CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Xem mã nguồn của Rạn san hô – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"05d91198-ca9a-4ea4-b028-1673383e5488","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Rạn_san_hô","wgTitle":"Rạn san hô","wgCurRevisionId":71741618,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":172534,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Rạn_san_hô","wgRelevantArticleId":172534,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{ "pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/800px-Blue_Linckia_Starfish.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Blue_Linckia_Starfish.JPG/640px-Blue_Linckia_Starfish.JPG"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Xem mã nguồn của Rạn san hô – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Rạn_san_hô rootpage-Rạn_san_hô skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Trình đơn chính</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z"><span>Trang Chính</span></a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc"><span>Nội dung chọn lọc</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x"><span>Bài viết ngẫu nhiên</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r"><span>Thay đổi gần đây</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt"><span>Báo lỗi nội dung</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn"><span>Hướng dẫn</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u"><span>Giới thiệu Wikipedia</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây"><span>Cộng đồng</span></a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn"><span>Thảo luận chung</span></a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia"><span>Giúp sử dụng</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc"><span>Liên lạc</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin"><span>Tải lên tập tin</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Tìm kiếm</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Giao diện</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class=""><span>Quyên góp</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=R%E1%BA%A1n+san+h%C3%B4&returntoquery=action%3Dedit" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class=""><span>Tạo tài khoản</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=R%E1%BA%A1n+san+h%C3%B4&returntoquery=action%3Dedit" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class=""><span>Đăng nhập</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ cá nhân</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi"><span>Quyên góp</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=R%E1%BA%A1n+san+h%C3%B4&returntoquery=action%3Dedit" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Tạo tài khoản</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=R%E1%BA%A1n+san+h%C3%B4&returntoquery=action%3Dedit" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Đăng nhập</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi"><span>tìm hiểu thêm</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y"><span>Đóng góp</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n"><span>Thảo luận cho địa chỉ IP này</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Xem mã nguồn của Rạn san hô</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Bài viết này chỉ tồn tại bằng ngôn ngữ này. Thêm bài viết cho các ngôn ngữ khác" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Thêm ngôn ngữ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c"><span>Bài viết</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t"><span>Thảo luận</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Tiếng Việt</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Công cụ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4"><span>Đọc</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v"><span>Sửa đổi</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e"><span>Sửa mã nguồn</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=history"><span>Xem lịch sử</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j"><span>Các liên kết đến đây</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k"><span>Thay đổi liên quan</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q"><span>Trang đặc biệt</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này"><span>Thông tin trang</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DR%25E1%25BA%25A1n_san_h%25C3%25B4%26action%3Dedit"><span>Lấy URL ngắn gọn</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DR%25E1%25BA%25A1n_san_h%25C3%25B4%26action%3Dedit"><span>Tải mã QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q11292" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g"><span>Khoản mục Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" title="Rạn san hô">Rạn san hô</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>Bạn không được quyền sửa đổi trang này, vì lý do sau: </p> <div class="permissions-errors"><div class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Your IP address is in a range that has been <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">blocked on all Wikimedia Foundation wikis</a>.</b> <p>The block was made by <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn:Jon_Kolbert" title="Thành viên:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. The reason given is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Start of block: 15:12, ngày 27 tháng 8 năm 2023</li> <li>Expiry of block: 15:12, ngày 27 tháng 8 năm 2028</li></ul> <p>Your current IP address is 8.222.208.146. The blocked range is 8.222.128.0/17. </p><p>Xin hãy cung cấp tất cả các thông tin trên vào thư yêu cầu của bạn. Nếu bạn bị cấm do sự nhầm lẫn, bạn có thể xem thêm thông tin và hướng dẫn tại quy định toàn cục <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Không cho phép các proxy mở</a>. </p> Để thảo luận về vụ cấm này, xin vui lòng <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">yêu cầu kiểm tra lại tại Meta-Wiki</a>. You could also send an email to the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a> queue at <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> including all above details.</div></div><hr /> <div id="viewsourcetext">Bạn vẫn có thể xem và chép xuống mã nguồn của trang này:</div><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="vi" dir="ltr" name="wpTextbox1">[[Tập tin:Blue Linckia Starfish.JPG|nhỏ|phải|180px|[[Đa dạng sinh học]] tại [[rạn san hô Great Barrier]], Úc.]] '''Rạn san hô''' hay '''ám tiêu san hô''' là cấu trúc [[aragonit]] được tạo bởi các cơ thể sống. Các rạn san hô thường được thấy ở các vùng biển nhiệt đới nông mà trong [[nước]] có ít hoặc không có dinh dưỡng. Mức dinh dưỡng cao chẳng hạn như nước thải từ các vùng nông nghiệp có thể làm hại rạn san hô do sự phát triển nhanh của [[tảo]].<ref>{{chú thích web | url=http://www.coralcoe.org.au/news_stories/landimpacts.html | title=Corals reveal impact of land use | access-date=ngày 12 tháng 7 năm 2007 | publisher=ARC Centre of Excellence for Coral Reef Studies | archive-date = ngày 1 tháng 8 năm 2007 | archive-url=https://web.archive.org/web/20070801020938/http://www.coralcoe.org.au/news_stories/landimpacts.html }}</ref> Tại hầu hết các rạn san hô, sinh vật thống trị là các loài [[san hô]] đá, các quần thể thích ti tạo ra bộ xương ngoài bằng [[calci cacbonat|cacbonat calci]] ([[đá vôi]]). Sự tích lũy các chất tạo xương, bị phá vỡ và dồn đống bởi sóng biển và sự [[xâm thực sinh học]], tạo nên cấu trúc đá vôi lớn nâng đỡ san hô đang sống và làm chỗ trú ẩn cho rất nhiều loài động thực vật khác. Tuy san hô được tìm thấy ở cả các vùng biển nhiệt đới cũng như ôn đới, nhưng các rạn san hô chỉ hình thành ở khu vực hai bên đường xích đạo trải từ vĩ độ 30° Bắc đến 30° Nam; mặc dù các loại san hô tạo rạn không sống tại các độ sâu quá 30&nbsp;m (100&nbsp;ft) nhiệt độ có ảnh hưởng ít hơn đến phân bố của san hô, nhưng người ta thường cho rằng không có san hô sống trong những vùng nước có nhiệt độ dưới 18&nbsp;°C.<ref>Achituv Y. và Dubinsky Z. 1990. Evolution and Zoogeography of Coral Reefs. Ecosystems of the World. Quyển. 25:1-8.</ref> ==Sinh học== [[Tập tin:Coral polyp.jpg|phải|nhỏ|180px|Giải phẫu một polip san hô.]] {{xem thêm|San hô}} Rạn san hô được xây dựng từ các thế hệ san hô tạo rạn và các sinh vật khác với cấu tạo cơ thể chứa [[calci cacbonat|cacbonat calci]]. Ví dụ, khi một đầu san hô sinh trưởng, nó tạo một cấu trúc xương bao quanh mỗi [[polip]] mới. Sóng, các loài sinh vật (như [[cá vẹt]], [[nhím biển]], [[động vật thân lỗ|hải miên]]) và các lực khác làm vỡ các bộ xương san hô thành các mảnh nhỏ lấp các chỗ trống trong cấu trúc rạn. Nhiều sinh vật khác trong cộng đồng rạn san hô cũng đóng góp bộ xương cacbonat calci của mình một cách tương tự. Các loài [[tảo san hô]] (''Coralline algae''), gồm tảo zooxanthelat (''Symbiodinium'' spp.) và tảo sợi, là những nhân tố đóng góp quan trọng đối với cấu trúc rạn ở những phần rạn phải chịu sóng lớn (ví dụ mặt rạn đối diện với đại dương). Các loài tảo này xây rạn bằng cách tiết đá vôi thành từng lớp phủ lên bề mặt của rạn, nhờ đó làm tăng tính đồng nhất về cấu trúc của rạn. Các loài san hô tạo rạn hoặc san hô hermatypic chỉ được tìm thấy ở những vùng có ánh sáng (độ sâu tối đa 50 m), độ sâu đủ ánh sáng mặt trời cho sự quang hợp. Các polip san hô không quang hợp mà có quan hệ [[cộng sinh]] với loại tảo đơn bào có tên [[zooxanthellae]]; từ trong các mô của polip san hô, các tế bào tảo thực hiện quang hợp và tạo dinh dưỡng dư thừa mà polip san hô sử dụng. Do quan hệ này, các rạn san hô phát triển nhanh hơn trong các vùng nước trong, nơi nhận được nhiều ánh sáng mặt trời. Quan hệ cộng sinh này giúp cho rạn san hô ở chỗ: nếu không có tảo cộng sinh, san hô sẽ sinh trưởng quá chậm để có thể hình thành các cấu trúc rạn lớn. San hô có thể lấy tối đa 90% dinh dưỡng cho mình từ tảo zooxanthellae cộng sinh.<ref name="Manager's Guide to Coral Bleaching">{{chú thích sách |others =Marshall Paul; Schuttenberg Heidi. | title =A Reef Manager’s Guide to Coral Bleaching | publisher =Great Barrier Reef Marine Park Authority| date =2006 | location =Townsville, Australia | pages = | url =http://www.gbrmpa.gov.au/corp_site/info_services/publications/misc_pub/a_reef_managers_guide_to_coral_bleaching | doi = | id =1 876945 40 0 | access-date =2008-01-13 | archive-date =2009-10-29 | archive-url =https://web.archive.org/web/20091029060139/http://www.gbrmpa.gov.au/corp_site/info_services/publications/misc_pub/a_reef_managers_guide_to_coral_bleaching }}</ref> Tuy người ta có thể thấy san hô sinh trưởng tại hầu như khắp nơi trên một rạn san hô khỏe mạnh, việc mặt rạn phẳng ngày càng cao lên so với mực nước biển dẫn tới hạn chế đáng kể đối với sự tăng trưởng của san hô. Nói chung, chỉ có một số ít các loài san hô cứng có thể mọc tốt trên mặt rạn phẳng, và những loài này không thể phát triển ở trên một độ cao nhất định vì khả năng chịu đựng không cao của các polip đối với việc bị phơi ra trong không khí khi [[thủy triều]] xuống. Tất nhiên, một số mặt rạn san hô có thể phát triển cao lên và mang theo khoảng 1 m nước biển ở trên bề mặt, và khi đó sự tăng trưởng của san hô sẽ rất nhanh. Chính sự phát triển hướng lên trên của tảo san hô trên phần bên ngoài của mặt rạn dẫn tới sự nâng cao của bề mặt rạn, bề mặt này dốc thoai thoải về phía bờ biển hoặc phá nước và rất dốc về phía biển. Sự phát triển nhanh của các loại tảo này là kết quả đối với chuyển động của sóng mang các sinh dưỡng vô cơ tới và mang rác thải đi. Hiệu ứng xấu của việc bị phơi ra khi triều xuống phần nào đó được cải thiện bởi các đợt sóng mạnh liên tục đánh vào mép rạn. Tuy nhiên, các rạn trưởng thành ở trong trạng thái cân bằng giữa cả mực nước biển cộng với sóng và tốc độ nâng cao bề mặt của mình, lượng đá vôi thừa được sóng đánh khỏi mép rạn mở rộng rạn theo chiều ngang và lấp các vùng thấp. Người ta thấy sự phát triển của san hô ở các vùng nước nông bị lộ ra khi triều xuống không cao bằng của san hô ở vùng nước sâu hơn: dốc phía trước mặt rạn, trong [[phá|phá nước]], và dọc theo các kênh rãnh cắt qua mặt rạn. Trong điều kiện nước trong, nước biển nhiều sóng, san hô tạo ra lượng lớn vật liệu xương tạo nên rạn và cấu trúc phức tạp, dẫn tới sự đa dạng sinh học cao của các loài cá và [[động vật không xương sống]] trong rạn. == Phân bố == [[Tập tin:Coral reef locations.jpg|nhỏ|250px|Những vị trí của rạn san hô ngầm.]] Rạn san hô ngầm ước tính bao phủ trên 284.300&nbsp;km². Vùng biển [[Ấn Độ-Thái Bình Dương]] (bao gồm [[Biển Đỏ|Hồng Hải]], [[Ấn Độ Dương]], [[Đông Nam Á]] và [[Thái Bình Dương]]) chiếm 91,9% trong tổng số{{cần chú thích|date=ngày 4 tháng 8 năm 2015}}. Đông Nam Á chiếm 32,3% trong khi Thái Bình Dương bao gồm cả [[Úc|Australia]] chỉ bao phủ 40,8%. Tại [[Đại Tây Dương]] và [[biển Caribe|biển Caribbe]] thì rạn san hô chỉ bao phủ 7,6% diện tích san hô trên thế giới.<ref name="Spalding">Spalding, Mark, Corinna Ravilious, and Edmund Green. 2001. ''World Atlas of Coral Reefs''. Berkeley, CA: Nhà in Đại học California và UNEP/WCMC.</ref> Rạn san hô không xuất hiện dọc theo bờ biển phía Tây của [[châu Mỹ]] cũng như [[châu Phi]]. Vì sự gia tăng của mực nước và những dòng biển lạnh ven bờ làm giảm nhiệt độ nước trong những vùng này.<ref name="Nybakken">Nybakken James. 1997. ''Marine Biology: An Ecological Approach.'' Ấn bản lần thứ tư. Menlo Park, CA: Addison Wesley.</ref> San hô cũng không xuất hiện ở bờ biển [[Nam Á]] từ [[Pakistan]] tới [[Bangladesh]]<ref name="Spalding" />. Chúng hầu như không có dọc theo bờ biển xung quanh Đông Bắc [[Bắc Mỹ]] và [[Bangladesh]] vì nước ngọt từ sông [[sông Amazon|Amazon]] và [[sông Hằng|Hằng]] làm giảm chất lượng nước{{cần chú thích|date=ngày 4 tháng 8 năm 2015}}. '''Những rạn san hô và vùng san hô nổi tiếng của thế giới:''' * [[Rạn san hô Great Barrier]] - Quần thể san hô lớn nhất trên thế giới, [[Queensland|Queensland, Australia]]; * [[Rạn san hô Belize Barrier]] – Quần thể lớn thứ hai trên thế giới, trải ra từ Quintana Roo, miền Nam Mexico và dọc theo bờ biển Belize tới quần đảo Bay của Honduras. * Dải san hô [[Biển Đỏ|Hồng Hải]] – Bờ biển của Ai Cập và Ả Rập Xêút. * [[Pulley Ridge]] - rạn san hô quang hợp sâu nhất, [[Florida]] * Nhiều rạn san hô được tìm thấy rải rác ở [[Maldives]] == Sinh thái học và đa dạng sinh học == [[Tập tin:EilatFringingReef.jpg|nhỏ|Eilat Fringing Reef]] [[Hình:Coral Outcrop Flynn Reef.jpg|nhỏ|Các loài [[san hô]] đa dạng tại quần thể [[Rạn san hô Great Barrier]]]] [[Tập tin:Wakatobi-188.jpg|nhỏ|Rạn san hô tại [[Vườn quốc gia Wakatobi]] trong khu [[Tam giác san hô]]]] Tuy ở tại các vùng nước nhiệt đới ít dinh dưỡng, các rạn san hô hỗ trợ một hệ thống [[đa dạng sinh học]] đặc biệt. Quá trình [[chu trình hóa địa sinh|luân chuyển dinh dưỡng]] giữa san hô, [[tảo đơn bào]], và các sinh vật khác sống trong rạn giải thích tại sao các rạn san hô sinh sôi nảy nở tại những vùng nước này; sự tái sử dụng làm giảm tổng lượng dinh dưỡng cần cho cả cộng đồng. [[Vi khuẩn lam]] cũng cung cấp các muối [[nitrat]] hòa tan cho rạn san hô bằng quá trình [[cố định nitơ]]. San hô hút các chất dinh dưỡng trực tiếp từ nước, trong đó có nitơ và [[phosphor]] vô cơ, và ăn các [[sinh vật phù du]] theo nước trôi ngang qua các polip.<ref name="Castro">Castro, Peter và Michael Huber. 2000. ''Marine Biology.'' Ấn bản lần thứ ba. Boston: McGraw-Hill.</ref> Do đó, hiệu suất sơ cấp của một rạn san hô là rất cao, dẫn đến giá trị cao nhất trên mỗi mét vuông ở mức 5-10g C m<sup>−2</sup>/ngày.<ref>Sorokin Y. I., Coral Reef Ecology. Germany. Sringer-Herlag, Berlin Heidelberg. 1993.</ref> Các "nhà sản xuất" trong các cộng đồng rạn san hô gồm có tảo đơn bào cộng sinh, tảo san hô, và nhiều loại [[rong biển]], cùng một số tảo loại nhỏ.<ref name="Castro">Castro, Peter and Huber, Michael (2000) ''Marine Biology.'' 3rd ed. Boston: McGraw-Hill.</ref> Các rạn san hô là nơi trú ngụ của nhiều loài cá nhiệt đới hoặc cá chuyên sống trong rạn san hô, chẳng hạn như các loài [[Họ Cá bướm|cá bướm]] (''Chaetodontidae''), [[họ Cá thia|cá thia]] (''Pomacentridae''), [[Họ Cá bướm đuôi gai|cá bướm đuôi gai]] (''Pomacanthidae''), [[Họ Cá mó|cá mó]] (''Scaridae'') nhiều màu sắc. Ngoài ra còn có các nhóm cá khác như [[phân họ Cá mú|cá mú]] (''Epinephelinae''), [[Họ Cá hồng|cá hồng]] (''Lutjanidae''), [[Haemulidae]] và [[Họ Cá bàng chài|cá bàng chài]] (''Labridae''). Hơn 4.000 loài cá sống tại các rạn san hô.<ref name="Spalding" /> Các rạn san hô còn là nhà của nhiều loại sinh vật khác, trong đó có [[động vật thân lỗ|bọt biển]], một số loài [[thích ti]] (san hô và [[sứa]]), [[giun]], một số loài [[động vật giáp xác|giáp xác]] ([[tôm thực sự|tôm]], [[Họ Tôm rồng|tôm rồng]], và [[phân thứ bộ Cua|cua]]), [[động vật thân mềm]] ([[động vật chân đầu]] (''Cephalopoda''), [[động vật da gai]] ([[sao biển]], [[nhím biển]] và [[hải quỳ]]), [[động vật có bao]] (''Tunicata''), [[rùa biển]] và [[rắn biển]]. [[Lớp Thú|Động vật có vú]] ít gặp trên các rạn san hô, ngoại trừ các loài thuộc [[bộ Cá voi]] thỉnh thoảng ghé qua, trong đó [[cá heo]] là nhóm chính. Một số loài trực tiếp lấy san hô làm thức ăn, trong khi một số loài khác ăn tảo và tham gia vào các [[lưới thức ăn]] phức tạp.<ref name="Spalding" /><ref name="Castro"/> Nhiều loài động vật không xương sống trú ngụ ngay tại nền đá san hô, hoặc khoét vào trong bề mặt đá vôi, hoặc sống trong các hốc và khe có sẵn. Các động vật khoét đá gồm có bọt biển, động vật thân mềm 2 mảnh vỏ, và các loài thuộc nhóm [[ngành Sá sùng|sá sùng]] (''Sipuncula''). Sống trên rạn san hô còn có nhiều loại khác, đặc biệt là các loài giáp xác và [[giun nhiều tơ]] (''Polychaeta'').<ref name="Nybakken">Nybakken, James. 1997. ''Marine Biology: An Ecological Approach.'' 4th ed. Menlo Park, CA: Addison Wesley.</ref> Do đa dạng sinh học lớn của các rạn san hô, nhiều chính phủ trên thế giới thực hiện các biện pháp nhằm bảo vệ các rạn san hô trong vùng biển của mình. Ở Úc, rạn san hô Great Barrier được bảo vệ bởi Cơ quan công viên biển rạn san hô Great Barrier, và là đối tượng của nhiều kế hoạch và điều luật, trong đó có Kế hoạch hành động vì đa dạng sinh học. == Những mối đe dọa == [[Tập tin:Coral-reef-bioerosion.jpg|nhỏ|180px|trái|Xâm thực sinh học (sự phá hủy san hô) kiểu này có thể do hiện tượng [[san hô bạc màu]] gây ra.<ref>{{chú thích web | url = http://www.biology.iastate.edu/intop/1Australia/Australia%20papers/Bioerosion.htm | title = Bioerosion: an essential, and often overlooked, aspect of reef ecology | date = [[17 tháng 4]] năm [[2003]] | access-date = ngày 2 tháng 11 năm 2006 | author = Ryan Holl | publisher = [[Đại học bang Iowa]] | archive-date = ngày 22 tháng 10 năm 2006 | archive-url = https://web.archive.org/web/20061022003225/http://www.biology.iastate.edu/intop/1Australia/Australia%20papers/Bioerosion.htm }}</ref>]] Các hoạt động của con người tiếp tục là mối đe dọa lớn nhất và duy nhất đối với các rạn san hô trong các đại dương của Trái Đất. Cụ thể, sự [[ô nhiễm môi trường|ô nhiễm]] và lạm dụng nghề cá là những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với các hệ sinh thái này. Sự phá hoại về vật lý đối với các rạn san hô so giao thông hàng hải gây ra cũng là một vấn đề. Ngành [[kinh doanh hải sản tươi sống]] đã được xem là một nguyên nhân của sự suy thoái do việc sử dụng [[xyanua]] và các hóa chất khác khi đánh bắt các loài cá nhỏ. Cuối cùng, nhiệt độ nước cao hơn bình thường do các hiện tượng khí hậu như [[El Niño]] và [[sự ấm lên toàn cầu]] có thể làm san hô bạc màu. Theo [[The Nature Conservancy]], nếu sự phá hủy tăng lên theo tốc độ hiện hành, 70% các rạn san hô trên thế giới sẽ biến mất trong vòng 50 năm tới. Sự mất mát này sẽ là một [[thảm họa kinh tế]] đối với những đất nước ở vùng nhiệt đới. Hughes, (2003), viết rằng "với [[dân số thế giới]] ngày càng tăng và các hệ thống vận tải và lưu trữ ngày càng phát triển, ảnh hưởng của con người đối với các rạn san hô sẽ có quy mô tăng theo cấp lũy thừa."<ref>Hughes và ctv. 2003. Climate Change, Human Impacts, and the Resilience of Coral Reefs. ''[[Science]]''. Quyển 301 [[15 tháng 8]] năm [[2003]]</ref> Hiện nay, các nhà nghiên cứu đang tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của các nhân tố khác nhau đối với các hệ thống rạn san hô. Có nhiều nhân tố, trong đó có vai trò của các đại dương như [[chìm lún dioxide cacbon]], các thay đổi trong [[khí quyển Trái Đất]], [[tử ngoại|tia cực tím]], sự [[axit hóa đại dương|axít hóa đại dương]], [[virus]] sinh học, ảnh hưởng của [[bão cát]], các chất ô nhiễm khác nhau, ảnh hưởng của sự [[bùng nổ tảo]] v.v. === Phát triển và ô nhiễm đất === Sự phát triển nhanh nhưng được quản lý kém trên đất liền có thể đe dọa sự sống sót của các rạn san hô. Trong 20 năm trở lại đây, những khu [[rừng đước]] lớn, hấp thu những lượng lớn dinh dưỡng và [[trầm tích]] từ nước thải nông nghiệp và các công trình xây dựng, đang bị phá hủy. Nước giàu dinh dưỡng gây ra sự phát triển quá nhanh của tảo và phiêu thực vật tại các vùng biển ven bờ, được gọi là sự [[bùng nổ tảo]]. Các rạn san hô là các cấu trúc sinh học phù hợp với những vùng nước dinh dưỡng thấp, và sự gia tăng dinh dưỡng trong nước làm mất cân bằng của các cộng đồng rạn san hô. Sự phá hủy của rừng đước cũng như sự giảm diện tích các vùng đất ngập mặt đều được xem là các nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến [[chất lượng nước]] tại các rạn san hô ngoài biển.<ref>{{chú thích web|author=Australian Government Productivity Commission|year=2003|title=Industries, Land Use and Water Quality in the Great Barrier Reef Catchment - Key Points|url=http://www.pc.gov.au/study/gbr/finalreport/keypoints.html|access-date=ngày 29 tháng 5 năm 2006|archive-date = ngày 6 tháng 9 năm 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060906134413/http://www.pc.gov.au/study/gbr/finalreport/keypoints.html}}</ref> Người ta còn thấy rằng chất lượng nước thấp làm tăng sự lan tràn của các [[bệnh truyền nhiễm]] giữa các loài san hô.<ref>{{chú thích web|author=Rachel Nowak|publisher=New Scientist|date=ngày 11 tháng 1 năm 2004|title=Sewage nutrients fuel coral disease|url=http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4539|access-date=ngày 10 tháng 8 năm 2006|archive-date=2006-09-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20060910093908/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4539|url-status=dead}}</ref> [[Đồng]], một chất thải công nghiệp thường gặp, can thiệp vào [[vòng đời]] và sự phát triển của các polip san hô.<ref>{{chú thích web|author=Emma Young|year=2003|title=Copper decimates coral reef spawning|url=http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4391|access-date=ngày 26 tháng 8 năm 2006|archive-date=2008-04-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20080415231053/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn4391|url-status=dead}}</ref> === Kinh doanh cá cảnh === Thú chơi cá cảnh nước mặn đã trở nên ngày càng phổ biến trên thế giới kể từ thập kỳ 1990. Sản phẩm chính của ngành công nghiệp cá cảnh là cá. Cá cảnh được yêu cầu trên thị trường thường là các loại nhiều màu sắc và có thể nuôi trong bể, đặc điểm sau quan trọng nhất. Tuy một số loài cá (chẳng hạn ''[[Họ Cá thia|Pomacentridae]]'') có thể nuôi và cho sinh sản trong bể, 95% cá cảnh thương mại được khai thác trực tiếp từ môi trường san hô. Việc sưu tầm cá ở rạn san hô, đặc biệt ở [[Đông Nam Á]] ([[Indonesia]] và [[Philippines]]), đã gây ra những thiệt hại lớn đối với môi trường. Tình trạng [[nghèo]] trong các cộng đồng nghề cá là chất xúc tác chính cho việc [[đánh cá bằng xyanua]]. Ở những nơi như Philippines, nơi xyanua được thường xuyên sử dụng để bắt sống cá cảnh, phần trăm dân số sống dưới mức nghèo là 40%.<ref>{{chú thích web | url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html | title=CIA - The World Factbook -- Philippines | access-date=ngày 2 tháng 11 năm 2006 | publisher=[[Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)|CIA]] | =https://web.archive.org/web/20150719222229/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html | archive-date=2015-07-19 | archive-url=https://web.archive.org/web/20150719222229/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html | url-status=dead }}</ref> Tại những [[các nước đang phát triển|nước đang phát triển]] này, một ngư dân có thể dùng đến những phương cách như vậy để giữ cho gia đình mình khỏi bị đói. Khoảng 80–90% cá cảnh được xuất khẩu từ Philippines được bắt bằng [[natri xyanua|xyanua natri]]. Chất hóa học này tan trong nước biển và thâm nhập nơi trú ngụ của cá. Cá nhanh chóng bị ảnh hưởng của chất gây mê và bị bắt dễ dàng. Tuy nhiên, hầu hết cá bị bắt do xyanua chết trong vòng vài tháng sau khi bị bắt do tổn thương gan. Hơn nữa, các loài cá khác không được thị trường cá cảnh quan tâm nhưng sống vùng bị thả chất độc cũng bị chết.<ref>{{chú thích web| url=http://doi.org/10.1111/j.1444-2906.2006.01114.x | title= David Lecchini, Sandrine Polti, Yohei Nakamura, Pascal Mosconi, Makoto Tsuchiya, Georges Remoissenet, Serge Planes (2006) "New perspectives on aquarium fish trade" Fisheries Science 72 (1), 40–47 | access-date = ngày 16 tháng 1 năm 2007 | publisher=Blackwell Synergy}}</ref> === Đánh cá bằng thuốc nổ === [[Đánh cá bằng thuốc nổ]] là một phương pháp có tính hủy diệt khác mà ngư dân sử dụng để đánh bắt cá nhỏ. Những thanh đinamit, lựu đạn, hoặc thuốc nổ tự chế được châm ngòi hoặc kích hoạt rồi ném xuống nước. Vụ nổ gây chấn động dưới nước, làm nội tạng cá bị vỡ nát và cá chết gần như ngay lập tức. Người ta thường cho nổ lần thứ hai để giết các con cá ăn mồi lớn hơn bị thu hút bởi xác những con cá nhỏ bị chết do vụ nổ đầu. Phương pháp đánh bắt này không chỉ giết cá trong khu vực nổ chính, là còn lấy đi sự sống của nhiều sinh vật khác tại rạn san hô, những sinh vật không phải mục tiêu đánh bắt. Ngoài ra, nhiều xác cá không nổi lên mặt nước để được vớt mà chìm xuống đáy biển. Vụ nổ còn giết cả san hô trong khu vực, tiêu diệt chính cấu trúc của rạn, phá hủy nơi cư trú cho cá và các động vật quan trọng khác có tầm quan trọng đối với việc bảo tồn một rạn san hô mạnh khỏe. Những vùng từng phủ đầy san hô trở thành hoang mạc đầy vụn san hô, cá chết, và không còn gì khác sau cuộc đánh cá bằng thuốc nổ. Kiểu đánh cá này đã làm cho nhiều loài cá bắt đầu quá trình tuyệt chủng. === Bạc màu === {{chính|San hô bạc màu}} Nhiệt độ cao của nước biển bề mặt cộng với mức độ bức xạ cao (nhiều ánh sáng) gây ra tổn thất cho zooxanthallae, một loại tảo cộng sinh cung cấp 95% năng lượng cho san hô chủ. Hậu quả là san hô bị mất lớp sắc tố (bạc màu). Hiện tượng thời tiết [[El Niño]] trong những năm 1998 và 2004 đã làm [[nhiệt độ nước biển bề mặt]] tăng cao so với mức bình thường. Nhiều rạn san hô nhiệt đới đã bị [[san hô bạc màu|bạc màu]] hoặc chết. Người ta đã nhận thấy sự phục hồi tại một số địa điểm hẻo lánh, nhưng trong tương lai, tình trạng [[ấm lên toàn cầu]] có thể đảo ngược lại sự phục hồi này. === Axít hóa đại dương === {{chính|Axít hóa đại dương}} Sự giảm độ [[pH]] của nước biển bề mặt là mối đe đọa lâu dài và ngày càng tăng đối với các rạn san hô.<ref>Kleypas J.A., R.A. Feely, V.J. Fabry, C. Langdon, C.L. Sabine, L.L. Robbins, 2006, Impacts of Ocean Acidification on Coral Reefs and Other Marine Calcifiers: A guide for Future Research, NSF, NOAA, & USGS, 88 trang.</ref> Lượng khí CO<sub>2</sub> trong không khí tăng làm tăng lượng CO<sub>2</sub> hòa tan trong nước biển.<ref>{{chú thích web |url=http://science.hq.nasa.gov/oceans/system/carbon.html |title=The Ocean and the Carbon Cycle |access-date=ngày 4 tháng 3 năm 2007 |date=ngày 21 tháng 6 năm 2005 |work=NASA Oceanography ([http://science.hq.nasa.gov/index.html science@nasa]) |archive-date=2007-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070211002613/http://science.hq.nasa.gov/oceans/system/carbon.html |url-status=dead }}</ref> Dioxide cacbon tan trong các đại dương phản ứng với nước và tạo thành [[axit cacbonic|axít cacbonic]], gây ra sự [[axit hóa đại dương|axít hóa đại dương]]. Người ta ước tính rằng độ pH mặt biển đã giảm từ 8,25 xuống 8,14 kể từ khi thời đại công nghiệp bắt đầu,<ref name=jacob05>Jacobson M. Z. (2005)</ref>. Trong điều kiện bình thường, các điều kiện cho việc tạo cacbonat calci ổn định tại vùng nước bề mặt, do ion cacbonat ở trạng thái [[bão hòa]]. Tuy nhiên, khi độ pH giảm, mật độ của ion này cũng giảm theo, và khi cacbonat trở nên không còn bão hòa, các cấu trúc tạo bởi calci cacbonat sẽ có nguy cơ bị hòa tan. Nghiên cứu đã cho thấy rằng quá trình tạo calci của san hô bị giảm hoặc sự hòa tan calci bị tăng lên khi san hô phải chịu lượng CO<sub>2</sub> tăng<ref name=gatt98>Gattuso J.P., Frankignoulle M., Bourge I., Romaine S. và Buddemeier R. W. (1998). [http://www.obs-vlfr.fr/~gattuso/jpg_papers_list.php Effect of calcium carbonate saturation of seawater on coral calcification.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190720181400/http://www.obs-vlfr.fr/~gattuso/jpg_papers_list.php |date = ngày 20 tháng 7 năm 2019}} ''Glob. Planet. Change'' '''18''', 37-46.</ref>. === Bùng nổ bụi từ châu Á và châu Phi === Bụi từ sa mạc [[Sa mạc Sahara|Sahara]] chuyển động xung quanh Nam bán cầu của dải [[cận nhiệt đới]] di chuyển sang khu vực [[Vùng Caribe|Caribe]] và [[Florida]] trong mùa nóng khi các dải cát bụi này được hình thành và di chuyển về phía bắc qua Đại Tây Dương cận nhiệt đới. Sự vận chuyển bụi toàn cầu cũng được góp phần từ các sa mạc [[Sa mạc Gobi|Gobi]] và [[Sa mạc Taklamakan|Taklamakan]] xuyên qua [[Triều Tiên]], [[Nhật Bản]] và miền bắc [[Thái Bình Dương]] tới quần đảo [[Hawaii]].<ref>Duce R.A., Unni C.K., Ray B.J., Prospero J.M., Merrill J.T. 1980. Long-range atmospheric transport of soil dust from Asia to the tropical North Pacific:Temporal variability. Science 209:1522–1524.</ref> Kể từ năm 1970, các trận bùng nổ bụi càng trầm trọng thêm do các chu kỳ khô hạn tại châu Phi. Có một sự biến động lớn trong vận chuyển bụi vào khu vực Caribe và Florida từ năm này qua năm khác;<ref>Usinfo.state.gov. [http://www.gcrio.org/OnLnDoc/pdf/african_dust.pdf Study Says African Dust Affects Climate in U.S., Caribbean.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070620013708/http://www.gcrio.org/OnLnDoc/pdf/african_dust.pdf |date = ngày 20 tháng 6 năm 2007}} Tra cứu ngày 10 tháng 6 năm 2007.</ref> tuy nhiên, luồng bụi này là lớn hơn trong các pha tăng của [[Dao động Bắc Đại Tây Dương]].<ref>Prospero J.M., Nees R.T. 1986. Impact of the North African drought and El Niño on mineral dust in the Barbados trade winds. Nature 320:735–738.</ref> Các sự kiện liên quan tới bụi có liên hệ với sự suy giảm sức sống của các rạn san hô trong khu vực Caribe và Florida, chủ yếu từ thập niên 1970.<ref>[[Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ]]. [http://coastal.er.usgs.gov/african_dust/ Coral Mortality and African Dust.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120502091350/http://coastal.er.usgs.gov/african_dust/ |date = ngày 2 tháng 5 năm 2012}} Tra cứu ngày 10 tháng 6 năm 2007.</ref> Các nghiên cứu chỉ ra rằng san hô có thể kết hợp bụi vào bộ xương của chúng như được nhận thấy từ bụi trong vụ phun trào năm 1883 của [[Krakatoa]] ở [[Indonesia]] trong các dải hình khuyên của san hô tạo đá ngầm ''[[Montastraea annularis]]'' trong dải đá ngầm [[Florida]].<ref>Merman E.A. 2001. Atmospheric inputs to the tropical ocean—unlocking the record in annually banded corals. Master’s thesis. Đại học South Florida, St. Petersburg, Hoa Kỳ.</ref> Sự phổ biến tương đối của các nguyên tố hóa học, cụ thể là các kim loại, được sử dụng để phân biệt các loại đất phát sinh từ bụi núi lửa với [[bụi khoáng]].<ref>Muhs D.R., Bush C.A., Stewart K.C., Rowland T.R., Crittenden R.C. 1990. Geochemical evidence of Saharan dust parent material for soils developed on Quaternary limestones of Caribbean and Western Atlantic islands. Quaternary Research 33:157–177.</ref> === Phá hủy trên toàn thế giới === Các [[rạn san hô Đông Nam Á]] đang chịu nguy cơ bị tàn phá bởi các hoạt động đánh cá (chẳng hạn như đánh cá bằng thuốc nổ và đánh cá bằng xyanua), đánh cá quá mức, trầm tích, ô nhiễm, và bạc màu. Một loạt các hoạt động đa dạng, trong đó có giáo dục, điều tiết, và thiết lập các khu bảo tồn biển đang được thực hiện để bảo vệ các rạn san hô này. Ví dụ, tại [[Indonesia]], các rạn san hô có diện tích gần 33.000 dặm vuông. Vùng biển của nước này là nơi trú ngụ của một phần ba tổng lượng san hô và một phần tư các loài cá của cả thế giới. Các rạn san hô của Indonesia nằm ở trung tâm của [[Tam giác]] San Hô và đã là nạn nhân của các kiểu đánh cá hủy diệt, du lịch không có điều tiết, và sự bạc màu do thay đổi khí hậu. Dữ liệu từ 414 trạm quan sát rải khắp Indonesia năm 2000 cho biết rằng chỉ 6% các rạn san hô của nước này ở tình trạng rất tốt, 24% ở tình trạng tốt, và khoảng 70% ở tình trạng từ tồi đến tạm được ([[Đại học Johns Hopkins]], 2003). Ngày [[24 tháng 9]] năm 2007, Reef Check (tổ chức bảo tồn san hô lớn nhất thế giới) tuyên bố rằng chỉ có 5% trong số 27.000&nbsp;km² san hô của [[Philippines]] là ở "tình trạng rất tốt": [[Rạn Tubbataha]], [[Marine Park]] ở [[Palawan]], [[Đảo Apo]] ở [[Negros Oriental]], Rạn Apo ở [[Puerto Galera]], [[Mindoro]], và [[Đảo Verde]] ngoài khơi [[Batangas]]. [[Philippines]] là nước có nhiều rạn san hô thứ hai ở [[châu Á]].<ref>{{Chú thích web |url=http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryID=93671 |ngày truy cập=2008-01-13 |tựa đề=Abs-Cbn Interactive, ‘RP coral reefs, second largest in Asia, in bad shape’ |archive-date=2007-07-09 |archive-url=https://archive.today/20070709212017/http://www.abs-cbnnews.com/storypage.aspx?StoryID=93671 |url-status=dead }}</ref> Việt Nam nằm trong vùng đa dạng san hô lớn nhất thế giới, có điều kiện tự nhiên nói chung là thuận lợi cho sự phát triển của san hô tạo rạn. Tuy nhiên, chín phần mười trong số hơn 1000&nbsp;km² rạn san hô ở Việt Nam đang ở tình trạng nguy cấp. 96% san hô bị đe dọa, trong đó 75% bị đe dọa nghiêm trọng và rất nghiêm trọng. Năm [[1985]], san hô có mặt ở hầu khắp các vùng ven đảo ở [[vịnh Hạ Long]]. Đến năm [[1998]], diện tích san hô chỉ còn 2/3 so với năm 1985. Một khảo sát vào tháng 6 năm [[2006]] cho thấy hầu như không còn san hô tại các vịnh Hạ Long và [[Bái Tử Long]]. Đi cùng với sự suy thoái của san hô trong vùng là sự vắng bóng của các loài hải sản quý và sự suy giảm sản lượng đánh bắt thủy sản nói chung.<ref>Bộ Tài nguyên môi trường, [http://www.ciren.gov.vn/index.php?nre_site=News&nth_in=viewst&sid=4561 Rạn san hô ở Việt Nam – Chết như ngả rạ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071028100846/http://www.ciren.gov.vn/index.php?nre_site=News&nth_in=viewst&sid=4561 |date = ngày 28 tháng 10 năm 2007}}, 17/07/2006</ref> Các ước tính chung cho thấy khoảng 10% các rạn san hô trên thế giới đã chết.<ref>Save Our Seas, 1997 Summer Newsletter, Dr. Cindy Hunter và Dr. Alan Friedlander</ref><ref>Tun K., L.M. Chou, A. Cabanban, V.S. Tuan, Philreefs, T. Yeemin, Suharsono, K.Sour và D. Lane, 2004, các trang 235-276 trong C. Wilkinson (chủ biên), Status of Coral Reefs of the world: 2004.</ref> == Bảo vệ và khôi phục == [[Tập tin:ManusReefs L7 2000Feb20.jpg|nhỏ|180px|Đảo Ahus, [[Papua New Guinea]]]] Cư dân đảo Ahus, [[tỉnh Manus]], [[Papua New Guinea]], theo một truyền thống kéo dài đã hàng thế hệ về việc hạn chế đánh cá tại 6 vùng trong phá rạn san hô của họ. Theo các truyền thống văn hóa này, đánh cá bằng lưới bị hạn chế tuy vẫn được phép câu cá. Kết quả là cả [[sinh khối]] và kích thước của từng con cá tại những vùng này cao hơn đáng kể so với những nơi được đánh bắt cá không hạn chế.<ref>Cinner J. và ctv. (2005). Conservation and community benefits from traditional coral reef management at Ahus Island, Papua New Guinea. Conservation Biology 19 (6), 1714-1723</ref><ref>{{chú thích web | url=http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=17182 | title=Coral Reef Management, Papua New Guinea | publisher=Nasa's Earth Observatory | access-date=ngày 2 tháng 11 năm 2006 | archive-date = ngày 11 tháng 10 năm 2006 | archive-url=https://web.archive.org/web/20061011023923/http://earthobservatory.nasa.gov///Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=17182 | url-status=dead }}</ref> Người ta ước tính rằng khoảng 60% các rạn san hô trên thế giới đang có gặp nguy hiểm do các hoạt động có tính phá hoại của con người. Mối đe dọa đối với san hô đặc biệt lớn tại [[Đông Nam Á]], nơi khoảng 80% các rạn san hô được coi là ở tình trạng [[loài nguy cấp|nguy cấp]]. === Các khu bảo tồn biển === Một phương pháp bảo tồn các rạn san sô ven biển đã ngày càng trở nên nổi trội là việc tổ chức các [[khu bảo tồn biển]]. Các khu bảo tồn này đã được thành lập ở Đông Nam Á và nhiều nơi khác trên thế giới nhằm nỗ lực khuyến khích quản lý ngư nghiệm có trách nhiệm và bảo vệ sinh thái. Cũng như tại các [[vườn quốc gia]] và những nơi trú ngụ của động vật hoang dã, các hoạt động khai thác có tiềm năng gây hại bị cấm tại các khu bảo tồn biển. Các khu bảo tồn biển có các mục tiêu xã hội cũng như sinh học, trong đó có việc khôi phục các rạn san hô, giữ gìn quang cảnh, bảo vệ và tăng đa dạng sinh học, và thu lợi kinh tế. === Công nghệ khôi phục rạn === Các dòng điện yếu được truyền vào nước biển làm các khoáng chất bị phân rã và bám vào các cấu trúc thép. Lớp đá vôi thu được cũng giống như lớp đá vôi tạo nên các rạn san hô tự nhiên. Các loại san hô nhanh chóng tạo quần thể và sinh trưởng với tốc độ rất cao trên các cấu trúc này. Sự thay đổi trong môi trường do kết quả của các dòng điện còn làm tăng tốc sự hình thành và phát triển của cả đá vôi hóa học cũng như các bộ xương của san hô và các sinh vật có vỏ đá vôi khác. Việc đắp bồi chất khoáng cho các rạn san hô hiện đang được thực hiện tại: Indonesia - Bali, Jamaica, Maldives - Ihuru và Vabbinfaru, Mexico - Yucatan, Panama - quần đảo San Blas, Papua New Guinea, Saya de Malha, Seychelles, Thái Lan - Phuket. == Xem thêm == * [[San hô]] * [[San hô bạc màu]] * [[Coral rag]] * [[Black band disease]] * [[Bảo tồn biển]] * [[Dự án AWARE]] * [[Coral Reef Alliance]] * [[White band disease]] * [[Reef shark]] * [[Tảo]] == Tham khảo == {{Tham khảo|30em}} === Tham khảo chung === <div class="references-small"> * Barber Charles V. và Vaughan R. Pratt. 1998. Poison and Profit: Cyanide Fishing in the Indo-Pacific. ''Environment'', Heldref Publications. * Butler Steven. 1996. "Rod? Reel? Dynamite? A tough-love aid program takes aim at the devastation of the coral reefs". ''U.S. News and World Report'', ngày 25 tháng 11 năm 1996. * Christie P. 2005a. Đại học Washington, bài giảng. ngày 18 tháng 5 năm 2005. * Christie P. 2005b. Đại học Washington, bài giảng. ngày 4 tháng 5 năm 2005. * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html CIA - World Factbook -- Philippines] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150719222229/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/rp.html |date=2015-07-19 }} * Clifton Julian. 2003. Prospects for Co-Management in Indonesia's Marine Protected Areas. ''Marine Policy'', 27(5): 389-395. * Courtney Catherine và Alan White. 2000. ''Integrated Coastal Management in the Philippines''. Coastal Management; Taylor & Francis. * Fox Helen. 2005. ''Experimental Assessment of Coral Reef Rehabilitation Following Blast Fishing''. The Nature Conservancy Coastal and Marine Indonesia Program. Blackwell Publishers Ltd, tháng 2 năm 2005. * Gjertsen Heidi. 2004. ''Can Habitat Protection Lead to Improvements in Human Well-Being? Evidence from Marine Protected Areas in the Philippines.'' * Martin Glen. 2002. "The depths of destruction Dynamite fishing ravages Philippines' precious coral reefs". ''San Francisco Chronicle'', ngày 30 tháng 5 năm 2002 * Sadovy Y.J. ''Ecological Issues and the Trades in Live Reef Fishes'', phần 1 * [http://www.epa.gov/awow/oceans/coral/about.html USEPA]. </div> == Liên kết ngoài == {{thể loại Commons|Coral reefs}} * [http://www.eoearth.org/article/Coral_reef Encyclopedia of Earth - Coral reef] * [http://www.coralcoe.org.au/index.html ARC Centre of Excelence in Coral Reef Studies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120620113349/http://www.coralcoe.org.au/index.html |date = ngày 20 tháng 6 năm 2012}} * [http://www.nature.org/joinanddonate/rescuereef/explore/facts.html Coral reef facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071119150841/http://www.nature.org/joinanddonate/rescuereef/explore/facts.html |date = ngày 19 tháng 11 năm 2007}} from [[The Nature Conservancy]] * [http://coral.aoml.noaa.gov/mailman/listinfo/coral-list/ NOAA's Coral-List Listserver for Coral Reef Information and News] * [http://www.coralreef.noaa.gov/ NOAA's Coral Reef Conservation Program] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120920205339/http://coralreef.noaa.gov/ |date=2012-09-20 }} * [http://www.coris.noaa.gov/ NOAA's Coral Reef Information System] * [http://ccma.nos.noaa.gov/ecosystems/coralreef/coral_report_2005/ NOAA Report: The State of Coral Reef Ecosystems of the United States and Pacific Freely Associated States: 2005] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070524192853/http://ccma.nos.noaa.gov/ecosystems/coralreef/coral_report_2005/ |date = ngày 24 tháng 5 năm 2007}} * [http://www.reefbase.org/ ReefBase: A Global Information System on Coral Reefs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120831082206/http://www.reefbase.org/ |date=2012-08-31 }} * [http://www.nova.edu/ncri/ National Coral Reef Institute] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121023012451/http://www.nova.edu/ncri/ |date = ngày 23 tháng 10 năm 2012}} Nova Southeastern University * [http://globalcoral.org/ Global Coral Reef Alliance] * [http://www.gcrmn.org Global Coral Reef Monitoring Network] * [http://www.aquariumcouncil.org Marine Aquarium Council] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130724124203/http://www.aquariumcouncil.org/ |date=2013-07-24 }} * [http://www.ncoremiami.org/ NCORE National Center for Coral Reef Research] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120712021619/http://www.ncoremiami.org/ |date=2012-07-12 }} University of Miami * [http://www.coral.org/ The Coral Reef Alliance (CORAL) - Working Together to Keep Coral Reefs Alive] * [http://www.unepscs.org/index.php?option=com_content&task=view&id=51&Itemid=83 Science and Management of Coral Reefs in the South China Sea and Gulf of Thailand] * [http://www.motherjones.com/news/special_reports/coral_reef/ A special report on the plight of the planet's coral reefs—and how you can help—from ''Mother Jones'' magazine] * [http://www.naturlink.pt/canais/artigo.asp?iCanal=1&iSubCanal=3546&iArtigo=5705&iLingua=2 Coral reefs – their distribution and origin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080113073635/http://www.naturlink.pt/canais/artigo.asp?iCanal=1&iSubCanal=3546&iArtigo=5705&iLingua=2 |date = ngày 13 tháng 1 năm 2008}} * [http://albany.edu/~sd179845/pathfinder.html A guide to finding sources and literature about coral reefs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080124115234/http://www.albany.edu/~sd179845/pathfinder.html |date = ngày 24 tháng 1 năm 2008}} {{san hô}} {{địa lý ven biển}} [[Thể loại:Sản phẩm động vật]] [[Thể loại:Rạn san hô|*]] [[Thể loại:Thủy sản]] [[Thể loại:Địa mạo đại dương và duyên hải]] [[Thể loại:Đảo]] [[Thể loại:Hệ thống sinh thái]] [[Thể loại:Ngư nghiệp và môi trường]] [[Thể loại:Thuật ngữ hải dương học]] [[Thể loại:Hải dương học]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Các bản mẫu dùng trong trang này: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%ADnh" title="Bản mẫu:Chính">Bản mẫu:Chính</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%ADnh&action=edit" title="Bản mẫu:Chính">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Bản mẫu:Chú thích sách</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch&action=edit" title="Bản mẫu:Chú thích sách">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Bản mẫu:Chú thích web</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web&action=edit" title="Bản mẫu:Chú thích web">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-width" title="Bản mẫu:Column-width">Bản mẫu:Column-width</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Column-width&action=edit" title="Bản mẫu:Column-width">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Commons" title="Bản mẫu:Commons">Bản mẫu:Commons</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Commons&action=edit" title="Bản mẫu:Commons">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%E1%BA%A7n_ch%C3%BA_th%C3%ADch" title="Bản mẫu:Cần chú thích">Bản mẫu:Cần chú thích</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%E1%BA%A7n_ch%C3%BA_th%C3%ADch&action=edit" title="Bản mẫu:Cần chú thích">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Bản mẫu:Dự án liên quan">Bản mẫu:Dự án liên quan</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan&action=edit" title="Bản mẫu:Dự án liên quan">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Hlist/styles.css" title="Bản mẫu:Hlist/styles.css">Bản mẫu:Hlist/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Hlist/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Hlist/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_b%C3%AAn" title="Bản mẫu:Hộp bên">Bản mẫu:Hộp bên</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_b%C3%AAn&action=edit" title="Bản mẫu:Hộp bên">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Bản mẫu:Hộp điều hướng">Bản mẫu:Hộp điều hướng</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:H%E1%BB%99p_%C4%91i%E1%BB%81u_h%C6%B0%E1%BB%9Bng&action=edit" title="Bản mẫu:Hộp điều hướng">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:If_then_show" title="Bản mẫu:If then show">Bản mẫu:If then show</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:If_then_show&action=edit" title="Bản mẫu:If then show">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Navbox" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Navbox">Bản mẫu:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Navbox&action=edit" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Navbox">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Plainlist/styles.css" title="Bản mẫu:Plainlist/styles.css">Bản mẫu:Plainlist/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Plainlist/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Plainlist/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:San_h%C3%B4" title="Bản mẫu:San hô">Bản mẫu:San hô</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:San_h%C3%B4&action=edit" title="Bản mẫu:San hô">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%ADa_ch%E1%BB%AFa" title="Bản mẫu:Sửa chữa">Bản mẫu:Sửa chữa</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:S%E1%BB%ADa_ch%E1%BB%AFa&action=edit" title="Bản mẫu:Sửa chữa">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o" title="Bản mẫu:Tham khảo">Bản mẫu:Tham khảo</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o&action=edit" title="Bản mẫu:Tham khảo">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o/styles.css" title="Bản mẫu:Tham khảo/styles.css">Bản mẫu:Tham khảo/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Tham_kh%E1%BA%A3o/styles.css&action=edit" title="Bản mẫu:Tham khảo/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i_Commons" title="Bản mẫu:Thể loại Commons">Bản mẫu:Thể loại Commons</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i_Commons&action=edit" title="Bản mẫu:Thể loại Commons">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Webarchive" title="Bản mẫu:Webarchive">Bản mẫu:Webarchive</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Webarchive&action=edit" title="Bản mẫu:Webarchive">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Xem_th%C3%AAm" title="Bản mẫu:Xem thêm">Bản mẫu:Xem thêm</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Xem_th%C3%AAm&action=edit" title="Bản mẫu:Xem thêm">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:X%E1%BB%AD_l%C3%BD_th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Bản mẫu:Xử lý thể loại">Bản mẫu:Xử lý thể loại</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:X%E1%BB%AD_l%C3%BD_th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i&action=edit" title="Bản mẫu:Xử lý thể loại">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_ven_bi%E1%BB%83n" title="Bản mẫu:Địa lý ven biển">Bản mẫu:Địa lý ven biển</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_ven_bi%E1%BB%83n&action=edit" title="Bản mẫu:Địa lý ven biển">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%E2%80%A2" title="Bản mẫu:•">Bản mẫu:•</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%E2%80%A2&action=edit" title="Bản mẫu:•">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Arguments" title="Mô đun:Arguments">Mô đun:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Arguments&action=edit" title="Mô đun:Arguments">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler" title="Mô đun:Category handler">Mô đun:Category handler</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler&action=edit" title="Mô đun:Category handler">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/blacklist" title="Mô đun:Category handler/blacklist">Mô đun:Category handler/blacklist</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/blacklist&action=edit" title="Mô đun:Category handler/blacklist">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/config" title="Mô đun:Category handler/config">Mô đun:Category handler/config</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/config&action=edit" title="Mô đun:Category handler/config">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/data" title="Mô đun:Category handler/data">Mô đun:Category handler/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/data&action=edit" title="Mô đun:Category handler/data">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/shared" title="Mô đun:Category handler/shared">Mô đun:Category handler/shared</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Category_handler/shared&action=edit" title="Mô đun:Category handler/shared">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1" title="Mô đun:Citation/CS1">Mô đun:Citation/CS1</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/COinS" title="Mô đun:Citation/CS1/COinS">Mô đun:Citation/CS1/COinS</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/COinS&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/COinS">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Configuration" title="Mô đun:Citation/CS1/Configuration">Mô đun:Citation/CS1/Configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Configuration&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Configuration">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Date_validation" title="Mô đun:Citation/CS1/Date validation">Mô đun:Citation/CS1/Date validation</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Date_validation&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Date validation">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Identifiers" title="Mô đun:Citation/CS1/Identifiers">Mô đun:Citation/CS1/Identifiers</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Identifiers&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Identifiers">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Suggestions" title="Mô đun:Citation/CS1/Suggestions">Mô đun:Citation/CS1/Suggestions</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Suggestions&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Suggestions">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Utilities" title="Mô đun:Citation/CS1/Utilities">Mô đun:Citation/CS1/Utilities</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Utilities&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Utilities">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Whitelist" title="Mô đun:Citation/CS1/Whitelist">Mô đun:Citation/CS1/Whitelist</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/Whitelist&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/Whitelist">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/styles.css" title="Mô đun:Citation/CS1/styles.css">Mô đun:Citation/CS1/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Citation/CS1/styles.css&action=edit" title="Mô đun:Citation/CS1/styles.css">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Hatnote" title="Mô đun:Hatnote">Mô đun:Hatnote</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Hatnote&action=edit" title="Mô đun:Hatnote">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Hatnote_list" title="Mô đun:Hatnote list">Mô đun:Hatnote list</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Hatnote_list&action=edit" title="Mô đun:Hatnote list">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:I18n" title="Mô đun:I18n">Mô đun:I18n</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:I18n&action=edit" title="Mô đun:I18n">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Labelled_list_hatnote" title="Mô đun:Labelled list hatnote">Mô đun:Labelled list hatnote</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Labelled_list_hatnote&action=edit" title="Mô đun:Labelled list hatnote">xem mã nguồn</a>) (bị khóa hạn chế sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Main" title="Mô đun:Main">Mô đun:Main</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Main&action=edit" title="Mô đun:Main">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/config" title="Mô đun:Namespace detect/config">Mô đun:Namespace detect/config</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/config&action=edit" title="Mô đun:Namespace detect/config">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/data" title="Mô đun:Namespace detect/data">Mô đun:Namespace detect/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Namespace_detect/data&action=edit" title="Mô đun:Namespace detect/data">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbar" title="Mô đun:Navbar">Mô đun:Navbar</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbar&action=edit" title="Mô đun:Navbar">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox" title="Mô đun:Navbox">Mô đun:Navbox</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox&action=edit" title="Mô đun:Navbox">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/configuration" title="Mô đun:Navbox/configuration">Mô đun:Navbox/configuration</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/configuration&action=edit" title="Mô đun:Navbox/configuration">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/styles.css" title="Mô đun:Navbox/styles.css">Mô đun:Navbox/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Navbox/styles.css&action=edit" title="Mô đun:Navbox/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Side_box" title="Mô đun:Side box">Mô đun:Side box</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Side_box&action=edit" title="Mô đun:Side box">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Side_box/styles.css" title="Mô đun:Side box/styles.css">Mô đun:Side box/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Side_box/styles.css&action=edit" title="Mô đun:Side box/styles.css">sửa đổi</a>) </li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:TableTools" title="Mô đun:TableTools">Mô đun:TableTools</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:TableTools&action=edit" title="Mô đun:TableTools">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Unsubst" title="Mô đun:Unsubst">Mô đun:Unsubst</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Unsubst&action=edit" title="Mô đun:Unsubst">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive" title="Mô đun:Webarchive">Mô đun:Webarchive</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive&action=edit" title="Mô đun:Webarchive">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive/data" title="Mô đun:Webarchive/data">Mô đun:Webarchive/data</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Webarchive/data&action=edit" title="Mô đun:Webarchive/data">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB" title="Mô đun:WikidataIB">Mô đun:WikidataIB</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB&action=edit" title="Mô đun:WikidataIB">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/i18n" title="Mô đun:WikidataIB/i18n">Mô đun:WikidataIB/i18n</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/i18n&action=edit" title="Mô đun:WikidataIB/i18n">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/nolinks" title="Mô đun:WikidataIB/nolinks">Mô đun:WikidataIB/nolinks</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/nolinks&action=edit" title="Mô đun:WikidataIB/nolinks">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/titleformats" title="Mô đun:WikidataIB/titleformats">Mô đun:WikidataIB/titleformats</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:WikidataIB/titleformats&action=edit" title="Mô đun:WikidataIB/titleformats">xem mã nguồn</a>) (hạn chế cho phép kỹ thuật viên bản mẫu sửa đổi)</li><li><a href="/wiki/M%C3%B4_%C4%91un:Yesno" title="Mô đun:Yesno">Mô đun:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=M%C3%B4_%C4%91un:Yesno&action=edit" title="Mô đun:Yesno">xem mã nguồn</a>) (bị khóa)</li></ul></div><p id="mw-returnto">Trở lại <a href="/wiki/R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4" title="Rạn san hô">Rạn san hô</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Rạn_san_hô">https://vi.wikipedia.org/wiki/Rạn_san_hô</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=R%E1%BA%A1n_san_h%C3%B4&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-jvw68","wgBackendResponseTime":242,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.004","walltime":"0.006","ppvisitednodes":{"value":17,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":772,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 0.000 1 -total"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-jvw68","timestamp":"20241124154319","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>