tr> <td style="text-align:center;">Art. 13.</td> </tr> <tr> <td>Zakazane jest istnienie <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Partia_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Partia polityczna">partii politycznych</a> i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Totalitaryzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Totalitaryzm">totalitarnych</a> metod i praktyk działania <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Narodowy_socjalizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Narodowy socjalizm">nazizmu</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Faszyzm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Faszyzm">faszyzmu</a> i <a class="mw-selflink selflink">komunizmu</a>, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Rasizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Rasizm">nienawiść rasową</a> i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa.</td> </tr> </tbody> </table> Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id%3DWDU20220001138">Dz.U. z 2022 r. poz. 1138</a>, z późn. zm.): <table> <tbody> <tr> <td style="text-align:center;">Art. 256.</td> </tr> <tr> <td>§ 1. Kto publicznie propaguje nazistowski, komunistyczny, faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.</td> </tr> <tr> <td>§ 1a. Tej samej karze podlega, kto publicznie propaguje ideologię nazistowską, komunistyczną, faszystowską lub ideologię nawołującą do użycia przemocy w celu wpływania na życie polityczne lub społeczne.</td> </tr> <tr> <td>§ 2. Karze określonej w § 1 podlega, kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa, zbywa, oferuje, przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub inny przedmiot, zawierające treść określoną w § 1 lub 1a albo będące nośnikiem symboliki nazistowskiej, komunistycznej, faszystowskiej lub innej totalitarnej, użytej w sposób służący propagowaniu treści określonej w § 1 lub 1a.</td> </tr> </tbody> </table> Do lipca 2011 roku § 2. art. 256 kodeksu karnego, penalizujący obrót przedmiotami zawierającymi treści propagujące totalitaryzm, kończył się sformułowaniem „albo będące nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej”. Fragment ten został wykreślony wyrokiem <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Trybuna%C5%82_Konstytucyjny_(Polska)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Trybunał Konstytucyjny (Polska)">Trybunału Konstytucyjnego</a> z dnia 19 lipca 2011 roku. Trybunał uznał<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-67">[67]</a><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-68">[68]</a>, że przepis nie spełnia kryteriów określoności i w konsekwencji „orzeczenie o niekonstytucyjności art. 256 § 2 in fine k.k. oznacza, że ograniczone zastosowanie znajdzie art. 256 § 4 k.k. Na jego podstawie sąd będzie mógł orzec przepadek przedmiotów zawierających treść określoną w art. 256 § 1 k.k. Nie będzie to natomiast możliwe w odniesieniu do przedmiotów będących nośnikiem symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej”<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_note-69">[69]</a>. </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <h2 id="Zobacz_też">Zobacz też</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=32&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Narodowy_komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Narodowy komunizm">narodowy komunizm</a></li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <h2 id="Przypisy">Przypisy</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=33&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <div class="do-not-make-smaller refsection"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"> <ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFKowalski138-1"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-CITEREFKowalski138_1-0">↑</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#CITEREFKowalski">Kowalski ↓</a>, s. 138.</li> <li id="cite_note-Komunizm,_w_2002-2">↑ <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Komunizm,_w_2002_2-0">a</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Komunizm,_w_2002_2-1">b</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jacek_Bartyzel?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jacek Bartyzel">Jacek Bartyzel</a>, Komunizm, w: Encyklopedia Białych Plam, t. IX, Radom 2002, s. 282–283.</li> <li id="cite_note-3"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-3">↑</a> <cite class="citation book nourl">Rozdział 2. Proletaryat i Komuniści, [w:] Karol Marks i FryderykK.M.F. Engels Karol Marks i FryderykK.M.F., Manifest komunistyczny, Cytat: „Charakterystycznem tedy dla komunizmu jest nie dążenie do zniesienia własności w ogóle, lecz dążenie do zniesienia form własności burżuazyjnej. Skoro wszakże burżuazyjna własność prywatna jest ostatnim i najdoskonalszym wyrazem systemu wytwarzania i przyswajania produktu, opartego na antagonizmie klasowym, systemu – opartego na wyzyskiwaniu, przeto komuniści w tym sensie mogą swoją teoryę w następującem streścić zdaniu: zniesienie własności prywatnej.”<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.aufirst=Karol+Marks+i+Fryderyk&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Manifest+komunistyczny&rft.atitle=Rozdzia%C5%82+2.+Proletaryat+i+Komuni%C5%9Bci&rft.aulast=Engels" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce</li> <li id="cite_note-4"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-4">↑</a> <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.britannica.com/topic/communism">communism</a>, [w:] <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encyklopedia_Britannica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> [dostęp 2022-09-30]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=communism&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Ftopic%2Fcommunism" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite></li> <li id="cite_note-ONET-5">↑ <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ONET_5-0">a</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ONET_5-1">b</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-ONET_5-2">c</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150924060745/http://portalwiedzy.onet.pl/49316,,,,komunizm,haslo.html">Encyklopedia Onet</a>. portalwiedzy.onet.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://portalwiedzy.onet.pl/49316,,,,komunizm,haslo.html">tego adresu</a> (2015-09-24)].</cite></li> <li id="cite_note-6"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-6">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20180127223741/http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/marks-engels01.pdf">Karol Marks i Fryderyk Engels, Manifest Partii Komunistycznej (1848)</a>. filozofia.uw.edu.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.filozofia.uw.edu.pl/skfm/publikacje/marks-engels01.pdf">tego adresu</a> (2018-01-27)].</cite></li> <li id="cite_note-Polit-7"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Polit_7-0">↑</a> <cite class="citation book">Jakub Polit: Chiny. Warszawa: Wydawnictwo Trio, 2004, s. 230–231. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388542680?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8388542680">ISBN 83-88542-68-0</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chiny&rft.aulast=Polit&rft.aufirst=Jakub&rft.pub=Wydawnictwo+Trio&rft.place=Warszawa&rft.pages=230%E2%80%93231&rft.isbn=83-88542-68-0"></cite></li> <li id="cite_note-8"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-8">↑</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a> Zbrodnie komunizmu, w: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicolas_Werth?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Louis_Pann%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Louis Panné">Jean-Louis Panné</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Paczkowski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Paczkowski">Andrzej Paczkowski</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Karel_Barto%C5%A1ek&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Karel Bartošek (strona nie istnieje)">Karel Bartošek</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Jean-Louis_Margolin&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Jean-Louis Margolin (strona nie istnieje)">Jean-Louis Margolin</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czarna_ksi%C4%99ga_komunizmu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czarna księga komunizmu">Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8371803265?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8371803265">ISBN 83-7180-326-5</a>, s. 25–26.</li> <li id="cite_note-lemonde.fr-9">↑ <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-lemonde.fr_9-0">a</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-lemonde.fr_9-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.lemonde.fr/archives/article/1997/11/14/communisme-retour-a-l-histoire_3810094_1819218.html">Margolin, Jean-Louis; Werth, Nicolas (1997-11-14). „Communisme: retour à l’histoire”</a>.</li> <li id="cite_note-10"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-10">↑</a> „Związek Sowiecki – 20 milionów ofiar śmiertelnych, Chiny – 65 milionów, Wietnam – 1 milion, Korea Północna – 2 miliony, Kambodża – 2 miliony, Europa Wschodnia – 1 milion, Ameryka Łacińska – 150 tysięcy, Afryka – 1,7 miliona, Afganistan – 1,5 miliona, międzynarodowy ruch komunistyczny i partie komunistyczne nie sprawujące władzy – 10 tysięcy. W sumie blisko 100 milionów ofiar śmiertelnych”. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a> Zbrodnie komunizmu, w: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicolas_Werth?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Louis_Pann%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Louis Panné">Jean-Louis Panné</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Paczkowski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Paczkowski">Andrzej Paczkowski</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Karel_Barto%C5%A1ek&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Karel Bartošek (strona nie istnieje)">Karel Bartošek</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Jean-Louis_Margolin&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Jean-Louis Margolin (strona nie istnieje)">Jean-Louis Margolin</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czarna_ksi%C4%99ga_komunizmu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czarna księga komunizmu">Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8371803265?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8371803265">ISBN 83-7180-326-5</a>, s. 25–26.</li> <li id="cite_note-11"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-11">↑</a> Pipes 2008: s. 13–14.</li> <li id="cite_note-12"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-12">↑</a> Pipes 2008: s. 16.</li> <li id="cite_note-13"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-13">↑</a> Job, s. 535.</li> <li id="cite_note-14"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-14">↑</a> Karol Marks, Fryderyk Engels, Ideologia niemiecka, tłum. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kazimierz_B%C5%82eszy%C5%84ski_(filozof)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kazimierz Błeszyński (filozof)">Kazimierz Błeszyński</a>, [w tychże:] Dzieła (tom 3), Książka i Wiedza, Warszawa 1961, s. 38.</li> <li id="cite_note-15"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation book">Stefan Dziabała: Okres przejściowy od kapitalizmu do socjalizmu. W: Słownik filozofii marksistowskiej. Tadeusz M. Jaroszewski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 236. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321402224?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8321402224">ISBN 83-214-0222-4</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+filozofii+marksistowskiej&rft.atitle=Okres+przej%C5%9Bciowy+od+kapitalizmu+do+socjalizmu&rft.au=Stefan+Dziaba%C5%82a&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft.place=Warszawa&rft.pages=236&rft.isbn=83-214-0222-4"></cite></li> <li id="cite_note-16"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation journal"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Adam_%C5%81opatka?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Adam Łopatka">Adam Łopatka</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://repozytorium.amu.edu.pl/handle/10593/19714">Przerastanie państwowości socjalistycznej w komunistyczny samorząd społeczny</a>. „<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ruch_Prawniczy,_Ekonomiczny_i_Socjologiczny?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny">Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny</a>”. 23 (4), s. 1–14, 1961. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wydzia%C5%82_Prawa_i_Administracji_UAM?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Wydział Prawa i Administracji UAM">Wydział Prawa i Administracji UAM</a>. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/International_Standard_Serial_Number?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/issn/0035-9629">0035-9629</a>. (<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>).</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Przerastanie+pa%C5%84stwowo%C5%9Bci+socjalistycznej+w+komunistyczny+samorz%C4%85d+spo%C5%82eczny&rft.jtitle=%5B%5BRuch+Prawniczy%2C+Ekonomiczny+i+Socjologiczny%5D%5D&rft.date=1961&rft.volume=23&rft.issue=%7B%7B%7Bnumer%7D%7D%7D&rft.aulast=%C5%81opatka&rft.aufirst=Adam&rft.pages=1%E2%80%9314&rft.issn=0035-9629&rft_id=https%3A%2F%2Frepozytorium.amu.edu.pl%2Fhandle%2F10593%2F19714"> </li> <li id="cite_note-17"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-17">↑</a> Heywood, s. 30.</li> <li id="cite_note-18"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-18">↑</a> Heywood, s. 32.</li> <li id="cite_note-19"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-19">↑</a> <cite class="citation book">Marshall Peter: Demanding the Impossible: A History of Anarchism. HarperCollins, 1992, s. 564–565.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Demanding+the+Impossible%3A+A+History+of+Anarchism&rft.aulast=Peter&rft.aufirst=Marshall&rft.date=1992&rft.pub=HarperCollins&rft.pages=564%E2%80%93565"></cite></li> <li id="cite_note-20"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-20">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://theanarchistlibrary.org/library/wayne-price-libertarian-marxism-s-relation-to-anarchism">Wayne Price. Libertarian Marxism’s Relation to Anarchism</a>.</li> <li id="cite_note-21"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-21">↑</a> Lansford, Tom, Communism. Marshall Cavendish, 2007, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780761426288?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9780761426288">ISBN 978-0-7614-2628-8</a>, s. 9.</li> <li id="cite_note-22"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-22">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.encyclopedia.com/topic/communism.aspx">„Communism”. Columbia Encyclopedia. 2008. Archived from the original on 2011-07-29. Retrieved 29 November 200</a>.</li> <li id="cite_note-23"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-23">↑</a> Marc Edelman, Late Marx and the Russian road. Marx and the „Peripheries of Capitalism”, book reviews, „Monthly Review”, Dec., 1984.</li> <li id="cite_note-24"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-24">↑</a> Holmes Leslie, Communism. A Very Short Introduction, Oxford University Press, Oxford and New York 2009, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780199551545?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9780199551545">ISBN 978-0-19-955154-5</a>, s. 18.</li> <li id="cite_note-25"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation book">Kenez P.: Odkłamana historia Związku Radzieckiego. Warszawa: Bellona, 2006, s. 61. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311110311?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788311110311">ISBN 978-83-11-11031-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Odk%C5%82amana+historia+Zwi%C4%85zku+Radzieckiego&rft.au=Kenez+P.&rft.pub=Bellona&rft.place=Warszawa&rft.pages=61&rft.isbn=9788311110311"></cite></li> <li id="cite_note-26"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-26">↑</a> <cite class="citation book">Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 530–531. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323326151?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788323326151">ISBN 978-83-233-2615-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rewolucja+rosyjska&rft.au=Pipes+R.&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa&rft.pages=530%E2%80%93531&rft.isbn=978-83-233-2615-1"></cite></li> <li id="cite_note-27"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation book">Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 535. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323326151?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788323326151">ISBN 978-83-233-2615-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rewolucja+rosyjska&rft.au=Pipes+R.&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa&rft.pages=535&rft.isbn=978-83-233-2615-1"></cite></li> <li id="cite_note-28"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation book">Pipes R.: Rewolucja rosyjska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1994, s. 536–538. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788323326151?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788323326151">ISBN 978-83-233-2615-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rewolucja+rosyjska&rft.au=Pipes+R.&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa&rft.pages=536%E2%80%93538&rft.isbn=978-83-233-2615-1"></cite></li> <li id="cite_note-29"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-29">↑</a> <cite class="citation book nourl">Paul RP.R. Gregory Paul RP.R., The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives, Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 218–20, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521533678?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0521533678">ISBN 0-521-53367-8</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/57253629">57253629</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Cambridge&rft.aufirst=Paul+R&rft.aulast=Gregory&rft.date=2004&rft.isbn=0-521-53367-8&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Political+Economy+of+Stalinism%3A+Evidence+from+the+Soviet+Secret+Archives&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft_id=info%3Aoclcnum%2F57253629" style="display:none"> .</cite></li> <li id="cite_note-30"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-30">↑</a> V N. Bandera „New Economic Policy (NEP) as an Economic Policy.” The Journal of Political Economy 71, no. 3 (1963):. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.jstor.org/stable/1828984">https://www.jstor.org/stable/1828984</a> (4 marca, 2009), 268.</li> <li id="cite_note-31"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-31">↑</a> Service, Robert (1997). A History of Twentieth-Century Russia. Cambridge, MA: Harvard University Press. s. 124–125. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0674403487?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0674403487">ISBN 0-674-40348-7</a>.</li> <li id="cite_note-32"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-32">↑</a> Isaac Deutscher. The Prophet Unarmed: Trotsky 1921–1929. s. 279.</li> <li id="cite_note-33"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-33">↑</a> Lew Trocki, Moje życie s. 567–570.</li> <li id="cite_note-Janusz_Janicki_1981-34">↑ <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Janusz_Janicki_1981_34-0">a</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Janusz_Janicki_1981_34-1">b</a> Janusz Janicki Lewacy 1981, Książka i Wiedza s. 106–107.</li> <li id="cite_note-35"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-35">↑</a> Janusz Janicki Lewacy 1981, Książka i Wiedza s. 90.</li> <li id="cite_note-36"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-36">↑</a> Norman Davies, Communism, The Oxford Companion to World War II, Ed. I.C.B. Dear and M.R.D. Foot, Oxford University Press, 2001.</li> <li id="cite_note-37"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-37">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.marxists.org/history/etol/writers/sedov/works/red/index.htm">Sedov, Lev (1980). The Red Book on the Moscow Trial: Documents. New York: New Park Publications.</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0861510151?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0861510151">ISBN 0-86151-015-1</a>.</li> <li id="cite_note-38"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation book nourl">Paul RP.R. Gregory Paul RP.R., The Political Economy of Stalinism: Evidence from the Soviet Secret Archives, Cambridge: Cambridge University Press, 2004, s. 218–220, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521533678?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0521533678">ISBN 0-521-53367-8</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/57253629">57253629</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Cambridge&rft.aufirst=Paul+R&rft.aulast=Gregory&rft.date=2004&rft.isbn=0-521-53367-8&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Political+Economy+of+Stalinism%3A+Evidence+from+the+Soviet+Secret+Archives&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft_id=info%3Aoclcnum%2F57253629" style="display:none"> .</cite></li> <li id="cite_note-Norman_Davies_1999-39">↑ <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Norman_Davies_1999_39-0">a</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-Norman_Davies_1999_39-1">b</a> <cite class="citation book nourl">NormanN. Davies NormanN., Europa. Rozprawa historyka z historią, Kraków: Wydawnictwo Znak, 1999, s. 1017–1026, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370068839?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8370068839">ISBN 83-7006-883-9</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/45745212">45745212</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.aufirst=Norman&rft.aulast=Davies&rft.date=1999&rft.isbn=83-7006-883-9&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Europa.+Rozprawa+historyka+z+histori%C4%85&rft.pub=Wydawnictwo+Znak&rft_id=info%3Aoclcnum%2F45745212" style="display:none"> .</cite></li> <li id="cite_note-40"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-40">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://countrystudies.us/russia/12.htm">„Reconstruction and Cold War”. Library of Congress</a>.</li> <li id="cite_note-41"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-41">↑</a> Ryan James G., Earl Browder. The failure of American Communism, The University of Alabama Press, Tuscaloosa and London 1997, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0817308431?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0817308431">ISBN 0-8173-0843-1</a>, s. 16.</li> <li id="cite_note-42"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-42">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.france-politique.fr/elections-legislatives-1932.htm">1932</a>.</li> <li id="cite_note-43"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-43">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.france-politique.fr/elections-legislatives-1936.htm">france-politique.fr 1936</a>.</li> <li id="cite_note-44"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-44">↑</a> Ryan James G., Earl Browder. The failure of American Communism, The University of Alabama Press, Tuscaloosa and London 1997, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0817308431?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0817308431">ISBN 0-8173-0843-1</a>, s. 35.</li> <li id="cite_note-45"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-45">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150715155121/http://www.generalbundesanwalt.de/de/showpress.php?themenid%3D10%26newsid%3D298">Der Generalbundesantwalt beim Bundesgerichtshof: Aufhebung des Urteils gegen Marinus van der Lubbe festgestellt</a>. generalbundesanwalt.de. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.generalbundesanwalt.de/de/showpress.php?themenid%3D10%26newsid%3D298">tego adresu</a> (2015-07-15)].</cite></li> <li id="cite_note-46"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-46">↑</a> S.L. Kuzmin, The History of Baron Ungern. An Experience of Reconstruction, KMK Sci. Press, Moskwa 2011, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9785873176922?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9785873176922">ISBN 978-5-87317-692-2</a>.</li> <li id="cite_note-47"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-47">↑</a> Dallin David J., Soviet Russia and the Far East, Yale University Press, 1948, s. 87.</li> <li id="cite_note-48"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-48">↑</a> <cite class="citation book nourl">JanJ. Rowiński JanJ., WojciechW. Jakóbiec WojciechW., System konstytucyjny Chińskiej Republiki Ludowej, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2006, s. 19, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370597661?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8370597661">ISBN 83-7059-766-1</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788370597665?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788370597665">ISBN 978-83-7059-766-5</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/169987539">169987539</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Jan&rft.aulast=Rowi%C5%84ski&rft.date=2006&rft.isbn=83-7059-766-1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=System+konstytucyjny+Chi%C5%84skiej+Republiki+Ludowej&rft.pub=Wydawnictwo+Sejmowe&rft_id=info%3Aoclcnum%2F169987539" style="display:none"> .</cite></li> <li id="cite_note-49"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-49">↑</a> Janusz Janicki Lewacy 1981, Książka i Wiedza s. 103–104.</li> <li id="cite_note-50"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-50">↑</a> Janusz Janicki Lewacy 1981, Książka i Wiedza s. 87.</li> <li id="cite_note-51"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-51">↑</a> Janusz Janicki Lewacy 1981, Książka i Wiedza s. 105.</li> <li id="cite_note-52"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-52">↑</a> <cite class="citation book nourl">JulianJ. Jackson JulianJ., France. The Dark Years. 1940–1944, Oxford University Press, 2003, s. 422., Oxford [etc.]: Oxford University Press, 2003, s. 422, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0198207069?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0198207069">ISBN 0-19-820706-9</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0199254575?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0199254575">ISBN 0-19-925457-5</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/830809651">830809651</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Oxford+%5Betc.%5D&rft.aufirst=Julian&rft.aulast=Jackson&rft.date=2003&rft.isbn=0-19-820706-9&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=France.+The+Dark+Years.+1940%E2%80%931944%2C+Oxford+University+Press%2C+2003%2C+s.+422.&rft.pub=Oxford+University+Press&rft_id=info%3Aoclcnum%2F830809651" style="display:none"> .</cite></li> <li id="cite_note-53"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-53">↑</a> Knapp Andrew, The Government and Politics of France, Routledge, London 2006, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780415357326?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9780415357326">ISBN 978-0-415-35732-6</a>, s. 8.</li> <li id="cite_note-54"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-54">↑</a> Grigoriadis Solon N., Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας 1941-1974, T. I, Polaris, Ateny 2009, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9789606829185?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9789606829185">ISBN 978-960-6829-18-5</a>, s. 467.</li> <li id="cite_note-55"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.europe-politique.eu/gauche-unitaire-europeenne.htm">Groupe confédéral de la Gauche Unitaire Européenne-Gauche Verte Nordique GUE-GVN</a> [online], europe-politique.eu [dostęp 2017-11-24]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Groupe+conf%C3%A9d%C3%A9ral+de+la+Gauche+Unitaire+Europ%C3%A9enne-Gauche+Verte+Nordique+GUE-GVN&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.europe-politique.eu%2Fgauche-unitaire-europeenne.htm" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku francuskim (français)">fr.</abbr>).</cite></li> <li id="cite_note-56"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-56">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.economist.com/node/11057207?story_id%3D11057207%26fsrc%3Dnwl">„Nepal’s election The Maoists triumph Economist.com”. Economist.com. 2008-04-17.</a></li> <li id="cite_note-57"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-57">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://wiadomosci.wp.pl/title,Wybory-w-Rosji-nie-zmienily-Dumy-Panstwowej,wid,14057335,wiadomosc.html?ticaid%3D1d8e7">Wybory w Rosji nie zmieniły Dumy Państwowej – Wiadomości – WP.PL</a>.</li> <li id="cite_note-58"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-58">↑</a> Kowalski, s. 245–246.</li> <li id="cite_note-59"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-59">↑</a> Holmes, s. 52.</li> <li id="cite_note-60"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-60">↑</a> Holmes, s. 69–78.</li> <li id="cite_note-61"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-61">↑</a> Courtois et al.</li> <li id="cite_note-62"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-62">↑</a> Holmes, s. 63–64.</li> <li id="cite_note-63"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-63">↑</a> „Związek Sowiecki – 20 milionów ofiar śmiertelnych, Chiny – 65 milionów, Wietnam – 1 milion, Korea Północna – 2 miliony, Kambodża – 2 miliony, Europa Wschodnia – 1 milion, Ameryka Łacińska – 150 tysięcy, Afryka – 1,7 miliona, Afganistan – 1,5 miliona, międzynarodowy ruch komunistyczny i partie komunistyczne nie sprawujące władzy – 10 tysięcy. W sumie blisko 100 milionów ofiar śmiertelnych”. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a> Zbrodnie komunizmu, w: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicolas_Werth?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Louis_Pann%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Louis Panné">Jean-Louis Panné</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Paczkowski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Paczkowski">Andrzej Paczkowski</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Karel_Barto%C5%A1ek&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Karel Bartošek (strona nie istnieje)">Karel Bartošek</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Jean-Louis_Margolin&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Jean-Louis Margolin (strona nie istnieje)">Jean-Louis Margolin</a>, Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8371803265?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8371803265">ISBN 83-7180-326-5</a>, s. 25–26.</li> <li id="cite_note-64"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-64">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.monde-diplomatique.fr/1997/12/PERRAULT/5097">Perrault, Gilles (grudzień 1997), „Communisme, les falsifications d’un livre noir”,</a>.</li> <li id="cite_note-65"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-65">↑</a> Getty, J Arch (marzec 2000), „The Black book of Communism: Nazism & Communicsm have the same totalitarian roots”.</li> <li id="cite_note-66"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-66">↑</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Nowak_(historyk)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Nowak (historyk)">Andrzej Nowak</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://fakty.interia.pl/swiat/news-dlaczego-komunizm-nie-mial-swojej-norymbergi,nId,964171">Dlaczego komunizm nie miał swojej Norymbergi?</a> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Interia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Interia">interia.pl</a>, 8 maja 2013, dostęp 2015-11-02.</li> <li id="cite_note-67"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-67">↑</a> „Trybunał stwierdził, że art. 256 § 2 k.k., w zakresie w jakim przewiduje kryminalizację produkowania, utrwalania, sprowadzania, nabywania, przechowywania, posiadania, prezentowania, przewożenia lub przesyłania – w celu rozpowszechniania – druku, nagrania lub innego przedmiotu będących nośnikami symboliki totalitarnej, nie spełnia kryteriów określoności, wymaganych dla przepisów karnych. Nieokreśloność ta wynika z posłużenia się w przepisie karnym zwrotem: druku, nagrania lub innego przedmiotu będących nośnikami symboliki totalitarnej. Trybunał przyjął, że odpowiedzialności karnej nie może podlegać posługiwanie się przedmiotami, których znaczenie może być wieloznaczne. Kontrolowany zwrot nie zawiera zamkniętej listy symboli, którymi posłużenie się jest zabronione. Jest regulacją wieloznaczną i niewystarczająco określoną. Braku wystarczającej określoności badanego fragmentu art. 256 § 2 k.k. nie naprawia unormowany w art. 256 § 3 k.k. kontratyp. W efekcie zdaniem Trybunału na podstawie art. 256 § 2 k.k. ściganiu podlegać mogły zachowania, które nie są szkodliwe społecznie”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20120627002824/http://www.trybunal.gov.pl/Rozprawy/2011/k_11_10.htm">K 11/10: Komunikat prasowy po rozprawie dotyczącej nowelizacji kodeksu karnego</a>.</li> <li id="cite_note-68"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-68">↑</a> „Trybunał zauważa również, że jakkolwiek w art. 256 § 2 ustawodawca kryminalizuje na równi czynności służące propagowaniu skrajnie prawicowego ustroju państwowego (faszyzmu), jak i skrajnie lewicowego ustroju państwowego (komunizmu), to w sferze ideologicznych fundamentów tych reżimów ogranicza się do tego pierwszego ustroju, zakazując – w art. 256 § 1 k.k. – nawoływania do szerzenia nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych – pomijając szerzenie nienawiści na tle różnic klasowych. Tymczasem publiczne propagowanie lub nawoływanie do nienawiści klasowej było i wciąż jest w wielu państwach podstawą ideologii oficjalnej albo podstawą programu skrajnej lewicy (zob. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Timothy_Snyder?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Timothy Snyder">T. Snyder</a>, Skrwawione ziemie. Europa między Hitlerem a Stalinem. Warszawa 2011, passim). Takie zawężone uregulowanie w art. 256 § 1 k.k. stanowi najpewniej refleks przyjętej w 1966 r. przez Narody Zjednoczone treści art. 20 ust. 2 MPPOiP, który stanowi, że: „Popieranie w jakikolwiek sposób nienawiści narodowej, rasowej lub religijnej, stanowiące podżeganie do dyskryminacji, wrogości lub gwałtu, powinno być ustawowo zakazane”. To znaczy, że prawodawca międzynarodowy w sposób niepełny określił zakres szerzenia nienawiści w odniesieniu do ideologii komunistycznej.” <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id%3DWDU20111600964">Dz.U. z 2011 r. nr 160, poz. 964</a>.</li> <li id="cite_note-69"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Komunizm?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#cite_ref-69">↑</a> Dz. U. z 2011 r. Nr 160, poz. 964.</li> </ol> </div> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(11)"> <h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=34&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-11 collapsible-block" id="mf-section-11"> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/St%C3%A9phane_Courtois?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Stéphane Courtois">Stéphane Courtois</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nicolas_Werth?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nicolas Werth">Nicolas Werth</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Jean-Louis_Pann%C3%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Jean-Louis Panné">Jean-Louis Panné</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Paczkowski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Paczkowski">Andrzej Paczkowski</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Karel_Barto%C5%A1ek&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Karel Bartošek (strona nie istnieje)">Karel Bartošek</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Jean-Louis_Margolin&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Jean-Louis Margolin (strona nie istnieje)">Jean-Louis Margolin</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Czarna_ksi%C4%99ga_komunizmu?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Czarna księga komunizmu">Czarna księga komunizmu. Zbrodnie, terror, prześladowania</a>, Warszawa 1999, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8371803265?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8371803265">ISBN 83-7180-326-5</a>. Przedmowa do wydania polskiego: <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Krystyna_Kersten?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Krystyna Kersten">Krystyna Kersten</a>.</li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20061109185600/http://haggard.w.interia.pl/komunizm.html">Artykuł Jacka Bartyzela o komunizmie z „Encyklopedii Białych Plam”</a>. haggard.w.interia.pl. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://haggard.w.interia.pl/komunizm.html">tego adresu</a> (2006-11-09)].</cite></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrzej_Nowak_(historyk)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrzej Nowak (historyk)">Andrzej Nowak</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://fakty.interia.pl/swiat/news-dlaczego-komunizm-nie-mial-swojej-norymbergi,nId,964171">Dlaczego komunizm nie miał swojej Norymbergi?</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Interia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Interia">Interia.pl/Fakty</a>, 8 maja 2013, dostęp 2015-11-02</li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Norman_Davies?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Norman Davies">Norman Davies</a>, Europa, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Spo%C5%82eczny_Instytut_Wydawniczy_%E2%80%9EZnak%E2%80%9D?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”">Wydawnictwo Znak</a>, Kraków 1998, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324014248?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788324014248">ISBN 978-83-240-1424-8</a>.</li> <li>Norman Davies, Boże Igrzysko, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370069118?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8370069118">ISBN 83-7006-911-8</a>.</li> <li>Karol Marks, Fryderyk Engels, Manifest Partii Komunistycznej, Londyn 1848.</li> <li>o. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/J%C3%B3zef_Maria_Boche%C5%84ski?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Józef Maria Bocheński">Józef Maria Bocheński</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://alpha.bn.org.pl/search~S5*pol?/tMarksizm%2BLeninizm%2BNauka%2Bczy%2Bwiara%253F/tmarksizm%2Bleninizm%2Bnauka%2Bczy%2Bwiara/1%252C1%252C3%252CB/frameset%26FF%3Dtmarksizm%2Bleninizm%2Bnauka%2Bczy%2Bwiara%262%252C%252C3/indexso">Marksizm – leninizm. Nauka czy wiara?, 1988</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Drugi_obieg_wydawniczy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Drugi obieg wydawniczy">drugim obiegu</a>, Wydawnictwo ANTYK – dwa wydania w podziemiu (wyd. I w serii Biblioteka Konserwatysty im. ks. Adama J. Czartoryskiego), 1999, Wydawnictwo ANTYK-Marcin Dybowski, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/838780908X?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/838780908X">ISBN 83-87809-08-X</a>; Fundacja Pomocy ANTYK, 2006, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/838780908X?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/838780908X">ISBN 83-87809-08-X</a>.</li> <li><cite class="citation book"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Andrew_Heywood?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Andrew Heywood">Andrew Heywood</a>: Ideologie polityczne. Wprowadzenie. Warszawa: PWN, 2007. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788301152499?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788301152499">ISBN 978-83-01-15249-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ideologie+polityczne.+Wprowadzenie&rft.aulast=Heywood&rft.aufirst=Andrew&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-01-15249-9"></cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book">Leslie Holmes: Communism. A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press, 2009. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780199551545?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9780199551545">ISBN 978-0-19-955154-5</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Communism.+A+Very+Short+Introduction&rft.aulast=Holmes&rft.aufirst=Leslie&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.place=Oxford&rft.isbn=978-0-19-955154-5"></cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book">Sebastian Job: Communism. W: Encyclopedia of Anthropology. James Birx (ed.). Thousand Oaks – London – New Delhi: Sage Publications, 2006, s. 234–237. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0761930299?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/0761930299">ISBN 0-7619-3029-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+Anthropology&rft.atitle=Communism&rft.au=Sebastian+Job&rft.pub=Sage+Publications&rft.place=Thousand+Oaks+%E2%80%93+London+%E2%80%93+New+Delhi&rft.pages=234%E2%80%93237&rft.isbn=0-7619-3029-9"></cite></li> <li><cite class="citation book">Jerzy Kowalski: Państwa obumieranieKomunizm. W: Słownik filozofii marksistowskiej. Tadeusz M. Jaroszewski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982, s. 245–246. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321402224?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8321402224">ISBN 83-214-0222-4</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+filozofii+marksistowskiej&rft.atitle=Pa%C5%84stwa+obumieranieKomunizm&rft.au=Jerzy+Kowalski&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft.place=Warszawa&rft.pages=245%E2%80%93246&rft.isbn=83-214-0222-4"></cite></li> <li><cite class="citation book">Jerzy Muszyński: Komunizm. W: Słownik filozofii marksistowskiej. Tadeusz M. Jaroszewski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1982. <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321402224?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/8321402224">ISBN 83-214-0222-4</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+filozofii+marksistowskiej&rft.atitle=Komunizm&rft.au=Jerzy+Muszy%C5%84ski&rft.pub=Wiedza+Powszechna&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-214-0222-4"></cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book nourl"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Richard_Pipes?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Richard Pipes">RichardR. Pipes RichardR.</a>, Komunizm, Jerzy JanJ.J. Górski (tłum.), Warszawa: Świat Książki – Bertelsmann Media, 2008, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324708758?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Specjalna:Książki/9788324708758">ISBN 978-83-247-0875-8</a>, <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Online_Computer_Library_Center?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://worldcat.org/oclc/233409437">233409437</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Richard&rft.aulast=Pipes&rft.date=2008&rft.isbn=978-83-247-0875-8&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Komunizm&rft.pub=%C5%9Awiat+Ksi%C4%85%C5%BCki+%E2%80%93+Bertelsmann+Media&rft_id=info%3Aoclcnum%2F233409437" style="display:none"> .</cite> Brak numerów stron w książce</li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPraca_zbiorowa2003">Praca zbiorowa: Leksykon historii Polski po II wojnie światowej 1944–1997. Warszawa: 2003.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Leksykon+historii+Polski+po+II+wojnie+%C5%9Bwiatowej+1944%E2%80%931997&rft.au=Praca+zbiorowa&rft.place=Warszawa"></cite></li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(12)"> <h2 id="Linki_zewnętrzne">Linki zewnętrzne</h2> <a role="button" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=edit&section=35&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> edytuj </a> </div> <section class="mf-section-12 collapsible-block" id="mf-section-12"> <table class="infobox noprint plainlinks"> <tbody> <tr> <td style="text-align: center; font-weight: bold;">Informacje w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Projekty_siostrzane?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikipedia:Projekty siostrzane">projektach siostrzanych</a></td> </tr> <tr> <td><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Commons-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 13px;height: 17px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" data-width="13" data-height="17" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/26px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a>  <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Communism?uselang%3Dpl">Multimedia</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikimedia_Commons?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></td> </tr> <tr> <td><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:Wikiquote-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" data-file-width="300" data-file-height="355"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 15px;height: 18px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" data-width="15" data-height="18" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a>  <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikiquote.org/wiki/Komunizm" class="extiw" title="q:Komunizm">Cytaty</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikicytaty?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikicytaty">Wikicytatach</a></td> </tr> <tr> <td><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Plik:WiktionaryPl_nodesc.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="122" data-file-height="117"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 15px;height: 14px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" data-width="15" data-height="14" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/23px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/30px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </a>  <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wiktionary.org/wiki/komunizm" class="extiw" title="wikt:komunizm">Definicje słownikowe</a> w <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikis%C5%82ownik?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Wikisłownik">Wikisłowniku</a></td> </tr> </tbody> </table> <ul> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://marxists.org/polski/marks-engels/1848/manifest.htm">Manifest Partii Komunistycznej, autorzy: Karol Marks i Fryderyk Engels</a></li> <li> <noscript> <img alt="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/8px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" data-file-width="640" data-file-height="1000"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 8px;height: 13px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/8px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png" data-alt="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji" data-width="8" data-height="13" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/12px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/16px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 2x" data-class="mw-file-element">  <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/communism/v-1">Communism</a> (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>), <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Routledge_Encyclopedia_of_Philosophy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Routledge Encyclopedia of Philosophy">Routledge Encyclopedia of Philosophy</a>, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].</li> </ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r75562624">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"> <div class="normdaten-typ-fehlt"> <div> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Kontrola_autorytatywna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Ideologia_polityczna?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="Ideologia polityczna">ideologia polityczna</a>): </div> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Library_of_Congress_Control_Number?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://lccn.loc.gov/sh85029120">sh85029120</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Gemeinsame_Normdatei?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://d-nb.info/gnd/4031892-8">4031892-8</a></li> <li><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00567260">00567260</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb133408542">133408542</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id%3D1694">1694</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://aut.nkp.cz/ph114959">ph114959</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action%3Ddisplay%26authority_id%3DXX4576497">XX4576497</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://olduli.nli.org.il/F/?func%3Dfind-b%26local_base%3DNLX10%26find_code%3DUID%26request%3D987007543378305171">987007543378305171</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kopkatalogs.lv/F?func%3Ddirect%26local_base%3Dlnc10%26doc_number%3D000060109%26P_CON_LNG%3DENG">000060109</a></li> </ul> </div> <div class="normdaten-andere"> <div> <a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encyklopedia_internetowa?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>: </div> <ul> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3924721.html">3924721</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Encyklopedia_Britannica?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.britannica.com/topic/communism">topic/communism</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Enciclopedia_Treccani?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.treccani.it/enciclopedia/comunismo">comunismo</a></li> <li><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.universalis.fr/encyclopedie/communisme-vue-d-ensemble/">communisme-vue-d-ensemble</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nationalencyklopedin?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/l%25C3%25A5ng/kommunism">kommunism</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Nacion%C4%81l%C4%81_enciklop%C4%93dija?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Nacionālā enciklopēdija">Nacionālā enciklopēdija</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://enciklopedija.lv/skirklis/32270">32270</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Store_norske_leksikon?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p%3D4342%26url_prefix%3Dhttps://snl.no/%26id%3Dkommunisme">kommunisme</a></li> <li><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0225967.xml">0225967</a></li> <li><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p%3D8313%26url_prefix%3Dhttps://lex.dk/%26id%3Dkommunisme">kommunisme</a></li> </ul> </div> </div> </section> </div> <noscript> <img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=mobile&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> Źródło: „<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DKomunizm%26oldid%3D75760214">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Komunizm&oldid=75760214</a>” </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Komunizm&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"> Ostatnio edytowano 9 sty 2025 o 12:53 </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>Języki</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://als.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://am.wikipedia.org/wiki/%25E1%258A%25B0%25E1%2588%2599%25E1%258A%2592%25E1%2588%25B5%25E1%2588%259D" title="ኰሙኒስም – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ኰሙኒስም" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://anp.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ang.wikipedia.org/wiki/Gem%25C3%25A6nre_%25C3%25A6hte_r%25C3%25A6d" title="Gemænre æhte ræd – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Gemænre æhte ræd" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B4%25D9%258A%25D9%2588%25D8%25B9%25D9%258A%25D8%25A9" title="شيوعية – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="شيوعية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://an.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://as.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25B8%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25AE%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AF%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25A6" title="সাম্যবাদ – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="সাম্যবাদ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Comunismu" title="Comunismu – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Comunismu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://awa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gn.wikipedia.org/wiki/Amo%25C3%25B1o%2527%25E1%25BB%25B9tekuareko" title="Amoño'ỹtekuareko – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Amoño'ỹtekuareko" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/Kommunizm" title="Kommunizm – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Kommunizm" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2588%25D9%2585%25D9%2588%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%2585" title="کومونیسم – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کومونیسم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%25B8%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25AE%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AF%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25A6" title="সাম্যবাদ – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সাম্যবাদ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Ki%25C5%258Dng-s%25C3%25A1n-ch%25C3%25BA-g%25C4%25AB" title="Kiōng-sán-chú-gī – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kiōng-sán-chú-gī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ba.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Камунізм – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Камунізм" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Камунізм – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Камунізм" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bh.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bcl.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D1%258A%25D0%25BC" title="Комунизъм – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Комунизъм" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bar.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bs.wikipedia.org/wiki/Komunizam" title="Komunizam – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Komunizam" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://br.wikipedia.org/wiki/Komunouriezh" title="Komunouriezh – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Komunouriezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bxr.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Comunisme" title="Comunisme – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Comunisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ceb.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Komunismus" title="Komunismus – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Komunismus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Comiwnyddiaeth" title="Comiwnyddiaeth – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Comiwnyddiaeth" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ary.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B4%25D9%258A%25D9%2588%25D8%25B9%25D9%258A%25D8%25A9" title="شيوعية – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="شيوعية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://se.wikipedia.org/wiki/Kommunisma" title="Kommunisma – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Kommunisma" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/Kommunism" title="Kommunism – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Kommunism" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%259A%25CE%25BF%25CE%25BC%25CE%25BC%25CE%25BF%25CF%2585%25CE%25BD%25CE%25B9%25CF%2583%25CE%25BC%25CF%258C%25CF%2582" title="Κομμουνισμός – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Κομμουνισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Communism" title="Communism – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Communism" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ext.wikipedia.org/wiki/Comunismu" title="Comunismu – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Comunismu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2585%25D9%2588%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%2585" title="کمونیسم – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کمونیسم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hif.wikipedia.org/wiki/Samyawaad" title="Samyawaad – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Samyawaad" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fo.wikipedia.org/wiki/Kommunisma" title="Kommunisma – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kommunisma" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Communisme" title="Communisme – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Communisme" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fy.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fur.wikipedia.org/wiki/Comunisim" title="Comunisim – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Comunisim" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ga.wikipedia.org/wiki/Cumannachas" title="Cumannachas – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cumannachas" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gd.wikipedia.org/wiki/Co-mhaoineas" title="Co-mhaoineas – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Co-mhaoineas" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gan.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E7%2594%25A2%25E4%25B8%25BB%25E7%25BE%25A9" title="共產主義 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="共產主義" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hak.wikipedia.org/wiki/Khiung-s%25C3%25A1n_ch%25C3%25BA-ngi" title="Khiung-sán chú-ngi – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khiung-sán chú-ngi" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EA%25B3%25B5%25EC%2582%25B0%25EC%25A3%25BC%25EC%259D%2598" title="공산주의 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="공산주의" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Kwaminisanci" title="Kwaminisanci – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kwaminisanci" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D4%25BF%25D5%25B8%25D5%25B4%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6%25D5%25AB%25D5%25A6%25D5%25B4" title="Կոմունիզմ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կոմունիզմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Komunizam" title="Komunizam – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Komunizam" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://io.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ilo.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Komunisme" title="Komunisme – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Komunisme" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ia.wikipedia.org/wiki/Communismo" title="Communismo – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Communismo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/Komm%25C3%25BAnismi" title="Kommúnismi – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Kommúnismi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%25A7%25D7%2595%25D7%259E%25D7%2595%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%2596%25D7%259D" title="קומוניזם – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="קומוניזם" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jv.wikipedia.org/wiki/Kumunisme" title="Kumunisme – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Kumunisme" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kbp.wikipedia.org/wiki/Komiinism" title="Komiinism – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Komiinism" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B2%2595%25E0%25B2%25AE%25E0%25B3%258D%25E0%25B2%25AF%25E0%25B3%2582%25E0%25B2%25A8%25E0%25B2%25BF%25E0%25B2%25B8%25E0%25B2%25AE%25E0%25B3%258D" title="ಕಮ್ಯೂನಿಸಮ್ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಕಮ್ಯೂನಿಸಮ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://krc.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – karaczajsko-bałkarski" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="karaczajsko-bałkarski" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2599%25E1%2583%259D%25E1%2583%259B%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259C%25E1%2583%2598%25E1%2583%2596%25E1%2583%259B%25E1%2583%2598" title="კომუნიზმი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კომუნიზმი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kw.wikipedia.org/wiki/Kemynegoreth" title="Kemynegoreth – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kemynegoreth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Ukomunisti" title="Ukomunisti – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ukomunisti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gcr.wikipedia.org/wiki/Kominism" title="Kominism – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Kominism" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/Kom%25C3%25BBn%25C3%25AEzm" title="Komûnîzm – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Komûnîzm" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lo.wikipedia.org/wiki/%25E0%25BA%2584%25E0%25BA%25AD%25E0%25BA%25A1%25E0%25BA%25A1%25E0%25BA%25B4%25E0%25BA%25A7%25E0%25BA%2599%25E0%25BA%25B4%25E0%25BA%2594" title="ຄອມມິວນິດ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຄອມມິວນິດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Communismus" title="Communismus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Communismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Komunisms" title="Komunisms – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Komunisms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lb.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lez.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Komunizmas" title="Komunizmas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Komunizmas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://li.wikipedia.org/wiki/Communisme" title="Communisme – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Communisme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ln.wikipedia.org/wiki/Kominisim%25C9%259B" title="Kominisimɛ – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Kominisimɛ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lfn.wikipedia.org/wiki/Comunisme" title="Comunisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Comunisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jbo.wikipedia.org/wiki/kaurpo%2527esi%2527o" title="kaurpo'esi'o – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="kaurpo'esi'o" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lmo.wikipedia.org/wiki/Comunism" title="Comunism – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Comunism" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Kommunizmus" title="Kommunizmus – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kommunizmus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25B0%25D0%25BC" title="Комунизам – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Комунизам" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/K%25C3%25B4monisma" title="Kômonisma – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kômonisma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%2595%25E0%25B4%25AE%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25AF%25E0%25B5%2582%25E0%25B4%25A3%25E0%25B4%25BF%25E0%25B4%25B8%25E0%25B4%2582" title="കമ്യൂണിസം – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കമ്യൂണിസം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mt.wikipedia.org/wiki/Komuni%25C5%25BCmu" title="Komuniżmu – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Komuniżmu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mr.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2599%25E1%2583%259D%25E1%2583%259B%25E1%2583%25A3%25E1%2583%259C%25E1%2583%2598%25E1%2583%2596%25E1%2583%259B%25E1%2583%2598" title="კომუნიზმი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კომუნიზმი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B4%25D9%258A%25D9%2588%25D8%25B9%25D9%258A%25D9%2587" title="شيوعيه – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="شيوعيه" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mzn.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2585%25D9%2588%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B3%25D9%2585" title="کمونیسم – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="کمونیسم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Komunisme" title="Komunisme – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Komunisme" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://min.wikipedia.org/wiki/Kuminih" title="Kuminih – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="Kuminih" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cdo.wikipedia.org/wiki/G%25C3%25AA%25CC%25A4%25E1%25B9%25B3ng-s%25C4%2581ng-ci%25C5%258D-ngi%25C3%25AA" title="Gê̤ṳng-sāng-ciō-ngiê – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gê̤ṳng-sāng-ciō-ngiê" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mwl.wikipedia.org/wiki/Quemunismo" title="Quemunismo – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Quemunismo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mdf.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%258C" title="Коммунизмась – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Коммунизмась" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mn.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://my.wikipedia.org/wiki/%25E1%2580%2580%25E1%2580%25BD%25E1%2580%2594%25E1%2580%25BA%25E1%2580%2599%25E1%2580%25BC%25E1%2580%25B0%25E1%2580%2594%25E1%2580%2585%25E1%2580%25BA%25E1%2580%259D%25E1%2580%25AB%25E1%2580%2592" title="ကွန်မြူနစ်ဝါဒ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ကွန်မြူနစ်ဝါဒ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Communisme" title="Communisme – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Communisme" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ne.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://new.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AE%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AF%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6" title="साम्यवाद – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="साम्यवाद" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E7%2594%25A3%25E4%25B8%25BB%25E7%25BE%25A9" title="共産主義 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="共産主義" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ce.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://frr.wikipedia.org/wiki/Komunismus" title="Komunismus – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Komunismus" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Kommunisme" title="Kommunisme – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Kommunisme" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nrm.wikipedia.org/wiki/Commeunisme" title="Commeunisme – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Commeunisme" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://oc.wikipedia.org/wiki/Comunisme" title="Comunisme – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Comunisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://om.wikipedia.org/wiki/Waltummaa" title="Waltummaa – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Waltummaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Kommunizm" title="Kommunizm – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Kommunizm" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%2595%25E0%25A8%25AE%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%258A%25E0%25A8%25A8%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%259C%25E0%25A8%25BC%25E0%25A8%25AE" title="ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2585%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2585" title="کمیونزم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کمیونزم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ps.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25D9%2585%25D9%2588%25D9%2586%25D9%258A%25D8%25B2%25D9%2585" title="کمونيزم – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کمونيزم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jam.wikipedia.org/wiki/Kamiunizam" title="Kamiunizam – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kamiunizam" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://km.wikipedia.org/wiki/%25E1%259E%259B%25E1%259E%2591%25E1%259F%2592%25E1%259E%2592%25E1%259E%25B7%25E1%259E%2580%25E1%259E%25BB%25E1%259E%2598%25E1%259F%2592%25E1%259E%2598%25E1%259E%25BB%25E1%259E%2599%25E1%259E%2593%25E1%259E%25B8%25E1%259E%259F%25E1%259F%2592%25E1%259E%258F" title="លទ្ធិកុម្មុយនីស្ត – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="លទ្ធិកុម្មុយនីស្ត" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pcd.wikipedia.org/wiki/Conmunnime" title="Conmunnime – pikardyjski" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Conmunnime" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="pikardyjski" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pms.wikipedia.org/wiki/Comunism" title="Comunism – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Comunism" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Comunism" title="Comunism – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Comunism" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://rm.wikipedia.org/wiki/Communissem" title="Communissem – retoromański" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Communissem" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="retoromański" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://qu.wikipedia.org/wiki/Kumunismu" title="Kumunismu – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kumunismu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://rue.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Комунизм – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Комунизм" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sah.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%25B8%25E0%25A4%25AE%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A8%25E0%25A4%25A4%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B5%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25A6%25E0%25A4%2583" title="समानतावादः – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="समानतावादः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sco.wikipedia.org/wiki/Communism" title="Communism – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Communism" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stq.wikipedia.org/wiki/Kommunismus" title="Kommunismus – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Kommunismus" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://st.wikipedia.org/wiki/Bok%25C3%25B4minisii" title="Bokôminisii – sotho południowy" lang="st" hreflang="st" data-title="Bokôminisii" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="sotho południowy" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Komunizmi" title="Komunizmi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Komunizmi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scn.wikipedia.org/wiki/Cumunismu" title="Cumunismu – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cumunismu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://si.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B6%259A%25E0%25B7%259C%25E0%25B6%25B8%25E0%25B7%2592%25E0%25B6%25BA%25E0%25B7%2594%25E0%25B6%25B1%25E0%25B7%2592%25E0%25B7%2583%25E0%25B7%258A%25E0%25B6%25A7%25E0%25B7%258A%25E0%25B7%2580%25E0%25B7%258F%25E0%25B6%25AF%25E0%25B6%25BA" title="කොමියුනිස්ට්වාදය – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="කොමියුනිස්ට්වාදය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Communism" title="Communism – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Communism" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sd.wikipedia.org/wiki/%25DA%25AA%25D9%2585%25D9%258A%25D9%2588%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2585" title="ڪميونزم – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪميونزم" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ss.wikipedia.org/wiki/Bukhomanisi" title="Bukhomanisi – suazi" lang="ss" hreflang="ss" data-title="Bukhomanisi" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="suazi" class="interlanguage-link-target">SiSwati</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Komunizmus" title="Komunizmus – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Komunizmus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/Komunizem" title="Komunizem – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Komunizem" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://so.wikipedia.org/wiki/Shuuciyad" title="Shuuciyad – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Shuuciyad" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/wiki/%25DA%25A9%25DB%2586%25D9%2585%25DB%2586%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25B2%25D9%2585" title="کۆمۆنیزم – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کۆمۆنیزم" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25B0%25D0%25BC" title="Комунизам – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Комунизам" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Komunizam" title="Komunizam – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Komunizam" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Kommunismi" title="Kommunismi – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kommunismi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Kommunism" title="Kommunism – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kommunism" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tl.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%25AA%25E0%25AF%258A%25E0%25AE%25A4%25E0%25AF%2581%25E0%25AE%25B5%25E0%25AF%2581%25E0%25AE%259F%25E0%25AF%2588%25E0%25AE%25AE%25E0%25AF%2588" title="பொதுவுடைமை – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பொதுவுடைமை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tt.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://te.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B0%2595%25E0%25B0%25AE%25E0%25B1%258D%25E0%25B0%25AF%25E0%25B1%2582%25E0%25B0%25A8%25E0%25B0%25BF%25E0%25B0%259C%25E0%25B0%2582" title="కమ్యూనిజం – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="కమ్యూనిజం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%25A5%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2597%25E0%25B8%2598%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%25A1%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%25A7%25E0%25B8%2599%25E0%25B8%25B4%25E0%25B8%25AA%25E0%25B8%2595%25E0%25B9%258C" title="ลัทธิคอมมิวนิสต์ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ลัทธิคอมมิวนิสต์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/Kom%25C3%25BCnizm" title="Komünizm – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Komünizm" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tyv.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – tuwiński" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuwiński" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://udm.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D0%25B8%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Коммунизм – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Коммунизм" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%259A%25D0%25BE%25D0%25BC%25D1%2583%25D0%25BD%25D1%2596%25D0%25B7%25D0%25BC" title="Комунізм – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Комунізм" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D8%25B4%25D8%25AA%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25AA" title="اشتمالیت – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اشتمالیت" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D9%2583%25DB%2587%25D9%2585%25D9%2585%25DB%2587%25D9%2586%25D9%2589%25D8%25B2%25D9%2585" title="كۇممۇنىزم – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كۇممۇنىزم" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vec.wikipedia.org/wiki/Comunismo" title="Comunismo – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Comunismo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vep.wikipedia.org/wiki/Kommunizm" title="Kommunizm – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Kommunizm" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/Ch%25E1%25BB%25A7_ngh%25C4%25A9a_c%25E1%25BB%2599ng_s%25E1%25BA%25A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chủ nghĩa cộng sản" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vo.wikipedia.org/wiki/Kob%25C3%25A4dim" title="Kobädim – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Kobädim" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Kommunism" title="Kommunism – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Kommunism" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wa.wikipedia.org/wiki/Comunisse" title="Comunisse – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Comunisse" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E7%2594%25A2%25E4%25B8%25BB%25E7%25BE%25A9" title="共產主義 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="共產主義" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target">文言</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://war.wikipedia.org/wiki/Komunismo" title="Komunismo – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Komunismo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E4%25BA%25A7%25E4%25B8%25BB%25E4%25B9%2589" title="共产主义 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="共产主义" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yi.wikipedia.org/wiki/%25D7%25A7%25D7%2590%25D7%259E%25D7%2595%25D7%25A0%25D7%2599%25D7%2596%25D7%259D" title="קאמוניזם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קאמוניזם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yo.wikipedia.org/wiki/%25C3%258C%25E1%25B9%25A3ek%25E1%25BB%258D%25CC%2581m%25C3%25BAn%25C3%25ADst%25C3%25AC" title="Ìṣekọ́múnístì – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìṣekọ́múnístì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E7%2594%25A2%25E4%25B8%25BB%25E7%25BE%25A9" title="共產主義 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="共產主義" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://diq.wikipedia.org/wiki/Komunizm" title="Komunizm – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Komunizm" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Komun%25C4%2597zmos" title="Komunėzmos – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Komunėzmos" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E5%2585%25B1%25E4%25BA%25A7%25E4%25B8%25BB%25E4%25B9%2589" title="共产主义 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="共产主义" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://btm.wikipedia.org/wiki/Komunisme" title="Komunisme – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Komunisme" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target">Batak Mandailing</a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" alt="Wikipedia" width="120" height="18" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">Tę stronę ostatnio edytowano 9 sty 2025, 12:53.</li> <li id="footer-info-copyright">Treść udostępniana na licencji <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">CC BY-SA 4.0</a>, jeśli nie podano inaczej.</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://pl-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Zasady użytkowania</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title%3DKomunizm%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">Wersja standardowa</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-5bvnl","wgBackendResponseTime":280,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.755","walltime":"1.005","ppvisitednodes":{"value":16266,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":162805,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":20852,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":20,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":39,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":70826,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":10,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 773.577 1 -total"," 37.64% 291.138 4 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 26.16% 202.394 1 Szablon:Przypisy"," 17.39% 134.510 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 14.02% 108.459 1 Szablon:Zimna_wojna"," 13.40% 103.665 13 Szablon:Cytuj_książkę"," 12.51% 96.743 1 Szablon:Komunizm"," 11.24% 86.931 24 Szablon:Państwo"," 7.36% 56.916 8 Szablon:Cytuj"," 5.40% 41.784 17 Szablon:ISBN"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.326","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4365951,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-5bbbc","timestamp":"20250216090742","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Komunizm","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Komunizm","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6186","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q6186","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-11-16T18:33:08Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/4\/41\/Hammer_and_sickle_red_on_transparent.svg","headline":"hipotetyczny \u0142ad wsp\u00f3lnotowy i ideologia polityczna d\u0105\u017cenia do niego"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('pl', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>