CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="gl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Alfabetización - Wikipedia, a enciclopedia libre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )glwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","xaneiro","febreiro","marzo","abril","maio","xuño","xullo","agosto","setembro","outubro","novembro","decembro"],"wgRequestId":"4b2fa8ff-29d6-4040-b7b0-91dd5bb3202c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Alfabetización","wgTitle":"Alfabetización","wgCurRevisionId":6867770,"wgRevisionId":6867770,"wgArticleId":61233,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Todos os artigos con ligazóns externas rotas","Artigos con ligazóns externas rotas desde novembro de 2022","Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN","Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)","Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias","Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde unha data descoñecida","Artigos que toda Wikipedia debería ter (Lingua e literatura)","Ensino"],"wgPageViewLanguage":"gl", "wgPageContentLanguage":"gl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Alfabetización","wgRelevantArticleId":61233,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"gl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"gl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":70000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q8236","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness", "fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.gadget.PortalClass":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp", "ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=gl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=ext.gadget.PortalClass%2Ccharinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=gl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/1200px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="705"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/800px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="470"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/640px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="376"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Alfabetización - Wikipedia, a enciclopedia libre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//gl.m.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (gl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//gl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.gl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Fonte Atom de novas de Wikipedia" href="/w/index.php?title=Especial:Cambios_recentes&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Alfabetización rootpage-Alfabetización skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar ao contido</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menú principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menú principal </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menú principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegación </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portada" title="Visitar a páxina principal [z]" accesskey="z">Portada</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_da_comunidade" title="Información acerca do proxecto, do que pode facer e dos lugares onde atopar as cousas">Portal da comunidade</a></li><li id="n-A-Taberna" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:A_Taberna">A Taberna</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Actualidade" title="Información acerca de acontecementos de actualidade">Actualidade</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_recentes" title="A lista de modificacións recentes no wiki [r]" accesskey="r">Cambios recentes</a></li><li id="n-Artigos-de-calidade" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Artigos_de_calidade">Artigos de calidade</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Ao_chou" title="Cargar unha páxina ao chou [x]" accesskey="x">Páxina ao chou</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Axuda" title="O lugar para informarse">Axuda</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Portada" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="a Wikipedia en galego" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-gl.svg" width="118" height="13" style="width: 7.375em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Procurar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f"> Procura </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Procurar en Wikipedia" aria-label="Procurar en Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Procurar neste wiki [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Procurar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Procurar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas persoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Cambia a aparencia do tamaño da fonte, o ancho e a cor da páxina" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aparencia" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Aparencia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl" class="">Doazóns</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Alfabetizaci%C3%B3n" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio" class="">Crear unha conta</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Alfabetizaci%C3%B3n" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o" class="">Acceder ao sistema</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Máis opcións" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas persoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Ferramentas persoais </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menú de usuario" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_gl.wikipedia.org&uselang=gl">Doazóns</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Crear_unha_conta&returnto=Alfabetizaci%C3%B3n" title="É recomendable que cree unha conta e acceda ao sistema, se ben non é obrigatorio"> Crear unha conta</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Iniciar_sesi%C3%B3n&returnto=Alfabetizaci%C3%B3n" title="É recomendable que se rexistre, se ben non é obrigatorio [o]" accesskey="o"> Acceder ao sistema</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páxinas para os editores sen a sesión iniciada <a href="/wiki/Axuda:Introduci%C3%B3n" aria-label="Máis información sobre a edición">máis información</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:As_mi%C3%B1as_contribuci%C3%B3ns" title="Unha lista das modificacións feitas desde este enderezo IP [y]" accesskey="y">Contribucións</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:A_mi%C3%B1a_conversa" title="Conversa acerca de edicións feitas desde este enderezo IP [n]" accesskey="n">Conversa</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Sitio"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contidos" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contidos</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">agochar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Inicio</div> </a> </li> <li id="toc-Outras_definicións_e_usos_do_termo_"alfabetización"" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Outras_definicións_e_usos_do_termo_"alfabetización""> <div class="vector-toc-text"> 1 Outras definicións e usos do termo "alfabetización" </div> </a> <ul id="toc-Outras_definicións_e_usos_do_termo_"alfabetización"-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Elementos_sociais_e_culturais_da_alfabetización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Elementos_sociais_e_culturais_da_alfabetización"> <div class="vector-toc-text"> 2 Elementos sociais e culturais da alfabetización </div> </a> <ul id="toc-Elementos_sociais_e_culturais_da_alfabetización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Analfabetismo_funcional" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Analfabetismo_funcional"> <div class="vector-toc-text"> 3 Analfabetismo funcional </div> </a> <ul id="toc-Analfabetismo_funcional-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> 4 Historia </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Historia" </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Alfabetización_prehistórica_e_antiga" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_prehistórica_e_antiga"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Alfabetización prehistórica e antiga </div> </a> <ul id="toc-Alfabetización_prehistórica_e_antiga-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Orixes_da_alfabetización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Orixes_da_alfabetización"> <div class="vector-toc-text"> 4.1.1 Orixes da alfabetización </div> </a> <ul id="toc-Orixes_da_alfabetización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Orixes_do_alfabeto" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Orixes_do_alfabeto"> <div class="vector-toc-text"> 4.1.2 Orixes do alfabeto </div> </a> <ul id="toc-Orixes_do_alfabeto-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetización_clásica_e_posclásica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_clásica_e_posclásica"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Alfabetización clásica e posclásica </div> </a> <ul id="toc-Alfabetización_clásica_e_posclásica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetización_e_industrialización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_e_industrialización"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Alfabetización e industrialización </div> </a> <ul id="toc-Alfabetización_e_industrialización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetización_moderna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_moderna"> <div class="vector-toc-text"> 5 Alfabetización moderna </div> </a> <button aria-controls="toc-Alfabetización_moderna-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Alfabetización moderna" </button> <ul id="toc-Alfabetización_moderna-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Difusión_da_alfabetización_dende_mediados_do_século_XX" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Difusión_da_alfabetización_dende_mediados_do_século_XX"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Difusión da alfabetización dende mediados do século XX </div> </a> <ul id="toc-Difusión_da_alfabetización_dende_mediados_do_século_XX-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Desigualdades_rexionais" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Desigualdades_rexionais"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Desigualdades rexionais </div> </a> <ul id="toc-Desigualdades_rexionais-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Desigualdades_de_xénero" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Desigualdades_de_xénero"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Desigualdades de xénero </div> </a> <ul id="toc-Desigualdades_de_xénero-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Desafíos_para_aumentar_a_alfabetización_feminina" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Desafíos_para_aumentar_a_alfabetización_feminina"> <div class="vector-toc-text"> 5.3.1 Desafíos para aumentar a alfabetización feminina </div> </a> <ul id="toc-Desafíos_para_aumentar_a_alfabetización_feminina-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Características" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Características"> <div class="vector-toc-text"> 6 Características </div> </a> <button aria-controls="toc-Características-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Características" </button> <ul id="toc-Características-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tendencias_na_alfabetización" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tendencias_na_alfabetización"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Tendencias na alfabetización </div> </a> <ul id="toc-Tendencias_na_alfabetización-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetización_dixital" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_dixital"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Alfabetización dixital </div> </a> <ul id="toc-Alfabetización_dixital-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Alfabetización_en_Galiza[106]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Alfabetización_en_Galiza[106]"> <div class="vector-toc-text"> 7 Alfabetización en Galiza[106] </div> </a> <ul id="toc-Alfabetización_en_Galiza[106]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notas"> <div class="vector-toc-text"> 8 Notas </div> </a> <ul id="toc-Notas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Véxase_tamén" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Véxase_tamén"> <div class="vector-toc-text"> 9 Véxase tamén </div> </a> <button aria-controls="toc-Véxase_tamén-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Mostrar ou agochar a subsección "Véxase tamén" </button> <ul id="toc-Véxase_tamén-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Bibliografía" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografía"> <div class="vector-toc-text"> 9.1 Bibliografía </div> </a> <ul id="toc-Bibliografía-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Outros_artigos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Outros_artigos"> <div class="vector-toc-text"> 9.2 Outros artigos </div> </a> <ul id="toc-Outros_artigos-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contidos" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mostrar ou agochar a táboa de contidos" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Mostrar ou agochar a táboa de contidos </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Alfabetización</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir a un artigo noutra lingua. Dispoñible en 114 linguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-114" aria-hidden="true" > 114 linguas </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Geletterdheid" title="Geletterdheid – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Geletterdheid" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Alphabetisierung_(Lesef%C3%A4higkeit)" title="Alphabetisierung (Lesefähigkeit) – alemán suízo" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Alphabetisierung (Lesefähigkeit)" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemán suízo" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n" title="Alfabetización – aragonés" lang="an" hreflang="an" data-title="Alfabetización" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonés" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%85%D9%8A%D8%A9" title="محو الأمية – árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="محو الأمية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B3%D9%83%D9%88%D9%8A%D9%84" title="تسكويل – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="تسكويل" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A7%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="সাক্ষৰতা – assamés" lang="as" hreflang="as" data-title="সাক্ষৰতা" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamés" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n" title="Alfabetización – asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Alfabetización" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D2%A1%D1%8B%D0%B9-%D1%8F%D2%99%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D2%AF" title="Уҡый-яҙа белеү – baxkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Уҡый-яҙа белеү" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baxkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ra%C5%A1tingoms" title="Raštingoms – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Raštingoms" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Граматнасць – belaruso" lang="be" hreflang="be" data-title="Граматнасць" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="belaruso" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8C%D1%86%D1%8C" title="Пісьменнасьць – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Пісьменнасьць" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Грамотност – búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Грамотност" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE_%E0%A4%A6%E0%A4%B0" title="साक्षरता दर – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="साक्षरता दर" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Balikukalan" title="Balikukalan – bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Balikukalan" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="bambara" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B7%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="সাক্ষরতা – bengalí" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সাক্ষরতা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalí" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Deski%C3%B1_lenn_ha_skriva%C3%B1" title="Deskiñ lenn ha skrivañ – bretón" lang="br" hreflang="br" data-title="Deskiñ lenn ha skrivañ" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretón" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Pismenost" title="Pismenost – bosníaco" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Pismenost" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosníaco" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Alfabetisme" title="Alfabetisme – catalán" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Alfabetisme" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalán" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B7%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%B0%D1%80" title="Йоза хаар – checheno" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Йоза хаар" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="checheno" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%DB%8E%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="خوێندەواری – kurdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="خوێندەواری" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="kurdo central" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Savat" title="Savat – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Savat" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Gramotnost" title="Gramotnost – checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Gramotnost" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Llythrennedd" title="Llythrennedd – galés" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Llythrennedd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galés" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/L%C3%A6sef%C3%A6rdighed" title="Læsefærdighed – dinamarqués" lang="da" hreflang="da" data-title="Læsefærdighed" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarqués" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Alphabetisierung_(Lesef%C3%A4higkeit)" title="Alphabetisierung (Lesefähigkeit) – alemán" lang="de" hreflang="de" data-title="Alphabetisierung (Lesefähigkeit)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemán" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Celik_huruf" title="Celik huruf – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Celik huruf" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CF%86%CE%B1%CE%B2%CE%B7%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82" title="Αλφαβητισμός – grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Αλφαβητισμός" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Literacy" title="Literacy – inglés" lang="en" hreflang="en" data-title="Literacy" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglés" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bo"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Legoscio" title="Legoscio – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Legoscio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n" title="Alfabetización – español" lang="es" hreflang="es" data-title="Alfabetización" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="español" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kirjaoskus" title="Kirjaoskus – estoniano" lang="et" hreflang="et" data-title="Kirjaoskus" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoniano" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Alfabetatze" title="Alfabetatze – éuscaro" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Alfabetatze" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="éuscaro" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="سواد – persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="سواد" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Lukutaito" title="Lukutaito – finés" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Lukutaito" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finés" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/Ny%C9%94wlan-ny%C9%94xa" title="Nyɔwlan-nyɔxa – fon" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Nyɔwlan-nyɔxa" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="fon" class="interlanguage-link-target">Fɔ̀ngbè</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Alphab%C3%A9tisation" title="Alphabétisation – francés" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Alphabétisation" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francés" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Leeskonst" title="Leeskonst – frisón setentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Leeskonst" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frisón setentrional" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%B0%E0%AA%95%E0%AB%8D%E0%AA%B7%E0%AA%B0%E0%AA%A4%E0%AA%BE" title="નિરક્ષરતા – guxarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="નિરક્ષરતા" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="guxarati" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%99%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%AA" title="אוריינות – hebreo" lang="he" hreflang="he" data-title="אוריינות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebreo" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Literacy" title="Literacy – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Literacy" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Pismenost" title="Pismenost – croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Pismenost" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%8Dr%C3%A1stud%C3%A1s" title="Írástudás – húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Írástudás" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Գրագիտություն – armenio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Գրագիտություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="armenio" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Alphabetisation" title="Alphabetisation – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Alphabetisation" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Melek_aksara" title="Melek aksara – indonesio" lang="id" hreflang="id" data-title="Melek aksara" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonesio" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Literasia" title="Literasia – ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Literasia" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/L%C3%A6si" title="Læsi – islandés" lang="is" hreflang="is" data-title="Læsi" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandés" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Alfabetizzazione" title="Alfabetizzazione – italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Alfabetizzazione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E8%AD%98%E5%AD%97" title="識字 – xaponés" lang="ja" hreflang="ja" data-title="識字" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="xaponés" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/tcidu" title="tcidu – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="tcidu" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%83%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%9B" title="Сауаттылық – kazako" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Сауаттылық" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazako" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%81%E1%9E%9A%E1%9E%80%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%98" title="អក្ខរកម្ម – khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="អក្ខរកម្ម" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%BE%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%B7%E0%B2%B0%E0%B2%A4%E0%B3%86" title="ಸಾಕ್ಷರತೆ – kannará" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸಾಕ್ಷರತೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannará" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%AC%B8%ED%95%B4" title="문해 – coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="문해" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8A%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%83" title="Къара таныу – carachaio-bálcara" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Къара таныу" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="carachaio-bálcara" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Alfabet%C3%AEzm" title="Alfabetîzm – kurdo" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Alfabetîzm" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdo" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%83%D1%83%D0%BB%D1%83%D0%BA" title="Сабаттуулук – kirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Сабаттуулук" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirguiz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Alphabetismus" title="Alphabetismus – latín" lang="la" hreflang="la" data-title="Alphabetismus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latín" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Alfabetisme" title="Alfabetisme – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Alfabetisme" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Alfabetiseringsgraod" title="Alfabetiseringsgraod – limburgués" lang="li" hreflang="li" data-title="Alfabetiseringsgraod" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburgués" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Alfabetizaziun" title="Alfabetizaziun – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Alfabetizaziun" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Ra%C5%A1tingumas" title="Raštingumas – lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Raštingumas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Rakstprat%C4%ABba" title="Rakstpratība – letón" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Rakstpratība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letón" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Literasi" title="Literasi – madurés" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Literasi" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurés" class="interlanguage-link-target">Madhurâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fahaizana_mamaky_sy_manoratra" title="Fahaizana mamaky sy manoratra – malgaxe" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fahaizana mamaky sy manoratra" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaxe" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo de calidade"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Писменост – macedonio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Писменост" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedonio" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%B0%E0%B4%A4" title="സാക്ഷരത – malabar" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സാക്ഷരത" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malabar" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Celik_huruf" title="Celik huruf – malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Celik huruf" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Leesverm%C3%B6gen" title="Leesvermögen – baixo alemán" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Leesvermögen" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="baixo alemán" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – nepalí" lang="ne" hreflang="ne" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalí" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – newari" lang="new" hreflang="new" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Geletterdheid" title="Geletterdheid – neerlandés" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Geletterdheid" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandés" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Lesekunne" title="Lesekunne – noruegués nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Lesekunne" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="noruegués nynorsk" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Lesekyndighet" title="Lesekyndighet – noruegués bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Lesekyndighet" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="noruegués bokmål" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Alfabetisme" title="Alfabetisme – occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Alfabetisme" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BE%E0%A8%96%E0%A8%B0%E0%A8%A4%E0%A8%BE" title="ਸਾਖਰਤਾ – panxabí" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਾਖਰਤਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panxabí" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Alfabetyzm" title="Alfabetyzm – polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Alfabetyzm" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Alfabetisassion" title="Alfabetisassion – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Alfabetisassion" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%DA%91%DA%BE%D9%86_%D9%84%DA%A9%DA%BE%D9%86" title="پڑھن لکھن – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="پڑھن لکھن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="سواد – paxto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سواد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paxto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Alfabetiza%C3%A7%C3%A3o" title="Alfabetização – portugués" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Alfabetização" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugués" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Alfabetizare" title="Alfabetizare – romanés" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Alfabetizare" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romanés" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Грамотность – ruso" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Грамотность" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ruso" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D2%90%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Ґрамотность – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ґрамотность" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B7%E0%A4%B0%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="साक्षरता – sánscrito" lang="sa" hreflang="sa" data-title="साक्षरता" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sánscrito" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%A0%E1%B1%B7%E1%B1%B1%E1%B1%9F%E1%B1%B9%E1%B1%9B" title="ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱤᱠᱷᱱᱟᱹᱛ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Alfabbetizzazioni" title="Alfabbetizzazioni – siciliano" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Alfabbetizzazioni" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="siciliano" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Pismenost" title="Pismenost – serbocroata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Pismenost" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbocroata" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Literacy" title="Literacy – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Literacy" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Gramotnos%C5%A5" title="Gramotnosť – eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Gramotnosť" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Pismenost" title="Pismenost – esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Pismenost" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Shkrim-leximi" title="Shkrim-leximi – albanés" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Shkrim-leximi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanés" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D1%81%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Писменост – serbio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Писменост" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbio" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/L%C3%A4skunnighet" title="Läskunnighet – sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Läskunnighet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Uwezo_wa_kusoma_na_kuandika" title="Uwezo wa kusoma na kuandika – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Uwezo wa kusoma na kuandika" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%8E%E0%AE%B4%E0%AF%81%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%B5%E0%AF%81" title="எழுத்தறிவு – támil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="எழுத்தறிவு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="támil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A4" title="అక్షరాస్యత – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="అక్షరాస్యత" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Савод – taxico" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Савод" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="taxico" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A3%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%AA%E0%B8%B7%E0%B8%AD" title="การรู้หนังสือ – tailandés" lang="th" hreflang="th" data-title="การรู้หนังสือ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandés" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Literasi" title="Literasi – tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Literasi" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Okuryazarl%C4%B1k" title="Okuryazarlık – turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Okuryazarlık" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Грамотність – ucraíno" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Грамотність" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraíno" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="خواندگی – urdú" lang="ur" hreflang="ur" data-title="خواندگی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdú" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Savodlilik" title="Savodlilik – uzbeko" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Savodlilik" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbeko" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Bi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%AF" title="Biết chữ – vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Biết chữ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Inadman" title="Inadman – waray-waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Inadman" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray-waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%AF%86%E5%AD%97" title="识字 – chinés wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="识字" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="chinés wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%9C%D7%99%D7%98%D7%A2%D7%A8%D7%90%D7%98" title="ליטעראט – yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ליטעראט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%AD%98%E5%AD%97" title="識字 – chinés" lang="zh" hreflang="zh" data-title="識字" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinés" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Bat-j%C4%AB" title="Bat-jī – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Bat-jī" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%AD%98%E5%AD%97" title="識字 – cantonés" lang="yue" hreflang="yue" data-title="識字" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonés" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8236#sitelinks-wikipedia" title="Editar as ligazóns interlingüísticas" class="wbc-editpage">Editar as ligazóns</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espazos de nomes"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n" title="Ver o contido da páxina [c]" accesskey="c">Artigo</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Conversa:Alfabetizaci%C3%B3n" rel="discussion" title="Conversa acerca do contido desta páxina [t]" accesskey="t">Conversa</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Cambiar a variante de lingua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >galego </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n">Ler</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v">Editar</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e">Editar a fonte</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=history" title="Versións anteriores desta páxina [h]" accesskey="h">Ver o historial</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Ferramentas </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">agochar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Máis opcións" > <div class="vector-menu-heading"> Accións </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Alfabetizaci%C3%B3n">Ler</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit" title="Editar esta páxina [v]" accesskey="v">Editar</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit" title="Editar o código fonte desta páxina [e]" accesskey="e">Editar a fonte</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=history">Ver o historial</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Xeral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_que_ligan_con_esta/Alfabetizaci%C3%B3n" title="Lista de todas as páxinas do wiki que ligan cara a aquí [j]" accesskey="j">Páxinas que ligan con esta</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Cambios_relacionados/Alfabetizaci%C3%B3n" rel="nofollow" title="Cambios recentes nas páxinas ligadas desde esta [k]" accesskey="k">Cambios relacionados</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1xinas_especiais" title="Lista de todas as páxinas especiais [q]" accesskey="q">Páxinas especiais</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&oldid=6867770" title="Ligazón permanente a esta versión desta páxina">Ligazón permanente</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=info" title="Máis información sobre esta páxina">Información da páxina</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Cita&page=Alfabetizaci%C3%B3n&id=6867770&wpFormIdentifier=titleform" title="Información sobre como citar esta páxina">Citar esta páxina</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAlfabetizaci%25C3%25B3n">Xerar URL acurtado</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&url=https%3A%2F%2Fgl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAlfabetizaci%25C3%25B3n">Descargar o código QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Libro&bookcmd=book_creator&referer=Alfabetizaci%C3%B3n">Crear un libro</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&page=Alfabetizaci%C3%B3n&action=show-download-screen">Descargar como PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&printable=yes" title="Versión para imprimir da páxina [p]" accesskey="p">Versión para imprimir</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros proxectos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Literacy" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q8236" title="Ligazón ao elemento conectado no repositorio de datos [g]" accesskey="g">Elemento de Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas das páxinas"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aparencia"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aparencia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover á barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">agochar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-03-1000" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="//gl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Lista_de_artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter" title="Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter"><img alt="Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/22px-AD_%2B30.svg.png" decoding="async" width="22" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/33px-AD_%2B30.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/AD_%2B30.svg/44px-AD_%2B30.svg.png 2x" data-file-width="10" data-file-height="10" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Na Galipedia, a Wikipedia en galego.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="gl" dir="ltr"> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Analfabetismo2013unesco.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Analfabetismo2013unesco.png/170px-Analfabetismo2013unesco.png" decoding="async" width="170" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Analfabetismo2013unesco.png/255px-Analfabetismo2013unesco.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Analfabetismo2013unesco.png/340px-Analfabetismo2013unesco.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="625" /></a><figcaption>Mapa mundial indicando a alfabetización por país no 2013.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:World_illiteracy_1970-2010.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/170px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png" decoding="async" width="170" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/255px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/340px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="301" /></a><figcaption>Analfabetismo no mundo entre 1970 e 2005.</figcaption></figure> O termo alfabetización, segundo o <a href="/wiki/Dicionario_da_Real_Academia_Galega" title="Dicionario da Real Academia Galega">Dicionario da Real Academia Galega</a>, provén do verbo alfabetizar; trátase da acción de “ensinar a ler e escribir”,<a href="#cite_note-1">[1]</a> así mesmo enténdese tradicionalmente como a habilidade de <a href="/wiki/Lectura" title="Lectura">ler</a> e <a href="/wiki/Escrita" title="Escrita">escribir</a>,<a href="#cite_note-2">[2]</a> co propósito de comprender ou expresar <a href="/wiki/Pensamento" title="Pensamento">pensamentos</a> ou <a href="/wiki/Idea" title="Idea">ideas</a> en forma escrita nalgún contexto específico de uso.<a href="#cite_note-3">[3]</a> Noutras palabras, os humanos das sociedades alfabetizadas teñen formas <a href="/w/index.php?title=Pr%C3%A1ctica_social&action=edit&redlink=1" class="new" title="Práctica social (a páxina aínda non existe)">prácticas</a> para producir e consumir escritos, e tamén teñen <a href="/w/index.php?title=Representaci%C3%B3n_social&action=edit&redlink=1" class="new" title="Representación social (a páxina aínda non existe)">crenzas</a> sobre estas prácticas.<a href="#cite_note-4">[4]</a> Ler, desde este punto de vista, é sempre ler algo con algún propósito; escribir sempre é escribir algo para alguén para uns fins particulares.<a href="#cite_note-5">[5]</a> As crenzas sobre a lectura e a escritura e o seu valor para a sociedade e para o individuo sempre inflúen nas formas en que se ensina, se aprende e se practica a lectoescritura ao longo da vida.<a href="#cite_note-6">[6]</a> Este significado inicial expandiuse para incluír a habilidade de empregar a lingua, os números, imaxes e outros elementos para entender e empregar o sistema dominante de símbolos dunha cultura.<a href="#cite_note-Ed_for_All,_UNESCO-7">[7]</a> Para Richard L. Venezky, a alfabetización «é a habiidade mínima para ler e escribir unha lingua específica, así como unha forma de entender o uso da lectura e da escritura na vida cotiá.»<a href="#cite_note-8">[8]</a> Tamén se define convencionalmente como "un conxunto de habilidades de lectura, escritura e cálculo".<a href="#cite_note-9">[9]</a> A miúdo redúcese á capacidade de ler e escribir, ou ás veces só á capacidade de ler, e mesmo só ao proceso de ensinar esa habilidade. O concepto de alfabetización estendéuse nos países da <a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_para_a_Cooperaci%C3%B3n_e_o_Desenvolvemento_Econ%C3%B3mico" title="Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico">OCDE</a> para incluír habilidades de coñecemento a través da tecnoloxía e a habilidade de avaliar contextos complexos.<a href="#cite_note-Ed_for_All,_UNESCO-7">[7]</a> A alfabetización representa o proceso intelectual ó longo da vida de conseguir coñecemento dende unha intepretación crítica dun escrito ou dun <a href="/w/index.php?title=Lingua_escrita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lingua escrita (a páxina aínda non existe)">texto</a> impreso. A chave de todo proceso de alfabetización é o desenvolvemento da lectura, unha progresión de habilidades que comeza coa aprendizaxe das palabras faladas e a decodificación das palabras escritas, e que culmina nun entendemento profundo do texto. O desenvolvemento da lectura abrangue un amplo rango de bases lingüísticas complexas como o coñecemento dos sons da fala (<a href="/wiki/Fonolox%C3%ADa" title="Fonoloxía">fonoloxía</a>), dos patróns de escrita (<a href="/wiki/Ortograf%C3%ADa" title="Ortografía">ortografía</a>), do significado das palabras (<a href="/wiki/Sem%C3%A1ntica" title="Semántica">semántica</a>), da gramática (<a href="/wiki/Sintaxe" title="Sintaxe">sintaxe</a>) e dos patróns de formación de palabras (<a href="/wiki/Morfolox%C3%ADa_(ling%C3%BC%C3%ADstica)" title="Morfoloxía (lingüística)">morfoloxía</a>), todos os cales achegan unha base precisa para a fluidez de lectura e comprensión. Unha vez estas habilidades son adquiridas, o lector pode acadar a alfabetización completa da linguaxe, que inclúe as habilidades para aplicar unha análise crítica, inferencias e sínteses a un material impreso; escribir con precisión e coherencia e empregar información e puntos de vista de texto como base para as decisións informadas e o pensamento creativo.<a href="#cite_note-10">[10]</a> Algúns, con todo, consideran que o uso da noción de habilidade, no referente actualmente á lectura e a escritura, xa non se considera como tal. Esta crítica pódese observar nos modelos de James Paul Gee (autónomo e ideolóxico) sobre a alfabetización. Saber o básico de ler e escribir non habilita para ler e escribir calquera tipo de texto, todo depende do contexto sociocultural.<a href="#cite_note-11">[11]</a> A incapacidade de facelo chámase <a href="/wiki/Analfabetismo" title="Analfabetismo">analfabetismo</a>. Algúns investigadores suxiren que o interese da historia polo concepto de "alfabetización" pode dividirse en dous períodos. En primeiro lugar está o período anterior a 1950, cando a alfabetización se entendía unicamente como alfabetización alfabética (recoñecemento de palabras e letras). En segundo lugar, o período posterior a 1950, cando a alfabetización comezou a considerarse lentamente como un concepto e proceso máis amplo, incluíndo os aspectos sociais e culturais da lectura e da escritura,<a href="#cite_note-12">[12]</a> e <a href="/wiki/Analfabetismo_funcional" title="Analfabetismo funcional">alfabetización funcional</a> (Dijanošić, 2009).<a href="#cite_note-13">[13]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Adult_literacy_rates,_2015_or_most_recent_observation,_OWID.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg/170px-Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg.png" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg/255px-Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg/340px-Adult_literacy_rates%2C_2015_or_most_recent_observation%2C_OWID.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>Taxas de alfabetización de adultos, 2015 ou observación máis recente<a href="#cite_note-14">[14]</a></figcaption></figure> <div class="toclimit-3"><meta property="mw:PageProp/toc" /></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Outras_definicións_e_usos_do_termo_"alfabetización"">Outras definicións e usos do termo "alfabetización"</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=1" title="Editar a sección: «Outras definicións e usos do termo "alfabetización"»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=1" title="Editar o código fonte da sección: Outras definicións e usos do termo "alfabetización"">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:World_illiteracy_1970-2010.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/170px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png" decoding="async" width="170" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/255px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/World_illiteracy_1970-2010.svg/340px-World_illiteracy_1970-2010.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="301" /></a><figcaption>O analfabetismo mundial reduciuse á metade entre 1970 e 2015</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Literacy-rate.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Literacy-rate.svg/170px-Literacy-rate.svg.png" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Literacy-rate.svg/255px-Literacy-rate.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Literacy-rate.svg/340px-Literacy-rate.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>Poboación mundial alfabetizada e analfabeta entre 1800 e 2016</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Illiteracy_france.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Illiteracy_france.png/170px-Illiteracy_france.png" decoding="async" width="170" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Illiteracy_france.png/255px-Illiteracy_france.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Illiteracy_france.png/340px-Illiteracy_france.png 2x" data-file-width="1056" data-file-height="816" /></a><figcaption>Taxa de analfabetismo en Francia nos séculos XVIII e XIX</figcaption></figure> A diversidade entre as definicións de alfabetización utilizadas polas <a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_non_gobernamental" title="Organización non gobernamental">ONGs</a>, os <a href="/wiki/Laboratorio_de_ideas" title="Laboratorio de ideas">grupo de expertos</a> e os <a href="/w/index.php?title=Grupo_de_interese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grupo de interese (a páxina aínda non existe)">grupos de defensa</a> desde a década de 1990 suxire que este cambio na comprensión de "habilidades discretas" e na "práctica social" é á vez continua e desigual. Algunhas das definicións que aparecen a continuación encaixan bastante ben na connotación tradicional da "capacidade para ler e escribir", mentres que outras teñen unha visión máis ampla: <ul><li>A National Assessment of Adult Literacy (Avaliación Nacional da Alfabetización de Adultos) (Estados Unidos) de 2003 incluíu a "alfabetización cuantitativa" (<a href="/wiki/Aritm%C3%A9tica" title="Aritmética">aritmética</a>) no seu tratamento da alfabetización. Definía a alfabetización como "a capacidade de utilizar información impresa e escrita para funcionar na sociedade, alcanzar os obxectivos e desenvolver o seu coñecemento e potencial".<a href="#cite_note-15">[15]</a> Incluía tres tipos de alfabetización de adultos: <a href="/wiki/Prosa" title="Prosa">prosa</a> (por exemplo, un artigo xornalístico), documentos (por exemplo, un horario de autobuses) e alfabetización cuantitativa (por exemplo, utilizando operacións aritméticas nun anuncio dun produto).<a href="#cite_note-16">[16]</a><a href="#cite_note-Carnegie-17">[17]</a></li> <li>No 2015, a División de Estatística das Nacións Unidas definiu a taxa de alfabetización xuvenil como "a porcentaxe da poboación de 15 a 24 anos que sabe ler e escribir con comprensión unha breve e sinxela declaración sobre a vida cotiá".<a href="#cite_note-18">[18]</a></li> <li>No 2016, a European Literacy Policy Network (Rede Europea de Políticas de Alfabetización) definiu a alfabetización como "a capacidade de ler e escribir... en todos os medios (impresos ou electrónicos), incluída a alfabetización dixital".<a href="#cite_note-19">[19]</a></li> <li>No 2018, a <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a> inclúe "materiais impresos e escritos" e "contextos diversos" na súa definición de alfabetización; p.ex. "a capacidade de identificar, comprender, interpretar, crear, comunicar e computar, utilizando materiais impresos e escritos asociados a contextos variados".<a href="#cite_note-20">[20]</a></li> <li>No 2019, a <a href="/wiki/Organizaci%C3%B3n_para_a_Cooperaci%C3%B3n_e_o_Desenvolvemento_Econ%C3%B3mico" title="Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico">Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económico</a> (OCDE), nas súas enquisas sobre habilidades de adultos <a href="/w/index.php?title=Programa_para_a_valoraci%C3%B3n_internacional_de_competencias_de_adultos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Programa para a valoración internacional de competencias de adultos (a páxina aínda non existe)">PIAAC</a>, inclúe "textos escritos" na súa definición de alfabetización; p.ex. “a capacidade de comprender, avaliar, utilizar e relacionarse con textos escritos para participar na sociedade, acadar os propios obxectivos e desenvolver o seu coñecemento e potencial”.<a href="#cite_note-21">[21]</a><a href="#cite_note-22">[22]</a> Ademais, trata a "aritmética" e a "resolución de problemas mediante a tecnoloxía" como consideracións separadas.<a href="#cite_note-23">[23]</a></li> <li>No 2021, <a href="/w/index.php?title=Education_Scotland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Education Scotland (a páxina aínda non existe)">Education Scotland</a> e o <a href="/w/index.php?title=National_Literacy_Trust&action=edit&redlink=1" class="new" title="National Literacy Trust (a páxina aínda non existe)">National Literacy Trust</a> no Reino Unido incluíron habilidades de comunicación oral (escoitar e falar) baixo o paraugas da alfabetización.<a href="#cite_note-24">[24]</a><a href="#cite_note-25">[25]</a></li> <li>A expresión "alfabetización lectora" é usada polo <a href="/w/index.php?title=Progreso_no_estudo_internacional_da_alfabetizaci%C3%B3n_lectora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Progreso no estudo internacional da alfabetización lectora (a páxina aínda non existe)">Progreso no estudo internacional da alfabetización lectora</a> (Progress in International Reading Literacy Study) (PIRLS) que monitoreou as tendencias internacionais no rendemento lector en cuarto grao desde 2001.<a href="#cite_note-26">[26]</a></li> <li>Outras organizacións poden incluír habilidades de aritmética e habilidades tecnolóxicas por separado pero xunto coas habilidades da lectoescritura.<a href="#cite_note-27">[27]</a> E outros fan fincapé na crecente implicación dos ordenadores e outras tecnoloxías dixitais na comunicación que requiren habilidades adicionais (por exemplo, interactuar con <a href="/wiki/Navegador_web" title="Navegador web">navegadores web</a> e programas <a href="/wiki/Procesador_de_texto" title="Procesador de texto">procesadores de textos</a>; organizar e alterar a configuración de ficheiros etc.) .<a href="#cite_note-28">[28]</a></li></ul> O concepto de <a href="/w/index.php?title=Multialfabetizaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Multialfabetización (a páxina aínda non existe)">multialfabetizacións</a> gañou vixencia, particularmente nos currículos das artes da lingua inglesa, xa que a lectura "é interactiva e informativa, e ocorre en contextos cada vez máis tecnolóxicos onde a información forma parte dos patróns espaciais, audiovisuais e visuais". (Rhodes & Robnolt, 2009)".<a href="#cite_note-29">[29]</a><a href="#cite_note-30">[30]</a> Non obstante, algúns defensores da multialfabetización tenden a restar importancia á instrución da lectura que se centra nas “representacións alfabéticas” nun momento no que necesitan máis atención, non menos.<a href="#cite_note-31">[31]</a> Outros din que ensinar aos nenos a ser competentes na lectura de palabras para que poidan converterse en lectores hábiles e que os nenos participen na multialfabetización non son mutuamente excluíntes. A lectura de palabras é a base para interactuar con éxito cunha variedade de formas de comunicación.<a href="#cite_note-32">[32]</a> Ademais, desde a década de 1940, o termo alfabetización a miúdo úsase para referirse a ter coñecementos ou habilidades nun campo en particular (por exemplo, <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_inform%C3%A1tica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización informática (a páxina aínda non existe)">alfabetización informática</a>,<a href="#cite_note-33">[33]</a><a href="#cite_note-34">[34]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_dixital&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización dixital (a páxina aínda non existe)">alfabetización dixital</a>,<a href="#cite_note-35">[35]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_cr%C3%ADtica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización crítica (a páxina aínda non existe)">alfabetización crítica</a>,<a href="#cite_note-36">[36]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_nos_medios&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización nos medios (a páxina aínda non existe)">alfabetización nos medios</a>,<a href="#cite_note-37">[37]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_ecol%C3%B3xica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización ecolóxica (a páxina aínda non existe)">alfabetización ecolóxica</a>,<a href="#cite_note-38">[38]</a> alfabetización ante desastres,<a href="#cite_note-39">[39]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_sanitaria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización sanitaria (a páxina aínda non existe)">alfabetización sanitaria</a>,<a href="#cite_note-40">[40]</a><a href="#cite_note-41">[41]</a><a href="#cite_note-42">[42]</a> <a href="/wiki/Ling%C3%BC%C3%ADstica" title="Lingüística">alfabetización lingüística</a> (é dicir, lingua)<a href="#cite_note-43">[43]</a> <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_social&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización social (a páxina aínda non existe)">alfabetización social</a>,<a href="#cite_note-44">[44]</a> alfabetización cuantitativa (<a href="/wiki/Matem%C3%A1ticas" title="Matemáticas">matemáticas</a>)<a href="#cite_note-Carnegie-17">[17]</a> e <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_visual&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización visual (a páxina aínda non existe)">alfabetización visual</a>, p.ex. linguaxe corporal, imaxes, mapas e vídeos<a href="#cite_note-45">[45]</a>). Para obter máis información sobre ler e aprender a ler, consulta <a href="/wiki/Lectura" title="Lectura">lectura</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Elementos_sociais_e_culturais_da_alfabetización">Elementos sociais e culturais da alfabetización</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=2" title="Editar a sección: «Elementos sociais e culturais da alfabetización»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=2" title="Editar o código fonte da sección: Elementos sociais e culturais da alfabetización">editar a fonte</a>]</div> A ampliación do concepto tradicional de alfabetización produciuse a medida que xurdiu o consenso entre os investigadores en <a href="/w/index.php?title=Estudos_de_composici%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estudos de composición (a páxina aínda non existe)">estudos de composición</a>, <a href="/wiki/Educaci%C3%B3n" title="Educación">investigación educativa</a> e <a href="/wiki/Ling%C3%BC%C3%ADstica_antropol%C3%B3xica" title="Lingüística antropolóxica">lingüística antropolóxica</a> de que ten pouco sentido falar de lectura ou escritura. fóra dalgún contexto específico, unha posición que o lingüista estadounidense <a href="/w/index.php?title=James_Paul_Gee&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Paul Gee (a páxina aínda non existe)">James Paul Gee</a> describe como "simplemente incoherente."<a href="#cite_note-46">[46]</a> Por exemplo, incluso as etapas extremadamente iniciais de adquisición de dominio sobre as formas de símbolos teñen lugar en contextos sociais particulares (aínda que ese contexto sexa simplemente "escola"), e despois da adquisición de imprenta, calquera instancia de lectura e escritura sempre será promulgada para un determinado contexto. propósito e ocasión e pensando en lectores e escritores particulares. A lectura e a escritura, polo tanto, nunca son separables dos elementos sociais e culturais.<a href="#cite_note-47">[47]</a><a href="#cite_note-48">[48]</a><a href="#cite_note-49">[49]</a><a href="#cite_note-50">[50]</a> Un punto corolario, feito por <a href="/w/index.php?title=David_Barton_(ling%C3%BCista)&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Barton (lingüista) (a páxina aínda non existe)">David Barton</a> e <a href="/w/index.php?title=Rosalind_Ivani%C4%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rosalind Ivanić (a páxina aínda non existe)">Rosalind (Roz) Ivanic</a>, entre outros, é que os efectos da adquisición da lectoescritura sobre a cognición e as relacións sociais previsiblemente non son doados, xa que, como argumentou <a href="/w/index.php?title=Brian_Street&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brian Street (a páxina aínda non existe)">Brian Street</a>, "as formas en que as persoas abordan a lectura e a escritura están enraizadas nas concepcións do coñecemento, da identidade e do ser.."<a href="#cite_note-51">[51]</a><a href="#cite_note-52">[52]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Analfabetismo_funcional">Analfabetismo funcional</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=3" title="Editar a sección: «Analfabetismo funcional»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=3" title="Editar o código fonte da sección: Analfabetismo funcional">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Artigo principal: <a href="/wiki/Analfabetismo_funcional" title="Analfabetismo funcional">Analfabetismo funcional</a>.</dd></dl></div> O <a href="/wiki/Analfabetismo_funcional" title="Analfabetismo funcional">analfabetismo funcional</a><a href="#cite_note-53">[53]</a> relaciónase cos adultos e definiuse de diferentes xeitos; por exemplo: a) a incapacidade para utilizar as habilidades de lectura, escritura e cálculo para o desenvolvemento propio e da comunidade,<a href="#cite_note-54">[54]</a> b) a incapacidade para ler o suficientemente ben como para xestionar tarefas da vida diaria e laboral que requiren habilidades lectoras máis aló dun nivel básico,<a href="#cite_note-55">[55]</a> e c) a incapacidade para comprender textos complexos a pesar da adecuada escolaridade, idade, habilidades lingüísticas, habilidades de lectura elementais e coeficiente intelectual.<a href="#cite_note-56">[56]</a> Distínguese do analfabetismo primario (é dicir, a incapacidade para ler e escribir unha declaración breve e sinxela sobre a propia vida cotiá) e as dificultades de aprendizaxe (por exemplo a <a href="/wiki/Dislexia" title="Dislexia">dislexia</a>).<a href="#cite_note-57">[57]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=4" title="Editar a sección: «Historia»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=4" title="Editar o código fonte da sección: Historia">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Véxase tamén: <a href="/wiki/Historia_da_escritura" title="Historia da escritura">Historia da escritura</a>.</dd></dl></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabetización_prehistórica_e_antiga">Alfabetización prehistórica e antiga</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=5" title="Editar a sección: «Alfabetización prehistórica e antiga»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=5" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización prehistórica e antiga">editar a fonte</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Orixes_da_alfabetización">Orixes da alfabetización</h4>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=6" title="Editar a sección: «Orixes da alfabetización»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=6" title="Editar o código fonte da sección: Orixes da alfabetización">editar a fonte</a>]</div> Entre o 3.500 a.C. e o 3.000 a.C., os antigos sumerios <a href="/wiki/Historia_da_escritura" title="Historia da escritura">inventaron a escritura</a>.<a href="#cite_note-58">[58]</a> Crese que o guión se desenvolveu de forma independente polo menos cinco veces na historia da humanidade: <a href="/wiki/Mesopotamia" title="Mesopotamia">Mesopotamia</a>, <a href="/wiki/Exipto" title="Exipto">Exipto</a>, a <a href="/wiki/Civilizaci%C3%B3n_do_val_do_Indo" title="Civilización do val do Indo">civilización do Indo</a>, as terras baixas de <a href="/wiki/Mesoam%C3%A9rica" title="Mesoamérica">Mesoamérica</a> e <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Popular_da_China#Historia" title="República Popular da China">China</a>.<a href="#cite_note-camb-59">[59]</a><a href="#cite_note-60">[60]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg/170px-Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg" decoding="async" width="170" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg/255px-Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg/340px-Bill_of_sale_Louvre_AO3765.jpg 2x" data-file-width="1650" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Factura de venda dun escravo e dun edificio en <a href="/w/index.php?title=Shuruppak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shuruppak (a páxina aínda non existe)">Shuruppak</a>, tableta de arxila <a href="/wiki/Sumeria" title="Sumeria">sumeria</a>, arredor do 2600 a.C.</figcaption></figure> As primeiras formas de <a href="/wiki/Escrita" title="Escrita">comunicación escrita</a> orixináronse en <a href="/wiki/Sumeria" title="Sumeria">Sumeria</a>, situada no sur de Mesopotamia (actual <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a>) arredor do 3500-3000 a.C. Durante esta época, a alfabetización era "unha cuestión moi funcional, impulsada pola necesidade de xestionar as novas cantidades de información e o nova forma de gobernar creado polo comercio e a produción a gran escala".<a href="#cite_note-61">[61]</a> Os sistemas de escritura en Mesopotamia xurdiron por primeira vez a partir dun sistema de rexistro no que as persoas usaban marcas simbólicas impresas para administrar o comercio e a produción agrícola.<a href="#cite_note-62">[62]</a> O sistema de fichas serviu como precursor da primeira escritura cuneiforme unha vez que a xente comezou a gravar información en tabletas de arxila. Os <a href="/wiki/Escrita_cuneiforme" title="Escrita cuneiforme">textos protocuneiformes</a> presentan non só signos numéricos, senón tamén <a href="/wiki/Ideograma" title="Ideograma">ideogramas</a> que representan obxectos que se contan.<a href="#cite_note-camb-59">[59]</a> Aínda que a visión tradicional fora que a alfabetización cuneiforme estaba restrinxida a unha clase de <a href="/wiki/Escriba" title="Escriba">escribas</a>, <a href="/wiki/Asiriolox%C3%ADa" title="Asirioloxía">asiriólogos</a>, incluídos Claus Wilcke e Dominique Charpin, argumentaron que a alfabetización funcional estaba algo estendida no período da <a href="/w/index.php?title=Imperio_paleobabil%C3%B3nico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imperio paleobabilónico (a páxina aínda non existe)">Antiga Babilonia</a>.<a href="#cite_note-63">[63]</a><a href="#cite_note-Veldhuis-64">[64]</a> Os <a href="/wiki/Xer%C3%B3glifo_exipcio" title="Xeróglifo exipcio">xeróglifos exipcios</a> xurdiron entre 3300 e 3100 a. C. e representaban a iconografía real que enfatizaba o poder entre outras elites. O sistema de escritura xeroglífica exipcia foi o primeiro sistema de notación que tivo valores <a href="/wiki/Fon%C3%A9tica" title="Fonética">fonéticos</a>. A escritura nas terras baixas de Mesoamérica foi posta en práctica por primeira vez polas civilizacións <a href="/wiki/Olmecas" title="Olmecas">olmeca</a> e <a href="/wiki/Civilizaci%C3%B3n_zapoteca" title="Civilización zapoteca">zapoteca</a> entre o 900 e 400 a.C. Estas civilizacións usaron a escritura <a href="/wiki/Glifo" title="Glifo">glifica</a> e os sistemas de notación numérica de barras e puntos para fins relacionados coa <a href="/wiki/Iconograf%C3%ADa" title="Iconografía">iconografía</a> real e os sistemas de <a href="/wiki/Calendario" title="Calendario">calendario</a>. As primeiras notacións escritas na China remóntanse á <a href="/wiki/Dinast%C3%ADa_Shang" title="Dinastía Shang">dinastía Shang</a> no 1200 a.C. Estas anotacións sistemáticas atopáronse inscritas en ósos e rexistraron sacrificios realizados, tributos recibidos e animais cazados, que eran actividades da elite. Estas inscricións en forma de ósos de oráculo foron os primeiros antepasados da escritura chinesa moderna e contiñan escritura <a href="/wiki/Logograma" title="Logograma">logosilábica</a> e <a href="/wiki/N%C3%BAmero" title="Número">números</a>. A <a href="/wiki/Escritura_do_Indo" title="Escritura do Indo">escritura do Indo</a> é en gran parte pictórica e aínda non foi descifrada. Pode ou non incluír signos abstractos. Pénsase que escribiron de dereita a esquerda e que a escritura é <a href="/wiki/Logograma" title="Logograma">logográfica</a>. Debido a que non se descifrou, os lingüistas non están de acordo sobre se se trata dun sistema de escritura completo e independente; con todo, pénsase xenuinamente que é un sistema de escritura independente que xurdiu na cultura <a href="/w/index.php?title=Harappa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harappa (a páxina aínda non existe)">Harappa</a>. Estes exemplos indican que os primeiros actos de alfabetización estaban estreitamente ligados ao poder e usábanse principalmente para prácticas de xestión, e probablemente menos do 1% da poboación estaba alfabetizada, xa que esta estaba confinada a unha elite gobernante moi pequena. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Orixes_do_alfabeto">Orixes do alfabeto</h4>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=7" title="Editar a sección: «Orixes do alfabeto»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=7" title="Editar o código fonte da sección: Orixes do alfabeto">editar a fonte</a>]</div> Segundo o <a href="/wiki/Antropolox%C3%ADa_social" title="Antropoloxía social">antropólogo social</a> <a href="/w/index.php?title=Jack_Goody&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jack Goody (a páxina aínda non existe)">Jack Goody</a>, existen dúas interpretacións sobre a orixe do alfabeto. Moitos eruditos clásicos, como o historiador <a href="/w/index.php?title=Ignace_Gelb&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignace Gelb (a páxina aínda non existe)">Ignace Gelb</a>, atribúen aos antigos gregos a creación do primeiro sistema alfabético (c. 750 a. C.) que utilizaba signos distintivos para as consoantes e as vocais. Pero Goody rebate: "A importancia da cultura grega na historia posterior da Europa Occidental levou a que os <a href="/w/index.php?title=Estudos_cl%C3%A1sicos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Estudos clásicos (a páxina aínda non existe)">clásicos</a> e outros poñan demasiada énfase na adición de signos <a href="/wiki/Vogal" title="Vogal">vogais</a> específicos ao conxunto de <a href="/wiki/Consoante" title="Consoante">consoantes</a> que se desenvolveu antes na <a href="/wiki/Asia_Occidental" title="Asia Occidental">Asia Occidental</a>".<a href="#cite_note-65">[65]</a> Así, moitos estudosos argumentan que os <a href="/w/index.php?title=Antigos_pobos_de_fala_semita&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antigos pobos de fala semita (a páxina aínda non existe)">antigos pobos de fala semita</a> do norte de <a href="/wiki/Cana%C3%A1n" title="Canaán">Canaán</a> (actual <a href="/wiki/Siria" title="Siria">Siria</a>) inventaron o <a href="/wiki/Abjad" title="Abjad">alfabeto consonántico</a> polo ano <a href="/wiki/-1500" title="-1500">1500 a.C.</a> Gran parte do desenvolvemento desta teoría atribúeselle ao arqueólogo inglés <a href="/w/index.php?title=Flinders_Petrie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Flinders Petrie (a páxina aínda non existe)">Flinders Petrie</a>, quen, en 1905, atopouse cunha serie de inscricións cananeas localizadas nas minas de turquesas de <a href="/w/index.php?title=Serabit_al-Khadim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serabit al-Khadim (a páxina aínda non existe)">Serabit al-Khadim</a>. Dez anos máis tarde, o exiptólogo inglés <a href="/w/index.php?title=Alan_Gardiner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alan Gardiner (a páxina aínda non existe)">Alan Gardiner</a> razoou que estas letras conteñen un alfabeto, así como referencias á deusa cananea <a href="/w/index.php?title=Asherah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asherah (a páxina aínda non existe)">Asherah</a>. En 1948, <a href="/w/index.php?title=William_F._Albright&action=edit&redlink=1" class="new" title="William F. Albright (a páxina aínda non existe)">William F. Albright</a> descifrou o texto usando evidencia adicional que fora descuberta despois dos achados de Goody. Isto incluía unha serie de inscricións de Ugarit, descubertas en 1929 polo arqueólogo francés Claude F. A. Schaeffer. Algunhas destas inscricións eran textos mitolóxicos (escritos nun dialecto cananeo primitivo) que consistían nun alfabeto consonántico <a href="/wiki/Escrita_cuneiforme" title="Escrita cuneiforme">cuneiforme</a> de 32 letras. Outro descubrimento significativo realizouse en 1953 cando se descubriron tres puntas de frecha, cada unha con inscricións cananeas idénticas do século XII a.C. Segundo <a href="/w/index.php?title=Frank_Moore_Cross&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frank Moore Cross (a páxina aínda non existe)">Frank Moore Cross</a>, estas inscricións consistían en signos alfabéticos que se orixinaron durante o desenvolvemento transitorio da escritura pictográfica a un alfabeto lineal. Ademais, afirma, "Estas inscricións tamén proporcionaron pistas para estender o desciframento de textos alfabéticos anteriores e posteriores".<a href="#cite_note-Cross,_Frank_Moore_1980_p._1-20-66">[66]</a> O sistema consonántico da escritura cananea inspirou desenvolvementos alfabéticos nos sistemas posteriores. Durante o final da <a href="/wiki/Idade_de_Bronce" title="Idade de Bronce">Idade de Bronce</a>, os alfabetos sucesores apareceron en toda a rexión do <a href="/wiki/Conca_do_Mediterr%C3%A1neo" title="Conca do Mediterráneo">Mediterráneo</a> e foron empregados nas linguas <a href="/wiki/Lingua_fenicia" title="Lingua fenicia">fenicia</a>, <a href="/wiki/Lingua_hebrea" title="Lingua hebrea">hebrea</a> e <a href="/wiki/Lingua_aramea" title="Lingua aramea">aramea</a>. Segundo Goody, estas escrituras cuneiformes poden ter influído no desenvolvemento do alfabeto grego varios séculos despois. Historicamente, os gregos afirmaron que o seu sistema de escritura se inspirou no modelo dos fenicios. Porén, moitos eruditos semíticos cren agora que o <a href="/wiki/Lingua_grega_antiga" title="Lingua grega antiga">grego antigo</a> é máis consistente cunha forma primitiva cananea que se usaba <a href="/wiki/Circa" title="Circa">c.</a> <a href="/wiki/-1100" title="-1100">1100 a.C.</a> Aínda que as primeiras inscricións gregas datan c. do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_-VIII" title="Século -VIII">século VIII a.C.</a>, as comparacións <a href="/wiki/Epigraf%C3%ADa" title="Epigrafía">epigráfica</a> co <a href="/wiki/Alfabeto_protocananeo" title="Alfabeto protocananeo">protocananeo</a> suxiren que os gregos puideron adoptar o alfabeto consonántico xa no 1100 a. C., e máis tarde "engadido cinco caracteres para representar as vogais".<a href="#cite_note-Goody,_Jack_1987_p._40-49-67">[67]</a> O fenicio, que se considera que contén o primeiro <a href="/w/index.php?title=Lista_de_sistemas_de_escritura&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lista de sistemas de escritura (a páxina aínda non existe)">"alfabeto lineal"</a>, estendeuse rapidamente ás cidades portuarias do Mediterráneo no norte de <a href="/wiki/Cana%C3%A1n" title="Canaán">Canaán</a>.<a href="#cite_note-Cross,_Frank_Moore_1980_p._1-20-66">[66]</a> Algúns arqueólogos cren que a escritura fenicia tivo certa influencia no desenvolvementos dos alfabetos hebreo e arameo baseándose no feito de que estas linguas evolucionaron durante o mesmo período de tempo, comparten características similares e adoitan clasificarse no mesmo grupo lingüístico.<a href="#cite_note-68">[68]</a> Cando os israelitas emigraron a Canaán entre o 1200 e o 1001 a. C., tamén adoptaron unha variación do alfabeto cananeo. <a href="/w/index.php?title=Baruch_ben_Neriah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baruch ben Neriah (a páxina aínda non existe)">Baruch ben Neriah</a>, o escriba de <a href="/wiki/Xerem%C3%ADas" title="Xeremías">Xeremías</a>, usou este alfabeto para crear as escrituras posteriores do <a href="/wiki/Antigo_Testamento" title="Antigo Testamento">Antigo Testamento</a>. O alfabeto hebreo primitivo foi prominente na rexión do Mediterráneo ata que os gobernantes <a href="/w/index.php?title=Imperio_neobabil%C3%B3nico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imperio neobabilónico (a páxina aínda non existe)">caldeos babilonios</a> exiliaron aos xudeus a <a href="/wiki/Babilonia" title="Babilonia">Babilonia</a> no século VI a.C. Foi entón cando xurdiu a nova escritura ("hebreo cadrado") e a máis antiga desapareceu rapidamente.<a href="#cite_note-Goody,_Jack_1987_p._40-49-67">[67]</a> O <a href="/wiki/Alfabeto_arameo" title="Alfabeto arameo">alfabeto arameo</a> tamén xurdiu nalgún momento entre 1200 e 1000 a.C. Aínda que as primeiras probas desta escrita son escasas, os arqueólogos descubriron unha ampla gama de textos arameos posteriores, escritos xa no século VII a.C. Aínda que no <a href="/wiki/Oriente_Medio" title="Oriente Medio">Oriente Medio</a>, era común rexistrar acontecementos en arxila usando a escritura cuneiforme, escribir <a href="/wiki/Lingua_aramea" title="Lingua aramea">arameo</a> en pergamiños de coiro fíxose común durante o imperio <a href="/w/index.php?title=Neoasirio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neoasirio (a páxina aínda non existe)">neoasirio</a>. Co ascenso dos <a href="/wiki/Persia" title="Persia">persas</a> no século V a.C., os gobernantes <a href="/wiki/Dinast%C3%ADa_aquem%C3%A9nida" title="Dinastía aqueménida">aqueménidas</a> adaptaron o arameo como "lingua diplomática".<a href="#cite_note-69">[69]</a> <a href="/wiki/Dar%C3%ADo_I" title="Darío I">Darío o Grande</a> normalizou o arameo que se converteu na <a href="/w/index.php?title=Arameo_imperial&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arameo imperial (a páxina aínda non existe)">escritura imperial</a>. Este alfabeto arameo imperial estendeuse rapidamente primeiro polo oeste, ata o Reino de Nabatea, despois ata o <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_do_Sina%C3%AD" title="Península do Sinaí">Sinaí</a> e a <a href="/wiki/Pen%C3%ADnsula_de_Arabia" title="Península de Arabia">Península Arábiga</a>, chegando finalmente ata o leste da <a href="/wiki/%C3%81frica" title="África">África</a>, máis tarde influíu no desenvolvemento da <a href="/w/index.php?title=Escritura_Brahmi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Escritura Brahmi (a páxina aínda non existe)">escritura Brahmi</a> na <a href="/wiki/India" title="India">India</a>. Durante os séculos seguintes, a escritura aramea imperial en Persia evolucionou a <a href="/w/index.php?title=Escrituras_pahlavi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Escrituras pahlavi (a páxina aínda non existe)">escrituras pahlavi</a>, "así como para unha serie de alfabetos empregados polos primeiros <a href="/wiki/Pobos_turcos" title="Pobos turcos">turcos</a> e as <a href="/wiki/Pobo_mongol" title="Pobo mongol">tribos mongolas</a> en Persia. <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a>, <a href="/wiki/Mongolia" title="Mongolia">Mongolia</a> e o <a href="/w/index.php?title=Turquest%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turquestán (a páxina aínda non existe)">Turquestán</a>".<a href="#cite_note-70">[70]</a> A alfabetización neste período estendeuse no colectivo dos comerciantes e puido crecer ata o 15-20% da poboación total. A lingua aramea decaeu coa difusión do <a href="/wiki/Islam" title="Islam">islam</a>, que foi acompañada pola difusión da <a href="/wiki/Lingua_%C3%A1rabe" title="Lingua árabe">lingua árabe</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabetización_clásica_e_posclásica">Alfabetización clásica e posclásica</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=8" title="Editar a sección: «Alfabetización clásica e posclásica»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=8" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización clásica e posclásica">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Véxase tamén: <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">alfabeto latino</a>.</dd></dl></div> Ata fai pouco tempo pensábase que a maioría da xente era analfabeta no mundo clásico.<a href="#cite_note-71">[71]</a> Porén, traballos recentes desafían esta percepción.<a href="#cite_note-72">[72]</a><a href="#cite_note-73">[73]</a> Anthony DiRenzo afirma que a <a href="/wiki/Cultura_romana" title="Cultura romana">sociedade romana</a> era "unha civilización baseada no libro e no rexistro", e "ninguén, nin libre nin escravo, podía permitirse o luxo de ser analfabeto".<a href="#cite_note-74">[74]</a> Do mesmo xeito, Dupont sinala: "A palabra escrita estaba ao seu redor, tanto na vida pública como na privada: leis, calendarios, regulamentos nos santuarios e epitafios funerarios estaban gravados en pedra ou bronce. A <a href="/wiki/Rep%C3%BAblica_Romana" title="República Romana">República</a> acumulou enormes arquivos de informes sobre todos os aspectos da vida pública".<a href="#cite_note-75">[75]</a> A administración civil imperial produciu masas de documentación utilizada en asuntos xudiciais, fiscais e administrativos ao igual que os concellos. O exército mantiña amplos rexistros relativos ás listas de subministracións e deberes e presentou informes. Os comerciantes, cargadores e propietarios de terras (e os seus empregados persoais), especialmente das empresas máis grandes, debían ser alfabetizados. A finais do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_IV" title="Século IV">século IV</a>, o <a href="/w/index.php?title=Pais_do_deserto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pais do deserto (a páxina aínda non existe)">pai do deserto</a> <a href="/w/index.php?title=Pacomio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pacomio (a páxina aínda non existe)">Pacomio</a> esperaba a alfabetización dun candidato para ser admitido nos seus <a href="/wiki/Mosteiro" title="Mosteiro">mosteiros</a>:<a href="#cite_note-76">[76]</a> <blockquote>daranlle vinte <a href="/wiki/Salmos" title="Salmos">salmos</a> ou dúas <a href="/wiki/Ep%C3%ADstola" title="Epístola">epístolas</a> dos <a href="/wiki/Ap%C3%B3stolo" title="Apóstolo">Apóstolos</a> ou algunha outra parte da Escritura. E se é analfabeto acudirá ás primeiras, terceiras e sextas horas a alguén que poida ensinarlle e sexa designado para el. Estará diante del e aprenderá con moito estudo e con toda a gratitude. Os fundamentos dunha sílaba, os verbos e os substantivos escribiranse para el e, aínda que non queira, verase obrigado a ler.</blockquote> Ao longo dos séculos IV e V, a Igrexa esforzouse por garantir un mellor clero, en particular entre os bispos, dos que se esperaba que tivesen unha educación clásica, que era o distintivo dunha persoa socialmente aceptable na sociedade superior (e cuxa posesión disipaba os temores da elite pagá de que se destruíse a súa herdanza cultural).[<a href="/wiki/Wikipedia:C%C3%B3mpre_referencia" title="Wikipedia:Cómpre referencia">Cómpre referencia</a>] Mesmo despois de que os restos do <a href="/wiki/Imperio_Romano_de_Occidente" title="Imperio Romano de Occidente">Imperio Romano de Occidente</a> caesen a finais da <a href="/wiki/D%C3%A9cada_de_470" title="Década de 470">década de 470</a>, a alfabetización continuou sendo unha marca distintiva da elite, xa que as habilidades de comunicación aínda eran importantes na vida política e eclesiástica (os bispos proviñan en gran parte da clase senatorial) nunha nova <a href="/wiki/S%C3%ADntese" title="Síntese">síntese</a> cultural, que fixo do "cristianismo a relixión romana".<a href="#cite_note-77">[77]</a> Con todo, estes coñecementos eran menos necesarios que antes ao non existir o gran aparello administrativo imperial cuxos chanzos medios e superiores dominaba a elite coma se fose un dereito. Aínda así, na época premoderna é pouco probable que a alfabetización se dese en máis dun 30-40% da poboación.<a href="#cite_note-78">[78]</a> A maior porcentaxe de alfabetización durante os <a href="/wiki/Anos_escuros" title="Anos escuros">séculos escuros</a> foi entre o clero e os monxes que forneceron gran parte do persoal necesario para administrar os estados da <a href="/wiki/Europa_Occidental" title="Europa Occidental">Europa Occidental</a>. Considerouse que unha abundancia de <a href="/wiki/Graffiti" title="Graffiti">graffitis</a> escritos en <a href="/w/index.php?title=Alfabeto_nabateo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabeto nabateo (a páxina aínda non existe)">alfabeto nabateo</a> que se remonta a principios do <a href="/w/index.php?title=Primeiro_milenio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Primeiro milenio (a páxina aínda non existe)">primeiro milenio</a> d.C. implica un grao relativamente alto de alfabetización entre os non especialistas no antigo mundo de fala árabe.<a href="#cite_note-79">[79]</a> O analfabetismo posterior á <a href="/wiki/Idade_Antiga" title="Idade Antiga">Antigüidade</a> empeorou moito pola falta dun medio de escritura axeitado. Cando o Imperio Romano de Occidente colapsouse, cesou a importación do <a href="/wiki/Papiro" title="Papiro">papiro</a> a Europa. Dado que o papiro deteriorase facilmente e non dura moito no clima europeo máis húmido, utilizouse o <a href="/wiki/Pergami%C3%B1o" title="Pergamiño">pergamiño</a>, que era caro e só era accesible pola Igrexa e os ricos. O <a href="/wiki/Papel" title="Papel">papel</a> introduciuse en Europa por España no século XI. O seu uso estendeuse ao norte lentamente durante os catro séculos seguintes. Como resultado, a alfabetización viu un rexurdimento e, no século XV, o papel substituíu en gran parte ao pergamiño, agás os <a href="/wiki/Manuscrito" title="Manuscrito">manuscritos</a> de luxo. A <a href="/wiki/Reforma_protestante" title="Reforma protestante">Reforma</a> salientou a importancia da alfabetización e de poder ler a <a href="/wiki/Biblia" title="Biblia">Biblia</a>. Os <a href="/wiki/Protestantismo" title="Protestantismo">países protestantes</a> foron os primeiros en acadar a plena alfabetización;<a href="#cite_note-80">[80]</a> Os <a href="/wiki/Escandinavia" title="Escandinavia">países escandinavos</a> estaban totalmente alfabetizados a principios do século XVII. A alfabetización xa estaba ben establecida na <a href="/wiki/Inglaterra" title="Inglaterra">Inglaterra</a> de principios do século XVIII, xa que os libros orientados aos nenos eran moito máis comúns, e quizais se imprimían ata 50 <a href="/wiki/Libro" title="Libro">libros</a> ao ano nas principais cidades de Inglaterra a finais de século.<a href="#cite_note-81">[81]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabetización_e_industrialización">Alfabetización e industrialización</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=9" title="Editar a sección: «Alfabetización e industrialización»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=9" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización e industrialización">editar a fonte</a>]</div> <div class="detail principal"> <dl><dd>Véxase tamén: <a href="/wiki/Revoluci%C3%B3n_Industrial" title="Revolución Industrial">Revolución Industrial</a>.</dd></dl></div> No século XIX, a lectura faríase aínda máis común no Reino Unido. As notas públicas, os panfletos, os folletos, a literatura da rúa e as cancións impresas serían a literatura habitual antes de que os xornais se convertesen en algo común. Outras formas de material de lectura popular eran a publicidade de eventos, teatros e produtos en venda.<a href="#cite_note-:7-82">[82]</a> En Pickwick Papers (1836-37) de <a href="/wiki/Charles_Dickens" title="Charles Dickens">Charles Dickens</a> dise que:<a href="#cite_note-:7-82">[82]</a><blockquote>mesmo a xente común, tanto na cidade como no campo, é igualmente intensa na súa admiración. Con frecuencia, vimos ao carniceiro, coa súa bandexa ao ombreiro, ler coa maior avidez o último “Pickwick”; o lacaio (cuxas tonterias están tan inimitablemente descubertas), a criada, o limpachemeneas, todas as clases, de feito, len “Boz” (pseudónimo antigo de Charles Dickens).</blockquote> A partir de mediados do século XIX, a segunda revolución industrial mellorou as melloras tecnolóxicas na produción de papel e as novas redes de distribución habilitadas pola mellora das estradas e do ferrocarril, deron como resultado un aumento da capacidade de subministración de material impreso. Os cambios sociais e educativos aumentaron a demanda de material de lectura, liderados polo aumento das taxas de alfabetización, especialmente entre as clases medias e traballadoras, crearon un novo mercado masivo de material impreso.<a href="#cite_note-:7-82">[82]</a> A ampliación da escolarización contribuíu a aumentar as taxas de alfabetización, axudada polo abaratamento dos custos de publicación.<a href="#cite_note-:7-82">[82]</a> A man de obra non cualificada era común na Europa occidental, e a industria británica avanzou, necesitando máis enxeñeiros e traballadores cualificados que puidesen manexar instrucións técnicas e situacións complexas. A alfabetización era esencial para ser contratado.<a href="#cite_note-83">[83]</a> Un alto funcionario do goberno díxoo ao Parlamento en 1870:<a href="#cite_note-84">[84]</a> <dl><dd>A nosa prosperidade industrial depende de que se imparta rapidamente o ensino elemental. É inútil tratar de impartir ensino técnico aos nosos cidadáns sen educación elemental; os traballadores sen educación -e moitos dos nosos traballadores carecen por completo dela- son, na súa maioría, traballadores non cualificados, e se deixamos aos nosos traballadores sen cualificación, a pesar dos seus fortes tendóns e a súa decidida enerxía, veranse superados na competencia do mundo.</dd></dl> Mentres que a finais do século XIX, o gas e a iluminación eléctrica eran cada vez máis comúns nos fogares, o que melloraba a lectura á noitiña no canto de utilizar a luz das velas ou a lámpada de aceite, mellorando aínda máis o atractivo da alfabetización.<a href="#cite_note-:7-82">[82]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabetización_moderna">Alfabetización moderna</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=10" title="Editar a sección: «Alfabetización moderna»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=10" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización moderna">editar a fonte</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Difusión_da_alfabetización_dende_mediados_do_século_XX">Difusión da alfabetización dende mediados do século XX</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=11" title="Editar a sección: «Difusión da alfabetización dende mediados do século XX»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=11" title="Editar o código fonte da sección: Difusión da alfabetización dende mediados do século XX">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg/220px-Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg.png" decoding="async" width="220" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg/330px-Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg/440px-Figure_1_Adult_literacy_rates_have_increased_Reading_the_past_writing_the_futureUPDATED.svg.png 2x" data-file-width="365" data-file-height="335" /></a><figcaption>As taxas de alfabetización de adultos aumentaron a un ritmo constante desde 1950</figcaption></figure>. Os datos sobre alfabetización publicados pola <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a> mostran que, desde 1950, a taxa de alfabetización de adultos a nivel mundial aumentou en 5 puntos porcentuais cada década máis ou menos, pasando do 55,7% en 1950 ao 86,2% en 2015. Con todo, durante catro décadas, o crecemento da poboación foi tan rápido que o número de adultos analfabetos seguiu aumentando, pasando de 700 millóns en 1950 a 878 millóns en 1990. Desde entón, a cifra descendeu notablemente ata os 745 millóns en 2015, aínda que segue sendo superior á de 1950 a pesar das décadas de políticas de educación universal, as intervencións de alfabetización e a difusión do material impreso e as tecnoloxías da información e a comunicación (TIC). Con todo, estas tendencias non foron nin moito menos uniformes en todas as rexións.<a href="#cite_note-:4-85">[85]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Desigualdades_rexionais">Desigualdades rexionais</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=12" title="Editar a sección: «Desigualdades rexionais»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=12" title="Editar o código fonte da sección: Desigualdades rexionais">editar a fonte</a>]</div> Os datos globais dispoñibles indican variacións significativas nas taxas de alfabetización entre as diferentes rexións do mundo. <a href="/wiki/Am%C3%A9rica_do_Norte" title="América do Norte">América do Norte</a>, <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europa</a>, <a href="/wiki/Asia_Occidental" title="Asia Occidental">Asia Occidental</a> e <a href="/wiki/Asia_Central" title="Asia Central">Asia Central</a> acadaron unha alfabetización case total dos adultos (individuos de 15 anos ou máis) tanto para homes como para mulleres. A maioría dos países da <a href="/w/index.php?title=Asia-Pac%C3%ADfico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Asia-Pacífico (a páxina aínda non existe)">Asia Oriental e Pacífico</a>, así como os da <a href="/w/index.php?title=Am%C3%A9rica_Latina_e_o_Caribe&action=edit&redlink=1" class="new" title="América Latina e o Caribe (a páxina aínda non existe)">América Latina e o Caribe</a>, están por riba da taxa de alfabetización dos adultos do 90%.<a href="#cite_note-:0-86">[86]</a> O analfabetismo persiste en maior medida noutras rexións: os datos do <a href="/w/index.php?title=Instituto_de_Estat%C3%ADstica_da_UNESCO&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instituto de Estatística da UNESCO (a páxina aínda non existe)">Instituto de Estatística da UNESCO</a> (UIS) de 2013 indican que as taxas de alfabetización dos adultos son só do 67,55% en <a href="/wiki/Asia_Meridional" title="Asia Meridional">Asia do Sur</a> e <a href="/wiki/%C3%81frica_do_Norte" title="África do Norte">Norte de África</a>, 59,76% en <a href="/wiki/%C3%81frica_subsahariana" title="África subsahariana">África subsahariana</a>.<a href="#cite_note-:3-87">[87]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg/170px-Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png" decoding="async" width="170" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg/255px-Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg/340px-Figure_5_Literacy_has_rapidly_spread_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png 2x" data-file-width="644" data-file-height="334" /></a><figcaption>A alfabetización estendeuse rapidamente en varias rexións nos últimos vinte e cinco anos.</figcaption></figure> En gran parte do mundo, as altas taxas de alfabetización xuvenil suxiren que o analfabetismo será cada vez menos común a medida que as xeracións máis novas con niveis educativos máis altos substitúan ás maiores.<a href="#cite_note-88">[88]</a> Non obstante, na África subsahariana e o sur de Asia, onde vive a gran maioría da mocidade analfabeta do mundo, a menor matrícula escolar implica que o analfabetismo persistirá en maior medida.<a href="#cite_note-89">[89]</a> Segundo os datos do UIS de 2013, a taxa de alfabetización xuvenil (individuos de 15 a 24 anos) era do 84,03% no sur de Asia e o norte de África, e do 70,06% na África subsahariana.<a href="#cite_note-:3-87">[87]</a> Porén, a distinción alfabetizado/analfabeto non é clara: por exemplo, dado que unha gran parte dos beneficios da alfabetización pódense obter accedendo a unha persoa alfabetizada no fogar, algunha literatura recente en economía, comezando polo traballo de Kaushik Basu e James Foster, distinguen entre un "analfabeto próximo" e un "analfabeto illado". O primeiro refírese a un analfabeto que vive nun fogar con analfabetos e o segundo a un analfabeto que vive nun fogar onde todos son analfabetos. O que preocupa é que moitas persoas dos países pobres non son analfabetos próximos senón analfabetos illados. Dito isto, a alfabetización estendeuse rapidamente en varias rexións nos últimos vinte e cinco anos (véxase a imaxe).<a href="#cite_note-:4-85">[85]</a> Tamén está a cobrar impulso a iniciativa mundial das Nacións Unidas para facer realidade o <a href="/w/index.php?title=Obxectivo_de_Desenvolvemento_Sostible_4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Obxectivo de Desenvolvemento Sostible 4 (a páxina aínda non existe)">Obxectivo de Desenvolvemento Sostible 4</a>..<a href="#cite_note-90">[90]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Desigualdades_de_xénero">Desigualdades de xénero</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=13" title="Editar a sección: «Desigualdades de xénero»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=13" title="Editar o código fonte da sección: Desigualdades de xénero">editar a fonte</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Adult_literacy_rate,_population_15%2B_years,_male_(%25),_OWID.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg/170px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg.png" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg/255px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg/340px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_male_%28%25%29%2C_OWID.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>Taxa de alfabetización de adultos, poboación de homes de máis de 15 anos, (%), 2015<a href="#cite_note-91">[91]</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Adult_literacy_rate,_population_15%2B_years,_female_(%25),_OWID.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg/170px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg.png" decoding="async" width="170" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg/255px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg/340px-Adult_literacy_rate%2C_population_15%2B_years%2C_female_%28%25%29%2C_OWID.svg.png 2x" data-file-width="850" data-file-height="600" /></a><figcaption>Taxa de alfabetización de adultos, poboación de mulleres de máis de 15 anos, (%), 2015<a href="#cite_note-92">[92]</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg/170px-Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png" decoding="async" width="170" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg/255px-Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg/340px-Figure_4_Progress_towards_gender_parity_Reading_the_past_writing_the_future.svg.png 2x" data-file-width="644" data-file-height="336" /></a><figcaption>Índices de paridade de xénero nas taxas de alfabetización dos mozos por rexión, 1990-2015. Os avances cara á paridade de xénero na alfabetización comezaron despois de 1990.</figcaption></figure> Segundo datos do IEU de 2015 recolleitos polo <a href="/w/index.php?title=Instituto_de_Estat%C3%ADstica_da_UNESCO&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instituto de Estatística da UNESCO (a páxina aínda non existe)">Instituto de Estatística da UNESCO</a>, preto de dous terzos (63%) dos adultos analfabetos do mundo son mulleres. Esta disparidade era aínda máis marcada en décadas anteriores: de 1970 a 2000, a <a href="/w/index.php?title=Brecha_de_x%C3%A9nero_na_alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brecha de xénero na alfabetización (a páxina aínda non existe)">brecha de xénero na alfabetización</a> mundial diminuiría aproximadamente un 50%.<a href="#cite_note-93">[93]</a> Con todo, nos últimos anos, este progreso estancouse, e a brecha de xénero restante mantívose case constante durante as dúas últimas décadas.<a href="#cite_note-:0-86">[86]</a> En xeral, a brecha de xénero na alfabetización non é tan pronunciada como a brecha rexional; é dicir, as diferenzas entre países na alfabetización xeral adoitan ser maiores que as diferenzas de xénero dentro dos países.<a href="#cite_note-94">[94]</a> Con todo, a diferenza entre homes e mulleres reduciríase a partir de 1990, tras o aumento da taxa de alfabetización de adultos ao 80% (véxase a imaxe).<a href="#cite_note-:4-85">[85]</a> A <a href="/wiki/%C3%81frica_subsahariana" title="África subsahariana">África subsahariana</a> é a rexión coas taxas globais de alfabetización máis baixas, é tamén a que presenta a maior disparidade entre homes e mulleres: só o 52% das mulleres adultas saben ler e escribir, polo 68% dos homes adultos. Unha disparidade de xénero similar persiste noutras dúas rexións, <a href="/wiki/%C3%81frica_do_Norte" title="África do Norte">África do Norte</a> (86% de alfabetización de homes adultos, 70% de alfabetización de mulleres adultas) e <a href="/wiki/Asia_Meridional" title="Asia Meridional">Asia Meridional</a> (77% de alfabetización de homes adultos, 58% de alfabetización de mulleres adultas).<a href="#cite_note-UNESCO-2015-95">[95]</a> A Conferencia Mundial sobre <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">educación para todos</a>, celebrada en 1990 en <a href="/w/index.php?title=Jomtien&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jomtien (a páxina aínda non existe)">Jomtien</a> (<a href="/wiki/Tailandia" title="Tailandia">Tailandia</a>), chamou a atención sobre a brecha de xénero na alfabetización e impulsou a moitos países en desenvolvemento a dar prioridade á alfabetización das mulleres. <a href="#cite_note-96">[96]</a> En moitos contextos, o analfabetismo feminino coexiste con outros aspectos da desigualdade de xénero. <a href="/wiki/Martha_Nussbaum" title="Martha Nussbaum">Martha Nussbaum</a> afirma que as mulleres analfabetas son máis vulnerables a quedar atrapadas nun matrimonio abusivo, dado que o analfabetismo limita as súas oportunidades de emprego e empeora a súa posición á hora de <a href="/w/index.php?title=Negociaci%C3%B3n_dentro_do_fogar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Negociación dentro do fogar (a páxina aínda non existe)">negociar dentro do fogar</a>. Ademais, Nussbaum vincula a alfabetización coa capacidade das mulleres para comunicarse eficazmente e colaborar entre si "para participar nun movemento máis amplo en favor do cambio político."<a href="#cite_note-97">[97]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Desafíos_para_aumentar_a_alfabetización_feminina">Desafíos para aumentar a alfabetización feminina</h4>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=14" title="Editar a sección: «Desafíos para aumentar a alfabetización feminina»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=14" title="Editar o código fonte da sección: Desafíos para aumentar a alfabetización feminina">editar a fonte</a>]</div> As barreiras sociais poden limitar as oportunidades de aumentar as competencias de alfabetización das mulleres e as nenas; ofrecer clases de alfabetización pode resultar ineficaz cando entra en conflito co uso do valioso e limitado tempo das mulleres e as nenas.<a href="#cite_note-98">[98]</a> As nenas en idade escolar poden ter máis expectativas que os seus compañeiros homes en canto á realización das tarefas domésticas e o coidado dos irmáns menores.<a href="#cite_note-World-Literacy-Foundation-2015-99">[99]</a> A dinámica xeracional tamén pode perpetuar estas disparidades; os pais analfabetos poden non apreciar facilmente o valor da alfabetización das súas fillas, sobre todo nas sociedades rurais tradicionais, nas que se espera que as nenas permanezan en casa.<a href="#cite_note-100">[100]</a> Unha revisión da literatura académica realizada polo <a href="/wiki/Banco_Mundial" title="Banco Mundial">Banco Mundial</a> e o <a href="/w/index.php?title=Centro_Internacional_de_Investigaci%C3%B3n_sobre_a_Muller&action=edit&redlink=1" class="new" title="Centro Internacional de Investigación sobre a Muller (a páxina aínda non existe)">Centro Internacional de Investigación sobre a Muller</a> (ICRW) concluíu que o <a href="/wiki/Matrimonio_infantil" title="Matrimonio infantil">matrimonio infantil</a>, que afecta predominantemente ás nenas, tende a reducir os niveis de alfabetización.<a href="#cite_note-101">[101]</a> Unha análise do problema realizada en 2008 en Bangladesh descubriu que por cada ano adicional que se atrasa o matrimonio dunha nena, a súa probabilidade de alfabetización aumenta un 5,6%.<a href="#cite_note-102">[102]</a> Do mesmo xeito, un estudo de 2014 descubriu que na África subsahariana, casar cedo diminúe significativamente a probabilidade de alfabetización dunha nena, mesmo despois de ter en conta outras variables.<a href="#cite_note-103">[103]</a> Polo tanto, unha revisión da literatura de 2015 recomendou o aprazamento do matrimonio como parte dunha estratexia para aumentar os niveis educativos, incluíndo a <a href="/w/index.php?title=Educaci%C3%B3n_feminina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Educación feminina (a páxina aínda non existe)">alfabetización feminina</a>.<a href="#cite_note-104">[104]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Características">Características</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=15" title="Editar a sección: «Características»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=15" title="Editar o código fonte da sección: Características">editar a fonte</a>]</div> O alfabetismo, ou máis ben o seu contrario, o <a href="/wiki/Analfabetismo" title="Analfabetismo">analfabetismo</a>, serve como indicador da <a href="/wiki/Cultura" title="Cultura">cultura</a> dun país; é un factor máis a ter en conta en canto ao grao de <a href="/wiki/Desenvolvemento_humano" title="Desenvolvemento humano">desenvolvemento</a>. Mídese o número de persoas adultas que non lograron os niveis mínimos de alfabetización. Esta cifra incide na capacidade de producir <a href="/wiki/Riqueza" title="Riqueza">riqueza</a>, en acceso a novas oportunidades e na <a href="/wiki/Igualdade_social" title="Igualdade social">igualdade social</a>. Alfabetizar considérase o primeiro nivel da <a href="/w/index.php?title=Educaci%C3%B3n_de_adultos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Educación de adultos (a páxina aínda non existe)">educación de adultos</a> e equivale ós primeiros cursos de <a href="/wiki/Educaci%C3%B3n_primaria" title="Educación primaria">educación primaria</a>. Hai grandes diferenzas entre o número de analfabetos nos países desenvolvidos e os denominados do "terceiro mundo", e nestes, tamén entre homes e mulleres (que acotío teñen menos acceso ó <a href="/wiki/Ensino" title="Ensino">ensino</a>). Calcúlase que no ano 2000 había uns 90 millóns de persoas analfabetas, segundo a <a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a>. A opacidade dos datos de determinados gobernos non axuda á detección e solución do problema. Os países do antigo bloque soviético son os que máis esforzos fixeron neste campo. Determinados técnicos educativos diferencian entre <a href="/wiki/Analfabetismo" title="Analfabetismo">analfabetismo</a> e <a href="/wiki/Analfabetismo_funcional" title="Analfabetismo funcional">analfabetismo funcional</a> ou suxeitos iletrados. Unha persoa iletrada pode entender unha mensaxe sinxela, a súa pero o seu mecanismo lector non é capaz de discriminar idea principal e ideas secundarias e non sabe usar os conceptos que le (carencia de <a href="/wiki/Vocabulario" title="Vocabulario">vocabulario</a>). O iletrismo é moito máis difícil de medir e afecta tamén zonas do mundo desenvolvidas. Está moi relacionado coa calidade da educación. O <a href="/wiki/8_de_setembro" title="8 de setembro">8 de setembro</a> celébrase o <a href="/w/index.php?title=D%C3%ADa_Internacional_da_Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Día Internacional da Alfabetización (a páxina aínda non existe)">Día Internacional da Alfabetización</a> <a href="#cite_note-105">[105]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tendencias_na_alfabetización">Tendencias na alfabetización</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=16" title="Editar a sección: «Tendencias na alfabetización»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=16" title="Editar o código fonte da sección: Tendencias na alfabetización">editar a fonte</a>]</div> A tendencia tradicional parte do recoñecemento das letras e, asociando cada <a href="/wiki/Fonema" title="Fonema">fonema</a> e a súa grafía, chegar a descifrar as palabras e as frases. É o método usual das escolas cos nenos. Outros expertos, con todo, opinan que con adultos é mellor usar palabras significativas para estimulalos, posto que a capacidade de <a href="/wiki/Aprendizaxe" title="Aprendizaxe">aprendizaxe</a> adoita ser menor que cos nenos. Con frecuencia as palabras apóianse en obxectos reais ou ilustracións para aclarar o seu <a href="/wiki/Significado" title="Significado">significado</a>. O coñecemento da contorna, que é moito máis grande que o dos nenos, axuda a adiantar máis rapidamente. Estes métodos son denominados <a href="/w/index.php?title=M%C3%A9todos_globais&action=edit&redlink=1" class="new" title="Métodos globais (a páxina aínda non existe)">métodos globais</a>, visuais ou analíticos. Un problema engadido é cando o alumno descoñece o idioma e provén doutra cultura, como pasa co fenómeno da <a href="/wiki/Inmigraci%C3%B3n" title="Inmigración">inmigración</a>. Neste caso é aconsellable o axudar a correlacionar aquilo aprendido coa lingua de orixe. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alfabetización_dixital">Alfabetización dixital</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=17" title="Editar a sección: «Alfabetización dixital»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=17" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización dixital">editar a fonte</a>]</div> O novo reto en canto ó alfabetismo é o descoñecemento das novas tecnoloxías da comunicación por parte de grandes sectores da <a href="/wiki/Poboaci%C3%B3n" title="Poboación">poboación</a>. É o que tamén se coñece como fractura ou <a href="/wiki/Fenda_dixital" title="Fenda dixital">fenda dixital</a>. No mundo académico existe un antigo debate sobre que é e en que debe consistir a alfabetización dixital. Non existe un claro acordo sobre como chamar ao proceso de achegamento dos cidadáns ás tecnoloxías da información e o coñecemento. Alfabetización dixital, informacional, computacional, tecnolóxica ou electrónica, son algúns dos termos que se barallan, e cada autor introduce matices característicos para diferenciar uns doutros. Xa que logo, por <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_dixital&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización dixital (a páxina aínda non existe)">alfabetización dixital</a> pódese entender o proceso de adquisición dos coñecementos necesarios para coñecer e utilizar adecuadamente as <a href="/w/index.php?title=Infotecnolox%C3%ADa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Infotecnoloxía (a páxina aínda non existe)">infotecnoloxías</a> e poder responder criticamente ós estímulos e esixencias dunha contorna informacional cada vez máis complexa, con variedade e multiplicidade de fontes, medios de comunicación e servizos. Estar alfabetizado dixitalmente sería posuír a capacitación imprescindible para sobrevivir na <a href="/w/index.php?title=Sociedade_da_informaci%C3%B3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sociedade da información (a páxina aínda non existe)">sociedade da información</a> e poder actuar criticamente sobre ela. Trátase de atender ós fins últimos da educación como ferramenta de transformación social. O modelo de alfabetización dixital debe ser multidimensional, activo e dinámico, cun contexto ético-político fundamental, que vai máis alá da simple adquisición de destrezas para utilizar o computador ou acceder á rede, transcendendo o campo da informática. Require habilidades e coñecementos, pero tamén concienciación e actitudes críticas. Nese sentido, achégase o concepto de <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n_informacional&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alfabetización informacional (a páxina aínda non existe)">alfabetización informacional</a>, entendida como a capacidade para acceder e usar de modo reflexivo, crítico e intencional a información. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Alfabetización_en_Galiza[106]">Alfabetización en Galiza<a href="#cite_note-106">[106]</a></h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=18" title="Editar a sección: «Alfabetización en Galiza[106]»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=18" title="Editar o código fonte da sección: Alfabetización en Galiza[106]">editar a fonte</a>]</div> No <a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a>, segundo o <a href="/wiki/IGE" class="mw-redirect" title="IGE">IGE</a>, había en Galiza 47.912 persoas analfabetas<a href="#cite_note-107">[107]</a> (11.495 homes e 36.417 mulleres), das cales 690 eran estranxeiras<a href="#cite_note-108">[108]</a> (297 homes e 393 mulleres). Segundo datos do <a href="/wiki/INE" class="mw-redirect" title="INE">INE</a>, en <a href="/wiki/2008" title="2008">2008</a> había en Galiza unhas 50.000 persoas (2 % da poboación)<a href="#cite_note-109">[109]</a>. Isto supón a taxa máis baixa do estado español (2,5 % de media), e un descenso respecto a 1990 cando a taxa era do 3 %. Con todo, hai dúas grandes brechas: a xeracional (a maioría da poboación analfabeta é maior de 65 anos) e de xénero (mentres que só o 1 % dos homes é analfabeto, o 2,9 % das mulleres galegas non sabe ler nin escribir). Por outra banda, tamén existe un alto grao de analfabetismo entre <a href="/wiki/Inmigraci%C3%B3n" title="Inmigración">inmigrantes</a> procedentes de lugares onde non tiñan acceso á escolarización. Segundo o <a href="/wiki/IGE" class="mw-redirect" title="IGE">IGE</a>, no ano <a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a> había en Galiza unhas 46.900 persoas analfabetas<a href="#cite_note-110">[110]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notas">Notas</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=19" title="Editar a sección: «Notas»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=19" title="Editar o código fonte da sección: Notas">editar a fonte</a>]</div> <div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> Definicións no <a rel="nofollow" class="external text" href="http://academia.gal/dicionario/-/termo/alfabetizar">Dicionario da Real Academia Galega</a> e no <a rel="nofollow" class="external text" href="http://portaldaspalabras.gal/dicionario/procura/alfabetizar">Portal das Palabras</a> para alfabetizar. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> "Literate." Merriam-Webster.com. Merriam-Webster, n.d. Web. 19 Aug. 2014. <<a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.merriam-webster.com/dictionary/literate">http://www.merriam-webster.com/dictionary/literate</a>>. </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">↑</a> <cite class="citation book">Rowsell, Jennifer; Pahl, Kate (2020). The Routledge Handbook of Literacy Studies. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780367501723" title="Especial:Fontes bibliográficas/9780367501723">9780367501723</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=Pahl%2C+Kate&rft.aufirst=Jennifer&rft.aulast=Rowsell&rft.btitle=The+Routledge+Handbook+of+Literacy+Studies&rft.date=2020&rft.genre=book&rft.isbn=9780367501723&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <cite class="citation book">Calvet, Louis-Jean (1999). Towards an Ecology of World Languages. Cambridge: Polity. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-7456-2956-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-7456-2956-3">0-7456-2956-3</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=Louis-Jean&rft.aulast=Calvet&rft.btitle=Towards+an+Ecology+of+World+Languages&rft.date=1999&rft.genre=book&rft.isbn=0-7456-2956-3&rft.place=Cambridge&rft.pub=Polity&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <cite class="citation book">Lankshear, Colin; Knobel, Michelle (2007). "Sampling the 'New' in New Literacies". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/newliteraciessam0000unse">A New Literacies Sampler</a>. New York: Peter Lang. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/newliteraciessam0000unse/page/2">2</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-8204-9523-1" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-8204-9523-1">978-0-8204-9523-1</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Sampling+the+%27New%27+in+New+Literacies&rft.au=Knobel%2C+Michelle&rft.aufirst=Colin&rft.aulast=Lankshear&rft.btitle=A+New+Literacies+Sampler&rft.date=2007&rft.genre=bookitem&rft.isbn=978-0-8204-9523-1&rft.pages=2&rft.place=New+York&rft.pub=Peter+Lang&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnewliteraciessam0000unse&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <cite class="citation book">Lindquist, Julie (2015). "Literacy". Keywords in Writing Studies. Logan: Utah State UP. pp. 99–102.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Literacy&rft.aufirst=Julie&rft.aulast=Lindquist&rft.btitle=Keywords+in+Writing+Studies&rft.date=2015&rft.genre=bookitem&rft.pages=99-102&rft.place=Logan&rft.pub=Utah+State+UP&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Ed_for_All,_UNESCO-7">↑ <a href="#cite_ref-Ed_for_All,_UNESCO_7-0">7,0</a> <a href="#cite_ref-Ed_for_All,_UNESCO_7-1">7,1</a> <cite class="citation web">UNESCO. UNESCO, ed. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unesco.org/education/GMR2006/full/chapt6_eng.pdf">"Education for All: A Global Monitoring Report"</a> (PDF).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=UNESCO&rft.btitle=Education+for+All%3A+A+Global+Monitoring+Report&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unesco.org%2Feducation%2FGMR2006%2Ffull%2Fchapt6_eng.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <cite class="citation journal">Asociación Internacional de Lectura (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190426170918/http://www.lecturayvida.fahce.unlp.edu.ar/numeros/a26n1/sumario">"¿Qué es alfabetización? : Vocabulario de lectura y escritura."</a>. Lectura y Vida. Revista Latinoamericana de Lectura (Universidad Pedagógica Experimental Libertador) 26 (1): 62–64. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0325-8637">0325-8637</a>. Archived from the original on 26 de abril de 2019. Consultado o 26 de abril de 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=%BFQu%C3%A9+es+alfabetizaci%C3%B3n%3F+%3A+Vocabulario+de+lectura+y+escritura.&rft.au=Asociaci%C3%B3n+Internacional+de+Lectura&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issn=0325-8637&rft.issue=1&rft.jtitle=Lectura+y+Vida.+Revista+Latinoamericana+de+Lectura&rft.pages=62-64&rft.volume=26&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lecturayvida.fahce.unlp.edu.ar%2Fnumeros%2Fa26n1%2Fsumario&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://es.unesco.org/themes/alfabetizacion">"Alfabetización"</a>. 25 de abril de 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Alfabetizaci%C3%B3n&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fes.unesco.org%2Fthemes%2Falfabetizacion&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> Margie Gillis, Ed.D., President, Literacy How, Inc., and Research Affiliate, Haskins Laboratories at Yale University; Sally Grimes, Ed.M., Executive Director, Literate Nation and Founder, Grimes Reading Institute; Cinthia Haan, Author and Chair, The Haan Foundation for Children and President, Power4Kids Reading Initiative; Peggy McCardle, Ph.D., M.P.H., Chief, Child Development and Behavior Branch, National Institute of Child Health and Human Development; Louisa Moats, Ed.D., President, Moats Associates Consulting, Inc.; Anthony Pedriana, Author and retired urban schoolteacher and principal; Susan Smartt, Ph.D., Senior Research Associate, National Comprehensive Center for Teacher Quality, Vanderbilt University; Catherine Snow, Ph.D., Author, Researcher and Professor of Education, Harvard Graduate School of Education, Harvard University; Cheryl Ward, M.S.M., C.A.L.P., Co-founder of Wisconsin Reading Coalition and academic language practitioner; Maryanne Wolf, Ed.D., Author and Director, Center for Reading and Language Research, Tufts University. </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite class="citation journal">Street, Brian V. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190426170923/https://crefal.org/">"Nuevas alfabetizaciones, nuevos tiempos: ¿Cómo describimos y enseñamos los conocimientos, las habilidades y los valores acordes con las formas de alfabetización que las personas necesitan para los nuevos tiempos"</a>. Revista interamericana de educación de adultos (Centro de Cooperación Regional para la Educación de Adultos en América Latina y el Caribe) 30 (2): 41–69. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0188-8838">0188-8838</a>. Archived from the original on 26 de abril de 2019. Consultado o 26 de abril de 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Nuevas+alfabetizaciones%2C+nuevos+tiempos%3A+%BFC%C3%B3mo+describimos+y+ense%C3%B1amos+los+conocimientos%2C+las+habilidades+y+los+valores+acordes+con+las+formas+de+alfabetizaci%C3%B3n+que+las+personas+necesitan+para+los+nuevos+tiempos&rft.aufirst=Brian+V.&rft.aulast=%3Cspan+class%3D%22smallcaps%22+style%3D%22font-variant%3Asmall-caps%3B%22%3EStreet%3C%2Fspan%3E&rft.date=2005&rft.genre=article&rft.issn=0188-8838&rft.issue=2&rft.jtitle=Revista+interamericana+de+educaci%C3%B3n+de+adultos&rft.pages=41-69&rft.volume=30&rft_id=http%3A%2F%2Fcrefal.org%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation journal">Gee, J. (1991). "Socio-Cultural Approaches to Literacy (Literacies). Annual Review of Applied Linguistics 12": 31–48. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017%2FS0267190500002130">10.1017/S0267190500002130</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Socio-Cultural+Approaches+to+Literacy+%28Literacies%29.+Annual+Review+of+Applied+Linguistics+12&rft.au=Gee%2C+J.+%281991%29&rft.genre=article&rft.pages=31-48&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0267190500002130&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation web">Réka, Vágvölgyi; Bergström, Aleksandar; Bulajić, Maria Klatte;Falk, Huettig (maio de 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.researchgate.net/publication/333470256">"Understanding functional illiteracy from a policy, adult education, and cognition point of view: Towards a joint referent framework, researchgate.net"</a>. p. 111. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Understanding+functional+illiteracy+from+a+policy%2C+adult+education%2C+and+cognition+point+of+view%3A+Towards+a+joint+referent+framework%2C+researchgate.net&rft.genre=unknown&rft.pages=111&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.researchgate.net%2Fpublication%2F333470256&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ourworldindata.org/grapher/literacy-rates-most-recent">"Adult literacy rates, 2015 or most recent observation"</a>. Our World in Data. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Adult+literacy+rates%2C+2015+or+most+recent+observation&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Our+World+in+Data&rft_id=https%3A%2F%2Fourworldindata.org%2Fgrapher%2Fliteracy-rates-most-recent&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nces.ed.gov/naal/fr_definition.asp">"Framework -> Definition of Literacy"</a>. USA: National Center for Education Statistics. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Framework+-%3E+Definition+of+Literacy&rft.genre=unknown&rft.place=USA&rft.pub=National+Center+for+Education+Statistics&rft_id=https%3A%2F%2Fnces.ed.gov%2Fnaal%2Ffr_definition.asp&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nap.edu/download/11267">"Measuring Literacy: Performance Levels for Adults (2005), National Academy of Sciences"</a>. 2005.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Measuring+Literacy%3A+Performance+Levels+for+Adults+%282005%29%2C+National+Academy+of+Sciences&rft.date=2005&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nap.edu%2Fdownload%2F11267&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Carnegie-17">↑ <a href="#cite_ref-Carnegie_17-0">17,0</a> <a href="#cite_ref-Carnegie_17-1">17,1</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.carnegiefoundation.org/blog/a-brief-history-of-the-quantitative-literacy-movement/">"A Brief History of the Quantitative Literacy Movement, The Carnegie Foundation for the Advancement of Teaching"</a>. 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=A+Brief+History+of+the+Quantitative+Literacy+Movement%2C+The+Carnegie+Foundation+for+the+Advancement+of+Teaching&rft.date=2021&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.carnegiefoundation.org%2Fblog%2Fa-brief-history-of-the-quantitative-literacy-movement%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210816003157/https://unstats.un.org/unsd/mdg/Metadata.aspx?IndicatorId=0&SeriesId=656">"Millennium Goals Indicator, UNSTATS, 2015"</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://unstats.un.org/unsd/mdg/Metadata.aspx?IndicatorId=0&SeriesId=656">o orixinal</a> o 16 de agosto de 2021. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Millennium+Goals+Indicator%2C+UNSTATS%2C+2015&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Funstats.un.org%2Funsd%2Fmdg%2FMetadata.aspx%3FIndicatorId%3D0%26SeriesId%3D656&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210815234944/http://www.eli-net.eu/fileadmin/ELINET/Redaktion/user_upload/European_Declaration_of_the_Right_to_Literacy2.pdf">"EUROPEAN DECLARATION OF THE RIGHT TO LITERACY, European Literacy Policy Network"</a> (PDF). 2016. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eli-net.eu/fileadmin/ELINET/Redaktion/user_upload/European_Declaration_of_the_Right_to_Literacy2.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 15 de agosto de 2021. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=EUROPEAN+DECLARATION+OF+THE+RIGHT+TO+LITERACY%2C+European+Literacy+Policy+Network&rft.date=2016&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.eli-net.eu%2Ffileadmin%2FELINET%2FRedaktion%2Fuser_upload%2FEuropean_Declaration_of_the_Right_to_Literacy2.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gaml.uis.unesco.org/wp-content/uploads/sites/2/2018/12/4.6.1_07_4.6-defining-literacy.pdf">"Defining literacy, UNESCO"</a> (PDF). 2018-10-18.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Defining+literacy%2C+UNESCO&rft.date=2018-10-18&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fgaml.uis.unesco.org%2Fwp-content%2Fuploads%2Fsites%2F2%2F2018%2F12%2F4.6.1_07_4.6-defining-literacy.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oecd.org/skills/piaac/publications/Skills_Matter_Additonal_Results_from_the_Survey_of_Adult_Skills_ENG.pdf">"Skills matter, PIAAC, OECD"</a> (PDF). 2019. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Skills+matter%2C+PIAAC%2C+OECD&rft.date=2019&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fskills%2Fpiaac%2Fpublications%2FSkills_Matter_Additonal_Results_from_the_Survey_of_Adult_Skills_ENG.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <cite class="citation book">Skills Matter: Additional Results from the Survey of Adult Skills, OECD Skills Studies, OECD. 2019. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-92-64-79900-4" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-92-64-79900-4">978-92-64-79900-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Skills+Matter%3A+Additional+Results+from+the+Survey+of+Adult+Skills%2C+OECD+Skills+Studies%2C+OECD&rft.date=2019&rft.genre=book&rft.isbn=978-92-64-79900-4&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oecd.org/skills/piaac/">"About The Programme for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC)"</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>). Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=About+The+Programme+for+the+International+Assessment+of+Adult+Competencies+%28PIAAC%29&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oecd.org%2Fskills%2Fpiaac%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://education.gov.scot/Documents/literacy-english-pp.pdf">"Literacy and English – Scottish Government"</a> (PDF). p. 4.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Literacy+and+English+%93+Scottish+Government&rft.genre=unknown&rft.pages=4&rft_id=https%3A%2F%2Feducation.gov.scot%2FDocuments%2Fliteracy-english-pp.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://literacytrust.org.uk/information/what-is-literacy/">"What is literacy – National literacy trust"</a>. 2021. p. 1.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=What+is+literacy+%93+National+literacy+trust&rft.date=2021&rft.genre=unknown&rft.pages=1&rft_id=https%3A%2F%2Fliteracytrust.org.uk%2Finformation%2Fwhat-is-literacy%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pirls.org">"PIRLS"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=PIRLS&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pirls.org&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://education.alberta.ca/literacy-and-numeracy/about-literacy-and-numeracy/">"Literacy and numeracy – Alberta Education"</a>. 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Literacy+and+numeracy+%93+Alberta+Education&rft.date=2021&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Feducation.alberta.ca%2Fliteracy-and-numeracy%2Fabout-literacy-and-numeracy%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <cite class="citation book">Kress, Gunther R. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/literacyinnewmed0000kres">Literacy in the new media age</a>. New York: Routledge. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-415-25356-7" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-415-25356-7">978-0-415-25356-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=Kress%2C+Gunther+R.&rft.btitle=Literacy+in+the+new+media+age&rft.date=2003&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-415-25356-7&rft.place=New+York&rft.pub=Routledge&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fliteracyinnewmed0000kres&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> <cite class="citation book">David R. Cole (2009). Multiple Literacies Theory: A Deleuzian Perspective. Sense. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9789087909093" title="Especial:Fontes bibliográficas/9789087909093">9789087909093</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=David+R.+Cole&rft.btitle=Multiple+Literacies+Theory%3A+A+Deleuzian+Perspective&rft.date=2009&rft.genre=book&rft.isbn=9789087909093&rft.pub=Sense&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation journal">Boche, B. (2014). "Journal of Language and Literacy Education, Multiliteracies in the classroom, Emerging conceptions of first-year teachers, 10(1)": 114–135.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Journal+of+Language+and+Literacy+Education%2C+Multiliteracies+in+the+classroom%2C+Emerging+conceptions+of+first-year+teachers%2C+10%281%29&rft.au=Boche%2C+B.&rft.date=2014&rft.genre=article&rft.pages=114-135&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> <cite class="citation book">Seidenberg, Mark (2017). Language at the speed of sight. New York, NY: Basic Books. p. 279. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-1-5416-1715-5" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-1-5416-1715-5">978-1-5416-1715-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=Seidenberg%2C+Mark&rft.btitle=Language+at+the+speed+of+sight&rft.date=2017&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-5416-1715-5&rft.pages=279&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pub=Basic+Books&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ohrc.on.ca/en/book/export/html/30871">Right to Read inquiry report, Ontario Human Rights Commission</a>. 2022. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-1-4868-5827-9" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-1-4868-5827-9">978-1-4868-5827-9</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Right+to+Read+inquiry+report%2C+Ontario+Human+Rights+Commission&rft.date=2022&rft.genre=book&rft.isbn=978-1-4868-5827-9&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ohrc.on.ca%2Fen%2Fbook%2Fexport%2Fhtml%2F30871&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pcmag.com/encyclopedia/term/computer-literacy">"Computer Literacy, PCMag.com"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Computer+Literacy%2C+PCMag.com&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pcmag.com%2Fencyclopedia%2Fterm%2Fcomputer-literacy&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/computer-literacy">"Computer literacy, Cambridge Dictionary"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Computer+literacy%2C+Cambridge+Dictionary&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fdictionary.cambridge.org%2Fdictionary%2Fenglish%2Fcomputer-literacy&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081227065148/http://www.stat.auckland.ac.nz/~iase/islp/">"ISLP — Home"</a>. www.stat.auckland.ac.nz. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.stat.auckland.ac.nz/~iase/islp/">o orixinal</a> o 27 de decembro de 2008. Consultado o 8 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=ISLP+%94+Home&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.stat.auckland.ac.nz&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stat.auckland.ac.nz%2F~iase%2Fislp%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> <cite class="citation book">Stuart Selber (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/multiliteraciesf0000selb">Multiliteracies for a Digital Age</a>. Carbondale: Southern Illinois University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-8093-2551-1" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-8093-2551-1">978-0-8093-2551-1</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=Stuart+Selber&rft.btitle=Multiliteracies+for+a+Digital+Age&rft.date=2004&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-8093-2551-1&rft.place=Carbondale&rft.pub=Southern+Illinois+University+Press&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmultiliteraciesf0000selb&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://namle.net">"National Association for Media Literacy Education"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=National+Association+for+Media+Literacy+Education&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fnamle.net&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation book">Ecological Literacy: Education and the Transition to a Postmodern World. S.U.N.Y. Press, NY. 1991. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-7914-0874-2" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-7914-0874-2">978-0-7914-0874-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Ecological+Literacy%3A+Education+and+the+Transition+to+a+Postmodern+World&rft.date=1991&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-7914-0874-2&rft.pub=S.U.N.Y.+Press%2C+NY&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <cite class="citation journal">Brown, Lisa M.; Haun, Jolie N.; Peterson, Lindsay (2014). "A Proposed Disaster Literacy Model". Disaster Medicine and Public Health Preparedness 8 (3): 267–275. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1935-7893">1935-7893</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24992944">24992944</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017%2Fdmp.2014.43">10.1017/dmp.2014.43</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=A+Proposed+Disaster+Literacy+Model&rft.au=Haun%2C+Jolie+N.&rft.au=Peterson%2C+Lindsay&rft.aufirst=Lisa+M.&rft.aulast=Brown&rft.date=2014&rft.genre=article&rft.issn=1935-7893&rft.issue=3&rft.jtitle=Disaster+Medicine+and+Public+Health+Preparedness&rft.pages=267-275&rft.volume=8&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fdmp.2014.43&rft_id=info%3Apmid%2F24992944&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cdc.gov/healthliteracy/learn/index.html">"What Is Health Literacy, Centers for Disease Control and Prevention"</a>. 2021-01-28.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=What+Is+Health+Literacy%2C+Centers+for+Disease+Control+and+Prevention&rft.date=2021-01-28&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cdc.gov%2Fhealthliteracy%2Flearn%2Findex.html&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> Zarcadoolas, C., Pleasant, A., & Greer, D. (2006). Advancing health literacy: A framework for understanding and action. Jossey-Bass: San Francisco, CA. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <cite class="citation book">Reid, Gavin; Soler, Janet; Wearmouth, Janice (2002). Reid, Gavin; Soler, Janet; Wearmouth, Janice, eds. Addressing Difficulties in Literacy Development. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9781315015712" title="Especial:Fontes bibliográficas/9781315015712">9781315015712</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.4324%2F9781315015712">10.4324/9781315015712</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Addressing+Difficulties+in+Literacy+Development&rft.date=2002&rft.genre=book&rft.isbn=9781315015712&rft_id=info%3Adoi%2F10.4324%2F9781315015712&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <cite class="citation journal">Ravid, Dorit; Tolchinsky, Liliana (2002-06-01). "Developing linguistic literacy: A comprehensive model". Journal of Child Language 29 (2): 417–447. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12109379">12109379</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1017%2FS0305000902005111">10.1017/S0305000902005111</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Developing+linguistic+literacy%3A+A+comprehensive+model&rft.au=Ravid%2C+Dorit%3B+Tolchinsky%2C+Liliana&rft.date=2002-06-01&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Journal+of+Child+Language&rft.pages=417-447&rft.volume=29&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0305000902005111&rft_id=info%3Apmid%2F12109379&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.readingrockets.org/article/9-ways-teach-social-skills-your-classroom">"9 Ways to Teach Social Skills in Your Classroom, Reading Rockets"</a>. decembro de 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=9+Ways+to+Teach+Social+Skills+in+Your+Classroom%2C+Reading+Rockets&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.readingrockets.org%2Farticle%2F9-ways-teach-social-skills-your-classroom&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> Zarcadoolas, C., Pleasant, A., & Greer, D. (2006) </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> <cite class="citation journal">Gee, James Paul (1989). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_journal-of-education_1989_171_1/page/5">"Literacy, Discourse, and Linguistics: Introduction"</a>. Journal of Education 171 (1): 5–17. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177%2F002205748917100101">10.1177/002205748917100101</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Literacy%2C+Discourse%2C+and+Linguistics%3A+Introduction&rft.aufirst=James+Paul&rft.aulast=Gee&rft.date=1989&rft.genre=article&rft.issue=1&rft.jtitle=Journal+of+Education&rft.pages=5-17&rft.volume=171&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_journal-of-education_1989_171_1%2Fpage%2F5&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F002205748917100101&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> Beach, Richard, Judith Green, Michael Kamil, and Timothy Shanahan (educator). Multidisciplinary Perspectives on Literacy Research, 2nd ed. Cresskill, NJ: Hampton P., 2005 [viii]. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/1572736267" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-57273-626-7</a> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Benson Mkandwire, Sitwe (2018). "Literacy versus Language: Exploring their Similarities and Differences". Journal of Lexicography and Terminology. 2 (1): 37–55 [38]. </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Lindquist, Julie. (2015). "Literacy." Keywords in Writing Studies. Paul Heilker and Peter Vandenberg, eds. Utah State University Press, 99-102. DOI: 10.7330/9780874219746.c020 </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> Michele Knobel (1999). Everyday Literacies: Students, Discourse, and Social Practice. New York: Peter Lang Publishing </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Street, B. (2000) ‘Introduction’ in Street, B. (ed.) Literacy and Development: ethnographic perspectives, London, Routledge, pp. 7–8. </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> Brian V. Street (1984). Literacy in Theory and Practice. Cambridge University Press. <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780521289610" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-521-28961-0</a> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/functional-illiterate">"The condition of not being able to read or write well enough to do things that are needed for living and working in society - Cambridge Dictionary"</a>. 2021-03-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=The+condition+of+not+being+able+to+read+or+write+well+enough+to+do+things+that+are+needed+for+living+and+working+in+society+-+Cambridge+Dictionary&rft.date=2021-03-10&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fdictionary.cambridge.org%2Fdictionary%2Fenglish%2Ffunctional-illiterate&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation journal">Vágvölgyi, Réka; Coldea, Andra; Dresler, Thomas; Schrader, Josef; Nuerk, Hans-Christoph (2016-11-10). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5102880">"A Review about Functional Illiteracy: Definition, Cognitive, Linguistic, and Numerical Aspects"</a>. Frontiers in Psychology 7: 111–119. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5102880">5102880</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27891100">27891100</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3389%2Ffpsyg.2016.01617">10.3389/fpsyg.2016.01617</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=A+Review+about+Functional+Illiteracy%3A+Definition%2C+Cognitive%2C+Linguistic%2C+and+Numerical+Aspects&rft.au=Coldea%2C+Andra&rft.au=Dresler%2C+Thomas&rft.au=Nuerk%2C+Hans-Christoph&rft.au=Schrader%2C+Josef&rft.aufirst=R%C3%A9ka&rft.aulast=V%C3%A1gv%C3%B6lgyi&rft.date=2016-11-10&rft.genre=article&rft.jtitle=Frontiers+in+Psychology&rft.pages=111-119&rft.volume=7&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5102880&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5102880&rft_id=info%3Adoi%2F10.3389%2Ffpsyg.2016.01617&rft_id=info%3Apmid%2F27891100&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation book">Schlechty, Phillip C. (2004-04-27). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110721044638/http://catdir.loc.gov/catdir/samples/wiley031/00009570.pdf">Shaking Up the Schoolhouse: How to Support and Sustain Educational Innovation, Ch. 1, Introduction</a> (PDF). Catdir.loc.gov. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0787972134" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0787972134">978-0787972134</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catdir.loc.gov/catdir/samples/wiley031/00009570.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 21 July 2011. Consultado o 19 May 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=Phillip+C.&rft.aulast=Schlechty&rft.btitle=Shaking+Up+the+Schoolhouse%3A+How+to+Support+and+Sustain+Educational+Innovation%2C+Ch.+1%2C+Introduction&rft.date=2004-04-27&rft.genre=book&rft.isbn=978-0787972134&rft.pub=Catdir.loc.gov&rft_id=http%3A%2F%2Fcatdir.loc.gov%2Fcatdir%2Fsamples%2Fwiley031%2F00009570.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite class="citation journal">Bulajić, Aleksandar; Despotović, Miomir; Lachmann, Thomas (May 2019). "Understanding functional illiteracy from a policy, adult education, and cognition point of view: Towards a joint referent framework". Zeitschrift für Neuropsychologie 30 (2): 117. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1024%2F1016-264X%2Fa000255">10.1024/1016-264X/a000255</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Understanding+functional+illiteracy+from+a+policy%2C+adult+education%2C+and+cognition+point+of+view%3A+Towards+a+joint+referent+framework&rft.au=Despotovi%C4%87%2C+Miomir&rft.au=Lachmann%2C+Thomas&rft.aufirst=Aleksandar&rft.aulast=Bulaji%C4%87&rft.date=2019-05&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Zeitschrift+f%C3%BCr+Neuropsychologie&rft.pages=117&rft.volume=30&rft_id=info%3Adoi%2F10.1024%2F1016-264X%2Fa000255&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation journal">Réka, Vágvölgyi; Bergström, Aleksandar; Bulajić, Maria Klatte;Falk, Huettig (May 2019). "Understanding functional illiteracy from a policy, adult education, and cognition point of view: Towards a joint referent framework". Zeitschrift für Neuropsychologie 30 (2): 109–122. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1024%2F1016-264X%2Fa000255">10.1024/1016-264X/a000255</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Understanding+functional+illiteracy+from+a+policy%2C+adult+education%2C+and+cognition+point+of+view%3A+Towards+a+joint+referent+framework&rft.date=2019-05&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Zeitschrift+f%C3%BCr+Neuropsychologie&rft.pages=109-122&rft.volume=30&rft_id=info%3Adoi%2F10.1024%2F1016-264X%2Fa000255&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation book">Yuval Noah Harari (2014). Sapiens. McClelland and Stewart, Penguin Random House. p. 137. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-7710-3851-8" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-7710-3851-8">978-0-7710-3851-8</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=Yuval+Noah+Harari&rft.btitle=Sapiens&rft.date=2014&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-7710-3851-8&rft.pages=137&rft.pub=McClelland+and+Stewart%2C+Penguin+Random+House&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-camb-59">↑ <a href="#cite_ref-camb_59-0">59,0</a> <a href="#cite_ref-camb_59-1">59,1</a> Chrisomalis, Stephen (2009), "The Origins and Coevolution of Literacy and Numeracy", in Olsen, D. & Torrance, N. (Eds.), The Cambridge Handbook of Literacy (pp. 59-74). Cambridge: Cambridge University Press. </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hkotek.com/teaching/intro2015/week5-writing-systems.pdf">"Writing Systems"</a> (PDF). Consultado o 9 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Writing+Systems&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fhkotek.com%2Fteaching%2Fintro2015%2Fweek5-writing-systems.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> Easton, P. (in press). "History and spread of literacy", Excerpted from Sustaining Literacy in Africa: Developing a Literate Environment, Paris: UNESCO Press pp. 46-56. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <cite class="citation journal">Schmandt-Besserat, D (1978). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_scientific-american_1978-06_238_6/page/38">"The earliest precursor of writing"</a>. <a href="/wiki/Scientific_American" title="Scientific American">Scientific American</a> 238 (6): 38–47. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/1978SciAm.238f..50S">1978SciAm.238f..50S</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fscientificamerican0678-50">10.1038/scientificamerican0678-50</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=The+earliest+precursor+of+writing&rft.aufirst=D&rft.aulast=Schmandt-Besserat&rft.date=1978&rft.genre=article&rft.issue=6&rft.jtitle=Scientific+American&rft.pages=38-47&rft.volume=238&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_scientific-american_1978-06_238_6%2Fpage%2F38&rft_id=info%3Abibcode%2F1978SciAm.238f..50S&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fscientificamerican0678-50&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation book">Charpin, Dominique (2010-11-15). Writing, Law, and Kingship in Old Babylonian Mesopotamia. University of Chicago Press. pp. 7–24. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780226101590" title="Especial:Fontes bibliográficas/9780226101590">9780226101590</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=Dominique&rft.aulast=Charpin&rft.btitle=Writing%2C+Law%2C+and+Kingship+in+Old+Babylonian+Mesopotamia&rft.date=2010-11-15&rft.genre=book&rft.isbn=9780226101590&rft.pages=7-24&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-Veldhuis-64"><a href="#cite_ref-Veldhuis_64-0">↑</a> <cite class="citation book">Veldhuis, Niek (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211217084942/https://melc.berkeley.edu/Web_Veldhuis/articles/Veldhuis_OHCC.pdf">"Levels of Literacy," The Oxford Handbook of Cuneiform Culture</a> (PDF). Oxford University Press. pp. 68–73. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-19-174359-7" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-19-174359-7">978-0-19-174359-7</a>. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://melc.berkeley.edu/Web_Veldhuis/articles/Veldhuis_OHCC.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 17 de decembro de 2021. Consultado o 9 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=Niek&rft.aulast=Veldhuis&rft.btitle=%22Levels+of+Literacy%2C%22+The+Oxford+Handbook+of+Cuneiform+Culture&rft.date=2011&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-19-174359-7&rft.pages=68-73&rft.pub=Oxford+University+Press&rft_id=https%3A%2F%2Fmelc.berkeley.edu%2FWeb_Veldhuis%2Farticles%2FVeldhuis_OHCC.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> Goody, Jack (1987). The Interface Between The Written and the Oral. Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 40-41. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-521-33268-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-521-33268-0">0-521-33268-0</a>. </li> <li id="cite_note-Cross,_Frank_Moore_1980_p._1-20-66">↑ <a href="#cite_ref-Cross,_Frank_Moore_1980_p._1-20_66-0">66,0</a> <a href="#cite_ref-Cross,_Frank_Moore_1980_p._1-20_66-1">66,1</a> Cross, Frank Moore, "Newly Found Inscriptions in Old Canaanite and Early Phoenician Scripts", Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 238 (Spring, 1980) p. 1-20. </li> <li id="cite_note-Goody,_Jack_1987_p._40-49-67">↑ <a href="#cite_ref-Goody,_Jack_1987_p._40-49_67-0">67,0</a> <a href="#cite_ref-Goody,_Jack_1987_p._40-49_67-1">67,1</a> Goody, Jack (1987). The Interface Between The Written and the Oral. Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 40-49. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-521-33268-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-521-33268-0">0-521-33268-0</a> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> McCarter, P. Kyle. "The Early Diffusion of the Alphabet", The Biblical Archaeologist 37, No. 3 (Sep. 1974): 59-61. </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> Goody, Jack (1987). The Interface Between The Written and the Oral. Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 50. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-521-33268-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-521-33268-0">0-521-33268-0</a> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> Goody, Jack (1987). The Interface Between The Written and the Oral. Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 49-51. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-521-33268-0" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-521-33268-0">0-521-33268-0</a> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> Ver por exemplo:<cite class="citation book">Harris, William V. (1991). Ancient literacy (1st Harvard University Press pbk. ed.). Cambridge, MA: Harvard University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9780674033818" title="Especial:Fontes bibliográficas/9780674033818">9780674033818</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/436359723">436359723</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=William+V.&rft.aulast=Harris&rft.btitle=Ancient+literacy&rft.date=1991&rft.edition=1st+Harvard+University+Press+pbk.&rft.genre=book&rft.isbn=9780674033818&rft.place=Cambridge%2C+MA&rft.pub=Harvard+University+Press&rft_id=info%3Aoclcnum%2F436359723&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <cite class="citation journal">Wright, Brian J. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/13211795">"Ancient Literacy in New Testament Research: Incorporating a Few More Lines of Enquiry"</a>. Trinity Journal 36: 161–189.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Ancient+Literacy+in+New+Testament+Research%3A+Incorporating+a+Few+More+Lines+of+Enquiry&rft.aufirst=Brian+J.&rft.aulast=Wright&rft.date=2015&rft.genre=article&rft.jtitle=Trinity+Journal&rft.pages=161-189&rft.volume=36&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F13211795&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> <cite class="citation book">Kolb, Anne, ed. (2018). Literacy in Ancient Everyday Life. Boston: De Gruyter. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/9783110591880" title="Especial:Fontes bibliográficas/9783110591880">9783110591880</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=Literacy+in+Ancient+Everyday+Life&rft.date=2018&rft.genre=book&rft.isbn=9783110591880&rft.place=Boston&rft.pub=De+Gruyter&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation journal">Di Renzo, Anthony (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://faculty.ithaca.edu/direnzo/docs/scholarship/mastersvoice.pdf">"His master's voice: Tiro and the rise of the roman secretarial class"</a> (PDF). Journal of Technical Writing and Communication 30 (2): 155–168. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.2190%2Fb4yd-5fp7-1w8d-v3uc">10.2190/b4yd-5fp7-1w8d-v3uc</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=His+master%27s+voice%3A+Tiro+and+the+rise+of+the+roman+secretarial+class&rft.aufirst=Anthony&rft.aulast=Di+Renzo&rft.date=2000&rft.genre=article&rft.issue=2&rft.jtitle=Journal+of+Technical+Writing+and+Communication&rft.pages=155-168&rft.volume=30&rft_id=http%3A%2F%2Ffaculty.ithaca.edu%2Fdirenzo%2Fdocs%2Fscholarship%2Fmastersvoice.pdf&rft_id=info%3Adoi%2F10.2190%2Fb4yd-5fp7-1w8d-v3uc&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> Dupont, aFlorence. (1989) Daily Life in Ancient Rome Tr. Christopher Woodall. Oxford: Blackwell; p. 223 </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <a href="/w/index.php?title=Pacomio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pacomio (a páxina aínda non existe)">Pacomio</a>, Rule 139. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> Jas Elsner, Imperial Rome and Christian Triumph, 1998, p. 141, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/0-19-284201-3" title="Especial:Fontes bibliográficas/0-19-284201-3">0-19-284201-3</a> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> Esta información dana <a href="/w/index.php?title=Alan_K._Bowman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alan K. Bowman (a páxina aínda non existe)">Alan K. Bowman</a> e <a href="/w/index.php?title=Greg_Woolf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greg Woolf (a páxina aínda non existe)">Greg Woolf</a>, en Literacy and Power in the Ancient World, (Cambridge) 1994. </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite class="citation news">Macdonald, M. C. A. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41224041">"Ancient Arabia and the written word"</a>. Proceedings of the Seminar for Arabian Studies 40. pp. 8–9. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/41224041">41224041</a>. Consultado o 11 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Ancient+Arabia+and+the+written+word&rft.aufirst=M.+C.+A.&rft.aulast=Macdonald&rft.date=2010&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Seminar+for+Arabian+Studies&rft.pages=8-9&rft.volume=40&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F41224041&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F41224041&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pewforum.org/2016/12/13/how-religion-may-affect-educational-attainment-scholarly-theories-and-historical-background/">"How religion may affect educational attainment: scholarly theories and historical background"</a>. Pew Research Centre. Pew Research Centre. 13 de decembro de 2016. Consultado o 28 January 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=How+religion+may+affect+educational+attainment%3A+scholarly+theories+and+historical+background&rft.chron=13+de+decembro+de+2016&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Pew+Research+Centre&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pewforum.org%2F2016%2F12%2F13%2Fhow-religion-may-affect-educational-attainment-scholarly-theories-and-historical-background%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200301053319/https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/the-origins-of-childrens-literature">"British Library"</a>. www.bl.uk. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/the-origins-of-childrens-literature">o orixinal</a> o 01 de marzo de 2020. Consultado o 11 de xuño do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=British+Library&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.bl.uk&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bl.uk%2Fromantics-and-victorians%2Farticles%2Fthe-origins-of-childrens-literature&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-:7-82">↑ <a href="#cite_ref-:7_82-0">82,0</a> <a href="#cite_ref-:7_82-1">82,1</a> <a href="#cite_ref-:7_82-2">82,2</a> <a href="#cite_ref-:7_82-3">82,3</a> <a href="#cite_ref-:7_82-4">82,4</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220219045156/https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/victorian-readers">"British Library"</a>. www.bl.uk. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bl.uk/romantics-and-victorians/articles/victorian-readers">o orixinal</a> o 19 de febreiro de 2022. Consultado o 2022-04-22.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=British+Library&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.bl.uk&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bl.uk%2Fromantics-and-victorians%2Farticles%2Fvictorian-readers&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> Theodore S. Hamerow, The birth of a new Europe: State and society in the nineteenth century (University of North Carolina Press, 1989) pp 148–174. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> Hamerow, p 159. </li> <li id="cite_note-:4-85">↑ <a href="#cite_ref-:4_85-0">85,0</a> <a href="#cite_ref-:4_85-1">85,1</a> <a href="#cite_ref-:4_85-2">85,2</a> <cite class="citation book">UNESCO (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002475/247563e.pdf">Reading the past, writing the future: Fifty years of promoting literacy</a> (PDF). París, UNESCO. pp. 21–23, 26. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-92-3-100214-4" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-92-3-100214-4">978-92-3-100214-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.au=UNESCO&rft.btitle=Reading+the+past%2C+writing+the+future%3A+Fifty+years+of+promoting+literacy&rft.date=2017&rft.genre=book&rft.isbn=978-92-3-100214-4&rft.pages=21-23%2C+26&rft.pub=Par%C3s%2C+UNESCO&rft_id=http%3A%2F%2Funesdoc.unesco.org%2Fimages%2F0024%2F002475%2F247563e.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-:0-86">↑ <a href="#cite_ref-:0_86-0">86,0</a> <a href="#cite_ref-:0_86-1">86,1</a> <cite class="citation news">UNESCO Institute for Statistics (setembro de 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160315043900/http://www.uis.unesco.org/literacy/Documents/fs32-2015-literacy.pdf">"Adult and Youth Literacy"</a> (PDF). UIS Fact Sheet. No. 32. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uis.unesco.org/literacy/Documents/fs32-2015-literacy.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 15 de marzo de 2016. Consultado o 7 de outubro do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Adult+and+Youth+Literacy&rft.au=UNESCO+Institute+for+Statistics&rft.chron=setembro+de+2015&rft.genre=article&rft.jtitle=UIS+Fact+Sheet&rft.volume=No.+32&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uis.unesco.org%2Fliteracy%2FDocuments%2Ffs32-2015-literacy.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-:3-87">↑ <a href="#cite_ref-:3_87-0">87,0</a> <a href="#cite_ref-:3_87-1">87,1</a> <cite class="citation web">UIS. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.uis.unesco.org/Index.aspx?queryid=166#">"Education : Literacy rate"</a>. data.uis.unesco.org. Consultado o 7 de outubro do 2022.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Education+%3A+Literacy+rate&rft.au=UIS&rft.genre=unknown&rft.jtitle=data.uis.unesco.org&rft_id=http%3A%2F%2Fdata.uis.unesco.org%2FIndex.aspx%3Fqueryid%3D166%23&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> Wagner, Daniel A., Fatima Tuz Zahra, and Jinsol Lee. (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=k0mUCwAAQBAJ&pg=PA97">Literacy Development: Global Research and Policy Perspectives</a>. In Childhood and Adolescence: Cross-Cultural Perspectives and Applications. Ed. Uwe P. Gielen and Jaipaul L. Roopnarine. Santa Barbara: ABC-CLIO. p. 105. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-1-4408-3223-9" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-1-4408-3223-9">978-1-4408-3223-9</a>. </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> Wagner, Daniel A., Fatima Tuz Zahra, and Jinsol Lee. (2016). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=k0mUCwAAQBAJ&pg=PA97&lpg=PA97&dq=%22Literacy+Development:+Global+Research+and+Policy+Perspectives%22&source=bl&ots=U3fjyktLc4&sig=WWwoXc2jEHTsezj7XicxKODUKVs&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwipv4Si7u7MAhUOLlIKHYe7Dv0Q6AEIHDAA#v=onep">Literacy Development: Global Research and Policy Perspectives</a>." In Childhood and Adolescence: Cross-Cultural Perspectives and Applications. Ed. Uwe P. Gielen and Jaipaul L. Roopnarine. Santa Barbara: ABC-CLIO. p. 106. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-1-4408-3223-9" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-1-4408-3223-9">978-1-4408-3223-9</a>. </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://sdgs.un.org/goals">"THE 17 GOALS | Department of Economic and Social Affairs"</a>. sdgs.un.org. Consultado o 3 de maio do 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=THE+17+GOALS+%7C+Department+of+Economic+and+Social+Affairs&rft.genre=unknown&rft.jtitle=sdgs.un.org&rft_id=https%3A%2F%2Fsdgs.un.org%2Fgoals&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ourworldindata.org/grapher/adult-literacy-male">"Adult literacy rate, population 15+ years, male (%)"</a>. Our World in Data. Consultado o 7 de setembro do 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Adult+literacy+rate%2C+population+15%2B+years%2C+male+%28%25%29&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Our+World+in+Data&rft_id=https%3A%2F%2Fourworldindata.org%2Fgrapher%2Fadult-literacy-male&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ourworldindata.org/grapher/adult-literacy-female">"Adult literacy rate, population 15+ years, female (%)"</a>. Our World in Data. Consultado o 7 de setembro do 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Adult+literacy+rate%2C+population+15%2B+years%2C+female+%28%25%29&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Our+World+in+Data&rft_id=https%3A%2F%2Fourworldindata.org%2Fgrapher%2Fadult-literacy-female&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite class="citation news">Dorius, Shawn F.; Firebaugh, Glenn (1 de xullo de 2010). "Trends in Global Gender Inequality". Social Forces (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>) 88 (5). pp. 1941–1968. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0037-7732">0037-7732</a>. <a href="/wiki/PubMed_Central" title="PubMed Central">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3107548">3107548</a>. <a href="/wiki/PubMed" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21643494">21643494</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1353%2Fsof.2010.0040">10.1353/sof.2010.0040</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Trends+in+Global+Gender+Inequality&rft.au=Firebaugh%2C+Glenn&rft.aufirst=Shawn+F.&rft.aulast=Dorius&rft.chron=1+de+xullo+de+2010&rft.genre=article&rft.issn=0037-7732&rft.issue=5&rft.jtitle=Social+Forces&rft.pages=1941-1968&rft.volume=88&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3107548&rft_id=info%3Adoi%2F10.1353%2Fsof.2010.0040&rft_id=info%3Apmid%2F21643494&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> The World Bank. (2012). "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://siteresources.worldbank.org/INTWDR2012/Resources/7778105-1299699968583/7786210-1315936222006/chapter-3.pdf">Education and Health: Where do Gender Differences Really Matter</a>?" in Gender Equality and Development: World Development Report 2012. Washington, D.C: The World Bank: 114. </li> <li id="cite_note-UNESCO-2015-95"><a href="#cite_ref-UNESCO-2015_95-0">↑</a> <cite class="citation journal">UNESCO Institute for Statistics (setembro de 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160315043900/http://www.uis.unesco.org/literacy/Documents/fs32-2015-literacy.pdf">"Adult and Youth Literacy"</a> (PDF). UIS Fact Sheet 32. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uis.unesco.org/literacy/Documents/fs32-2015-literacy.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 15 de marzo de 2016. Consultado o 2 de maio de 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Adult+and+Youth+Literacy&rft.au=UNESCO+Institute+for+Statistics&rft.chron=setembro+de+2015&rft.genre=article&rft.jtitle=UIS+Fact+Sheet&rft.volume=32&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uis.unesco.org%2Fliteracy%2FDocuments%2Ffs32-2015-literacy.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <cite class="citation book">Agnaou, Fatima (1 de xaneiro de 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=PWz6mAEACAAJ">Gender, Literacy, and Empowerment in Morocco</a> (en <a href="/wiki/Lingua_inglesa" title="Lingua inglesa">inglés</a>). Routledge. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/Especial:Fontes_bibliogr%C3%A1ficas/978-0-415-94765-7" title="Especial:Fontes bibliográficas/978-0-415-94765-7">978-0-415-94765-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.aufirst=Fatima&rft.aulast=Agnaou&rft.btitle=Gender%2C+Literacy%2C+and+Empowerment+in+Morocco&rft.genre=book&rft.isbn=978-0-415-94765-7&rft.pub=Routledge&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DPWz6mAEACAAJ&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite class="citation news">Nussbaum, Martha C. (1 de xaneiro de 2004). "Women's Education: A Global Challenge". Signs: Journal of Women in Culture and Society 29 (2). pp. 332–333. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0097-9740">0097-9740</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F378571">10.1086/378571</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Women%27s+Education%3A+A+Global+Challenge&rft.aufirst=Martha+C.&rft.aulast=Nussbaum&rft.chron=1+de+xaneiro+de+2004&rft.genre=article&rft.issn=0097-9740&rft.issue=2&rft.jtitle=Signs%3A+Journal+of+Women+in+Culture+and+Society&rft.pages=332-333&rft.volume=29&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F378571&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite class="citation news">Hill, M. Anne; King, Elizabeth (1 July 1995). "Women's education and economic well-being". Feminist Economics 1 (2). pp. 21–46. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1354-5701">1354-5701</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F714042230">10.1080/714042230</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Women%27s+education+and+economic+well-being&rft.au=King%2C+Elizabeth&rft.aufirst=M.+Anne&rft.aulast=Hill&rft.date=1995-07-01&rft.genre=article&rft.issn=1354-5701&rft.issue=2&rft.jtitle=Feminist+Economics&rft.pages=21-46&rft.volume=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F714042230&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-World-Literacy-Foundation-2015-99"><a href="#cite_ref-World-Literacy-Foundation-2015_99-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160421083037/http://worldliteracyfoundation.org/wp-content/uploads/2015/02/WLF-FINAL-ECONOMIC-REPORT.pdf">"The Economic and Social Cost of Illiteracy: A Snapshot of Illiteracy in a Global Context"</a> (PDF). World Literacy Foundation. 24 de agosto de 2015. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="https://worldliteracyfoundation.org//wp-content/uploads/2015/02/WLF-FINAL-ECONOMIC-REPORT.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 21 de abril de 2016. Consultado o 2 de maio de 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=The+Economic+and+Social+Cost+of+Illiteracy%3A+A+Snapshot+of+Illiteracy+in+a+Global+Context&rft.genre=unknown&rft.pub=World+Literacy+Foundation&rft_id=https%3A%2F%2Fworldliteracyfoundation.org%2F%2Fwp-content%2Fuploads%2F2015%2F02%2FWLF-FINAL-ECONOMIC-REPORT.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <cite class="citation book">Al-Mekhlafy, Tawfiq A. (2008). "Strategies for Gender Equality in Basic and Secondary Education: A Comprehensive and Integrated Approach in the Republic of Yemen" [Estratexias para a igualdade de xénero na educación básica e secundaria: Un enfoque global e integrado na República do Iemen]. En Tembon, Mercy; Fort, Lucia. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190824222436/http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1099079877269/547664-1099080014368/DID_Girls_edu.pdf">Girls' Education in the 21st Century: Gender Equality, Empowerment, and Economic Growth</a> (PDF). Washington D.C.: The World Bank. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://siteresources.worldbank.org/EDUCATION/Resources/278200-1099079877269/547664-1099080014368/DID_Girls_edu.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 2019-08-24. Consultado o 26 de novembro do 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Strategies+for+Gender+Equality+in+Basic+and+Secondary+Education%3A+A+Comprehensive+and+Integrated+Approach+in+the+Republic+of+Yemen&rft.aufirst=Tawfiq+A.&rft.aulast=Al-Mekhlafy&rft.btitle=Girls%27+Education+in+the+21st+Century%3A+Gender+Equality%2C+Empowerment%2C+and+Economic+Growth&rft.date=2008&rft.genre=bookitem&rft.place=Washington+D.C.&rft.pub=The+World+Bank&rft_id=http%3A%2F%2Fsiteresources.worldbank.org%2FEDUCATION%2FResources%2F278200-1099079877269%2F547664-1099080014368%2FDID_Girls_edu.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <cite class="citation web">Wodon, Quentin; et al. (setembro de 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230404061325/https://www.costsofchildmarriage.org/publication/child-marriage-and-2030-agenda">"Child Marriage and the 2030 Agenda: Selected Findings from Early Research"</a>. The Economic Impacts of Child Marriage. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.costsofchildmarriage.org/publication/child-marriage-and-2030-agenda">o orixinal</a> o 2023-04-04.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Child+Marriage+and+the+2030+Agenda%3A+Selected+Findings+from+Early+Research&rft.aufirst=Quentin&rft.aulast=Wodon&rft.chron=setembro+de+2015&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Economic+Impacts+of+Child+Marriage&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.costsofchildmarriage.org%2Fpublication%2Fchild-marriage-and-2030-agenda&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <cite class="citation news">Field, Erica; Ambrus, Attila (1 deoutubro de 2008). "Early Marriage, Age of Menarche, and Female Schooling Attainment in Bangladesh". Journal of Political Economy 116 (5). pp. 881–930. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0022-3808">0022-3808</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1086%2F593333">10.1086/593333</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Early+Marriage%2C+Age+of+Menarche%2C+and+Female+Schooling+Attainment+in+Bangladesh&rft.au=Ambrus%2C+Attila&rft.aufirst=Erica&rft.aulast=Field&rft.chron=1+deoutubro+de+2008&rft.genre=article&rft.issn=0022-3808&rft.issue=5&rft.jtitle=Journal+of+Political+Economy&rft.pages=881-930&rft.volume=116&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F593333&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <cite class="citation book">Nguyen, Minh Cong; Wodon, Quentin (setembro de 2014). "Impact of Child Marriage on Literacy and Education Attainment in Africa". En Wodon, Quentin. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160629180823/http://allinschool.org/wp-content/uploads/2015/02/OOSC-2014-QW-Child-Marriage-final.pdf">Child Marriage and Education in Sub-Saharan Africa</a> (PDF). Washington D. C.: World Bank. Arquivado dende <a rel="nofollow" class="external text" href="http://allinschool.org/wp-content/uploads/2015/02/OOSC-2014-QW-Child-Marriage-final.pdf">o orixinal</a> (PDF) o 29 de xuño de 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Impact+of+Child+Marriage+on+Literacy+and+Education+Attainment+in+Africa&rft.au=Wodon%2C+Quentin&rft.aufirst=Minh+Cong&rft.aulast=Nguyen&rft.btitle=Child+Marriage+and+Education+in+Sub-Saharan+Africa&rft.genre=bookitem&rft.place=Washington+D.+C.&rft.pub=World+Bank&rft_id=http%3A%2F%2Fallinschool.org%2Fwp-content%2Fuploads%2F2015%2F02%2FOOSC-2014-QW-Child-Marriage-final.pdf&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <cite class="citation news">Parsons, Jennifer; Edmeades, Jeffrey; Kes, Aslihan; Petroni, Suzanne; Sexton, Maggie; Wodon, Quentin (3 de xullo de 2015). "Economic Impacts of Child Marriage: A Review of the Literature". The Review of Faith & International Affairs 13 (3). pp. 12–22. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1557-0274">1557-0274</a>. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F15570274.2015.1075757">10.1080/15570274.2015.1075757</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.atitle=Economic+Impacts+of+Child+Marriage%3A+A+Review+of+the+Literature&rft.au=Edmeades%2C+Jeffrey&rft.au=Kes%2C+Aslihan&rft.au=Petroni%2C+Suzanne&rft.au=Sexton%2C+Maggie&rft.au=Wodon%2C+Quentin&rft.aufirst=Jennifer&rft.aulast=Parsons&rft.chron=3+de+xullo+de+2015&rft.genre=article&rft.issn=1557-0274&rft.issue=3&rft.jtitle=The+Review+of+Faith+%26+International+Affairs&rft.pages=12-22&rft.volume=13&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F15570274.2015.1075757&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unesco.org/es/days/literacy">"Día Internacional de la Alfabetización"</a> (en <a href="/wiki/Lingua_castel%C3%A1" title="Lingua castelá">castelán</a>).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fgl.wikipedia.org%3AAlfabetizaci%C3%B3n&rft.btitle=D%C3a+Internacional+de+la+Alfabetizaci%C3%B3n&rft.genre=unknown&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.unesco.org%2Fes%2Fdays%2Fliteracy&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988">  </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elcorreogallego.es/index.php?idMenu=5&idEdicion=1009&idNoticia=343606">"El analfabetismo total afecta a unos cincuenta mil gallegos"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120118063051/http://www.elcorreogallego.es/index.php?idMenu=5&idEdicion=1009&idNoticia=343606">Arquivado</a> 18 de xaneiro de 2012 en <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>., artigo en <a href="/wiki/El_Correo_Gallego" title="El Correo Gallego">El Correo Gallego</a>, 17 de setembro de 2008 (en <a href="/wiki/Lingua_castel%C3%A1" title="Lingua castelá">castelán</a>). </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=147&R=2%5B1%5D;9915%5B12:15:27:32:36%5D&C=1%5Ball%5D&F=&S=0:0">Datos do IGE de poboación maior de 16 segundo o nivel de estudos</a>[<a href="/wiki/Wikipedia:Ligaz%C3%B3ns_mortas" title="Wikipedia:Ligazóns mortas">Ligazón morta</a>] (2001). </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=218&R=2%5B1%5D;9915%5B12:15:27:32:36%5D&C=1%5Ball%5D&F=&S=0:0">Datos do IGE de poboación estranxeira maior de 16 segundo o sexo e o nivel de estudos</a>[<a href="/wiki/Wikipedia:Ligaz%C3%B3ns_mortas" title="Wikipedia:Ligazóns mortas">Ligazón morta</a>] (2001). </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> Estes datos non inclúen á poboación menor de 16 anos, dado que a escolarización é obrigatoria até esa idade. </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ige.eu/igebdt/esq.jsp?ruta=verTabla.jsp?OP=1&B=1&M=&COD=2397&R=9912%5B12%5D;0%5B0%5D;3%5B1%5D&C=1%5B0%5D;2%5B0%5D&F=&S=">Datos do IGE de poboación activa segundo nivel de formación</a>[<a href="/wiki/Wikipedia:Ligaz%C3%B3ns_mortas" title="Wikipedia:Ligazóns mortas">Ligazón morta</a>] (2009). </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Véxase_tamén">Véxase tamén</h2>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=20" title="Editar a sección: «Véxase tamén»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=20" title="Editar o código fonte da sección: Véxase tamén">editar a fonte</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliografía">Bibliografía</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=21" title="Editar a sección: «Bibliografía»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=21" title="Editar o código fonte da sección: Bibliografía">editar a fonte</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Narciso_de_Gabriel_Fern%C3%A1ndez" class="mw-redirect" title="Narciso de Gabriel Fernández">Gabriel Fernández, N.</a>, <a href="/w/index.php?title=Mar%C3%ADa_Gonz%C3%A1lez_Raposo&action=edit&redlink=1" class="new" title="María González Raposo (a páxina aínda non existe)">González Raposo, M.</a>, <a href="/w/index.php?title=Sabela_Rivas_Barr%C3%B3s&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabela Rivas Barrós (a páxina aínda non existe)">Rivas Barrós, S.</a> e <a href="/wiki/Ant%C3%B3n_Costa_Rico" title="Antón Costa Rico">Costa Rico, A.</a>: "O proceso de alfabetización en Galicia (1860-1991)", en Sarmiento. Anuario Galego de Historia da Educación nº 1. Universidade de Vigo (1997).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Outros_artigos">Outros artigos</h3>[<a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&veaction=edit&section=22" title="Editar a sección: «Outros artigos»" class="mw-editsection-visualeditor">editar</a> | <a href="/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&action=edit&section=22" title="Editar o código fonte da sección: Outros artigos">editar a fonte</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Analfabetismo" title="Analfabetismo">Analfabetismo</a></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Control_de_autoridades" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Control_de_autoridades" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Axuda:Control_de_autoridades" title="Axuda:Control de autoridades">Control de autoridades</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a>: <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q8236" class="extiw" title="wikidata:Q8236">Q8236</a></li> <li><a href="/wiki/Art_%26_Architecture_Thesaurus" title="Art & Architecture Thesaurus">AAT</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.getty.edu/vow/AATFullDisplay?find=&logic=AND&note=&subjectid=300250434">300250434</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Florencia" title="Biblioteca Nacional Central de Florencia">BNCF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=44133">44133</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Espa%C3%B1a" title="Biblioteca Nacional de España">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX524907">XX524907</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Francia" title="Biblioteca Nacional de Francia">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119308716">119308716</a></li> <li><a href="/wiki/Grande_Enciclopedia_Rusa" title="Grande Enciclopedia Rusa">BRE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2375915">2375915</a></li> <li><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/literacy">ID</a></li> <li><a href="/wiki/Faceted_Application_of_Subject_Terminology" title="Faceted Application of Subject Terminology">FAST</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.worldcat.org/fast/999859">999859</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4068576-7">4068576-7</a></li> <li><a href="/wiki/Dicionario_Hist%C3%B3rico_de_Su%C3%ADza" title="Dicionario Histórico de Suíza">HDS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/010394">010394</a></li> <li><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/literacy">literacy</a></li> <li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85077482">sh85077482</a></li> <li>MAG: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://academic.microsoft.com/v2/detail/547764534">547764534</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Rep%C3%BAblica_Checa" title="Biblioteca Nacional da República Checa">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph120604">ph120604</a></li> <li><a href="/wiki/Biblioteca_t%C3%A9cnica_nacional_de_Praga" title="Biblioteca técnica nacional de Praga">PSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH8194">8194</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D000067010">D000067010</a></li> <li><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/F01.145.209.429">F01.145.209.429</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Traído desde «<a dir="ltr" href="https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfabetización&oldid=6867770">https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfabetización&oldid=6867770</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categor%C3%ADas" title="Especial:Categorías">Categoría</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Ensino" title="Categoría:Ensino">Ensino</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorías agochadas: <ul><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Todos_os_artigos_con_ligaz%C3%B3ns_externas_rotas" title="Categoría:Todos os artigos con ligazóns externas rotas">Todos os artigos con ligazóns externas rotas</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_con_ligaz%C3%B3ns_externas_rotas_desde_novembro_de_2022" title="Categoría:Artigos con ligazóns externas rotas desde novembro de 2022">Artigos con ligazóns externas rotas desde novembro de 2022</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:P%C3%A1xinas_que_usan_ligaz%C3%B3ns_m%C3%A1xicas_ISBN" title="Categoría:Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN">Wikipedia:Páxinas que usan ligazóns máxicas ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter_(m%C3%A1is_de_30_kB)" title="Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)">Artigos que toda Wikipedia debería ter (máis de 30 kB)</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Todos_os_artigos_que_requiren_referencias" title="Categoría:Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias">Wikipedia:Todos os artigos que requiren referencias</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Wikipedia:Artigos_que_requiren_referencias_desde_unha_data_desco%C3%B1ecida" title="Categoría:Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde unha data descoñecida">Wikipedia:Artigos que requiren referencias desde unha data descoñecida</a></li><li><a href="/wiki/Categor%C3%ADa:Artigos_que_toda_Wikipedia_deber%C3%ADa_ter_(Lingua_e_literatura)" title="Categoría:Artigos que toda Wikipedia debería ter (Lingua e literatura)">Artigos que toda Wikipedia debería ter (Lingua e literatura)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> A última edición desta páxina foi o 20 de outubro de 2024 ás 06:36.</li> <li id="footer-info-copyright">Todo o texto está dispoñible baixo a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">licenza Creative Commons recoñecemento compartir igual 4.0</a>; pódense aplicar termos adicionais. Consulte os <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/gl">termos de uso</a> para obter máis información. Wikipedia® é unha marca rexistrada da <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, unha organización sen fins lucrativos. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Normas de protección de datos</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Acerca_de">Acerca de Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Advertencia_xeral">Advertencias</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Desenvolvedores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/gl.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaración de cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//gl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Alfabetizaci%C3%B3n&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Vista móbil</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-lljb8","wgBackendResponseTime":213,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.804","walltime":"0.941","ppvisitednodes":{"value":4915,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":137154,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1882,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":116454,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":17,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 800.508 1 -total"," 52.03% 416.514 1 Modelo:Listaref"," 36.15% 289.377 1 Modelo:Control_de_autoridades"," 10.69% 85.537 26 Modelo:Cite_web"," 7.94% 63.596 6 Modelo:Cita_libro"," 7.24% 57.971 16 Modelo:Cite_book"," 5.61% 44.947 12 Modelo:Cite_journal"," 3.55% 28.440 6 Modelo:Cita_xornal"," 3.33% 26.693 8 Modelo:Cita_web"," 1.86% 14.859 2 Modelo:Cita_publicación_periódica"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.482","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6476363,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6b6c9bdc8b-fdktz","timestamp":"20241102232729","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Alfabetizaci\u00f3n","url":"https:\/\/gl.wikipedia.org\/wiki\/Alfabetizaci%C3%B3n","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8236","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q8236","author":{"@type":"Organization","name":"Colaboradores dos proxectos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-09-06T10:04:00Z","dateModified":"2024-10-20T06:36:39Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/a\/a1\/World_illiteracy_1970-2010.svg","headline":"habilidade de usar texto para comunicarse"}</script> </body> </html>