CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>چرخه اسید سیتریک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"ec0208c5-fb5f-4fd4-bea3-a2bc9429ffe5","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"چرخه_اسید_سیتریک","wgTitle":"چرخه اسید سیتریک","wgCurRevisionId":40237272,"wgRevisionId":40237272,"wgArticleId":969132,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی","همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی","پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","چرخه اسید سیتریک","تنفس سلولی","بیوشیمی","فیزیولوژی ورزشی","مسیرهای سوخت‌وساز","بیوشیمی تمرین ورزشی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"چرخه_اسید_سیتریک","wgRelevantArticleId":969132,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"چرخه_اسیدسیتریک","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"}, "wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":6000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q133895","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user": "ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth", "ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/1200px-TCA_cycle.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1326"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/800px-TCA_cycle.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="884"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/640px-TCA_cycle.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="707"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="چرخه اسید سیتریک - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-چرخه_اسید_سیتریک rootpage-چرخه_اسید_سیتریک skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-کشف" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#کشف"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>کشف</span> </div> </a> <ul id="toc-کشف-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرگشت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#فرگشت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>فرگشت</span> </div> </a> <ul id="toc-فرگشت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ساخت_استیل‌کوآنزیم‌آ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ساخت_استیل‌کوآنزیم‌آ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>ساخت استیل‌کوآنزیم‌آ</span> </div> </a> <ul id="toc-ساخت_استیل‌کوآنزیم‌آ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ساخت_اگزالواستات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ساخت_اگزالواستات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>ساخت اگزالواستات</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ساخت_اگزالواستات-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ساخت اگزالواستات</span> </button> <ul id="toc-ساخت_اگزالواستات-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-واکنش‌های_چرخه_اسید_سیتریک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#واکنش‌های_چرخه_اسید_سیتریک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>واکنش‌های چرخه اسید سیتریک</span> </div> </a> <ul id="toc-واکنش‌های_چرخه_اسید_سیتریک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-آنزیم‌های_چرخه_کربس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#آنزیم‌های_چرخه_کربس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>آنزیم‌های چرخه کربس</span> </div> </a> <ul id="toc-آنزیم‌های_چرخه_کربس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">چرخه اسید سیتریک</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۷۰ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-70" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۷۰ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A9_%D8%AD%D9%85%D8%B6_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%8A%D9%83" title="دورة حمض الستريك–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="دورة حمض الستريك" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Ciclu_de_Krebs" title="Ciclu de Krebs–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ciclu de Krebs" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%BA%D0%BB_%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82" title="Цыкл трыкарбонавых кіслот–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Цыкл трыкарбонавых кіслот" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D1%8A%D0%BB_%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%81" title="Цикъл на Кребс–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Цикъл на Кребс" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%87%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A1_%E0%A6%9A%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="সাইট্রিক অ্যাসিড চক্র–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সাইট্রিক অ্যাসিড চক্র" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Krebsov_ciklus" title="Krebsov ciklus–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Krebsov ciklus" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cicle_de_Krebs" title="Cicle de Krebs–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Cicle de Krebs" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%95%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%B3" title="سوڕی کریبس–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="سوڕی کریبس" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Citr%C3%A1tov%C3%BD_cyklus" title="Citrátový cyklus–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Citrátový cyklus" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Citronsyrecyklus" title="Citronsyrecyklus–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Citronsyrecyklus" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Citratzyklus" title="Citratzyklus–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Citratzyklus" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CF%82_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CF%81%CE%B5%CE%BC%CF%80%CF%82" title="Κύκλος του Κρεμπς–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Κύκλος του Κρεμπς" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Citric_acid_cycle" title="Citric acid cycle–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Citric acid cycle" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Ciklo_de_Krebs" title="Ciklo de Krebs–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ciklo de Krebs" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Ciclo_de_Krebs" title="Ciclo de Krebs–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Ciclo de Krebs" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Tsitraadits%C3%BCkkel" title="Tsitraaditsükkel–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Tsitraaditsükkel" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Krebsen_zikloa" title="Krebsen zikloa–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Krebsen zikloa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sitruunahappokierto" title="Sitruunahappokierto–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sitruunahappokierto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Cycle_de_Krebs" title="Cycle de Krebs–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Cycle de Krebs" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ciclo_do_%C3%A1cido_c%C3%ADtrico" title="Ciclo do ácido cítrico–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ciclo do ácido cítrico" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%A2%D7%92%D7%9C_%D7%A7%D7%A8%D7%91%D7%A1" title="מעגל קרבס–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="מעגל קרבס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%AC%E0%A5%8D%E0%A4%B8_%E0%A4%9A%E0%A4%95%E0%A5%8D%E0%A4%B0" title="क्रेब्स चक्र–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="क्रेब्स चक्र" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Krebsov_ciklus" title="Krebsov ciklus–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Krebsov ciklus" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Citromsavciklus" title="Citromsavciklus–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Citromsavciklus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D6%80%D5%A5%D5%A2%D5%BD%D5%AB_%D6%81%D5%AB%D5%AF%D5%AC" title="Կրեբսի ցիկլ–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Կրեբսի ցիկլ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Siklus_asam_sitrat" title="Siklus asam sitrat–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Siklus asam sitrat" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/S%C3%ADtr%C3%B3ns%C3%BDruhringur" title="Sítrónsýruhringur–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Sítrónsýruhringur" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Ciclo_di_Krebs" title="Ciclo di Krebs–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Ciclo di Krebs" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AF%E3%82%A8%E3%83%B3%E9%85%B8%E5%9B%9E%E8%B7%AF" title="クエン酸回路–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="クエン酸回路" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Siklus_asem_sitrat" title="Siklus asem sitrat–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Siklus asem sitrat" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%9B%E1%83%9F%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%A1_%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%98" title="ლიმონმჟავას ციკლი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ლიმონმჟავას ციკლი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%81_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%96" title="Кребс циклі–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кребс циклі" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%8B%9C%ED%8A%B8%EB%A5%B4%EC%82%B0_%ED%9A%8C%EB%A1%9C" title="시트르산 회로–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="시트르산 회로" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%B9%D9%90%D8%B1%D9%90%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%88_%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D9%95%D9%84" title="ساٹِرِک اسیڈ ساکٕل–کشمیری" lang="ks" hreflang="ks" data-title="ساٹِرِک اسیڈ ساکٕل" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="کشمیری" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%87erxa_Krebs" title="Çerxa Krebs–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çerxa Krebs" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%81_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%B8" title="Кребс цикли–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кребс цикли" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Cyclus_acidi_citrici" title="Cyclus acidi citrici–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Cyclus acidi citrici" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Zitratzyklus" title="Zitratzyklus–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Zitratzyklus" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Krebso_ciklas" title="Krebso ciklas–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Krebso ciklas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Trikarbonsk%C4%81bju_cikls" title="Trikarbonskābju cikls–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Trikarbonskābju cikls" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BE%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%83%D1%81" title="Кребсов циклус–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Кребсов циклус" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%86%E0%B4%AC%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%8D_%E0%B4%AA%E0%B4%B0%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B5%83%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF" title="ക്രെബ്സ് പരിവൃത്തി–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ക്രെബ്സ് പരിവൃത്തി" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kitaran_Krebs" title="Kitaran Krebs–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kitaran Krebs" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Citroenzuurcyclus" title="Citroenzuurcyclus–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Citroenzuurcyclus" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sitronsyresyklus" title="Sitronsyresyklus–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sitronsyresyklus" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Cicle_de_Krebs" title="Cicle de Krebs–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Cicle de Krebs" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Cykl_kwasu_cytrynowego" title="Cykl kwasu cytrynowego–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Cykl kwasu cytrynowego" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%D8%B3%DB%90%D9%BC%D8%B1%D9%8A%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%AF_%DA%85%D8%B1%D8%AE" title="د سېټريک اسيد څرخ–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د سېټريک اسيد څرخ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ciclo_de_Krebs" title="Ciclo de Krebs–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ciclo de Krebs" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Ciclul_acidului_citric" title="Ciclul acidului citric–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Ciclul acidului citric" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D0%BB_%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82" title="Цикл трикарбоновых кислот–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Цикл трикарбоновых кислот" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Ciclu_di_Krebs" title="Ciclu di Krebs–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Ciclu di Krebs" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Krebsov_ciklus" title="Krebsov ciklus–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Krebsov ciklus" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Krebs_cycle" title="Krebs cycle–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Krebs cycle" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Citr%C3%A1tov%C3%BD_cyklus" title="Citrátový cyklus–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Citrátový cyklus" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Krebsov_cikel" title="Krebsov cikel–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Krebsov cikel" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BE%D0%B2_%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D1%83%D1%81" title="Кребсов циклус–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кребсов циклус" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Daur_asam_sitrat" title="Daur asam sitrat–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Daur asam sitrat" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Citronsyracykeln" title="Citronsyracykeln–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Citronsyracykeln" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%9F%E0%AF%8D%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%85%E0%AE%AE%E0%AE%BF%E0%AE%B2_%E0%AE%9A%E0%AF%81%E0%AE%B4%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF" title="சிட்ரிக் அமில சுழற்சி–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சிட்ரிக் அமில சுழற்சி" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%8F%E0%B8%88%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%94%E0%B8%8B%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%81" title="วัฏจักรกรดซิตริก–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="วัฏจักรกรดซิตริก" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Pag-ikot_ng_asidong_sitriko" title="Pag-ikot ng asidong sitriko–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Pag-ikot ng asidong sitriko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Krebs_d%C3%B6ng%C3%BCs%C3%BC" title="Krebs döngüsü–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Krebs döngüsü" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%D0%B8%D0%BA%D0%BB_%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%85_%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%82" title="Цикл трикарбонових кислот–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Цикл трикарбонових кислот" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Trikarbon_kislotalar_sikli" title="Trikarbon kislotalar sikli–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Trikarbon kislotalar sikli" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chu_tr%C3%ACnh_Krebs" title="Chu trình Krebs–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chu trình Krebs" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%89%E7%BE%A7%E9%85%B8%E5%BE%AA%E7%8E%AF" title="三羧酸循环–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="三羧酸循环" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%B8%89%E7%BE%A7%E9%85%B8%E5%BE%AA%E7%8E%AF" title="三羧酸循环–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="三羧酸循环" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%AAng-sng_s%C3%BBn-kho%C3%A2n" title="Lêng-sng sûn-khoân–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lêng-sng sûn-khoân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%A4%8F%E7%A6%AE%E8%BC%94%E5%BE%AA%E7%92%B0" title="夏禮輔循環–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="夏禮輔循環" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q133895#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&oldid=40237272" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&id=40237272&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%2586%25D8%25B1%25D8%25AE%25D9%2587_%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AF_%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AA%25D8%25B1%25DB%258C%25DA%25A9"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%2586%25D8%25B1%25D8%25AE%25D9%2587_%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AF_%25D8%25B3%25DB%258C%25D8%25AA%25D8%25B1%25DB%258C%25DA%25A9"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Citric_acid_cycle" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q133895" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(تغییرمسیر از <a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&redirect=no" class="mw-redirect" title="چرخه اسیدسیتریک">چرخه اسیدسیتریک</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-بهبود_منبع plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Refimprove" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></span></span></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>برای <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">تأییدپذیری</a> کامل این مقاله به منابع بیشتری نیاز است</b>.<span class="hide-when-compact"> لطفاً با توجه به <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B4%DB%8C%D9%88%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:شیوه ارجاع به منابع">شیوهٔ ویکی‌پدیا برای ارجاع به منابع</a>، با ارائهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%A3%DB%8C%DB%8C%D8%AF%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:تأییدپذیری">منابع معتبر</a> به <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit">بهبود این مقاله</a> کمک کنید. مطالب بی‌منبع را می‌توان به چالش کشید و حذف کرد.<br /><small><span class="plainlinks"><i>یافتن منابع:</i> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?as_eq=wikipedia&q=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22">"چرخه اسید سیتریک"</a> – <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbm=nws&q=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22+-wikipedia&tbs=ar:1">اخبار</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?&q=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22&tbs=bkt:s&tbm=bks">روزنامه‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.google.com/search?tbs=bks:1&q=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22+-wikipedia">کتاب‌ها</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="//scholar.google.com/scholar?q=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22">آکادمیک</a> <b>·</b> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/action/doBasicSearch?Query=%22%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87+%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF+%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%22&acc=on&wc=on">جی‌استور</a></span></small></span><span class="hide-when-compact"><i> (<small><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AD%D8%B0%D9%81_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="راهنما:حذف الگوی نگهداری">چگونگی و زمان حذف پیام این الگو را بدانید</a></small>)</i></span></div></td></tr></tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:TCA_cycle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/300px-TCA_cycle.svg.png" decoding="async" width="300" height="331" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/450px-TCA_cycle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/TCA_cycle.svg/600px-TCA_cycle.svg.png 2x" data-file-width="820" data-file-height="906" /></a><figcaption>چرخه کربس در جانداران هوازی</figcaption></figure> <p><b>چرخهٔ اسید سیتریک</b> که به آن <b>چرخهٔ تری‌کربوکسیلیک اسید</b> و <b>چرخهٔ کربس</b> (به افتخار کاشف آن، <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A2%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D8%B3" title="هانس آدولف کربس">هانس کربس</a>) نیز گفته می‌شود، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%B2" class="mw-redirect" title="مسیر سوخت و ساز">مسیری</a> چرخشی برای <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="اکسایش">اکسایش</a> ریشه‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84_(%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C)" title="استیل (گروه عاملی)">استیل</a> به <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="دی‌اکسید کربن">دی‌اکسید کربن</a> است که اولین مرحلهٔ آن تشکیل <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="سیترات">سیترات</a> می‌باشد. چرخه اسید سیتریک نقش بزرگی را در <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="دگرگشت">دگرگشت</a> ایفا می‌کند: <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="فروگشت">مسیرهای فروگشت</a> به آن جاری می‌شوند و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D8%B4%D8%AA" class="mw-redirect" title="فراگشت">مسیرهای فراگشت</a> از آن آغاز می‌شوند. ترکیبات میانهٔ چرخه اسید سیتریک، پیش‌سازهای بسیاری از <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" title="زیست‌مولکول">زیست‌مولکول‌ها</a> هستند.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کشف"><span id=".DA.A9.D8.B4.D9.81"></span>کشف</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: کشف"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تعداد زیادی از اجزا و مولکول‌های واسطه در این چرخه توسط <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%D9%86%D8%AA-%DA%AF%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="آلبرت سنت-گیورگی">آلبرت سنت-گیورگی</a> در دهه ۳۰ پیدا شده‌است. وی به خاطر پیدا کردن نقش <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسید فوماریک (صفحه وجود ندارد)">اسید فوماریک</a> در این چرخه موفق به دریافت جایزه نوبل در سال ۱۹۳۷ شد. در ادامه مطالعات گسترده توسط <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A2%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D8%B3" title="هانس آدولف کربس">هانس آدولف کربس</a> این چرخه با جزئیات کامل در سال ۱۹۳۷ ارائه شد. قابل ذکر است که کربس هم به دنبال این کشفیات در سال ۱۹۵۳ موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فرگشت"><span id=".D9.81.D8.B1.DA.AF.D8.B4.D8.AA"></span>فرگشت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: فرگشت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اجزا و مولکول‌های واسطه در این چرخه از <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="باکتری‌های بی هوازی (صفحه وجود ندارد)">باکتری‌های بی هوازی</a> تکامل پیدا کرده‌اند، و نکته قابل توجه اینست که این چرخه چندین بار در مسیرفرگشت تغیر یافته‌است، از نظر تئوری مسیرهای گوناگون قابل پیش‌بینی هستند، هرچند به نظر می‌رسد مسیر کنونی از تمامی آن‌ها بازدهی بهتری داشته باشد. در واقع اگر مسیرهای متفاوت به وجود آمده باشند، در انتها از طریق <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="فرگشت همگرا">فرگشت همگرا</a> دوباره به شکل کنونی بروز پیدا خواهند کرد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ساخت_استیل‌کوآنزیم‌آ"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA_.D8.A7.D8.B3.D8.AA.DB.8C.D9.84.E2.80.8C.DA.A9.D9.88.D8.A2.D9.86.D8.B2.DB.8C.D9.85.E2.80.8C.D8.A2"></span>ساخت استیل‌کوآنزیم‌آ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: ساخت استیل‌کوآنزیم‌آ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در اولین مرحله چرخه اسید سیتریک ابتدا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84_%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85_A" class="mw-redirect" title="استیل کوآنزیم A">استیل کوآنزیم A</a> با <a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="اگزالو استات">اگزالو استات</a> که ۴ کربن دارد وارد واکنش شده و کوآنزیم آ از آن جدا می‌شود و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="پیروات">پیروات</a> اکسید می‌شود. محصول نهایی این واکنش Citrate + CoA-SH است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ساخت_اگزالواستات"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA_.D8.A7.DA.AF.D8.B2.D8.A7.D9.84.D9.88.D8.A7.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.AA"></span>ساخت اگزالواستات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: ساخت اگزالواستات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اگزالواستات شروع‌کنندهٔ چرخهٔ کربس یا چرخهٔ اسیدسیتریک، توسط آنزیم <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B2" title="پیرووات کربوکسیلاز">پیرووات کربوکسیلاز</a> از پیرووات که محصول <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B2" class="mw-redirect" title="گلیکولیز">گلیکولیز</a> (قندکافت) است تشکیل می‌شود سپس در چرخهٔ کربس با واحدهای استیل کوآنزیم حاصل از تجزیهٔ اسیدهای چرب، ترکیب شده و بدین ترتیب واحدهای استیل کوآنزیمA دچار اکسایش می‌شوند. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg/450px-Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg.png" decoding="async" width="450" height="358" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg/675px-Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg/900px-Citric_acid_cycle_with_aconitate_2.svg.png 2x" data-file-width="1335" data-file-height="1062" /></a><figcaption>چرخه کربس در جانداران هوازی</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="واکنش‌های_چرخه_اسید_سیتریک"><span id=".D9.88.D8.A7.DA.A9.D9.86.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.DA.86.D8.B1.D8.AE.D9.87_.D8.A7.D8.B3.DB.8C.D8.AF_.D8.B3.DB.8C.D8.AA.D8.B1.DB.8C.DA.A9"></span>واکنش‌های چرخه اسید سیتریک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: واکنش‌های چرخه اسید سیتریک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ابتدا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84_%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85_A" class="mw-redirect" title="استیل کوآنزیم A">استیل کوآنزیم A</a> که ماده‌ای ۲ کربنه است با <a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="اگزالو استات">اگزالو استات</a> که ۴ کربن دارد وارد واکنش شده و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="کوآنزیم">کوآنزیم</a> از آن جدا می‌شود. ترکیب ۶ کربنه حاصل با از دست دادن متوالی دو co۲ و <sup>+</sup>NADH،H به ترکیب ۴ کربنه تبدیل می‌شود. در طول چرخه به ازای هر co۲ یک ATP و ۴H۲ در فرم ۳NADH<sub>۲</sub> و یک FADH<sub>۲</sub> تولید می‌شود که با عبور از زنجیره انتقال الکترون جمعاً ۱۲ATP حاصل می‌آید. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آنزیم‌های_چرخه_کربس"><span id=".D8.A2.D9.86.D8.B2.DB.8C.D9.85.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.DA.86.D8.B1.D8.AE.D9.87_.DA.A9.D8.B1.D8.A8.D8.B3"></span>آنزیم‌های چرخه کربس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: آنزیم‌های چرخه کربس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>آنزیم <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="پیروات دهیدروژناز">پیروات دهیدروژناز</a></li> <li>آنزیم دی‌هیدرولیپوییل ترانس‌استیلاز</li> <li>آنزیم دی‌هیدرولیپوییل دهیدروژناز</li> <li>آنزیم <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="سیترات سینتاز">سیترات سینتاز</a></li> <li>آنزیم اکونیتاز</li> <li>آنزیم ایزوسیترات دهیدروژناز</li> <li>کمپلکس <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="آنزیم">آنزیمی</a> آلفا کتوگوتارات دهیدروژناز</li> <li>آنزیم <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84_%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85_%D8%A2_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="سوکسینیل کوآنزیم آ سینتتاز">سوکسینیل کوآنزیم آ سینتتاز</a></li> <li>آنزیم <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="سوکسینیک اسید">سوکسینات</a> دهیدروژناز</li> <li>آنزیم <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="فوماراز">فوماراز</a></li> <li>آنزیم <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="مالات دهیدروژناز">مالات دهیدروژناز</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Citric_acid_cycle" class="extiw" title="commons:Category:Citric acid cycle">چرخه اسید سیتریک</a></span> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%AF%D9%86_-_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="مسیر امبدن - میرهوف">مسیر امبدن - میرهوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="زنجیر انتقال الکترون">زنجیر انتقال الکترون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="چرخه کوری">چرخه کوری</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">بیوشیمی لینجر-۲۰۰۸</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">بیوشیمی استرایر، جلد ۱: سعیدامین زاده (ترجمه): ۱۳۸۳</span> </li> </ol></div></div> <ul><li>Lehninger principles of biochemistry, 5th edition</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q133895#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="داده‌های_کتابخانه‌ای:_کتابخانه‌های_ملی_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q133895#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای: کتابخانه‌های ملی</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q133895#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4148058-2">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007548344705171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85073260">ایالات متحده آمریکا</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="پروتئین‌های_میتوکندریایی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الگو:پروتئین‌های میتوکندریایی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پروتئین‌های میتوکندریایی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پروتئین‌های میتوکندریایی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="پروتئین‌های_میتوکندریایی" style="font-size:114%;margin:0 4em">پروتئین‌های <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="میتوکندری">میتوکندریایی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="میتوکندری">میتوکندری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%86%D8%B1%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="تجزیه اسید چرب (صفحه وجود ندارد)">تجزیه اسید چرب</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Carnitine_palmitoyltransferase_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carnitine palmitoyltransferase I (صفحه وجود ندارد)">Carnitine palmitoyltransferase I</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Long-chain-fatty-acid%E2%80%94CoA_ligase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Long-chain-fatty-acid—CoA ligase (صفحه وجود ندارد)">Long-chain-fatty-acid—CoA ligase</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i>متابولیسم <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86" title="تریپتوفان">تریپتوفان</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kynureninase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kynureninase (صفحه وجود ندارد)">Kynureninase</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i>متابولیسم <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مونو آمین">مونو آمین</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B2" class="mw-redirect" title="مونوآمین اکسیداز">مونوآمین اکسیداز</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="میتوکندری">میتوکندری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Adenylate_kinase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adenylate kinase (صفحه وجود ندارد)">Adenylate kinase</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="کراتین کیناز">کراتین کیناز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%BA%D8%B4%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="غشای داخلی میتوکندری">غشای داخلی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="فسفرگیری اکسایشی">فسفرگیری اکسایشی</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Coenzyme_Q_%E2%80%93_cytochrome_c_reductase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coenzyme Q – cytochrome c reductase (صفحه وجود ندارد)">Coenzyme Q – cytochrome c reductase</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C" title="سیتوکروم سی">سیتوکروم سی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=NADH_dehydrogenase&action=edit&redlink=1" class="new" title="NADH dehydrogenase (صفحه وجود ندارد)">NADH dehydrogenase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Succinate_dehydrogenase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Succinate dehydrogenase (صفحه وجود ندارد)">Succinate dehydrogenase</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="متابولیسم پیریمیدین (صفحه وجود ندارد)">متابولیسم پیریمیدین</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="دی‌هیدرواوروتات دهیدروژناز">دی‌هیدرواوروتات دهیدروژناز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رسانگر میتوکندریایی (صفحه وجود ندارد)">رسانگر میتوکندریایی</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Malate-aspartate_shuttle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malate-aspartate shuttle (صفحه وجود ندارد)">Malate-aspartate shuttle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glycerol_phosphate_shuttle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glycerol phosphate shuttle (صفحه وجود ندارد)">Glycerol phosphate shuttle</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="استروئید">استروئید</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cholesterol_side-chain_cleavage_enzyme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cholesterol side-chain cleavage enzyme (صفحه وجود ندارد)">Cholesterol side-chain cleavage enzyme</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Steroid_11-beta-hydroxylase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Steroid 11-beta-hydroxylase (صفحه وجود ندارد)">Steroid 11-beta-hydroxylase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aldosterone_synthase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aldosterone synthase (صفحه وجود ندارد)">Aldosterone synthase</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i>سایر</i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Glutamate_aspartate_transporter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glutamate aspartate transporter (صفحه وجود ندارد)">Glutamate aspartate transporter</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glycerol-3-phosphate_dehydrogenase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glycerol-3-phosphate dehydrogenase (صفحه وجود ندارد)">Glycerol-3-phosphate dehydrogenase</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="ای‌تی‌پی سنتاز">ای‌تی‌پی سنتاز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Carnitine_palmitoyltransferase_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carnitine palmitoyltransferase II (صفحه وجود ندارد)">Carnitine palmitoyltransferase II</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uncoupling_protein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uncoupling protein (صفحه وجود ندارد)">Uncoupling protein</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%B3_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماتریکس میتوکندریایی (صفحه وجود ندارد)">ماتریکس</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a class="mw-selflink selflink">چرخه اسید سیتریک</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="سیترات سینتاز">سیترات سینتاز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aconitase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aconitase (صفحه وجود ندارد)">Aconitase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isocitrate_dehydrogenase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isocitrate dehydrogenase (صفحه وجود ندارد)">Isocitrate dehydrogenase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Oxoglutarate_dehydrogenase_complex&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oxoglutarate dehydrogenase complex (صفحه وجود ندارد)">Oxoglutarate dehydrogenase complex</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84_%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85_%D8%A2_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="سوکسینیل کوآنزیم آ سینتتاز">سوکسینیل کوآنزیم آ سینتتاز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="فوماراز">فوماراز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="مالات دهیدروژناز">مالات دهیدروژناز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%BE%D9%84%D8%B1%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="واکنشهای آناپلروتیک">واکنشهای آناپلروتیک</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B2" title="آسپارتات ترانس‌آمیناز">آسپارتات ترانس‌آمیناز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Glutamate_dehydrogenase&action=edit&redlink=1" class="new" title="Glutamate dehydrogenase (صفحه وجود ندارد)">Glutamate dehydrogenase</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pyruvate_dehydrogenase_complex&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pyruvate dehydrogenase complex (صفحه وجود ندارد)">Pyruvate dehydrogenase complex</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87" title="چرخه اوره">چرخه اوره</a></i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%B2_I" title="کارباموئیل فسفات سنتتاز I">کارباموئیل فسفات سنتتاز I</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B2" title="اورنیتین ترانس کاربامیلاز">اورنیتین ترانس کاربامیلاز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84_%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="ان استیل گلوتامات سنتاز">ان استیل گلوتامات سنتاز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><i>متابولیسم الکل</i></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=ALDH2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ALDH2 (صفحه وجود ندارد)">ALDH2</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=PMPCB&action=edit&redlink=1" class="new" title="PMPCB (صفحه وجود ندارد)">PMPCB</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر/مرتب نشده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="فراتاکسین">فراتاکسین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mitochondrial_membrane_transport_protein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitochondrial membrane transport protein (صفحه وجود ندارد)">Mitochondrial membrane transport protein</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Mitochondrial_permeability_transition_pore&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitochondrial permeability transition pore (صفحه وجود ندارد)">Mitochondrial permeability transition pore</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mitochondrial_carrier&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mitochondrial carrier (صفحه وجود ندارد)">Mitochondrial carrier</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دی‌ان‌ای میتوکندریایی">دی‌ان‌ای میتوکندریایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><a href="/w/index.php?title=NADH_%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="NADH دهیدروژناز (صفحه وجود ندارد)">کامپلکس I</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=MT-ND1&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND1 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND2&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND2 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND3&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND3 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND3</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND4&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND4 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND4</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND4L&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND4L (صفحه وجود ندارد)">MT-ND4L</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND5&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND5 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND5</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ND6&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ND6 (صفحه وجود ندارد)">MT-ND6</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D8%A2%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%88_%E2%80%93_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوآنزیم کیو – سیتوکروم سی ردوکتاز (صفحه وجود ندارد)">کامپلکس III</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=MT-CYB&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-CYB (صفحه وجود ندارد)">MT-CYB</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%DB%8C" title="سیتوکروم اکسیداز سی">سیتوکروم اکسیداز سی</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Cytochrome_c_oxidase_subunit_I&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cytochrome c oxidase subunit I (صفحه وجود ندارد)">MT-CO1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cytochrome_c_oxidase_subunit_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cytochrome c oxidase subunit II (صفحه وجود ندارد)">MT-CO2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cytochrome_c_oxidase_subunit_III&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cytochrome c oxidase subunit III (صفحه وجود ندارد)">MT-CO3</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%A7%D8%B2" title="ای‌تی‌پی سنتاز">ای‌تی‌پی سنتاز</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=MT-ATP6&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ATP6 (صفحه وجود ندارد)">MT-ATP6</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-ATP8&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-ATP8 (صفحه وجود ندارد)">MT-ATP8</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><span class="nobold"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%85%D9%84" title="آران‌ای حامل">آران‌ای حامل</a></span></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=MT-TA&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TA (صفحه وجود ندارد)">MT-TA</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TC&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TC (صفحه وجود ندارد)">MT-TC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TD&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TD (صفحه وجود ندارد)">MT-TD</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TE&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TE (صفحه وجود ندارد)">MT-TE</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TF&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TF (صفحه وجود ندارد)">MT-TF</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TG&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TG (صفحه وجود ندارد)">MT-TG</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TH&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TH (صفحه وجود ندارد)">MT-TH</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TI&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TI (صفحه وجود ندارد)">MT-TI</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TK&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TK (صفحه وجود ندارد)">MT-TK</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TL1&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TL1 (صفحه وجود ندارد)">MT-TL1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TL2&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TL2 (صفحه وجود ندارد)">MT-TL2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TM&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TM (صفحه وجود ندارد)">MT-TM</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TN&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TN (صفحه وجود ندارد)">MT-TN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TP&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TP (صفحه وجود ندارد)">MT-TP</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TQ&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TQ (صفحه وجود ندارد)">MT-TQ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TR&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TR (صفحه وجود ندارد)">MT-TR</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TS1&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TS1 (صفحه وجود ندارد)">MT-TS1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TS2&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TS2 (صفحه وجود ندارد)">MT-TS2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TT&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TT (صفحه وجود ندارد)">MT-TT</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TV_(mitochondrial)&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TV (mitochondrial) (صفحه وجود ندارد)">MT-TV</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TW&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TW (صفحه وجود ندارد)">MT-TW</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=MT-TY&action=edit&redlink=1" class="new" title="MT-TY (صفحه وجود ندارد)">MT-TY</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="padding:0;"><div><i>همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الگو:بیماری‌های میتوکندریایی">بیماری‌های میتوکندریایی</a></i></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چرخه_اسید_سیتریک&oldid=40237272">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چرخه_اسید_سیتریک&oldid=40237272</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="رده:چرخه اسید سیتریک">چرخه اسید سیتریک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D9%86%D9%81%D8%B3_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رده:تنفس سلولی">تنفس سلولی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="رده:بیوشیمی">بیوشیمی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C_%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="رده:فیزیولوژی ورزشی">فیزیولوژی ورزشی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2" title="رده:مسیرهای سوخت‌وساز">مسیرهای سوخت‌وساز</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AA%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4%DB%8C" title="رده:بیوشیمی تمرین ورزشی">بیوشیمی تمرین ورزشی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="رده:مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی">مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="رده:همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی">همه مقاله‌های نیازمند ارجاع‌های اضافی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۳۱ اوت ۲۰۲۴ ساعت ۱۳:۳۰ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-m825k","wgBackendResponseTime":189,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.256","walltime":"0.370","ppvisitednodes":{"value":810,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":69332,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1228,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":17181,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 287.301 1 -total"," 28.28% 81.247 1 الگو:داده‌های_کتابخانه‌ای"," 28.24% 81.131 1 الگو:بهبود_منبع"," 23.63% 67.894 1 الگو:Ambox"," 22.05% 63.339 1 الگو:ویکی‌انبار-رده"," 20.99% 60.307 1 الگو:پروژه_خواهر"," 19.69% 56.577 1 الگو:Side_box"," 18.53% 53.249 6 الگو:Navbox"," 13.98% 40.170 1 الگو:پروتئین‌های_میتوکندریایی"," 7.05% 20.241 1 الگو:یافتن_منابع_فضای_نام_اصلی"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.156","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2762597,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-64b6bb4699-x4snf","timestamp":"20241106091809","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0686\u0631\u062e\u0647 \u0627\u0633\u06cc\u062f \u0633\u06cc\u062a\u0631\u06cc\u06a9","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q133895","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q133895","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2009-08-20T06:08:29Z","dateModified":"2024-08-31T13:30:01Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/92\/TCA_cycle.svg"}</script> </body> </html>