CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Józef Piłsudski – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"b7fbc610-ebaf-4d38-b5da-24739990ec96","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Józef_Piłsudski","wgTitle":"Józef Piłsudski","wgCurRevisionId":75254203,"wgRevisionId":75254203,"wgArticleId":2617,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon odn bez numeru strony","Szablon cytowania bez określonego trybu","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Szablon cytowania używa pól opisowych","Biografie kanonu polskiej Wikipedii","Byłe Artykuły na Medal","Józef Piłsudski", "Autorzy objęci zapisem cenzury w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej","Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych","Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (II Rzeczpospolita)","Członkowie Kapituły Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)","Członkowie Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych","Członkowie Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu","Członkowie Organizacji Bojowej PPS","Członkowie Polskiego Skarbu Wojskowego","Członkowie Polskiej Organizacji Narodowej","Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej","Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna","Członkowie Rady Obrony Państwa (1920)","Członkowie Tymczasowej Rady Stanu","Członkowie Związku Sybiraków","Członkowie Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 14/19","Członkowie Związku Walki Czynnej","Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu","Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego", "Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie","Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego","Działacze polskich organizacji niepodległościowych 1908–1918","Filistrzy honoris causa polskich korporacji akademickich","Honorowi obywatele Białegostoku","Honorowi obywatele Bełchatowa","Honorowi obywatele Ciechanowa","Honorowi obywatele Czeladzi","Honorowi obywatele Gdyni","Honorowi obywatele Hrubieszowa","Honorowi obywatele Jarosławia (Polska)","Honorowi obywatele Kalisza","Honorowi obywatele Kielc","Honorowi obywatele Krakowa","Honorowi obywatele Krosna","Honorowi obywatele Lwowa (II Rzeczpospolita)","Honorowi obywatele Łańcuta","Honorowi obywatele Łodzi","Honorowi obywatele Nowego Sącza","Honorowi obywatele Opoczna","Honorowi obywatele Płocka","Honorowi obywatele Przemyśla","Honorowi obywatele Przeworska","Honorowi obywatele Radomia","Honorowi obywatele Rzeszowa","Honorowi obywatele Sandomierza","Honorowi obywatele Sanoka", "Honorowi obywatele Skierniewic","Honorowi obywatele Sosnowca","Honorowi obywatele Torunia","Honorowi obywatele Żyrardowa","Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy","Internowani w Niemczech w czasie I wojny światowej","Kandydaci na urząd prezydenta II Rzeczypospolitej","Komendanci Główni Związku Strzeleckiego (1910–1914)","Ludzie związani z Druskienikami","Ludzie związani z Sulejówkiem","Ludzie związani z Wilnem","Marszałkowie Polski","Ministrowie spraw wojskowych II Rzeczypospolitej","Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami","Odznaczeni Krzyżem Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego","Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)","Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)", "Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej","Odznaczeni Krzyżem za Obronę Śląska Cieszyńskiego I klasy","Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Obronę Śląska Cieszyńskiego","Odznaczeni Odznaką „Za wierną służbę”","Odznaczeni Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych","Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Wojskowym","Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia","Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)","Odznaczeni Złotym Znakiem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej","Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”","Odznaczeni Gwiazdą Wytrwałości","Osoby, których groby uznano za groby weteranów walk o wolność i niepodległość Polski", "Osoby przedstawione na polskich banknotach","Osoby przedstawione na polskich monetach","Patroni Straży Granicznej III Rzeczypospolitej","Piłsudscy herbu własnego","Pochowani w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie","Polacy odznaczeni Krzyżem Wojennym Czechosłowackim (1914–1918)","Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej (Hiszpania)","Polacy odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)","Polacy odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii","Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Jerzego Czarnego","Polacy odznaczeni Orderem Karola I","Polacy odznaczeni Orderem Korony Żelaznej","Polacy odznaczeni Krzyżem Ligi Obrony","Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła","Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Południa","Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)","Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)","Polacy odznaczeni Orderem Michała Walecznego","Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia","Polacy odznaczeni Orderem Świętego Aleksandra", "Polacy odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza","Polacy odznaczeni Orderem Wieży i Miecza","Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca","Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)","Polacy upamiętnieni nazwami obiektów fizjograficznych na Ziemi","Polacy upamiętnieni nazwami uniwersytetów","Polacy – odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej","Polacy – więźniowie polityczni w zaborze pruskim","Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1892–1906)","Politycy sanacji","Polscy dziennikarze prasowi","Polscy historycy wojskowości","Polscy kawalerowie maltańscy","Polscy korporanci","Polscy zamachowcy","Polscy zesłańcy do Tunki","Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim","Premierzy II Rzeczypospolitej","Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego","Uczestnicy rewolucji w Królestwie Polskim (1905–1907)","Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)","Więźniowie Cytadeli Warszawskiej (Królestwo Kongresowe)","Więźniowie Twierdzy Magdeburg", "Więźniowie twierdzy Pietropawłowskiej","Więźniowie więzienia przy ul. Gdańskiej 13 w Łodzi (Królestwo Kongresowe)","Urodzeni w 1867","Zmarli w 1935","Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Józef_Piłsudski","wgRelevantArticleId":2617,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["autoconfirmed"],"wgRestrictionMove":["autoconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75254203,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength": 200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q885","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading" ,"ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators", "ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1662"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1108"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="886"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Józef Piłsudski – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Józef_Piłsudski rootpage-Józef_Piłsudski skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Dzieciństwo_i_młodość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dzieciństwo_i_młodość"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Dzieciństwo i młodość</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Dzieciństwo_i_młodość-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Dzieciństwo i młodość</span> </button> <ul id="toc-Dzieciństwo_i_młodość-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Studia_w_Charkowie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Studia_w_Charkowie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Studia w Charkowie</span> </div> </a> <ul id="toc-Studia_w_Charkowie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Aresztowanie_i_zesłanie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Aresztowanie_i_zesłanie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Aresztowanie i zesłanie</span> </div> </a> <ul id="toc-Aresztowanie_i_zesłanie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Polska_Partia_Socjalistyczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Polska_Partia_Socjalistyczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Polska Partia Socjalistyczna</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Polska_Partia_Socjalistyczna-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Polska Partia Socjalistyczna</span> </button> <ul id="toc-Polska_Partia_Socjalistyczna-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Działalność_wydawnicza_i_ślub" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Działalność_wydawnicza_i_ślub"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Działalność wydawnicza i ślub</span> </div> </a> <ul id="toc-Działalność_wydawnicza_i_ślub-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kolejne_aresztowanie_i_ucieczka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kolejne_aresztowanie_i_ucieczka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Kolejne aresztowanie i ucieczka</span> </div> </a> <ul id="toc-Kolejne_aresztowanie_i_ucieczka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wyprawa_do_Japonii,_współpraca_z_Kempeitai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wyprawa_do_Japonii,_współpraca_z_Kempeitai"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Wyprawa do Japonii, współpraca z Kempeitai</span> </div> </a> <ul id="toc-Wyprawa_do_Japonii,_współpraca_z_Kempeitai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Organizacja_bojówek_i_oddziałów_paramilitarnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Organizacja_bojówek_i_oddziałów_paramilitarnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Organizacja bojówek i oddziałów paramilitarnych</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Organizacja_bojówek_i_oddziałów_paramilitarnych-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Organizacja bojówek i oddziałów paramilitarnych</span> </button> <ul id="toc-Organizacja_bojówek_i_oddziałów_paramilitarnych-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-PPS_–_Frakcja_Rewolucyjna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#PPS_–_Frakcja_Rewolucyjna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>PPS – Frakcja Rewolucyjna</span> </div> </a> <ul id="toc-PPS_–_Frakcja_Rewolucyjna-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Akcja_pod_Bezdanami" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Akcja_pod_Bezdanami"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span>Akcja pod Bezdanami</span> </div> </a> <ul id="toc-Akcja_pod_Bezdanami-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Związek_Walki_Czynnej,_współpraca_z_Hauptkundschaftstelle" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Związek_Walki_Czynnej,_współpraca_z_Hauptkundschaftstelle"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Związek Walki Czynnej, współpraca z Hauptkundschaftstelle</span> </div> </a> <ul id="toc-Związek_Walki_Czynnej,_współpraca_z_Hauptkundschaftstelle-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-I_wojna_światowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#I_wojna_światowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>I wojna światowa</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-I_wojna_światowa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję I wojna światowa</span> </button> <ul id="toc-I_wojna_światowa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Legiony_Polskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Legiony_Polskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Legiony Polskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Legiony_Polskie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-„Komendant_Główny_Wojsk_Polskich”" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#„Komendant_Główny_Wojsk_Polskich”"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1.1</span> <span>„Komendant Główny Wojsk Polskich”</span> </div> </a> <ul id="toc-„Komendant_Główny_Wojsk_Polskich”-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Działalność_w_Tymczasowej_Radzie_Stanu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Działalność_w_Tymczasowej_Radzie_Stanu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Działalność w Tymczasowej Radzie Stanu</span> </div> </a> <ul id="toc-Działalność_w_Tymczasowej_Radzie_Stanu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Osadzenie_w_Magdeburgu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Osadzenie_w_Magdeburgu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Osadzenie w Magdeburgu</span> </div> </a> <ul id="toc-Osadzenie_w_Magdeburgu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwolnienie_przez_Niemców" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwolnienie_przez_Niemców"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.4</span> <span>Uwolnienie przez Niemców</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwolnienie_przez_Niemców-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Powrót_i_przejęcie_władzy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Powrót_i_przejęcie_władzy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.5</span> <span>Powrót i przejęcie władzy</span> </div> </a> <ul id="toc-Powrót_i_przejęcie_władzy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Naczelnik_Państwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Naczelnik_Państwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Naczelnik Państwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Naczelnik_Państwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wojna_polsko-bolszewicka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Wojna_polsko-bolszewicka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Wojna polsko-bolszewicka</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Wojna_polsko-bolszewicka-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Wojna polsko-bolszewicka</span> </button> <ul id="toc-Wojna_polsko-bolszewicka-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Wyprawa_kijowska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wyprawa_kijowska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Wyprawa kijowska</span> </div> </a> <ul id="toc-Wyprawa_kijowska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bitwa_Warszawska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bitwa_Warszawska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Bitwa Warszawska</span> </div> </a> <ul id="toc-Bitwa_Warszawska-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kontruderzenie_znad_Wieprza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Kontruderzenie_znad_Wieprza"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2.1</span> <span>Kontruderzenie znad Wieprza</span> </div> </a> <ul id="toc-Kontruderzenie_znad_Wieprza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sukces_strategiczny_i_porażka_polityczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sukces_strategiczny_i_porażka_polityczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Sukces strategiczny i porażka polityczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Sukces_strategiczny_i_porażka_polityczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stosunek_do_wolnomularstwa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stosunek_do_wolnomularstwa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.4</span> <span>Stosunek do wolnomularstwa</span> </div> </a> <ul id="toc-Stosunek_do_wolnomularstwa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Lata_1921–1925" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lata_1921–1925"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Lata 1921–1925</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lata_1921–1925-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Lata 1921–1925</span> </button> <ul id="toc-Lata_1921–1925-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Kryzys_gabinetowy_w_1922" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kryzys_gabinetowy_w_1922"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Kryzys gabinetowy w 1922</span> </div> </a> <ul id="toc-Kryzys_gabinetowy_w_1922-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wycofanie_się_z_polityki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wycofanie_się_z_polityki"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Wycofanie się z polityki</span> </div> </a> <ul id="toc-Wycofanie_się_z_polityki-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Przewrót_majowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przewrót_majowy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Przewrót majowy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przewrót_majowy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lata_1926–1935" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lata_1926–1935"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Lata 1926–1935</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Lata_1926–1935-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Lata 1926–1935</span> </button> <ul id="toc-Lata_1926–1935-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pierwszy_rząd_Piłsudskiego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pierwszy_rząd_Piłsudskiego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Pierwszy rząd Piłsudskiego</span> </div> </a> <ul id="toc-Pierwszy_rząd_Piłsudskiego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wybory_w_1928_i_BBWR" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wybory_w_1928_i_BBWR"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Wybory w 1928 i BBWR</span> </div> </a> <ul id="toc-Wybory_w_1928_i_BBWR-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Drugi_rząd_Piłsudskiego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Drugi_rząd_Piłsudskiego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.3</span> <span>Drugi rząd Piłsudskiego</span> </div> </a> <ul id="toc-Drugi_rząd_Piłsudskiego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-„Sprawa_brzeska”_i_wybory_1930" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#„Sprawa_brzeska”_i_wybory_1930"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.4</span> <span>„Sprawa brzeska” i wybory 1930</span> </div> </a> <ul id="toc-„Sprawa_brzeska”_i_wybory_1930-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Polityka_zagraniczna" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polityka_zagraniczna"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.5</span> <span>Polityka zagraniczna</span> </div> </a> <ul id="toc-Polityka_zagraniczna-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.6</span> <span>Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej</span> </div> </a> <ul id="toc-Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Konstytucja_kwietniowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Konstytucja_kwietniowa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.7</span> <span>Konstytucja kwietniowa</span> </div> </a> <ul id="toc-Konstytucja_kwietniowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Śmierć_i_pochówek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Śmierć_i_pochówek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Śmierć i pochówek</span> </div> </a> <ul id="toc-Śmierć_i_pochówek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dorobek_piśmienniczy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dorobek_piśmienniczy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Dorobek piśmienniczy</span> </div> </a> <ul id="toc-Dorobek_piśmienniczy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rodzina_i_życie_prywatne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Rodzina_i_życie_prywatne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Rodzina i życie prywatne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Rodzina_i_życie_prywatne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Rodzina i życie prywatne</span> </button> <ul id="toc-Rodzina_i_życie_prywatne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nawyki_i_zainteresowania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nawyki_i_zainteresowania"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>Nawyki i zainteresowania</span> </div> </a> <ul id="toc-Nawyki_i_zainteresowania-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kult_Piłsudskiego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kult_Piłsudskiego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Kult Piłsudskiego</span> </div> </a> <ul id="toc-Kult_Piłsudskiego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kontrowersje" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kontrowersje"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Kontrowersje</span> </div> </a> <ul id="toc-Kontrowersje-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ordery_i_odznaczenia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ordery_i_odznaczenia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Ordery i odznaczenia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ordery_i_odznaczenia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Ordery i odznaczenia</span> </button> <ul id="toc-Ordery_i_odznaczenia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Polskie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Polskie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.1</span> <span>Polskie</span> </div> </a> <ul id="toc-Polskie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zagraniczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Zagraniczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.2</span> <span>Zagraniczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Zagraniczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Doktoraty_honoris_causa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Doktoraty_honoris_causa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>Doktoraty honoris causa</span> </div> </a> <ul id="toc-Doktoraty_honoris_causa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wywód_genealogiczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Wywód_genealogiczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>Wywód genealogiczny</span> </div> </a> <ul id="toc-Wywód_genealogiczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>Uwagi</span> </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">20</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">21</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">22</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Józef Piłsudski</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 77 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-77" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">77 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%B3%D9%83%D9%8A" title="يوزف بيوسودسكي – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="يوزف بيوسودسكي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Yozef_Pilsudski" title="Yozef Pilsudski – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Yozef Pilsudski" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84" title="Пилсудский Юзеф – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Пилсудский Юзеф" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B0%D1%84_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Юзаф Пілсудскі – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Юзаф Пілсудскі" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D1%8D%D1%84_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B7%D0%BA%D1%96" title="Юзэф Пілсудзкі – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Юзэф Пілсудзкі" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Йозеф Пилсудски – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Йозеф Пилсудски" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B9%CE%BF%CF%8D%CE%B6%CE%B5%CF%86_%CE%A0%CE%B9%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%BF%CF%8D%CF%84%CF%83%CE%BA%CE%B9" title="Γιούζεφ Πιουσούτσκι – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Γιούζεφ Πιουσούτσκι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="یوزف پیلسودسکی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="یوزف پیلسودسکی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9C%A0%EC%A0%9C%ED%94%84_%ED%94%BC%EC%9A%B0%EC%88%98%ED%8A%B8%EC%8A%A4%ED%82%A4" title="유제프 피우수트스키 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="유제프 피우수트스키" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D5%A6%D5%A5%D6%86_%D5%8A%D5%AB%D5%AC%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%BD%D5%AF%D5%AB" title="Յուզեֆ Պիլսուդսկի – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Յուզեֆ Պիլսուդսկի" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%95%D7%96%D7%A3_%D7%A4%D7%99%D7%9C%D7%A1%D7%95%D7%93%D7%A1%D7%A7%D7%99" title="יוזף פילסודסקי – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="יוזף פילסודסקי" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%98" title="იუზეფ პილსუდსკი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="იუზეფ პილსუდსკი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Юзеф Пилсудский – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Юзеф Пилсудский" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Iosephus_Pi%C5%82sudski" title="Iosephus Piłsudski – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Iosephus Piłsudski" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Juzefs_Pilsudskis" title="Juzefs Pilsudskis – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Juzefs Pilsudskis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Juzefas_Pilsudskis" title="Juzefas Pilsudskis – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Juzefas Pilsudskis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%9D%E0%A5%87%E0%A4%AB_%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A5%81%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%80" title="योझेफ पियुसुद्स्की – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="योझेफ पियुसुद्स्की" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%A3%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%A4_%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%A1%E1%83%A3%E1%83%93%E1%83%A1%E1%83%99%E1%83%98" title="იუზეფ პილსუდსკი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="იუზეფ პილსუდსკი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A8%D9%8A%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%B3%D9%83%D9%89" title="يوزف بيوسودسكى – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="يوزف بيوسودسكى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Юзеф Пилсудски – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Юзеф Пилсудски" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%8B%E0%A4%B8%E0%A5%87%E0%A4%AB%E0%A5%8D_%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%81%E0%A4%A1%E0%A5%8D%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%95%E0%A5%80" title="जोसेफ् पिल्सुड्स्की – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="जोसेफ् पिल्सुड्स्की" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A6%E3%82%BC%E3%83%95%E3%83%BB%E3%83%94%E3%82%A6%E3%82%B9%E3%83%84%E3%82%AD" title="ユゼフ・ピウスツキ – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ユゼフ・ピウスツキ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9,_%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84" title="Пилсудский, Юзеф – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Пилсудский, Юзеф" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9" title="Юзеф Пилсудскай – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Юзеф Пилсудскай" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8" title="Јозеф Пилсудски – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Јозеф Пилсудски" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D0%B8%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Юзеф Пилсудский – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Юзеф Пилсудский" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%8B%E0%B8%9F_%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B8%A7%E0%B8%8B%E0%B8%B8%E0%B8%95%E0%B8%AA%E0%B8%81%E0%B8%B5" title="ยูแซฟ ปิวซุตสกี – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ยูแซฟ ปิวซุตสกี" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%AE%D0%B7%D0%B5%D1%84_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%81%D1%83%D0%B4%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9" title="Юзеф Пілсудський – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Юзеф Пілсудський" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%BE%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%DA%88%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="جوزف پیلسوڈسکی – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جوزف پیلسوڈسکی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Klemens_Pi%C5%82sudski" title="Józef Klemens Piłsudski – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Józef Klemens Piłsudski" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Pi%C5%82sudski_J%C3%B3zef" title="Piłsudski Józef – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Piłsudski Józef" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%95%A2%E8%98%87%E6%96%AF%E5%9F%BA" title="畢蘇斯基 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="畢蘇斯基" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Józef Piłsudski – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Józef Piłsudski" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%A6%E7%91%9F%E5%A4%AB%C2%B7%E6%AF%95%E8%8B%8F%E6%96%AF%E5%9F%BA" title="约瑟夫·毕苏斯基 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="约瑟夫·毕苏斯基" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%95%A2%E8%98%87%E6%96%AF%E5%9F%BA" title="畢蘇斯基 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="畢蘇斯基" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%A6%E7%91%9F%E5%A4%AB%C2%B7%E6%AF%95%E8%8B%8F%E6%96%AF%E5%9F%BA" title="约瑟夫·毕苏斯基 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="约瑟夫·毕苏斯基" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q885#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=edit" title="Ta strona jest zabezpieczona. Możesz zobaczyć kod źródłowy. [e]" accesskey="e"><span>Kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=edit"><span>Kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&oldid=75254203" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&id=75254203&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ%25C3%25B3zef_Pi%25C5%2582sudski"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ%25C3%25B3zef_Pi%25C5%2582sudski"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" hreflang="pl"><span>Wikiźródła</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q885" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Zobacz też: <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Józef Piłsudski (ujednoznacznienie)">inne znaczenia</a>.</span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65442458">.mw-parser-output .infobox.zolnierz-lotnictwo .naglowek{color:black;background:#95a7b9}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-marynarka .naglowek{color:white;background:#6082B6}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-lądowe .naglowek{color:white;background:#556B2F}.mw-parser-output .infobox.zolnierz-paramilitarny .naglowek{color:black;background:#b6b3c7}</style> <table class="infobox zolnierz-lądowe"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Józef Piłsudski</div><div class="iboxt-3">Mieczysław, Wiktor</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski1.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/173px-Jozef_Pilsudski1.jpg" decoding="async" width="173" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/260px-Jozef_Pilsudski1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/346px-Jozef_Pilsudski1.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="831" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek linksInherit" style="text-align:center; vertical-align:middle;"><span typeof="mw:File"><span title="marszałek Polski"><img alt="marszałek Polski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/PL_Epolet_marsz.svg/50px-PL_Epolet_marsz.svg.png" decoding="async" width="50" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/PL_Epolet_marsz.svg/75px-PL_Epolet_marsz.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/PL_Epolet_marsz.svg/100px-PL_Epolet_marsz.svg.png 2x" data-file-width="278" data-file-height="105" /></span></span> <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Polski" title="Marszałek Polski">marszałek Polski</a> </td></tr> <tr> <th>Pełne imię i nazwisko </th> <td> <p>Józef Klemens Piłsudski </p> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce urodzenia </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">5 grudnia 1867</span> <br />majątek <a href="/wiki/Zu%C5%82owo" title="Zułowo">Zułów</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce śmierci </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">12 maja 1935</span> <br /><a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Przebieg służby </td></tr> <tr> <th>Lata służby </th> <td> <p>1914–1935 </p> </td></tr> <tr> <th>Siły zbrojne </th> <td> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_(Klein).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png/20px-Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png" decoding="async" width="20" height="26" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png/30px-Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png/40px-Wappen_Kaisertum_%C3%96sterreich_1815_%28Klein%29.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="707" /></a></span> <a href="/wiki/Armia_Austro-W%C4%99gier" title="Armia Austro-Węgier">Armia Austro-Węgier</a><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Orze%C5%82ek_II_RP.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Orze%C5%82ek_II_RP.svg/20px-Orze%C5%82ek_II_RP.svg.png" decoding="async" width="20" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Orze%C5%82ek_II_RP.svg/30px-Orze%C5%82ek_II_RP.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Orze%C5%82ek_II_RP.svg/40px-Orze%C5%82ek_II_RP.svg.png 2x" data-file-width="744" data-file-height="1043" /></a></span> <a href="/wiki/Wojsko_Polskie_(II_RP)" title="Wojsko Polskie (II RP)">Wojsko Polskie</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Formacja </th> <td> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Orze%C5%82ek_legionowy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/20px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png" decoding="async" width="20" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/30px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/40px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png 2x" data-file-width="742" data-file-height="1054" /></a></span> <a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Jednostki </th> <td> <p><a href="/wiki/1_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="1 Pułk Piechoty (LP)">1 Pułk Piechoty Legionów Polskich</a><br /><a href="/wiki/I_Brygada_Legion%C3%B3w_Polskich" title="I Brygada Legionów Polskich">I Brygada Legionów Polskich</a><br /><a href="/wiki/Naczelne_Dow%C3%B3dztwo_Wojska_Polskiego_(1919)" title="Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1919)">Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego</a><br /><a href="/wiki/Sztab_Generalny_Wojska_Polskiego" title="Sztab Generalny Wojska Polskiego">Sztab Generalny</a><br /><a href="/wiki/Rada_Wojenna_(II_RP)" title="Rada Wojenna (II RP)">Ścisła Rada Wojenna</a><br /><a href="/wiki/Generalny_Inspektorat_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych">Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych</a><br /><a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Ministerstwo Spraw Wojskowych</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Stanowiska </th> <td> <p>komendant pułku piechoty<br />komendant brygady piechoty<br /><a href="/wiki/Naczelny_dow%C3%B3dca_si%C5%82_zbrojnych" title="Naczelny dowódca sił zbrojnych">Naczelny Wódz Wojska Polskiego</a><br />Szef Sztabu Generalnego<br />Przewodniczący Ścisłej Rady Wojennej<br />Generalny Inspektor Sił Zbrojnych<br />Minister Spraw Wojskowych </p> </td></tr> <tr> <th>Główne wojny i bitwy </th> <td> <p><a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojna światowa</a>,<br /><a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">wojna polsko-bolszewicka</a>: </p> <ul><li><a href="/wiki/Wyprawa_kijowska_(1920)" title="Wyprawa kijowska (1920)">wyprawa kijowska</a></li> <li><a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">bitwa warszawska</a></li> <li><a href="/wiki/Bitwa_nad_Niemnem" title="Bitwa nad Niemnem">bitwa nad Niemnem</a></li></ul> </td></tr> <tr class="grafika iboxs grafika-z-wikidanych"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg" class="mw-file-description"><img alt="podpis" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg/130px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg.png" decoding="async" width="130" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg/195px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg/260px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Signature.svg.png 2x" data-file-width="107" data-file-height="37" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="naglowek" style="text-align:center; font-size:100%; font-weight:bold;">Odznaczenia </td></tr> <tr style="text-align:center;"> <td colspan="2"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego" title="Order Orła Białego (1921–1990)"><img alt="Order Orła Białego (1921–1990)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg/40px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg/60px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg/80px-POL_Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_BAR_%281921-1990%29.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Virtuti Militari" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg/40px-POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg/60px-POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg/80px-POL_Virtuti_Militari_Wielki_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari"><img alt="Krzyż Komandorski Orderu Virtuti Militari" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg/40px-POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg/60px-POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg/80px-POL_Virtuti_Militari_Komandorski_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari"><img alt="Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg/40px-POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg/60px-POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg/80px-POL_Virtuti_Militari_Z%C5%82oty_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari"><img alt="Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg/40px-POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg/60px-POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg/80px-POL_Virtuti_Militari_Srebrny_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Odrodzenia_Polski" title="Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski"><img alt="Wstęga Wielka Orderu Odrodzenia Polski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg/40px-POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg/60px-POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg/80px-POL_Polonia_Restituta_Wielki_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Odrodzenia_Polski" title="Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski"><img alt="Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg/40px-POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg/60px-POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg/80px-POL_Polonia_Restituta_Komandorski_ZG_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_i_Medal_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci" title="Krzyż Niepodległości z Mieczami"><img alt="Krzyż Niepodległości z Mieczami" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg/40px-POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg/60px-POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg/80px-POL_Krzy%C5%BC_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Walecznych" title="Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie)"><img alt="Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg/40px-POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg/60px-POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg/80px-POL_Krzy%C5%BC_Walecznych_%281920%29_4r_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi" title="Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany czterokrotnie)"><img alt="Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany czterokrotnie)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg/40px-POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg/60px-POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg/80px-POL_Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_%281923%29_Z%C5%82oty_4r_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_Wojsk_Litwy_%C5%9Arodkowej" title="Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej"><img alt="Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png/40px-Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png/60px-Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png/80px-Krzyz_Zaslugi_Wojsk_Litwy_Srodkowej_Ribbon.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia"><img alt="Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi II stopnia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/40px-POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/60px-POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg/80px-POL_Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia_Powstania_Styczniowego" title="Krzyż Pamiątkowy 70-lecia Powstania Styczniowego"><img alt="Krzyż Pamiątkowy 70-lecia Powstania Styczniowego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png/40px-Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png/60px-Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png/80px-Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia.png 2x" data-file-width="436" data-file-height="120" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Odznaka_Honorowa_Ligi_Obrony_Powietrznej_i_Przeciwgazowej" title="Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej"><img alt="Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg/40px-POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg/60px-POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg/80px-POL_Odznaka_Honorowa_LOPP_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci" title="Gwiazda Wytrwałości"><img alt="Gwiazda Wytrwałości" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg/40px-POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg/60px-POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg/80px-POL_Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Z%C5%82oty_Znak_Zwi%C4%85zku_Ochotniczych_Stra%C5%BCy_Po%C5%BCarnych_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Złoty Znak Związku OSP RP"><img alt="Złoty Znak Związku OSP RP" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png/40px-POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png/60px-POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png/80px-POL_Z%C5%82oty_Znak_ZOSP_BAR.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Korony_%C5%BBelaznej" title="Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry)"><img alt="Order Korony Żelaznej (Austro-Węgry)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg/40px-AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg/60px-AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg/80px-AUT_Order_of_the_Iron_Crown_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Legia_Honorowa" title="Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Legion_Honneur_GC_ribbon.svg/40px-Legion_Honneur_GC_ribbon.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Legion_Honneur_GC_ribbon.svg/60px-Legion_Honneur_GC_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Legion_Honneur_GC_ribbon.svg/80px-Legion_Honneur_GC_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Wolno%C5%9Bci_(Estonia)" title="Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia)"><img alt="Order Krzyża Wolności za służbę wojskową (Estonia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png/40px-EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png" decoding="async" width="40" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png/60px-EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png/80px-EST_Cross_of_Liberty_Military_Leadership.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Pogromcy_Nied%C5%BAwiedzia" title="Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa)"><img alt="Order Wojenny Pogromcy Niedźwiedzia (Łotwa)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png/40px-Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png/60px-Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png/80px-Lacplesis_Military_Order_Ribbon.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Leopolda_(Belgia)" title="Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)"><img alt="Wielka Wstęga Orderu Leopolda (Belgia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png/40px-Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png/60px-Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png/80px-Grand_Crest_Ordre_de_Leopold.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Karola_I" title="Łańcuch Orderu Karola I (Rumunia)"><img alt="Łańcuch Orderu Karola I (Rumunia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/40px-OrderofCarolI.ribbon.gif" decoding="async" width="40" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/60px-OrderofCarolI.ribbon.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/80px-OrderofCarolI.ribbon.gif 2x" data-file-width="100" data-file-height="30" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Karola_I" title="Krzyż Wielki Orderu Karola I (Rumunia)"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Karola I (Rumunia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/40px-OrderofCarolI.ribbon.gif" decoding="async" width="40" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/60px-OrderofCarolI.ribbon.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/OrderofCarolI.ribbon.gif/80px-OrderofCarolI.ribbon.gif 2x" data-file-width="100" data-file-height="30" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Micha%C5%82a_Walecznego" title="Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia)"><img alt="Order Michała Walecznego I klasy (Rumunia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg/40px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg/60px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg/80px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_1Class_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Micha%C5%82a_Walecznego" title="Order Michała Walecznego II klasy (Rumunia)"><img alt="Order Michała Walecznego II klasy (Rumunia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg/40px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg/60px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg/80px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_2Class_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Micha%C5%82a_Walecznego" title="Order Michała Walecznego III klasy (Rumunia)"><img alt="Order Michała Walecznego III klasy (Rumunia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg/40px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg/60px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg/80px-ROU_Mihai_Viteazul_Order_2000_3Class_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Wojenny_Czechos%C5%82owacki_(1914%E2%80%931918)" title="Krzyż Wojenny Czechosłowacki"><img alt="Krzyż Wojenny Czechosłowacki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png/40px-Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png/60px-Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png/80px-Czechoslovak_War_Cross_1918_Bar.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_Wojskowej_(Hiszpania)" title="Krzyż Wielki Zasługi Wojskowej z Odznaką Żółtą (Hiszpania)"><img alt="Krzyż Wielki Zasługi Wojskowej z Odznaką Żółtą (Hiszpania)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg/40px-ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg/60px-ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg/80px-ESP_Gran_Cruz_Merito_Militar_%28Distintivo_Amarillo%29_pasador.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Wolno%C5%9Bci_(Estonia)" title="Order Krzyża Wolności za bohaterstwo na polu walki (Estonia)"><img alt="Order Krzyża Wolności za bohaterstwo na polu walki (Estonia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png/40px-EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png" decoding="async" width="40" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png/60px-EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png/80px-EST_Cross_of_Liberty_Personal_Courage.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Medal_Wojskowy_(Francja)" title="Medal Wojskowy (Francja)"><img alt="Medal Wojskowy (Francja)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/40px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/60px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Medaille_militaire_ribbon.svg/80px-Medaille_militaire_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Bia%C5%82ej_R%C3%B3%C5%BCy_Finlandii" title="Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Białej Róży Finlandii" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png/40px-FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png/60px-FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png/80px-FIN_Order_of_the_White_Rose_Grand_Cross_BAR.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_%C5%9Awi%C4%99tego_Aleksandra" title="Order Świętego Aleksandra (Bułgaria)"><img alt="Order Świętego Aleksandra (Bułgaria)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/St.AlexanderOrder-ribbon.svg/40px-St.AlexanderOrder-ribbon.svg.png" decoding="async" width="40" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/St.AlexanderOrder-ribbon.svg/60px-St.AlexanderOrder-ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/St.AlexanderOrder-ribbon.svg/80px-St.AlexanderOrder-ribbon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="154" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Order_of_the_Sun_(Afghanistan)_-_ribbon_bar.gif" class="mw-file-description" title="Wielka Wstęga Orderu Słońca (Afganistan)"><img alt="Wielka Wstęga Orderu Słońca (Afganistan)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif/40px-Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif/60px-Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif/80px-Order_of_the_Sun_%28Afghanistan%29_-_ribbon_bar.gif 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Wschodz%C4%85cego_S%C5%82o%C5%84ca" title="Wielka Wstęga Kwiatów Paulowni Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia)"><img alt="Wielka Wstęga Kwiatów Paulowni Orderu Wschodzącego Słońca (Japonia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/40px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/60px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/JPN_Toka-sho_BAR.svg/80px-JPN_Toka-sho_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Ligi_Obrony" title="Krzyż Ligi Obrony III Klasy (Estonia)"><img alt="Krzyż Ligi Obrony III Klasy (Estonia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg/40px-EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg/60px-EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg/80px-EST_White_Cross_of_the_Estonian_Defence_League_3rd_class_ribbon.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Wie%C5%BCy_i_Miecza" title="Order Wieży i Miecza"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png/40px-PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png/60px-PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png/80px-PRT_Military_Order_of_the_Tower_and_of_the_Sword_-_Grand_Cross_BAR.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Or%C5%82a" title="Order Krzyża Orła I Klasy (Estonia)"><img alt="Order Krzyża Orła I Klasy (Estonia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png/40px-EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png/60px-EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png/80px-EST_Order_of_the_Cross_of_the_Eagle_1st_Class_BAR.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Zakon_Malta%C5%84ski" title="Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji – Zakon Maltański (SMOM)"><img alt="Baliw Wielkiego Krzyża Honoru i Dewocji – Zakon Maltański (SMOM)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/SMOM-gcs.svg/40px-SMOM-gcs.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/SMOM-gcs.svg/60px-SMOM-gcs.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/SMOM-gcs.svg/80px-SMOM-gcs.svg.png 2x" data-file-width="436" data-file-height="120" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Po%C5%82udnia" title="Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa (Brazylia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png/40px-BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png/60px-BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b2/BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png/80px-BRA_Order_of_the_Southern_Cross_-_Grand_Cross_BAR.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Gwiazdy_Jerzego_Czarnego" title="Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia)"><img alt="Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego (Serbia)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg/40px-SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg/60px-SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg/80px-SRB-SHS-YUG_Orden_Kara%C4%91or%C4%91eve_zvezde_VKrst_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Zas%C5%82ugi_(W%C4%99gry)" title="Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (wojskowy)"><img alt="Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi (wojskowy)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg/40px-HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg/60px-HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg/80px-HUN_Order_of_Merit_of_Hungary_pre1945_%28mil%29_GCross_wreath_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_%C5%9Awi%C4%99tych_Maurycego_i_%C5%81azarza" title="Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch)"><img alt="Kawaler Krzyża Wielkiego Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg/40px-Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg/60px-Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg/80px-Cavaliere_di_gran_Croce_Regno_SSML_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Order_Sabaudzki_Wojskowy" title="Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy"><img alt="Order Sabaudzki Wojskowy I Klasy" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg/40px-Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg.png" decoding="async" width="40" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg/60px-Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg/80px-Cavaliere_di_gran_croce_OMS_BAR.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="60" /></a></span><br /><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Odznaka_Oficerska_Zwi%C4%85zk%C3%B3w_Strzeleckich" title="Odznaka Oficerska Związków Strzeleckich „Parasol”"><img alt="Odznaka Oficerska Związków Strzeleckich „Parasol”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg/30px-Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg/45px-Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg/60px-Znak_oficerski_%22Parasol%22.jpg 2x" data-file-width="1550" data-file-height="1550" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Odznaka_%E2%80%9EZa_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCb%C4%99%E2%80%9D" title="Odznaka „Za wierną służbę”"><img alt="Odznaka „Za wierną służbę”" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg/30px-Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg/45px-Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg/60px-Za_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCbe_4.jpg 2x" data-file-width="250" data-file-height="252" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg" class="mw-file-description" title="Krzyż Kaniowski"><img alt="Krzyż Kaniowski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg/30px-POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg.png" decoding="async" width="30" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg/45px-POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg/60px-POL_Krzy%C5%BC_Kaniowczyk%C3%B3w.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="500" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_harcerski" title="Krzyż harcerski"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg/35px-2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg" decoding="async" width="35" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg/53px-2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg/70px-2023_Krzy%C5%BC_harcerski.jpg 2x" data-file-width="2885" data-file-height="2828" /></a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg" class="mw-file-description" title="Odznaka pamiątkowa Więźniów Ideowych"><img alt="Odznaka pamiątkowa Więźniów Ideowych" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg/25px-Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg" decoding="async" width="25" height="27" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg/38px-Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg/50px-Odznaka_wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_ideowych.jpg 2x" data-file-width="276" data-file-height="297" /></a></span> <span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Medal_Pami%C4%85tkowy_za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska_Cieszy%C5%84skiego" title="Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego"><img alt="Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg/25px-Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg/38px-Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg/50px-Za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska.jpg 2x" data-file-width="1265" data-file-height="1265" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Źródła"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" class="extiw" title="s:Autor:Józef Piłsudski">Teksty w Wikiźródłach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <table class="infobox"> <caption class="naglowek"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r65781301"><div class="iboxt-1">Józef Piłsudski</div> </caption> <tbody><tr> <th>Data urodzenia </th> <td> <p><a href="/wiki/5_grudnia" title="5 grudnia">5 grudnia</a> <a href="/wiki/1867" title="1867">1867</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data śmierci </th> <td> <p><a href="/wiki/12_maja" title="12 maja">12 maja</a> <a href="/wiki/1935" title="1935">1935</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 29 listopada 1918</span><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[a]</a></sup><br /> <span style="white-space:nowrap">do 14 grudnia 1922</span><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[b]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937a296_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937a296-3">[1]</a></sup> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Rada_Regencyjna" title="Rada Regencyjna">Rada Regencyjna</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Gabriel_Narutowicz" title="Gabriel Narutowicz">Gabriel Narutowicz</a><br />(prezydent RP) </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego">Prezes Rady Ministrów</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 2 października 1926</span><br /> <span style="white-space:nowrap">do 27 czerwca 1928</span> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Drugi rząd Józefa Piłsudskiego">Prezes Rady Ministrów</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 25 sierpnia 1930</span><br /> <span style="white-space:nowrap">do 4 grudnia 1930</span> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Minister spraw wojskowych</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 17 listopada 1918</span><br /> <span style="white-space:nowrap">do 22 listopada 1918</span> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Jan_Wroczy%C5%84ski" title="Jan Wroczyński">Jan Wroczyński</a> (minister spraw wojskowych) <a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edward Śmigły-Rydz</a> (minister wojny) </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Jan_Wroczy%C5%84ski" title="Jan Wroczyński">Jan Wroczyński</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Minister spraw wojskowych</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 15 maja 1926</span><br /> <span style="white-space:nowrap">do 16 grudnia 1930</span> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Juliusz_Tadeusz_Tarnawa-Malczewski" title="Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski">Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Daniel_Konarzewski" title="Daniel Konarzewski">Daniel Konarzewski</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#EAECF0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"><a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Minister spraw wojskowych</a> </td></tr> <tr> <th>Okres </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">od 29 marca 1931</span><br /> <span style="white-space:nowrap">do 12 maja 1935</span> </p> </td></tr> <tr> <th>Poprzednik </th> <td> <p><a href="/wiki/Daniel_Konarzewski" title="Daniel Konarzewski">Daniel Konarzewski</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Następca </th> <td> <p><a href="/wiki/Tadeusz_Kasprzycki" title="Tadeusz Kasprzycki">Tadeusz Kasprzycki</a> </p> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" class="extiw" title="commons:Józef Piłsudski">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" class="extiw" title="q:Józef Piłsudski">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70829359">.mw-parser-output .listen-box{clear:right;float:right;margin:4px 0 4px 1em;padding:2px 4px;box-sizing:border-box;width:250px;font-size:88%;line-height:1.25em;border:1px solid #aaa;background-color:#f9f9f9}.mw-parser-output .listen-header{display:flex;align-items:center;gap:8px}.mw-parser-output .listen-file{display:flex;flex-direction:column;gap:2px;margin-top:4px;padding-top:4px}.mw-parser-output .listen-file+.listen-file{border-top:1px solid #ddd}.mw-parser-output .listen-file>:not(.listen-player){padding:0 2px}.mw-parser-output .listen-footer{font-size:0.9em;margin-top:8px;text-align:right}@media(max-width:500px){.mw-parser-output .listen-box{width:300px;margin:4px auto;float:none;clear:both}.mw-parser-output .listen-player .mw-tmh-player{width:100%!important}}</style><div class="listen-box"><div class="listen-header"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><span><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Audio-input-microphone.svg/32px-Audio-input-microphone.svg.png" decoding="async" width="32" height="32" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Audio-input-microphone.svg/48px-Audio-input-microphone.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Audio-input-microphone.svg/64px-Audio-input-microphone.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></span></span><span><b>Głos Józefa Piłsudskiego</b><br />5 września 1924</span></div><div class="listen-file"><span><a href="/wiki/Plik:J._Pi%C5%82sudski_-_Gaw%C4%99da_o_utrwalonym_g%C5%82osie.ogg" title="Plik:J. Piłsudski - Gawęda o utrwalonym głosie.ogg"><i>Gawęda o utrwalonym głosie</i></a></span><span class="listen-player" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="240" style="width:240px;" data-durationhint="139" data-mwtitle="J._Piłsudski_-_Gawęda_o_utrwalonym_głosie.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/72/J._Pi%C5%82sudski_-_Gaw%C4%99da_o_utrwalonym_g%C5%82osie.ogg/J._Pi%C5%82sudski_-_Gaw%C4%99da_o_utrwalonym_g%C5%82osie.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/72/J._Pi%C5%82sudski_-_Gaw%C4%99da_o_utrwalonym_g%C5%82osie.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJ._Pi%C5%82sudski_-_Gaw%C4%99da_o_utrwalonym_g%C5%82osie.ogg&lang=pl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pl" label="polski ‪(pl)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span></div><div class="listen-file"><span><a href="/wiki/Plik:J._Pi%C5%82sudski_-_%C5%BBywio%C5%82_pracy.ogg" title="Plik:J. Piłsudski - Żywioł pracy.ogg"><i>Żywioł pracy</i></a></span><span class="listen-player" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_1" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="240" style="width:240px;" data-durationhint="200" data-mwtitle="J._Piłsudski_-_Żywioł_pracy.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/9/93/J._Pi%C5%82sudski_-_%C5%BBywio%C5%82_pracy.ogg/J._Pi%C5%82sudski_-_%C5%BBywio%C5%82_pracy.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/J._Pi%C5%82sudski_-_%C5%BBywio%C5%82_pracy.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AJ._Pi%C5%82sudski_-_%C5%BBywio%C5%82_pracy.ogg&lang=pl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pl" label="polski ‪(pl)‬" data-dir="ltr" /></audio></span></span></div><div class="listen-footer"><i>Problem z odtwarzaniem tych plików? Zobacz <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Commons:Pomoc_-_multimedia" class="extiw" title="commons:Commons:Pomoc - multimedia">strony pomocy</a>.</i></div></div> <p><b>Józef Klemens Piłsudski</b> (ur. <a href="/wiki/5_grudnia" title="5 grudnia">5 grudnia</a> <a href="/wiki/1867" title="1867">1867</a> w majątku <a href="/wiki/Zu%C5%82owo" title="Zułowo">Zułów</a>, zm. <a href="/wiki/12_maja" title="12 maja">12 maja</a> <a href="/wiki/1935" title="1935">1935</a> w <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawie</a>) – polski działacz społeczny i niepodległościowy, żołnierz, polityk, mąż stanu; od 1892 członek <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">Polskiej Partii Socjalistycznej</a> i jej przywódca w kraju, twórca <a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizacji Bojowej PPS</a> (1904) i <a href="/wiki/Polska_Organizacja_Wojskowa" title="Polska Organizacja Wojskowa">Polskiej Organizacji Wojskowej</a> (1914), członek Komisji Wojskowej w <a href="/wiki/Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Tymczasowa Rada Stanu">Tymczasowej Radzie Stanu</a> (1917)<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[2]</a></sup>, od 11 listopada 1918 <a href="/wiki/Naczelny_dow%C3%B3dca_si%C5%82_zbrojnych" title="Naczelny dowódca sił zbrojnych">naczelny wódz Armii Polskiej</a>, w latach 1918–1922 <a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a>, pierwszy <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Polski" title="Marszałek Polski">marszałek Polski</a> (1920); przywódca obozu <a href="/wiki/Sanacja" title="Sanacja">sanacji</a> po <a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">przewrocie majowym</a> (1926), dwukrotny <a href="/wiki/Premierzy_Polski" title="Premierzy Polski">premier Polski</a> (1926–1928 i 1930); wywarł decydujący wpływ na kształt polityki wewnętrznej i zagranicznej II RP. </p><p>W młodości, podczas prowadzenia działalności konspiracyjnej, znany pod pseudonimami <i>Wiktor</i> i <i>Mieczysław</i>. Wśród zwolenników Piłsudskiego, zwłaszcza z czasów służby w <a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legionach</a>, używano jego przydomków – <i>Komendant</i>, <i>Dziadek</i>, <i>Marszałek</i> oraz <i>Ziuk</i>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dzieciństwo_i_młodość"><span id="Dzieci.C5.84stwo_i_m.C5.82odo.C5.9B.C4.87"></span>Dzieciństwo i młodość</h2></div> <p>Józef Piłsudski herbu <a href="/wiki/Pi%C5%82sudski_(herb_szlachecki)" title="Piłsudski (herb szlachecki)">Piłsudski</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[c]</a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6">[d]</a></sup> urodził się 5 grudnia 1867 w <a href="/wiki/Zu%C5%82owo" title="Zułowo">Zułowie</a> na <a href="/wiki/Wile%C5%84szczyzna" title="Wileńszczyzna">Wileńszczyźnie</a>, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Ojciec, <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Wincenty_Pi%C5%82sudski" title="Józef Wincenty Piłsudski">Józef Wincenty</a> (1833–1902), był podczas <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania w 1863</a> komisarzem <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Narodowy_(powstanie_styczniowe)" title="Rząd Narodowy (powstanie styczniowe)">Rządu Narodowego</a> na <a href="/wiki/Powiat_rosie%C5%84ski" title="Powiat rosieński">powiat rosieński</a><sup id="cite_ref-Ziuk_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Ziuk-7">[3]</a></sup>, matka – <a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1842%E2%80%931884)" title="Maria Piłsudska (1842–1884)">Maria z Billewiczów</a> (1842–1884) – pochodziła ze szlacheckiego rodu herbu <a href="/wiki/Mogi%C5%82a_(herb_szlachecki)" title="Mogiła (herb szlachecki)">Mogiła</a>. Rodzice zawarli związek małżeński po wybuchu powstania styczniowego (23 kwietnia 1863)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlickiGarlicka199327_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlickiGarlicka199327-8">[4]</a></sup>. </p><p>Po stłumieniu powstania, uchodząc przed prześladowaniem ze strony Rosjan, Józef Wincenty Piłsudski uciekł ze <a href="/wiki/%C5%BBmud%C5%BA" title="Żmudź">Żmudzi</a> na Litwę, gdzie też kilkakrotnie zmieniał miejsce pobytu. Jesienią lub zimą 1863 nowożeńcy zamieszkali na stałe w posagowym Zułowie<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>. </p><p>Józef Wincenty Piłsudski postawił na uprzemysłowienie. Poddał majątki żony (<a href="/wiki/Adamowo_(okr%C4%99g_tauroski)" title="Adamowo (okręg tauroski)">Adamowo</a>, <a href="/wiki/Suginty" title="Suginty">Suginty</a>, <a href="/wiki/Tenenie" title="Tenenie">Tenenie</a>, <a href="/wiki/Zu%C5%82owo" title="Zułowo">Zułów</a>, razem ok. 12 000 ha) modernizacji, sprowadził specjalistów, również z zagranicy. Nad brzegiem Mery wybudował trzypiętrowy młyn, gorzelnię, wytwórnię drożdży, cegielnię i wytwórnię terpentyny. Wzniósł również nowy dwór<sup id="cite_ref-Ziuk_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-Ziuk-7">[3]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201222–23_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201222–23-10">[6]</a></sup>. </p><p>W majątku Zułów 5 grudnia 1867 urodził się Józef Klemens Piłsudski. Był czwartym w kolejności dzieckiem – w 1864 urodziła się Helena<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, w 1865 – Zofia<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, a w 1866 – <a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pi%C5%82sudski" title="Bronisław Piłsudski">Bronisław Piłsudski</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>. Po Józefie, którego w rodzinie nazywano <i>Ziukiem</i><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[e]</a></sup>, urodzili się: <a href="/wiki/Adam_Pi%C5%82sudski" title="Adam Piłsudski">Adam</a> (1869)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, <a href="/wiki/Kazimierz_Pi%C5%82sudski" title="Kazimierz Piłsudski">Kazimierz</a> (1871)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, Maria (1873)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-6" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, <a href="/wiki/Jan_Pi%C5%82sudski" title="Jan Piłsudski">Jan</a> (1876)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-7" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, Ludwika (1879)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-8" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221-9">[5]</a></sup>, Kacper (1881)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201221–22_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201221–22-12">[7]</a></sup> oraz bliźnięta Piotr i Teodora (zmarli w wieku 1,5 roku, w lutym 1884)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201222_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201222-13">[8]</a></sup>. </p><p>Józef został ochrzczony 15 grudnia 1867 w kościele rzymskokatolickim w majątku <a href="/wiki/Powiewi%C3%B3rka" title="Powiewiórka">Sorokpol</a> (dekanat <a href="/wiki/%C5%9Awi%C4%99ciany" title="Święciany">święciański</a>) przez księdza Tomasza Wolińskiego. Rodzicami chrzestnymi byli Józef Marcinkowski i Konstancja Rogalska<sup id="cite_ref-CITEREFBorkiewicz1939_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFBorkiewicz1939-14">[9]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. </p><p>Maria Piłsudska wychowywała swoje dzieci w duchu patriotycznym<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201224–25_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201224–25-15">[10]</a></sup>, dbała też o ich wykształcenie. Dzieci uczyli sprowadzeni do dworu nauczyciele. Języków uczyły dwie bony, Niemka i Francuzka<sup id="cite_ref-Ziuk_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-Ziuk-7">[3]</a></sup>. </p><p>Nieudana działalność inwestycyjna ojca doprowadziła zarządzane przez niego majątki do ruiny. Problemy rodziny pogłębił pożar, po którym w 1874 Piłsudscy przenieśli się do Wilna, zmuszeni tam do egzystencji w trudnych warunkach materialnych<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[11]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201223_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201223-17">[12]</a></sup>. </p><p> W 1877 Józef, wraz z bratem Bronisławem, rozpoczął naukę w <a href="/wiki/I_Gimnazjum_Wile%C5%84skie" title="I Gimnazjum Wileńskie">I Gimnazjum wileńskim</a>, mieszczącym się w gmachu dawnego <a href="/wiki/Uniwersytet_Wile%C5%84ski" title="Uniwersytet Wileński">uniwersytetu</a>. W gimnazjum bracia, razem z innymi uczniami, poddawani byli intensywnej <a href="/wiki/Rusyfikacja_Polak%C3%B3w_w_okresie_zabor%C3%B3w" title="Rusyfikacja Polaków w okresie zaborów">rusyfikacji</a><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[13]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201225_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201225-19">[14]</a></sup>. Wiosną 1882 obaj bracia (wraz z innymi kolegami) założyli kółko samokształceniowe o nazwie <i>Spójnia</i><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201227_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201227-20">[15]</a></sup>, zajmujące się sprowadzaniem z <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawy</a> polskich książek<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[f]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201228_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201228-22">[16]</a></sup>.</p><ul class="gallery mw-gallery-nolines center"> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg" class="mw-file-description" title="Bronisław Piłsudski (2. od lewej) i Józef Piłsudski (3.), 1885. Kółko samokształceniowe Spójnia w gimnazjum wileńskim"><img alt="Bronisław Piłsudski (2. od lewej) i Józef Piłsudski (3.), 1885. Kółko samokształceniowe Spójnia w gimnazjum wileńskim" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg/187px-Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg" decoding="async" width="187" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg/281px-Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg/374px-Bronis%C5%82aw_i_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudscy_1885.jpg 2x" data-file-width="536" data-file-height="687" /></a></span></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pi%C5%82sudski" title="Bronisław Piłsudski">Bronisław Piłsudski</a> (2. od lewej) i Józef Piłsudski (3.), 1885. Kółko samokształceniowe <i>Spójnia</i> w gimnazjum wileńskim</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 245px"> <div class="thumb" style="width: 240px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_1885.jpg" class="mw-file-description" title="Fotografia portretowa przedstawiająca Józefa Piłsudskiego w 1885 roku"><img alt="Fotografia portretowa przedstawiająca Józefa Piłsudskiego w 1885 roku" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_1885.jpg/146px-Pi%C5%82sudski_1885.jpg" decoding="async" width="146" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_1885.jpg/219px-Pi%C5%82sudski_1885.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_1885.jpg/292px-Pi%C5%82sudski_1885.jpg 2x" data-file-width="745" data-file-height="1225" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Fotografia portretowa przedstawiająca Józefa Piłsudskiego w 1885 roku</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Studia_w_Charkowie">Studia w Charkowie</h3></div> <p>2 września 1884 zmarła ciężko chora od lat Maria Piłsudska<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201229_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201229-23">[17]</a></sup>. Rok później Józef zdał maturę (najlepsze oceny z <a href="/wiki/Historia" title="Historia">historii</a> – czwórka i <a href="/wiki/Geografia" title="Geografia">geografii</a> – piątka, najsłabsze – z języków, z wyjątkiem <a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">francuskiego</a>). Jesienią 1885 rozpoczął studia medyczne na <a href="/wiki/Charkowski_Uniwersytet_Narodowy_im._Wasyla_Karazina" title="Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina">Cesarskim Uniwersytecie Charkowskim</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201230-24">[18]</a></sup>. Tam zaczął działalność konspiracyjną w niepodległościowych organizacjach studenckich, trafiając m.in. w szerokie kręgi osób kojarzonych z rewolucyjną organizacją rosyjską <i><a href="/wiki/Narodnaja_Wola" title="Narodnaja Wola">Narodnaja Wola</a></i> (uczestniczył w kilku jej spotkaniach)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201230-24">[18]</a></sup>. 2 i 3 marca 1886 brał udział w studenckiej demonstracji z okazji 25. rocznicy uwłaszczenia, znajdując się potem wśród ponad 150 zatrzymanych przez policję carską<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201230-24">[18]</a></sup>. Po zaliczeniu pierwszego roku próbował przenieść się wiosną 1886 na <a href="/wiki/Uniwersytet_w_Tartu" title="Uniwersytet w Tartu">Cesarski Uniwersytet w Dorpacie</a>, jednak tam odmówiono mu przyjęcia dokumentów z powodu jego uprzedniej działalności opozycyjnej<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201231_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201231-25">[19]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Aresztowanie_i_zesłanie"><span id="Aresztowanie_i_zes.C5.82anie"></span>Aresztowanie i zesłanie</h3></div> <p>22 marca 1887 Józef Piłsudski został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cara, którego autorami byli członkowie <i>Frakcji Terrorystycznej Narodnej Woli</i><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201234_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201234-26">[20]</a></sup>. Piłsudski pomógł zamachowcom, będąc m.in. przewodnikiem po <a href="/wiki/Wilno" title="Wilno">Wilnie</a> jednego z głównych organizatorów zamachu, próbującego zdobyć truciznę niezbędną do zabicia cara Aleksandra III Romanowa<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201233–34_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201233–34-27">[21]</a></sup>. Inaczej było z <a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pi%C5%82sudski" title="Bronisław Piłsudski">Bronisławem</a>, który w całą sprawę zaangażował się o wiele bardziej. Na początku kwietnia 1887 Józef Piłsudski został przewieziony do <a href="/wiki/Twierdza_Pietropaw%C5%82owska" title="Twierdza Pietropawłowska">Twierdzy Pietropawłowskiej</a>, a następnie do więzienia śledczego w <a href="/wiki/Petersburg" title="Petersburg">Petersburgu</a><sup id="cite_ref-CITEREFUrbankowski199748_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbankowski199748-28">[22]</a></sup>. Chociaż Józefa ostatecznie potraktowano jako świadka w procesie spiskowców, to jednak został skazany 1 maja 1887 na pięcioletnie zesłanie w głąb <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">Rosji</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[g]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201235_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201235-30">[23]</a></sup>. </p><p>Na początku października 1887, wraz z innymi skazanymi, Piłsudski dotarł do <a href="/wiki/Irkuck" title="Irkuck">Irkucka</a>, gdzie miał czekać na przewiezienie do docelowego miejsca osiedlenia – <a href="/wiki/Kire%C5%84sk" title="Kireńsk">Kireńska</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki201237_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki201237-31">[24]</a></sup>. 1 listopada w irkuckim więzieniu wybuchł bunt, Piłsudski nie brał w nim bezpośrednio udziału, ale został brutalnie pobity przez żołnierzy. Stracił wówczas dwa przednie zęby. Za rzekomy udział w buncie został skazany na dodatkowe pół roku więzienia. </p><p>Do Kireńska Piłsudski dotarł 23 grudnia 1887, a przebywał w nim do lipca 1890. Spotkał tam innych zesłańców Polaków, byłych powstańców styczniowych. Zatrzymał się w domu socjalisty <a href="/w/index.php?title=Stanis%C5%82aw_Landy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stanisław Landy (strona nie istnieje)">Stanisława Landego</a>, gdzie poznał Leonardę Lewandowską (siostrę żony Landego), swoją pierwszą miłość<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198792–95_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198792–95-32">[25]</a></sup>. W początkach sierpnia 1890 Piłsudskiego przeniesiono do niewielkiej wsi <a href="/wiki/Tunka" title="Tunka">Tunka</a>. W osadzie tej warunki bytowe były znośniejsze niż w Irkucku<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198824_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198824-33">[26]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Polska_Partia_Socjalistyczna">Polska Partia Socjalistyczna</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">Polska Partia Socjalistyczna</a>.</i></div> <p>Do Wilna Piłsudski powrócił 1 lipca 1892. Tam wstąpił do ruchu socjalistycznego, będąc początkowo wileńskim korespondentem czasopisma konspiracyjnego „<a href="/wiki/Przed%C5%9Bwit_(czasopismo_socjalistyczne)" title="Przedświt (czasopismo socjalistyczne)">Przedświt</a>”, pisząc pod pseudonimem <i>Rom</i><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987100_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987100-34">[27]</a></sup>. Od lutego 1893, w ramach <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">PPS</a>, uczestniczył także w pracach tzw. Litewskiej Sekcji PPS, skupiającej prócz niego jeszcze innych działaczy z Wilna<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198799_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198799-35">[28]</a></sup>. W tym okresie utrzymywał kontakty z członkami <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Zagraniczny_Socjalist%C3%B3w_Polskich" title="Związek Zagraniczny Socjalistów Polskich">Zagranicznego Związku Socjalistów Polskich</a> (m.in. ze <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Mendelson" title="Stanisław Mendelson">Stanisławem Mendelsonem</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198799_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198799-35">[28]</a></sup>. </p><p>W maju 1893 wydał w imieniu PPS odezwę skierowaną do towarzyszy socjalistów <a href="/wiki/Historia_%C5%BByd%C3%B3w_w_Polsce" title="Historia Żydów w Polsce">Żydów</a> w polskich <a href="/wiki/Ziemie_zabrane" title="Ziemie zabrane">zabranych prowincjach</a>, w której oskarżał Żydów o narzucanie na Litwie <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">języka rosyjskiego</a> jako narzędzia kultury, co wzbudzało niechęć <a href="/wiki/Proletariat" title="Proletariat">proletariatu</a> polskiego i litewskiego, żądał przerwania <a href="/wiki/Rusyfikacja_Polak%C3%B3w_w_okresie_zabor%C3%B3w" title="Rusyfikacja Polaków w okresie zaborów">rusyfikacji</a> kraju<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewicz200210_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewicz200210-36">[29]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg/220px-Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg/330px-Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg/440px-Przyw%C3%B3dcy_PPS_1896_Londyn.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2405" /></a><figcaption>Delegaci PPS na kongres <a href="/wiki/Druga_Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka" title="Druga Międzynarodówka">II Międzynarodówki</a>. Londyn 1896. Siedzą od lewej: <a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a>, <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_J%C4%99drzejowski" title="Bolesław Jędrzejowski">Bolesław Jędrzejowski</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Aleksander_D%C4%99bski_(socjalista)" title="Aleksander Dębski (socjalista)">Aleksander Dębski</a>. Stoją: <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Miklaszewski" title="Bolesław Miklaszewski">Bolesław Miklaszewski</a>, <a href="/wiki/Witold_Jodko-Narkiewicz" title="Witold Jodko-Narkiewicz">Witold Jodko-Narkiewicz</a></figcaption></figure> <p>W 1894 został wybrany na przedstawiciela Sekcji Litewskiej w nowo powstałym Centralnym Komitecie Robotniczym PPS (CKR PPS)<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987101_37-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987101-37">[30]</a></sup> i został redaktorem naczelnym „<a href="/wiki/Robotnik_(czasopismo)" title="Robotnik (czasopismo)">Robotnika</a>”<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987105_38-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987105-38">[31]</a></sup>. Przy pracy nad tym pismem, a także uczestnicząc w obradach Centralnego Komitetu Wykonawczego (CKW), poznał późniejszego prezydenta II RP, <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisława Wojciechowskiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987107_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987107-39">[32]</a></sup>. Ze względu na aresztowania i wyjazdy działaczy Piłsudski w tym okresie był jedynym członkiem CKW sprawującym swe obowiązki bez przerwy. W łonie partii zajmował się przede wszystkim pracą przy wydawaniu pisma, ale także zapewnianiem funduszy na dalszą działalność, co wiązało się z szeregiem wyjazdów<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987105–107_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987105–107-40">[33]</a></sup>. </p><p>Od maja do sierpnia 1896 Piłsudski przebywał w <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londynie</a>, jako przedstawiciel CKR PPS na IV Kongresie <a href="/wiki/Druga_Mi%C4%99dzynarod%C3%B3wka" title="Druga Międzynarodówka">II Międzynarodówki Socjalistycznej</a> (obok niego w reprezentacji Polski pod zaborami zasiadali także <a href="/wiki/Ignacy_Daszy%C5%84ski" title="Ignacy Daszyński">Ignacy Daszyński</a>, <a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a>, <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_J%C4%99drzejowski" title="Bolesław Jędrzejowski">Bolesław Jędrzejowski</a> i <a href="/wiki/Aleksander_D%C4%99bski_(socjalista)" title="Aleksander Dębski (socjalista)">Aleksander Dębski</a>). Wraz z nimi zaplanował przegłosowanie wniosku o poparcie przez delegatów walki niepodległościowej Polaków. Rezolucję poparli m.in. <a href="/wiki/Karl_Liebknecht" title="Karl Liebknecht">Karl Liebknecht</a> i <a href="/wiki/Karl_Kautsky" title="Karl Kautsky">Karl Kautsky</a>, ale przeciwna była <a href="/wiki/R%C3%B3%C5%BCa_Luksemburg" title="Róża Luksemburg">Róża Luksemburg</a>. Ostatecznie zmieniono tekst dokumentu na mniej zdecydowany, co wywołało sprzeciw Piłsudskiego<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja200532–33_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja200532–33-41">[34]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Działalność_wydawnicza_i_ślub"><span id="Dzia.C5.82alno.C5.9B.C4.87_wydawnicza_i_.C5.9Blub"></span>Działalność wydawnicza i ślub</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg/170px-Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg" decoding="async" width="170" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg/255px-Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg/340px-Jozef_Pilsudski_in_1899.jpg 2x" data-file-width="485" data-file-height="640" /></a><figcaption>Józef Piłsudski w 1899 r.</figcaption></figure> <p>Po powrocie do kraju skupił się na pracy wydawniczej, m.in. wydając w 1898 wykradzioną przez PPS tajną broszurę autorstwa warszawskiego generała-gubernatora, <a href="/wiki/Aleksandr_Imerety%C5%84ski" title="Aleksandr Imeretyński">Aleksandra Imeretyńskiego</a>, którą sam przetłumaczył i dodał do niej komentarze. Był to znaczny sukces, zważywszy, że memoriał zawierał opis metod wykorzystywanych przez służby rosyjskie. Ta akcja PPS była jednym z głównych powodów odwołania Imeretyńskiego przez cara<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja200545_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja200545-42">[35]</a></sup>. </p><p>W 1899 r. Piłsudski ożenił się z <a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1865%E2%80%931921)" title="Maria Piłsudska (1865–1921)">Marią z Koplewskich Juszkiewiczową</a>, działaczką PPS, nazywaną przez członków partii <i>Piękną Panią</i><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198797_43-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198797-43">[36]</a></sup>. Juszkiewiczowa należała do <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_ewangelicko-augsburski" title="Kościół ewangelicko-augsburski">Kościoła ewangelicko-augsburskiego</a><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[h]</a></sup>, toteż w celu zawarcia małżeństwa Piłsudski zmienił wyznanie. Przeszedł na <a href="/wiki/Luteranizm" title="Luteranizm">luteranizm</a> 24 maja w <a href="/wiki/%C5%81om%C5%BCa" title="Łomża">Łomży</a>, a ślub odbył się 15 lipca 1899 w kościele we wsi <a href="/wiki/Papro%C4%87_Du%C5%BCa" title="Paproć Duża">Paproć Duża</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198863–64_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198863–64-45">[37]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987108_46-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987108-46">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kolejne_aresztowanie_i_ucieczka">Kolejne aresztowanie i ucieczka</h3></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg/220px-Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg" decoding="async" width="220" height="291" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg/330px-Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg/440px-Lodz_ul_Wschodnia_19_-_tablica.jpg 2x" data-file-width="2079" data-file-height="2750" /></a><figcaption>Tablica na domu przy ul. Wschodniej 19 w <a href="/wiki/%C5%81%C3%B3d%C5%BA" title="Łódź">Łodzi</a><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[39]</a></sup>, gdzie w latach 1899–1900 mieściła się tajna drukarnia „<a href="/wiki/Robotnik_(czasopismo)" title="Robotnik (czasopismo)">Robotnika</a>”</figcaption></figure> <p>Małżonkowie przeprowadzili się do <a href="/wiki/%C5%81%C3%B3d%C5%BA" title="Łódź">Łodzi</a>, gdzie przy ul. Wschodniej 19 m. 4<sup id="cite_ref-CITEREFWójcik200623_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWójcik200623-48">[40]</a></sup> Piłsudski podający się za prawnika prowadził umieszczoną na I piętrze tajną drukarnię „<a href="/wiki/Robotnik_(czasopismo)" title="Robotnik (czasopismo)">Robotnika</a>”<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[i]</a></sup>. Na początku 1900 nasiliły się aresztowania i rewizje w domach osób podejrzewanych o działalność konspiracyjną. W nocy z 21 na 22 lutego 1900, po zdekonspirowaniu wydawnictwa, Piłsudski został ponownie aresztowany<sup id="cite_ref-:0_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-50">[41]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_51-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-51">[42]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg" decoding="async" width="220" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_Ochrana_1900.jpg 2x" data-file-width="794" data-file-height="488" /></a><figcaption>Piłsudski po aresztowaniu przez <a href="/wiki/Ochrana" title="Ochrana">Ochranę</a> 1900</figcaption></figure> <p>Wstępne śledztwo prowadzono w Łodzi, gdzie początkowo spędził wraz z żoną kilka tygodni w <a href="/wiki/Muzeum_Tradycji_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych_w_%C5%81odzi" title="Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi">więzieniu carskim</a> przy <a href="/wiki/Ulica_Gda%C5%84ska_w_%C5%81odzi" title="Ulica Gdańska w Łodzi">ul. Gdańskiej</a> 13 (ówcześnie ul. Długa)<sup id="cite_ref-:0_50-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-50">[41]</a></sup><sup id="cite_ref-:1_51-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-51">[42]</a></sup>, ale 17 kwietnia osadzono go w celi nr 39 <a href="/wiki/X_Pawilon_Cytadeli_Warszawskiej" title="X Pawilon Cytadeli Warszawskiej">X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej</a><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987110_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987110-52">[43]</a></sup>. Tam oczekiwał na proces, podczas którego oskarżono go nie tylko o kolportaż nielegalnej prasy i literatury, ale także o udział w zabójstwie dwóch szpicli. W więzieniu zaczął symulować chorobę psychiczną. Opinię o zaburzeniach psychicznych, objawiających się m.in. wstrętem do osób odzianych w mundury, wystawił mu dyrektor warszawskiego szpitala dla obłąkanych Iwan Szabasznikow<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987110_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987110-52">[43]</a></sup>, którego Piłsudski oczarował długą rozmową o pięknie Syberii (dyrektor był z pochodzenia <a href="/wiki/Buriaci" title="Buriaci">Buriatem</a>). Wówczas przewieziono go na dalsze badania do petersburskiego szpitala Mikołaja Cudotwórcy, skąd – korzystając z pomocy polskiego lekarza (działacza PPS) <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Mazurkiewicz_(profesor)" title="Władysław Mazurkiewicz (profesor)">Władysława Mazurkiewicza</a> – udało mu się zbiec 14 maja 1901 w ucieczce zorganizowanej przez <a href="/wiki/Aleksander_Sulkiewicz" title="Aleksander Sulkiewicz">Aleksandra Sulkiewicza</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198872_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198872-53">[44]</a></sup>. Zapewniło mu to uznanie towarzyszy z PPS. W 1902 został wybrany do rozszerzonego składu CKR<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198872_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198872-53">[44]</a></sup>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png" decoding="async" width="220" height="287" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png/330px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png/440px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_list_go%C5%84czy_1901.png 2x" data-file-width="965" data-file-height="1259" /></a><figcaption>List gończy za Józefem Piłsudskim wystawiony w 1901 przez urząd <a href="/wiki/Kraj_Nadwi%C5%9Bla%C5%84ski" title="Kraj Nadwiślański">generał-gubernatora warszawskiego</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Tablica_pami%C4%85tkowa_po%C5%9Bwi%C4%99cona_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_przy_ulicy_Wschodniej_w_%C5%81odzi" title="Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu przy ulicy Wschodniej w Łodzi">Tablica pamiątkowa poświęcona Józefowi Piłsudskiemu przy ulicy Wschodniej w Łodzi</a>.</i></div> <p>Po krótkim pobycie w Londynie Piłsudski powrócił do kraju i zastał struktury partyjne słabe, a kasę pustą. W krótkim czasie rozpoczął zdecydowane działania, mające na celu naprawę sytuacji i zradykalizowanie działań organizacji. Od 1902 rozpoczęto wydawanie nowego czasopisma pod tytułem <i>Walka</i> – pisma PPS dla Litwy<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198881_54-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198881-54">[45]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wyprawa_do_Japonii,_współpraca_z_Kempeitai"><span id="Wyprawa_do_Japonii.2C_wsp.C3.B3.C5.82praca_z_Kempeitai"></span>Wyprawa do Japonii, współpraca z Kempeitai</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kempeitai" title="Kempeitai">Kempeitai</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg/170px-Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg" decoding="async" width="170" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg/255px-Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg/340px-Pi%C5%82sudski_Berno_1904.jpg 2x" data-file-width="419" data-file-height="601" /></a><figcaption>Józef Piłsudski w <a href="/wiki/Berno" title="Berno">Bernie</a>, podczas podróży do Japonii 1904</figcaption></figure> <p>W lutym 1904, pod wpływem rozwoju sytuacji na Dalekim Wschodzie, Piłsudski zaczął myśleć o zorganizowaniu konspiracyjnych oddziałów bojowych. W czasie <a href="/wiki/Wojna_rosyjsko-japo%C5%84ska" title="Wojna rosyjsko-japońska">wojny rosyjsko-japońskiej</a> (1904–1905), pragnąc wyzyskać kłopoty carskiego reżimu, działacze PPS nawiązali nieoficjalne kontakty z przedstawicielami innych ugrupowań niepodległościowych, także z <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">Narodową Demokracją</a>. W rozmowach z <a href="/wiki/Roman_Dmowski" title="Roman Dmowski">Romanem Dmowskim</a> pośredniczyli <a href="/wiki/Zygmunt_Balicki" title="Zygmunt Balicki">Zygmunt Balicki</a> i <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Grabski" title="Stanisław Grabski">Stanisław Grabski</a>. Socjaliści postulowali tworzenie legionów polskich w <a href="/wiki/Japonia" title="Japonia">Japonii</a>, złożonych z Polaków dezerterujących z <a href="/wiki/Armia_Imperium_Rosyjskiego" title="Armia Imperium Rosyjskiego">armii rosyjskiej</a>. Do pomysłu tego działacze ruchu narodowego podchodzili bardzo sceptycznie. PPS próbowała nawiązać kontakty z poselstwami japońskimi w Londynie i <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryżu</a>, proponując dostarczanie im informacji wywiadowczych w zamian za poparcie sprawy niepodległości Polski na przyszłej konferencji pokojowej. To się jednak nie udało i PPS postanowił wysłać do <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a> Piłsudskiego oraz <a href="/wiki/Tytus_Filipowicz" title="Tytus Filipowicz">Tytusa Filipowicza</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198885_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198885-55">[46]</a></sup>. </p><p>Przez Londyn, <a href="/wiki/Nowy_Jork" title="Nowy Jork">Nowy Jork</a>, <a href="/wiki/San_Francisco" title="San Francisco">San Francisco</a>, <a href="/wiki/Vancouver" title="Vancouver">Vancouver</a> i <a href="/wiki/Honolulu" title="Honolulu">Honolulu</a> wysłannicy PPS dotarli do <a href="/wiki/Tokio" title="Tokio">Tokio</a>, stolicy <a href="/wiki/Cesarstwo_Wielkiej_Japonii" title="Cesarstwo Wielkiej Japonii">cesarstwa japońskiego</a>. Odwiedzili tam m.in. Sztab Generalny, gdzie pod adresem rządu japońskiego wysunęli propozycje stałego subwencjonowania <a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizacji Bojowej PPS</a>, dostarczania broni, wysuwania kwestii polskiej na arenie międzynarodowej i utworzenia legionu polskiego na terenie Japonii. Rząd japoński reprezentował gen. <a href="/w/index.php?title=Atsushi_Murata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Atsushi Murata (strona nie istnieje)">Atsushi Murata</a>, który od razu odrzucił koncepcję utworzenia polskich oddziałów zbrojnych. Stanowisko Polaków z punktu widzenia Japończyków nie było jednolite, ponieważ w tym samym czasie w Tokio przebywał Roman Dmowski, który rysował im obraz PPS-u jako grupy marginalnej, zajmując się jedynie sytuacją polskich jeńców z <a href="/wiki/Armia_Imperium_Rosyjskiego" title="Armia Imperium Rosyjskiego">armii rosyjskiej</a> przetrzymywanych w japońskich obozach. Dmowski i Piłsudski spotkali się nawet, ale przebieg ich wielogodzinnej rozmowy nie jest w pełni znany – jak pisał członek obozu narodowego, miał on usłyszeć od PPS-owca <i>procesję mętnych frazesów, wygłoszonych z ogromną pewnością siebie</i><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198885_55-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198885-55">[46]</a></sup>. Następnie lider <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">endecji</a> przedłożył japońskiemu MSZ memoriał, w którym odradzał zaangażowanie się w wojskową współpracę z Polakami<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198886_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198886-56">[47]</a></sup>. </p><p>Relacje Polskiej Partii Socjalistycznej z Japończykami obejmowały przekazywanie im informacji o sytuacji politycznej i wojskowej w Rosji w zamian za pieniądze i umożliwienie zakupu broni, przeznaczonej do akcji rewolucyjnej w Królestwie Polskim<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998286_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998286-57">[48]</a></sup>. Wraz ze swoimi najbliższymi współpracownikami Piłsudski utrzymywał poufne kontakty z japońskimi służbami <a href="/wiki/Kempeitai" title="Kempeitai">Kempeitai</a><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998286_57-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998286-57">[48]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Organizacja_bojówek_i_oddziałów_paramilitarnych"><span id="Organizacja_boj.C3.B3wek_i_oddzia.C5.82.C3.B3w_paramilitarnych"></span>Organizacja bojówek i oddziałów paramilitarnych</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Rewolucja_1905_roku_w_Kr%C3%B3lestwie_Polskim" title="Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim">Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim</a> i <a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej</a>.</i></div> <p>Pomimo zapowiedzi zrezygnował z udziału w <a href="/wiki/Konferencja_Partii_Opozycyjnych_i_Rewolucyjnych_Rosji_w_Pary%C5%BCu" title="Konferencja Partii Opozycyjnych i Rewolucyjnych Rosji w Paryżu">konferencji stronnictw opozycyjnych i organizacji rewolucyjnych działających w Rosji</a> w <a href="/wiki/Pary%C5%BC" title="Paryż">Paryżu</a> w 1904<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998251_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998251-58">[49]</a></sup>. Na konferencji Centralnego Komitetu Robotniczego Polskiej Partii Socjalistycznej obradującej w dniach 17–20 października 1904 w <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Krakowie</a>, wobec nikłych wyników rozmów z Japończykami opowiedział się za przyjęciem przez partię <i>nowej taktyki</i>. Nie liczono się z możliwością obalenia <a href="/wiki/Samodzier%C5%BCawie" title="Samodzierżawie">caratu</a> w Rosji, ale należało wykorzystać nowe elementy, związane z wewnętrzną sytuacją w tym państwie. Postulował stosowanie <i>taktyki czynu</i>, polegającej <i>na stwarzaniu wypadków ogólnokrajowych i do zmuszania społeczeństwa do liczenia się z nami</i>. Uważał, że <i>przejście do nowej taktyki jest koniecznością, nawet gdyby ta doprowadziła do powstania, utopionego we krwi. Taniej nas to będzie kosztowało niż dzisiejsza martwota</i>, a <i>nowa taktyka przede wszystkim musi godzić w wiarę potęgi Rosji</i><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998255–257_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998255–257-59">[50]</a></sup>. </p><p>Manifestacja 13 listopada 1904 na <a href="/wiki/Plac_Grzybowski_w_Warszawie" title="Plac Grzybowski w Warszawie">placu Grzybowskim w Warszawie</a> była pierwszym zorganizowanym wystąpieniem z bronią w ręku przeciwko władzy zaborczej w <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(kongresowe)" title="Królestwo Polskie (kongresowe)">Królestwie Kongresowym</a> od czasu upadku <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania styczniowego</a>. Dała też sygnał do <a href="/wiki/Rewolucja_1905_roku_w_Kr%C3%B3lestwie_Polskim" title="Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim">rewolucji</a>. W czasie tych wydarzeń Piłsudski przebywał w <a href="/wiki/Zakopane" title="Zakopane">Zakopanem</a><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998277_60-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998277-60">[51]</a></sup>. </p><p>Po wybuchu <a href="/wiki/Rewolucja_1905_roku" title="Rewolucja 1905 roku">rewolucji 1905 roku</a> Piłsudski tworzył Organizację Spiskowo-Bojową<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198894_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198894-61">[52]</a></sup>, a następnie <a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizację Bojową PPS</a> do walki z zaborcą oraz ochrony licznych wówczas demonstracji robotniczych. W krótkim czasie liczba bojowców wzrosła do 2 tys. Dokonywali oni zamachów na carskich dygnitarzy, ataków na kasy powiatowe oraz pociągi przewożące pieniądze. Do najsłynniejszych akcji OB PPS należą: uwolnienie 10 więźniów z <a href="/wiki/Pawiak" title="Pawiak">Pawiaka</a>, zagrożonych karą śmierci<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988112_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988112-62">[53]</a></sup>, tzw. <a href="/wiki/Krwawa_%C5%9Broda" title="Krwawa środa">krwawa środa</a> – skoordynowane zamachy na funkcjonariuszy carskich w 19 miastach Królestwa Polskiego<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988119_63-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988119-63">[54]</a></sup> – oraz <a href="/wiki/Akcja_pod_Rogowem" title="Akcja pod Rogowem">akcja pod Rogowem</a>, przeprowadzona przez <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Mirecki" title="Józef Mirecki">Józefa Montwiłła-Mireckiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988101_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988101-64">[55]</a></sup>. Propaganda endecji oczerniała działania PPS, doszukując się w nich zwykłego bandytyzmu. </p><p><a href="/wiki/Ochrana" title="Ochrana">Ochrana</a> koordynowała prace wojska, policji i sądownictwa w wykrywaniu działalności bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej. Władze wojskowe od października 1904 do lutego 1905 posiadały informacje o istnieniu w Krakowie składów broni Polskiej Partii Socjalistycznej na cele rewolucji polskiej. Mówiono o Piłsudskim jako o organizatorze tych składów<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998302_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998302-65">[56]</a></sup>. </p><p>W kwietniu 1905 obok m.in. przedstawiciela biura <a href="/wiki/Leninizm" title="Leninizm">bolszewickiego</a> Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin" title="Włodzimierz Lenin">Włodzimierza Lenina</a> wziął udział w konferencji partii socjalistycznych i rewolucyjnych Rosji w <a href="/wiki/Genewa" title="Genewa">Genewie</a>. Uchwalono tam żądanie konstytuanty dla Rosji, a także dla Finlandii i Polski jako państw suwerennych oraz dla <a href="/wiki/Kaukaz_(region)" title="Kaukaz (region)">Kaukazu</a>, ale na zasadzie związku federacyjnego z Rosją. Oznaczało to odłożenie przez Polską Partię Socjalistyczną realizacji pełnej niepodległości na czas nieokreślony<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998303–309_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998303–309-66">[57]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="PPS_–_Frakcja_Rewolucyjna"><span id="PPS_.E2.80.93_Frakcja_Rewolucyjna"></span>PPS – Frakcja Rewolucyjna</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna_%E2%80%93_Frakcja_Rewolucyjna" title="Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna">Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna</a>.</i></div> <p>Rewolucja 1905 roku uzmysłowiła Piłsudskiemu, że nie da się przekształcić ruchu rewolucyjnego w powstanie antyrosyjskie<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998351_67-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998351-67">[58]</a></sup>. W listopadzie 1906 doszło w <a href="/wiki/Wiede%C5%84" title="Wiedeń">Wiedniu</a> do rozłamu w PPS. Piłsudski stanął na czele <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna_%E2%80%93_Frakcja_Rewolucyjna" title="Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna">PPS – Frakcji Rewolucyjnej</a>, do której przeszła większość członków Organizacji Bojowej (OB) oraz tzw. <i>starzy</i><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988119_63-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988119-63">[54]</a></sup>. Wkrótce PPS-FR zaczęła borykać się z problemami finansowymi, z których wyjściem były <a href="/wiki/Wyw%C5%82aszczenie_(prawo)" title="Wywłaszczenie (prawo)">ekspropriacje</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Akcja_pod_Bezdanami">Akcja pod Bezdanami</h4></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Akcja_pod_Bezdanami" title="Akcja pod Bezdanami">Akcja pod Bezdanami</a>.</i></div> <p>26 września 1908 OB przeprowadziła udaną <a href="/wiki/Akcja_pod_Bezdanami" title="Akcja pod Bezdanami">akcję pod Bezdanami</a>, napadając na wagon pocztowy pociągu przejeżdżającego przez oddaloną 25 km od Wilna stację. Bojowcy zdobyli ponad 200 tys. rubli. Pieniądze posłużyły do spłaty długów organizacji oraz wsparcia uwięzionych i ich rodzin<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988129–130_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988129–130-68">[59]</a></sup>. Plany akcji Piłsudskiego znała jednak Ochrana już od kwietnia 1908, zdradzone przez <a href="/wiki/Edmund_Tarantowicz" title="Edmund Tarantowicz">Edmunda Tarantowicza</a>, pseudonim <i>Albin</i><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998402_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998402-69">[60]</a></sup>. </p><p>Mniej więcej w tym czasie Piłsudski, przeżywający od dłuższego czasu głęboki kryzys małżeński, poznał <a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandrę Szczerbińską</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988121_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988121-70">[61]</a></sup>. Z ich nieformalnego związku na świat przyszły dwie córki – Wanda urodzona w 1918<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71">[62]</a></sup> oraz Jadwiga, która urodziła się w 1920<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71">[62]</a></sup>. Nieformalny status związku trwał aż do 1921, kiedy to 17 sierpnia zmarła pierwsza małżonka Piłsudskiego, co pozwoliło Piłsudskiemu 25 października 1921 ożenić się z Aleksandrą Szczerbińską<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988249_72-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988249-72">[63]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Związek_Walki_Czynnej,_współpraca_z_Hauptkundschaftstelle"><span id="Zwi.C4.85zek_Walki_Czynnej.2C_wsp.C3.B3.C5.82praca_z_Hauptkundschaftstelle"></span>Związek Walki Czynnej, współpraca z Hauptkundschaftstelle</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Walki_Czynnej" title="Związek Walki Czynnej">Związek Walki Czynnej</a>, <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Związek Strzelecki</a> i <a href="/wiki/Komisja_Tymczasowa_Skonfederowanych_Stronnictw_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych" title="Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych">Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_(1913).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg/220px-%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg/330px-%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg/440px-%C4%86wiczenia_Strzelc%C3%B3w_w_Zakopanym_%281913%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2538" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a> przed frontem oddziału <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Związku Strzeleckiego</a>. <a href="/wiki/Zakopane" title="Zakopane">Zakopane</a>, sierpień 1913</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg/220px-Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg" decoding="async" width="220" height="157" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg/330px-Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg/440px-Przemarsz_Strzelc%C3%B3w_przez_Lw%C3%B3w.jpg 2x" data-file-width="1290" data-file-height="923" /></a><figcaption>Przemarsz Związku Strzeleckiego przez Lwów 1913. Józef Piłsudski na czele, z wyciągniętą ręką</figcaption></figure> <p>Pierwsze próby nawiązania łączności z wywiadem austriackim podjął Piłsudski we wrześniu 1906 w <a href="/wiki/Przemy%C5%9Bl" title="Przemyśl">Przemyślu</a>, przy pośrednictwie tamtejszego biura <a href="/wiki/Hauptkundschaftstelle" title="Hauptkundschaftstelle">Hauptkundschaftstelle</a>. W czasie spotkania 29 września 1906 w sztabie X korpusu z przedstawicielami austriackiego wywiadu pod przewodnictwem płk. <a href="/wiki/Franz_Kanik" title="Franz Kanik">Franza Kanika</a> przedstawiciele Polskiej Partii Socjalistycznej zaoferowali <i>usługi wywiadowcze wszelkiego rodzaju przeciwko Rosji w zamian za pewne wzajemne usługi</i><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998375_73-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998375-73">[64]</a></sup>. W indeksie osobowym austriackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 1908, przy nazwisku Piłsudskiego dokonano wpisu: służba wywiadowcza na rzecz Austrii (<i>Kunschaftsdienst an Österreich</i>)<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998417_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998417-74">[65]</a></sup>. Jego oficerem prowadzącym był od jesieni 1908 kpt. <a href="/wiki/Gustaw_Iszkowski" title="Gustaw Iszkowski">Gustaw Iszkowski</a> (szef HK-Stelle we <a href="/wiki/Lw%C3%B3w" title="Lwów">Lwowie</a> w latach 1908–1912). Od wiosny 1909 kontakt operacyjny z Piłsudskim nawiązał kpt. Sztabu Generalnego <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Rybak_(genera%C5%82)" title="Józef Rybak (generał)">Józef Rybak</a>, jako kierownik HK-Stelle w Krakowie (do 6 sierpnia 1914). Rybak później sprawował nadzór nad jego działaniami jako delegowany oficer Sztabu i Naczelnej Komendy Armii dla zachowania łączności z Piłsudskim i oddziałami strzeleckimi w polu<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek199843–44_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek199843–44-75">[66]</a></sup>. </p><p>W ostatnich dniach czerwca 1908 we <a href="/wiki/Lw%C3%B3w" title="Lwów">Lwowie</a> z inicjatywy Piłsudskiego powstał konspiracyjny <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Walki_Czynnej" title="Związek Walki Czynnej">Związek Walki Czynnej</a>, kierowany przez <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierza Sosnkowskiego</a> – wówczas instruktora Organizacji Bojowej PPS<sup id="cite_ref-76" class="reference"><a href="#cite_note-76">[67]</a></sup>. ZWC powiązany był z PPS–Frakcją Rewolucyjną, ale starał się wychodzić poza podziały partyjne – dołączały do niego inne, przeważnie niewielkie organizacje niepodległościowe, dlatego też w jego szeregach znalazł się m.in. <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a>. Regulamin ZWC pozbawiony był partyjnej retoryki – Związek miał być w zamyśle Piłsudskiego zalążkiem późniejszej armii polskiej<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988132_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988132-77">[68]</a></sup>. Pod koniec 1908 Piłsudski otrzymał ze strony <a href="/wiki/Stefan_%C5%BBeromski" title="Stefan Żeromski">Stefana Żeromskiego</a> i <a href="/wiki/Rafa%C5%82_Radziwi%C5%82%C5%82owicz" title="Rafał Radziwiłłowicz">Rafała Radziwiłowicza</a> propozycję wstąpienia do <a href="/wiki/Wolnomularstwo" title="Wolnomularstwo">wolnomularstwa</a><sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek1998419_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek1998419-78">[69]</a></sup>. W sierpniu 1909 Piłsudski ponownie wszedł w skład wyłonionego na zjeździe w Wiedniu CKR, stając się osobą, której wpływ na poczynania partii był decydujący. Piłsudski w tym czasie był głównym twórcą orientacji antyrosyjskiej, planującej przy pomocy <a href="/wiki/Austro-W%C4%99gry" title="Austro-Węgry">Austro-Węgier</a> doprowadzenie do uzyskania przez Polskę niepodległości (postulaty swe zawarł w <i>Zadaniach praktycznych rewolucji w zaborze rosyjskim</i> z 1901), w przeciwieństwie do Narodowej Demokracji, chcącej najpierw zjednoczyć ziemie polskie wszystkich zaborów pod berłem cara, a następnie dążyć do uniezależnienia się. Z czasem ZWC wiązał swą działalność z organizacjami jawnymi takimi jak <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Związek Strzelecki</a> we Lwowie, <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Towarzystwo „Strzelec”</a> w Krakowie<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988143_79-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988143-79">[70]</a></sup> i <a href="/wiki/Polskie_Dru%C5%BCyny_Strzeleckie" title="Polskie Drużyny Strzeleckie">Polskie Drużyny Strzeleckie</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988148_80-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988148-80">[71]</a></sup>. </p><p>W 1912 Józef Piłsudski został wybrany na Komendanta Głównego Związku Strzeleckiego i przyjął pseudonim <i>Mieczysław</i>. Szefem jego sztabu został Kazimierz Sosnkowski<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988146_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988146-81">[72]</a></sup>. </p><p>W okresie poprzedzającym wybuch <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojny światowej</a> – wymarzonej wielkiej wojny między zaborcami – Piłsudski zaangażował się w organizowanie rozmaitych grup paramilitarnych w <a href="/wiki/Galicja_(Europa_%C5%9Arodkowa)" title="Galicja (Europa Środkowa)">Galicji</a>. Na zjeździe zwolenników walki czynnej 25 sierpnia 1912 w <a href="/wiki/Zakopane" title="Zakopane">Zakopanem</a> był inicjatorem utworzenia <a href="/wiki/Polski_Skarb_Wojskowy" title="Polski Skarb Wojskowy">Polskiego Skarbu Wojskowego</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988144_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988144-82">[73]</a></sup>. </p><p>1 grudnia 1912 w obliczu wybuchu <a href="/wiki/I_wojna_ba%C5%82ka%C5%84ska" title="I wojna bałkańska">I wojny bałkańskiej</a> <a href="/wiki/Komisja_Tymczasowa_Skonfederowanych_Stronnictw_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych" title="Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych">Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych</a> mianowała Piłsudskiego naczelnym komendantem sił wojskowych<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988146_81-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988146-81">[72]</a></sup>. W 1913 zorganizował w <a href="/wiki/Str%C3%B3%C5%BCa_(powiat_limanowski)" title="Stróża (powiat limanowski)">Stróży</a>, koło <a href="/wiki/Limanowa" title="Limanowa">Limanowej</a>, <a href="/wiki/Oficerska_Szko%C5%82a_Strzelecka_w_Str%C3%B3%C5%BCy" title="Oficerska Szkoła Strzelecka w Stróży">kurs szkoły oficerskiej Związku Strzeleckiego</a>. Był tam jednym z wykładowców, publikując także później (pod pseudonimem <i>Z. Mieczysławski</i>) <i>Geografię militarną Królestwa Polskiego</i>, w której analizował rozlokowanie <a href="/wiki/Armia_Imperium_Rosyjskiego" title="Armia Imperium Rosyjskiego">wojsk rosyjskich</a> na ziemiach polskich w perspektywie ewentualnych działań wojennych. </p><p>Na początku 1914 Piłsudski przebywał w <a href="/wiki/Szwajcaria" title="Szwajcaria">Szwajcarii</a>, <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a> i <a href="/wiki/Belgia" title="Belgia">Belgii</a>, gdzie wizytował organizowane na obczyźnie oddziały strzeleckie. Wygłosił tam również szereg odczytów na temat <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania styczniowego</a> (w tym samym czasie wyszła w <a href="/wiki/Pozna%C5%84" title="Poznań">Poznaniu</a> jego praca pt. <i>22 stycznia 1863</i>) i problemów w tworzeniu polskich sił zbrojnych<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988151_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988151-83">[74]</a></sup>. Miał również wówczas przewidzieć przebieg nadchodzącej wojny<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84">[j]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="I_wojna_światowa"><span id="I_wojna_.C5.9Bwiatowa"></span>I wojna światowa</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojna światowa</a> i <a href="/wiki/Historia_Polski_(1914%E2%80%931918)" title="Historia Polski (1914–1918)">Historia Polski (1914–1918)</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Legiony_Polskie">Legiony Polskie</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kielce_pilsudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kielce_pilsudski.jpg/220px-Kielce_pilsudski.jpg" decoding="async" width="220" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kielce_pilsudski.jpg/330px-Kielce_pilsudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Kielce_pilsudski.jpg/440px-Kielce_pilsudski.jpg 2x" data-file-width="3202" data-file-height="1963" /></a><figcaption>Józef Piłsudski ze swoim sztabem w Kielcach w 1914<sup id="cite_ref-85" class="reference"><a href="#cite_note-85">[75]</a></sup>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce,_1914.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg/220px-Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg/330px-Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg/440px-Sztab_Kompanii_Kadrowej_Kielce%2C_1914.jpg 2x" data-file-width="3184" data-file-height="1987" /></a><figcaption>Sztab 1 pp Legionów w Kielcach<sup id="cite_ref-86" class="reference"><a href="#cite_note-86">[76]</a></sup>.</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie (1914–1918)</a>.</i></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Odezwa_na_wkroczenie_wojsk_polskich_do_Kr%C3%B3lestwa_Kongresowego" class="extiw" title="s:Odezwa na wkroczenie wojsk polskich do Królestwa Kongresowego"><b>tekst Odezwy na wkroczenie wojsk polskich do Królestwa Kongresowego</b></a> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg/220px-Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg/330px-Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg/440px-Plaque_commemorating_the_stationing_of_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_during_the_battle_of_Laski-Anielin_1914.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="4000" /></a><figcaption>Tablica w Laskach upamiętniająca dowodzenie Piłsudskiego w bitwie pod Laskami-Anielinem w 1914 roku</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_(1915).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg/170px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg" decoding="async" width="170" height="263" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg/255px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg/340px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_oraz_Kazimierz_Sosnkowski_%281915%29.jpg 2x" data-file-width="450" data-file-height="695" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a> 1915</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim,_1916.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg/170px-Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg" decoding="async" width="170" height="243" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg/255px-Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg/340px-Komendant_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_z_por._Boles%C5%82awem_Wieniaw%C4%85-D%C5%82ugoszowskim%2C_1916.jpg 2x" data-file-width="403" data-file-height="577" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i por. <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesław Wieniawa-Długoszowski</a> 1916</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._(337619)_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="220" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg/330px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg/440px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_i_oficerowie_I_Brygady_Legion%C3%B3w_Polskich._%28337619%29_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2725" data-file-height="1700" /></a><figcaption>Oficerowie 1 pp Legionów. Kobcze 1916</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_pod_Kostiuchn%C3%B3wk%C4%85.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="525" /></a><figcaption>Józef Piłsudski w okopach na Wołyniu 1916</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jacek_Malczewski,_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg/220px-Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg/330px-Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg/440px-Jacek_Malczewski%2C_Portret_brygadiera_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego.jpg 2x" data-file-width="2500" data-file-height="2003" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jacek_Malczewski" title="Jacek Malczewski">Jacek Malczewski</a>, <i>Portret brygadiera Józefa Piłsudskiego</i>, 1916</figcaption></figure> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Akt_5_listopada_(1916)" class="extiw" title="s:Akt 5 listopada (1916)"><b>Aktu 5 listopada</b></a> </td></tr></tbody></table> <p>28 lipca 1914 wybuchła <a href="/wiki/Kampania_serbska_(I_wojna_%C5%9Bwiatowa)" title="Kampania serbska (I wojna światowa)">wojna austriacko-serbska</a>, dająca początek <a href="/wiki/I_wojna_%C5%9Bwiatowa" title="I wojna światowa">I wojnie światowej</a>. Już następnego dnia Piłsudski wydał pierwsze rozkazy mobilizacyjne. 31 lipca <a href="/wiki/Marian_Januszajtis-%C5%BBegota" title="Marian Januszajtis-Żegota">Marian Januszajtis-Żegota</a> ostatecznie podporządkował jego dowództwu Polskie Drużyny Strzeleckie we Lwowie<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988161_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988161-87">[77]</a></sup>. Pod auspicjami Austrii ze „<a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Strzelca</a>”, „<a href="/wiki/Polskie_Towarzystwo_Gimnastyczne_%E2%80%9ESok%C3%B3%C5%82%E2%80%9D" title="Polskie Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”">Sokoła</a>” i <a href="/wiki/Dru%C5%BCyny_Bartoszowe" title="Drużyny Bartoszowe">Drużyn Bartoszowych</a> powstała <a href="/wiki/Pierwsza_Kompania_Kadrowa" title="Pierwsza Kompania Kadrowa">I Kompania Kadrowa</a>, uformowana 3 sierpnia na <a href="/wiki/B%C5%82onia_(Krak%C3%B3w)" title="Błonia (Kraków)">krakowskich Błoniach</a>. Liczyła ona sobie 144 żołnierzy, którymi dowodził <a href="/wiki/Tadeusz_Kasprzycki" title="Tadeusz Kasprzycki">Tadeusz Kasprzycki</a>. Piłsudski traktował ten oddział jako kuźnię kadr dla przyszłego wojska polskiego. Kompania wymaszerowała 6 sierpnia w stronę <a href="/wiki/Miech%C3%B3w" title="Miechów">Miechowa</a>, w <a href="/wiki/Micha%C5%82owice_(wojew%C3%B3dztwo_ma%C5%82opolskie)" title="Michałowice (województwo małopolskie)">Michałowicach</a> obalając rosyjskie słupy graniczne<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988166_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988166-88">[78]</a></sup>. </p><p>Legiony Polskie podporządkowano nowej centrali wywiadu austriackiego w polu – <i>Nachrichtenabteilung AOK</i> z której zwierzchnikiem, gen. <a href="/wiki/Oskar_Hranilovi%C4%87_von_Czvetassin" title="Oskar Hranilović von Czvetassin">Oskarem Hraniloviciem von Czvetassin</a>, Piłsudski wszedł w bezpośredni kontakt<sup id="cite_ref-CITEREFŚwiętek199844_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFŚwiętek199844-89">[79]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="„Komendant_Główny_Wojsk_Polskich”"><span id=".E2.80.9EKomendant_G.C5.82.C3.B3wny_Wojsk_Polskich.E2.80.9D"></span>„Komendant Główny Wojsk Polskich”</h4></div> <p>6 sierpnia 1914 na nadzwyczajnym posiedzeniu <a href="/wiki/Komisja_Tymczasowa_Skonfederowanych_Stronnictw_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych" title="Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych">Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych</a> Piłsudski ogłosił, że 3 sierpnia powstał w <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawie</a> tajny Rząd Narodowy, któremu się podporządkowuje i z ramienia którego został Komendantem Głównym Wojsk Polskich. Powstanie Rządu Narodowego było fikcją, która pozwoliła Piłsudskiemu uniezależnić się od politycznych ugrupowań Galicji, a zarazem wzmacniała jego pozycję wobec Austriaków, którym mógł podawać jako motywy swojego postępowania rozkazy rządu. KSSN podjęła uchwały, w których przyjęła do wiadomości sprawozdanie Komendanta<sup id="cite_ref-90" class="reference"><a href="#cite_note-90">[80]</a></sup>. </p><p>12 sierpnia 1914, po wkroczeniu legionów do <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(kongresowe)" title="Królestwo Polskie (kongresowe)">Królestwa Kongresowego</a> Piłsudski wydał <a href="/wiki/Odezwa_na_wkroczenie_wojsk_polskich_do_Kr%C3%B3lestwa_Kongresowego" title="Odezwa na wkroczenie wojsk polskich do Królestwa Kongresowego">odezwę</a>, w której ogłaszał się komendantem wojsk polskich, podległych utworzonemu w Warszawie Rządowi Narodowemu. Było to działanie czysto dywersyjne, mające wzniecić wybuch powstania w zaborze rosyjskim (w rzeczywistości rząd taki nigdy nie powstał). Oddziałów Piłsudskiego nie powitano jednak entuzjastycznie – postrzegano je jako grupę osób nieodpowiedzialnych, wichrzycieli i uzurpatorów<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988166–167_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988166–167-91">[81]</a></sup>. Tego też dnia doszło do poważnego kryzysu – rozczarowane władze austriackie zażądały od Piłsudskiego w ciągu 48 godzin rozwiązania oddziałów strzeleckich lub ich włączenia do zwykłych oddziałów. Sam komendant twierdził, że <i>w łeb sobie strzeli</i> jeżeli te zarządzenia wejdą w życie<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988169_92-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988169-92">[82]</a></sup>. </p><p>Powołanie <a href="/wiki/Naczelny_Komitet_Narodowy" title="Naczelny Komitet Narodowy">Naczelnego Komitetu Narodowego</a> przez Koło Sejmowe grupujące wszystkie stronnictwa polityczne Galicji przekreśliło istnienie Rządu Narodowego. Większość nieprzychylnie nastawionych do Piłsudskiego polityków galicyjskich, podająca w wątpliwość jego zdolności wojskowe zdołała usunąć jego kandydaturę na stanowisko komendanta tworzonych Legionów Polskich<sup id="cite_ref-93" class="reference"><a href="#cite_note-93">[83]</a></sup>. </p><p>W <a href="/wiki/Kielce" title="Kielce">Kielcach</a> ludność w panice zamykała drzwi i okna przed wkraczającymi legionistami. Dodatkowo bardzo niezadowolone z poczynań Piłsudskiego było austriackie dowództwo wojskowe<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94">[k]</a></sup>. Zagrożono mu odwołaniem i wcieleniem Polaków w szeregi <a href="/wiki/C.k." title="C.k.">C. K.</a> armii. W takiej sytuacji podjął rokowania z członkami Naczelnego Komitetu Narodowego – doszło do zawarcia układu, w którym Piłsudski zrezygnował z idei powołania Rządu Narodowego w zamian za pozostawienie dowództwa nad istniejącymi już drużynami strzeleckimi w jego ręku. Ustalono, iż zwierzchność nad przyszłymi Legionami Polskimi będzie miał Komitet, będący lokalną reprezentacją parlamentarną. Przewidziano utworzenie dwóch legionów – w Zachodniej i Wschodniej <a href="/wiki/Galicja_(Europa_%C5%9Arodkowa)" title="Galicja (Europa Środkowa)">Galicji</a>, w których dowódcami będą oddelegowani z armii C.K. Polacy w stopniach pułkowników i generałów. </p><p>Wobec rozwiązania <a href="/wiki/Legion_Wschodni" title="Legion Wschodni">Legionu Wschodniego</a>, Piłsudski nie podporządkował się jednak zaleceniom NKN-u niewerbowania do <a href="/wiki/Legion_Zachodni" title="Legion Zachodni">Legionu Zachodniego</a> mieszkańców <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(kongresowe)" title="Królestwo Polskie (kongresowe)">Królestwa Polskiego</a>. 5 września 1914 utworzył w <a href="/wiki/Kielce" title="Kielce">Kielcach</a> <a href="/wiki/Polska_Organizacja_Narodowa" title="Polska Organizacja Narodowa">Polską Organizację Narodową</a>, popieraną przez <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">niemieckie</a> władze wojskowe<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988174_95-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988174-95">[84]</a></sup>. Jednak wobec niepowodzeń wojsk niemieckich przy próbie zdobycia <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawy</a>, Piłsudski zmuszony był podporządkować PON NKN-owi w listopadzie 1914. Jednocześnie w październiku 1914 Piłsudski zainicjował powstanie <a href="/wiki/Polska_Organizacja_Wojskowa" title="Polska Organizacja Wojskowa">Polskiej Organizacji Wojskowej</a>, tajnego zrzeszenia działającego we wszystkich zaborach, którego został komendantem głównym<sup id="cite_ref-96" class="reference"><a href="#cite_note-96">[85]</a></sup>. </p><p>Po rozbiciu przez Rosjan armii austriackiego generała <a href="/wiki/Victor_Dankl" title="Victor Dankl">Dankla</a> nakazano Piłsudskiemu powrót z I Kompanią Kadrową do Galicji. Wkrótce jednak wkroczył ponownie na teren Kongresówki, prowadząc zdecydowane działania zaczepne wobec wojsk rosyjskich, w przeciwieństwie do armii austriackiej, zachowującej się bardzo zachowawczo. Podczas rozwinięcia ofensywy przez wojska carskie, Piłsudski postanowił wykonać manewr wycofania się, niezależnie od rozkazów austriackiego dowództwa, pragnąc dotrzeć do Krakowa. Pod <a href="/wiki/Ulina_Ma%C5%82a" title="Ulina Mała">Uliną Małą</a>, oddziały Komendanta wykonały ryzykowny manewr, wyrywając się z okrążenia przez wojska rosyjskie i docierając później do Krakowa (11 listopada)<sup id="cite_ref-CITEREFGrabowski201435_97-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGrabowski201435-97">[86]</a></sup>. Cztery dni później Piłsudski został mianowany <a href="/wiki/Brygadier" title="Brygadier">brygadierem</a><sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98">[l]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFGrabowski201437_99-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGrabowski201437-99">[87]</a></sup>, a 22 czerwca 1915 odznaczony austro-węgierskim <a href="/wiki/Order_Korony_%C5%BBelaznej" title="Order Korony Żelaznej">Orderem Korony Żelaznej</a><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419-100">[88]</a></sup>. </p><p>6 sierpnia 1915, w pierwszą rocznicę wybuchu wojny, w rozkazie do żołnierzy napisał: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>Rok temu z garścią małą ludzi, źle uzbrojonych i źle wyposażonych, rozpocząłem wojnę. Cały świat stanął wtedy do boju. Nie chciałem pozwolić, by w czasie, gdy na żywym ciele naszej Ojczyzny miano wyrąbać mieczami nowe granice państw i narodów, samych tylko Polaków przy tym brakowało. Nie chciałem dopuścić, by na szalach losów ważących się nad naszymi głowami, na szalach, na które miecze rzucano, zabrakło szabli polskiej! Rok minął. Wyrobił się z nas ten typ żołnierza, jakiego nie znała dotąd Polska. Nie brawura, nie błyskotka żołnierska stanowi najistotniejszą naszą cechę, lecz ten przedziwny spokój i równowaga w pracy bez względu na przeciwności, jakie nas spotykają… I teraz, po roku wojny, jak w początku, jesteśmy tylko awangardą wojenną Polski, a także Jej awangardą moralną z umiejętnością zaryzykowania wszystkim, gdy ryzyko jest konieczne<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudska2004175_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudska2004175-101">[89]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> W drugiej połowie sierpnia 1915 Piłsudski zjawił się w Warszawie, zajętej już przez wojska niemieckie. Tam dokonał m.in. wizytacji oddziałów POW (pod dowództwem <a href="/wiki/Tadeusz_J%C3%B3zef_%C5%BBuli%C5%84ski" title="Tadeusz Józef Żuliński">Tadeusza Żulińskiego</a>), doprowadzając w końcu do wcielenia warszawskiego batalionu POW do I Brygady. Zablokował też werbunek do Legionów, prowadząc politykę „licytacji” – domagając się od władz niemieckich i austriackich zgody na uformowanie polskiego rządu i polskiej armii, nieznajdującej się pod obcym dowództwem<sup id="cite_ref-CITEREFGrabowski201451_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGrabowski201451-102">[90]</a></sup>. W liście z 2 września 1915 do prezesa Naczelnego Komitetu Narodowego <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Leopold_Jaworski_(1865%E2%80%931930)" title="Władysław Leopold Jaworski (1865–1930)">Władysława Leopolda Jaworskiego</a>, pisał: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Politycznym celem wojny, który sobie od początku stawiałem, było i jest dotąd zlanie się Galicji i Królestwa w składzie monarchii Austro-Węgierskiej. Nie sądziłem i nie sądzę, że można było w tej wojnie uzyskać lepsze warunki życia dla Polski<sup id="cite_ref-CITEREFHupka1936116_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHupka1936116-103">[91]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>9 lipca 1916 brygadier Piłsudski złożył rezygnację z dowództwa, pragnąc wyrazić swój sprzeciw wobec lekceważenia Legionów i nieuznawania ich za wojsko polskie walczące o niepodległość<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988187_104-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988187-104">[92]</a></sup>. Odesłano go na urlop, dymisję przyjmując dopiero 26 września<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988187_104-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988187-104">[92]</a></sup>. Dymisja Piłsudskiego spowodowała masowe rezygnacje ze służby wojskowej składane przez Polaków. M.in. z tego powodu 5 listopada 1916 <a href="/wiki/Cesarstwo_Niemieckie" title="Cesarstwo Niemieckie">Cesarstwo Niemieckie</a> i <a href="/wiki/Austro-W%C4%99gry" title="Austro-Węgry">Austro-Węgry</a> wydały <a href="/wiki/Akt_5_listopada" title="Akt 5 listopada">proklamację (tzw. Akt 5 listopada)</a> po raz pierwszy deklarując utworzenie niezależnego państwa polskiego na ziemiach <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">Imperium Rosyjskiego</a> okupowanych przez wojska <a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_centralne" title="Państwa centralne">państw centralnych</a><sup id="cite_ref-CITEREFGrabowski201469_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGrabowski201469-105">[93]</a></sup>. Motywem proklamacji była chęć uzyskania milionowej armii polskiej – sojusznika w wojnie Niemiec i Austro-Węgier z Rosją. Akt 5 listopada postawił kwestię niepodległości Polski na płaszczyźnie <a href="/wiki/Prawo_mi%C4%99dzynarodowe" title="Prawo międzynarodowe">prawnomiędzynarodowej</a> i zmusił <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielką Brytanię</a> i <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francję</a> do wywarcia presji na <a href="/wiki/Imperium_Rosyjskie" title="Imperium Rosyjskie">carską Rosję</a> (traktującą do tej pory kwestię polską jako sprawę wewnątrzrosyjską) w kierunku koncesji na rzecz Polski. W konsekwencji Aktu Piłsudski zaoferował generał-gubernatorowi <a href="/wiki/Hans_Hartwig_von_Beseler" title="Hans Hartwig von Beseler">Hansowi Hartwigowi von Beselerowi</a> – pomysłodawcy proklamacji – swoją pomoc w organizowaniu polskiej armii u boku państw centralnych<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988191_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988191-106">[94]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Działalność_w_Tymczasowej_Radzie_Stanu"><span id="Dzia.C5.82alno.C5.9B.C4.87_w_Tymczasowej_Radzie_Stanu"></span>Działalność w Tymczasowej Radzie Stanu</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Tymczasowa Rada Stanu">Tymczasowa Rada Stanu</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg/220px-Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg/330px-Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg/440px-Jozef_Pilsudski_12.12.1916.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2486" /></a><figcaption>Powitanie Józefa Piłsudskiego na Dworcu Wiedeńskim w Warszawie 12.XI.1916. Z lewej <a href="/wiki/Tadeusz_Piskor" title="Tadeusz Piskor">Tadeusz Piskor</a>, z prawej <a href="/wiki/Janusz_G%C5%82uchowski" title="Janusz Głuchowski">Janusz Głuchowski</a><sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107">[m]</a></sup></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg/220px-Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg/330px-Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg/440px-Komenda_Naczelna_POW_1917.jpg 2x" data-file-width="821" data-file-height="579" /></a><figcaption>Józef Piłsudski z Komendą Naczelną POW w 1917</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle,_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg/220px-01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg/330px-01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg/440px-01918_In_Festungshaft_in_der_Magdeburger_Zitadelle%2C_links_der_Legionsoberste_von_Sosnkowski_und_recht_Oberleutnant_Schlossmann.jpg 2x" data-file-width="772" data-file-height="630" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a> podczas internowania w <a href="/wiki/Twierdza_Magdeburg" title="Twierdza Magdeburg">twierdzy magdeburskiej</a></figcaption></figure> <p>12 grudnia 1916 Józef Piłsudski przyjechał do Warszawy na <a href="/wiki/Dworzec_Wiede%C5%84ski_w_Warszawie" title="Dworzec Wiedeński w Warszawie">Dworzec Wiedeński</a>. W kilka dni później wszedł w skład <a href="/wiki/Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Tymczasowa Rada Stanu">Tymczasowej Rady Stanu (TRS)</a>, w której został referentem <a href="/wiki/Komisja_Wojskowa_(Kr%C3%B3lestwo_Polskie)" title="Komisja Wojskowa (Królestwo Polskie)">Komisji Wojskowej</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988193_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988193-108">[95]</a></sup>. 16 stycznia 1917 podporządkował POW TRS-owi. W kwietniu 1917, po ustaleniu przez Tymczasową Radę Stanu roty przysięgi dla przyszłych oddziałów polskich, zakładającej. m.in. dotrzymanie <i>wiernie braterstwa broni z wojskami Niemiec, Austro-Węgier i sprzymierzonych państw</i>, wraz z <a href="/wiki/Wojciech_Rostworowski" title="Wojciech Rostworowski">Wojciechem Rostworowskim</a> i <a href="/wiki/B%C5%82a%C5%BCej_Stolarski" title="Błażej Stolarski">Błażejem Stolarskim</a> wszedł do komisji, mającej przygotować tekst odezwy werbunkowej. Odezwa argumentowała m.in., że <i>im silniejsza będzie armia polska, tym większy posłuch zyskają nasze żądania, tym większy wpływ mieć będziemy na ukształtowanie się granic państwa naszego</i><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja199898_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja199898-109">[96]</a></sup>. Sam Piłsudski jednak wstrzymał się od głosu nad wydaniem odezwy na posiedzeniu plenarnym Tymczasowej Rady Stanu<sup id="cite_ref-110" class="reference"><a href="#cite_note-110">[97]</a></sup>. Wobec wcześniej przewidywanego przez Piłsudskiego przechylenia się szali zwycięstwa na stronę <a href="/wiki/Ententa" title="Ententa">Ententy</a>, jak również późniejszego wybuchu w Rosji <a href="/wiki/Rewolucja_pa%C5%BAdziernikowa" title="Rewolucja październikowa">rewolucji</a> (co praktycznie eliminowało ją na jakiś czas jako wroga), doprowadził on do tzw. <a href="/wiki/Kryzys_przysi%C4%99gowy" title="Kryzys przysięgowy">kryzysu przysięgowego</a>, zalecając żołnierzom polskim, by nie składali przysięgi na wierność Niemcom<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988196_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988196-111">[98]</a></sup>. Przedtem – 2 lipca – wystąpił z TRS. Za odmowę złożenia przysięgi ok. 3300 Polaków z Królestwa internowano, a ok. 3500 żołnierzy z Galicji przeniesiono do armii austro-węgierskiej i wysłano do <a href="/wiki/W%C5%82ochy" title="Włochy">Włoch</a>. Rozpoczęły się też masowe aresztowania działaczy niepodległościowych<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988196_111-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988196-111">[98]</a></sup> – do więzień trafili m.in. <a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a>, <a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a> i <a href="/wiki/Adam_Skwarczy%C5%84ski" title="Adam Skwarczyński">Adam Skwarczyński</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988196–197_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988196–197-112">[99]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Osadzenie_w_Magdeburgu">Osadzenie w Magdeburgu</h3></div> <p>Józef Piłsudski został aresztowany (razem z Kazimierzem Sosnkowskim) 22 lipca 1917. Przewieziono go do <a href="/wiki/Areszt_%C5%9Aledczy_w_Gda%C5%84sku" title="Areszt Śledczy w Gdańsku">więzienia</a> w <a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańsku</a>, skąd przez więzienie w <a href="/wiki/Spandau" title="Spandau">Spandau</a> i twierdzę <a href="/wiki/Wesel" title="Wesel">Wesel</a> trafił do <a href="/wiki/Magdeburg" title="Magdeburg">Magdeburga</a>, gdzie przetrzymywano go w jednopiętrowym drewnianym domu, w którym wcześniej odbywali karę aresztu oficerowie tamtejszego garnizonu. W sierpniu 1918 dołączył doń Sosnkowski<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988197_113-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988197-113">[100]</a></sup>. W czasie osadzenia (7 lutego 1918) urodziła się pierwsza córka Piłsudskiego i <a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandry Szczerbińskiej</a> – <a href="/wiki/Wanda_Pi%C5%82sudska" title="Wanda Piłsudska">Wanda</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71">[62]</a></sup>. Od chwili uwięzienia jego i tak już duża popularność – jako ofiary prześladowań i symbolu walki z okupantem – jeszcze wzrosła. Coraz większe niepowodzenia na froncie zmusiły Niemców do rozważenia kwestii uwolnienia Komendanta. Wysłano do niego hrabiego <a href="/wiki/Harry_Kessler" title="Harry Kessler">Harry’ego Kesslera</a>, który pragnął wydobyć od Piłsudskiego oświadczenie, iż nie uczyni niczego wbrew Niemcom. Ten jednak kategorycznie odrzucił ofertę podpisania „<a href="/wiki/Deklaracja_lojalno%C5%9Bci" title="Deklaracja lojalności">lojalki</a>”<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988201–202_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988201–202-114">[101]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Uwolnienie_przez_Niemców"><span id="Uwolnienie_przez_Niemc.C3.B3w"></span>Uwolnienie przez Niemców</h3></div> <p>Kiedy jednak w Niemczech wybuchła <a href="/wiki/Rewolucja_listopadowa" title="Rewolucja listopadowa">rewolucja listopadowa</a>, w twierdzy zjawili się dwaj oficerowie niemieccy po cywilnemu<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski198822_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski198822-115">[102]</a></sup>, przewieźli Komendanta i Sosnkowskiego do <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlina</a>, skąd specjalnym pociągiem skierowano ich do <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawy</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988202_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988202-116">[103]</a></sup>. </p><p>Najbardziej prawdopodobną przyczyną nagłego zwolnienia Piłsudskiego była obawa niemieckiego Sztabu Generalnego przed połączeniem się rewolucji niemieckiej z bolszewicką, czemu zapobiec mogło powstanie bariery w postaci państwa polskiego. Nastroje w <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemczech</a> zmieniły się wkrótce po stłumieniu rozruchów w <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlinie</a>, Magdeburgu, <a href="/wiki/Hamburg" title="Hamburg">Hamburgu</a> i innych miastach, ale państwo polskie było już faktem. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Powrót_i_przejęcie_władzy"><span id="Powr.C3.B3t_i_przej.C4.99cie_w.C5.82adzy"></span>Powrót i przejęcie władzy</h3></div> <div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:308px;max-width:308px"><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Obwieszczenie.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Obwieszczenie.jpg/150px-Obwieszczenie.jpg" decoding="async" width="150" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Obwieszczenie.jpg/225px-Obwieszczenie.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Obwieszczenie.jpg/300px-Obwieszczenie.jpg 2x" data-file-width="400" data-file-height="551" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png/150px-AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png" decoding="async" width="150" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png/225px-AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png/300px-AGAD_Akt_przekazania_wladzy.png 2x" data-file-width="1226" data-file-height="1710" /></a></span></div></div><div style="clear:left"></div><div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left">Obwieszczenie o przybyciu Józefa Piłsudskiego do Warszawy 10 listopada 1918 (z lewej) oraz akt przekazania władzy Józefowi Piłsudskiemu przez Radę Regencyjną 14 listopada 1918</div></div></div> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Deklaracja_Rady_Regencyjnej_przekazuj%C4%85ca_w_r%C4%99ce_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w%C5%82adz%C4%99_nad_wojskiem" class="extiw" title="s:Deklaracja Rady Regencyjnej przekazująca w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem"><b>tekst Deklaracji Rady Regencyjnej przekazującej w ręce Józefa Piłsudskiego władzę nad wojskiem</b></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Dekret_naczelnego_dow%C3%B3dcy_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_z_14_listopada_1918" class="extiw" title="s:Dekret naczelnego dowódcy Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918"><b>tekst Dekretu naczelnego dowódcy Józefa Piłsudskiego z 14 listopada 1918</b></a> </td></tr></tbody></table> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Uchwa%C5%82a_Sejmu_o_powierzeniu_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_dalszego_sprawowania_urz%C4%99du_Naczelnika_Pa%C5%84stwa" class="extiw" title="s:Uchwała Sejmu o powierzeniu Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa"><b>tekst Małej Konstytucji z dnia 20 lutego 1919</b></a> </td></tr></tbody></table> <p>10 listopada 1918 Piłsudski przybył do Warszawy, gdzie na dworcu przywitali go m.in. członek <a href="/wiki/Rada_Regencyjna" title="Rada Regencyjna">Rady Regencyjnej</a>, <a href="/wiki/Zdzis%C5%82aw_Lubomirski" title="Zdzisław Lubomirski">Zdzisław ks. Lubomirski</a> oraz dowódca Komendy Naczelnej POW, <a href="/wiki/Adam_Koc" title="Adam Koc">Adam Koc</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988202_116-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988202-116">[103]</a></sup>. Rada przewidywała funkcję ministra spraw wojskowych dla Piłsudskiego w gabinecie <a href="/wiki/J%C3%B3zef_%C5%9Awie%C5%BCy%C5%84ski" title="Józef Świeżyński">Józefa Świeżyńskiego</a>, pomimo iż dominowali w nim endecy. Sam zainteresowany nic o tym nie wiedział, jednak gdy przybył do Warszawy, rząd Świeżyńskiego był już zdymisjonowany, a w jego miejsce powołano <a href="/wiki/Prowizorium_rz%C4%85dowe_W%C5%82adys%C5%82awa_Wr%C3%B3blewskiego" title="Prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego">prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego</a>, zarazem jednak powstawał republikański <a href="/wiki/Lewica" title="Lewica">lewicowy</a> rząd ludowy Daszyńskiego w <a href="/wiki/Lublin" title="Lublin">Lublinie</a> (popierany przez POW), a także lokalne ośrodki władzy polskiej na terenach zaborów poza <a href="/wiki/Kr%C3%B3lestwo_Polskie_(1917%E2%80%931918)" title="Królestwo Polskie (1917–1918)">Królestwem Polskim</a>: <a href="/wiki/Polska_Komisja_Likwidacyjna" title="Polska Komisja Likwidacyjna">Polska Komisja Likwidacyjna</a> w Krakowie (<a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a>), <a href="/wiki/Rada_Narodowa_Ksi%C4%99stwa_Cieszy%C5%84skiego" title="Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego">Rada Narodowa</a> na <a href="/wiki/%C5%9Al%C4%85sk_Cieszy%C5%84ski" title="Śląsk Cieszyński">Śląsku Cieszyńskim</a> i poznańska <a href="/wiki/Naczelna_Rada_Ludowa" title="Naczelna Rada Ludowa">Naczelna Rada Ludowa</a> (m.in. <a href="/wiki/Wojciech_Korfanty" title="Wojciech Korfanty">Wojciech Korfanty</a>). Dzięki temu tworzyły się struktury polskiej państwowości. Piłsudski zagwarantował niemieckim żołnierzom bezpieczny powrót do objętej rewolucją ojczyzny. W ten sposób udało się zażegnać pierwsze niebezpieczeństwo dla przyszłej niepodległości. Wezwał żołnierzy niemieckich do posłuszeństwa wobec <i>Soldatenratu</i> i zagwarantował im bezpieczeństwo ze strony oddziałów polskich. Tego samego dnia manifestanci z PPS próbowali wręczyć Piłsudskiemu sztandar Pogotowia Bojowego PPS. Piłsudski sztandaru nie przyjął, co skomentował: <i>nie mogę przyjąć znaku jednej partii, mam obowiązek działać w imieniu całego narodu</i><sup id="cite_ref-CITEREFUrbankowski1997278–279_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbankowski1997278–279-117">[104]</a></sup>. </p><p>11 listopada Rada Regencyjna przekazała Piłsudskiemu zwierzchnictwo i naczelne dowództwo nad podległym jej Wojskiem Polskim<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988204_118-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988204-118">[105]</a></sup>, a 12 listopada powierzyła misję utworzenia rządu narodowego<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988204_118-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988204-118">[105]</a></sup>. Piłsudski postanowił w związku z tym sprowadzić do Warszawy lubelski rząd Daszyńskiego, choć stwierdził, iż <i>nie ma stronnictwa, czy partii, która by mogła powiedzieć, że własnymi siłami da radę wszystkim trudnościom</i><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2004202_119-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2004202-119">[106]</a></sup>. Z tego powodu uznał za konieczne włączenie w skład rządu przedstawicieli także innych stronnictw. Nie było to jednak łatwe, ponieważ Piłsudski kojarzony był przede wszystkim jako działacz lewicowy. </p><p>14 listopada Rada Regencyjna rozwiązała się, przekazując Józefowi Piłsudskiemu, jako Naczelnemu Dowódcy WP, całość posiadanej przez siebie władzy zwierzchniej w Królestwie Polskim i zobowiązując go jednocześnie do przekazania jej przyszłemu rządowi narodowemu. W ustanowionym tego dnia dekrecie własnym Naczelny Dowódca wyznaczył jako faktyczna głowa państwa na stanowisko Prezydenta Ministrów Ignacego Daszyńskiego, używając nazwy państwa <i>Republika Polska</i>, jednak nadal działało <a href="/wiki/Prowizorium_rz%C4%85dowe_W%C5%82adys%C5%82awa_Wr%C3%B3blewskiego" title="Prowizorium rządowe Władysława Wróblewskiego">prowizorium rządowe Królestwa Polskiego pod kierownictwem Władysława Wróblewskiego</a>. Dwa dni później Piłsudski <a href="/wiki/Depesza_iskrowa_notyfikuj%C4%85ca_powstanie_pa%C5%84stwa_polskiego" title="Depesza iskrowa notyfikująca powstanie państwa polskiego">notyfikował</a> mocarstwom powstanie niepodległego państwa polskiego, w depeszy nazywając je również <i>Republiką Polską</i>. </p><p>Daszyński sformował rząd, który 17 listopada podał się do dymisji wobec sprzeciwu stronnictw politycznych co do osoby premiera, zarazem uczyniło to również prowizorium rządowe Wróblewskiego, zaś na ich miejsce został desygnowany <a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a> jako osoba akceptowalna dla <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">endecji</a> (niechętnej Daszyńskiemu), który sformował Radę Ministrów o składzie zbliżonym do rządu lubelskiego, kończąc w ten sposób okres dwuwładzy i rozstrzygając kwestię ustroju państwa na rzecz republiki. Gabinet ten rozpoczął urzędowanie 18 listopada, a Piłsudski zajął w nim stanowisko ministra spraw wojskowych<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988205_120-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988205-120">[107]</a></sup>. </p><p>Po przyjęciu, na podstawie własnego dekretu, 22 listopada, obowiązków <a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Tymczasowego Naczelnika Państwa</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988205_120-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988205-120">[107]</a></sup>, Józef Piłsudski złożył dymisję ze stanowiska ministra. Dekret głosił, że Piłsudski jako tymczasowy Naczelnik Państwa obejmie <i>najwyższą władzę Republiki Polskiej i będzie ją sprawował aż do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego</i>, co ostatecznie zakończyło proces przechodzenia do ustroju republikańskiego<sup id="cite_ref-CITEREFGłąbiński1939383_121-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGłąbiński1939383-121">[108]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Naczelnik_Państwa"><span id="Naczelnik_Pa.C5.84stwa"></span>Naczelnik Państwa</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Rzad_1918.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Rzad_1918.jpg/220px-Rzad_1918.jpg" decoding="async" width="220" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Rzad_1918.jpg/330px-Rzad_1918.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Rzad_1918.jpg/440px-Rzad_1918.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="548" /></a><figcaption><a href="/wiki/Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego" title="Rząd Jędrzeja Moraczewskiego">Rząd Jędrzeja Moraczewskiego</a> 18 listopada 1918. W pierwszym rzędzie siedzą (od lewej): <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_August_Thugutt" title="Stanisław August Thugutt">Stanisław Thugutt</a>, <a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Leon_Supi%C5%84ski" title="Leon Supiński">Leon Supiński</a>, <a href="/wiki/Leon_Wasilewski" title="Leon Wasilewski">Leon Wasilewski</a></figcaption></figure> <div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:308px;max-width:308px"><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg/150px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg" decoding="async" width="150" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg/225px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg/300px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918.jpg 2x" data-file-width="1606" data-file-height="2048" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg/150px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg" decoding="async" width="150" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg/225px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg/300px-List_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_do_Romana_Dmowskiego_21.12.1918_2.jpg 2x" data-file-width="1634" data-file-height="2048" /></a></span></div></div><div style="clear:left"></div><div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left">List Józefa Piłsudskiego do <a href="/wiki/Roman_Dmowski" title="Roman Dmowski">Romana Dmowskiego</a> z 21 grudnia 1918</div></div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg/220px-Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg" decoding="async" width="220" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg/330px-Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg/440px-Pilsudski_i_Paderewski_1919.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="374" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i Ignacy Jan Paderewski (styczeń 1919)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg/220px-Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg/330px-Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg/440px-Dowb%C3%B3r_Pi%C5%82sudski_Wielkopolska_1919.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="762" /></a><figcaption>Józef Piłsudski podczas wizyty w Poznaniu 27.X.1919. Z lewej: gen. <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Dowbor-Mu%C5%9Bnicki" title="Józef Dowbor-Muśnicki">Józef Dowbor-Muśnicki</a>, z prawej mjr <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesław Wieniawa-Długoszowski</a>, <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Seyda" title="Władysław Seyda">Władysław Seyda</a> (w ubraniu cywilnym)</figcaption></figure> <p>26 listopada Piłsudski wydał dekret nakazujący przeprowadzenie wyborów do <a href="/wiki/Sejm_Ustawodawczy_(1919%E2%80%931922)" title="Sejm Ustawodawczy (1919–1922)">Sejmu Ustawodawczego (konstytuanty)</a>. Wcześniej wydał również dekret wprowadzający 8-godzinny dzień i 46-godzinny tydzień pracy. Zajął się też sprawą paryskiego <a href="/wiki/Komitet_Narodowy_Polski_(1917%E2%80%931919)" title="Komitet Narodowy Polski (1917–1919)">Komitetu Narodowego Polskiego (KNP)</a> mającego w swoim składzie m.in. Romana Dmowskiego i <a href="/wiki/Ignacy_Jan_Paderewski" title="Ignacy Jan Paderewski">Ignacego Paderewskiego</a>, uznanego przez rządy Francji, Wielkiej Brytanii i Włoch za namiastkę rządu polskiego na emigracji<sup id="cite_ref-CITEREFRomer201016_122-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRomer201016-122">[109]</a></sup>. Piłsudski, po pertraktacjach z przedstawicielem KNP Stanisławem Grabskim, udzielił Komitetowi pełnomocnictwa do reprezentowania Polski na <a href="/wiki/Traktat_wersalski" title="Traktat wersalski">konferencji pokojowej</a> kończącej I wojnę światową. W skład przedstawicielstwa na rokowania pokojowe weszli także politycy z kraju (m.in. Daszyński), jak również działacze <a href="/wiki/Polonia" title="Polonia">polonijni</a> (<a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Mickiewicz" title="Władysław Mickiewicz">Władysław Mickiewicz</a>, syn <a href="/wiki/Adam_Mickiewicz" title="Adam Mickiewicz">Adama</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005211_123-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005211-123">[110]</a></sup>. W połowie grudnia Naczelnik wysłał do Francji <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesława Wieniawę-Długoszowskiego</a>, aby ten pozyskał generała <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Haller" title="Józef Haller">Józefa Hallera</a> do planu sprowadzenia jego <i><a href="/wiki/Armia_Polska_we_Francji" title="Armia Polska we Francji">Błękitnej Armii</a></i> do kraju i użycia jej na kresach wschodnich. Wystosował także 21 grudnia list do Dmowskiego (w którym podkreślał konieczność jednolitej reprezentacji Polski wobec Ententy i życzył mu powodzenia w rokowaniach) i francuskiego marszałka <a href="/wiki/Ferdinand_Foch" title="Ferdinand Foch">Ferdinanda Focha</a> (zapewniał w nim o pragnieniu nawiązania polsko-francuskiej współpracy wojskowej)<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005212_124-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005212-124">[111]</a></sup>. </p><p>Sam Piłsudski udał się do Lwowa, gdzie wciąż trwały <a href="/wiki/Wojna_polsko-ukrai%C5%84ska" title="Wojna polsko-ukraińska">walki polsko-ukraińskie</a>. Jednocześnie do Naczelnika docierały informacje o wybuchu 27 grudnia <a href="/wiki/Powstanie_wielkopolskie" title="Powstanie wielkopolskie">powstania wielkopolskiego</a>. Piłsudski nie mógł pomóc mu militarnie, ograniczył się jedynie do wysłania na zachód generała <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Dowbor-Mu%C5%9Bnicki" title="Józef Dowbor-Muśnicki">Józefa Dowbora-Muśnickiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005215_125-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005215-125">[112]</a></sup>. 13 stycznia 1919 jako Naczelnik Państwa przyjął delegację z Poznańskiego. W jego opinii Poznańskie nie było dzielnicą tak wolną jak Królestwo i Galicja, gdyż nad tą dzielnicą istniała ciągle władza Niemiec<sup id="cite_ref-CITEREFSierpowski20088_126-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSierpowski20088-126">[113]</a></sup>, co usankcjonowały warunki rozejmu między Koalicją a Niemcami. Zapewniał, że może tylko przedstawiać Koalicji konieczność zmiany punktu, zawieszającego do kongresu decyzję w sprawie bytu Poznańskiego<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937a51_127-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937a51-127">[114]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Główne artykuły: <a href="/wiki/Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego" title="Rząd Jędrzeja Moraczewskiego">Rząd Jędrzeja Moraczewskiego</a>, <a href="/wiki/Zamach_stanu_w_Polsce_(1919)" title="Zamach stanu w Polsce (1919)">Zamach stanu w Polsce (1919)</a> i <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Ignacego_Jana_Paderewskiego" title="Rząd Ignacego Jana Paderewskiego">Rząd Ignacego Jana Paderewskiego</a>.</i></div> <p>Rząd Moraczewskiego był w zamyśle tymczasowy, Piłsudski planował, że jego następcą zostanie Ignacy Paderewski. Zanim jednak tak się stało, miała miejsce nieudana próba <a href="/wiki/Zamach_stanu_w_Polsce_(1919)" title="Zamach stanu w Polsce (1919)">zamachu stanu</a> autorstwa przeciwników Naczelnika – <a href="/wiki/Marian_Januszajtis-%C5%BBegota" title="Marian Januszajtis-Żegota">Mariana Januszajtisa</a>, <a href="/wiki/Eustachy_Sapieha" title="Eustachy Sapieha">Eustachego Sapiehy</a> i <a href="/wiki/Jerzy_Zdziechowski" title="Jerzy Zdziechowski">Jerzego Zdziechowskiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005216–217_128-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005216–217-128">[115]</a></sup>. Wkrótce po tym 18 stycznia 1919 naczelnik powołał na premiera Ignacego Paderewskiego. Jednym z kolejnych dekretów Józefa Piłsudskiego był wydany 4 lutego 1919 dekret o samorządzie miejskim. </p><p>26 stycznia 1919 odbyły się <a href="/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Polsce_w_1919_roku" title="Wybory parlamentarne w Polsce w 1919 roku">wybory</a> do Sejmu Ustawodawczego. Zwyciężył w nich endecki <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Ludowo-Narodowy" title="Związek Ludowo-Narodowy">Związek Ludowo-Narodowy</a>, ale nie uzyskał on wystarczającej liczby głosów do obalenia rządu Paderewskiego, a tym bardziej usunięcia Piłsudskiego<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005220–221_129-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005220–221-129">[116]</a></sup>. 20 lutego 1919, na trzecim posiedzeniu zakończył się okres tymczasowości w obsadzie urzędu Naczelnika – Sejm przyznał Piłsudskiemu uprawnienia Naczelnika Państwa wydając <i>Uchwałę Sejmu Ustawodawczego z dnia 20 lutego 1919 w sprawie powierzenia Józefowi Piłsudskiemu dalszego sprawowania urzędu Naczelnika Państwa</i>. Uchwała ta otrzymała nazwę <a href="/wiki/Ma%C5%82a_Konstytucja_z_1919_roku" title="Mała Konstytucja z 1919 roku">Małej Konstytucji</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005221_130-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005221-130">[117]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wojna_polsko-bolszewicka">Wojna polsko-bolszewicka</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">Wojna polsko-bolszewicka</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudskiwithsoldiers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Pilsudskiwithsoldiers.jpg/220px-Pilsudskiwithsoldiers.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Pilsudskiwithsoldiers.jpg/330px-Pilsudskiwithsoldiers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Pilsudskiwithsoldiers.jpg/440px-Pilsudskiwithsoldiers.jpg 2x" data-file-width="1832" data-file-height="1294" /></a><figcaption>Piłsudski przed frontem oddziału Wojska Polskiego, <a href="/wiki/Mi%C5%84sk" title="Mińsk">Mińsk</a> 1919</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg" decoding="async" width="220" height="126" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_sztab_1920.jpg 2x" data-file-width="682" data-file-height="390" /></a><figcaption>Piłsudski ze sztabem, wiosna 1920</figcaption></figure> <p>W stosunku do Rosji Piłsudski był zdania, że o ile przeciw <i>Niemcom zawsze mogliśmy znaleźć sojuszników, w swym własnym interesie działających – i w ewentualnym starciu z nimi nie bylibyśmy odosobnieni</i>, to <i>odwrotnie wygląda sprawa w stosunku do Rosji</i><sup id="cite_ref-CITEREFMiedziński197515_131-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMiedziński197515-131">[118]</a></sup>. Z tego też powodu dążył do wyeliminowania zagrożenia dla Polski od wschodu. Planował utworzenie na tej rubieży kilku państw narodowych, które następnie miałyby wejść w skład federacji pod przewodnictwem Polski. Stanowiłyby one swoistą zaporę przed Rosją<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005223_132-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005223-132">[119]</a></sup>. Realizacja takich planów wymagała posiadania wystarczającego potencjału militarnego, ale w tym czasie armia polska liczyła około 200 tys. żołnierzy i wciąż oczekiwano na przybycie <a href="/wiki/Armia_Polska_we_Francji" title="Armia Polska we Francji">armii Hallera</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005225_133-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005225-133">[120]</a></sup>. </p><p>Świadom, że ani biali ani czerwoni nie zechcą dopuścić do odrodzenia Polski, Piłsudski podjął ryzykowną <a href="/wiki/Zaj%C4%99cie_Wilna" title="Zajęcie Wilna">wyprawę wileńską</a>. Było to równoznaczne z rozpoczęciem <a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">wojny z Rosją bolszewicką</a>. W pierwszą styczność bojową oddziały obu państw weszły 17 lutego 1919. <a href="/wiki/Wilno" title="Wilno">Wilno</a> po trzydniowych walkach <a href="/wiki/Zaj%C4%99cie_Wilna" title="Zajęcie Wilna">zostało zajęte</a> 21 kwietnia. Nie powiodła się jednak próba utworzenia rządu odrodzonego <a href="/wiki/Wielkie_Ksi%C4%99stwo_Litewskie" title="Wielkie Księstwo Litewskie">Wielkiego Księstwa Litewskiego</a> przez wysłannika Piłsudskiego, <a href="/wiki/Micha%C5%82_Pius_R%C3%B6mer" title="Michał Pius Römer">Michała Römera</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005226–227_134-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005226–227-134">[121]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005229_135-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005229-135">[122]</a></sup>. Kwestia, czy Piłsudski był rzeczywiście zwolennikiem koncepcji federacyjnych, do dzisiaj jednak dzieli badaczy. W sierpniu 1923 roku w wykładzie wygłoszonym w Wilnie Piłsudski mówił: <i>ja twierdziłem że iść tą drogą wydaje mi się niemożliwe. Zasad federacji nie da się zastosować na tych ziemiach. Przychodzimy wszak z bronią, co jest sprzeczne z zasadami federacji. Zresztą nie widziałem tutaj tych, który by do tej federacji chcieli przystąpić</i><sup id="cite_ref-136" class="reference"><a href="#cite_note-136">[123]</a></sup>. </p><p>Po opanowaniu Wilna działania zostały podjęte w <a href="/wiki/Galicja_Wschodnia" title="Galicja Wschodnia">Galicji Wschodniej</a>. Polska ofensywa na południowym wschodzie rozpoczęła się 14 maja. Zajęto <a href="/wiki/Halicz_(miasto)" title="Halicz (miasto)">Halicz</a> i <a href="/wiki/Iwano-Frankiwsk" title="Iwano-Frankiwsk">Stanisławów</a>. W Paryżu zawarto układ pomiędzy Paderewskim i wysłannikiem <a href="/wiki/Ataman" title="Ataman">atamana</a> ukraińskiego <a href="/wiki/Symon_Petlura" title="Symon Petlura">Semena Petlury</a>, mówiący o wspólnej walce z <a href="/wiki/Bolszewicy" title="Bolszewicy">bolszewikami</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005223_132-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005223-132">[119]</a></sup>. Nie wszedł on jednak w życie z powodu nacisków <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francji</a> obawiającej się pogorszenia stosunków z białym generałem <a href="/wiki/Anton_Denikin" title="Anton Denikin">Denikinem</a>. Tymczasem Piłsudski przybył na front i pokierował nowym atakiem, który rozpoczął się 28 czerwca. W jego wyniku wojska polskie opanowały <a href="/wiki/Tarnopol" title="Tarnopol">Tarnopol</a> i dotarły do rzeki <a href="/wiki/Zbrucz" title="Zbrucz">Zbrucz</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005234_137-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005234-137">[124]</a></sup>. Siły polskie parły jednak dalej. Jednocześnie próbowano porozumieć się z bolszewikami – Józef Piłsudski wysłał listy m.in. do <a href="/wiki/Julian_Marchlewski" title="Julian Marchlewski">Juliana Marchlewskiego</a>, w którym obiecywał zatrzymanie wojsk w zamian za utworzenie przez <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armię Czerwoną</a> neutralnego pasa o szerokości 10 km<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005240_138-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005240-138">[125]</a></sup>. <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Lenin" title="Włodzimierz Lenin">Lenin</a> grał jednak na zwłokę, odnosząc sukcesy w walce z siłami białych. Na przełomie sierpnia i września 1919 <a href="/wiki/Biuro_Szyfr%C3%B3w" title="Biuro Szyfrów">Biuro Szyfrów</a> pod kierunkiem <a href="/wiki/Jan_Kowalewski" title="Jan Kowalewski">Jana Kowalewskiego</a> złamało pierwsze klucze szyfrowe <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a>, które umożliwiły odczytanie korespondencji bolszewickiej z frontów wojny domowej na Ukrainie, w południowej Rosji i na Kaukazie. Złamano też szyfry <a href="/wiki/Si%C5%82y_Zbrojne_Po%C5%82udnia_Rosji" title="Siły Zbrojne Południa Rosji">Armii Ochotniczej</a> i „białej” Floty Czarnomorskiej, a także szyfry Armii <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Ukraińska Republika Ludowa">URL</a>. Dzięki temu Piłsudski miał w oparciu o dane wywiadowcze dużą wiedzę na temat sytuacji w tym regionie. Dane dostarczone przez Biuro informowały także o koncentracji wojsk bolszewickich przy wschodniej granicy Polski<sup id="cite_ref-CITEREFNowik2004_139-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNowik2004-139">[126]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. W obawie przed spodziewanym atakiem Sowietów Piłsudski postanowił zintensyfikować współpracę z ukraińskimi siłami Petlury i wesprzeć jego działania w utworzeniu państwa ukraińskiego. </p><p> Od 6 listopada do 22 grudnia 1919 miały miejsce tajne negocjacje polsko-bolszewickie w <a href="/wiki/Mikaszewicze" title="Mikaszewicze">Mikaszewiczach</a> na <a href="/wiki/Polesie" title="Polesie">Polesiu</a> wołyńskim, związane z tamtejszą misją rosyjskiego <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Komitet_Czerwonego_Krzy%C5%BCa" title="Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża">Czerwonego Krzyża</a>. Stronę polską reprezentował <a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a>, posiadający pełnomocnictwa negocjacyjne Piłsudskiego, stronę bolszewicką pełnomocnik Lenina, Julian Marchlewski<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005239_140-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005239-140">[127]</a></sup>. Piłsudski poinstruował Boernera i <a href="/wiki/Micha%C5%82_Stanis%C5%82aw_Kossakowski" title="Michał Stanisław Kossakowski">Michała Stanisława Kossakowskiego</a> w następujący sposób: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Zarówno bolszewikom, jak i Denikinowi jedno jest do powiedzenia – jesteśmy potęgą, a wyście trupy. Mówiąc inaczej, językiem żołnierskim: dławcie się, bijcie się, nic mnie to nie obchodzi, o ile interesy Polski nie są zahaczone. A jeśli gdzie zahaczycie je, będę bił. Jeśli gdziekolwiek i kiedykolwiek was nie biję, to nie dlatego, że wy nie chcecie, ale dlatego, że ja nie chcę. Lekceważę, pogardzam wami. Jesteście pogrążeni w rękach Żydów i junkrów niemieckich, nie wierzę wam, waszemu gatunkowi ludzkiemu. O jakichkolwiek tedy stosunkach… dyplomatycznych mowy być nie może, bo ich warunkiem podstawowym są wiara i dyskrecja a wy nie zasługujecie na jedno, nie znacie drugiego, zdradzacie cywilizację, własny kraj i jeden drugiego…<sup id="cite_ref-CITEREFSkaradziński1995105–106_141-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSkaradziński1995105–106-141">[128]</a></sup> </p> </blockquote> </div><p> Podczas rozmów Boerner zakomunikował stronie bolszewickiej warunki wstępne rozpoczęcia negocjacji pokojowych: Armia Czerwona miała się cofnąć 10 km od linii frontu, rząd bolszewicki miał się powstrzymać od agitacji na terytorium Polski, Armia Czerwona przestanie napierać na oddziały ukraińskie <a href="/wiki/Symon_Petlura" title="Symon Petlura">Semena Petlury</a> i odda <a href="/wiki/Dyneburg" title="Dyneburg">Dyneburg</a> oddziałom łotewskim<sup id="cite_ref-CITEREFZaremba1983153–157_142-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZaremba1983153–157-142">[129]</a></sup>. Jak zakomunikował Marchlewskiemu Boerner: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Naczelnik Państwa raz jeszcze oświadcza, że wojować z Sowietami nie chce. Jeżeli zaś rząd sowiecki chce z Polską wojować, to rękawicę tę podejmie<sup id="cite_ref-CITEREFSkaradziński1995106_143-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSkaradziński1995106-143">[130]</a></sup> </p> </blockquote> </div><p> Po jesiennych atakach na rząd w grudniu 1919 ustąpił ze stanowiska premier Paderewski, co skomplikowało sytuację Piłsudskiego, gdyż uważał on Paderewskiego za łącznika Polski z Zachodem, a jego odejście mogło oznaczać utratę polskich wpływów w <a href="/wiki/Waszyngton" title="Waszyngton">Waszyngtonie</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005241_144-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005241-144">[131]</a></sup>. Piłsudski w związku z atakami pisał do Paderewskiego tuż przed jego ustąpieniem: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>musi to być robione z nakazu z góry. Tak jak przedtem atakowano przede wszystkim mnie, szczędząc Pana, tak teraz, gdy się tamten atak nie udał, idzie atak na Pana z oszczędzaniem mojej osoby. Wywrócenie obu wydaje się tym panom prawdopodobnie zbyt trudnym zadaniem, starają się więc obalić choćby jednego, by w jego miejsce wystawić któregokolwiek ze swoich autorytetów<sup id="cite_ref-CITEREFPobóg-Malinowski1967400_145-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPobóg-Malinowski1967400-145">[132]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Kolejnym premierem został zbliżony do endecji <a href="/wiki/Leopold_Skulski" title="Leopold Skulski">Leopold Skulski</a>, z tym że resorty „siłowe” nadal pozostawały pod kierownictwem ludzi Piłsudskiego<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005241_144-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005241-144">[131]</a></sup>. </p><p>28 lutego 1920 Piłsudskiemu urodziła się druga córka – <a href="/wiki/Jadwiga_Pi%C5%82sudska" title="Jadwiga Piłsudska">Jadwiga</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005274_146-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005274-146">[133]</a></sup>. </p><p>19 marca 1920, w dniu swoich imienin, przyjął i zatwierdził stopień <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Polski" title="Marszałek Polski">Pierwszego Marszałka Polski</a><sup id="cite_ref-147" class="reference"><a href="#cite_note-147">[134]</a></sup>. Do Piłsudskiego zgłosili się przedstawiciele Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej, która na mocy uchwały Sejmu przeprowadzała weryfikację całego korpusu oficerskiego armii polskiej. Komisja ta uchwaliła prosić Naczelnego Wodza, by przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski. Buławę marszałkowską wręczono mu uroczyście po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej 14 listopada 1920 roku<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewicz200275_148-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewicz200275-148">[135]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wyprawa_kijowska">Wyprawa kijowska</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Wyprawa_kijowska_(1920)" title="Wyprawa kijowska (1920)">Wyprawa kijowska (1920)</a>.</i></div><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg/220px-Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg" decoding="async" width="220" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg/330px-Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg/440px-Petlura-Pi%C5%82sudski_Winnica_1920.jpg 2x" data-file-width="942" data-file-height="691" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Symon_Petlura" title="Symon Petlura">Symon Petlura</a> w <a href="/wiki/Winnica_(miasto)" title="Winnica (miasto)">Winnicy</a>, 16 maja 1920</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg/220px-Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg/330px-Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg/440px-Pilsudski-Petlura_1920_Kiev.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="919" /></a><figcaption>Piłsudski i Petlura Winnica 1920</figcaption></figure><p> Piłsudski uważał, że polski marsz na <a href="/wiki/Moskwa" title="Moskwa">Moskwę</a> nie jest przedsięwzięciem realnym, natomiast należy bolszewikom <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>nadepnąć na tak bolesne miejsce, żeby nie mogli się uchylać i uciekać. Moskwa takim miejscem nie jest. <a href="/wiki/Kij%C3%B3w" title="Kijów">Kijów</a>, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a>, to jest ich czuły punkt<sup id="cite_ref-CITEREFPobóg-Malinowski19676_149-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPobóg-Malinowski19676-149">[136]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> Osobiście nie przygotowywał jednak planu wyprawy, a robili to jego współpracownicy: <a href="/wiki/Julian_Stachiewicz" title="Julian Stachiewicz">Julian Stachiewicz</a>, <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesław Wieniawa-Długoszowski</a> i adiutant Piłsudskiego – <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wilhelm_Radziwi%C5%82%C5%82" title="Stanisław Wilhelm Radziwiłł">Stanisław Radziwiłł</a>. Jednocześnie wsparto na początku 1920 utworzenie w Warszawie, pod auspicjami rządu polskiego, rosyjskiego Komitetu Narodowego, reprezentującego tzw. „trzecią” <a href="/wiki/Demokracja" title="Demokracja">demokratyczną</a> Rosję, która zgadzała się na istnienie zarówno niepodległej Polski, jak i Ukrainy<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005240_138-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005240-138">[125]</a></sup>. </p><p>Wyprawa była poprzedzona pertraktacjami z atamanem Petlurą, przedstawicielem strony ukraińskiej – w ich wyniku podpisano dwie umowy: polityczną (21 kwietnia) i wojskową (24 kwietnia), gwarantujące pomoc w utworzeniu państwa ukraińskiego ze strony Polski i pomoc militarną w walce z bolszewikami ze strony Ukrainy<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005248–249_150-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005248–249-150">[137]</a></sup>. Rozpoczęcie polskiego ataku Piłsudski zarządził na 25 kwietnia<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005250_151-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005250-151">[138]</a></sup>. Jego celem było zdobycie Kijowa i restytucja <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Republika_Ludowa" title="Ukraińska Republika Ludowa">Ukrainy naddnieprzańskiej</a>. Początkowo wojska polskie odnosiły sukcesy, biorąc tysiące jeńców i szybko zajmując kolejne tereny. 7 maja oddziały polskie i ukraińskie wkroczyły do niebronionego Kijowa<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005254_152-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005254-152">[139]</a></sup>. Piłsudski udał się do zajętej stolicy Ukrainy z kilkugodzinną wizytą. Po powrocie do Warszawy 18 maja witający go <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Sejmu_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej">marszałek Sejmu</a> <a href="/wiki/Wojciech_Tr%C4%85mpczy%C5%84ski" title="Wojciech Trąmpczyński">Wojciech Trąmpczyński</a> (wysunięty przez <a href="/wiki/Narodowa_Demokracja" title="Narodowa Demokracja">Narodową Demokrację</a>) przyrównał czyny Piłsudskiego do dokonań <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_I_Chrobry" title="Bolesław I Chrobry">Bolesława Chrobrego</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005257_153-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005257-153">[140]</a></sup>. </p><p>Odpowiedzią bolszewików na sukcesy armii polskiej były kontrofensywy: na północy – kierowana przez <a href="/wiki/Michai%C5%82_Tuchaczewski" title="Michaił Tuchaczewski">Michaiła Tuchaczewskiego</a>, i na południu – przez <a href="/wiki/Siemion_Budionny" title="Siemion Budionny">Siemiona Budionnego</a>, dowodzącego <i><a href="/wiki/1_Armia_Konna" title="1 Armia Konna">Konarmią</a></i><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005254–255_154-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005254–255-154">[141]</a></sup>. Uderzenie na południu doprowadziło do przerwania frontu<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005257_153-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005257-153">[140]</a></sup>. Piłsudski jednak nie zamierzał bronić Kijowa – oddziały polskie pod dowództwem <a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edwarda Rydza-Śmigłego</a> opuściły miasto 10 czerwca 1920<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005258_155-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005258-155">[142]</a></sup>. Marszałek planował przemieścić jego armię w celu zaatakowania Budionnego, ale Rydz-Śmigły bądź nie zrozumiał rozkazu Piłsudskiego, bądź w ogóle rozkaz nie dotarł do niego. <i>Konarmia</i> ponownie przerwała front, a oddziały polskie zostały zmuszone do wycofania się. Wówczas już siły bolszewickie dysponowały znaczną przewagą liczebną<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005258–259_156-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005258–259-156">[143]</a></sup>. </p><p>Na północy Piłsudski zakładał utrzymanie Wilna i oparcie się na starej, poniemieckiej linii umocnień<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005262_157-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005262-157">[144]</a></sup>. Jednak znaczna przewaga wojsk sowieckich zniweczyła ten plan. Armia Czerwona parła w kierunku Warszawy, pokonując średnio ok. 20 km dziennie<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2005265_158-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2005265-158">[145]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bitwa_Warszawska">Bitwa Warszawska</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">Bitwa Warszawska</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg/170px-Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg" decoding="async" width="170" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg/255px-Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg/340px-Pi%C5%82sudski_bitwa_warszawska.jpg 2x" data-file-width="577" data-file-height="780" /></a><figcaption>Józef Piłsudski nad mapą w okresie bitwy warszawskiej</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg/220px-Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg/330px-Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg/440px-Pilsudski_and_Rydz-Smigly.jpg 2x" data-file-width="797" data-file-height="580" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edward Śmigły-Rydz</a> w czasie <a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">wojny polsko-bolszewickiej</a> w 1920</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png" decoding="async" width="220" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png/330px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png/440px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_and_J%C3%B3zef_Haller_after_victory_in_battle_of_Warsaw_in_1920.png 2x" data-file-width="539" data-file-height="636" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i Józef Haller w czasie przeglądu wojsk powracających ze zwycięskiej bitwy warszawskiej</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_(22-275-4).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg/220px-Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg/330px-Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg/440px-Uroczysto%C5%9B%C4%87_wr%C4%99czenia_bu%C5%82awy_marsza%C5%82kowskiej_J%C3%B3zefowi_Pi%C5%82sudskiemu_%2822-275-4%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2240" /></a><figcaption>Uroczystość wręczenia Piłsudskiemu <a href="/wiki/Bu%C5%82awa_Marsza%C5%82ka_Polski" title="Buława Marszałka Polski">buławy marszałkowskiej</a>, listopad 1920</figcaption></figure><p> Kontrofensywa Armii Czerwonej wywołała krytykę opozycji skierowaną przeciwko Piłsudskiemu. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Rozpoczęta przeciwko niemu ofensywa, z udziałem piór tej miary, co <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Stro%C5%84ski" title="Stanisław Stroński">Stanisława Strońskiego</a> czy <a href="/wiki/Adolf_Nowaczy%C5%84ski" title="Adolf Nowaczyński">Adolfa Nowaczyńskiego</a>, zajmowała bodaj tyle samo miejsca na łamach prasy narodowo-demokratycznej, co wiadomości z placu boju. (…) Wyprawa kijowska jawiła się już jako fantastyczny kaprys człowieka, którego pomysły miały wszelkie znamiona awanturnictwa, czy nawet politycznej głupoty<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2004265_159-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2004265-159">[146]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> 9 czerwca ustąpił rząd Skulskiego, którego miejsce zajął gabinet utworzony przez <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski" title="Władysław Grabski">Władysława Grabskiego</a>. </p><p>1 lipca Sejm Ustawodawczy powołał <a href="/wiki/Rada_Obrony_Pa%C5%84stwa" title="Rada Obrony Państwa">Radę Obrony Państwa (ROP)</a><sup id="cite_ref-CITEREFMarszałek199570_160-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMarszałek199570-160">[147]</a></sup>, która choć działała pod przewodnictwem Piłsudskiego, to jednak ograniczała w pewnym stopniu jego władzę. Wbrew stanowisku marszałka Rada zwróciła się do alianckiej Rady Najwyższej z prośbą o pośrednictwo w rozmowach pokojowych. Ustalenia Rady były dla Polski niekorzystne, a zdaniem Piłsudskiego – kapitulanckie (m.in. ze względu na uznanie <a href="/wiki/Linia_Curzona" title="Linia Curzona">linii Curzona</a> za wschodnią granicę Polski). Podjęto jednak negocjacje pokojowe w <a href="/wiki/Baranowicze" title="Baranowicze">Baranowiczach</a>, na które udała się delegacja nowego rządu, utworzonego przez <a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincentego Witosa</a> 24 lipca<sup id="cite_ref-CITEREFMarszałek199595_161-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMarszałek199595-161">[148]</a></sup>. </p><p> Ataki na Piłsudskiego związane z porażkami na froncie były kontynuowane. 19 lipca na posiedzeniu ROP Roman Dmowski zarzucił mu zdezorganizowanie armii i postulował dokonanie gruntownych zmian przy pomocy oficerów przysłanych z zachodu. Nieco później ksiądz <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Adamski_(duchowny)" title="Stanisław Adamski (duchowny)">Stanisław Adamski</a>, delegat wielkopolski, oskarżył Piłsudskiego wprost o zdradę. W odpowiedzi marszałek postawił wniosek o udzielenie mu przez ROP <a href="/wiki/Wotum_zaufania" title="Wotum zaufania">wotum zaufania</a>: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Od członków rady i od narodu powinien iść głos wiary i otuchy… Zamiast tego dajecie demoralizujący obraz waśni, kłótni i rozdarcia… Nie wiem, jakimi słowy mam was przekonywać… Jeżeli potrzebna wam do tego moja śmierć, to gotów jestem sobie w łeb wypalić… Ja wiem co mam robić, ja mam plan, lecz nie narzucam się… Oddaję się wam do dyspozycji<sup id="cite_ref-CITEREFSkaradziński1995210–211_162-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSkaradziński1995210–211-162">[149]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> Ostatecznie Rada wyraziła wotum zaufania Piłsudskiemu. Pozostały do przewidywanego bolszewickiego szturmu na Warszawę czas ROP przeznaczyła na opracowanie strategii obrony. Tymczasem Piłsudski opracował plan kontrofensywy spod <a href="/wiki/Brze%C5%9B%C4%87" title="Brześć">Brześcia</a>, który jednak został przez bolszewików zdobyty zanim udało się przeprowadzić dyslokację oddziałów. </p><p>W nocy z 5 na 6 sierpnia Piłsudski rozważał w Belwederze możliwości ofensywy, a nad ranem przeprowadził rozmowę z generałem Rozwadowskim. Doprowadziło to do opracowania rozkazu operacyjnego nr 8358/III – wspólnego dzieła Piłsudskiego, <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierza Sosnkowskiego</a>, generała <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusza Rozwadowskiego</a> i <a href="/wiki/Maxime_Weygand" title="Maxime Weygand">Maxime Weyganda</a><sup id="cite_ref-163" class="reference"><a href="#cite_note-163">[150]</a></sup>. Zdefiniował on plan skoncentrowania i kontrofensywy polskiej armii znad rzeki <a href="/wiki/Wieprz_(rzeka)" title="Wieprz (rzeka)">Wieprz</a>. Duże znaczenie dla przebiegu bitwy nad Wisłą miał kolejny rozkaz nr 10 000 z 10 sierpnia 1920, opracowany z inicjatywy szefa sztabu, generała Rozwadowskiego. W związku z nim Naczelny Wódz zrezygnował z dalszego wzmacniania Grupy Uderzeniowej, która miała atakować znad Wieprza, i kilka dodatkowych dywizji mogło wziąć udział w walkach w najbardziej dramatycznym momencie, gdy 14 sierpnia 1920 bolszewicy <a href="/wiki/Bitwa_pod_Radzyminem_(1920)" title="Bitwa pod Radzyminem (1920)">przerwali polskie linie obronne pod Radzyminem</a> i 5 Armia generała <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysława Sikorskiego</a> podczas walk nad <a href="/wiki/Wkra_(dop%C5%82yw_Narwi)" title="Wkra (dopływ Narwi)">Wkrą</a> musiała stawić opór liczniejszym siłom radzieckim. </p><p>12 sierpnia Józef Piłsudski udał się do Kwatery Głównej w <a href="/wiki/Pu%C5%82awy" title="Puławy">Puławach</a>, gdzie złożył na ręce premiera Witosa dymisję z funkcji Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. W liście do premiera zaznaczał, że jego zdaniem, skoro rozmowy pokojowe z bolszewikami nic nie dały, Polska musi liczyć na pomoc krajów Ententy, a te uzależniają ją od odejścia marszałka. Witos jednak dymisji nie przyjął. </p><p><a href="/wiki/Marian_Kukiel" title="Marian Kukiel">Marian Kukiel</a> twierdził, że od 12 sierpnia Piłsudski był chory (cierpiał na <a href="/wiki/Przewlek%C5%82a_choroba_nerek" title="Przewlekła choroba nerek">uremię</a>), był półprzytomny i trudno było mu zdobyć się na decyzje<sup id="cite_ref-CITEREFCiechanowski2009573_164-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFCiechanowski2009573-164">[151]</a></sup>. </p><p>Było to w przededniu <a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">Bitwy Warszawskiej</a>, trwającej od 13 do 25 sierpnia 1920. W ciągu czterech początkowych dni bitwy rozwijające się uderzenie Armii Czerwonej spowodowało znaczne wysforowanie się i odsłonięcie jednego ze skrzydeł sił bolszewickich. </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Kontruderzenie_znad_Wieprza">Kontruderzenie znad Wieprza</h4></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kontruderzenie_znad_Wieprza" title="Kontruderzenie znad Wieprza">Kontruderzenie znad Wieprza</a>.</i></div> <p>Józef Piłsudski wyprowadził <a href="/wiki/Kontruderzenie_znad_Wieprza" title="Kontruderzenie znad Wieprza">kontruderzenie znad Wieprza</a> 16 sierpnia 1920 roku siłami 5 dywizji. <a href="/wiki/4_Armia_(II_RP)" title="4 Armia (II RP)">4 Armia</a>, którą osobiście dowodził składała się z <a href="/wiki/14_Wielkopolska_Dywizja_Piechoty" title="14 Wielkopolska Dywizja Piechoty">14. Dywizji Poznańskiej</a>, <a href="/wiki/16_Pomorska_Dywizja_Piechoty" title="16 Pomorska Dywizja Piechoty">16. Dywizji Pomorskiej</a> i <a href="/wiki/21_Dywizja_Piechoty_G%C3%B3rskiej" title="21 Dywizja Piechoty Górskiej">21. Dywizji Podhalańskiej</a>. Siły jej liczyły 27 500 żołnierzy piechoty, 950 kawalerzystów, 461 karabinów maszynowych i 90 dział polowych<sup id="cite_ref-165" class="reference"><a href="#cite_note-165">[152]</a></sup>. </p><p>Dowodzona osobiście przez Piłsudskiego Grupa Uderzeniowa 16 sierpnia wyszła na tyły <a href="/wiki/Armia_Czerwona" title="Armia Czerwona">Armii Czerwonej</a> i zaatakowała odsłonięte skrzydło, co zadało siłom bolszewickim decydujący cios. Oznaczało to pełne powodzenie polskiego planu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sukces_strategiczny_i_porażka_polityczna"><span id="Sukces_strategiczny_i_pora.C5.BCka_polityczna"></span>Sukces strategiczny i porażka polityczna</h3></div> <p>Sukces militarny został przypieczętowany ostatecznie w <a href="/wiki/Bitwa_nad_Niemnem" title="Bitwa nad Niemnem">bitwie nad Niemnem</a>, która rozpoczęła się 20 września 1920. 25 września polskie oddziały zajęły <a href="/wiki/Grodno" title="Grodno">Grodno</a>, a wzięte w kleszcze resztki armii Tuchaczewskiego zostały zmuszone do wycofania się w głąb Rosji. Wkrótce po tym miał miejsce tzw. <a href="/wiki/Bunt_%C5%BBeligowskiego" title="Bunt Żeligowskiego">Bunt Żeligowskiego</a>, który na polecenie Piłsudskiego upozorował niesubordynację i zajął 9 października okręg wileński, co doprowadziło do utworzenia na tym obszarze kadłubowej tzw. <a href="/wiki/Litwa_%C5%9Arodkowa" title="Litwa Środkowa">Litwy Środkowej</a>. Działania wojenne oficjalnie przerwano w wyniku podpisanej 12 października 1920 w <a href="/wiki/Ryga" title="Ryga">Rydze</a> umowy o rozejmie w wojnie z bolszewikami. Stan wojny zakończył rok później <a href="/wiki/Traktat_ryski_(1921)" title="Traktat ryski (1921)">traktat ryski</a>. </p><p>Sukces Polski i jej armii był pełny, jednakże zarówno traktat ryski, jak i siłowe rozwiązanie na <a href="/wiki/Litwa" title="Litwa">Litwie</a> były jednocześnie klęską koncepcji politycznej Piłsudskiego, zakładającej utworzenie z krajów dawnej Rzeczypospolitej tzw. konfederacji <a href="/wiki/Mi%C4%99dzymorze_(polityka)" title="Międzymorze (polityka)">Międzymorza</a>. Paradoksalnie działania Piłsudskiego doprowadziły do realizacji wizji jego największego adwersarza – Romana Dmowskiego – który opowiadał się za państwem narodowym. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stosunek_do_wolnomularstwa">Stosunek do wolnomularstwa</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Wolnomularstwo" title="Wolnomularstwo">wolnomularstwo</a>.</i></div> <p>Powstanie wolnomularstwa polskiego dokonało się pod auspicjami Piłsudskiego. W czasie dwu konferencji w Belwederze z <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Baranowski_(dyplomata)" title="Władysław Baranowski (dyplomata)">Władysławem Baranowskim</a>, w lipcu 1919 i w październiku 1920, Józef Piłsudski z własnej inicjatywy, zaproponował mu wskazanie ludzi z najbliższego swojego otoczenia i wojska, których uważał za najodpowiedniejszych kandydatów do masonerii<sup id="cite_ref-166" class="reference"><a href="#cite_note-166">[153]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lata_1921–1925"><span id="Lata_1921.E2.80.931925"></span>Lata 1921–1925</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_1921.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Pi%C5%82sudski_1921.jpg/170px-Pi%C5%82sudski_1921.jpg" decoding="async" width="170" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Pi%C5%82sudski_1921.jpg/255px-Pi%C5%82sudski_1921.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Pi%C5%82sudski_1921.jpg/340px-Pi%C5%82sudski_1921.jpg 2x" data-file-width="469" data-file-height="708" /></a><figcaption>Józef Piłsudski 1921</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png/220px-Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png" decoding="async" width="220" height="106" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png/330px-Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png/440px-Order_Virtuti_Militari_bestowing_to_January_Uprising_participants_1921.png 2x" data-file-width="992" data-file-height="478" /></a><figcaption>Nadanie <a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Orderów Virtuti Militari</a> żyjącym weteranom <a href="/wiki/Powstanie_styczniowe" title="Powstanie styczniowe">powstania styczniowego</a> przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego na stokach <a href="/wiki/Cytadela_Warszawska" title="Cytadela Warszawska">Cytadeli Warszawskiej</a> 5 sierpnia 1921</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pszczyna,_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg/220px-Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg/330px-Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg/440px-Pszczyna%2C_28_sierpnia_1922._J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_przypina_Virtuti_Militari_Stanis%C5%82awowi_Krzy%C5%BCowskiemu.jpg 2x" data-file-width="3150" data-file-height="1997" /></a><figcaption>Z wizyty marszałka Józefa Piłsudskiego na <a href="/wiki/G%C3%B3rny_%C5%9Al%C4%85sk" title="Górny Śląsk">Górnym Śląsku</a> – Pszczyna, Rynek, 28 sierpnia 1922. Marszałek przypina ppor. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Krzy%C5%BCowski" title="Stanisław Krzyżowski">Stanisławowi Krzyżowskiemu</a>, b. komendantowi <a href="/wiki/Polska_Organizacja_Wojskowa_G%C3%B3rnego_%C5%9Al%C4%85ska" title="Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska">POW G.Śl.</a> na pow. pszczyński, <a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari</a></figcaption></figure> <p>18 marca 1921 podpisano <a href="/wiki/Traktat_ryski_(1921)" title="Traktat ryski (1921)">traktat ryski</a> z <a href="/wiki/Rosyjska_Federacyjna_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka">Rosyjską Federacyjną Socjalistyczną Republiką Radziecką</a> i <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Socjalistyczna_Republika_Radziecka" title="Ukraińska Socjalistyczna Republika Radziecka">Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką</a>, który oznaczał zakończenie działań wojennych na wschodzie. Rozpoczął się okres stabilizacji i rozwoju. 17 marca przyjęto <a href="/wiki/Konstytucja_marcowa" title="Konstytucja marcowa">konstytucję</a>, w której opracowaniu Piłsudski nie brał udziału. Obawiając się dążenia do dyktatury przyszłego prezydenta, którym miał według oczekiwań zostać Piłsudski, autorzy tekstu ustawy zasadniczej ograniczyli uprawnienia głowy państwa. Pomimo uchwalenia ustawy zasadniczej, Sejm Ustawodawczy przedłużył własną kadencję, a tym samym obowiązywanie „małej konstytucji”. </p><p>W nocy z 16 na 17 sierpnia 1921 w <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Krakowie</a> zmarła pierwsza żona Józefa Piłsudskiego, Maria. Do końca życia nie zgodziła się na rozwód, pomimo że jej mąż od dawna żył w nieformalnym związku z Aleksandrą Szczerbińską. 25 października wziął z nią ślub, a następnie razem wprowadzili się do <a href="/wiki/Belweder_w_Warszawie" title="Belweder w Warszawie">Belwederu</a>. </p><p>Tymczasem rząd Witosa chylił się ku upadkowi w związku z kryzysem gabinetowym spowodowanym przez niezadowolenie społeczne ze stosunku władz do <a href="/wiki/III_powstanie_%C5%9Bl%C4%85skie" title="III powstanie śląskie">powstańców śląskich</a>. Piłsudski długo nie przyjmował dymisji Witosa, ale we wrześniu zastąpił go <a href="/wiki/Antoni_Ponikowski" title="Antoni Ponikowski">Antoni Ponikowski</a>, stojący na czele tzw. gabinetu fachowców. Marszałek wprowadził do niego swoich zwolenników, m.in. Kazimierza Sosnkowskiego na czele ministerstwa spraw wojskowych. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Zamach_na_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_we_Lwowie_(1921)" class="mw-redirect" title="Zamach na Józefa Piłsudskiego we Lwowie (1921)">Zamach na Józefa Piłsudskiego we Lwowie (1921)</a>.</i></div> <p>25 września 1921 Piłsudski uniknął śmierci w zamachu przeprowadzonym przez młodego <a href="/wiki/Stepan_Fedak_(wojskowy)" title="Stepan Fedak (wojskowy)">Stepana Fedaka</a>, członka <a href="/wiki/Ukrai%C5%84ska_Organizacja_Wojskowa" title="Ukraińska Organizacja Wojskowa">Ukraińskiej Organizacji Wojskowej</a>. Próba zamachu miała miejsce we Lwowie – Fedak oddał trzy strzały, ale ranił tylko wojewodę <a href="/wiki/Kazimierz_Grabowski_(wojewoda)" class="mw-redirect" title="Kazimierz Grabowski (wojewoda)">Kazimierza Grabowskiego</a><sup id="cite_ref-CITEREFMazur2005407–417_167-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMazur2005407–417-167">[154]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kryzys_gabinetowy_w_1922">Kryzys gabinetowy w 1922</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Narutowicz_Pilsudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Narutowicz_Pilsudski.jpg/220px-Narutowicz_Pilsudski.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Narutowicz_Pilsudski.jpg/330px-Narutowicz_Pilsudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Narutowicz_Pilsudski.jpg/440px-Narutowicz_Pilsudski.jpg 2x" data-file-width="3499" data-file-height="2465" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Gabriel_Narutowicz" title="Gabriel Narutowicz">Gabriel Narutowicz</a></figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat środek"> <blockquote> <p><i>Sowiety panując nad milionami umierających z głodu ludzi, rzucają ostatnie zapasy złota na zbrojenia i propagandę. Bo Niemcy i Rosjanie prowadzą politykę śmiałą, świadomą celu, a Polska – żadnej</i>, Józef Piłsudski po zawarciu porozumienia w Rapallo w kwietniu 1922 roku<sup id="cite_ref-168" class="reference"><a href="#cite_note-168">[155]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat środek"> <blockquote> <p><i>Traktat w Rapallo powinien był zerwać resztę łusek z oczu – porozumienie rosyjsko-niemieckie zaszło tak daleko, że jest nie tylko faktem dokonanym, wspartym na doskonałą znajomość interesów stron obu, ale co więcej faktem nie do odrobienia. Istnieje sprzysiężenie rosyjsko-niemiecko-litewskie (…), skierowane przeciwko Polsce</i>, Józef Piłsudski na posiedzeniu Rady Gabinetowej 5 czerwca 1922 roku<sup id="cite_ref-169" class="reference"><a href="#cite_note-169">[156]</a></sup> </p> </blockquote> </div> <p>Rząd Ponikowskiego nie współpracował już z Piłsudskim tak sprawnie jak gabinet Witosa. M.in. zawarł układ z Rosją bolszewicką, na mocy którego Polska zobowiązała się wydalić Petlurę w zamian za spłatę długu względem RP. Takie postępowanie wobec atamana<sup id="cite_ref-170" class="reference"><a href="#cite_note-170">[n]</a></sup> spotkało się z dużym niezadowoleniem Naczelnika Państwa. Piłsudski nie zgadzał się z kierunkiem prowadzenia polityki zagranicznej szefa MSZ, <a href="/wiki/Konstanty_Skirmunt" title="Konstanty Skirmunt">Konstantego Skirmunta</a> – po zawarciu przez <a href="/wiki/Republika_Weimarska" title="Republika Weimarska">republikę weimarską</a> i Rosję bolszewicką <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_w_Rapallo" title="Układ w Rapallo">traktatu w Rapallo</a>, marszałek zaczął wywierać nacisk na rząd, aby podał się do dymisji. Tak też się stało 6 czerwca 1922. Piłsudski twierdził, że w czasie wyborów rządzić powinien gabinet posiadający szerokie zaplecze polityczne – ekipa Ponikowskiego go nie miała, dlatego musiała odejść. Wrogowie marszałka zarzucili mu jednak, że w ten sposób dąży do uzyskania władzy dyktatorskiej. </p><p>Dymisja rządu Ponikowskiego rozpoczęła najdłuższy kryzys gabinetowy II Rzeczypospolitej. 12 czerwca Piłsudski poinformował <a href="/wiki/Konwent_Senior%C3%B3w" title="Konwent Seniorów">Konwent Seniorów</a> Sejmu, że zastanawia się nad tym, w jaki sposób interpretować zapis w „Małej Konstytucji”, mówiący o tym, iż: <i>Naczelnik Państwa powołuje rząd w pełnym składzie na podstawie porozumienia z Sejmem.</i> Wobec tego Sejm powołał tzw. Komisję Główną, która miała wyręczyć marszałka w procedurze powoływania gabinetu. Ten jednak nie wyraził zgody na kandydata Komisji. Następnie sam na premiera desygnował <a href="/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski" title="Artur Śliwiński">Artura Śliwińskiego</a>, którego <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Artura_%C5%9Aliwi%C5%84skiego" title="Rząd Artura Śliwińskiego">rząd</a> przetrwał jednak tylko do 7 lipca (wówczas to poparcie dla niego wycofali krakowscy <a href="/wiki/Konserwatyzm" title="Konserwatyzm">konserwatyści</a>). </p><p>Wobec tego Sejm na kandydata na szefa rządu wybrał <a href="/wiki/Wojciech_Korfanty" title="Wojciech Korfanty">Wojciecha Korfantego</a>. Jego osoby nie zaakceptował jednak Piłsudski, mimo deklarowania przez Korfantego chęci współpracy z marszałkiem. Ten ostatni zresztą zapowiedział swoje rychłe ustąpienie. Odmowa podpisu pod listą osób mających tworzyć gabinet Korfantego spowodowała, że 25 lipca zgłoszono wniosek o uchwalenie Naczelnikowi <a href="/wiki/Wotum_nieufno%C5%9Bci" title="Wotum nieufności">wotum nieufności</a>, wspierany przez posłów <a href="/wiki/Prawica" title="Prawica">prawicowych</a>. Wniosek nie przeszedł – „za” było 186 posłów, „przeciw” 206. </p><p>Ostatecznie pod koniec lipca rząd utworzył konserwatysta <a href="/wiki/Julian_Nowak" title="Julian Nowak">Julian Nowak</a>. W jego gabinecie szefem MSZ został zwolennik Piłsudskiego, <a href="/wiki/Gabriel_Narutowicz" title="Gabriel Narutowicz">Gabriel Narutowicz</a>, co było sukcesem marszałka. </p><p>5 i 12 listopada 1922 odbyły się <a href="/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Polsce_w_1922_roku" title="Wybory parlamentarne w Polsce w 1922 roku">wybory parlamentarne</a>. Nowy Sejm i Senat były rozdrobnione, gdyż zarówno prawica, lewica, centrum, jak i ugrupowania mniejszości narodowych uzyskały zbliżoną liczbę głosów. Obie izby zgodnie z konstytucją miały następnie utworzyć <a href="/wiki/Zgromadzenie_Narodowe_(Polska)" title="Zgromadzenie Narodowe (Polska)">Zgromadzenie Narodowe</a>, które miało dokonać wyboru prezydenta. </p><p>Już 20 listopada z Piłsudskim spotkał się <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_August_Thugutt" title="Stanisław August Thugutt">Stanisław Thugutt</a>, który namawiał go do kandydowania na najwyższe stanowisko w państwie. 4 grudnia marszałek zakomunikował jednak, że nie będzie kandydował na <a href="/wiki/Prezydent_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej">prezydenta RP</a>. Jako powód podał zbyt mały zakres realnej władzy należącej do prezydenta w myśl nowej konstytucji. Piłsudski wskazywał na fakt, iż skoro głowa państwa miała funkcje przede wszystkim reprezentacyjne, to prezydentem powinna zostać osoba spoza partyjnego układu, którą zaakceptowaliby członkowie różnych partii. Jednocześnie zaproponował na to stanowisko Witosa, ale jego osobie sprzeciwiło się <a href="/wiki/Polskie_Stronnictwo_Ludowe_%E2%80%9EWyzwolenie%E2%80%9D" title="Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”">PSL „Wyzwolenie”</a>, wobec czego marszałek wysunął kandydaturę swojego dawnego towarzysza konspiracyjnego – <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisława Wojciechowskiego</a>. W piątym głosowaniu zwyciężył jednak Gabriel Narutowicz, któremu 14 grudnia Piłsudski przekazał władzę. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wycofanie_się_z_polityki"><span id="Wycofanie_si.C4.99_z_polityki"></span>Wycofanie się z polityki</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_Rozwadowski_Sosnkowski_1923.jpg 2x" data-file-width="922" data-file-height="628" /></a><figcaption>Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a>, <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a> 1923</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_in_Bristol.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Pilsudski_in_Bristol.jpg/220px-Pilsudski_in_Bristol.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Pilsudski_in_Bristol.jpg/330px-Pilsudski_in_Bristol.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Pilsudski_in_Bristol.jpg/440px-Pilsudski_in_Bristol.jpg 2x" data-file-width="2038" data-file-height="1416" /></a><figcaption>W Sali Malinowej <a href="/wiki/Hotel_Bristol" title="Hotel Bristol">Hotelu Bristol</a>, 3 lipca 1923</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg/220px-POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg/330px-POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg/440px-POL_Sulejowek_Milusin_01.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>„Milusin”, dwór Piłsudskiego w Sulejówku</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_(22-254-2).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg/220px-Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg/330px-Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg/440px-Uroczysto%C5%9Bci_imieninowe_marsza%C5%82ka_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku_%2822-254-2%29.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2508" /></a><figcaption>Oficerowie przybyli do Sulejówka 15 listopada 1925. Obok Józefa Piłsudskiego <a href="/wiki/Gustaw_Orlicz-Dreszer" title="Gustaw Orlicz-Dreszer">Gustaw Orlicz-Dreszer</a> i <a href="/wiki/Lucjan_%C5%BBeligowski" title="Lucjan Żeligowski">Lucjan Żeligowski</a></figcaption></figure><p> Po wyborze prezydenta Józef Piłsudski usunął się z polityki. Zamierzał poświęcić się tylko wojsku, zachowując przewodniczenie <a href="/wiki/Rada_Wojenna_(II_RP)" title="Rada Wojenna (II RP)">Ścisłej Radzie Wojennej</a>. 16 grudnia 1922, zainspirowany prawicowymi atakami na nowego prezydenta, zamachowiec <a href="/wiki/Eligiusz_Niewiadomski" title="Eligiusz Niewiadomski">Eligiusz Niewiadomski</a> zamordował Narutowicza. Według wielu biografów marszałka, dla Piłsudskiego był to szok, który: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>polegał przede wszystkim na ostatecznej utracie wiary w odrodzenie polskiej duszy, tej wiary, z którą Piłsudski powracał z Magdeburga. Wiary, że polskie społeczeństwo dojrzało do suwerennego, niepodległego bytu. Dlatego też, w rozumieniu marszałka, demoralizującym je wciąż, a płynącym od politycznych partii prądom należało przeciwstawić i silny a niepodważalny autorytet, i w razie potrzeby nawet brutalność<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2004300_171-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2004300-171">[157]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Funkcje prezydenta przejął zgodnie z konstytucją <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Sejmu_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej">marszałek Sejmu</a> <a href="/wiki/Maciej_Rataj" title="Maciej Rataj">Maciej Rataj</a>, który powierzył misję tworzenia rządu Władysławowi Sikorskiemu – ten przyjął ją, porozumiawszy się uprzednio z Piłsudskim, z którym ustalił, że zostanie on szefem Sztabu Generalnego. 20 grudnia nowym prezydentem został <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisław Wojciechowski</a>. </p><p>28 maja 1923 został powołany <a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_Wincentego_Witosa" title="Drugi rząd Wincentego Witosa">rząd Wincentego Witosa</a>. </p><p>9 czerwca 1923 Prezydent Wojciechowski <i>„przychylając się do przedstawionej mu prośby”</i> zwolnił Piłsudskiego ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego<sup id="cite_ref-172" class="reference"><a href="#cite_note-172">[158]</a></sup>. </p><p>13 czerwca generał broni <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Szeptycki" title="Stanisław Szeptycki">Stanisław Szeptycki</a> objął urząd ministra spraw wojskowych w rządzie Witosa, a pięć dni później na posiedzeniu Rady Ministrów przedstawił projekt ustawy o organizacji naczelnych władz wojskowych. 27 czerwca projekt tej ustawy został skierowany do marszałka Sejmu. Projekt zakładał, że minister spraw wojskowych miał mieć zwierzchność nad szefem Sztabu Generalnego i <a href="/wiki/Generalny_Inspektorat_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych">Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych</a>, który miał być jego zastępcą w Radzie Wojennej. </p><p>28 czerwca Sejm przyjął uchwałę stanowiącą, że <i>„Marszałek Józef Piłsudski jako Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz zasłużył się narodowi”</i>. </p><p>Projekt ustawy autorstwa generała Szeptyckiego był przedmiotem krytyki na posiedzeniach Ścisłej Rady Wojennej w dniach 28 i 30 czerwca oraz 2 lipca. W czasie posiedzenia rady w dniu 30 czerwca doszło do incydentu pomiędzy marszałkiem, a ministrem. </p><p> 2 lipca marszałek ustąpił z funkcji przewodniczącego Biura Ścisłej Rady Wojennej, a następnego dnia wygłosił swoje słynne przemówienie w sali Malinowej warszawskiego <a href="/wiki/Hotel_Bristol" title="Hotel Bristol">hotelu Bristol</a>, w którym m.in. wyraził swe obrzydzenie wobec partyjniactwa i koniunkturalizmu. Powiedział m.in. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Zapluty, potworny karzeł na krzywych nóżkach, wypluwający swoją brudną duszę, opluwający mnie zewsząd, nie szczędzący niczego, co szczędzić trzeba – rodziny, stosunków, bliskich mi ludzi, śledzący moje kroki, robiący małpie grymasy, przekształcający każdą myśl odwrotnie – ten potworny karzeł pełzał za mną, jak nieodłączny druh, ubrany w chorągiewki różnych typów i kolorów – to obcego, to swego państwa, krzyczący frazesy, wykrzywiający potworną gębę, wymyślający jakieś niesłychane historie, ten karzeł był moim nieodstępnym druhem, nieodstępnym towarzyszem doli i niedoli, szczęścia i nieszczęścia, zwycięstwa i klęski<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski199031_173-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski199031-173">[159]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Zobacz też: <a href="/wiki/Zapluty_karze%C5%82_reakcji" title="Zapluty karzeł reakcji">Zapluty karzeł reakcji</a>.</i></div> <p>Po wygłoszeniu tego przemówienia marszałek udał się na „emigrację” do dworku w <a href="/wiki/Sulej%C3%B3wek" title="Sulejówek">Sulejówku</a> pod Warszawą. Tam zajął się przede wszystkim twórczością pisarską. </p><p>Kiedy jednak 15 grudnia 1923 upadł gabinet <a href="/wiki/Chjeno-Piast" title="Chjeno-Piast">„Chjeno-Piasta”</a>, podejmujący się misji tworzenia rządu Stanisław Thugutt zaproponował Piłsudskiemu objęcie stanowiska ministra spraw wojskowych. Podobnie postąpił <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski" title="Władysław Grabski">Władysław Grabski</a>, gdy starania Thugutta spełzły na niczym. Piłsudski zgodził się na te propozycje, ale w zamian za zagwarantowanie apolityczności wojska – poprzez likwidację układu zaproponowanego przez Szeptyckiego. Grabski sądził jednak, iż oddanie w ręce marszałka zbyt dużej władzy mogłoby się spotkać z niezadowoleniem endeków. W efekcie Piłsudski do rządu nie wszedł. Później, gdy ministrem spraw wojskowych został Sikorski, próbował on określić nową strukturę najwyższych władz wojskowych w Polsce, wzorując się na rozwiązaniach francuskich. To również spotkało się z bardzo krytyczną reakcją marszałka, którego zdaniem pomysły Sikorskiego nie przystawały do polskiej rzeczywistości. </p><p>W lutym 1924, po objęciu przez Sikorskiego ministerstwa spraw wojskowych, por. Stanisław Błoński, referent <a href="/wiki/Oddzia%C5%82_II_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego" title="Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego">Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego</a>, ujawnił w pisemnym raporcie skierowanym do przełożonych, że w październiku 1923 otrzymał od mjr. Eugeniusza Pieczonki polecenie inwigilacji marszałka Piłsudskiego. Piłsudski „ze swoim obozem legionistów i lewicą” miał w ocenie Pieczonki stanowić większe zagrożenie dla ustroju Polski niż agitacja <a href="/wiki/Komunistyczna_Partia_Polski" title="Komunistyczna Partia Polski">komunistyczna</a> w wojsku. W marcu 1924 szef Sztabu Generalnego gen. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Haller" title="Stanisław Haller">Stanisław Haller</a> wytoczył Błońskiemu proces o fałszywy meldunek, który zakończył się wycofaniem oskarżenia w listopadzie 1924 i przeniesieniem Pieczonki na inne stanowisko<sup id="cite_ref-CITEREFGaul2020133_174-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGaul2020133-174">[160]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFRothschild1963236_175-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFRothschild1963236-175">[161]</a></sup><sup id="cite_ref-176" class="reference"><a href="#cite_note-176">[162]</a></sup><sup id="cite_ref-177" class="reference"><a href="#cite_note-177">[163]</a></sup>. Przesłuchiwany w związku ze sprawą Piłsudski powiązał zlecenie inwigilacji z przygotowaniami niechętnego mu ministra spraw wojskowych gen. Szeptyckiego do zamachu stanu w okresie osłabienia <a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_Wincentego_Witosa" title="Drugi rząd Wincentego Witosa">rządu Witosa</a> w początkach października 1923, na krótko przed wejściem do rządu Romana Dmowskiego i Wojciecha Korfantego<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1931330–334_178-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1931330–334-178">[164]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przewrót_majowy"><span id="Przewr.C3.B3t_majowy"></span>Przewrót majowy</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">Przewrót majowy</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_May_1926.jpg 2x" data-file-width="2025" data-file-height="1457" /></a><figcaption>12 maja 1926, Józef Piłsudski przed spotkaniem z prezydentem RP <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisławem Wojciechowskim</a> na <a href="/wiki/Most_Poniatowskiego" title="Most Poniatowskiego">moście Poniatowskiego</a>. Od lewej: <a href="/wiki/Kazimierz_Stamirowski" title="Kazimierz Stamirowski">Kazimierz Stamirowski</a>, <a href="/wiki/Marian_%C5%BBebrowski" title="Marian Żebrowski">Marian Żebrowski</a>, <a href="/wiki/Gustaw_Orlicz-Dreszer" title="Gustaw Orlicz-Dreszer">Gustaw Orlicz-Dreszer</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Jaroszewicz" title="Władysław Jaroszewicz">Władysław Jaroszewicz</a> i Michał Galiński. Na oryginalnej fotografii sprzed kadrowania z prawej widoczny także st. wachm. <a href="/wiki/Walenty_W%C3%B3jcik_(%C5%BCandarm)" title="Walenty Wójcik (żandarm)">Walenty Wójcik</a>.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_on_Poniatowski%27s_Bridge.jpg 2x" data-file-width="3039" data-file-height="1992" /></a><figcaption>Piłsudski na moście Poniatowskiego po spotkaniu z prezydentem Wojciechowskim. Z prawej gen. <a href="/wiki/Gustaw_Orlicz-Dreszer" title="Gustaw Orlicz-Dreszer">Gustaw Orlicz-Dreszer</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wieniawa_Pi%C5%82sudski,_Prystor,_Stachiewicz_1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg/220px-Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg/330px-Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg/440px-Wieniawa_Pi%C5%82sudski%2C_Prystor%2C_Stachiewicz_1926.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2213" /></a><figcaption><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesław Wieniawa-Długoszowski</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a>, w głębi st. wachm. <a href="/wiki/Walenty_W%C3%B3jcik_(%C5%BCandarm)" title="Walenty Wójcik (żandarm)">Walenty Wójcik</a> i <a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Stachiewicz" title="Wacław Stachiewicz">Wacław Stachiewicz</a>. <a href="/wiki/Plac_marsz._J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Warszawie" title="Plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie">Plac Saski</a>, 31 maja 1926</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mo%C5%9Bcicki,_Pi%C5%82sudski,_Bartel_Zamek.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg/220px-Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg/330px-Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg/440px-Mo%C5%9Bcicki%2C_Pi%C5%82sudski%2C_Bartel_Zamek.jpg 2x" data-file-width="1110" data-file-height="685" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a> przybywa na uroczystość zaprzysiężenia na <a href="/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_w_Warszawie" title="Zamek Królewski w Warszawie">Zamek</a>. Obok: Józef Piłsudski i <a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a>. Warszawa, 4 czerwca 1926</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_defilada_11.11.1926.jpg 2x" data-file-width="1939" data-file-height="1393" /></a><figcaption>Józef Piłsudski na <a href="/wiki/Kasztanka" title="Kasztanka">Kasztance</a> przyjmuje defiladę Wojska Polskiego na <a href="/wiki/Plac_marsz._J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Warszawie" title="Plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie">placu Saskim</a> 11.XI.1926</figcaption></figure> <p>Pogarszająca się sytuacja polityczna kraju, kolejne upadające rządy, lęk przed ponownym sprawowaniem władzy skompromitowanego rządu „Chjeno-Piasta” sprawiły, że pod koniec 1925 Piłsudski zdecydował się wrócić do czynnego uprawiania polityki. Według historyka <a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzeja Garlickiego</a>, już od 1922 myślał o przejęciu władzy w drodze zamachu stanu<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988_179-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988-179">[165]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. </p><p>Przed 1926 rokiem Piłsudski intensywnie poszukiwał możliwości zbliżenia z konserwatystami, czyniąc im daleko idące koncesje, m.in. twierdził, że należy wstrzymać wykonanie <a href="/wiki/Parcelacja_maj%C4%85tk%C3%B3w_ziemskich_w_II_Rzeczypospolitej" title="Parcelacja majątków ziemskich w II Rzeczypospolitej">reformy rolnej</a> i ograniczyć ustawodawstwo socjalne<sup id="cite_ref-180" class="reference"><a href="#cite_note-180">[166]</a></sup>. </p><p>15 listopada 1925 dworek w Sulejówku zamieszkiwany przez marszałka, odwiedziła grupa oficerów. Oficjalnym powodem wizyty były obchody rocznicy powrotu Piłsudskiego z Magdeburga. Podczas tego spotkania przemówienie wygłosił m.in. generał <a href="/wiki/Gustaw_Orlicz-Dreszer" title="Gustaw Orlicz-Dreszer">Gustaw Orlicz-Dreszer</a>, w którym zadeklarował bezwarunkowe poparcie dla przyszłych działań marszałka. </p><p>Kolejny kryzys gabinetowy zakończył się tymczasem 20 listopada, kiedy to <a href="/wiki/Aleksander_Skrzy%C5%84ski" title="Aleksander Skrzyński">Aleksander Skrzyński</a> utworzył <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Aleksandra_Skrzy%C5%84skiego" title="Rząd Aleksandra Skrzyńskiego">rząd koalicyjny</a>, w skład którego weszli również członkowie lewicy, m.in. <a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a>. Gabinet ten przetrwał jednak w kompletnym składzie tylko do kwietnia 1926, po wyjściu z niego członków PPS-u, nie zgadzających się z polityką gospodarczą ministra <a href="/wiki/Jerzy_Zdziechowski" title="Jerzy Zdziechowski">Jerzego Zdziechowskiego</a>. Piłsudski był coraz bardziej poirytowany kolejnymi zmianami rządów. Postanowił wykorzystać wojsko w celu wywierania nacisku na prezydenta i Sejm. W tym celu, piłsudczyk generał Lucjan Żeligowski, pełniący funkcję ministra spraw wojskowych, powierzył marszałkowi bezpośrednie dowództwo nad kilkoma jednostkami zlokalizowanymi w okolicach <a href="/wiki/Rembert%C3%B3w" title="Rembertów">Rembertowa</a>, oficjalnie w celu odbycia ćwiczeń. </p><p>10 maja 1926 ukonstytuował się nowy rząd, pod przewodnictwem Wincentego Witosa. Wkrótce potem premier w artykule prasowym wezwał Piłsudskiego do wzięcia odpowiedzialności za państwo i powrotu. Marszałek ostro odpowiedział mu na łamach <i><a href="/wiki/Kurier_Poranny_(1877%E2%80%931939)" title="Kurier Poranny (1877–1939)">Kuriera Porannego</a></i>, bardzo nisko oceniając Witosa i jego rząd. Wywiad ten został skonfiskowany, jednocześnie 11 maja w Warszawie pojawiły się doniesienia o jadących w kierunku stolicy oddziałach wojskowych z <a href="/wiki/Pomorze" title="Pomorze">Pomorza</a> i <a href="/wiki/Wielkopolska" title="Wielkopolska">Wielkopolski</a>. W odpowiedzi Piłsudski zaplanował, iż pojawi się w Warszawie na czele żołnierzy oddanych mu pod dowództwo przez Żeligowskiego. Taka demonstracja miała spowodować ugięcie się rządu. </p><p> Rankiem 12 maja 1926 Piłsudski udał się w towarzystwie jedynie swego adiutanta do Warszawy w celu spotkania się z prezydentem Wojciechowskim i nakłonienia go do zmiany rządu. Do spotkania nie doszło, gdyż prezydent wyjechał do <a href="/wiki/Spa%C5%82a" title="Spała">Spały</a>. Po powrocie do Rembertowa marszałek zarządził marsz podległych mu jednostek na Warszawę. Dyslokacja rozpoczęła się tego samego dnia o godzinie 13.30. Około godziny 16. siły Piłsudskiego zajęły pozycje przy warszawskich mostach <a href="/wiki/Most_Poniatowskiego" title="Most Poniatowskiego">Poniatowskiego</a> i <a href="/wiki/Most_Kierbedzia" title="Most Kierbedzia">Kierbedzia</a>. Na moście Poniatowskiego na marszałka oczekiwał już prezydent Wojciechowski, który powiadomiony o wydarzeniach powrócił ze Spały. W trakcie rozmowy prezydent zażądał od Piłsudskiego powrotu do działań zgodnych z prawem i podjęcie negocjacji. Jak twierdzi Włodzimierz Suleja: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>W świetle dostępnych źródłowych świadectw za niemal pewną uznać należy hipotezę, iż do momentu rozmowy z Wojciechowskim Marszałek z perspektywą zbrojnego starcia się nie liczył. Toteż decyzja – mogąca wszak oznaczać początek wojny domowej – nie mogła mu przyjść, i nie przyszła, łatwo. Plany tryumfalnego wkroczenia do stolicy, na czele wojska, ramię przy ramieniu z prezydentem, legły w gruzach. Drogę należało otwierać siłą (…)<sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2004343_181-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2004343-181">[167]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> Po niepowodzeniu rozmowy z prezydentem Piłsudski rozkazał zajęcie mostu Kierbedzia, a także wysłał <a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierza Świtalskiego</a>, aby ten przekonał Związek Zawodowy Kolejarzy o konieczności uniemożliwienia dotarcia do Warszawy posiłków wojskowych wiernych rządowi. Generał Rozwadowski, będący dowódcą obrony stolicy, wystosował ultimatum, w którym zażądał, aby oddziały Piłsudskiego wycofały się do godziny 18.30. Siły rządowe rozpoczęły działania zaczepne jednak wcześniej. Około godziny 19.30 marszałek mógł już pojawić się na <a href="/wiki/Plac_Zamkowy_w_Warszawie" title="Plac Zamkowy w Warszawie">placu Zamkowym</a>, gdzie został owacyjnie przywitany przez tłum warszawiaków. Wieczorem z Piłsudskim spotkał się marszałek Sejmu <a href="/wiki/Maciej_Rataj" title="Maciej Rataj">Maciej Rataj</a>, w celu podjęcia negocjacji. Te jednak nie powiodły się, podobnie jak rozmowy w dniu następnym. 14 maja rozegrały się decydujące walki – oddziały Piłsudskiego zagrażały już Belwederowi. Po krótkich, ale krwawych walkach (379 osób zabitych), przy znacznym poparciu społecznym, lecz wbrew prawu, Piłsudski dokonał zamachu stanu znanego jako <a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">przewrót majowy</a>. O godzinie 17.30 rząd podał się do dymisji, a prezydent Wojciechowski złożył swój urząd. Stało się tak pomimo wiadomości o podążających w kierunku stolicy oddziałach wiernych rządowi. Uprawnienia prezydenta trafiły w ręce marszałka Sejmu, Rataja. Ten 15 maja powołał rząd <a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierza Bartla</a>, w którym Piłsudski objął urząd Ministra Spraw Wojskowych. Faktycznie stał się ośrodkiem decyzyjnym władzy w państwie. 22 maja wydał odezwę do żołnierzy, w której nawoływał do pojednania walczących po obu stronach: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Żołnierze! Nie po raz pierwszy słyszycie mój głos. Ongiś na polach bitew, gdy młode państwo jeszcze ząbkowało, jak chorobliwe dziecko, prowadziłem was w boje, które w zwycięstwach, pod moim dowództwem wywalczonych, na długie wieki okryły sławą i blaskiem bohaterskie Wasze sztandary. Po innych bojach przemawiam do was dzisiaj. Gdy bracia żywią miłość ku sobie, wiąże się węzeł między nimi, mocniejszy nad inne węzły ludzkie. Gdy bracia się waśnią i węzeł pęka, waśń ich również silniejszą jest nad inne. To prawo życia ludzkiego. Daliśmy mu wyraz przed paru dniami, gdy w stolicy stoczyliśmy między sobą kilkudniowe walki. W jedną ziemię wsiąkła krew nasza, ziemię jednym i drugim jednakowo drogą, przez obie strony jednakowo umiłowaną. Niechaj krew ta gorąca, najcenniejsza w Polsce krew żołnierza, pod stopami naszymi będzie nowym posiewem braterstwa, niech wspólną dla braci prawdę głosi. (…) Niech Bóg nad grzechami litościwy nam odpuści i rękę karzącą odwróci, a my stańmy do naszej pracy, która ziemię naszą wzmacnia i odradza<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b10–11_182-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b10–11-182">[168]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>31 maja Piłsudski został wybrany na prezydenta Rzeczypospolitej przez Zgromadzenie Narodowe, jednak godności tej nie przyjął, argumentując to zbyt małymi prerogatywami prezydenta w <a href="/wiki/Konstytucja_marcowa" title="Konstytucja marcowa">konstytucji marcowej</a>. W drugim głosowaniu Zgromadzenie Narodowe wybrało na prezydenta protegowanego przez niego <a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacego Mościckiego</a>. Był to kolejny triumf Piłsudskiego, bowiem ukonstytuowanie się nowej władzy zalegalizowało przewrót majowy. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lata_1926–1935"><span id="Lata_1926.E2.80.931935"></span>Lata 1926–1935</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg/220px-Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg" decoding="async" width="220" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg/330px-Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg/440px-Pilsudski_i_Bartel_1926.jpg 2x" data-file-width="1188" data-file-height="1081" /></a><figcaption>Józef Piłsudski i premier <a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a> w 1926</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg" decoding="async" width="220" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_Nie%C5%9Bwie%C5%BC.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="672" /></a><figcaption>Piłsudski w krypcie grobowej Radziwiłłów w <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Bo%C5%BCego_Cia%C5%82a_w_Nie%C5%9Bwie%C5%BCu" title="Kościół Bożego Ciała w Nieświeżu">kościele farnym</a> w <a href="/wiki/Nie%C5%9Bwie%C5%BC" title="Nieśwież">Nieświeżu</a> dekoruje 25.X.1926 orderem <a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Virtuti Militari</a> IV kl. sarkofag Stanisława Radziwiłła, swego adiutanta poległego w czasie <a href="/wiki/Wyprawa_kijowska_(1920)" title="Wyprawa kijowska (1920)">wyprawy kijowskiej 1920</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Sanacja" title="Sanacja">Sanacja</a>.</i></div> <p>Po przewrocie majowym Piłsudski wprowadził <a href="/wiki/Autorytaryzm_(ustr%C3%B3j)" title="Autorytaryzm (ustrój)">system autorytarny</a> oparty na armii i swych zwolennikach – zwany <i><a href="/wiki/Sanacja" title="Sanacja">sanacją</a></i> (<a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <i>uzdrowienie</i>). Wprawdzie nie zmienił początkowo konstytucji, ale ograniczył znacznie rolę parlamentu. 2 sierpnia Sejm przyjął nowelizację konstytucji (<a href="/wiki/Nowela_sierpniowa" title="Nowela sierpniowa">nowela sierpniowa</a>), wzmacniającą wydatnie rolę prezydenta – mógł wydawać <a href="/wiki/Rozporz%C4%85dzenie" title="Rozporządzenie">rozporządzenia</a> z mocą ustawy i rozwiązywać obie izby parlamentu na wniosek rządu. </p><p>27 sierpnia 1926, na własny wniosek jako Ministra Spraw Wojskowych, Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, czyli generałem przewidzianym na Naczelnego Wodza<sup id="cite_ref-183" class="reference"><a href="#cite_note-183">[169]</a></sup>. </p><p>20 września 1926 Klub Chrześcijańskiej Demokracji zgłosił wniosek o <a href="/wiki/Wotum_nieufno%C5%9Bci" title="Wotum nieufności">wotum nieufności</a> względem dwóch ministrów w rządzie Bartla – <a href="/wiki/Antoni_Sujkowski" title="Antoni Sujkowski">Antoniego Sujkowskiego</a> i <a href="/wiki/Kazimierz_M%C5%82odzianowski" title="Kazimierz Młodzianowski">Kazimierza Młodzianowskiego</a>. Wniosek został przyjęty, Bartel podał gabinet do dymisji, ale marszałek polecił prezydentowi ażeby ten powołał rząd w takim samym składzie. Nie naruszało to przepisów konstytucji, ale antyparlamentarna wymowa tego posunięcia była jasna. Kolejny rząd Bartla przetrwał jednak tylko 4 dni. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pierwszy_rząd_Piłsudskiego"><span id="Pierwszy_rz.C4.85d_Pi.C5.82sudskiego"></span>Pierwszy rząd Piłsudskiego</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego">Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <p>2 października 1926 Józef Piłsudski został premierem. Ku zaskoczeniu wielu środowisk, w tym m.in. sejmowej lewicy<sup id="cite_ref-184" class="reference"><a href="#cite_note-184">[170]</a></sup> w składzie jego gabinetu pojawili się przedstawiciele obozu konserwatywnego: <a href="/wiki/Aleksander_Meysztowicz" title="Aleksander Meysztowicz">Aleksander Meysztowicz</a> (resort sprawiedliwości) i <a href="/wiki/Karol_Niezabytowski" title="Karol Niezabytowski">Karol Niezabytowski</a> (ministerstwo rolnictwa). Była to demonstracja marszałka, który chciał pokazać ugrupowaniom <a href="/wiki/Lewica" title="Lewica">lewicy</a>, iż nie będzie zakładnikiem żadnej z partii, nawet tych, które udzieliły mu poparcia podczas zamachu. </p><p>W czasie swoich rządów dążył do podniesienia autorytetu Głowy Państwa. Wprowadził na znak szacunku – obowiązek wysłuchiwania orędzia Prezydenta na Zamku Królewskim – nie siedząc, ale stojąc. Początkowo – w obawie przed skutkami demonstracji – z sali usuwano wszystkie krzesła<sup id="cite_ref-185" class="reference"><a href="#cite_note-185">[171]</a></sup>. </p><p> 26 października 1926 na <a href="/wiki/Zamek_w_Nie%C5%9Bwie%C5%BCu" title="Zamek w Nieświeżu">zamku w Nieświeżu</a> Piłsudski spotkał się z przedstawicielami polskiej arystokracji<sup id="cite_ref-CITEREFMackiewicz1992193_186-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMackiewicz1992193-186">[172]</a></sup>. Działania te były elementem walki marszałka z partiami politycznymi i starymi podziałami. Sam Piłsudski nie chciał być już w tym czasie, jak pisał: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>członkiem ani polskiej prawicy, ani polskiej lewicy. Nie chciałem nigdy należeć do żadnego stronnictwa, ani też aprobować panowania stronnictw nad Polską<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b24–25_187-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b24–25-187">[173]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>W czasie sprawowania funkcji szefa rządu, Piłsudski skupiał się jednak przede wszystkim na sprawach wojskowych, uważając armię za jedyną siłę zdolną do ochrony suwerenności państwa. M.in. w celu uniknięcia w siłach zbrojnych kumoterstwa i <a href="/wiki/Nepotyzm" title="Nepotyzm">nepotyzmu</a>, na szefa Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych mianował pułkownika <a href="/wiki/Bohdan_Hulewicz" title="Bohdan Hulewicz">Bohdana Hulewicza</a>, wywodzącego się z armii pruskiej. </p><p>W grudniu 1926 na Litwie miał miejsce <a href="/wiki/Zamach_stanu_na_Litwie_(1926)" title="Zamach stanu na Litwie (1926)">zamach stanu</a>, w wyniku którego dyktatorem został <a href="/wiki/Antanas_Smetona" title="Antanas Smetona">Antanas Smetona</a>. Rozpoczął on represyjne działania wobec mniejszości polskiej, w odpowiedzi zamknięto litewskie seminarium nauczycielskie na Wileńszczyźnie. 9 grudnia Józef Piłsudski pojawił się w <a href="/wiki/Genewa" title="Genewa">Genewie</a>, na posiedzeniu <a href="/wiki/Liga_Narod%C3%B3w" title="Liga Narodów">Ligi Narodów</a>. Tam spotkał się z premierem litewskim <a href="/wiki/Augustinas_Voldemaras" title="Augustinas Voldemaras">Augustinasem Voldemarasem</a>, na którym wymusił deklarację stwierdzającą stan pokoju pomiędzy Polską a Litwą. </p><p>4 listopada 1926 prezydent Mościcki wydał dekret, w którym za niedookreślone przestępstwa prasowe groziła kara wysokiej grzywny lub do trzech miesięcy więzienia. Akt ten, nazywany dekretem prasowym został jednak uchylony przez Sejm, a jego nowa wersja, wydana przez prezydenta w maju 1927 była o wiele łagodniejsza. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wybory_w_1928_i_BBWR">Wybory w 1928 i BBWR</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Bezpartyjny_Blok_Wsp%C3%B3%C5%82pracy_z_Rz%C4%85dem" title="Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_otwiera_obrady_Sejmu_1928.jpg 2x" data-file-width="1673" data-file-height="1073" /></a><figcaption>Piłsudski podczas otwarcia sesji <a href="/wiki/Sejm_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Sejm Rzeczypospolitej Polskiej">Sejmu</a> w 1928</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Daszy%C5%84ski,_Pi%C5%82sudski_1928.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg/220px-Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg" decoding="async" width="220" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg/330px-Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg/440px-Daszy%C5%84ski%2C_Pi%C5%82sudski_1928.jpg 2x" data-file-width="3500" data-file-height="2568" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ignacy_Daszy%C5%84ski" title="Ignacy Daszyński">Ignacy Daszyński</a> i Józef Piłsudski w gabinecie marszałka Sejmu, kwiecień 1928</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg/220px-Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg" decoding="async" width="220" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg/330px-Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg/440px-Moraczewski_Pi%C5%82sudski.jpg 2x" data-file-width="611" data-file-height="443" /></a><figcaption><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a> i Józef Piłsudski 1928</figcaption></figure> <p>19 stycznia 1928 ukazała się odezwa programowa nowego, prosanacyjnego ugrupowania <a href="/wiki/Bezpartyjny_Blok_Wsp%C3%B3%C5%82pracy_z_Rz%C4%85dem" title="Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem">Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem Marszałka Józefa Piłsudskiego (BBWR)</a>. Osoby, które weszły w skład BBWR, pomimo różnych orientacji politycznych, łączyło pragnienie wzmocnienia państwa i chęć udzielenia poparcia Piłsudskiemu w tworzeniu gabinetu i rządzeniu. Ugrupowanie to miało także doprowadzić do wsparcia parlamentarnego dla zmiany konstytucji. </p><p>W wyborach parlamentarnych z 4 marca 1928 BBWR zwyciężył, uzyskując ok. 25% głosów, otrzymując 130 mandatów w Sejmie i 46 w Senacie (na 111). 13 marca, podczas spotkania z grupą posłów Bloku, Piłsudski opisał swoją wizję dalszych rządów, podczas których gabinet miał zajmować pozycję uprzywilejowaną względem parlamentu. Marszałek odrzucał koncepcję monopartyjności, a nową konstytucję uważał za wciąż odległą perspektywę. </p><p> Podczas pierwszego posiedzenia Sejmu, w czasie odczytywania prezydenckiego wystąpienia przez marszałka, posłowie <a href="/wiki/Komunistyczna_Frakcja_Poselska" title="Komunistyczna Frakcja Poselska">komunistyczni</a> wznosili antyrządowe okrzyki, za co zostali siłą usunięci z sali przez policję. <a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a> opisywał ten incydent w następujący sposób: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Pan Marszałek bierze z rąk porucznika Zaćwilichowskiego zwinięty w trąbkę akt otwarcia Sejmu i wychodzi do sali sejmowej. Kieruje się w stronę fotela przewodniczącego i, wśród grobowej ciszy, zaczyna rozwijać Orędzie Prezydenta Rzeczypospolitej (…) Nagle, na lewej stronie Sejmu, między pierwszymi a drugimi drzwiami, wiodącymi na korytarz, w tylnych rzędach niewielka grupa posłów zaczyna krzyczeć. „Precz z faszystowskim rządem Piłsudskiego !!”, później, za chwilę znów cisza. Pan Marszałek przerywa rozwijanie papieru i mówi w kierunku krzyczących komunistów: „Panowie, będziecie wyrzuceni z sali!” Nie wiem, czy mogli usłyszeć te słowa, powiedziane „pod wąsem”, ale krzyki ich wzmogły się z tym większą siłą. „Wyrzucić ich!” – powiedział Pan Marszałek, odwracając się do mnie i wskazując ręką komunistów. Wybiegłem do hallu głównego i krzyknąłem w kierunku stojącego przy szatni komisarza Jaroszewicza: „Pierwszy rzut! Już”. (…) Za chwilę, która wydała mi się dość długą, wpadł do hallu biegiem dziesiątek policjantów bez karabinów, prowadzony przez Jaroszewicza i komisarza policji. (…) Moi policjanci chwytają krzyczących komunistów, by ich wyprowadzić z sali, ale posłowie socjalistyczni i chłopscy dopadli już do ostatnich rzędów foteli i uczepili się komunistów, nie dając ich wyprowadzić. (…) Na szczęście Jaroszewicz wprowadza w tej chwili drugi dziesiątek policjantów. (…) Komunistów każę odprowadzić do komisariatu policjantom z karabinami, a pierwszy rzut z pistoletami każę mieć, na wszelki wypadek, jeszcze w pogotowiu<sup id="cite_ref-CITEREFSkładkowski193671–72_188-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSkładkowski193671–72-188">[174]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Ponadto <a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Sejmu_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej">marszałkiem Sejmu</a> został nie Bartel (popierany przez Piłsudskiego), ale Daszyński z PPS. Oznaczało to rozpoczęcie otwartej wojny pomiędzy parlamentem a marszałkiem i jego zwolennikami. </p><p> Okres ten to czas, w którym gwałtownie pogorszył się stan zdrowia Józefa Piłsudskiego. W kwietniu 1928 przebył <a href="/wiki/Udar_m%C3%B3zgu" title="Udar mózgu">udar mózgu</a> i od tego czasu miał kłopoty z operowaniem prawą ręką. Fakt ten został objęty ścisłą tajemnicą państwową<sup id="cite_ref-ReferenceA_189-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-189">[175]</a></sup>. Najprawdopodobniej wówczas marszałek był już chory na <a href="/wiki/Rak_w%C4%85trobowokom%C3%B3rkowy" title="Rak wątrobowokomórkowy">raka wątrobowokomórkowego</a>. Z powodu złego stanu zdrowia 27 czerwca 1928 Piłsudski podał swój rząd do dymisji. Jego miejsce jako szefa gabinetu zajął <a href="/wiki/Czwarty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Czwarty rząd Kazimierza Bartla">po raz czwarty Kazimierz Bartel</a>. 1 lipca, tuż po złożeniu rezygnacji, Józef Piłsudski udzielił wywiadu „Głosowi Prawdy”, w którym otwarcie wypowiedział wojnę Sejmowi, używając określeń drastycznych, a nawet wulgarnych, nazywając parlament m.in. „sejmem ladacznic” czy „sejmem korupcji”. Jego zdaniem posłowie zachowywali się <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>jakby ta sala była szynkiem. Gdy jeden mówi, piętnastu panów chodzi po sali, załatwiając jakieś prywatne interesiki – czterdziestu panów głośno między sobą rozmawia, pokazując mówcy plecy – stu panów opowiada sobie anegdotki mniej lub więcej nieprzyzwoite i tylko panowie ministrowie muszą jakoby zachowywać się w takim miejscu przyzwoicie<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b117_190-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b117-190">[176]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Kolejna rozgrywka marszałka z Sejmem miała swój początek w tzw. <a href="/wiki/Sprawa_Czechowicza" title="Sprawa Czechowicza">sprawie Czechowicza</a>. Minister skarbu państwa <a href="/wiki/Gabriel_Czechowicz" title="Gabriel Czechowicz">Gabriel Czechowicz</a> został obwiniony przez opozycję parlamentarną o przekroczenie <a href="/wiki/Bud%C5%BCet" title="Budżet">budżetu państwa</a> za rok 1928. Kwota, o którą chodziło, pochodziła z dyspozycyjnego funduszu premiera. Została ona wykorzystana jednak przez BBWR podczas kampanii wyborczej. Sejm przegłosował wniosek o postawienie przed <a href="/wiki/Trybuna%C5%82_Stanu" title="Trybunał Stanu">Trybunałem Stanu</a> Czechowicza, nie ośmielając się jednak pociągnąć do odpowiedzialności samego Piłsudskiego. </p> <table class="infobox noprint plainlinks" cellpadding="4" role="presentation"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; width:30px;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></span></span> </td> <td style="line-height:normal; vertical-align:middle; text-align:center; flex:unset;">Zobacz w Wikiźródłach tekst <br /> <a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Dno_oka,_czyli_wra%C5%BCenia_cz%C5%82owieka_chorego_z_sesji_bud%C5%BCetowej_w_Sejmie" class="extiw" title="s:Dno oka, czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie"><b>Dno oka, czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie</b></a> </td></tr></tbody></table> <p>Marszałek potraktował całą sprawę jako prowokację ze strony parlamentu. Odpowiedział artykułem na łamach gazety „Głos Prawdy”, pt. <i>Dno oka, czyli wrażenia człowieka chorego z sesji budżetowej w Sejmie</i>. Był to jeden z najostrzejszych tekstów Piłsudskiego – personalnie, używając obelżywych wyrazów, atakował w nim przede wszystkim dwóch posłów: <a href="/wiki/Herman_Lieberman" title="Herman Lieberman">Hermana Liebermana</a> (<i>główny tenor w tej smrodliwej operetce</i>) i <a href="/wiki/Jan_Wo%C5%BAnicki" title="Jan Woźnicki">Jana Woźnickiego</a> (<i>ciężki na umyśle</i>, <i>ludożerca</i>). Pomimo to marszałek wystąpił na posiedzeniu Trybunału Stanu, biorąc na siebie wszelkie uchybienia, a także dyskredytując zupełnie konstytucję marcową. W efekcie Trybunał odesłał sprawę na powrót do Sejmu. </p><p>14 kwietnia utworzony został nowy <a href="/wiki/Rz%C4%85d_Kazimierza_%C5%9Awitalskiego" title="Rząd Kazimierza Świtalskiego">rząd</a>, na czele którego stanął <a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierz Świtalski</a>. Nazywany był on <a href="/wiki/Grupa_pu%C5%82kownik%C3%B3w" title="Grupa pułkowników">rządem pułkowników</a> – byłych wojskowych oddanych marszałkowi, opowiadających się za siłowym rozwiązaniem problemów z opozycją. Do tego namawiali Piłsudskiego zwłaszcza Świtalski, <a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Sławek</a> i <a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Prystor</a>. W końcu czerwca z marszałkiem spotkał się Daszyński, który zaproponował utworzenie koalicji BBWR, PPS i PSL „Wyzwolenie”. Piłsudski jednak ofertę tę odrzucił. W wyniku tego, w połowie września 1929 powstał <a href="/wiki/Centrolew" title="Centrolew">Centrolew</a> – blok sześciu ugrupowań parlamentarnych przeciwnych sanacji. </p><p> 30 października 1929 miało mieć miejsce inauguracyjne posiedzenie Sejmu. Powinien otwierać je premier Świtalski, ale był on niedysponowany, wobec czego zastąpić go miał Piłsudski. W sejmowym przedsionku pojawiła się jednak grupa oficerów oczekujących na przybycie marszałka. Posłowie potraktowali żołnierzy jako przysłanych przez niego w celu zaaresztowania członków parlamentu. Z tego powodu marszałek Sejmu Daszyński odmówił rozpoczęcia posiedzenia. Ostra rozmowa pomiędzy Piłsudskim a Daszyńskim: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Pan marszałek Piłsudski: – Więc proszę pana o trzymanie języka (uderzenie w stół ręką) i pytam pana, czy zamierza pan otworzyć sesję?<br />Pan marszałek Daszyński: – Pod bagnetami, rewolwerami i szablami nie otworzę.<br />Pan marszałek Piłsudski: – To pańskie ostatnie słowo?<br />Pan marszałek Daszyński: – Tak jest.<br />Pan marszałek Piłsudski: – To pańskie ostatnie słowo?<br />Pan marszałek Daszyński: – Tak jest.<br />Pan marszałek Piłsudski kłania się lekko i, nie podając ręki, opuszcza gabinet pana marszałka Daszyńskiego. Przechodząc przez salonik pana marszałka sejmu, mówi głośno: To dureń<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b193–194_191-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b193–194-191">[177]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p>Sesja nie została otwarta, w odpowiedzi na co prezydent Mościcki odroczył ją o miesiąc. Ostatecznie Sejm zebrał się dopiero 5 grudnia, a konsolidacja antysanacyjnej opozycji doprowadziła do tego, iż przegłosowano wotum nieufności dla rządu Świtalskiego. Objęcie stanowiska po <a href="/wiki/Pi%C4%85ty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Piąty rząd Kazimierza Bartla">raz piąty przez Bartla</a> oznaczało chwilowe złagodzenie kursu sanacji wobec parlamentu. Była to jednak zmiana tylko pozorna – kiedy parlament uchwalił wotum nieufności wobec ministra pracy i opieki społecznej Aleksandra Prystora, Piłsudski powrócił do otwartej walki z Sejmem. <a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Pierwszy rząd Walerego Sławka">Nowym premierem został Walery Sławek</a>, który nie ukrywał opinii, że z Sejmem należy się rozprawić siłą. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Drugi_rząd_Piłsudskiego"><span id="Drugi_rz.C4.85d_Pi.C5.82sudskiego"></span>Drugi rząd Piłsudskiego</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Drugi rząd Józefa Piłsudskiego">Drugi rząd Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg/220px-Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg" decoding="async" width="220" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg/330px-Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg/440px-Narodowe-archiwum-cyfrowe-1-a-122.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="594" /></a><figcaption>Józef Piłsudski w towarzystwie mjr. Konrada Zembrzuskiego, przybocznego st. wachm. <a href="/wiki/Walenty_W%C3%B3jcik_(%C5%BCandarm)" title="Walenty Wójcik (żandarm)">Walentego Wójcika</a> i szofera Zygmunta Malinowskiego, 1929.</figcaption></figure> <p>30 czerwca 1930 w Krakowie odbył się zorganizowany przez Centrolew „Kongres Obrony Prawa i Wolności Ludu”. Rezolucja uczestników Kongresu mówiła o konieczności zakończenia dyktatury Józefa Piłsudskiego i usunięcia ze stanowiska Ignacego Mościckiego, uważanego za figuranta marszałka. Postulowano także utworzenie demokratycznego rządu, cieszącego się szerokim poparciem społecznym. 14 września Centrolew planował przeprowadzić ponad 20 antysanacyjnych demonstracji. Reakcją na te zamierzenia było ustąpienie 23 sierpnia gabinetu Sławka, którego miejsce zajął sam Józef Piłsudski. </p><p> Marszałek kontynuował wyjątkowo ostrą i momentami wulgarną krytykę parlamentu na łamach „<a href="/wiki/Gazeta_Polska_(1929%E2%80%931939)" title="Gazeta Polska (1929–1939)">Gazety Polskiej</a>”: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Pan poseł to nikczemne zjawisko w Polsce, pozwala sobie bowiem na czynności tak upokarzające – zarówno sejm, jako instytucję, jak i samych siebie, jako posłów – że powtarzam, cała praca w sejmie śmierdzi i zaraża powietrze wszędzie<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b221_192-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b221-192">[178]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> Tym razem jednak nie ukrywał, iż nie cofnie się przed naruszeniem nietykalności cielesnej posłów: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>Konstytucja mówi tylko o nietykalności sądowej; wszystko inne, panie pośle, jest tykalne!<sup id="cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b221_192-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPiłsudski1937b221-192">[178]</a></sup>. </p> </blockquote> </div><p> 29 sierpnia 1930 prezydent Mościcki, na wniosek Piłsudskiego, wydał zarządzenie o rozwiązaniu parlamentu. Oznaczało to, że od wejścia tego aktu w życie, posłów nie chronił już <a href="/wiki/Immunitet" title="Immunitet">immunitet</a>. </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="„Sprawa_brzeska”_i_wybory_1930"><span id=".E2.80.9ESprawa_brzeska.E2.80.9D_i_wybory_1930"></span>„Sprawa brzeska” i wybory 1930</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_funchal.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pilsudski_funchal.jpg/220px-Pilsudski_funchal.jpg" decoding="async" width="220" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pilsudski_funchal.jpg/330px-Pilsudski_funchal.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Pilsudski_funchal.jpg/440px-Pilsudski_funchal.jpg 2x" data-file-width="2141" data-file-height="1796" /></a><figcaption>Tablice pamiątkowe na ścianie Quinta Bettencourt na <a href="/wiki/Madera" title="Madera">Maderze</a>, stan z 2000</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb,_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG" decoding="async" width="220" height="234" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG/330px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG/440px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_homaging_at_John_III_Sobieski_tomb%2C_commemorating_250_anniversary_of_battle_of_Vienna.PNG 2x" data-file-width="468" data-file-height="498" /></a><figcaption>Józef Piłsudski składa hołd prochom króla <a href="/wiki/Jan_III_Sobieski" title="Jan III Sobieski">Jana III Sobieskiego</a> w 250. rocznicę <a href="/wiki/Bitwa_pod_Wiedniem" title="Bitwa pod Wiedniem">wiktorii wiedeńskiej</a> w 1933</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_Barthou.jpg 2x" data-file-width="785" data-file-height="515" /></a><figcaption><a href="/wiki/Jules_Laroche" title="Jules Laroche">Jules Laroche</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Louis_Barthou" title="Louis Barthou">Louis Barthou</a>, <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a>, <a href="/wiki/Jan_Szembek_(dyplomata)" title="Jan Szembek (dyplomata)">Jan Szembek</a> podczas wizyty ministra francuskiego w Polsce, kwiecień 1934</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293,_Warschau,_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg/220px-Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg/330px-Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg/440px-Bundesarchiv_Bild_183-B0527-0001-293%2C_Warschau%2C_Empfang_Goebbels_bei_Marschall_Pilsudski.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="546" /></a><figcaption><a href="/wiki/Hans-Adolf_von_Moltke" title="Hans-Adolf von Moltke">Hans von Moltke</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Joseph_Goebbels" title="Joseph Goebbels">Joseph Goebbels</a> i <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a>, podczas wizyty niemieckiego ministra w Polsce, 14 czerwca 1934</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Proces_brzeski" title="Proces brzeski">Proces brzeski</a>.</i></div> <p>1 września 1930 z Piłsudskim spotkał się minister spraw wewnętrznych, <a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a>. Przedstawił on marszałkowi listę polityków będących jego wrogami politycznymi. Piłsudski własnoręcznie zaznaczył na tej liście osoby, które uważał za szczególnie niebezpieczne, które należy aresztować i osadzić w <a href="/wiki/Twierdza_Brzeska" title="Twierdza Brzeska">twierdzy brzeskiej</a>. Byli to m.in. <a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a>, <a href="/wiki/Norbert_Barlicki" title="Norbert Barlicki">Norbert Barlicki</a>, <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Kiernik" title="Władysław Kiernik">Władysław Kiernik</a>, <a href="/wiki/Herman_Lieberman" title="Herman Lieberman">Herman Lieberman</a>, <a href="/wiki/Karol_Popiel" title="Karol Popiel">Karol Popiel</a>, a później także <a href="/wiki/Wojciech_Korfanty" title="Wojciech Korfanty">Wojciech Korfanty</a>. Uwięzieni oni zostali bez nakazu sądowego, tylko na polecenie Składkowskiego. Osadzonych bito i upokarzano, a także głodzono. Stosowano również tortury psychiczne – m.in. pozorowano egzekucje. Do dziś kwestią sporną pozostaje pytanie, czy Piłsudski polecił traktować więźniów w taki sposób, czy w ogóle wiedział o tym, co dzieje się za murami twierdzy brzeskiej. </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"><div class="cytat"> <blockquote> <p>Na szczęście panowie prokuratorzy zastosowali ściganie byłych posłów. Co do mnie to też przygotowałem część tej pracy, bo chcę, by byli karani. Nie mogę znieść by taka banda byłych posłów była niekaralna i psuła moralność Polski. Ta bezkarność tego bydła przeklętego psuje całe państwo. Zastrzelę ich jak psów, gdy sądy nie osądzą<sup id="cite_ref-193" class="reference"><a href="#cite_note-193">[179]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <p><a href="/wiki/Wybory_parlamentarne_w_Polsce_w_1930_roku" title="Wybory parlamentarne w Polsce w 1930 roku">16 i 23 listopada 1930 odbyły się wybory do parlamentu</a>, nazywane „wyborami brzeskimi”. Sanacja otrzymała w nich większość bezwzględną – 56% w Sejmie i 69% w Senacie, ale za małą do zmiany konstytucji (wymagane 2/3). </p><p>4 grudnia 1930 Piłsudski zrezygnował ze stanowiska szefa rządu, ponownie z powodów zdrowotnych. <a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Drugi rząd Walerego Sławka">Zastąpił go Walery Sławek</a>, będący jednocześnie przewodniczącym BBWR-u. Sam marszałek udał się na 3,5-miesięczny odpoczynek na portugalską <a href="/wiki/Madera" title="Madera">Maderę</a> trwający od 15 grudnia 1930 do 29 marca 1931 (podczas pobytu towarzyszyli mu płk lek. <a href="/wiki/Marcin_Woyczy%C5%84ski" title="Marcin Woyczyński">Marcin Woyczyński</a>, <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Lepecki" title="Mieczysław Lepecki">Mieczysław Lepecki</a> i <a href="/wiki/Eugenia_Lewicka" title="Eugenia Lewicka">Eugenia Lewicka</a>)<sup id="cite_ref-194" class="reference"><a href="#cite_note-194">[180]</a></sup><sup id="cite_ref-195" class="reference"><a href="#cite_note-195">[181]</a></sup><sup id="cite_ref-196" class="reference"><a href="#cite_note-196">[182]</a></sup>. Lewicka, z którą Piłsudskiego łączyły zażyłe stosunki przebywała na Maderze w tajemnicy przed żoną Piłsudskiego. Po powrocie z Madery Aleksandra Piłsudska zażądała od męża zerwania wszelkich stosunków z Lewicką, co też się stało (Lewicka zaszczuta, upokorzona i załamana popełniła samobójstwo)<sup id="cite_ref-ReferenceA_189-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-189">[175]</a></sup>. </p><p>W maju 1931 roku Piłsudski, bez podania przyczyn, wymusza dymisję premiera Sławka i powierzenie teki premiera swojemu najbliższemu przyjacielowi Aleksandrowi Prystorowi. Krążą plotki, że przyczyną tego posunięcia była chęć załagodzenia konfliktu z żoną po romansie z Lewicką (w tym czasie Prystorowa była najbliższą przyjaciółką Aleksandry Piłsudskiej)<sup id="cite_ref-ReferenceA_189-2" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-189">[175]</a></sup>. </p><p><br /> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polityka_zagraniczna">Polityka zagraniczna</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobne artykuły: <a href="/wiki/Kryzys_gda%C5%84ski_(1932)" title="Kryzys gdański (1932)">Kryzys gdański (1932)</a>, <a href="/wiki/Pakt_o_nieagresji_mi%C4%99dzy_Polsk%C4%85_a_ZSRR_(1932)" title="Pakt o nieagresji między Polską a ZSRR (1932)">Pakt o nieagresji między Polską a ZSRR (1932)</a> i <a href="/wiki/Deklaracja_polsko-niemiecka_o_niestosowaniu_przemocy_z_26_stycznia_1934" title="Deklaracja polsko-niemiecka o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934">Deklaracja polsko-niemiecka o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934</a>.</i></div> <p>Po urlopie, na pierwszym spotkaniu z przedstawicielami najwyższych władz państwowych, Piłsudski oświadczył, że ma zamiar ograniczyć swe interwencje w sprawy państwa i ponownie skupić się na najbliższym mu wojsku. Nakazał także, aby w wypadku pogorszenia się sytuacji międzynarodowej na stanowisku szefa MSZ <a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">Augusta Zaleskiego</a> zastąpił <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a>. Już w tym czasie Piłsudski postulował prowadzenie polityki równowagi między Niemcami a <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich">ZSRR</a> (polsko-sowiecki pakt o nieagresji podpisano w 1932). Planował także współpracę z aliantami zachodnimi – Francją i Wielką Brytanią oraz zaprzyjaźnionymi sąsiadami – <a href="/wiki/%C5%81otwa" title="Łotwa">Łotwą</a>, <a href="/wiki/Rumunia" title="Rumunia">Rumunią</a> i <a href="/wiki/W%C4%99gry" title="Węgry">Węgrami</a>. </p><p>Wobec zmiany położenia międzynarodowego Polski i zwiększenia wpływów w Niemczech <a href="/wiki/Nazizm" title="Nazizm">narodowych socjalistów</a> Piłsudski wysunął koncepcję <a href="/wiki/Wojna_prewencyjna" title="Wojna prewencyjna">wojny prewencyjnej</a>. Zakładała ona postawienie <a href="/wiki/Ultimatum" title="Ultimatum">ultimatum</a> <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolfowi Hitlerowi</a> w oparciu o rokowania rozbrojeniowe. Hitler miał zrezygnować z wszelkiej myśli o zbrojeniach i dać gwarancje przestrzegania postanowień traktatu wersalskiego. Odrzucenie ultimatum miało spowodować natychmiastowe wkroczenie zbrojne do Niemiec. <a href="/wiki/Wojsko_Polskie" title="Wojsko Polskie">Wojsko Polskie</a> miało wejść do <a href="/wiki/Prusy_Wschodnie" title="Prusy Wschodnie">Prus Wschodnich</a> i na Śląsk, we współdziałaniu z armią czechosłowacką, wojska francuskie do <a href="/wiki/Nadrenia" title="Nadrenia">Nadrenii</a>, <a href="/wiki/Wirtembergia" title="Wirtembergia">Wirtembergii</a> i <a href="/wiki/Bawaria" title="Bawaria">Bawarii</a>. <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielka Brytania</a> miała wystąpić ze swoją flotą, wyrażając solidarność z <a href="/wiki/Francja" title="Francja">Francją</a> i Polską. Zakładano, że w 1932 i 1933 roku stutysięczna <a href="/wiki/Reichswehra" title="Reichswehra">Reichswehra</a> nie będzie mogła stawiać żadnego oporu<sup id="cite_ref-197" class="reference"><a href="#cite_note-197">[183]</a></sup>. </p><p>Jednak niebezpieczeństwo ze strony Niemiec narastało, zwłaszcza po tym, jak 30 stycznia 1933 do władzy doszedł Adolf Hitler. Marszałek szukał porozumienia z Niemcami. 26 stycznia 1934 podpisano polsko-niemiecką deklarację o nieagresji, mającą obowiązywać przez 10 lat. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej">Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" title="Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej">Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej</a>.</i></div> <p>15 czerwca 1934 minister spraw wewnętrznych, <a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pieracki" title="Bronisław Pieracki">Bronisław Pieracki</a> został zamordowany przez <a href="/wiki/Hryhorij_Maciejko" title="Hryhorij Maciejko">Hryhorija Maciejkę</a> – zamachowca z <a href="/wiki/Organizacja_Ukrai%C5%84skich_Nacjonalist%C3%B3w" title="Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów">Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN)</a>. Stało się to jednym z głównych powodów wydania przez prezydenta Mościckiego 12 lipca 1934 rozporządzenia o utworzeniu w <a href="/wiki/Bereza" title="Bereza">Berezie Kartuskiej</a> <a href="/wiki/Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" title="Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej">obozu internowania</a>, w którym bez wyroku sądowego przetrzymywano w trybie zarządzenia administracyjnego przede wszystkim członków <a href="/wiki/Komunistyczna_Partia_Polski" title="Komunistyczna Partia Polski">Komunistycznej Partii Polski</a>, <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_Narodowo-Radykalny" title="Obóz Narodowo-Radykalny">Obozu Narodowo-Radykalnego</a>, <a href="/wiki/Ruch_Narodowo-Radykalny" title="Ruch Narodowo-Radykalny">Ruchu Narodowo-Radykalnego</a> i <a href="/wiki/Organizacja_Ukrai%C5%84skich_Nacjonalist%C3%B3w" title="Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów">Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów</a>, a także np. osoby podejrzewane o popełnienie przestępstw gospodarczych, wobec których brakowało dowodów winy. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Konstytucja_kwietniowa">Konstytucja kwietniowa</h3></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Konstytucja_kwietniowa" title="Konstytucja kwietniowa">Konstytucja kwietniowa</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski,_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg/220px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg" decoding="async" width="220" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg/330px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg/440px-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski%2C_Micha%C5%82_Butkiewicz_21.03.1935.jpg 2x" data-file-width="702" data-file-height="960" /></a><figcaption>Józef Piłsudski po powrocie z Wilna 21 marca 1935. Pierwszy z prawej minister komunikacji <a href="/wiki/Micha%C5%82_Butkiewicz_(polityk)" title="Michał Butkiewicz (polityk)">Michał Butkiewicz</a>. Ostatnie znane zdjęcie Marszałka.</figcaption></figure> <p>Już od zamachu majowego członkowie sanacji planowali zmianę konstytucji w tym kierunku, aby prezydent posiadał jak największy zakres władzy. 26 stycznia 1934, wykorzystując precedens konstytucyjny oraz demonstracyjną nieobecność posłów opozycji na sali sejmowej, <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Car" title="Stanisław Car">Stanisław Car</a> pomimo braku kworum doprowadził do tego, iż referowane przez niego na forum Sejmu tezy konstytucyjne uznano za nową konstytucję i przegłosowano ją. Piłsudski ostudził jednak zapał reformatorów, zwracając im uwagę na to, iż nie jest zadowolony z forsowania nowej ustawy zasadniczej za pomocą, jak to określił, triku. Postulował dalszą, spokojną nad nią pracę w Senacie. </p><p> 23 marca 1935 Sejm uchwalił nową konstytucję. Gdy prezydent Ignacy Mościcki 23 kwietnia 1935 podpisał ustawę zasadniczą, Piłsudski miał przed sobą niecały miesiąc życia. Była ona pisana z myślą o marszałku, ale najwyższa władza w państwie stała się udziałem Mościckiego. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74506874"></p><div class="cytat"> <blockquote> <p>W propagandzie sanacyjnej podnoszono, że konstytucja kwietniowa była ostatnim aktem państwowym, który podpisał śmiertelnie już wówczas chory Piłsudski, że jest ona swoistym politycznym testamentem Marszałka, że wyraża jego ideologię. Nic w tym nie było prawdy. Piłsudski nie tylko nie znał treści swego rzekomego testamentu politycznego, ale nawet nie zapoznał się z jej pierwszymi dziesięcioma artykułami, które zawierały kwintesencję ideową konstytucji. Sprawy te, do których uprzednio przywiązywał dużą wagę, po prostu przestały go interesować<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1986279_198-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1986279-198">[184]</a></sup>. </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Śmierć_i_pochówek"><span id=".C5.9Amier.C4.87_i_poch.C3.B3wek"></span>Śmierć i pochówek</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_(22-270).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg/220px-Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg" decoding="async" width="220" height="307" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg/330px-Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg/440px-Uroczysto%C5%9Bci_%C5%BCa%C5%82obne_w_Berlinie_po_%C5%9Bmierci_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_zorganizowane_przez_polsk%C4%85_ambasad%C4%99_%2822-270%29.jpg 2x" data-file-width="2524" data-file-height="3520" /></a><figcaption>Uroczystości żałobne w kościele św. Jadwigi w Berlinie. Przed klęcznikiem siedzi <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus,_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus,_Wawel_1,_Old_Town,_Krak%C3%B3w,_Poland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/220px-Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg" decoding="async" width="220" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/330px-Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg/440px-Church_of_St._Stanislaus_and_St._Wenceslaus%2C_crypts-J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_Sarcophagus%2C_Wawel_1%2C_Old_Town%2C_Krak%C3%B3w%2C_Poland.jpg 2x" data-file-width="5391" data-file-height="3674" /></a><figcaption>Kraków, trumna z ciałem Józefa Piłsudskiego w krypcie pod Wieżą Srebrnych Dzwonów na <a href="/wiki/Wawel" title="Wawel">Wawelu</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Grobowiec_Matki_Pilsudskiego,_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_(5939772)_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg/220px-Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="220" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg/330px-Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg/440px-Grobowiec_Matki_Pilsudskiego%2C_urna_zawierajaca_serce_Marszalka_1937-1939_%285939772%29_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2733" data-file-height="1602" /></a><figcaption><a href="/wiki/Cmentarz_Na_Rossie" title="Cmentarz Na Rossie">Cmentarz Na Rossie</a> w Wilnie, mauzoleum Matka i Serce Syna, 1937</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wilno_Rossa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wilno_Rossa.jpg/220px-Wilno_Rossa.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wilno_Rossa.jpg/330px-Wilno_Rossa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Wilno_Rossa.jpg/440px-Wilno_Rossa.jpg 2x" data-file-width="1984" data-file-height="1488" /></a><figcaption><a href="/wiki/Cmentarz_Na_Rossie" title="Cmentarz Na Rossie">Cmentarz Na Rossie</a> w Wilnie, mauzoleum Matka i Serce Syna, 2004</figcaption></figure> <p>Informację o jego stanie zdrowia podano oficjalnie po uroczystościach <a href="/wiki/Narodowe_%C5%9Awi%C4%99to_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci" title="Narodowe Święto Niepodległości">Święta Niepodległości</a> 11 listopada 1934. Podczas uroczystości Piłsudski zasłabł, w związku z czym skrócono część oficjalną. Konsylium lekarskie postanowiło sprowadzić do Polski z <a href="/wiki/Wiede%C5%84" title="Wiedeń">Wiednia</a> prof. <a href="/wiki/Karel_Frederik_Wenckebach" title="Karel Frederik Wenckebach">Karela Wenckebacha</a>. Przyleciał on do Warszawy wiosną 1935 samolotem pilotowanym przez <a href="/wiki/Jerzy_Bajan" title="Jerzy Bajan">Jerzego Bajana</a>. Stwierdził chorobę nowotworową (według niektórych opracowań kiłę trzeciorzędową)<sup id="cite_ref-199" class="reference"><a href="#cite_note-199">[185]</a></sup>, a Józefowi Piłsudskiemu pozostawił jedynie kilka tygodni życia<sup id="cite_ref-200" class="reference"><a href="#cite_note-200">[o]</a></sup> (wcześniej zaniepokojenie odnośnie do stanu wątroby J. Piłsudskiego wyrażał jego osobisty lekarz, płk <a href="/wiki/Marcin_Woyczy%C5%84ski" title="Marcin Woyczyński">Marcin Woyczyński</a>, który ustąpił z tej funkcji w kwietniu 1935<sup id="cite_ref-201" class="reference"><a href="#cite_note-201">[186]</a></sup>). Poza prof. Wenckebachem opiekę lekarską nad Marszałkiem sprawowali polscy lekarze: dr <a href="/wiki/Antoni_Stefanowski" title="Antoni Stefanowski">Antoni Stefanowski</a>, gen. dr <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Rouppert" title="Stanisław Rouppert">Stanisław Rouppert</a> (kierownik), ppłk dr <a href="/wiki/Stefan_Mozo%C5%82owski" title="Stefan Mozołowski">Stefan Mozołowski</a>, płk dr <a href="/wiki/Henryk_Cianciara" title="Henryk Cianciara">Henryk Cianciara</a> i mjr dr <a href="/w/index.php?title=Felicjan_Tukanowicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Felicjan Tukanowicz (strona nie istnieje)">Felicjan Tukanowicz</a><sup id="cite_ref-202" class="reference"><a href="#cite_note-202">[187]</a></sup>. </p><p>11 maja 1935 Józef Piłsudski doznał krwotoku żołądkowego, który osłabił serce. Zmarł na <a href="/wiki/Rak_w%C4%85trobowokom%C3%B3rkowy" title="Rak wątrobowokomórkowy">raka wątrobowokomórkowego</a> (są materiały mówiące o <a href="/wiki/Rak_%C5%BCo%C5%82%C4%85dka" title="Rak żołądka">raku żołądka</a> z <a href="/wiki/Przerzut_nowotworowy" title="Przerzut nowotworowy">przerzutem</a> do <a href="/wiki/W%C4%85troba" title="Wątroba">wątroby</a>) w <a href="/wiki/Belweder_w_Warszawie" title="Belweder w Warszawie">Belwederze</a> 12 maja 1935 (w 9. rocznicę zamachu stanu), o godzinie 20.45. W chwili śmierci byli przy Józefie Piłsudskim ksiądz <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Korni%C5%82owicz" title="Władysław Korniłowicz">Władysław Korniłowicz</a>, który miał udzielić umierającemu <a href="/wiki/Namaszczenie_chorych" title="Namaszczenie chorych">ostatniego namaszczenia</a><sup id="cite_ref-CITEREFCepnik1936_203-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFCepnik1936-203">[188]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span> oraz ppłk dr <a href="/wiki/Stefan_Mozo%C5%82owski" title="Stefan Mozołowski">Stefan Mozołowski</a><sup id="cite_ref-204" class="reference"><a href="#cite_note-204">[189]</a></sup>, który sporządził <a href="/wiki/Akt_zgonu" title="Akt zgonu">akt zgonu</a><sup id="cite_ref-205" class="reference"><a href="#cite_note-205">[190]</a></sup>. </p><p>Niezwłocznie po śmierci marszałka, 13 maja 1935 zostały wyjęte z ciała <a href="/wiki/M%C3%B3zgowie" title="Mózgowie">mózg</a> i <a href="/wiki/Serce" title="Serce">serce</a>. Dokonali tego lekarze mjr dr <a href="/wiki/Wiktor_Kalici%C5%84ski" title="Wiktor Kaliciński">Wiktor Kaliciński</a> i dr <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Laskowski_(patolog)" title="Józef Laskowski (patolog)">Józef Laskowski</a>, którzy wykonali <a href="/wiki/Sekcja_zw%C5%82ok" title="Sekcja zwłok">sekcję zwłok</a> Marszałka i pracowali nad jego konserwacją i balsamowaniem (mumifikacją)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewicz1977520_206-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewicz1977520-206">[191]</a></sup><sup id="cite_ref-207" class="reference"><a href="#cite_note-207">[192]</a></sup><sup id="cite_ref-208" class="reference"><a href="#cite_note-208">[193]</a></sup>. Mózg poddano badaniu w Polskim Instytucie Badań Mózgu w Wilnie, po zakończeniu pierwszego etapu badań opublikowano monografię <i><a href="/wiki/M%C3%B3zg_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Mózg Józefa Piłsudskiego">Mózg Józefa Piłsudskiego</a></i> (1938)<sup id="cite_ref-209" class="reference"><a href="#cite_note-209">[194]</a></sup><sup id="cite_ref-210" class="reference"><a href="#cite_note-210">[195]</a></sup>. </p> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pogrzeb_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pogrzeb Józefa Piłsudskiego">Pogrzeb Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <p>Ogłoszona została <a href="/wiki/%C5%BBa%C5%82oba_narodowa" title="Żałoba narodowa">żałoba narodowa</a>. 17 maja została odprawiona msza żałobna celebrowana przez kard. <a href="/wiki/Aleksander_Kakowski" title="Aleksander Kakowski">Aleksandra Kakowskiego</a>. Pogrzeb Józefa Piłsudskiego stał się wielką manifestacją jedności narodowej. Ciało marszałka złożono w <a href="/wiki/Krypta_%C5%9Bw._Leonarda_na_Wawelu" title="Krypta św. Leonarda na Wawelu">krypcie św. Leonarda</a> na <a href="/wiki/Bazylika_archikatedralna_%C5%9Bw._Stanis%C5%82awa_i_%C5%9Bw._Wac%C5%82awa_w_Krakowie" title="Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie">Wawelu</a>. Na 22 grudnia 1935 ustalono zamknięcie trumny kryształowej z ciałem Piłsudskiego w trumnie metalowej celem późniejszego złożenia do krypty pod <a href="/wiki/Wie%C5%BCa_Srebrnych_Dzwon%C3%B3w" title="Wieża Srebrnych Dzwonów">Wieżą Srebrnych Dzwonów</a><sup id="cite_ref-211" class="reference"><a href="#cite_note-211">[196]</a></sup>. Przez pewien czas trwały <a href="/wiki/Konflikt_wawelski" title="Konflikt wawelski">spory</a> pomiędzy władzami duchownymi a świeckimi dotyczące miejsca spoczynku Piłsudskiego. Ostatecznie, 22 czerwca 1937, na polecenie metropolity krakowskiego abpa <a href="/wiki/Adam_Stefan_Sapieha" title="Adam Stefan Sapieha">Adama Stefana Sapiehy</a> trumnę przeniesiono do krypty pod Wieżą Srebrnych Dzwonów. </p><p>12 maja 1936 serce Piłsudskiego zostało złożone w grobie jego matki na <a href="/wiki/Cmentarz_Na_Rossie" title="Cmentarz Na Rossie">cmentarzu Na Rossie</a> w Wilnie<sup id="cite_ref-212" class="reference"><a href="#cite_note-212">[197]</a></sup>, a następnego dnia grobowiec został zamurowany<sup id="cite_ref-213" class="reference"><a href="#cite_note-213">[198]</a></sup>. Prace w tym miejscu trwały od 1935, a uczestniczyło w nich 1500 robotników, działających na trzy zmiany<sup id="cite_ref-214" class="reference"><a href="#cite_note-214">[199]</a></sup>. Nagrobek zwieńczyła płyta, wykonana z 19-tonowego bloku granitu, wykopanego we wsi <a href="/wiki/Bronis%C5%82awka_(powiat_kostopolski)" title="Bronisławka (powiat kostopolski)">Bronisławka</a> w <a href="/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_wo%C5%82y%C5%84skie_(II_Rzeczpospolita)" title="Województwo wołyńskie (II Rzeczpospolita)">województwie wołyńskim</a>. Płyta została obrobiona i oszlifowana przez Bolesława Sypniewskiego w warszawskim Zakładzie Rzeźbiarsko-Kamieniarskim Sypniewski, tam też wyryto inskrypcję: „Matka i serce syna”<sup id="cite_ref-215" class="reference"><a href="#cite_note-215">[200]</a></sup>. Na czarnej granitowej płycie nagrobnej zgodnie z wolą Piłsudskiego wykuto cytaty z <i><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_(poemat)" title="Wacław (poemat)">Wacława</a></i> (u góry) i <i><a href="/wiki/Beniowski" title="Beniowski">Beniowskiego</a></i> (u dołu) <a href="/wiki/Juliusz_S%C5%82owacki" title="Juliusz Słowacki">Juliusza Słowackiego</a>: </p> <blockquote> <p>u góry:<br /><i>Ty wiesz, że dumni nieszczęściem nie mogą<br />Za innych śladem iść tą samą drogą.</i><br />MATKA I SERCE SYNA<br /><i>Kto mogąc wybrać, wybrał zamiast domu<br />Gniazdo na skałach orła, niechaj umie<br />Spać, gdy źrenice czerwone od gromu<br />I słychać jęk szatanów w sosen szumie.<br />Tak żyłem.</i><sup id="cite_ref-CITEREFKłos1937233_216-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKłos1937233-216">[201]</a></sup> </p> </blockquote> <p>W czerwcu 1938 został rozstrzygnięty konkurs na projekt sarkofagu Marszałka Piłsudskiego, w wyniku którego spośród kilku zgłoszonych prac został wybrany pomysł rzeźbiarza prof. <a href="/wiki/Jan_Szczepkowski" title="Jan Szczepkowski">Jana Szczepkowskiego</a><sup id="cite_ref-217" class="reference"><a href="#cite_note-217">[202]</a></sup><sup id="cite_ref-218" class="reference"><a href="#cite_note-218">[203]</a></sup>. W pracach nad sarkofagiem w <a href="/wiki/Milan%C3%B3wek" title="Milanówek">Milanówku</a> brał udział asystent profesora <a href="/wiki/Roman_Tarkowski" title="Roman Tarkowski">Roman Tarkowski</a>, natomiast do figury Marszałka pozował zięć Adam Mickiewicz<sup id="cite_ref-219" class="reference"><a href="#cite_note-219">[204]</a></sup>. </p><p>Za życia Piłsudski rozważał, kto przejmie po nim rolę przywódcy. Nie widział jednak w swoim otoczeniu godnego następcy, obawiał się także zachowania najwyższych dowódców wojskowych po swoim odejściu. Zgodnie z tymi obawami po jego śmierci rozpoczęła się rywalizacja pomiędzy grupą wojskowych skupionych wokół generalnego inspektora Sił Zbrojnych <a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edwarda Rydza-Śmigłego</a> a stronnictwem pałacowym, któremu przewodził prezydent RP <a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a>. Żaden z nich nie posiadał jednak odpowiednich cech osobowościowych, ażeby zdominować scenę polityczną w takim stopniu, w jakim uczynił to Piłsudski<sup id="cite_ref-220" class="reference"><a href="#cite_note-220">[p]</a></sup>. </p><p>Decyzją prezesa <a href="/wiki/Instytut_Pami%C4%99ci_Narodowej" title="Instytut Pamięci Narodowej">Instytutu Pamięci Narodowej</a> z dnia 16 stycznia 2020 roku na wniosek prezesa koła <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Kombatant%C3%B3w_Rzeczypospolitej_Polskiej_i_By%C5%82ych_Wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_Politycznych" title="Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych">Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych</a> w <a href="/wiki/Nowy_Targ" title="Nowy Targ">Nowym Targu</a>, grób Piłsudskiego został wpisany do prowadzonej przez IPN <a href="/wiki/Ewidencja_grob%C3%B3w_weteran%C3%B3w_walk_o_wolno%C5%9B%C4%87_i_niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87_Polski" title="Ewidencja grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski">ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski</a> pod numerem ewidencyjnym 332<sup id="cite_ref-221" class="reference"><a href="#cite_note-221">[205]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dorobek_piśmienniczy"><span id="Dorobek_pi.C5.9Bmienniczy"></span>Dorobek piśmienniczy</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pisma_%E2%80%93_Mowy_%E2%80%93_Rozkazy_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego">Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Pisma_zbiorowe_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego">Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <p>Dorobek pisarski Józefa Piłsudskiego (w tym wszelkie przemówienia, odezwy, rozkazy, listy, wywiady itd.) został dwukrotnie zebrany przez <a href="/wiki/Instytut_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_Po%C5%9Bwi%C4%99cony_Badaniu_Najnowszej_Historii_Polski" title="Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski">Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski</a>. Za pierwszym razem (w postaci 8 tomów wydanych w latach 1930–1931, uzupełnionych trzema w latach 1930–1936) były to <i><a href="/wiki/Pisma_%E2%80%93_Mowy_%E2%80%93_Rozkazy_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego">Pisma – Mowy – Rozkazy</a></i>. W latach 1937–1938 tenże instytut wydał uzupełnione i krytycznie przejrzane <i>Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego</i>. Ta ostatnia praca została wznowiona w postaci reprintu w 1989. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rodzina_i_życie_prywatne"><span id="Rodzina_i_.C5.BCycie_prywatne"></span>Rodzina i życie prywatne</h2></div> <div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:222px;max-width:222px"><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:109px;max-width:109px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Maria_Pi%C5%82sudska.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Maria_Pi%C5%82sudska.jpg/107px-Maria_Pi%C5%82sudska.jpg" decoding="async" width="107" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Maria_Pi%C5%82sudska.jpg/161px-Maria_Pi%C5%82sudska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Maria_Pi%C5%82sudska.jpg/214px-Maria_Pi%C5%82sudska.jpg 2x" data-file-width="434" data-file-height="640" /></a></span></div></div><div class="tsingle" style="float:left;margin:1px;width:109px;max-width:109px"><div class="thumbimage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Aleksandra_Pi%C5%82sudska_(-1931).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg/107px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg" decoding="async" width="107" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg/161px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg/214px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska_%28-1931%29.jpg 2x" data-file-width="426" data-file-height="623" /></a></span></div></div><div style="clear:left"></div><div class="thumbcaption" style="clear:left;text-align:left"><a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1865%E2%80%931921)" title="Maria Piłsudska (1865–1921)">Maria z Koplewskich Piłsudska, I voto Juszkiewiczowa</a>, pierwsza żona Józefa Piłsudskiego (z lewej) oraz <a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandra ze Szczerbińskich Piłsudska</a> – druga żona marszałka</div></div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG/220px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG" decoding="async" width="220" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG/330px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG/440px-Aleksandra_Pi%C5%82sudska.JPG 2x" data-file-width="1298" data-file-height="1325" /></a><figcaption>Józef Piłsudski z żoną Aleksandrą oraz córkami – Wandą i Jadwigą w 1928</figcaption></figure> <p>Pierwszą żoną Józefa Piłsudskiego była <a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1865%E2%80%931921)" title="Maria Piłsudska (1865–1921)">Maria z Koplewskich Juszkiewiczowa</a> (1865–1921, członkini PPS, <a href="/wiki/Pseudonim" title="Pseudonim">ps.</a> „Piękna Pani”)<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198797_43-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198797-43">[36]</a></sup>. Ze związku małżeńskiego (zawartego w 1883) z Marianem Juszkiewiczem miała córkę Wandę (1887–1908). Była ona protestantką, członkinią Kościoła ewangelicko-augsburskiego. Wkrótce po narodzinach Wandy doszło do rozwodu Marii z Juszkiewiczem (dopuszczalnego przez kościoły protestanckie). Pragnąc zawrzeć z nią małżeństwo, Piłsudski przeszedł na luteranizm, a ślub odbył się 15 lipca 1899 w kościele protestanckim we wsi Paproć Duża<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki198863–64_45-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki198863–64-45">[37]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987108_46-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987108-46">[38]</a></sup>. Para początkowo mieszkała w Łodzi przy ul. Wschodniej 19. W wyniku aresztowania Piłsudskiego, a następnie jego ucieczki, małżeństwo przenosiło się do Lwowa (od 1902) i Krakowa (od 1904). Po śmierci córki w sierpniu 1908 – traktowanej przez Piłsudskiego jako jego dziecko – nie powróciła do działalności politycznej. Nie wyrażała również zgody na rozwód z mężem, który w maju 1906 poznał, a następnie związał się z <a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandrą Szczerbińską</a><sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988121_70-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988121-70">[61]</a></sup>. Pierwsza żona Piłsudskiego zmarła w 1921, a jej mąż nie pojawił się na pogrzebie, wysyłając na niego brata Jana<sup id="cite_ref-Grzywacz_222-0" class="reference"><a href="#cite_note-Grzywacz-222">[206]</a></sup>. </p><p>Związek Piłsudskiego ze Szczerbińską (działaczką PPS i POW, ps. „Ola”) przez szereg lat był nieformalny, dopiero śmierć jego żony pozwoliła na zawarcie małżeństwa, co nastąpiło 25 października 1921<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988249_72-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988249-72">[63]</a></sup> w Belwederze – ślubu udzielał ksiądz prałat Naczelnika Państwa, <a href="/w/index.php?title=Marian_Tokarzewski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marian Tokarzewski (strona nie istnieje)">Marian Tokarzewski</a>, świadkami byli Bolesław Wieniawa-Długoszowski i płk <a href="/wiki/Eugeniusz_Piestrzy%C5%84ski" title="Eugeniusz Piestrzyński">Eugeniusz Piestrzyński</a>. Z tego związku marszałek miał dwie córki: </p> <ul><li><a href="/wiki/Wanda_Pi%C5%82sudska" title="Wanda Piłsudska">Wandę</a> (1918–2001)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71">[62]</a></sup> – lekarkę psychiatrę, w latach 1939–1990 mieszkającą w Wielkiej Brytanii,</li> <li><a href="/wiki/Jadwiga_Pi%C5%82sudska" title="Jadwiga Piłsudska">Jadwigę, nazywaną Jagodą</a> (1920–2014)<sup id="cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71">[62]</a></sup> – architekt, porucznika pilota <a href="/wiki/Polskie_Si%C5%82y_Powietrzne_w_Wielkiej_Brytanii" title="Polskie Siły Powietrzne w Wielkiej Brytanii">Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii</a> i <a href="/wiki/Royal_Air_Force" title="Royal Air Force">RAF</a>, żonę <a href="/wiki/Andrzej_Jaraczewski" title="Andrzej Jaraczewski">Andrzeja Jaraczewskiego</a>, matkę <a href="/wiki/Krzysztof_Jaraczewski" title="Krzysztof Jaraczewski">Krzysztofa Jaraczewskiego</a> i <a href="/wiki/Joanna_Onyszkiewicz" title="Joanna Onyszkiewicz">Joanny Onyszkiewicz</a>.</li></ul> <p>Ze względu na brak możliwości zawarcia małżeństwa początkowo Piłsudski i Szczerbińska nie mieszkali razem – on w Belwederze, ona w dwupokojowym mieszkaniu na Pradze, a następnie przy ul. Koszykowej 70<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009130_223-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009130-223">[207]</a></sup>. Dopiero w 1921, po ślubie, zamieszkali w Belwederze. W 1922 przenieśli się na krótko do mieszkania przy ul. Koszykowej, a od lipca 1923 – do dworku <i>Milusin</i> w Sulejówku. Po zamachu majowym rodzina ponownie przeniosła się do Belwederu. Marszałek bardzo często jednak nocował w Ministerstwie Spraw Wojskowych, a później w budynku Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009144_224-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009144-224">[208]</a></sup>. Nawał pracy uniemożliwiał mu częste kontakty z żoną, do rzadkości należały ich wspólne wyjazdy do Wilna na jarmark zwany <i>Kaziukami</i>. Piłsudski wolał także jeździć na samotny wypoczynek do <a href="/wiki/Druskieniki" title="Druskieniki">Druskienik</a> (w sierpniu i wrześniu)<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009145_225-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009145-225">[209]</a></sup>. Po zrzeczeniu się majątku w Świątnikach (otrzymanego w ramach tzw. resztówki dla posiadaczy Krzyża Virtuti Militari), w 1930 Piłsudscy otrzymali dworek w <a href="/wiki/Pikieliszki" title="Pikieliszki">Pikieliszkach</a>. Stosunki pomiędzy małżonkami ochładzały się już od połowy lat 20., pod koniec życia marszałka żyli oni obok siebie – Aleksandra nie towarzyszyła mu w oficjalnych uroczystościach czy podczas podejmowania gości w Belwederze. Od 1924 Piłsudskiego łączyła znajomość z poznaną w Druskiennikach lekarką <a href="/wiki/Eugenia_Lewicka" title="Eugenia Lewicka">Eugenią Lewicką</a> (1896–1931), która z biegiem lat przybierała na zażyłości. Towarzyszyła mu ona nawet podczas urlopu na Maderze w 1930<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009143_226-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009143-226">[210]</a></sup>, co spowodowało pojawienie się doniesień o rzekomym romansie łączącym marszałka z Lewicką<sup id="cite_ref-Grzywacz_222-1" class="reference"><a href="#cite_note-Grzywacz-222">[206]</a></sup>. Zmarła w 1931, a w jej pogrzebie wziął udział sam Piłsudski, jak również m.in. premier <a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a>. Marszałka łączono także z Jadwigą Burhardt (1901–1965)<sup id="cite_ref-Grzywacz_222-2" class="reference"><a href="#cite_note-Grzywacz-222">[206]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009159–160_227-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009159–160-227">[211]</a></sup> i <a href="/wiki/Kazimiera_I%C5%82%C5%82akowicz%C3%B3wna" title="Kazimiera Iłłakowiczówna">Kazimierą Iłłakowiczówną</a> (1892–1983), pełniącą funkcję sekretarki Piłsudskiego w latach 1926–1935<sup id="cite_ref-CITEREFSrzednicki2008_228-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSrzednicki2008-228">[212]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nawyki_i_zainteresowania">Nawyki i zainteresowania</h3></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg/220px-Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg/330px-Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg/440px-Pi%C5%82sudski_pasjans.jpg 2x" data-file-width="970" data-file-height="642" /></a><figcaption>Jedną z ulubionych rozrywek marszałka było stawianie <a href="/wiki/Pasjans" title="Pasjans">pasjansa</a></figcaption></figure> <p>Piłsudski był zwolennikiem skromnego i prostego stylu życia. Podróżując, odmawiał korzystania ze specjalnego wagonu kolejowego (salonki), wybierając bilet drugiej klasy<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009136_229-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009136-229">[213]</a></sup>. Na co dzień nosił zwykłą szarą bluzę wojskową, bez odznak i orderów<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009136_229-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009136-229">[213]</a></sup>. Zakazywał także przebywania w jego pobliżu ochroniarzy, stale nosił za to przy sobie rewolwer (również w nocy – kładł go obok łóżka)<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009136–137_230-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009136–137-230">[214]</a></sup>. Cenił sobie także prostą kuchnię (nie lubił jednak m.in. <a href="/wiki/Bigos" title="Bigos">bigosu</a> czy <a href="/wiki/Zupa_grochowa" title="Zupa grochowa">zupy grochowej</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009137-231">[215]</a></sup>. Alkohol pił tylko w niedużych ilościach, przede wszystkim <a href="/wiki/Tokaj_(wino)" title="Tokaj (wino)">tokaj</a>. Lubił za to palić papierosy oraz pić <a href="/wiki/Herbata" title="Herbata">herbatę</a> (nawet do 10 szklanek dziennie)<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009137-231">[215]</a></sup>. Bardzo często jadł słodycze – głównie <a href="/wiki/Lotte_Wedel" title="Lotte Wedel">wedlowskie</a> herbatniki i krakersy<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009137-231">[215]</a></sup>. </p><p>Jedną z ulubionych rozrywek Piłsudskiego było stawianie <a href="/wiki/Pasjans" title="Pasjans">pasjansów</a>. Zainteresowanie to przerodziło się w prawdziwą pasję po jego powrocie z Magdeburga<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009128_232-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009128-232">[216]</a></sup>. Lubił również grać w <a href="/wiki/Szachy" title="Szachy">szachy</a>, jeździć konno oraz strzelać, choć czynności tych nie uważał za uprawianie sportu<sup id="cite_ref-233" class="reference"><a href="#cite_note-233">[217]</a></sup>. Interesował się także <a href="/wiki/Parapsychologia" title="Parapsychologia">parapsychologią</a>, brał udział w popularnych w okresie międzywojennym seansach spirytystycznych (m.in. przeprowadzonych przez <a href="/wiki/Franek_Kluski" title="Franek Kluski">Teofila Modrzejewskiego</a> i <a href="/wiki/Stefan_Ossowiecki" title="Stefan Ossowiecki">Stefana Ossowieckiego</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009132_234-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009132-234">[218]</a></sup>. Wierzył także w istnienie <a href="/wiki/Telepatia" title="Telepatia">telepatii</a><sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009132_234-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009132-234">[218]</a></sup>. Unikał za to uroczystości religijnych<sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009149_235-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009149-235">[219]</a></sup>. Piłsudski nie przepadał również za <a href="/wiki/Telefon" title="Telefon">telefonami</a>, <a href="/wiki/Radio" title="Radio">audycjami radiowymi</a>, a także (początkowo) za <a href="/wiki/Kinematografia" title="Kinematografia">kinematografią</a>. Zdanie na temat filmów zmienił na początku lat 30., gdy w Belwederze i w siedzibie GISZ zainstalowano przenośne aparaty umożliwiające wyświetlanie filmów. Stał się wówczas ich pasjonatem, szczególnie lubiąc filmy o pogodnym przekazie – komedie z <a href="/wiki/Flip_i_Flap" title="Flip i Flap">Flipem i Flapem</a> czy animacje <a href="/wiki/Walt_Disney" title="Walt Disney">Walta Disneya</a><sup id="cite_ref-CITEREFKoper2009154–155_236-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKoper2009154–155-236">[220]</a></sup>. </p><p>Ulubionym koniem marszałka była <a href="/wiki/Kasztanka" title="Kasztanka">Kasztanka</a>, klacz, którą otrzymał w 1914. Służyła mu ona do 1927<sup id="cite_ref-237" class="reference"><a href="#cite_note-237">[221]</a></sup>. Piłsudski posiadał także dwa psy – pierwszym z nich był Dorek, należący do rodziny jeszcze przed zamachem majowym. Drugi został nazwany przez marszałka po prostu „Pies”. Był <a href="/wiki/Owczarek_niemiecki" title="Owczarek niemiecki">wilczurem</a> specjalnie szkolonym do pilnowania dokumentów<sup id="cite_ref-238" class="reference"><a href="#cite_note-238">[222]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kult_Piłsudskiego"><span id="Kult_Pi.C5.82sudskiego"></span>Kult Piłsudskiego</h2></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Kult_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Kult Józefa Piłsudskiego">Kult Józefa Piłsudskiego</a>.</i></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG/220px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG/330px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG/440px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski_mura%C5%82.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>Mural upamiętniający Józefa Piłsudskiego na murach <a href="/wiki/Akademia_Sztuki_Wojennej" title="Akademia Sztuki Wojennej">Akademii Sztuki Wojennej</a></figcaption></figure> <p>W <a href="/wiki/Historia_Polski_(1918%E2%80%931939)" title="Historia Polski (1918–1939)">dwudziestoleciu międzywojennym</a>, a także po zakończeniu tego okresu historii Polski, wokół osoby pierwszego marszałka Polski budowany był swoisty <a href="/wiki/Kult_jednostki" title="Kult jednostki">kult</a>. Polegał on na przypisywaniu Piłsudskiemu cech genialnego dowódcy, wybitnego stratega i polityka, a przede wszystkim wizjonera<sup id="cite_ref-239" class="reference"><a href="#cite_note-239">[q]</a></sup><sup id="cite_ref-240" class="reference"><a href="#cite_note-240">[r]</a></sup><sup id="cite_ref-241" class="reference"><a href="#cite_note-241">[223]</a></sup>. </p><p>Już podczas działalności w PPS i walki w Legionach w otoczeniu przyszłego marszałka pojawiły się osoby fanatycznie mu oddane, podchodzące bezkrytycznie do jego osoby i poleceń przez niego wydawanych<sup id="cite_ref-242" class="reference"><a href="#cite_note-242">[224]</a></sup>. Z tego środowiska pochodziła grupa polityków rządząca <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzecząpospolitą</a><sup id="cite_ref-243" class="reference"><a href="#cite_note-243">[s]</a></sup>. Po odzyskaniu niepodległości popularność Piłsudskiego rosła, szczególnie w związku z wygraną w wojnie polsko-bolszewickiej i nieudolnością kolejnych rządów. Przez swych zwolenników był on wówczas uważany za jedyną osobę w Polsce, która jest w stanie wyprowadzić Polskę z kryzysu politycznego i gospodarczego. </p><p>Po zamachu majowym w 1926 i wprowadzeniu rządów autorytarnych kult Piłsudskiego stał się oficjalną ideologią państwową, której rozpowszechnianie nasiliło się jeszcze po jego śmierci w 1935. Portrety Piłsudskiego wisiały wówczas na ścianach w instytucjach i urzędach państwowych<sup id="cite_ref-244" class="reference"><a href="#cite_note-244">[t]</a></sup>. Otrzymał godność członka honorowego założonego w 1928 <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Sybirak%C3%B3w" title="Związek Sybiraków">Związku Sybiraków</a><sup id="cite_ref-245" class="reference"><a href="#cite_note-245">[225]</a></sup>, a 27 grudnia 1933 <a href="/w/index.php?title=Zwi%C4%85zek_Weteran%C3%B3w_Powsta%C5%84_Narodowych_R.P._14/19&action=edit&redlink=1" class="new" title="Związek Weteranów Powstań Narodowych R.P. 14/19 (strona nie istnieje)">Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 14/19</a><sup id="cite_ref-246" class="reference"><a href="#cite_note-246">[226]</a></sup>. </p><p>Marszałek był głównym tematem wielu utworów literackich, widniał na obrazach, był honorowym członkiem niezliczonej liczby organizacji, obywatelem honorowym kilkudziesięciu miast (m.in. <a href="/wiki/Nowy_S%C4%85cz" title="Nowy Sącz">Nowego Sącza</a> (1916)<sup id="cite_ref-247" class="reference"><a href="#cite_note-247">[227]</a></sup>, Warszawy (gdzie został uhonorowany dwa dni po przybyciu z niewoli, 12 listopada 1918)<sup id="cite_ref-248" class="reference"><a href="#cite_note-248">[228]</a></sup><sup id="cite_ref-249" class="reference"><a href="#cite_note-249">[229]</a></sup>, <a href="/wiki/Ciechan%C3%B3w" title="Ciechanów">Ciechanowa</a> (1925)<sup id="cite_ref-250" class="reference"><a href="#cite_note-250">[230]</a></sup> i <a href="/wiki/Hrubiesz%C3%B3w" title="Hrubieszów">Hrubieszowa</a> (1935)<sup id="cite_ref-251" class="reference"><a href="#cite_note-251">[231]</a></sup>). Jego imieniem nazywano instytucje, statki, samoloty, obiekty itd. (w tym <a href="/wiki/G%C3%B3ry_Pi%C5%82sudskiego" title="Góry Piłsudskiego">Góry Piłsudskiego</a>, grupę górską na <a href="/wiki/Spitsbergen" title="Spitsbergen">Spitsbergenie</a><sup id="cite_ref-252" class="reference"><a href="#cite_note-252">[232]</a></sup>). Kult osoby Piłsudskiego był ważnym elementem wychowania patriotycznego, jakiemu poddawane były dzieci i młodzież w szkołach<sup id="cite_ref-Osiński_253-0" class="reference"><a href="#cite_note-Osiński-253">[233]</a></sup>. W 1938 Sejm uchwalił nawet <a href="/wiki/Ustawa_o_ochronie_Imienia_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Ustawa o ochronie Imienia Józefa Piłsudskiego">specjalną ustawę</a>, która pod karą więzienia zakazywała szkalowania imienia Józefa Piłsudskiego<sup id="cite_ref-254" class="reference"><a href="#cite_note-254">[234]</a></sup>. </p><p>Podczas okupacji niemieckiej i okresu <a href="/wiki/Polska_Rzeczpospolita_Ludowa" title="Polska Rzeczpospolita Ludowa">PRL</a> kult Piłsudskiego był zwalczany przez władze, przyczyniło się to jednak do jego wzmocnienia<sup id="cite_ref-Okulewicz_255-0" class="reference"><a href="#cite_note-Okulewicz-255">[235]</a></sup>. </p><p>W czasach PRL do tradycji piłsudczykowskiej nawiązywali przede wszystkim <a href="/wiki/Leszek_Moczulski" title="Leszek Moczulski">Leszek Moczulski</a> i <a href="/wiki/Konfederacja_Polski_Niepodleg%C5%82ej" title="Konfederacja Polski Niepodległej">Konfederacja Polski Niepodległej</a>, głosząc etos niepodległościowy (<i>filozofię czynu</i><sup id="cite_ref-CITEREFUrbankowski1988_256-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFUrbankowski1988-256">[236]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>) i traktując działalność na rzecz niepodległości jako zobowiązanie moralne<sup id="cite_ref-257" class="reference"><a href="#cite_note-257">[237]</a></sup>. </p><p>Wszystkie utwory Piłsudskiego objęte były w 1951 <a href="/wiki/Cenzura_w_Polskiej_Rzeczypospolitej_Ludowej" title="Cenzura w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej">zapisem cenzury w Polsce</a>, podlegały natychmiastowemu wycofaniu z bibliotek<sup id="cite_ref-258" class="reference"><a href="#cite_note-258">[238]</a></sup>. </p><p>Po <a href="/wiki/Ustr%C3%B3j_polityczny_Polski#Transformacja_ustrojowa" title="Ustrój polityczny Polski">transformacji ustrojowej w Polsce</a> w 1989 roku Piłsudski „po wielu latach niebytu powrócił jako jeden z najważniejszych symboli niepodległości” do szerokiego dyskursu, co dało możliwość odrodzenia się jego legendy i mitu<sup id="cite_ref-legendaikult_259-0" class="reference"><a href="#cite_note-legendaikult-259">[239]</a></sup>. Większość osób sprawujących funkcje w życiu publicznym <a href="/wiki/III_Rzeczpospolita" title="III Rzeczpospolita">III RP</a> określiła go jako jedną z najwybitniejszych postaci w historii Polski<sup id="cite_ref-legendaikult_259-1" class="reference"><a href="#cite_note-legendaikult-259">[239]</a></sup>. Piłsudski stał się patronem szeregu ulic, placów i szkół. Powstało również kilkanaście jego pomników<sup id="cite_ref-CITEREFOżóg2007_260-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFOżóg2007-260">[240]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. </p><p>W 2015 w <a href="/wiki/Kiszyni%C3%B3w" title="Kiszyniów">Kiszyniowie</a> odsłonięto pomnik Józefa Piłsudskiego autorstwa mołdawskiego rzeźbiarza <a href="/wiki/Wiaczes%C5%82aw_%C5%BByglicki" title="Wiaczesław Żyglicki">Wiaczesława Żyglickiego</a><sup id="cite_ref-261" class="reference"><a href="#cite_note-261">[241]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kontrowersje">Kontrowersje</h2></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png/220px-Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png/330px-Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png/440px-Marsza%C5%82ek_Pi%C5%82sudski_w_gronie_swych_zaufanych_doradc%C3%B3w.png 2x" data-file-width="3510" data-file-height="4785" /></a><figcaption>Okładka <a href="/wiki/Cyrulik_Warszawski_(pismo)" title="Cyrulik Warszawski (pismo)">Cyrulika Warszawskiego</a> z 1926 roku, przedstawiająca karykaturę czytającego Józefa Piłsudskiego, otoczonego lustrami, z podpisem „Marszałek Piłsudski w gronie swych zaufanych doradców”</figcaption></figure> <p>Józef Piłsudski jest postacią, której zasługi dla niepodległości Polski są powszechnie uznane, ale jednocześnie wiąże się z nim wiele kontrowersji. Najważniejsze kwestie to: </p> <ul><li>Sprawa wyznania marszałka i zarzut instrumentalnego traktowania religii. Piłsudski został <a href="/wiki/Protestantyzm" title="Protestantyzm">protestantem</a> w celu wzięcia ślubu ze swoją pierwszą żoną (<a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1865%E2%80%931921)" title="Maria Piłsudska (1865–1921)">Marią Juszkiewiczową</a>), która była rozwódką i miała dziecko ze swojego poprzedniego związku. Być może Piłsudski powrócił później do <a href="/wiki/Katolicyzm" title="Katolicyzm">Kościoła katolickiego</a> w celu wzięcia ślubu z inną kobietą (<a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandrą Szczerbińską</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFWarszawski1999_262-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWarszawski1999-262">[242]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>.</li></ul> <p>27 lutego 1916 w <a href="/wiki/Karasin" title="Karasin">Karasinie</a> na Wołyniu, w obecności podpułkownika Kazimierza Sosnkowskiego i porucznika Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego, kapelan 1 pułku piechoty legionów, pijar ks. <a href="/wiki/Henryk_Ciepicha%C5%82%C5%82" title="Henryk Ciepichałł">Henryk Ciepichałł</a> przyjął od chorego na <a href="/wiki/Grypa" title="Grypa">grypę</a> Józefa Piłsudskiego akt wyrzeczenia się protestantyzmu i złożenia wyznania wiary <a href="/wiki/Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%82aci%C5%84ski" title="Kościół łaciński">rzymskokatolickiej</a><sup id="cite_ref-263" class="reference"><a href="#cite_note-263">[243]</a></sup><sup id="cite_ref-264" class="reference"><a href="#cite_note-264">[244]</a></sup><sup id="cite_ref-265" class="reference"><a href="#cite_note-265">[245]</a></sup>. </p><p>Według niektórych autorów powrót Piłsudskiego do Kościoła katolickiego jest legendą, a różne przekazy opisujące, jak miałoby to wyglądać (w 1916 w <a href="/wiki/Karasin" title="Karasin">Karasinie</a><sup id="cite_ref-CITEREFSuleja2004173_266-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSuleja2004173-266">[246]</a></sup>, w czasie bitwy warszawskiej lub w trakcie ślubu z drugą żoną) są niezgodne z obowiązującym wówczas prawem kanonicznym, zgodnie z którym ekskomunika odstępcy od wiary katolickiej była zastrzeżona Stolicy Apostolskiej. Nie mógł jej więc usunąć szeregowy duchowny. </p> <ul><li>Istnieje spór, kto był w rzeczywistości autorem uderzenia znad Wieprza podczas Bitwy Warszawskiej. Wśród pomysłodawców wymienia się, oprócz Piłsudskiego, przede wszystkim gen. Weyganda i gen. Rozwadowskiego<sup id="cite_ref-CITEREFWieczorkiewicz200880–81_267-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFWieczorkiewicz200880–81-267">[247]</a></sup><sup id="cite_ref-268" class="reference"><a href="#cite_note-268">[248]</a></sup><sup id="cite_ref-269" class="reference"><a href="#cite_note-269">[249]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987197_270-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987197-270">[250]</a></sup>. Weygand jednak w rozmowie z korespondentem „L’Information” stwierdzał, że „To zwycięstwo (...) jest zwycięstwem polskim. Operacje zostały wykonane przez generałów polskich, według planu polskiego”. Weygand powiedział także, iż „W ciągu trzech dni, które Marszałek Piłsudski spędził wśród wojsk Czwartej Armii, zelektryzował je, przelał z własnej duszy w duszę walczących ufność i wolę pokonania wszelkich przeszkód. Nikt poza nim nie mógłby tego dokonać. Pod żadnym innym dowódcą wojsko polskie nie dokonałoby z tym uniesieniem zażartym tej ofensywy”. Z kolei z wymiany depesz wynika, że Rozwadowski uważał Piłsudskiego za autora planu bitwy oraz to, że Piłsudski kierował jej przebiegiem, podając swoje miejsce postoju i żądając od Rozwadowskiego meldunków o wykonaniu zadań<sup id="cite_ref-271" class="reference"><a href="#cite_note-271">[251]</a></sup>.</li> <li>Józef Piłsudski oskarżany był także o współpracę i szpiegostwo na rzecz <a href="/wiki/Niemcy" title="Niemcy">Niemiec</a>, w czasach gdy walczył u boku <a href="/wiki/Pa%C5%84stwa_centralne" title="Państwa centralne">państw centralnych</a> przeciwko Rosji oraz gdy zaraz po powrocie z więzienia 11 listopada przejął władzę od <a href="/wiki/Rada_Regencyjna" title="Rada Regencyjna">Rady Regencyjnej</a> powołanej przez okupanta. Skłonności germanofilskie były przypisywane Piłsudskiemu przez środowiska endeckie, z Romanem Dmowskim, a później <a href="/wiki/J%C4%99drzej_Giertych" title="Jędrzej Giertych">Jędrzejem Giertychem</a><sup id="cite_ref-CITEREFGiertych1987_272-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFGiertych1987-272">[252]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span><sup id="cite_ref-273" class="reference"><a href="#cite_note-273">[253]</a></sup> na czele.</li> <li>Kwestia zamachu majowego. Piłsudski oskarżany jest o dążenie do wprowadzenia swojej dyktatury<sup id="cite_ref-274" class="reference"><a href="#cite_note-274">[u]</a></sup>. Kwestia zbrojnego przewrotu, przeprowadzonego w maju 1926, w którym zginęło kilkaset osób i nigdy nie wyciągnięto konsekwencji wobec sprawców ich śmierci jest do dziś przedmiotem kontrowersji<sup id="cite_ref-275" class="reference"><a href="#cite_note-275">[254]</a></sup>.</li> <li>Stworzenie obozów w <a href="/wiki/Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" title="Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej">Berezie Kartuskiej</a> i <a href="/wiki/Twierdza_Brzeska" title="Twierdza Brzeska">w pobliżu Brześcia</a> dla oponentów politycznych<sup id="cite_ref-276" class="reference"><a href="#cite_note-276">[255]</a></sup>.</li> <li>Sprawa posła <a href="/wiki/Jerzy_Zdziechowski" title="Jerzy Zdziechowski">Jerzego Zdziechowskiego</a>. W nocy z 30 września na 1 października 1926 został on brutalnie pobity we własnym mieszkaniu w Warszawie. Pobicia dokonali ludzie w mundurach, których tożsamość do dziś nie została ustalona<sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987266_277-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987266-277">[256]</a></sup>. Zdziechowski był w opozycji względem rządów sanacji; był także jednym z głównych inspiratorów obstrukcji budżetowych. Wielu ówczesnych publicystów obwiniało (choć nie bezpośrednio) Piłsudskiego o wydanie polecenia zastraszenia Zdziechowskiego. Ofiarami pobić stali się także inni krytycy sanacji: <a href="/wiki/Tadeusz_Do%C5%82%C4%99ga-Mostowicz" title="Tadeusz Dołęga-Mostowicz">Tadeusz Dołęga-Mostowicz</a><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198766–67_278-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198766–67-278">[257]</a></sup>, <a href="/wiki/Jan_D%C4%85bski" title="Jan Dąbski">Jan Dąbski</a><sup id="cite_ref-279" class="reference"><a href="#cite_note-279">[258]</a></sup>, czy <a href="/wiki/Adolf_Nowaczy%C5%84ski" title="Adolf Nowaczyński">Adolf Nowaczyński</a><sup id="cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198766_280-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198766-280">[259]</a></sup>.</li> <li>Zaginięcie generała <a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Zag%C3%B3rski_(genera%C5%82)" title="Włodzimierz Zagórski (generał)">Włodzimierza Zagórskiego</a>, oskarżanego o powiązania z aferą finansową z udziałem kapitału francuskiego. Podczas <a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">Bitwy Warszawskiej</a> gen. Zagórski był szefem sztabu frontu północnego <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Haller" title="Józef Haller">Józefa Hallera</a>; jako bezpośredni i kompetentny świadek mógł być oponentem Piłsudskiego w kwestii mitologizowania roli marszałka w bitwie warszawskiej<sup id="cite_ref-CITEREFPruszyński1995233_281-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFPruszyński1995233-281">[260]</a></sup>. Zaginął po zwolnieniu z więzienia wojskowego w Wilnie (gdzie siedział podobnie jak pięciu innych generałów, wśród których był <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a>, od zamachu majowego bez przedstawienia zarzutów) i po powrocie do Warszawy w 1927. Drogę do Warszawy odbył pociągiem ubrany w dostarczone mu przy zwolnieniu cywilne, nie pasujące na niego ubranie, eskortowany przez oficera. Po przyjeździe do Warszawy zaginął. Śledztwo w sprawie i poszukiwania dziennikarskie nie dały rezultatów. Według wspomnień Wincentego Witosa został zamordowany przez fanatycznych zwolenników Piłsudskiego, a jego ciało obciążono kamieniami i wrzucono do <a href="/wiki/Wis%C5%82a" title="Wisła">Wisły</a>. Zbrodni nigdy nie udowodniono. Również tutaj pojawiły się podejrzenia, że sam Piłsudski mógł nakazać usunięcie generała<sup id="cite_ref-CITEREFCieślikowski1997_282-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFCieślikowski1997-282">[261]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>.</li> <li>Śmierć gen. <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusza Rozwadowskiego</a>, wieloletniego nieprzyjaciela Piłsudskiego. Rozdźwięki między nimi powstały już w pierwszych dniach niepodległości, pogłębiły je niejasności co do autorstwa zwycięskiego planu <a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">„cudu nad Wisłą”</a>, a ukoronowało dowodzenie wojskami wiernymi rządowi podczas <a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">przewrotu majowego</a>. Był jednym z oficerów uwięzionych i bezprawnie przetrzymywanych w jego następstwie. Zmarł w rok po zwolnieniu z więzienia, przy pewnych poszlakach wskazujących na otrucie<sup id="cite_ref-283" class="reference"><a href="#cite_note-283">[262]</a></sup>.</li> <li>Krytyka Piłsudskiego jest także spotykana wśród zwolenników lewicy, którzy zarzucają marszałkowi porzucenie socjalistycznych ideałów na rzecz konserwatyzmu (autorytarny styl rządów, układ z prawicą, brak socjalistycznych reform) oraz prześladowania lewicy. W okresie II RP popularne były prześladowania działaczy <a href="/wiki/Komunistyczna_Partia_Polski" title="Komunistyczna Partia Polski">KPP</a>, a w okresie po zamachu majowym represje dotknęły również <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">PPS</a> i część organizacji chłopskich<sup id="cite_ref-284" class="reference"><a href="#cite_note-284">[263]</a></sup>. Posłowie <a href="/wiki/Sojusz_Lewicy_Demokratycznej" title="Sojusz Lewicy Demokratycznej">SLD</a> i <a href="/wiki/Polskie_Stronnictwo_Ludowe" title="Polskie Stronnictwo Ludowe">PSL</a> złożyli w 2009 projekt ustawy potępiającej <a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">przewrót majowy</a>; posłowie napisali w projekcie, że <i>w wyniku przewrotu majowego Polska znalazła się na krawędzi wojny domowej. Jego autorzy skazali na śmierć setki niewinnych ludzi: żołnierzy i mieszkańców Warszawy. Kazali Polakom strzelać do Polaków. Stworzyli w Berezie Kartuskiej obóz dla przeciwników politycznych. Zamiast służyć Narodowi podzielili go na zwalczające się obozy</i><sup id="cite_ref-285" class="reference"><a href="#cite_note-285">[264]</a></sup>. Wśród radykalniej nastawionych działaczy (głównie zagranicznych) pojawiają się nawet zarzuty o <a href="/wiki/Faszyzm" title="Faszyzm">faszyzm</a><sup id="cite_ref-286" class="reference"><a href="#cite_note-286">[265]</a></sup>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ordery_i_odznaczenia">Ordery i odznaczenia</h2></div> <div class="ImageGroup" style="max-width:235px; float: right; clear: right; text-align: center; margin-left: 1.4em;"><div style="font-weight:bold;">Pomniki Józefa Piłsudskiego</div><div class="ImageGroupUnits"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg/220px-PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg/330px-PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg/440px-PomnikPilsudskiSulejowek2010.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="666" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sulej%C3%B3wek" title="Sulejówek">Sulejówek</a>, pomnik Józefa Piłsudskiego z córkami </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg/220px-PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg/330px-PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg/440px-PL_Turek_Pilsudski_Monument_11.jpg 2x" data-file-width="816" data-file-height="612" /></a><figcaption><a href="/wiki/Turek" title="Turek">Turek</a>, <a href="/wiki/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Turku" title="Pomnik Józefa Piłsudskiego w Turku">pomnik Piłsudskiego</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG/220px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG" decoding="async" width="220" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG/330px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG/440px-Marsza%C5%82ek_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski.JPG 2x" data-file-width="750" data-file-height="1004" /></a><figcaption><a href="/wiki/Bia%C5%82ystok" title="Białystok">Białystok</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg/220px-Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg" decoding="async" width="220" height="385" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg/330px-Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg/440px-Czestochowa_pomnik_pilsudski.jpg 2x" data-file-width="1976" data-file-height="3458" /></a><figcaption><a href="/wiki/Cz%C4%99stochowa" title="Częstochowa">Częstochowa</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Gdansk_Pilsudski_monument.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Gdansk_Pilsudski_monument.JPG/220px-Gdansk_Pilsudski_monument.JPG" decoding="async" width="220" height="294" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Gdansk_Pilsudski_monument.JPG/330px-Gdansk_Pilsudski_monument.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Gdansk_Pilsudski_monument.JPG/440px-Gdansk_Pilsudski_monument.JPG 2x" data-file-width="2429" data-file-height="3243" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gda%C5%84sk" title="Gdańsk">Gdańsk</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg/220px-Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg/330px-Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg/440px-Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Gliwicach.jpg 2x" data-file-width="2580" data-file-height="1720" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gliwice" title="Gliwice">Gliwice</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Katowice_pilsudski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Katowice_pilsudski.jpg/220px-Katowice_pilsudski.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Katowice_pilsudski.jpg/330px-Katowice_pilsudski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Katowice_pilsudski.jpg/440px-Katowice_pilsudski.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Katowice" title="Katowice">Katowice</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg/220px-Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg" decoding="async" width="220" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg/330px-Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9b/Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg/440px-Kolobrzeg-pomnik-Pilsudskiego-080428-033.jpg 2x" data-file-width="859" data-file-height="960" /></a><figcaption><a href="/wiki/Ko%C5%82obrzeg" title="Kołobrzeg">Kołobrzeg</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG/220px-MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG" decoding="async" width="220" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG/330px-MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG/440px-MonumentofJ%C3%B3zef_Pi%C5%82sudskiKoszalin.JPG 2x" data-file-width="1644" data-file-height="2592" /></a><figcaption><a href="/wiki/Koszalin" title="Koszalin">Koszalin</a>, pomnik Piłsudskiego. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Kr_pomn_pils.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Kr_pomn_pils.JPG/220px-Kr_pomn_pils.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Kr_pomn_pils.JPG/330px-Kr_pomn_pils.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Kr_pomn_pils.JPG/440px-Kr_pomn_pils.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a>, <a href="/wiki/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Krakowie" title="Pomnik Józefa Piłsudskiego w Krakowie">pomnik marszałka Piłsudskiego</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Plac_litewski_lublin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Plac_litewski_lublin.jpg/220px-Plac_litewski_lublin.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Plac_litewski_lublin.jpg/330px-Plac_litewski_lublin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Plac_litewski_lublin.jpg/440px-Plac_litewski_lublin.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1800" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lublin" title="Lublin">Lublin</a>, pomnik Piłsudskiego na <a href="/wiki/Plac_Litewski_w_Lublinie" title="Plac Litewski w Lublinie">placu Litewskim</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG/220px-Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG/330px-Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG/440px-Josef_Pilsudski_monumnt_in_Torun.JPG 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a><figcaption><a href="/wiki/Toru%C5%84" title="Toruń">Toruń</a>, <a href="/wiki/Pomnik_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Toruniu" title="Pomnik Józefa Piłsudskiego w Toruniu">pomnik Piłsudskiego</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_in_Warsaw3.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Pilsudski_in_Warsaw3.JPG/220px-Pilsudski_in_Warsaw3.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Pilsudski_in_Warsaw3.JPG/330px-Pilsudski_in_Warsaw3.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Pilsudski_in_Warsaw3.JPG/440px-Pilsudski_in_Warsaw3.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Warszawa, pomnik Piłsudskiego przed <a href="/wiki/Belweder_w_Warszawie" title="Belweder w Warszawie">Belwederem</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Pilsudski_in_Warsaw2.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Pilsudski_in_Warsaw2.JPG/220px-Pilsudski_in_Warsaw2.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Pilsudski_in_Warsaw2.JPG/330px-Pilsudski_in_Warsaw2.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Pilsudski_in_Warsaw2.JPG/440px-Pilsudski_in_Warsaw2.JPG 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Warszawa, pomnik Piłsudskiego na <a href="/wiki/Plac_marsz._J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Warszawie" title="Plac marsz. Józefa Piłsudskiego w Warszawie">placu jego imienia</a>. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg/220px-Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg/330px-Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg/440px-Rzym_pomnik_pilsudskiego.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="1600" /></a><figcaption><a href="/wiki/Rzym" title="Rzym">Rzym</a>, pomnik Piłsudskiego w alejach jego imienia. </figcaption></figure><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Stiopa-Funchal_foto.1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Stiopa-Funchal_foto.1.jpg/220px-Stiopa-Funchal_foto.1.jpg" decoding="async" width="220" height="294" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Stiopa-Funchal_foto.1.jpg/330px-Stiopa-Funchal_foto.1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Stiopa-Funchal_foto.1.jpg/440px-Stiopa-Funchal_foto.1.jpg 2x" data-file-width="1043" data-file-height="1392" /></a><figcaption>Popiersie marszałka w Funchal na <a href="/wiki/Madera" title="Madera">Maderze</a> </figcaption></figure></div></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL,_Krak%C3%B3w.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg/220px-Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg/330px-Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg/440px-Cegie%C5%82kaJ%C3%B3zefaPi%C5%82sudskiego-Wawel-POL%2C_Krak%C3%B3w.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a><figcaption>Józef Piłsudski wspierał remont <a href="/wiki/Zamek_Kr%C3%B3lewski_na_Wawelu" title="Zamek Królewski na Wawelu">Zamku na Wawelu</a> w 1921, w zamian za to upamiętniono go cegiełką</figcaption></figure> <p>Marszałek był posiadaczem znaczącej liczby orderów i odznaczeń. Niektóre z nich wymieniono poniżej: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Polskie">Polskie</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/Order_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego" title="Order Orła Białego">Order Orła Białego</a> (1921)<sup id="cite_ref-CITEREFZnamierowski2003188_287-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFZnamierowski2003188-287">[266]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007125_288-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFEnglertNowik2007125-288">[267]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Virtuti Militari</a> nr 1 – 14 czerwca 1923 „jako Wodzowi Naczelnemu za zwycięską wojnę polsko-bolszewicką”<sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_43_z_29_czerwca_1923_roku,_s._429_289-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_43_z_29_czerwca_1923_roku,_s._429-289">[268]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Krzyż Komandorski Orderu Wojskowego Virtuti Militari</a><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216_290-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216-290">[269]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Virtuti_Militari" title="Order Virtuti Militari">Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari</a> – 1 stycznia 1920</li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_i_Medal_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci" title="Krzyż i Medal Niepodległości">Krzyż Niepodległości z Mieczami</a> – 6 listopada 1930 „Za pracę w dziele odzyskania niepodległości”<sup id="cite_ref-291" class="reference"><a href="#cite_note-291">[270]</a></sup><sup id="cite_ref-292" class="reference"><a href="#cite_note-292">[271]</a></sup><sup id="cite_ref-293" class="reference"><a href="#cite_note-293">[272]</a></sup></li> <li>Wielka Wstęga <a href="/wiki/Order_Odrodzenia_Polski" title="Order Odrodzenia Polski">Orderu Odrodzenia Polski</a><sup id="cite_ref-294" class="reference"><a href="#cite_note-294">[273]</a></sup><sup id="cite_ref-295" class="reference"><a href="#cite_note-295">[274]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Walecznych" title="Krzyż Walecznych">Krzyż Walecznych</a> (czterokrotnie)</li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż Zasługi">Złoty Krzyż Zasługi</a> po raz pierwszy – 31 grudnia 1926<sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._1_296-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._1-296">[275]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż Zasługi">Złoty Krzyż Zasługi</a> po raz drugi – 3 stycznia 1928<sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2_297-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2-297">[276]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż Zasługi">Złoty Krzyż Zasługi</a> po raz trzeci – 20 stycznia 1929<sup id="cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2_297-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2-297">[276]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż Zasługi">Złoty Krzyż Zasługi</a> po raz czwarty – 9 listopada 1931<sup id="cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007232_298-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFEnglertNowik2007232-298">[277]</a></sup><sup id="cite_ref-299" class="reference"><a href="#cite_note-299">[278]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_Wojsk_Litwy_%C5%9Arodkowej" title="Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej">Krzyż Zasługi Wojsk Litwy Środkowej</a><sup id="cite_ref-300" class="reference"><a href="#cite_note-300">[279]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_na_%C5%9Al%C4%85skiej_Wst%C4%99dze_Waleczno%C5%9Bci_i_Zas%C5%82ugi" title="Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi">Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi</a></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Siedemdziesi%C4%99ciolecia_Powstania_Styczniowego" title="Krzyż Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego">Krzyż Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego</a> – 22 stycznia 1933<sup id="cite_ref-301" class="reference"><a href="#cite_note-301">[280]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Odznaka_Oficerska_Zwi%C4%85zk%C3%B3w_Strzeleckich" title="Odznaka Oficerska Związków Strzeleckich">Znak oficerski „Parasol”</a> (1912)</li> <li><a href="/wiki/Odznaka_%E2%80%9EZa_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCb%C4%99%E2%80%9D" title="Odznaka „Za wierną służbę”">Odznaka „Za wierną służbę”</a> (1916)</li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_harcerski" title="Krzyż harcerski">Krzyż harcerski</a> (1920)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006455_302-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006455-302">[281]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Z%C5%82oty_Znak_Zwi%C4%85zku_Ochotniczych_Stra%C5%BCy_Po%C5%BCarnych_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej">Złoty Znak Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej</a><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006111_303-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006111-303">[282]</a></sup></li> <li>„Krzyż Kaniowski” (odznaka pamiątkowa <a href="/wiki/3_Pu%C5%82k_Piechoty_Legion%C3%B3w" title="3 Pułk Piechoty Legionów">3 pp</a>, 1929)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006140_304-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006140-304">[283]</a></sup></li> <li>Medal „Józef Piłsudski Wódz Legionów Polskich” (1916)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006500_305-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006500-305">[284]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Odznaka_Pami%C4%85tkowa_Wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_Ideowych" title="Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych">Odznaka pamiątkowa byłych Więźniów Ideowych z lat 1914–1921</a> (1928)<sup id="cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007214_306-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFEnglertNowik2007214-306">[285]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska_Cieszy%C5%84skiego" title="Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego">Krzyż za Obronę Śląska Cieszyńskiego</a> I klasy<sup id="cite_ref-SC_307-0" class="reference"><a href="#cite_note-SC-307">[286]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Medal_Pami%C4%85tkowy_za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska_Cieszy%C5%84skiego" title="Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego">Medal Pamiątkowy za Obronę Śląska Cieszyńskiego</a><sup id="cite_ref-SC_307-1" class="reference"><a href="#cite_note-SC-307">[286]</a></sup></li> <li>Dekret pochwalny <a href="/wiki/Rada_Narodowa_Ksi%C4%99stwa_Cieszy%C5%84skiego" title="Rada Narodowa Księstwa Cieszyńskiego">Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego</a><sup id="cite_ref-SC_307-2" class="reference"><a href="#cite_note-SC-307">[286]</a></sup></li> <li>Złota <a href="/wiki/Odznaka_Honorowa_Ligi_Obrony_Powietrznej_i_Przeciwgazowej" title="Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej">Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej</a> I stopnia (30 listopada 1933)<sup id="cite_ref-308" class="reference"><a href="#cite_note-308">[287]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Gwiazda_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci" title="Gwiazda Wytrwałości">Gwiazda Wytrwałości</a> (28 listopada 1981)<sup id="cite_ref-CITEREFMelak1997_309-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFMelak1997-309">[288]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Zagraniczne">Zagraniczne</h3></div> <ul><li><a href="/wiki/Order_Korony_%C5%BBelaznej" title="Order Korony Żelaznej">Order Korony Żelaznej</a> III klasy (23 czerwca 1915, Austro-Węgry)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419_100-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419-100">[88]</a></sup><sup id="cite_ref-310" class="reference"><a href="#cite_note-310">[289]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Legia_Honorowa" title="Legia Honorowa">Krzyż Wielki Orderu Legii Honorowej</a> nr 25864 (numeracja ciągła, 4 lutego 1921, Francja)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200619_311-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200619-311">[290]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-0" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Pogromcy_Nied%C5%BAwiedzia" title="Order Pogromcy Niedźwiedzia">Order Pogromcy Niedźwiedzia</a> I klasy, wojenny (12 marca 1922, Łotwa)</li> <li><a href="/wiki/Order_Leopolda_(Belgia)" title="Order Leopolda (Belgia)">Wielka Wstęga Orderu Leopolda</a> (7 kwietnia 1922, Belgia)<sup id="cite_ref-GL1931_312-1" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup><sup id="cite_ref-313" class="reference"><a href="#cite_note-313">[292]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Wolno%C5%9Bci_(Estonia)" title="Order Krzyża Wolności (Estonia)">Krzyż Wolności</a> I kategorii I klasy (2 czerwca 1922, Estonia)<sup id="cite_ref-314" class="reference"><a href="#cite_note-314">[293]</a></sup><sup id="cite_ref-EOMP_315-0" class="reference"><a href="#cite_note-EOMP-315">[294]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Micha%C5%82a_Walecznego" title="Order Michała Walecznego">Order Michała Walecznego</a> III, II i I klasy (15 września 1922, Rumunia)<sup id="cite_ref-GL1931_312-2" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Wojenny_Czechos%C5%82owacki_(1914%E2%80%931918)" title="Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914–1918)">Krzyż Wojenny Czechosłowacki (1914–1918)</a> (7 października 1922)</li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Zas%C5%82ugi_Wojskowej_(Hiszpania)" title="Krzyż Zasługi Wojskowej (Hiszpania)">Wielka Wstęga Orderu Zasługi Wojskowej</a> (30 listopada 1922, Hiszpania)<sup id="cite_ref-316" class="reference"><a href="#cite_note-316">[v]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006151_317-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006151-317">[295]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Wolno%C5%9Bci_(Estonia)" title="Order Krzyża Wolności (Estonia)">Krzyż Wolności</a> III kategorii I klasy (29 kwietnia 1925, Estonia)<sup id="cite_ref-318" class="reference"><a href="#cite_note-318">[296]</a></sup><sup id="cite_ref-319" class="reference"><a href="#cite_note-319">[297]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006281_320-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006281-320">[298]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Medal_Wojskowy_(Francja)" title="Medal Wojskowy (Francja)">Medal Wojskowy</a> (18 listopada 1927, Francja<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200655_321-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200655-321">[299]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007206_322-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFEnglertNowik2007206-322">[300]</a></sup>)</li> <li><a href="/wiki/Order_Bia%C5%82ej_R%C3%B3%C5%BCy_Finlandii" title="Order Białej Róży Finlandii">Wielka Wstęga Orderu Białej Róży Finlandii</a> I klasy (10 grudnia 1927, Finlandia)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200668_323-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200668-323">[301]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007204_324-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFEnglertNowik2007204-324">[302]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-3" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup><sup id="cite_ref-325" class="reference"><a href="#cite_note-325">[303]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_%C5%9Awi%C4%99tego_Aleksandra" title="Order Świętego Aleksandra">Wielka Wstęga i Łańcuch Orderu Świętego Aleksandra z Mieczami</a> (10 marca 1928, Bułgaria)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200679_326-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200679-326">[304]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-4" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li>Order Błękitnego Płaszcza (30 kwietnia 1928, Afganistan)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200687_327-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200687-327">[305]</a></sup></li> <li><a href="/w/index.php?title=Order_S%C5%82o%C5%84ca_(Afganistan)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Order Słońca (Afganistan) (strona nie istnieje)">Wielka Wstęga Orderu Słońca</a> (Afganistan, nadający tytuł księcia)<sup id="cite_ref-GL1931_312-5" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Wschodz%C4%85cego_S%C5%82o%C5%84ca" title="Order Wschodzącego Słońca">Wielka Wstęga Kwiatów Paulowni Orderu Wschodzącego Słońca</a> (4 lipca 1928, Japonia)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200697_328-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200697-328">[306]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-6" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Karola_I" title="Order Karola I">Krzyż Wielki Orderu Karola I</a> (15 września 1922, Rumunia)<sup id="cite_ref-329" class="reference"><a href="#cite_note-329">[307]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006105_330-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006105-330">[308]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-7" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup><sup id="cite_ref-ipr_331-0" class="reference"><a href="#cite_note-ipr-331">[309]</a></sup></li> <li>Łańcuch Orderu Karola I (30 listopada 1928, Rumunia)<sup id="cite_ref-ipr_331-1" class="reference"><a href="#cite_note-ipr-331">[309]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Or%C5%82a" title="Order Krzyża Orła">Order Krzyża Orła z Mieczami</a> I klasy (6 czerwca 1930, Estonia)<sup id="cite_ref-EOMP_315-1" class="reference"><a href="#cite_note-EOMP-315">[294]</a></sup><sup id="cite_ref-332" class="reference"><a href="#cite_note-332">[310]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Krzy%C5%BC_Ligi_Obrony" title="Krzyż Ligi Obrony">Order Krzyża Białego Związku Obrony</a> („<a href="/wiki/Kaitseliit" title="Kaitseliit">Kaitseliidu</a> Valgerist”) (10 sierpnia 1930, Estonia)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006189_333-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006189-333">[311]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Wie%C5%BCy_i_Miecza" title="Order Wieży i Miecza">Krzyż Wielki Orderu Wojskowego Wieży i Miecza</a> (20 grudnia 1930, Portugalia)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216_290-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216-290">[269]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-8" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup><sup id="cite_ref-334" class="reference"><a href="#cite_note-334">[312]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Zakon_Malta%C5%84ski" title="Zakon Maltański">Baliw Krzyża Wielkiego Honoru i Dewocji Zakonu Kawalerów Maltańskich</a> (1930)<sup id="cite_ref-CITEREFCzerwiński1964171_335-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFCzerwiński1964171-335">[313]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-9" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup><sup id="cite_ref-336" class="reference"><a href="#cite_note-336">[314]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Krzy%C5%BCa_Po%C5%82udnia" title="Order Krzyża Południa">Krzyż Wielki Orderu Krzyża Południa</a> (4 kwietnia 1933, Brazylia)<sup id="cite_ref-CITEREFSpórna2006312_337-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSpórna2006312-337">[315]</a></sup><sup id="cite_ref-338" class="reference"><a href="#cite_note-338">[316]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Gwiazdy_Jerzego_Czarnego" title="Order Gwiazdy Jerzego Czarnego">Wielka Wstęga Orderu Gwiazdy Jerzego Czarnego</a> (Jugosławia)<sup id="cite_ref-GL1931_312-10" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Sabaudzki_Wojskowy" title="Order Sabaudzki Wojskowy">Krzyż Wielki Orderu Sabaudzkiego Wojskowego</a> (Włochy)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek20067_339-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek20067-339">[317]</a></sup><sup id="cite_ref-GL1931_312-11" class="reference"><a href="#cite_note-GL1931-312">[291]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_%C5%9Awi%C4%99tych_Maurycego_i_%C5%81azarza" title="Order Świętych Maurycego i Łazarza">Wielka Wstęga Orderu Świętych Maurycego i Łazarza</a> I klasy (Włochy)<sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek20067_339-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek20067-339">[317]</a></sup></li> <li>Medal Pamiątkowy Ochotników Włoskich<sup id="cite_ref-340" class="reference"><a href="#cite_note-340">[318]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Order_Zas%C5%82ugi_(W%C4%99gry)" title="Order Zasługi (Węgry)">Krzyż Wielki Orderu Węgierskiego Zasługi</a> (1928)<sup id="cite_ref-341" class="reference"><a href="#cite_note-341">[319]</a></sup><sup id="cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006116_342-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006116-342">[320]</a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Doktoraty_honoris_causa">Doktoraty honoris causa</h2></div> <p>Poniżej wymieniono niektóre uczelnie, które przyznały marszałkowi doktorat honorowy. W nawiasach podano datę przyznania wyróżnienia. </p> <ul><li><a href="/wiki/Uniwersytet_Jagiello%C5%84ski" title="Uniwersytet Jagielloński">Uniwersytet Jagielloński</a> (28 kwietnia 1920)<sup id="cite_ref-bagh_343-0" class="reference"><a href="#cite_note-bagh-343">[321]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Uniwersytet_im._Adama_Mickiewicza_w_Poznaniu" title="Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu">Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu</a> (10 listopada 1933)<sup id="cite_ref-344" class="reference"><a href="#cite_note-344">[322]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Uniwersytet_Warszawski" title="Uniwersytet Warszawski">Uniwersytet Warszawski</a> (2 maja 1921)<sup id="cite_ref-345" class="reference"><a href="#cite_note-345">[323]</a></sup></li> <li><a href="/wiki/Uniwersytet_Wile%C5%84ski" title="Uniwersytet Wileński">Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie</a> (wrzesień 1921)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wywód_genealogiczny"><span id="Wyw.C3.B3d_genealogiczny"></span>Wywód genealogiczny</h2></div> <table cellspacing="0" cellpadding="0" border="0" style=""> <tbody><tr align="center"><td rowspan="62" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Kazimierz_Ludwik_Pi%C5%82sudski" title="Kazimierz Ludwik Piłsudski">Kazimierz Ludwik Piłsudski</a></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Kazimierz_Pi%C5%82sudski_(rotmistrz)" title="Kazimierz Piłsudski (rotmistrz)">Kazimierz Piłsudski</a> (1752 – ok. 1820)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Księżna Rozalia Puzyna</td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Piotr_Pawe%C5%82_Pi%C5%82sudski" title="Piotr Paweł Piłsudski">Piotr Paweł Piłsudski</a> (1794–1851)</td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Walerian Billewicz</td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Anna_Billewicz" title="Anna Billewicz">Anna Billewicz</a> (1761–1837)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Księżna Połubińska</td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Wincenty_Pi%C5%82sudski" title="Józef Wincenty Piłsudski">Józef Wincenty Piłsudski</a> (1833–1902)</td><td rowspan="2" colspan="9"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="30" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Ignacy Butler</td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Wincenty Butler (1771–1843)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Elżbieta Kurszewska</td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Teodora Urszula Butler (1811–1886)</td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Małgorzata Billewicz (zm. ok. 1861)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Józef Klemens Piłsudski (1867–1935)</td><td rowspan="2" colspan="12"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="62" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="62"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Adam_Billewicz" title="Adam Billewicz">Adam Billewicz</a></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Kacper Billewicz (zm. ok. 1840)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Antoni Billewicz (1815–1860)</td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Kownacka</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;"><a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1842%E2%80%931884)" title="Maria Piłsudska (1842–1884)">Maria Billewicz</a> (1842–1884)</td><td rowspan="2" colspan="9"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="30" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="30"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Joachim Michałowski (1744–1831)</td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Wojciech Michałowski</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Ludwika Taraszkiewicz (1784–1836)</td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Helena Michałowska (zm. 1846)</td><td rowspan="2" colspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="14" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="14"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Wincenty Butler (1771–1843)</td></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-top: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Elżbieta Butler (zm. 1894)</td><td rowspan="2" colspan="3"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="6" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="6"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" style="border-left: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> <tr align="center"><td style="border-left: 1px solid black; border-bottom: 1px solid black;"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2" colspan="4" style="border:1px solid black;padding:0 0.2em;padding-top: 0; padding-bottom: 0;;background-color: #fff;">Małgorzata Billewicz (zm. 1861)</td></tr> <tr align="center"><td><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"><td rowspan="2" style=""><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td><td rowspan="2"><div style="width: 0.5em; height: 0.5em;"><span style="font: 1px/1px serif;"> </span></div></td></tr> <tr align="center"></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70129284">.mw-parser-output .tpl-Kolumny{gap:0 1em;max-width:max-content}@media screen and (min-width:1001px){.mw-parser-output .tpl-Kolumny{display:grid;grid-template-columns:1fr 1fr}.mw-parser-output .tpl-Kolumny.cols-3{display:flex;flex-wrap:wrap}}@media screen and (max-width:1000px){.mw-parser-output .tpl-Kolumny{display:flex;flex-wrap:wrap}}</style> <div class="tpl-Kolumny cols-3 cols-4"><div class="col"> <dl><dt>Osoby</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pi%C5%82sudski" title="Bronisław Piłsudski">Bronisław Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Wieniawa-D%C5%82ugoszowski" title="Bolesław Wieniawa-Długoszowski">Bolesław Wieniawa-Długoszowski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edward Śmigły-Rydz</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a></li> <li><a href="/wiki/Roman_Dmowski" title="Roman Dmowski">Roman Dmowski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a></li></ul> </div><div class="col"> <dl><dt>Organizacje</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">Polska Partia Socjalistyczna</a></li> <li><a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna_%E2%80%93_Frakcja_Rewolucyjna" title="Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna">Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna</a></li> <li><a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizacja Bojowa PPS</a></li> <li><a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Związek Strzelecki „Strzelec”</a></li> <li><a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie</a></li> <li><a href="/wiki/Polska_Organizacja_Wojskowa" title="Polska Organizacja Wojskowa">Polska Organizacja Wojskowa</a></li> <li><a href="/wiki/Bezpartyjny_Blok_Wsp%C3%B3%C5%82pracy_z_Rz%C4%85dem" title="Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</a></li></ul> <p class="mw-empty-elt"> </p> </div><div class="col"> <dl><dt>Wydarzenia</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Rewolucja_1905_roku_w_Kr%C3%B3lestwie_Polskim" title="Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim">Rewolucja 1905 roku w Królestwie Polskim</a></li> <li><a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">wojna polsko-bolszewicka</a></li> <li><a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">Bitwa Warszawska</a></li> <li><a href="/wiki/Bunt_%C5%BBeligowskiego" title="Bunt Żeligowskiego">bunt Żeligowskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">przewrót majowy</a></li> <li><a href="/wiki/Konflikt_wawelski" title="Konflikt wawelski">konflikt wawelski</a></li></ul> </div><div class="col"> <dl><dt>Inne</dt></dl> <ul><li><a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a></li> <li><a href="/wiki/Konstytucja_kwietniowa" title="Konstytucja kwietniowa">Konstytucja kwietniowa</a></li> <li><a href="/wiki/Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" title="Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej">Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku" title="Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku">Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku</a></li> <li><a href="/wiki/Kult_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Kult Józefa Piłsudskiego">kult Józefa Piłsudskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Kopiec_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Krakowie" title="Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie">Kopiec Piłsudskiego</a> w Krakowie</li> <li><a href="/wiki/Dom_im._J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Krakowie" title="Dom im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie">Dom im. Józefa Piłsudskiego</a> w Krakowie</li> <li><a href="/wiki/Klipa_10_z%C5%82otych_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski-Orze%C5%82_Strzelecki" title="Klipa 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki">Klipa 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki</a></li> <li><a href="/wiki/10_z%C5%82otych_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski-Orze%C5%82_Strzelecki" title="10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki">10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki (moneta)</a></li> <li><a href="/wiki/5_z%C5%82otych_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski-Orze%C5%82_Strzelecki" title="5 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki">5 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki (moneta)</a></li> <li><a href="/wiki/10_z%C5%82otych_wz%C3%B3r_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="10 złotych wzór 1934 Józef Piłsudski">10 złotych wzór 1934 (moneta)</a></li> <li><a href="/wiki/5_z%C5%82otych_wz%C3%B3r_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="5 złotych wzór 1934 Józef Piłsudski">5 złotych wzór 1934 (moneta)</a></li> <li><a href="/wiki/2_z%C5%82ote_wz%C3%B3r_1934_J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="2 złote wzór 1934 Józef Piłsudski">2 złote wzór 1934 (moneta)</a></li> <li><i><a href="/wiki/M%C5%82ody_Pi%C5%82sudski" title="Młody Piłsudski">Młody Piłsudski</a></i> (serial)</li></ul> </div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2></div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">Od 11 do 14 listopada 1918 władzę zwierzchnią sprawował wraz z Radą Regencyjną jako <a href="/wiki/Naczelny_Dow%C3%B3dca_Si%C5%82_Zbrojnych_(Polska)" title="Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych (Polska)">Naczelny Dowódca Wojsk Polskich</a>; następnie od dnia 14 listopada samodzielnie, formalnie jako <a href="/wiki/Regent" title="Regent">regent</a> Królestwa Polskiego, aż do wejścia w dniu 29 listopada 1918 w życie dekretu Naczelnego Dowódcy z dnia 22 listopada 1918 r. o najwyższej władzy reprezentacyjnej Republiki Polskiej (<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19180170040">Dz.U. z 1918 r. nr 17, poz. 40</a></span>). Do 19 lutego 1919 jako Tymczasowy Naczelnik Państwa.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">11 grudnia 1922 <a href="/wiki/Gabriel_Narutowicz" title="Gabriel Narutowicz">Gabriel Narutowicz</a> zaprzysiężony został na urząd Prezydenta RP, ale dopiero 14 grudnia Józef Piłsudski przekazał mu władzę jako Naczelnik Państwa, co zostało ujęte w oficjalnym protokole.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Odmiana <a href="/wiki/Ko%C5%9Bciesza_(herb_szlachecki)" title="Kościesza (herb szlachecki)">herbu Kościesza (Strzegomia, Strzegonia)</a>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Nazwisko <i>Piłsudski</i> było dodatkiem do nazwiska <i>Giniatowicz</i> od nazwy <i><a href="/wiki/Pi%C5%82sudy" title="Piłsudy">Piłsudy</a></i> terenów kupionych przez <a href="/w/index.php?title=Bart%C5%82omiej_Giniatowicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bartłomiej Giniatowicz (strona nie istnieje)">Bartłomieja Giniatowicza</a>, starostę upińskiego. Potem dodatek zastąpił nazwisko rodowe. Zapis jest wynikiem wpływów wschodniosłowiańskich, gdyż zgodnie z zasadami polskiego słowotwórstwa powinien mieć postać <i>Piłsudzki</i> (jak <i>lidzki</i> od <i>Lida</i>) (zob. <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://obcyjezykpolski.pl/?p=518"><i>Piłsudski</i></a>, Obcy język polski, 10 lutego 2010<span class="accessdate"> [dostęp 2015-02-01]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2010-02-10&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Pi%C5%82sudski&rft_id=http%3A%2F%2Fobcyjezykpolski.pl%2F%3Fp%3D518" style="display:none"> </span>.</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">Jest to forma utworzona od znanego na Litwie zdrobnienia „Józiuk”, w Polsce znana jest forma „Ziutek”, przy czym w narzędniku obie formy są bardzo podobnie „Ziukiem/Ziutkiem”.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">W tym także tłumaczenia prac <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Darwina</a>, <a href="/wiki/Auguste_Comte" title="Auguste Comte">Comte’a</a> czy publikacji <a href="/wiki/Socjalizm" title="Socjalizm">socjalistów</a> – np. <i>Proletariat</i>.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">Bronisław dostał 15 lat, reszta oskarżonych została skazana na karę śmierci, ale powieszono tylko pięciu spiskowców.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">Wzięła ślub, a następnie rozwód ze swoim poprzednim mężem, z którym miała córkę – Wandę.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Unikano lokalizowania drukarni na I piętrze, z uwagi na hałas, ale na parterze działał skład (hurtownia) pończoch i wyrobów bawełnianych. Problemy działalnością tajnej drukarni Józef Piłsudski opisał we wspomnieniach – <i>Bibuła – walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim</i>(<a href="/wiki/Idem" title="Idem">id.</a>).</span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text">Rosyjski <a href="/wiki/Partia_Socjalist%C3%B3w-Rewolucjonist%C3%B3w" title="Partia Socjalistów-Rewolucjonistów">eserowiec</a> <a href="/wiki/Wiktor_Czernow" title="Wiktor Czernow">Wiktor Czernow</a> w wydanych w 1952 pamiętnikach zapisał, iż Piłsudski w swoich wykładach twierdził, że <i>Rosja będzie pobita przez Austrię i Niemcy, a te z kolei będą pobite przez siły anglo-francuskie (lub anglo-amerykańsko-francuskie). Wschodnia Europa będzie pobita przez Europę środkową, a środkowa z kolei przez zachodnią</i>. Za: <cite class="citation book"><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a>, <a href="/wiki/Janusz_Cisek" title="Janusz Cisek">Janusz Cisek</a>: <i>Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego z lat 1867–1892</i>. T. 1. Wrocław: 1994, s. 25.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kalendarium+%C5%BCycia+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+z+lat+1867%E2%80%931892&rft.aulast=J%C4%99drzejewicz&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.pages=25"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text">Wbrew przewidywaniom, formacji strzeleckiej nie udało się wywołać powstania.</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text">Już jako dowódca I Brygady Legionów.</span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text">Wskazana identyfikacja osób obok Piłsudskiego jest podana za <a rel="nofollow" class="external text" href="https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/58845/1f56ab3c6609d42e9afa037615c8a158/">portalem Narodowe Archiwum Cyfrowe</a> [dostęp 2012-02-27], natomiast w przytoczonym ze wskazaniem jako źródło Narodowym Archiwum Cyfrowym artykule: Paweł Wroński, <i>Komendant Piłsudski przyjeżdża do Warszawy</i>, aleHISTORIA, 27 lutego 2012, s. 14; identyfikacja osób jest odwrotna (lustrzana).</span> </li> <li id="cite_note-170"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-170">↑</a></span> <span class="reference-text">Petlura został w 5 lat później zamordowany w Paryżu przez agenta Czeki.</span> </li> <li id="cite_note-200"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-200">↑</a></span> <span class="reference-text">W książce Henryka Cepnika <i>Józef Piłsudski</i> z 1936 r., autor podaje, że wizyta profesora Wenckebacha miała miejsce dwukrotnie – raz wkrótce po zasłabnięciu w końcu 1934, drugi raz na wiosnę 1935.</span> </li> <li id="cite_note-220"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-220">↑</a></span> <span class="reference-text">Jak wskazuje <a href="/wiki/Andrzej_Chojnowski" title="Andrzej Chojnowski">Andrzej Chojnowski</a>: <i>Od pewnego momentu Piłsudski był przekonany, że jest jedynym gwarantem ładu moralnego w Polsce. Tracił zaufanie do swoich współpracowników i w ogóle wiarę w ludzi, nabierał przekonania o ułomności ludzkiej natury. Umierał w poczuciu podwójnego osamotnienia: samotności przemijania i takiej, że nie wychował następców zdolnych pociągnąć jego dzieło.</i> (<cite class="citation web">Bogusław Kubisz, Piotr M. Majewski: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20071106211413/http://www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=1741">Siła i bezradność Piłsudskiego</a>. Mówią Wieki. [dostęp 2009-08-09].</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-239"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-239">↑</a></span> <span class="reference-text">Por. rozmowa z Mieczysławem Skrzypkiem, członkiem Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Toruniu: <i>Piłsudski zdawał sobie sprawę z negatywnych konsekwencji ówczesnego układu politycznego. Przepowiedział w testamencie, że 5 lat po jego śmierci będzie wojna, którą Polska przegra i straci niepodległość. Był wielkim wizjonerem. (…) Byłem wychowywany w kulcie Marszałka.</i> (<cite class="citation web">Gazeta Miejska: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131023061713/http://uran.um.torun.pl/~gzm/GM59_12.html">Wizjoner niepodległości</a>. [dostęp 2009-01-30]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-240"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-240">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Obdarzony genialną wprost intuicją i zdolnością przewidywania wypadków dziejowych, Piłsudski przewidział wojnę między mocarstwami zaborczymi Polski, zwycięstwo w tej wojnie najpierw Niemiec nad Rosją, a potem aliantów zachodnich nad Niemcami i stworzoną w ten sposób szansę odzyskania niepodległości przez Polskę. (Nie przewidział tylko rewolucji bolszewickiej w 1917 w Rosji.)</i> (<cite class="citation web">Piotr M. Kobos: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061023194742/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm">Skazuję was na wielkość. Legenda Józefa Piłsudskiego</a>. [dostęp 2009-01-30]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm">tego adresu</a> (23 października 2006)]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-243"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-243">↑</a></span> <span class="reference-text">M.in. <a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> – trzykrotny premier, <a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierz Świtalski</a> – premier, marszałek Sejmu, <a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a> – minister spraw zagranicznych, <a href="/wiki/Edward_%C5%9Amig%C5%82y-Rydz" class="mw-redirect" title="Edward Śmigły-Rydz">Edward Śmigły-Rydz</a> – marszałek Polski, generalny inspektor sił zbrojnych, <a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a> – najdłużej urzędujący premier II RP.</span> </li> <li id="cite_note-244"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-244">↑</a></span> <span class="reference-text">Izidor Šimelionis, <a href="/wiki/Litwini" title="Litwini">Litwin</a> mieszkający przed wojną w Wilnie, pisał m.in.: <i>Potwornie nienawidziłem portretów Piłsudskiego i prezydenta Polski I. Mościckiego i godła państwowego (biały orzeł), umieszczonych na ścianach w klasie</i> (<cite class="citation web">Beata Nanevicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20121014111312/http://www.mazoji-lietuva.lt/article.php?article=281">Józef Piłsudski w świadomości współczesnych Polaków i Litwinów (1988–2003)</a>. [dostęp 2009-01-30]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite>).</span> </li> <li id="cite_note-274"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-274">↑</a></span> <span class="reference-text">Na temat autorytaryzmu w Polsce w latach 1926–1939 zob. <cite class="citation web">Waldemar Paruch: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20061012075537/http://www.annales.umcs.lublin.pl/K/1997/02.pdf">Podstawy i uzasadnienie tożsamości politycznej obozu piłsudczykowskiego (1926–1939)</a>. Annales UMCS, 1997. [dostęp 2009-08-09].</cite> (<a href="/wiki/Internet_Archive" title="Internet Archive">Internet Archive</a>).</span> </li> <li id="cite_note-316"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-316">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Polska Zbrojna</i> Nr 328 z 2 grudnia 1922 r., s. 3. Order został nadany przez króla Hiszpanii <a href="/wiki/Alfons_XIII" title="Alfons XIII">Alfonsa XIII</a>. Wręczony 30 listopada 1922 w Belwederze przez posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego Jego Królewskiej Mości króla hiszpańskiego S. Autierez de Agnora.</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937a296-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937a296_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937a">Piłsudski 1937a ↓</a></span>, s. 296.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Włodzimierz Gierowski, <i>Królewsko-polska Komisja Wojskowa (1917–1918)</i>, cz. 1, w: <i>Niepodległość</i> (wyd. II), 1933, t. 4, z. 1 (7), s. 130.</span> </li> <li id="cite_note-Ziuk-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Ziuk_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Ziuk_7-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Ziuk_7-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text">Ziuk, rodzina, Zułów, 1867–1877; Polska Piłsudskiego, Epoka, czyny i dziedzictwo Marszałka, „Rzeczpospolita” nr 1, 5 lutego 2009, s. 24.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlickiGarlicka199327-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlickiGarlicka199327_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlickiGarlicka1993">Garlicki i Garlicka 1993 ↓</a></span>, s. 27.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201221-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221_9-8">i</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 21.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201222–23-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201222–23_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 22–23.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201221–22-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201221–22_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 21–22.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201222-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201222_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 22.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFBorkiewicz1939-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFBorkiewicz1939_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFBorkiewicz1939">Borkiewicz 1939 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201224–25-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201224–25_15-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 24–25.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">Hasło: „Piłsudski, Józef”, w: <i><a href="/wiki/Polski_S%C5%82ownik_Biograficzny" title="Polski Słownik Biograficzny">Polski Słownik Biograficzny</a></i>, T. XXVI, 1981.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201223-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201223_17-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 23.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Konspirator za młodu 1877–1885, Polska Piłsudskiego, Epoka, czyny i dziedzictwo Marszałka, „Rzeczpospolita”, nr 2, 12 lutego 2009.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201225-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201225_19-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 25.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201227-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201227_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 27.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201228-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201228_22-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 28.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201229-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201229_23-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 29.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201230-24"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201230_24-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 30.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201231-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201231_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 31.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201234-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201234_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 34.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201233–34-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201233–34_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 33–34.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbankowski199748-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbankowski199748_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbankowski1997">Urbankowski 1997 ↓</a></span>, s. 48.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201235-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201235_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 35.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki201237-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki201237_31-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki2012">Garlicki 2012 ↓</a></span>, s. 37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198792–95-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198792–95_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 92–95.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198824-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198824_33-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 24.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987100-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987100_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 100.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198799-35"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198799_35-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198799_35-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 99.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewicz200210-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewicz200210_36-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewicz2002">Jędrzejewicz 2002 ↓</a></span>, s. 10.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987101-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987101_37-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 101.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987105-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987105_38-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 105.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987107-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987107_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 107.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987105–107-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987105–107_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 105–107.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja200532–33-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja200532–33_41-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 32–33.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja200545-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja200545_42-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 45.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198797-43"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198797_43-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198797_43-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 97.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198863–64-45"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198863–64_45-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198863–64_45-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 63–64.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987108-46"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987108_46-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987108_46-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 108.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Współczesna – druga, odsłonięta w 1981.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWójcik200623-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWójcik200623_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWójcik2006">Wójcik 2006 ↓</a></span>, s. 23.</span> </li> <li id="cite_note-:0-50"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_50-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_50-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kultura.lodz.pl/pl/poi/1694"><i>Więzienie carskie w Łodzi (obecnie Muzeum Tradycji Niepodległościowych) – Regionalny Katalog Zabytków Województwa Łódzkiego</i></a> [online], kultura.lodz.pl<span class="accessdate"> [dostęp 2021-09-12]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Wi%C4%99zienie+carskie+w+%C5%81odzi+%28obecnie+Muzeum+Tradycji+Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych%29+%E2%80%93+Regionalny+Katalog+Zabytk%C3%B3w+Wojew%C3%B3dztwa+%C5%81%C3%B3dzkiego&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kultura.lodz.pl%2Fpl%2Fpoi%2F1694" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-:1-51"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_51-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_51-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-lastname">Redakcja</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dzienniklodzki.pl/jakie-tajemnice-kryje-wiezienie-przy-gdanskiej-w-lodzi-dzis-miesci-sie-tu-muzeum/ar/13853466"><i>Jakie tajemnice kryje więzienie przy Gdańskiej w Łodzi? Dziś mieści się tu muzeum</i></a> [online], Dziennik Łódzki, 3 lutego 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2021-09-12]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Jakie+tajemnice+kryje+wi%C4%99zienie+przy+Gda%C5%84skiej+w+%C5%81odzi%3F+Dzi%C5%9B+mie%C5%9Bci+si%C4%99+tu+muzeum&rft.date=2019-02-03&rft.aulast=Redakcja&rft_id=https%3A%2F%2Fdzienniklodzki.pl%2Fjakie-tajemnice-kryje-wiezienie-przy-gdanskiej-w-lodzi-dzis-miesci-sie-tu-muzeum%2Far%2F13853466" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987110-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987110_52-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987110_52-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 110.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198872-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198872_53-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198872_53-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 72.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198881-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198881_54-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 81.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198885-55"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198885_55-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198885_55-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 85.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198886-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198886_56-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 86.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998286-57"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998286_57-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998286_57-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 286.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998251-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998251_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 251.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998255–257-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998255–257_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 255–257.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998277-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998277_60-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 277.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki198894-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki198894_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 94.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988112-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988112_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 112.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988119-63"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988119_63-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988119_63-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 119.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988101-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988101_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 101.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998302-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998302_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 302.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998303–309-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998303–309_66-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 303–309.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998351-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998351_67-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 351.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988129–130-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988129–130_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 129–130.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998402-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998402_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 402.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988121-70"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988121_70-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988121_70-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 121.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988198-71"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988198_71-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 198.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988249-72"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988249_72-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988249_72-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 249.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998375-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998375_73-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 375.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998417-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998417_74-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 417.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek199843–44-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek199843–44_75-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 43–44.</span> </li> <li id="cite_note-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-76">↑</a></span> <span class="reference-text">Przedmowa <a href="/wiki/Andrzej_Rzepniewski" title="Andrzej Rzepniewski">Andrzeja Rzepniewskiego</a> do: <cite class="citation book"><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a>: <i>Cieniom września</i>. Warszawa: 1988, s. 5. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8311076278" title="Specjalna:Książki/8311076278">ISBN <span class="isbn">83-1107-627-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cieniom+wrze%C5%9Bnia&rft.aulast=Sosnkowski&rft.aufirst=Kazimierz&rft.place=Warszawa&rft.pages=5&rft.isbn=83-1107-627-8"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988132-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988132_77-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 132.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek1998419-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek1998419_78-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 419.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988143-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988143_79-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 143.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988148-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988148_80-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 148.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988146-81"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988146_81-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988146_81-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 146.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988144-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988144_82-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 144.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988151-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988151_83-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 151.</span> </li> <li id="cite_note-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-85">↑</a></span> <span class="reference-text">Widoczni: <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Stryje%C5%84ski" title="Władysław Stryjeński">Władysław Stryjeński</a>, <a href="/w/index.php?title=Zygmunt_Sulistrowski_(oficer)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zygmunt Sulistrowski (oficer) (strona nie istnieje)">Zygmunt Sulistrowski</a>, <a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Stachiewicz" title="Wacław Stachiewicz">Wacław Stachiewicz</a>, <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a>, <a href="/wiki/Micha%C5%82_Sokolnicki_(dyplomata)" title="Michał Sokolnicki (dyplomata)">Michał Sokolnicki</a>, <a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a>, <a href="/wiki/Micha%C5%82_Sawicki" title="Michał Sawicki">Michał Sawicki</a>, <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Belina-Pra%C5%BCmowski" title="Władysław Belina-Prażmowski">Władysław Belina-Prażmowski</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Aleksander_Litwinowicz" title="Aleksander Litwinowicz">Aleksander Litwinowicz</a>, <a href="/wiki/Roman_Horoszkiewicz" title="Roman Horoszkiewicz">Roman Horoszkiewicz</a>, <a href="/w/index.php?title=Micha%C5%82_Fuksiewicz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michał Fuksiewicz (strona nie istnieje)">Michał Fuksiewicz</a>, <a href="/wiki/Gustaw_Dani%C5%82owski" title="Gustaw Daniłowski">Gustaw Daniłowski</a>, <a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a>, <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Ry%C5%9B-Trojanowski" title="Mieczysław Ryś-Trojanowski">Mieczysław Ryś-Trojanowski</a>.</span> </li> <li id="cite_note-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-86">↑</a></span> <span class="reference-text">Od lewej: <a href="/wiki/Micha%C5%82_Sokolnicki_(dyplomata)" title="Michał Sokolnicki (dyplomata)">Michał Sokolnicki</a>, <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Belina-Pra%C5%BCmowski" title="Władysław Belina-Prażmowski">Władysław Belina-Prażmowski</a>, szofer, <a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a>, <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Ry%C5%9B-Trojanowski" title="Mieczysław Ryś-Trojanowski">Mieczysław Ryś-Trojanowski</a>, Józef Piłsudski, <a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988161-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988161_87-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 161.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988166-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988166_88-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 166.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFŚwiętek199844-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFŚwiętek199844_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFŚwiętek1998">Świętek 1998 ↓</a></span>, s. 44.</span> </li> <li id="cite_note-90"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-90">↑</a></span> <span class="reference-text">Tadeusz Pelczarski – Próba utworzenia Rządu Narodowego w sierpniu 1914, w: Żołnierz Legionów i POW Warszawa 1939, s. 71–72.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988166–167-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988166–167_91-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 166–167.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988169-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988169_92-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 169.</span> </li> <li id="cite_note-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-93">↑</a></span> <span class="reference-text">Tadeusz Pelczarski – Próba utworzenia Rządu Narodowego w sierpniu 1914, w: Żołnierz Legionów i POW, Warszawa 1939, s. 81–82.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988174-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988174_95-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 174.</span> </li> <li id="cite_note-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-96">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Mała encyklopedia wojskowa</i>. T. II. Warszawa: 1970, s. 711.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ma%C5%82a+encyklopedia+wojskowa&rft.place=Warszawa&rft.pages=711"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGrabowski201435-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGrabowski201435_97-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGrabowski2014">Grabowski 2014 ↓</a></span>, s. 35.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGrabowski201437-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGrabowski201437_99-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGrabowski2014">Grabowski 2014 ↓</a></span>, s. 37.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419-100"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419_100-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006419_100-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 419.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudska2004175-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudska2004175_101-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudska2004">Piłsudska 2004 ↓</a></span>, s. 175.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGrabowski201451-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGrabowski201451_102-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGrabowski2014">Grabowski 2014 ↓</a></span>, s. 51.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHupka1936116-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFHupka1936116_103-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHupka1936">Hupka 1936 ↓</a></span>, s. 116.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988187-104"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988187_104-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988187_104-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 187.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGrabowski201469-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGrabowski201469_105-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGrabowski2014">Grabowski 2014 ↓</a></span>, s. 69.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988191-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988191_106-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 191.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988193-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988193_108-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 193.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja199898-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja199898_109-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja1998">Suleja 1998 ↓</a></span>, s. 98.</span> </li> <li id="cite_note-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-110">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://pbc.gda.pl/dlibra/doccontent?id=19289&from=FBC">Sprawa wojska polskiego a Tymczasowa Rada Stanu 14 stycznia 1917 – 25 sierpnia 1917: dokumenty i wnioski</a></i>. Warszawa: 1917, s. 47–48.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Sprawa+wojska+polskiego+a+Tymczasowa+Rada+Stanu+14+stycznia+1917+%E2%80%93+25+sierpnia+1917%3A+dokumenty+i+wnioski&rft.place=Warszawa&rft.pages=47%E2%80%9348&rft_id=http%3A%2F%2Fpbc.gda.pl%2Fdlibra%2Fdoccontent%3Fid%3D19289%26from%3DFBC"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988196-111"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988196_111-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988196_111-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 196.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988196–197-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988196–197_112-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 196–197.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988197-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988197_113-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 197.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988201–202-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988201–202_114-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 201–202.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski198822-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski198822_115-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1988">Piłsudski 1988 ↓</a></span>, s. 22.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988202-116"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988202_116-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988202_116-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 202.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbankowski1997278–279-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbankowski1997278–279_117-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbankowski1997">Urbankowski 1997 ↓</a></span>, s. 278–279.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988204-118"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988204_118-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988204_118-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 204.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2004202-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2004202_119-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2004">Suleja 2004 ↓</a></span>, s. 202.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988205-120"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988205_120-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988205_120-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>, s. 205.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGłąbiński1939383-121"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGłąbiński1939383_121-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGłąbiński1939">Głąbiński 1939 ↓</a></span>, s. 383.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRomer201016-122"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRomer201016_122-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRomer2010">Romer 2010 ↓</a></span>, s. 16.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005211-123"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005211_123-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 211.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005212-124"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005212_124-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 212.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005215-125"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005215_125-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 215.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSierpowski20088-126"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSierpowski20088_126-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSierpowski2008">Sierpowski 2008 ↓</a></span>, s. 8.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937a51-127"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937a51_127-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937a">Piłsudski 1937a ↓</a></span>, s. 51.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005216–217-128"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005216–217_128-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 216–217.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005220–221-129"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005220–221_129-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 220–221.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005221-130"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005221_130-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 221.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMiedziński197515-131"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMiedziński197515_131-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMiedziński1975">Miedziński 1975 ↓</a></span>, s. 15.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005223-132"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005223_132-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005223_132-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 223.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005225-133"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005225_133-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 225.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005226–227-134"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005226–227_134-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 226–227.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005229-135"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005229_135-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 229.</span> </li> <li id="cite_note-136"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-136">↑</a></span> <span class="reference-text">Jan Pisuliński, Koncepcje federacyjne w II Rzeczypospolitej, w: Studia z Dziejów Rosji i Europy Ś rodkowo-Wschodniej LVI (2), s. 104.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005234-137"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005234_137-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 234.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005240-138"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005240_138-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005240_138-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 240.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNowik2004-139"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNowik2004_139-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNowik2004">Nowik 2004 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005239-140"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005239_140-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 239.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSkaradziński1995105–106-141"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSkaradziński1995105–106_141-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSkaradziński1995">Skaradziński 1995 ↓</a></span>, s. 105–106.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZaremba1983153–157-142"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFZaremba1983153–157_142-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZaremba1983">Zaremba 1983 ↓</a></span>, s. 153–157.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSkaradziński1995106-143"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSkaradziński1995106_143-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSkaradziński1995">Skaradziński 1995 ↓</a></span>, s. 106.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005241-144"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005241_144-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005241_144-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 241.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPobóg-Malinowski1967400-145"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPobóg-Malinowski1967400_145-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPobóg-Malinowski1967">Pobóg-Malinowski 1967 ↓</a></span>, s. 400.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005274-146"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005274_146-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 274.</span> </li> <li id="cite_note-147"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-147">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Personalny M.S.Wojsk. Nr 12 z 3 kwietnia 1920.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewicz200275-148"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewicz200275_148-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewicz2002">Jędrzejewicz 2002 ↓</a></span>, s. 75.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPobóg-Malinowski19676-149"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPobóg-Malinowski19676_149-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPobóg-Malinowski1967">Pobóg-Malinowski 1967 ↓</a></span>, s. 6.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005248–249-150"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005248–249_150-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 248–249.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005250-151"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005250_151-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 250.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005254-152"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005254_152-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 254.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005257-153"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005257_153-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005257_153-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 257.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005254–255-154"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005254–255_154-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 254–255.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005258-155"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005258_155-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 258.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005258–259-156"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005258–259_156-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 258–259.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005262-157"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005262_157-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 262.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2005265-158"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2005265_158-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2005">Suleja 2005 ↓</a></span>, s. 265.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2004265-159"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2004265_159-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2004">Suleja 2004 ↓</a></span>, s. 265.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMarszałek199570-160"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMarszałek199570_160-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMarszałek1995">Marszałek 1995 ↓</a></span>, s. 70.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMarszałek199595-161"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMarszałek199595_161-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMarszałek1995">Marszałek 1995 ↓</a></span>, s. 95.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSkaradziński1995210–211-162"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSkaradziński1995210–211_162-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSkaradziński1995">Skaradziński 1995 ↓</a></span>, s. 210–211.</span> </li> <li id="cite_note-163"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-163">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a href="/wiki/Maxime_Weygand" title="Maxime Weygand">Maxime Weygand</a>. <em>La bataille de Varsovie</em>. „Revue des Deux Mondes”. 6/1957. s. 193–215.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=La+bataille+de+Varsovie&rft.jtitle=Revue+des+Deux+Mondes&rft.volume=6%2F1957&rft.aulast=Weygand&rft.aufirst=Maxime&rft.pages=193%E2%80%93215"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFCiechanowski2009573-164"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFCiechanowski2009573_164-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFCiechanowski2009">Ciechanowski 2009 ↓</a></span>, s. 573.</span> </li> <li id="cite_note-165"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-165">↑</a></span> <span class="reference-text">Adam Zamoyski, <i>Warszawa 1920. Nieudany podbój Europy. Klęska Lenina</i>, Kraków 2009, s. 188.</span> </li> <li id="cite_note-166"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-166">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Jak Marszałek Piłsudski nie został wielkim mistrzem…</i>, „Wolnomularz Polski” nr 43, maj-czerwiec 2004, s. 10–12.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMazur2005407–417-167"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMazur2005407–417_167-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMazur2005">Mazur 2005 ↓</a></span>, s. 407–417.</span> </li> <li id="cite_note-168"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-168">↑</a></span> <span class="reference-text">Marek Kornat, <i>Polityka równowagi 1934–1939. Polska pomiędzy Wschodem a Zachodem</i>, Kraków 2007, s. 139.</span> </li> <li id="cite_note-169"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-169">↑</a></span> <span class="reference-text">Marek Kornat, <i>Polityka równowagi 1934–1939. Polska pomiędzy Wschodem a Zachodem</i>, Kraków 2007, s. 137.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2004300-171"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2004300_171-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2004">Suleja 2004 ↓</a></span>, s. 300.</span> </li> <li id="cite_note-172"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-172">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 39 z 20 czerwca 1923 roku, s. 396.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski199031-173"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski199031_173-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1990">Piłsudski 1990 ↓</a></span>, s. 31.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGaul2020133-174"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGaul2020133_174-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGaul2020">Gaul 2020 ↓</a></span>, s. 133.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFRothschild1963236-175"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFRothschild1963236_175-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFRothschild1963">Rothschild 1963 ↓</a></span>, s. 236.</span> </li> <li id="cite_note-176"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-176">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/294345/PDF/NDIGCZAS012519_1924_069.pdf"><i>Inwigilacja marszałka Piłsudskiego</i></a>, „Kurier Wieczorny”, 2 (69), 23 marca 1924, s. 2<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1924-03-23&rft.atitle=Inwigilacja+marsza%C5%82ka+Pi%C5%82sudskiego&rft.jtitle=Kurier+Wieczorny&rft.volume=2&rft.edition=69&rft_id=https%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2FContent%2F294345%2FPDF%2FNDIGCZAS012519_1924_069.pdf" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-177"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-177">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a href="/wiki/Wojciech_Stpiczy%C5%84ski" title="Wojciech Stpiczyński"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Wojciech</span><span class="cite-name-initials" title="Wojciech" style="display:none">W.</span> </span><span class="cite-lastname">Stpiczyński</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Wojciech</span><span class="cite-name-initials" title="Wojciech">W.</span></span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rcin.org.pl/ibl/Content/70970/PDF/WA248_91682_P-II-376_glos-prawdy-64_o.pdf"><i>Inwigilacja Marszałka Piłsudskiego i honor armji</i></a>, „<a href="/wiki/G%C5%82os_Prawdy_(czasopismo)" title="Głos Prawdy (czasopismo)">Głos Prawdy</a>”, 2 (64), 29 listopada 1924, s. 767–769<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1924-11-29&rft.atitle=Inwigilacja+Marsza%C5%82ka+Pi%C5%82sudskiego+i+honor+armji&rft.jtitle=G%C5%82os+Prawdy&rft.volume=2&rft.edition=64&rft_id=https%3A%2F%2Frcin.org.pl%2Fibl%2FContent%2F70970%2FPDF%2FWA248_91682_P-II-376_glos-prawdy-64_o.pdf" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1931330–334-178"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1931330–334_178-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1931">Piłsudski 1931 ↓</a></span>, s. 330–334.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1988-179"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1988_179-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1988">Garlicki 1988 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-180"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-180">↑</a></span> <span class="reference-text">Władysław T. Kulesza, Konserwatyści w obozie sanacyjnym w latach 1926–1935 : spór o konserwatywną interpretację ideologii obozu rządzącego, w: Przegląd Historyczny, 73/3-4, 1982, s. 228.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2004343-181"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2004343_181-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2004">Suleja 2004 ↓</a></span>, s. 343.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937b10–11-182"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b10–11_182-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937b">Piłsudski 1937b ↓</a></span>, s. 10–11.</span> </li> <li id="cite_note-183"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-183">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 36 z 10 września 1926 r., s. 291.</span> </li> <li id="cite_note-184"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-184">↑</a></span> <span class="reference-text">Andrzej Krawczyk, <i>Kazimierz Bartel, premier Rzeczypospolitej</i>, [w:] <i>Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej</i>, pod red. Andrzeja Chojnowskiego i Piotra Wróbla, Wrocław-Warszawa-Kraków 1992, s. 236.</span> </li> <li id="cite_note-185"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-185">↑</a></span> <span class="reference-text">Władysław Pobóg-Malinowski, <i>Najnowsza historia polityczna Polski 1914–1939</i>, Tom II.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMackiewicz1992193-186"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMackiewicz1992193_186-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMackiewicz1992">Mackiewicz 1992 ↓</a></span>, s. 193.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937b24–25-187"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b24–25_187-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937b">Piłsudski 1937b ↓</a></span>, s. 24–25.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSkładkowski193671–72-188"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSkładkowski193671–72_188-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSkładkowski1936">Składkowski 1936 ↓</a></span>, s. 71–72.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-189"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_189-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_189-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_189-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text">Andrzej Krajewski „Przy uchu Komendanta” Dziennik Gazeta Prawna 96/2018, str. A28.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937b117-190"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b117_190-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937b">Piłsudski 1937b ↓</a></span>, s. 117.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937b193–194-191"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b193–194_191-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937b">Piłsudski 1937b ↓</a></span>, s. 193–194.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPiłsudski1937b221-192"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b221_192-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFPiłsudski1937b221_192-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPiłsudski1937b">Piłsudski 1937b ↓</a></span>, s. 221.</span> </li> <li id="cite_note-193"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-193">↑</a></span> <span class="reference-text">Rzecz o Historii”, 20 kwietnia 2018 r., str. J8.</span> </li> <li id="cite_note-194"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-194">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Sławomir Koper: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.marhan.pl/index.php/biblioteka/51-ludzie/2957-kobiety-jego-zycia-jozef-pisudski-cz-7-tajemnica-pobytu-na-maderze?tmpl=component&print=1&page=">Kobiety jego życia (Józef Piłsudski) – część 7: Tajemnica pobytu na Maderze</a>. marhan.pl. [dostęp 2015-01-25].</cite></span> </li> <li id="cite_note-195"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-195">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180120014101/http://muzeumpilsudski.pl/jozef-pilsudski/kalendarium-zycia-jozefa-pilsudskiego">Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego</a>. muzeumpilsudski.pl. [dostęp 2015-01-25]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.muzeumpilsudski.pl/jozef-pilsudski/kalendarium-zycia-jozefa-pilsudskiego">tego adresu</a> (20 stycznia 2018)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-196"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-196">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/241991,1,romansy-i-awansy.read"><em>Romansy i awansy</em></a>. „<a href="/wiki/Polityka_(tygodnik)" title="Polityka (tygodnik)">Polityka</a>”, 4 listopada 2009.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Romansy+i+awansy&rft.jtitle=%5B%5BPolityka+%28tygodnik%29%7CPolityka%5D%5D&rft.date=4+listopada+2009&rft.au=%5B%5BAndrzej+Garlicki%5D%5D&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.polityka.pl%2Ftygodnikpolityka%2Fhistoria%2F241991%2C1%2Cromansy-i-awansy.read"><span style="display: none;"> </span></span><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet="">brak numeru strony</span></span> </li> <li id="cite_note-197"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-197">↑</a></span> <span class="reference-text">Paweł Zaremba, <i>Historia dwudziestolecia (1918–1939)</i>, t. III, Warszawa 1983, s. 48–49.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGarlicki1986279-198"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGarlicki1986279_198-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGarlicki1986">Garlicki 1986 ↓</a></span>, s. 279.</span> </li> <li id="cite_note-199"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-199">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Krzemiński, <i>Professor Locutus est. Próba weryfikacji świadectwa prof. dr. Karola Buluka na temat wizyty prof. dr. Karela Frederika Wenckebacha u umierającego Marszałka Józefa Piłsudskiego</i>, „Glaukopis” 2014, nr 30, s. 73–93.</span> </li> <li id="cite_note-201"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-201">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Tomasz Stańczyk: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150629131754/http://www.rp.pl/artykul/351191.html">Lekarz Marszałka, sąsiad krnąbrnego pacjenta</a>. rp.pl, 24 stycznia 2015. [dostęp 2015-01-25]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rp.pl/artykul/351191.html">tego adresu</a> (29 czerwca 2015)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-202"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-202">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=36656"><em>Marszałek Piłsudski nie żyje</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 1, nr 109 z 14 maja 1935.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Marsza%C5%82ek+Pi%C5%82sudski+nie+%C5%BCyje&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+109+z+14+maja+1935&rft.pages=1&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D36656"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFCepnik1936-203"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFCepnik1936_203-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFCepnik1936">Cepnik 1936 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-204"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-204">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Henryk_Cepnik" title="Henryk Cepnik">Henryk Cepnik</a>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5352">Józef Piłsudski, twórca Niepodległego Państwa Polskiego. Zarys życia i działalności</a></i>. Warszawa: Instytut Propagandy PaństwowoTwórczej, 1936, s. 219.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%2C+tw%C3%B3rca+Niepodleg%C5%82ego+Pa%C5%84stwa+Polskiego.+Zarys+%C5%BCycia+i+dzia%C5%82alno%C5%9Bci&rft.au=%5B%5BHenryk+Cepnik%5D%5D&rft.date=1936&rft.pub=Instytut+Propagandy+Pa%C5%84stwowoTw%C3%B3rczej&rft.place=Warszawa&rft.pages=219&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbc.rzeszow.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D5352"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-205"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-205">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a href="/wiki/Maria_Blombergowa" title="Maria Blombergowa">Maria Magdalena Blombergowa</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Analecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki/Analecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_(18)/Analecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_(18)-s7-62/Analecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_(18)-s7-62.pdf"><em>Uczeni polscy rozstrzelani w Katyniu, Charkowie i Twerze</em></a>. „<a href="/wiki/Analecta" title="Analecta">Analecta</a>”, s. 51, R. 9 Z. 2 (18) / 2000.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Uczeni+polscy+rozstrzelani+w+Katyniu%2C+Charkowie+i+Twerze&rft.jtitle=%5B%5BAnalecta%5D%5D&rft.date=R.+9+Z.+2+%2818%29+%2F+2000&rft.au=%5B%5BMaria+Blombergowa%7CMaria+Magdalena+Blombergowa%5D%5D&rft.pages=51&rft_id=http%3A%2F%2Fbazhum.muzhp.pl%2Fmedia%2F%2Ffiles%2FAnalecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki%2FAnalecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_%2818%29%2FAnalecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_%2818%29-s7-62%2FAnalecta_studia_i_materialy_z_dziejow_nauki-r2000-t9-n2_%2818%29-s7-62.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewicz1977520-206"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewicz1977520_206-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewicz1977">Jędrzejewicz 1977 ↓</a></span>, s. 520.</span> </li> <li id="cite_note-207"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-207">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Bogusław Kwiatkowski: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/ksiazki/179680,1,fragment-ksiazki-mumie-wladcy-swieci-tyrani.read">Fragment książki „Mumie. Władcy, święci, tyrani”</a>. polityka.pl, 19 listopada 2009. [dostęp 2014-07-12].</cite></span> </li> <li id="cite_note-208"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-208">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Zygmunt Wiśniewski: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20180125193522/http://www.oil.org.pl/xml/nil/gazeta/numery/n2010/n201003/n20100332">Lekarzy losy wojenne (10) – Droga do Katynia</a>. oil.org.pl. [dostęp 2014-07-12].</cite></span> </li> <li id="cite_note-209"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-209">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Bożena Borysowicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20090821171740/http://www.nasz-czas.lt:80/407/czas.html">Dr med. Jerzy Borysowicz: jeden z lekarzy wileńskich. 1904–1980</a>. [dostęp 2008-09-14]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-210"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-210">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20080608234350/http://www.komendant.cal.pl/content/view/245/50/">Album zdjęć mózgu Józefa Piłsudskiego</a>. [dostęp 2008-09-14]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-211"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-211">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=36883"><em>Trumna Marszałka Piłsudskiego będzie zamknięta 22 b.m.</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 2, nr 287 z 14 grudnia 1935.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Trumna+Marsza%C5%82ka+Pi%C5%82sudskiego+b%C4%99dzie+zamkni%C4%99ta+22+b.m.&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+287+z+14+grudnia+1935&rft.pages=2&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D36883"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-212"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-212">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44429"><em>Ostatnia droga Serca Wodza Narodu / Uroczystości żałobne w Wilnie</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 1–2, nr 109 z 13 maja 1936.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Ostatnia+droga+Serca+Wodza+Narodu+%2F+Uroczysto%C5%9Bci+%C5%BCa%C5%82obne+w+Wilnie&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+109+z+13+maja+1936&rft.pages=1%E2%80%932&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D44429"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-213"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-213">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44431"><em>Zamurowanie grobowca z Sercem Marszałka Piłsudskiego</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 1, nr 111 z 15 maja 1936.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Zamurowanie+grobowca+z+Sercem+Marsza%C5%82ka+Pi%C5%82sudskiego&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+111+z+15+maja+1936&rft.pages=1&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D44431"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-214"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-214">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ebuw.uw.edu.pl/publication/215217"><em>W hołdzie pamięci Wielkiego Marszałka</em></a>. „<a href="/wiki/W_S%C5%82u%C5%BCbie_Penitencjarnej" title="W Służbie Penitencjarnej">W Służbie Penitencjarnej</a>”. Nr 10, s. 5, 12 maja 1938.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=W+ho%C5%82dzie+pami%C4%99ci+Wielkiego+Marsza%C5%82ka&rft.jtitle=%5B%5BW+S%C5%82u%C5%BCbie+Penitencjarnej%5D%5D&rft.date=12+maja+1938&rft.volume=Nr+10&rft.pages=5&rft_id=http%3A%2F%2Febuw.uw.edu.pl%2Fpublication%2F215217"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-215"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-215">↑</a></span> <span class="reference-text">W. Wiernic, <i>Dzieje granitowego głazu</i>, „Gazeta Polska”, 12 V 1937.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKłos1937233-216"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKłos1937233_216-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKłos1937">Kłos 1937 ↓</a></span>, s. 233.</span> </li> <li id="cite_note-217"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-217">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://crispa.uw.edu.pl/object/files/214035"><em>W hołdzie pamięci Wielkiego Marszałka</em></a>. „<a href="/wiki/W_S%C5%82u%C5%BCbie_Penitencjarnej" title="W Służbie Penitencjarnej">W Służbie Penitencjarnej</a>”. Nr 10, s. 4–5, 12 maja 1938.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=W+ho%C5%82dzie+pami%C4%99ci+Wielkiego+Marsza%C5%82ka&rft.jtitle=%5B%5BW+S%C5%82u%C5%BCbie+Penitencjarnej%5D%5D&rft.date=12+maja+1938&rft.volume=Nr+10&rft.pages=4%E2%80%935&rft_id=https%3A%2F%2Fcrispa.uw.edu.pl%2Fobject%2Ffiles%2F214035"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-218"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-218">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://jbc.bj.uj.edu.pl/publication/101463"><em>Konkurs na sarkofag Marsz. Piłsudskiego rozstrzygnięty</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”. Nr 140, s. 2, 24 czerwca 1938.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Konkurs+na+sarkofag+Marsz.+Pi%C5%82sudskiego+rozstrzygni%C4%99ty&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=24+czerwca+1938&rft.volume=Nr+140&rft.pages=2&rft_id=https%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fpublication%2F101463"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-219"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-219">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Roman_Tarkowski" title="Roman Tarkowski">Roman Tarkowski</a>: <i>Kartki z przeszłości</i>. Kraków: <a href="/wiki/Towarzystwo_Autor%C3%B3w_i_Wydawc%C3%B3w_Prac_Naukowych_%E2%80%9EUniversitas%E2%80%9D" title="Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”">Universitas</a>, 1992. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/837052091X" title="Specjalna:Książki/837052091X">ISBN <span class="isbn">83-7052-091-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kartki+z+przesz%C5%82o%C5%9Bci&rft.au=%5B%5BRoman+Tarkowski%5D%5D&rft.date=1992&rft.pub=%5B%5BTowarzystwo+Autor%C3%B3w+i+Wydawc%C3%B3w+Prac+Naukowych+%E2%80%9EUniversitas%E2%80%9D%7CUniversitas%5D%5D&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=83-7052-091-X"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-221"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-221">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bip.ipn.gov.pl/bip/form/r5840348335969,Pilsudski.html"><i>Ewidencja grobów weteranów walk o Wolność i Niepodległość Polski</i></a> [online], BIP Instytutu Pamięci Narodowej<span class="accessdate"> [dostęp 2020-08-03]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ewidencja+grob%C3%B3w+weteran%C3%B3w+walk+o+Wolno%C5%9B%C4%87+i+Niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87+Polski&rft_id=https%3A%2F%2Fbip.ipn.gov.pl%2Fbip%2Fform%2Fr5840348335969%2CPilsudski.html" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-Grzywacz-222"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Grzywacz_222-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Grzywacz_222-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Grzywacz_222-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Marta Grzywacz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wyborcza.pl/alehistoria/1,144824,17882547,Dwie_zony__dwie_corki_i_inne__Zycie_uczuciowe_Marszalka.html">Dwie żony, dwie córki i inne. Życie uczuciowe Marszałka</a>. wyborcza.pl, 11 maja 2015. [dostęp 2015-12-20]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009130-223"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009130_223-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 130.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009144-224"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009144_224-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 144.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009145-225"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009145_225-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 145.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009143-226"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009143_226-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 143.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009159–160-227"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009159–160_227-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 159–160.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSrzednicki2008-228"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSrzednicki2008_228-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSrzednicki2008">Srzednicki 2008 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009136-229"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009136_229-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009136_229-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 136.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009136–137-230"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009136–137_230-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 136–137.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009137-231"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009137_231-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 137.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009128-232"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009128_232-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 128.</span> </li> <li id="cite_note-233"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-233">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Maciej Stańczyk: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20170715060329/http://eurosport.onet.pl:80/pilsudski-od-sportu-wolal-sportowanie/x550x">Piłsudski od sportu wolał sportowanie</a>. Onet.pl, 10 listopada 2011. [dostęp 2015-12-23]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009132-234"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009132_234-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009132_234-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 132.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009149-235"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009149_235-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 149.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKoper2009154–155-236"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKoper2009154–155_236-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKoper2009">Koper 2009 ↓</a></span>, s. 154–155.</span> </li> <li id="cite_note-237"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-237">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/976230,Kasztanka-najslynniejszy-kon-II-Rzeczpospolitej">Kasztanka – najsłynniejszy koń II Rzeczpospolitej</a>. PolskieRadio.pl, 23 listopada 2015. [dostęp 2015-12-20]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-238"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-238">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Anna Kondek-Dyoniziak: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dzieje.pl/rozmaitosci/pies-lord-i-inni-czyli-czworonozni-pupile-tuzow-xx-lecia">Pies, Lord i inni, czyli czworonożni pupile tuzów XX-lecia</a>. dzieje.pl, 17 stycznia 2015. [dostęp 2015-12-20]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-241"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-241">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. np. <cite class="citation book">Józef Szaniawski: <i>Marszałek Piłsudski w obronie Polski i Europy</i>. Warszawa: Exlibris, 2008, s. passim. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788389913227" title="Specjalna:Książki/9788389913227">ISBN <span class="isbn">978-83-8991-322-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Marsza%C5%82ek+Pi%C5%82sudski+w+obronie+Polski+i+Europy&rft.aulast=Szaniawski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.pub=Exlibris&rft.place=Warszawa&rft.pages=passim&rft.isbn=978-83-8991-322-7"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-242"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-242">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. np. <cite class="citation book"><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a>: <i>Strzępy meldunków</i>. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988, s. passim. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8311076006" title="Specjalna:Książki/8311076006">ISBN <span class="isbn">83-1107-600-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Strz%C4%99py+meldunk%C3%B3w&rft.aulast=S%C5%82awoj+Sk%C5%82adkowski&rft.aufirst=Felicjan&rft.pub=Wydawnictwo+Ministerstwa+Obrony+Narodowej&rft.place=Warszawa&rft.pages=passim&rft.isbn=83-1107-600-6"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-245"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-245">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ebuw.uw.edu.pl/publication/213456"><em>Ze zjazdu sybiraków</em></a>. „<a href="/wiki/Kurier_Warszawski_(dziennik)" title="Kurier Warszawski (dziennik)">Kurier Warszawski</a>”. Nr 181, s. 4, 2 lipca 1928.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Ze+zjazdu+sybirak%C3%B3w&rft.jtitle=%5B%5BKurier+Warszawski+%28dziennik%29%7CKurier+Warszawski%5D%5D&rft.date=2+lipca+1928&rft.volume=Nr+181&rft.pages=4&rft_id=http%3A%2F%2Febuw.uw.edu.pl%2Fpublication%2F213456"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-246"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-246">↑</a></span> <span class="reference-text">Rocznik Związku Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914/19 w Poznaniu Cz.2: Sprawozdanie Zarządu Głównego Związku Weteranów Powstań Narodowych R. P. 1914/19 za rok 1935, s. 160.</span> </li> <li id="cite_note-247"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-247">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=217416"><em>Kronika. Nowy Sącz</em></a>. „<a href="/wiki/Nowa_Reforma" title="Nowa Reforma">Nowa Reforma</a>”, s. 2, nr 199 z 29 kwietnia 1917.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Kronika.+Nowy+S%C4%85cz&rft.jtitle=%5B%5BNowa+Reforma%5D%5D&rft.date=nr+199+z+29+kwietnia+1917&rft.pages=2&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D217416"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-248"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-248">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a href="/wiki/Stefan_Starzy%C5%84ski" title="Stefan Starzyński">Stefan Starzyński</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mbc.malopolska.pl/publication/107720"><em>Słowo wstępne</em></a>. „Kronika Warszawy”. Józef Piłsudski w Warszawie, s. 1, 3, 19 marca 1936. Zarząd Miejskie w Mieście Stołecznym Warszawie.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=S%C5%82owo+wst%C4%99pne&rft.jtitle=Kronika+Warszawy&rft.date=19+marca+1936&rft.volume=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+w+Warszawie&rft.au=%5B%5BStefan+Starzy%C5%84ski%5D%5D&rft.pages=1%2C+3&rft_id=http%3A%2F%2Fmbc.malopolska.pl%2Fpublication%2F107720"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-249"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-249">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Władysław Brzozowski, Stanisław Giza, <a href="/wiki/Adam_Moraczewski" title="Adam Moraczewski">Adam Moraczewski</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mbc.malopolska.pl/publication/107720"><em>Józef Piłsudski w Warszawie</em></a>. „Kronika Warszawy”. Józef Piłsudski w Warszawie, s. 28, 29, 19 marca 1936. Zarząd Miejskie w Mieście Stołecznym Warszawie.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+w+Warszawie&rft.jtitle=Kronika+Warszawy&rft.date=19+marca+1936&rft.volume=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+w+Warszawie&rft.au=W%C5%82adys%C5%82aw+Brzozowski%2C+Stanis%C5%82aw+Giza%2C+%5B%5BAdam+Moraczewski%5D%5D&rft.pages=28%2C+29&rft_id=http%3A%2F%2Fmbc.malopolska.pl%2Fpublication%2F107720"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-250"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-250">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ciechanowinaczej.pl/artykul/ciechanow-bedzie-mial/403532">Ciechanów będzie miał kolejnego honorowego obywatela?</a>. ciechanowinaczej.pl. [dostęp 2021-12-19].</cite></span> </li> <li id="cite_note-251"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-251">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210625122010/https://www.miasto.hrubieszow.pl/page/marsza%C5%82ek-j%C3%B3zef-pi%C5%82sudski">Marszałek Józef Piłsudski</a>. miasto.hrubieszow.pl. [dostęp 2021-03-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.miasto.hrubieszow.pl/page/marsza%C5%82ek-j%C3%B3zef-pi%C5%82sudski">tego adresu</a>].</cite></span> </li> <li id="cite_note-252"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-252">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141228193103/http://hornsund.igf.edu.pl/hornsund.old/polnazwy.html">Polskie nazwy na Spitsbergenie</a>. hornsund.igf.edu.pl. [dostęp 2022-06-20].</cite></span> </li> <li id="cite_note-Osiński-253"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Osiński_253-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Zbigniew Osiński: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jpilsudski.org/zbigniew-osinski-wklad-janusza-jedrzejewicza-w-budowanie-mitu-polskiego-bohatera-narodowego-jozefa-pilsudskiego">Wkład Janusza Jędrzejewicza w budowanie mitu polskiego bohatera narodowego – Józefa Piłsudskiego</a>. [dostęp 2009-01-10]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-254"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-254">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Ustawa o ochronie imienia Józefa Piłsudskiego, Pierwszego Marszałka Polski</i> (<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19380250219">Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 219</a></span>).</span> </li> <li id="cite_note-Okulewicz-255"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Okulewicz_255-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Piotr Okulewicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20091222012603/http://www.celat.ulaval.ca/histoire.memoire/Mem_et_postcom/P_Okulewicz_pl.doc">Józef Piłsudski: Między apologią a odrzuceniem</a>. [dostęp 2009-01-10]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFUrbankowski1988-256"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFUrbankowski1988_256-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFUrbankowski1988">Urbankowski 1988 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-257"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-257">↑</a></span> <span class="reference-text">M. Zakrzewski, <i>Strategia niepodległości. Zarys myśli politycznej Leszka Moczulskiego w latach 1979–1989</i>, [w:] <i>Konfederacja Polski Niepodległej na drodze do wolności</i>, IPN, 2011, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788392909460" title="Specjalna:Książki/9788392909460">ISBN <span class="isbn">978-83-9290-946-0</span></a>.</span> </li> <li id="cite_note-258"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-258">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Cenzura PRL</i>, posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002, s. 33.</span> </li> <li id="cite_note-legendaikult-259"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-legendaikult_259-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-legendaikult_259-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Paweł Kusiak. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Colloquium/Colloquium-r2010-t2/Colloquium-r2010-t2-s241-258/Colloquium-r2010-t2-s241-258.pdf"><em>Legenda i kult Józefa Piłsudskiego. Jak w Polsce doby integracji europejskiej interpretować postać Marszałka?</em></a>. „Colloquium”. 2, s. 241–258, 2010.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Legenda+i+kult+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego.+Jak+w+Polsce+doby+integracji+europejskiej+interpretowa%C4%87+posta%C4%87+Marsza%C5%82ka%3F&rft.jtitle=Colloquium&rft.date=2010&rft.volume=2&rft.aulast=Kusiak&rft.aufirst=Pawe%C5%82&rft.pages=241%E2%80%93258&rft_id=http%3A%2F%2Fbazhum.muzhp.pl%2Fmedia%2F%2Ffiles%2FColloquium%2FColloquium-r2010-t2%2FColloquium-r2010-t2-s241-258%2FColloquium-r2010-t2-s241-258.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFOżóg2007-260"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFOżóg2007_260-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFOżóg2007">Ożóg 2007 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-261"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-261">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jutrzenka.md/201711/jutrzenka_2017_11.pdf"><i>Numer 1 na mapie</i></a> [online]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Numer+1+na+mapie&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jutrzenka.md%2F201711%2Fjutrzenka_2017_11.pdf" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWarszawski1999-262"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWarszawski1999_262-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWarszawski1999">Warszawski 1999 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-263"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-263">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Kopia aktu wyrzeczenia się protestantyzmu przez Naszego Komendanta Józefa Piłsudskiego i złożenia wyznania wiary rzym. kat.</i>, Karasin 28 lutego 1916, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/1/85.</span> </li> <li id="cite_note-264"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-264">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20160601063248/http://katolicy1844.republika.pl/kapelani%20wojskowi/Ciepicha%C5%82%C5%82.htm">Ks. mjr Henryk Ciepichałł, kapelan legionów polskich</a>. katolicy1844.republika.pl. [dostęp 2016-05-17].</cite></span> </li> <li id="cite_note-265"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-265">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a href="/wiki/Wanda_Roman" title="Wanda Roman">Wanda Roman</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20160305062014/http://archiwumcaw.wp.mil.pl/biuletyn/b18/b18_9.pdf">Kapelani wojskowi – bohaterowie wojny polsko-sowieckiej 1919–1920</a>. <a href="/wiki/Centralne_Archiwum_Wojskowe" title="Centralne Archiwum Wojskowe">Centralne Archiwum Wojskowe</a>. s. 9. [dostęp 2016-05-17].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSuleja2004173-266"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSuleja2004173_266-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSuleja2004">Suleja 2004 ↓</a></span>, s. 173.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFWieczorkiewicz200880–81-267"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFWieczorkiewicz200880–81_267-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFWieczorkiewicz2008">Wieczorkiewicz 2008 ↓</a></span>, s. 80–81.</span> </li> <li id="cite_note-268"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-268">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Tomasz Kwiatek: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ngopole.pl/2011/08/15/%E2%80%9Eto-gen-rozwadowski-jest-faktycznym-autorem-planow-bitwy-oraz-dowodca-sprawujacym-kluczowa-role-w-jej-toku-w-warszawie%E2%80%9D-%E2%80%93-z-doktorem-mariuszem-patelskim-pracownikiem-naukowym/">„To gen. Rozwadowski jest faktycznym autorem planów bitwy oraz dowódcą sprawującym kluczową rolę w jej toku w Warszawie” – z doktorem Mariuszem Patelskim, pracownikiem naukowym Uniwersytetu Opolskiego rozmawia Tomasz Kwiatek</a>. Niezależna Gazeta Obywatelska w Opolu, 15 sierpnia 2011. [dostęp 2015-07-07]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-269"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-269">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Krzysztof Kloc: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://histmag.org/Wiktoria-warszawska-czy-cud-nad-Wisla-O-roli-Jozefa-Pilsudskiego-w-bitwie-warszawskiej-1920-roku-6967">Wiktoria warszawska czy „cud nad Wisłą”? O roli Józefa Piłsudskiego w bitwie warszawskiej 1920 roku</a>. Histmag.org, 14 sierpnia 2012. [dostęp 2015-07-07]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987197-270"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987197_270-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 197.</span> </li> <li id="cite_note-271"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-271">↑</a></span> <span class="reference-text">Encyklopedia „Białych Plam”, Radom 2004, praca zbiorowa, tom XIV, hasło: Piłsudski Józef Klemens.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFGiertych1987-272"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFGiertych1987_272-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFGiertych1987">Giertych 1987 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-273"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-273">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Włodzimierz Kalicki: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20080428221100/http://serwisy.gazeta.pl:80/kraj/1,62906,2787930.html">Jędrzej Giertych lustrował Piłsudskiego</a>. [dostęp 2008-09-14]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-275"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-275">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Krzysztof Burnetko: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/historia/204505,1,pytania-o-przewrot-majowy-1926-r.read">Gwałt i ratunek</a>. Polityka.pl, 4 listopada 2009. [dostęp 2011-11-17].</cite></span> </li> <li id="cite_note-276"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-276">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">„<a href="/wiki/Gazeta_Wyborcza" title="Gazeta Wyborcza">Gazeta Wyborcza</a>”, prof. <a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wyborcza.pl/1,76842,5134208.html">Bereza, polski obóz koncentracyjny</a>. [dostęp 2009-05-18]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz1987266-277"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz1987266_277-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 266.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198766–67-278"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198766–67_278-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 66–67.</span> </li> <li id="cite_note-279"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-279">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Janusz Gmitruk: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.muzeum-niepodleglosci.home.pl/konferencja/referaty_/J.%20Gmitruk%20Dabski%20Jan.pdf">Jan Dąbski – minister spraw zagranicznych, główny konstruktor traktatu ryskiego</a>. [dostęp 2015-07-07]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNałęczNałęcz198766-280"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFNałęczNałęcz198766_280-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNałęczNałęcz1987">Nałęcz i Nałęcz 1987 ↓</a></span>, s. 66.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFPruszyński1995233-281"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFPruszyński1995233_281-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFPruszyński1995">Pruszyński 1995 ↓</a></span>, s. 233.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFCieślikowski1997-282"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFCieślikowski1997_282-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFCieślikowski1997">Cieślikowski 1997 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-283"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-283">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Wojciech Duch: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://historia.org.pl/2013/03/09/zapomniany-general-tadeusz-rozwadowski-tworca-wojska-polskiego-i-zwyciestwa-w-1920-r-wywiad/">Zapomniany generał Tadeusz Rozwadowski. Twórca Wojska Polskiego i zwycięstwa w 1920 r. [wywiad</a>]. historia.org.pl, 9 marca 2013. [dostęp 2015-07-07]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-284"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-284">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Krzysztof Wasilewski: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.tygodnikprzeglad.pl/rozprawa-bydlem">Rozprawa z „bydłem”</a>. „Przegląd” Nr 2/2012. [dostęp 2012-01-28].</cite></span> </li> <li id="cite_note-285"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-285">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20090508152942/http://fakty.interia.pl:80/polska/news/sld-i-psl-chca-potepienia-pilsudskiego,1301793,3">SLD i PSL chcą potępienia Piłsudskiego</a>. interia.pl, 6 maja 2009. [dostęp 2012-01-28].</cite></span> </li> <li id="cite_note-286"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-286">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Artur Łukasiewicz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/1,35182,8683924,Die_Linke__SLD_i_historia__Pilsudski_byl_faszysta_.html?disableRedirects=true">Die Linke, SLD i historia: Piłsudski był faszystą?</a>. 18 listopada 2010. [dostęp 2017-10-22].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFZnamierowski2003188-287"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFZnamierowski2003188_287-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFZnamierowski2003">Znamierowski 2003 ↓</a></span>, s. 188.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFEnglertNowik2007125-288"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007125_288-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFEnglertNowik2007">Englert i Nowik 2007 ↓</a></span>, s. 125.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_43_z_29_czerwca_1923_roku,_s._429-289"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_43_z_29_czerwca_1923_roku,_s._429_289-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDz._Pers._MSWojsk.">Dz. Pers. MSWojsk. ↓</a></span>, Nr 43 z 29 czerwca 1923 roku, s. 429.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216-290"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216_290-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006216_290-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 216.</span> </li> <li id="cite_note-291"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-291">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Józef Piłsudski 1867–1935</i>. Kraków: Małopolska Oficyna Wydawnicza, s. 155.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+1867%E2%80%931935&rft.pub=Ma%C5%82opolska+Oficyna+Wydawnicza&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=155"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-292"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-292">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19302600349">M.P. z 1930 r. nr 260, poz. 349</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-293"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-293">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych nr 2 z 19 marca 1931.</span> </li> <li id="cite_note-294"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-294">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Polskie ordery i odznaczenia</i>. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 60.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+ordery+i+odznaczenia&rft.pub=Wydawnictwo+Interpress&rft.place=Warszawa&rft.pages=60"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-295"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-295">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kpbc.ukw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=87843">Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924</a></i>. Warszawa: <a href="/wiki/Prezydium_Rady_Ministr%C3%B3w" title="Prezydium Rady Ministrów">Prezydium Rady Ministrów</a>, 1926, s. 15.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Order+Odrodzenia+Polski.+Trzechlecie+pierwszej+kapitu%C5%82y+1921%E2%80%931924&rft.date=1926&rft.pub=%5B%5BPrezydium+Rady+Ministr%C3%B3w%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.pages=15&rft_id=http%3A%2F%2Fkpbc.ukw.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D87843"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._1-296"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._1_296-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDz._Pers._MSWojsk.">Dz. Pers. MSWojsk. ↓</a></span>, Nr 6 z 19 marca 1929 roku, s. 1.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2-297"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2_297-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_6_z_19_marca_1929_roku,_s._2_297-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDz._Pers._MSWojsk.">Dz. Pers. MSWojsk. ↓</a></span>, Nr 6 z 19 marca 1929 roku, s. 2.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFEnglertNowik2007232-298"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007232_298-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFEnglertNowik2007">Englert i Nowik 2007 ↓</a></span>, s. 232.</span> </li> <li id="cite_note-299"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-299">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19312600343">M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 343</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-300"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-300">↑</a></span> <span class="reference-text">Dziennik Personalny Spraw Wojskowych nr 12 z 03.03.1926.</span> </li> <li id="cite_note-301"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-301">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://academica.edu.pl/reading/readSingle?cid=24164877&uid=21588826"><em>W hołdzie powstańcom 1863 r.</em></a>. „Polska Zbrojna”. 23, s. 1, 1933-01-23. Warszawa.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=W+ho%C5%82dzie+powsta%C5%84com+1863+r.&rft.jtitle=Polska+Zbrojna&rft.date=1933-01-23&rft.volume=23&rft.pages=1&rft_id=https%3A%2F%2Facademica.edu.pl%2Freading%2FreadSingle%3Fcid%3D24164877%26uid%3D21588826"><span style="display: none;"> </span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006455-302"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006455_302-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 455.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006111-303"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006111_303-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 111.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006140-304"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006140_304-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 140.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006500-305"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006500_305-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 500.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFEnglertNowik2007214-306"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007214_306-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFEnglertNowik2007">Englert i Nowik 2007 ↓</a></span>, s. 214.</span> </li> <li id="cite_note-SC-307"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-SC_307-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-SC_307-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-SC_307-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sbc.org.pl/dlibra/publication/13011">Pamiętnik Historyczny Bojowników o Niepodległość Śląska Zaolzańskiego</a></i>. Cieszyn: 1938, s. 7.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pami%C4%99tnik+Historyczny+Bojownik%C3%B3w+o+Niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87+%C5%9Al%C4%85ska+Zaolza%C5%84skiego&rft.date=1938&rft.place=Cieszyn&rft.pages=7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.sbc.org.pl%2Fdlibra%2Fpublication%2F13011"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-308"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-308">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://obc.opole.pl/dlibra/publication/edition/6661?id=6661">Piętnastolecie L. O. P. P.</a></i>. Warszawa: Wydawnictwo Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1938, s. 24, 279.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pi%C4%99tnastolecie+L.+O.+P.+P.&rft.date=1938&rft.pub=Wydawnictwo+Zarz%C4%85du+G%C5%82%C3%B3wnego+Ligi+Obrony+Powietrznej+i+Przeciwgazowej&rft.place=Warszawa&rft.pages=24%2C+279&rft_id=https%3A%2F%2Fobc.opole.pl%2Fdlibra%2Fpublication%2Fedition%2F6661%3Fid%3D6661"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFMelak1997-309"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFMelak1997_309-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFMelak1997">Melak 1997 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-310"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-310">↑</a></span> <span class="reference-text"><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=shb&datum=1918&size=30&page=485">Hof- und Staatshandbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie für das Jahr 1918</a></i>, s. 111.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200619-311"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200619_311-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 19.</span> </li> <li id="cite_note-GL1931-312"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-6">g</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-7">h</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-8">i</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-9">j</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-10">k</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-GL1931_312-11">l</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=43030"><em>Jakie ordery zagraniczne i odznaczenia posiada Marszałek Piłsudski</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 4, nr 13 z 17 stycznia 1931.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Jakie+ordery+zagraniczne+i+odznaczenia+posiada+Marsza%C5%82ek+Pi%C5%82sudski&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+13+z+17+stycznia+1931&rft.pages=4&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D43030"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-313"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-313">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=232352"><em>Wręczenie Naczelnikowi Państwa Wielkiej Wstęgi Orderu Leopolda</em></a>. „Monitor Polski”, s. 2, 11 kwietnia 1922. [dostęp 2015-01-05].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Wr%C4%99czenie+Naczelnikowi+Pa%C5%84stwa+Wielkiej+Wst%C4%99gi+Orderu+Leopolda&rft.jtitle=Monitor+Polski&rft.date=11+kwietnia+1922&rft.pages=2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wbc.poznan.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D232352"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-314"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-314">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.president.ee/et/vabariik/teenetemargid/kavaler/11909/jozef-pilsudski">Eesti Vabariigi teenetemärgid</a>. president.ee. [dostęp 2014-11-12]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku estońskim (eesti)">est.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-EOMP-315"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-EOMP_315-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-EOMP_315-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180125140259/http://www.muzeumpilsudski.pl/aktualnosci/estonskie-odznaczenia-marszalka-pilsudskiego">Estońskie odznaczenia Marszałka Piłsudskiego</a>. Muzeum Piłsudskiego. [dostęp 2014-06-24]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.muzeumpilsudski.pl/aktualnosci/estonskie-odznaczenia-marszalka-pilsudskiego">tego adresu</a> (2018-01-25)].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006151-317"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006151_317-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 151.</span> </li> <li id="cite_note-318"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-318">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.president.ee/et/vabariik/teenetemargid/kavaler/10115/jozef-pilsudski">Eesti Vabariigi teenetemärgid</a>. president.ee. [dostęp 2014-11-12]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku estońskim (eesti)">est.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-319"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-319">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Dziennik Personalny Ministra Spraw Wojskowych</i> nr 80 z 31.07.1925.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006281-320"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006281_320-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 281.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200655-321"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200655_321-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 55.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFEnglertNowik2007206-322"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007206_322-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFEnglertNowik2007">Englert i Nowik 2007 ↓</a></span>, s. 206.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200668-323"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200668_323-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 68.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFEnglertNowik2007204-324"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFEnglertNowik2007204_324-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFEnglertNowik2007">Englert i Nowik 2007 ↓</a></span>, s. 204.</span> </li> <li id="cite_note-325"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-325">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=11492"><em>Odznaczenie Marszałka Piłsudskiego najwyższym orderem finlandzkim</em></a>. „<a href="/wiki/%C5%BBo%C5%82nierz_Polski" title="Żołnierz Polski">Żołnierz Polski</a>”, s. 16, nr 1 z 1 stycznia 1928.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Odznaczenie+Marsza%C5%82ka+Pi%C5%82sudskiego+najwy%C5%BCszym+orderem+finlandzkim&rft.jtitle=%5B%5B%C5%BBo%C5%82nierz+Polski%5D%5D&rft.date=nr+1+z+1+stycznia+1928&rft.pages=16&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbc.rzeszow.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D11492"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200679-326"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200679_326-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 79.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200687-327"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200687_327-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 87.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek200697-328"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek200697_328-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 97.</span> </li> <li id="cite_note-329"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-329">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Bukareszcie: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bukareszt.msz.gov.pl/pl/c/MOBILE/wspolpraca_dwustronna/historia_i_dyplomacja/bukareszt_ro_a_201/bukareszt_ro_a_252/">Pierwsza wizyta Marszałka w Rumunii 14–15.09.1922 r</a>. [dostęp 2009-02-21]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006105-330"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006105_330-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 105.</span> </li> <li id="cite_note-ipr-331"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ipr_331-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ipr_331-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Izabela Prokopczuk-Runowska. <em>Kurtuazja orderowa jako element stosunków polsko-rumuńskich w okresie międzywojennym</em>. „Muzealnictwo Wojskowe”. Tom 11, s. 143, 149, 160, 2021. <a href="/wiki/Muzeum_Wojska_Polskiego_w_Warszawie" title="Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie">Muzeum Wojska Polskiego</a>. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/0541-475X">0541-475X</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Kurtuazja+orderowa+jako+element+stosunk%C3%B3w+polsko-rumu%C5%84skich+w+okresie+mi%C4%99dzywojennym&rft.jtitle=Muzealnictwo+Wojskowe&rft.date=2021&rft.volume=Tom+11&rft.au=Izabela+Prokopczuk-Runowska&rft.pages=143%2C+149%2C+160&rft.issn=0541-475X"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-332"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-332">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.president.ee/et/vabariik/teenetemargid/kavaler/8779/jozef-pilsudski">Eesti Vabariigi teenetemärgid</a>. president.ee. [dostęp 2014-11-12]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku estońskim (eesti)">est.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006189-333"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006189_333-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 189.</span> </li> <li id="cite_note-334"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-334">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=72384"><em>Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów</em></a>. „<a href="/wiki/Dziennik_Personalny_Ministerstwa_Spraw_Wojskowych" title="Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych">Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych</a>”, s. 380, nr 8 z 11 listopada 1931. <a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Ministerstwo Spraw Wojskowych</a>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Zarz%C4%85dzenia+Prezydenta+Rzeczypospolitej.+Zezwolenie+na+przyj%C4%99cie+i+noszenie+order%C3%B3w&rft.jtitle=%5B%5BDziennik+Personalny+Ministerstwa+Spraw+Wojskowych%5D%5D&rft.date=nr+8+z+11+listopada+1931&rft.pages=380&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wbc.poznan.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D72384"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFCzerwiński1964171-335"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFCzerwiński1964171_335-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFCzerwiński1964">Czerwiński 1964 ↓</a></span>, s. 171.</span> </li> <li id="cite_note-336"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-336">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/plain-content?id=40790"><em>Kawalerowie maltańscy z hołdem na Sowińcu</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 3, nr 212 z 18 września 1937.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Kawalerowie+malta%C5%84scy+z+ho%C5%82dem+na+Sowi%C5%84cu&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+212+z+18+wrze%C5%9Bnia+1937&rft.pages=3&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fplain-content%3Fid%3D40790"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSpórna2006312-337"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSpórna2006312_337-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSpórna2006">Spórna 2006 ↓</a></span>, s. 312.</span> </li> <li id="cite_note-338"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-338">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jusbrasil.com.br/diarios/2331366/pg-3-secao-1-diario-oficial-da-uniao-dou-de-26-10-1934">Diário Oficial da União (DOU)</a>. 1934-10-26. [dostęp 2014-06-22]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku portugalskim (português)">port.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek20067-339"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek20067_339-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek20067_339-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 7.</span> </li> <li id="cite_note-340"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-340">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=44607"><em>Udekorowanie Naczelnego Wodza</em></a>. „<a href="/wiki/Gazeta_Lwowska_(1810%E2%80%931939)" title="Gazeta Lwowska (1810–1939)">Gazeta Lwowska</a>”, s. 1, nr 253 z 3 listopada 1936.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Udekorowanie+Naczelnego+Wodza&rft.jtitle=%5B%5BGazeta+Lwowska+%281810%E2%80%931939%29%7CGazeta+Lwowska%5D%5D&rft.date=nr+253+z+3+listopada+1936&rft.pages=1&rft_id=http%3A%2F%2Fjbc.bj.uj.edu.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D44607"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-341"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-341">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/47858/">Tytuł tematu: Wizyta ministra spraw zagranicznych Węgier Lajosa Walko w Polsce</a>. [w:] <i>Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny – Archiwum Ilustracji</i> [on-line]. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2020-03-21].</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFJędrzejewiczCisek2006116-342"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFJędrzejewiczCisek2006116_342-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFJędrzejewiczCisek2006">Jędrzejewicz i Cisek 2006 ↓</a></span>, s. 116.</span> </li> <li id="cite_note-bagh-343"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-bagh_343-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Hieronim Sieński. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://biuletyn.agh.edu.pl/home/biuletyn/wydania/2012/059_11_2012.pdf"><em>Krakowskie ślady marszałka Józefa Piłsudskiego</em></a>. „Biuletyn AGH”. 59, s. 29, 2012. Kraków. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1898-9624">1898-9624</a></span>. [dostęp 2024-02-24]. <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Krakowskie+%C5%9Blady+marsza%C5%82ka+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.jtitle=Biuletyn+AGH&rft.date=2012&rft.volume=59&rft.aulast=Sie%C5%84ski&rft.aufirst=Hieronim&rft.pages=29&rft.issn=1898-9624&rft_id=https%3A%2F%2Fbiuletyn.agh.edu.pl%2Fhome%2Fbiuletyn%2Fwydania%2F2012%2F059_11_2012.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-344"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-344">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20171107010756/https://amu.edu.pl/dzialalnosc/o-uam/wyronienia/doktoraty-honoris-causa/1931-1966">Doktoraty HC UAM 1931–1965</a>. Portal UAM. [dostęp 2012-03-16].</cite></span> </li> <li id="cite_note-345"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-345">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131022102044/http://www.uw.edu.pl/o_uw/historia/dhcuw.html">Doktoraty HC</a>. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2></div> <ul><li><cite class="citation web" id="CITEREFDz._Pers._MSWojsk."><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wbc.poznan.pl/publication/47164">Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych</a>. [dostęp 2016-02-15].</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFBorkiewicz1939"><a href="/wiki/Adam_Borkiewicz" title="Adam Borkiewicz">Adam Borkiewicz</a>: <i>Źródła do biografii Józefa Piłsudskiego z lat 1867–1892, Niepodległość</i>. T. XIX. Warszawa: 1939.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%B9r%C3%B3d%C5%82a+do+biografii+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+z+lat+1867%E2%80%931892%2C+Niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87&rft.aulast=Borkiewicz&rft.aufirst=Adam&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCepnik1936"><a href="/wiki/Henryk_Cepnik" title="Henryk Cepnik">Henryk Cepnik</a>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5352">Józef Piłsudski, twórca Niepodległego Państwa Polskiego. Zarys życia i działalności</a></i>. Warszawa: Instytut Propagandy PaństwowoTwórczej, 1936.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%2C+tw%C3%B3rca+Niepodleg%C5%82ego+Pa%C5%84stwa+Polskiego.+Zarys+%C5%BCycia+i+dzia%C5%82alno%C5%9Bci&rft.au=%5B%5BHenryk+Cepnik%5D%5D&rft.date=1936&rft.pub=Instytut+Propagandy+Pa%C5%84stwowoTw%C3%B3rczej&rft.place=Warszawa&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pbc.rzeszow.pl%2Fdlibra%2Fdocmetadata%3Fid%3D5352"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCepnik1988">Henryk Cepnik: <i>Józef Piłsudski: Portret biograficzny</i>. Warszawa: 1988.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%3A+Portret+biograficzny&rft.aulast=Cepnik&rft.aufirst=Henryk&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCiechanowski2009"><a href="/wiki/Jan_Ciechanowski_(historyk)" title="Jan Ciechanowski (historyk)">Jan Ciechanowski</a>: <i>Powstanie Warszawskie: zarys podłoża politycznego i dyplomatycznego</i>. Warszawa: Bellona, 2009. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788375490749" title="Specjalna:Książki/9788375490749">ISBN <span class="isbn">978-83-7549-074-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Powstanie+Warszawskie%3A+zarys+pod%C5%82o%C5%BCa+politycznego+i+dyplomatycznego&rft.aulast=Ciechanowski&rft.aufirst=Jan&rft.pub=Bellona&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-7549-074-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCieślikowski1997">Zbigniew Cieślikowski: <i>Tajemnice Śledztwa KO 1042</i>. Warszawa: 1997. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8386245344" title="Specjalna:Książki/8386245344">ISBN <span class="isbn">83-8624-534-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tajemnice+%C5%9Aledztwa+KO+1042&rft.aulast=Cie%C5%9Blikowski&rft.aufirst=Zbigniew&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-8624-534-4"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCiołkowski2018">Tomasz Ciołkowski: <i>Józef Piłsudski bez retuszu</i>. Warszawa: Bollinari Publishing House, 2018. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788393975105" title="Specjalna:Książki/9788393975105">ISBN <span class="isbn">978-83-939751-0-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+bez+retuszu&rft.aulast=Cio%C5%82kowski&rft.aufirst=Tomasz&rft.pub=Bollinari+Publishing+House&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-939751-0-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFCzerwiński1964"><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Czerwi%C5%84ski_(1895%E2%80%931962)" title="Paweł Czerwiński (1895–1962)">Paweł Czerwiński</a>: <i>Zakon Maltański i stosunki jego z Polską na przestrzeni dziejów</i>. Londyn: Polish Research Centre, 1964.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zakon+Malta%C5%84ski+i+stosunki+jego+z+Polsk%C4%85+na+przestrzeni+dziej%C3%B3w&rft.au=%5B%5BPawe%C5%82+Czerwi%C5%84ski+%281895%E2%80%931962%29%7CPawe%C5%82+Czerwi%C5%84ski%5D%5D&rft.pub=Polish+Research+Centre&rft.place=Londyn"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFEnglertNowik2007"><a href="/wiki/Juliusz_Englert" title="Juliusz Englert">Juliusz L. Englert</a>, <a href="/wiki/Grzegorz_Nowik" title="Grzegorz Nowik">Grzegorz Nowik</a>: <i>Marszałek Józef Piłsudski. Komendant-Naczelnik-Pierwszy Marszałek Polski</i>. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2007. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788373992214" title="Specjalna:Książki/9788373992214">ISBN <span class="isbn">978-83-7399-221-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Marsza%C5%82ek+J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski.+Komendant-Naczelnik-Pierwszy+Marsza%C5%82ek+Polski&rft.aulast=Englert&rft.aufirst=Juliusz+L.&rft.pub=Oficyna+Wydawnicza+%E2%80%9ERytm%E2%80%9D&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-7399-221-4"></span></cite></li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>, hasło: „Piłsudski, Józef Klemens (1867–1935)”, w: <i><a href="/wiki/Polski_S%C5%82ownik_Biograficzny" title="Polski Słownik Biograficzny">Polski Słownik Biograficzny</a></i> t. XXVI, Kraków-Warszawa 1981, s. 311–324 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190321160335/https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/jozef-pilsudski">wersja elektroniczna IPSB</a></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGarlicki1988"><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>: <i>Józef Piłsudski: 1867–1935</i>. Warszawa: Czytelnik, 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8307017157" title="Specjalna:Książki/8307017157">ISBN <span class="isbn">83-0701-715-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%3A+1867%E2%80%931935&rft.aulast=Garlicki&rft.aufirst=Andrzej&rft.date=1988&rft.pub=Czytelnik&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-0701-715-7"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGarlicki2012"><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>: <i>Józef Piłsudski: 1867–1935</i>. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2012. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788324022250" title="Specjalna:Książki/9788324022250">ISBN <span class="isbn">978-83-2402-225-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%3A+1867%E2%80%931935&rft.aulast=Garlicki&rft.aufirst=Andrzej&rft.date=2012&rft.pub=Wydawnictwo+Znak&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-2402-225-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGarlicki1986"><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>: <i>Od Brześcia do maja</i>. Warszawa: Czytelnik, 1986. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8307016037" title="Specjalna:Książki/8307016037">ISBN <span class="isbn">83-0701-603-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Od+Brze%C5%9Bcia+do+maja&rft.aulast=Garlicki&rft.aufirst=Andrzej&rft.pub=Czytelnik&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-0701-603-7"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGarlickiGarlicka1993"><a href="/wiki/Andrzej_Garlicki" title="Andrzej Garlicki">Andrzej Garlicki</a>, Aleksandra Garlicka: <i>Józef Piłsudski: życie i legenda</i>. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370590829" title="Specjalna:Książki/8370590829">ISBN <span class="isbn">83-7059-082-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski%3A+%C5%BCycie+i+legenda&rft.aulast=Garlicki&rft.aufirst=Andrzej&rft.date=1993&rft.pub=Wydawnictwo+Sejmowe&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7059-082-9"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFGaul2020"><a href="/wiki/Jerzy_Gaul" title="Jerzy Gaul">Jerzy Gaul</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://bibliotekanauki.pl/articles/11364330.pdf"><em>Józef Piłsudski a polska racja stanu (grudzień 1922–maj 1926)</em></a>. „<a href="/wiki/Miscellanea_Historico-Archivistica" title="Miscellanea Historico-Archivistica">Miscellanea Historico-Archivistica</a>”. 27, s. 109–146, 2020.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+a+polska+racja+stanu+%28grudzie%C5%84+1922%E2%80%93maj+1926%29&rft.jtitle=%5B%5BMiscellanea+Historico-Archivistica%5D%5D&rft.date=2020&rft.volume=27&rft.aulast=Gaul&rft.aufirst=Jerzy&rft.pages=109%E2%80%93146&rft_id=https%3A%2F%2Fbibliotekanauki.pl%2Farticles%2F11364330.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGiertych1987"><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Giertych" title="Jędrzej Giertych">Jędrzej Giertych</a>: <i>O Piłsudskim</i>. Londyn: 1987.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=O+Pi%C5%82sudskim&rft.aulast=Giertych&rft.aufirst=J%C4%99drzej&rft.place=Londyn"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGłąbiński1939"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_G%C5%82%C4%85bi%C5%84ski_(polityk)" title="Stanisław Głąbiński (polityk)">Stanisław Głąbiński</a>: <i>Wspomnienia polityczne</i>. Pelplin: 1939.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wspomnienia+polityczne&rft.aulast=G%C5%82%C4%85bi%C5%84ski&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.place=Pelplin"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFGrabowski2014">Zbigniew Grabowski: <i>Legiony Polskie</i>. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788363755423" title="Specjalna:Książki/9788363755423">ISBN <span class="isbn">978-83-6375-542-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Legiony+Polskie&rft.aulast=Grabowski&rft.aufirst=Zbigniew&rft.pub=Wojskowe+Centrum+Edukacji+Obywatelskiej&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-6375-542-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFHupka1936">Jan Hupka: <i>Z czasów Wielkiej Wojny: pamiętnik nie kombatanta</i>. Niwiska: 1936.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Z+czas%C3%B3w+Wielkiej+Wojny%3A+pami%C4%99tnik+nie+kombatanta&rft.aulast=Hupka&rft.aufirst=Jan&rft.place=Niwiska"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFJędrzejewicz1977"><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a>: <i>Kronika życia Józefa Piłsudskiego, 1867–1935</i>. T. 2. Polska Fundacja Kulturalna, 1977.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kronika+%C5%BCycia+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego%2C+1867%E2%80%931935&rft.aulast=J%C4%99drzejewicz&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft.pub=Polska+Fundacja+Kulturalna"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFJędrzejewicz2002"><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a>: <i>Józef Piłsudski 1867–1935, życiorys</i>. Warszawa: LTW, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388736256" title="Specjalna:Książki/8388736256">ISBN <span class="isbn">83-8873-625-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+1867%E2%80%931935%2C+%C5%BCyciorys&rft.aulast=J%C4%99drzejewicz&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft.pub=LTW&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-8873-625-6"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFJędrzejewiczCisek2006"><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a>, <a href="/wiki/Janusz_Cisek" title="Janusz Cisek">Janusz Cisek</a>: <i>Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935</i>. Kraków: Instytut Książki, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788388736926" title="Specjalna:Książki/9788388736926">ISBN <span class="isbn">978-83-8873-692-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kalendarium+%C5%BCycia+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+1867%E2%80%931935&rft.aulast=J%C4%99drzejewicz&rft.aufirst=Wac%C5%82aw&rft.pub=Instytut+Ksi%C4%85%C5%BCki&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-8873-692-6"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKłos1937"><a href="/wiki/Juliusz_K%C5%82os" title="Juliusz Kłos">Juliusz Kłos</a>: <i>Wilno</i>. Wilno: 1937.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wilno&rft.aulast=K%C5%82os&rft.aufirst=Juliusz&rft.place=Wilno"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKolmasiak2018">Mariusz Kolmasiak: <i>Zułów, miejsce urodzenia Józefa Piłsudskiego</i>. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2018.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zu%C5%82%C3%B3w%2C+miejsce+urodzenia+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.aulast=Kolmasiak&rft.aufirst=Mariusz&rft.date=2018&rft.pub=Oficyna+Wydawnicza+%E2%80%9ERytm%E2%80%9D&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKolmasiak2018">Mariusz Kolmasiak: <i>Więzień magdeburski. Internowanie Józefa Piłsudskiego i dalsze losy Domku Magdeburskiego</i>. Warszawa: 2018.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wi%C4%99zie%C5%84+magdeburski.+Internowanie+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+i+dalsze+losy+Domku+Magdeburskiego&rft.aulast=Kolmasiak&rft.aufirst=Mariusz&rft.date=2018&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFKoper2009"><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Koper" title="Sławomir Koper">Sławomir Koper</a>: <i>Życie prywatne elit Drugiej Rzeczypospolitej</i>. Warszawa: Bellona SA, 2009. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788311116092" title="Specjalna:Książki/9788311116092">ISBN <span class="isbn">978-83-1111-609-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%C5%BBycie+prywatne+elit+Drugiej+Rzeczypospolitej&rft.aulast=Koper&rft.aufirst=S%C5%82awomir&rft.pub=Bellona+SA&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-1111-609-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMackiewicz1992"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Mackiewicz" title="Stanisław Mackiewicz">Stanisław Mackiewicz</a>: <i>Historia Polski od 11 listopada 1918 r. do 17 września 1939 r</i>. London: Puls Publications, 1992. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0907587763" title="Specjalna:Książki/0907587763">ISBN <span class="isbn">09-0758-776-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+Polski+od+11+listopada+1918+r.+do+17+wrze%C5%9Bnia+1939+r&rft.aulast=Mackiewicz&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft.pub=Puls+Publications&rft.place=London&rft.isbn=09-0758-776-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMarszałek1995"><a href="/wiki/Piotr_Krzysztof_Marsza%C5%82ek" title="Piotr Krzysztof Marszałek">Piotr Krzysztof Marszałek</a>: <i>Rada Obrony Państwa z 1920 roku: studium prawnohistoryczne</i>. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8322912145" title="Specjalna:Książki/8322912145">ISBN <span class="isbn">83-2291-214-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rada+Obrony+Pa%C5%84stwa+z+1920+roku%3A+studium+prawnohistoryczne&rft.aulast=Marsza%C5%82ek&rft.aufirst=Piotr+Krzysztof&rft.pub=Wydawnictwo+Uniwersytetu+Wroc%C5%82awskiego&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.isbn=83-2291-214-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFMazur2005"><a href="/wiki/Grzegorz_Mazur" title="Grzegorz Mazur">Grzegorz Mazur</a>. <em>Zamach na marszałka Józefa Piłsudskiego</em>. „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F – Historia”. LX – 2005 : Losy Polaków pośród swoich i obcych.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Zamach+na+marsza%C5%82ka+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.jtitle=Annales+Universitatis+Mariae+Curie-Sk%C5%82odowska%2C+Sectio+F+%E2%80%93+Historia&rft.volume=LX+%E2%80%93+2005+%3A+Losy+Polak%C3%B3w+po%C5%9Br%C3%B3d+swoich+i+obcych&rft.aulast=Mazur&rft.aufirst=Grzegorz"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMelak1997"><a href="/wiki/Stefan_Melak" title="Stefan Melak">Stefan Melak</a>: <i>Gwiazda Wytrwałości, usqe ad finem</i>. Warszawa: Wydawnictwo Krąg Pamięci Narodowej, 1997. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301066040" title="Specjalna:Książki/8301066040">ISBN <span class="isbn">83-0106-604-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Gwiazda+Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci%2C+usqe+ad+finem&rft.aulast=Melak&rft.aufirst=Stefan&rft.pub=Wydawnictwo+Kr%C4%85g+Pami%C4%99ci+Narodowej&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-0106-604-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFMiedziński1975"><a href="/wiki/Bogus%C5%82aw_Miedzi%C5%84ski" title="Bogusław Miedziński">Bogusław Miedziński</a>: <i>Polityka wschodnia Piłsudskiego</i>. Paryż: 1975.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polityka+wschodnia+Pi%C5%82sudskiego&rft.aulast=Miedzi%C5%84ski&rft.aufirst=Bogus%C5%82aw&rft.place=Pary%C5%BC"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFNałęczNałęcz1987"><a href="/wiki/Tomasz_Na%C5%82%C4%99cz" title="Tomasz Nałęcz">Tomasz Nałęcz</a>, <a href="/wiki/Daria_Na%C5%82%C4%99cz" title="Daria Nałęcz">Daria Nałęcz</a>: <i>Józef Piłsudski – legendy i fakty</i>. Warszawa: Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, 1987. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8320319676" title="Specjalna:Książki/8320319676">ISBN <span class="isbn">83-2031-967-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+%E2%80%93+legendy+i+fakty&rft.aulast=Na%C5%82%C4%99cz&rft.aufirst=Tomasz&rft.pub=M%C5%82odzie%C5%BCowa+Agencja+Wydawnicza&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-2031-967-6"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFNowik2004"><a href="/wiki/Grzegorz_Nowik" title="Grzegorz Nowik">Grzegorz Nowik</a>: <i>Zanim złamano Enigmę: Polski radiowywiad podczas wojny z bolszewicką Rosją 1918–1920</i>. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373990992" title="Specjalna:Książki/8373990992">ISBN <span class="isbn">83-7399-099-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zanim+z%C5%82amano+Enigm%C4%99%3A+Polski+radiowywiad+podczas+wojny+z+bolszewick%C4%85+Rosj%C4%85+1918%E2%80%931920&rft.aulast=Nowik&rft.aufirst=Grzegorz&rft.pub=Oficyna+Wydawnicza+%E2%80%9ERytm%E2%80%9D&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7399-099-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFOżóg2007">Kazimierz Ożóg: Rzeczpospolita pomnikowa. W: Irena Borowik, Katarzyna Leszczyńska: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181231092307/http://www.uni.opole.pl/~ozog/pdf_ko/kazimierz,s,ozog_2007_rzeczpospolita.pdf">Wokół tożsamości: teorie, wymiary, ekspresje</a></i>. Kraków: 2007. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788360490372" title="Specjalna:Książki/9788360490372">ISBN <span class="isbn">978-83-6049-037-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wok%C3%B3%C5%82+to%C5%BCsamo%C5%9Bci%3A+teorie%2C+wymiary%2C+ekspresje&rft.atitle=Rzeczpospolita+pomnikowa&rft.aulast=O%C5%BC%C3%B3g&rft.aufirst=Kazimierz&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=978-83-6049-037-2&rft_id=https%3A%2F%2Fweb.archive.org%2Fweb%2F20181231092307%2Fhttp%3A%2F%2Fwww.uni.opole.pl%2F%7Eozog%2Fpdf_ko%2Fkazimierz%2Cs%2Cozog_2007_rzeczpospolita.pdf"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudska2004"><a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandra Piłsudska</a>: <i>Wspomnienia</i>. Warszawa: Wydawnictwo LTW, 2004. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8388736507" title="Specjalna:Książki/8388736507">ISBN <span class="isbn">83-8873-650-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Wspomnienia&rft.aulast=Pi%C5%82sudska&rft.aufirst=Aleksandra&rft.pub=Wydawnictwo+LTW&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-8873-650-7"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1989">Józef Piłsudski: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://literat.ug.edu.pl/bibula/index.htm#spis">Bibuła</a></i>. Wrocław: 1989. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0907587127" title="Specjalna:Książki/0907587127">ISBN <span class="isbn">09-0758-712-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bibu%C5%82a&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.isbn=09-0758-712-7&rft_id=http%3A%2F%2Fliterat.ug.edu.pl%2Fbibula%2Findex.htm%23spis"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1988">Józef Piłsudski: <i>Moje pierwsze boje</i>. Łódź: 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8321802532" title="Specjalna:Książki/8321802532">ISBN <span class="isbn">83-2180-253-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Moje+pierwsze+boje&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.place=%C5%81%C3%B3d%C5%BA&rft.isbn=83-2180-253-2"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1931">Józef Piłsudski: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rcin.org.pl//Content/71008/PDF/WA248_91927_K-91587-6_pisma-mowy-VI_o.pdf">Pisma – mowy – rozkazy</a></i>. Michał Sokolnicki, Julian Stachiewicz (red.). T. 6. Warszawa: Instytut Badania Najnowszej Historii Polski, 1931.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pisma+%E2%80%93+mowy+%E2%80%93+rozkazy&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.date=1931&rft.pub=Instytut+Badania+Najnowszej+Historii+Polski&rft.place=Warszawa&rft_id=https%3A%2F%2Frcin.org.pl%2F%2FContent%2F71008%2FPDF%2FWA248_91927_K-91587-6_pisma-mowy-VI_o.pdf"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1937a">Józef Piłsudski: <i>Pisma zbiorowe</i>. T. V. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego, 1937.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pisma+zbiorowe&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.pub=Instytut+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1990">Józef Piłsudski: <i>Pisma zbiorowe: wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych</i>. T. VI. Warszawa: 1990. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/830302860X" title="Specjalna:Książki/830302860X">ISBN <span class="isbn">83-0302-860-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pisma+zbiorowe%3A+wydanie+prac+dotychczas+drukiem+og%C5%82oszonych&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-0302-860-X"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPiłsudski1937b">Józef Piłsudski: <i>Pisma zbiorowe</i>. T. IX. Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego, 1937.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pisma+zbiorowe&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.pub=Instytut+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPobóg-Malinowski1967"><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Pob%C3%B3g-Malinowski" title="Władysław Pobóg-Malinowski">Władysław Pobóg-Malinowski</a>: <i>Najnowsza historia Polski</i>. T. II (1914–1939). Londyn: 1967.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Najnowsza+historia+Polski&rft.aulast=Pob%C3%B3g-Malinowski&rft.aufirst=W%C5%82adys%C5%82aw&rft.place=Londyn"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFPruszyński1995"><a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Pruszy%C5%84ski" title="Mieczysław Pruszyński">Mieczysław Pruszyński</a>: <i>Dramat Piłsudskiego: Wojna 1920</i>. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370665608" title="Specjalna:Książki/8370665608">ISBN <span class="isbn">83-7066-560-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dramat+Pi%C5%82sudskiego%3A+Wojna+1920&rft.aulast=Pruszy%C5%84ski&rft.aufirst=Mieczys%C5%82aw&rft.pub=Polska+Oficyna+Wydawnicza+%E2%80%9EBGW%E2%80%9D&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7066-560-8"></span></cite></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Jerzy_Rawicz_(pisarz)" title="Jerzy Rawicz (pisarz)">Jerzy Rawicz</a>: <i>Doktor Łokietek i Tata Tasiemka</i>. Warszawa: Virtualo, 2014. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8328016036" title="Specjalna:Książki/8328016036">ISBN <span class="isbn">83-2801-603-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Doktor+%C5%81okietek+i+Tata+Tasiemka&rft.aulast=Rawicz&rft.aufirst=Jerzy&rft.pub=Virtualo&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-2801-603-6"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFRomer2010"><a href="/wiki/Eugeniusz_Romer" title="Eugeniusz Romer">Eugeniusz Romer</a>: <i>Pamiętnik Paryski 1918–1919</i>. T. I. Wrocław: 2010. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788361923213" title="Specjalna:Książki/9788361923213">ISBN <span class="isbn">978-83-6192-321-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pami%C4%99tnik+Paryski+1918%E2%80%931919&rft.aulast=Romer&rft.aufirst=Eugeniusz&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.isbn=978-83-6192-321-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFRothschild1963">Joseph Rothschild. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/2146124"><em>The Ideological, Political, and Economic Background of Pilsudski's coup d’état of 1926</em></a>. „Political Science Quarterly”. 78 (2), s. 224–244, 1963.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Ideological%2C+Political%2C+and+Economic+Background+of+Pilsudski%27s+coup+d%E2%80%99%C3%A9tat+of+1926&rft.jtitle=Political+Science+Quarterly&rft.date=1963&rft.volume=78&rft.issue=2&rft.aulast=Rothschild&rft.aufirst=Joseph&rft.pages=224%E2%80%93244&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F2146124"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFSierpowski2008"><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Sierpowski" title="Stanisław Sierpowski">Stanisław Sierpowski</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/716/1/Aspekty%20mi%C4%99dzynarodowe%20Powstania%20Wielkopolskiego%201918%201919.pdf"><em>Aspekty międzynarodowe Powstania wielkopolskiego 1918–1919</em></a>. „Przegląd Zachodni”. Nr 4, 2008.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Aspekty+mi%C4%99dzynarodowe+Powstania+wielkopolskiego+1918%E2%80%931919&rft.jtitle=Przegl%C4%85d+Zachodni&rft.date=2008&rft.aulast=Sierpowski&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft_id=https%3A%2F%2Frepozytorium.amu.edu.pl%2Fbitstream%2F10593%2F716%2F1%2FAspekty%2520mi%25C4%2599dzynarodowe%2520Powstania%2520Wielkopolskiego%25201918%25201919.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSkaradziński1993"><a href="/wiki/Bohdan_Skaradzi%C5%84ski" title="Bohdan Skaradziński">Bohdan Skaradziński</a>: <i>Polskie lata 1919–1920</i>. T. 2. Warszawa: Volumen, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8385218475" title="Specjalna:Książki/8385218475">ISBN <span class="isbn">83-8521-847-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Polskie+lata+1919%E2%80%931920&rft.aulast=Skaradzi%C5%84ski&rft.aufirst=Bohdan&rft.pub=Volumen&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-8521-847-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSkaradziński1995">Bohdan Skaradziński: <i>Sąd Boży 1920 roku</i>. Warszawa: Świat Książki, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8371298250" title="Specjalna:Książki/8371298250">ISBN <span class="isbn">83-7129-825-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C4%85d+Bo%C5%BCy+1920+roku&rft.aulast=Skaradzi%C5%84ski&rft.aufirst=Bohdan&rft.pub=%C5%9Awiat+Ksi%C4%85%C5%BCki&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7129-825-0"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSkładkowski1936"><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a>: <i>Strzępy meldunków</i>. Warszawa: 1936.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Strz%C4%99py+meldunk%C3%B3w&rft.aulast=Sk%C5%82adkowski&rft.aufirst=Felicjan+S%C5%82awoj&rft.place=Warszawa"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSpórna2006">Marcin Spórna: <i>Słownik najsłynniejszych wodzów i dowódców polskich</i>. Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8374350946" title="Specjalna:Książki/8374350946">ISBN <span class="isbn">83-7435-094-6</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=S%C5%82ownik+najs%C5%82ynniejszych+wodz%C3%B3w+i+dow%C3%B3dc%C3%B3w+polskich&rft.aulast=Sp%C3%B3rna&rft.aufirst=Marcin&rft.date=2006&rft.pub=Wydawnictwo+Zielona+Sowa&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=83-7435-094-6"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFSrzednicki2008">Marek Srzednicki. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://skany.wbp.lodz.pl/pliki/bibik/bibik_48/bibik_48.pdf"><em>Kobiety w życiu Józefa Piłsudskiego</em></a>. „Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych”. Nr 3(48), 2008. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Łodzi.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Kobiety+w+%C5%BCyciu+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.jtitle=Biuletyn+Informacji+Bibliotecznych+i+Kulturalnych&rft.date=2008&rft.aulast=Srzednicki&rft.aufirst=Marek&rft_id=http%3A%2F%2Fskany.wbp.lodz.pl%2Fpliki%2Fbibik%2Fbibik_48%2Fbibik_48.pdf"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSuleja2005"><a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Suleja" title="Włodzimierz Suleja">Włodzimierz Suleja</a>: <i>Józef Piłsudski</i>. Wrocław–Warszawa–Kraków: 2005. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8304047063" title="Specjalna:Książki/8304047063">ISBN <span class="isbn">83-0404-706-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski&rft.aulast=Suleja&rft.aufirst=W%C5%82odzimierz&rft.place=Wroc%C5%82aw%E2%80%93Warszawa%E2%80%93Krak%C3%B3w&rft.isbn=83-0404-706-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSuleja1998"><a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Suleja" title="Włodzimierz Suleja">Włodzimierz Suleja</a>: <i>Tymczasowa Rada Stanu</i>. Warszawa: 1998. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788370592905" title="Specjalna:Książki/9788370592905">ISBN <span class="isbn">978-83-7059-290-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tymczasowa+Rada+Stanu&rft.aulast=Suleja&rft.aufirst=W%C5%82odzimierz&rft.place=Warszawa&rft.isbn=978-83-7059-290-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFŚwiętek1998">Ryszard Świętek: <i>Lodowa ściana: Sekrety polityki Józefa Piłsudskiego 1904–1918</i>. Kraków: 1998. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8385222588" title="Specjalna:Książki/8385222588">ISBN <span class="isbn">83-8522-258-8</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lodowa+%C5%9Bciana%3A+Sekrety+polityki+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+1904%E2%80%931918&rft.aulast=%C5%9Awi%C4%99tek&rft.aufirst=Ryszard&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.isbn=83-8522-258-8"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFUrbankowski1988"><a href="/wiki/Bohdan_Urbankowski" title="Bohdan Urbankowski">Bohdan Urbankowski</a>: <i>Filozofia czynu: Światopogląd Józefa Piłsudskiego</i>. Warszawa: 1988. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8300024433" title="Specjalna:Książki/8300024433">ISBN <span class="isbn">83-0002-443-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Filozofia+czynu%3A+%C5%9Awiatopogl%C4%85d+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.aulast=Urbankowski&rft.aufirst=Bohdan&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-0002-443-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFUrbankowski1997"><a href="/wiki/Bohdan_Urbankowski" title="Bohdan Urbankowski">Bohdan Urbankowski</a>: <i>Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg</i>. T. I. Warszawa: 1997. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8370019145" title="Specjalna:Książki/8370019145">ISBN <span class="isbn">83-7001-914-5</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski.+Marzyciel+i+strateg&rft.aulast=Urbankowski&rft.aufirst=Bohdan&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7001-914-5"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFWarszawski1999"><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Warszawski" title="Józef Warszawski">Józef Warszawski</a>: <i>Piłsudski a religia</i>. Warszawa: 1999. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8387538973" title="Specjalna:Książki/8387538973">ISBN <span class="isbn">83-8753-897-3</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pi%C5%82sudski+a+religia&rft.aulast=Warszawski&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-8753-897-3"></span></cite></li> <li><cite class="citation journal" id="CITEREFWieczorkiewicz2008"><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Wieczorkiewicz" title="Paweł Wieczorkiewicz">Paweł Wieczorkiewicz</a>. <em>Rok 1920. Trudne zwycięstwo</em>. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 2008. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. <span class="issn"><a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1641-9561">1641-9561</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rok+1920.+Trudne+zwyci%C4%99stwo&rft.jtitle=Biuletyn+Instytutu+Pami%C4%99ci+Narodowej&rft.date=2008&rft.issue=11%E2%80%9312&rft.aulast=Wieczorkiewicz&rft.aufirst=Pawe%C5%82&rft.issn=1641-9561"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFWójcik2006"><a href="/wiki/Zbigniew_W%C3%B3jcik_(historyk)" title="Zbigniew Wójcik (historyk)">Zbigniew Wójcik</a>: <i>Józef Piłsudski (1867–1935): Biografia</i>. Warszawa: 2006. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373991654" title="Specjalna:Książki/8373991654">ISBN <span class="isbn">83-7399-165-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+%281867%E2%80%931935%29%3A+Biografia&rft.aulast=W%C3%B3jcik&rft.aufirst=Zbigniew&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7399-165-4"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFZaremba1983"><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Zaremba" title="Paweł Zaremba">Paweł Zaremba</a>: <i>Historia dwudziestolecia (1918–1939)</i>. T. 3. Warszawa: 1983. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373991654" title="Specjalna:Książki/8373991654">ISBN <span class="isbn">83-7399-165-4</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+dwudziestolecia+%281918%E2%80%931939%29&rft.aulast=Zaremba&rft.aufirst=Pawe%C5%82&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7399-165-4"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFZnamierowski2003"><a href="/wiki/Alfred_Znamierowski" title="Alfred Znamierowski">Alfred Znamierowski</a>: <i>Insygnia, symbole i herby polskie: kompendium</i>. Warszawa: Świat Książki, 2003. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/837311601X" title="Specjalna:Książki/837311601X">ISBN <span class="isbn">83-7311-601-X</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Insygnia%2C+symbole+i+herby+polskie%3A+kompendium&rft.aulast=Znamierowski&rft.aufirst=Alfred&rft.date=2003&rft.pub=%C5%9Awiat+Ksi%C4%85%C5%BCki&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-7311-601-X"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://jozef-pilsudski.com.pl">Związek</a> Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej Towarzystwo Pamięci Józefa Piłsudskiego Zarząd Krajowy</li> <li><cite class="citation journal open-access"><a href="/wiki/Andrzej_Chojnowski" title="Andrzej Chojnowski"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Andrzej</span><span class="cite-name-initials" title="Andrzej" style="display:none">A.</span> </span><span class="cite-lastname">Chojnowski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Andrzej</span><span class="cite-name-initials" title="Andrzej">A.</span></span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/sila-i-bezradnosc-pilsudskiego/6z75k"><i>Siła i bezradność Piłsudskiego</i></a>, „Mówią Wieki”, 9 maja 2006<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006-05-09&rft.jtitle=M%C3%B3wi%C4%85+Wieki&rft.atitle=Si%C5%82a+i+bezradno%C5%9B%C4%87+Pi%C5%82sudskiego&rft_id=http%3A%2F%2Fwiadomosci.onet.pl%2Fkiosk%2Fsila-i-bezradnosc-pilsudskiego%2F6z75k" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Stanisław</span><span class="cite-name-initials" title="Stanisław" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Dzikowski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Stanisław</span><span class="cite-name-initials" title="Stanisław">S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://100lattemu.pl/aktualnosci/z-ziem-polskich/25868-u-brygadyera-pilsudskiego"><i>U brygadyera Piłsudskiego</i></a>, <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> <span class="cite-lastname">Piłsudski</span>, „<a href="/wiki/Tygodnik_Illustrowany" title="Tygodnik Illustrowany">Tygodnik Ilustrowany</a>”, 12 stycznia 1917<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Stanis%C5%82aw&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=U+brygadyera+Pi%C5%82sudskiego&rft.date=1917-01-12&rft.aulast=Dzikowski&rft_id=http%3A%2F%2F100lattemu.pl%2Faktualnosci%2Fz-ziem-polskich%2F25868-u-brygadyera-pilsudskiego" style="display:none"> </span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">???</span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></li> <li><cite class="citation book open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Piotr Wiesław</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr Wiesław" style="display:none">P.W.</span> </span><span class="cite-lastname">Grajda</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Piotr Wiesław</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr Wiesław">P.W.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://stefanbatoryoceanliner.weebly.com/celebrities-v.html"><i>Ojciec nas psuł...; Rozmowa z Wandą Piłsudską, córką Marszałka Józefa Piłsudskiego</i></a>, TS/S Stefan Batory, 1968–1988, Toronto, marzec 1990<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Piotr+Wies%C5%82aw&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Ojciec+nas+psu%C5%82...%3B+Rozmowa+z+Wand%C4%85+Pi%C5%82sudsk%C4%85%2C+c%C3%B3rk%C4%85+Marsza%C5%82ka+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft.place=Toronto&rft.date=1990-03&rft.aulast=Grajda&rft_id=http%3A%2F%2Fstefanbatoryoceanliner.weebly.com%2Fcelebrities-v.html" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation journal open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Dariusz</span><span class="cite-name-initials" title="Dariusz" style="display:none">D.</span> </span><span class="cite-lastname">Nowiński</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Dariusz</span><span class="cite-name-initials" title="Dariusz">D.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Przemysław</span><span class="cite-name-initials" title="Przemysław" style="display:none">P.</span> </span><span class="cite-lastname">Wywiał</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Przemysław</span><span class="cite-name-initials" title="Przemysław">P.</span></span> (red.), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jpilsudski.org/"><i>Józef Piłsudski</i></a>, „Komendant, Naczelnik, Marszałek. Józef Piłsudski i jego czasy”, 2006–2015<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1899-8348">1899-8348</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.issn=1899-8348&rft.jtitle=Komendant%2C+Naczelnik%2C+Marsza%C5%82ek.+J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski+i+jego+czasy&rft.atitle=J%C3%B3zef+Pi%C5%82sudski&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.jpilsudski.org%2F" style="display:none"> </span>.<span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">strona główna serwisu</span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></li> <li><cite class="citation journal open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Piotr M.</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr M." style="display:none">P.M.</span> </span><span class="cite-lastname">Kobos</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Piotr M.</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr M.">P.M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.is/20121209035608/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm"><i>Skazuję was na wielkość; Legenda Józefa Piłsudskiego</i></a>, „Zwoje”, 1992–2005<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1496-6115">1496-6115</a></span>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/5894572204">5894572204</a> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm">adresu</a> 2012-12-09]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.issn=1496-6115&rft.jtitle=Zwoje&rft.atitle=Skazuj%C4%99+was+na+wielko%C5%9B%C4%87%3B+Legenda+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zwoje-scrolls.com%2Fzwoje43%2Ftext02p.htm" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></li> <li><cite class="citation book"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Iwona</span><span class="cite-name-initials" title="Iwona" style="display:none">I.</span> </span><span class="cite-lastname">Korga</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Iwona</span><span class="cite-name-initials" title="Iwona">I.</span></span> (red.), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.pilsudski.org/pl/"><i>Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce</i></a>, Brooklyn, NY 2002–2017<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Brooklyn%2C+NY&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Instytut+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+w+Ameryce&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.pilsudski.org%2Fpl%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr> • <abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archiwa.pilsudski.org/inwentarz.php?nonav=0&nrar=701&nrzesp=1">Archiwum Józefa Piłsudskiego online w zbiorach Instytutu Piłsudskiego w Ameryce</a></li></ul></li> <li><cite class="citation journal open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Piłsudski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lewicowo.pl/jak-stalem-sie-socjalista/"><i>Jak stałem się socjalistą?</i></a>, „Promień” (8–9), 1903<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1903&rft.jtitle=Promie%C5%84&rft.atitle=Jak+sta%C5%82em+si%C4%99+socjalist%C4%85%3F&rft.edition=8%E2%80%939&rft_id=http%3A%2F%2Flewicowo.pl%2Fjak-stalem-sie-socjalista%2F" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></li> <li><cite class="citation journal open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Piłsudski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305034623/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje14/text01p.htm"><i>Przemówienie Piłsudskiego na otwarcie Sejmu Ustawodawczego, 10 lutego 1919</i></a>, „Zwoje”, 1999<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1496-6115">1496-6115</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje14/text01p.htm">adresu</a> 2016-03-05]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1999&rft.issn=1496-6115&rft.jtitle=Zwoje&rft.atitle=Przem%C3%B3wienie+Pi%C5%82sudskiego+na+otwarcie+Sejmu+Ustawodawczego%2C+10+lutego+1919&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.zwoje-scrolls.com%2Fzwoje14%2Ftext01p.htm" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w czasopiśmie</span></li> <li><cite class="citation book open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Piłsudski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Józef</span><span class="cite-name-initials" title="Józef">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sbc.org.pl/Content/23900"><i>Walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim. Fakty i wrażenia z ostatnich lat dziesięciu. Cz. 1, Bibuła</i></a>, <span class="cite-name-full">L.</span><span class="cite-name-initials" style="display:none">L.</span> <span class="cite-lastname">Wasilewski</span> (red.), seria J. Piłsudski, Pisma zbiorowe. Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych. Tom II, Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski, 1937, s. 54–213<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://literat.ug.edu.pl/bibula/index.htm">adresu</a>]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=J%C3%B3zef&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Walka+rewolucyjna+w+zaborze+rosyjskim.+Fakty+i+wra%C5%BCenia+z+ostatnich+lat+dziesi%C4%99ciu.+Cz.+1%2C+Bibu%C5%82a&rft.place=Warszawa&rft.pub=Instytut+J%C3%B3zefa+Pi%C5%82sudskiego+Po%C5%9Bwi%C4%99cony+Badaniu+Najnowszej+Historii+Polski&rft.date=1937&rft.aulast=Pi%C5%82sudski&rft_id=http%3A%2F%2Fliterat.ug.edu.pl%2Fbibula%2Findex.htm" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation book open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jan</span><span class="cite-name-initials" title="Jan" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Rogowski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jan</span><span class="cite-name-initials" title="Jan">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181231043048/http://www.antoranz.net/BIBLIOTEKA/LEGJONY/TEKSTY/tekst_1.HTM"><i>Dzieje Legjonów Polskich w zarysie w dwudziestolecie ich czynu</i></a>, Lwów: Państ. Wyd. Książek Szkoln., 1934, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/903328511">903328511</a><span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span> [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.antoranz.net/BIBLIOTEKA/LEGJONY/TEKSTY/tekst_1.HTM">adresu</a> 2018-12-31]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jan&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Dzieje+Legjon%C3%B3w+Polskich+w+zarysie+w+dwudziestolecie+ich+czynu&rft.place=Lw%C3%B3w&rft.pub=Pa%C5%84st.+Wyd.+Ksi%C4%85%C5%BCek+Szkoln.&rft.date=1934&rft.aulast=Rogowski&rft_id=info%3Aoclcnum%2F903328511&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.antoranz.net%2FBIBLIOTEKA%2FLEGJONY%2FTEKSTY%2Ftekst_1.HTM" style="display:none"> </span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation journal open-access"><a href="/wiki/Piotr_Wandycz" title="Piotr Wandycz"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Piotr</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr" style="display:none">P.</span> </span><span class="cite-lastname">Wandycz</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Piotr</span><span class="cite-name-initials" title="Piotr">P.</span></span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wprost.pl/89792/Przewrot-demokratyczny"><i>Przewrót demokratyczny</i></a>, „Wprost”, 7 maja 2006<span class="accessdate"> [dostęp 2017-12-21]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006-05-07&rft.jtitle=Wprost&rft.atitle=Przewr%C3%B3t+demokratyczny&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wprost.pl%2F89792%2FPrzewrot-demokratyczny" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?filters=keyword:Pi%C5%82sudski,_J%C3%B3zef,public:1">Józef Piłsudski</a> w serwisie <a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl">Polona.pl</a> (tu zobacz: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/item/o-wartosci-zolnierza-legjonow-odczyt-wygloszony-we-lwowie-na-drugim-ogolnym-zjezdzie,NzI1NTMxMzU/8/#info:metadata">O wartości żołnierza Legionów, Lwów, 5 sierpnia 1923</a>)</li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller grupa-szablonów mw-collapsible autocollapse" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style> <ul class="tnavbar hlist" style="visibility:hidden;"><li>p</li><li>d</li><li>e</li></ul> <div class="caption">Działalność polityczna Marszałka Józefa Piłsudskiego</div> <div class="mw-collapsible-content grupa-szablonów-nawigacyjnych"> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Prezydenci_Polski" title="Szablon:Prezydenci Polski"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Prezydenci_Polski" title="Dyskusja szablonu:Prezydenci Polski"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Prezydenci_Polski&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Lista_prezydent%C3%B3w_Polski" title="Lista prezydentów Polski">Prezydenci Polski</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczpospolita</a> (1918–1939)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Gabriel_Narutowicz" title="Gabriel Narutowicz">Gabriel Narutowicz</a> (1922)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Wojciechowski" title="Stanisław Wojciechowski">Stanisław Wojciechowski</a> (1922–1926)</li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a> (1926–1939)</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Rzeczypospolitej_Polskiej_na_uchod%C5%BAstwie" title="Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie">Rząd RP na Uchodźstwie</a> (1939–1990)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Raczkiewicz" title="Władysław Raczkiewicz">Władysław Raczkiewicz</a> (1939–1945/<i>1947</i>)</li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a> (<i>1947–1972</i>)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Ostrowski" title="Stanisław Ostrowski">Stanisław Ostrowski</a> (<i>1972–1979</i>)</li> <li><a href="/wiki/Edward_Bernard_Raczy%C5%84ski" title="Edward Bernard Raczyński">Edward Raczyński</a> (<i>1979–1986</i>)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sabbat" title="Kazimierz Sabbat">Kazimierz Sabbat</a> (<i>1986–1989</i>)</li> <li><a href="/wiki/Ryszard_Kaczorowski" title="Ryszard Kaczorowski">Ryszard Kaczorowski</a> (<i>1989–1990</i>)</li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Polska_Ludowa" title="Polska Ludowa">Polska Ludowa</a> (1944–1989)</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_3"><td colspan="2" class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Rzeczpospolita_Polska_(1944-1952)" class="mw-redirect" title="Rzeczpospolita Polska (1944-1952)">Rzeczpospolita<br />Polska</a><br />(1944–1952)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Bierut" title="Bolesław Bierut">Bolesław Bierut</a> (1947–1952)</li></ul> </td></tr><tr class="a3_3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Polska_Rzeczpospolita_Ludowa" title="Polska Rzeczpospolita Ludowa">Polska<br />Rzeczpospolita<br />Ludowa</a><br />(1952–1989)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a> (1989)</li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/III_Rzeczpospolita" title="III Rzeczpospolita">III Rzeczpospolita</a> (od 1989)</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a> (1989–1990)</li> <li><a href="/wiki/Lech_Wa%C5%82%C4%99sa" title="Lech Wałęsa">Lech Wałęsa</a> (1990–1995)</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Kwa%C5%9Bniewski" title="Aleksander Kwaśniewski">Aleksander Kwaśniewski</a> (1995–2005)</li> <li><a href="/wiki/Lech_Kaczy%C5%84ski" title="Lech Kaczyński">Lech Kaczyński</a> (2005–2010)</li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Komorowski" title="Bronisław Komorowski">Bronisław Komorowski</a> (2010–2015)</li> <li><a href="/wiki/Andrzej_Duda" title="Andrzej Duda">Andrzej Duda</a> (od 2015)</li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Pe%C5%82ni%C4%85cy_obowi%C4%85zki_prezydenta_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Pełniący obowiązki prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej">Pełniący obowiązki prezydenta RP</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><i><a href="/wiki/Maciej_Rataj" title="Maciej Rataj">Maciej Rataj</a></i> (1922, 1926)</li> <li><i><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Bierut" title="Bolesław Bierut">Bolesław Bierut</a></i> (<i>1944</i>/1945–1947)</li> <li><i><a href="/wiki/Franciszek_Tr%C4%85balski" title="Franciszek Trąbalski">Franciszek Trąbalski</a></i> (1947)</li> <li><i><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Kowalski_(marsza%C5%82ek_Sejmu)" title="Władysław Kowalski (marszałek Sejmu)">Władysław Kowalski</a></i> (1947)</li> <li><i><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Komorowski" title="Bronisław Komorowski">Bronisław Komorowski</a></i> (2010)</li> <li><i><a href="/wiki/Bogdan_Borusewicz" title="Bogdan Borusewicz">Bogdan Borusewicz</a></i> (2010)</li> <li><i><a href="/wiki/Grzegorz_Schetyna" title="Grzegorz Schetyna">Grzegorz Schetyna</a></i> (2010)</li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Zobacz też:</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a> (1918–1922)</li> <li><a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo" title="Generalne Gubernatorstwo">Generalny Gubernator</a> (<i>1939–1945</i>)</li> <li><a href="/wiki/Rada_Trzech" title="Rada Trzech">Rada Trzech</a> (<i>1954/1956–1972</i>)</li> <li><a href="/wiki/Rada_Pa%C5%84stwa_(Polska)" title="Rada Państwa (Polska)">Rada Państwa</a> i <a href="/wiki/Przewodnicz%C4%85cy_Rady_Pa%C5%84stwa" title="Przewodniczący Rady Państwa">Przewodniczący Rady Państwa</a> (1947/1952–1989)</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flag_of_the_President_of_Poland.svg" class="mw-file-description" title="Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej"><img alt="Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_President_of_Poland.svg/70px-Flag_of_the_President_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="70" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_President_of_Poland.svg/105px-Flag_of_the_President_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_President_of_Poland.svg/140px-Flag_of_the_President_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2481" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Szefowie_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego" title="Szablon:Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Szefowie_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Szefowie_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Szef_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego" title="Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego">Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szef Sztabu Wojsk Polskich</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li>gen. ppor. <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a> (1918)</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szefowie Sztabu Generalnego WP</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li>gen. ppor. <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a> (1918)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Szeptycki" title="Stanisław Szeptycki">Stanisław Szeptycki</a> (1918–1919)</li> <li>gen. ppor. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Haller" title="Stanisław Haller">Stanisław Haller</a> (1919–1920)</li> <li>gen. por. <a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a> (1920–1921)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a> (1921–1922)</li> <li>marszałek Polski <a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a> (1922–1923)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Haller" title="Stanisław Haller">Stanisław Haller</a> (1923–1925)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Edmund_Kessler" title="Edmund Kessler">Edmund Kessler</a> (1925–1926)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Haller" title="Stanisław Haller">Stanisław Haller</a> (1926)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Burhardt-Bukacki" title="Stanisław Burhardt-Bukacki">Stanisław Burhardt-Bukacki</a> (1926)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Tadeusz_Piskor" title="Tadeusz Piskor">Tadeusz Piskor</a> (1926–1928)</li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szefowie Sztabu Głównego WP</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li>gen. bryg. <a href="/wiki/Tadeusz_Piskor" title="Tadeusz Piskor">Tadeusz Piskor</a> (1928–1931)</li> <li>gen bryg. <a href="/wiki/Janusz_G%C4%85siorowski" title="Janusz Gąsiorowski">Janusz Gąsiorowski</a> (1931–1935)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Stachiewicz" title="Wacław Stachiewicz">Wacław Stachiewicz</a> (1935–1939)</li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szefowie Sztabu Naczelnego Wodza</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li>płk <a href="/wiki/Aleksander_K%C4%99dzior" title="Aleksander Kędzior">Aleksander Kędzior</a> (1939–1940)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Tadeusz_Klimecki" title="Tadeusz Klimecki">Tadeusz Klimecki</a> (1940–1943)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Kopa%C5%84ski" title="Stanisław Kopański">Stanisław Kopański</a> (1943–1946)</li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szefowie Sztabu Głównego<br /><a href="/wiki/Naczelne_Dow%C3%B3dztwo_Wojska_Polskiego_(1944)" title="Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego (1944)">Naczelnego Dowództwa WP</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li>płk <a href="/wiki/Marian_Spychalski" title="Marian Spychalski">Marian Spychalski</a> (1944)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Korczyc" title="Władysław Korczyc">Władysław Korczyc</a> (1944)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_P%C3%B3%C5%82turzycki" title="Bronisław Półturzycki">Bronisław Półturzycki</a> (1944)</li> <li>gen. bryg. <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Zarako-Zarakowski" title="Bolesław Zarako-Zarakowski">Bolesław Zarako-Zarakowski</a> (1944)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Korczyc" title="Władysław Korczyc">Władysław Korczyc</a> (1945)</li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Szefowie Sztabu Generalnego WP</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li>gen. broni <a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Korczyc" title="Władysław Korczyc">Władysław Korczyc</a> (1945–1954)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/Jerzy_Bordzi%C5%82owski" title="Jerzy Bordziłowski">Jerzy Bordziłowski</a> (1954–1965)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a> (1965–1968)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Chocha" title="Bolesław Chocha">Bolesław Chocha</a> (1968–1973)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/Florian_Siwicki" title="Florian Siwicki">Florian Siwicki</a> (1973–1983)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/J%C3%B3zef_U%C5%BCycki" title="Józef Użycki">Józef Użycki</a> (1983–1990)</li> <li>gen. dyw. <a href="/wiki/Zdzis%C5%82aw_Stelmaszuk" title="Zdzisław Stelmaszuk">Zdzisław Stelmaszuk</a> (1990–1992)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/Tadeusz_Wilecki" title="Tadeusz Wilecki">Tadeusz Wilecki</a> (1992–1997)</li> <li>gen. broni <a href="/wiki/Henryk_Szumski" title="Henryk Szumski">Henryk Szumski</a> (1997–2000)</li> <li>generał <a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Pi%C4%85tas" title="Czesław Piątas">Czesław Piątas</a> (2000–2006)</li> <li>generał <a href="/wiki/Franciszek_G%C4%85gor" title="Franciszek Gągor">Franciszek Gągor</a> (2006–2010)</li> <li>generał <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Cieniuch" title="Mieczysław Cieniuch">Mieczysław Cieniuch</a> (2010–2013)</li> <li>generał <a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Gocu%C5%82" title="Mieczysław Gocuł">Mieczysław Gocuł</a> (2013–2017)</li> <li>generał <a href="/wiki/Leszek_Surawski" title="Leszek Surawski">Leszek Surawski</a> (2017–2018)</li> <li>generał <a href="/wiki/Rajmund_Andrzejczak" title="Rajmund Andrzejczak">Rajmund Andrzejczak</a> (2018–2023)</li> <li>generał <a href="/wiki/Wies%C5%82aw_Kuku%C5%82a" title="Wiesław Kukuła">Wiesław Kukuła</a> (od 2023)</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg/100px-Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg.png" decoding="async" width="100" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg/150px-Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg/200px-Flaga_Szefa_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="500" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Premierzy_Polski" title="Szablon:Premierzy Polski"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Premierzy_Polski" title="Dyskusja szablonu:Premierzy Polski"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Premierzy_Polski&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Premierzy_Polski" title="Premierzy Polski">Premierzy Polski</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li>od listopada 1918 (po odzyskaniu niepodległości jako republika)</li></ul> </div><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><small><a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczpospolita</a></small><br /><small>(1918–1939)</small></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Prezydent Ministrów</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ignacy_Daszy%C5%84ski" title="Ignacy Daszyński">Ignacy Daszyński</a> (1918)</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a> (1918–1919)</li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Jan_Paderewski" title="Ignacy Jan Paderewski">Ignacy Jan Paderewski</a> (1919)</li> <li><a href="/wiki/Leopold_Skulski" title="Leopold Skulski">Leopold Skulski</a> (1919–1920)</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski" title="Władysław Grabski">Władysław Grabski</a> (1920)</li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a> (1920–1921)</li> <li><a href="/wiki/Antoni_Ponikowski" title="Antoni Ponikowski">Antoni Ponikowski</a> (1921–1922)</li> <li><a href="/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski" title="Artur Śliwiński">Artur Śliwiński</a> (1922)</li> <li><a href="/wiki/Julian_Nowak" title="Julian Nowak">Julian Nowak</a> (1922)</li></ul> </td></tr><tr class="a1_2"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a> (1922–1923)</li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a> (1923)</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski" title="Władysław Grabski">Władysław Grabski</a> (1923–1925)</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Skrzy%C5%84ski" title="Aleksander Skrzyński">Aleksander Skrzyński</a> (1925–1926)</li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a> (1926)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a> (1926)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a> (1926–1928)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a> (1928–1929)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierz Świtalski</a> (1929)</li> <li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> (1930)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a> (1930)</li> <li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> (1930–1931)</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a> (1931–1933)</li> <li><a href="/wiki/Janusz_J%C4%99drzejewicz" title="Janusz Jędrzejewicz">Janusz Jędrzejewicz</a> (1933–1934)</li> <li><a href="/wiki/Leon_Koz%C5%82owski" title="Leon Kozłowski">Leon Kozłowski</a> (1934–1935)</li> <li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a> (1935)</li> <li><a href="/wiki/Marian_Zyndram-Ko%C5%9Bcia%C5%82kowski" title="Marian Zyndram-Kościałkowski">Marian Zyndram-Kościałkowski</a> (1935–1936)</li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a> (1936–1939)</li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><small><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Rzeczypospolitej_Polskiej_na_uchod%C5%BAstwie" title="Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie">Rząd RP na uchodźstwie</a><br />(1939–1990)</small></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a> (1939–1943)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Miko%C5%82ajczyk" title="Stanisław Mikołajczyk">Stanisław Mikołajczyk</a> (1943–1944)</li> <li><a href="/wiki/Tomasz_Arciszewski" title="Tomasz Arciszewski">Tomasz Arciszewski</a> (1944–1947)</li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Komorowski" title="Tadeusz Komorowski">Tadeusz Komorowski</a> (1947–1949)</li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Tomaszewski_(premier)" title="Tadeusz Tomaszewski (premier)">Tadeusz Tomaszewski</a> (1949–1950)</li> <li><a href="/wiki/Roman_Odzierzy%C5%84ski" title="Roman Odzierzyński">Roman Odzierzyński</a> (1950–1953)</li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Hryniewski" title="Jerzy Hryniewski">Jerzy Hryniewski</a> (1954)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Mackiewicz" title="Stanisław Mackiewicz">Stanisław Mackiewicz</a> (1954–1955)</li> <li><a href="/wiki/Hugon_Hanke" title="Hugon Hanke">Hugon Hanke</a> (1955)</li> <li><a href="/wiki/Antoni_Paj%C4%85k" title="Antoni Pająk">Antoni Pająk</a> (1955–1965)</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Zawisza" title="Aleksander Zawisza">Aleksander Zawisza</a> (1965–1970)</li> <li><a href="/wiki/Zygmunt_Muchniewski" title="Zygmunt Muchniewski">Zygmunt Muchniewski</a> (1970–1972)</li> <li><a href="/wiki/Alfred_Urba%C5%84ski" title="Alfred Urbański">Alfred Urbański</a> (1972–1976)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sabbat" title="Kazimierz Sabbat">Kazimierz Sabbat</a> (1976–1986)</li> <li><a href="/wiki/Edward_Szczepanik" title="Edward Szczepanik">Edward Szczepanik</a> (1986–1990)</li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><small><a href="/wiki/Polska_Rzeczpospolita_Ludowa" title="Polska Rzeczpospolita Ludowa">RP/Polska Rzeczpospolita Ludowa</a><br />(1944–1989)</small></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Edward_Os%C3%B3bka-Morawski" title="Edward Osóbka-Morawski">Edward Osóbka-Morawski</a> (1944–1947)</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Cyrankiewicz" title="Józef Cyrankiewicz">Józef Cyrankiewicz</a> (1947–1952)</li> <li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Bierut" title="Bolesław Bierut">Bolesław Bierut</a> (1952–1954)</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Cyrankiewicz" title="Józef Cyrankiewicz">Józef Cyrankiewicz</a> (1954–1970)</li> <li><a href="/wiki/Piotr_Jaroszewicz" title="Piotr Jaroszewicz">Piotr Jaroszewicz</a> (1970–1980)</li> <li><a href="/wiki/Edward_Babiuch" title="Edward Babiuch">Edward Babiuch</a> (1980)</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pi%C5%84kowski" title="Józef Pińkowski">Józef Pińkowski</a> (1980–1981)</li> <li><a href="/wiki/Wojciech_Jaruzelski" title="Wojciech Jaruzelski">Wojciech Jaruzelski</a> (1981–1985)</li> <li><a href="/wiki/Zbigniew_Messner" title="Zbigniew Messner">Zbigniew Messner</a> (1985–1988)</li> <li><a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Rakowski" title="Mieczysław Rakowski">Mieczysław Rakowski</a> (1988–1989)</li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Kiszczak" title="Czesław Kiszczak">Czesław Kiszczak</a> (1989)</li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Mazowiecki" title="Tadeusz Mazowiecki">Tadeusz Mazowiecki</a> (1989–1991)</li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row"><small><a href="/wiki/III_Rzeczpospolita" title="III Rzeczpospolita">III Rzeczpospolita</a><br />(od 1989)</small></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Tadeusz_Mazowiecki" title="Tadeusz Mazowiecki">Tadeusz Mazowiecki</a> (1989–1991)</li> <li><a href="/wiki/Jan_Krzysztof_Bielecki" title="Jan Krzysztof Bielecki">Jan Krzysztof Bielecki</a> (1991)</li> <li><a href="/wiki/Jan_Olszewski" title="Jan Olszewski">Jan Olszewski</a> (1991–1992)</li> <li><a href="/wiki/Waldemar_Pawlak" title="Waldemar Pawlak">Waldemar Pawlak</a> (1992)</li> <li><a href="/wiki/Hanna_Suchocka" title="Hanna Suchocka">Hanna Suchocka</a> (1992–1993)</li> <li><a href="/wiki/Waldemar_Pawlak" title="Waldemar Pawlak">Waldemar Pawlak</a> (1993–1995)</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Oleksy" title="Józef Oleksy">Józef Oleksy</a> (1995–1996)</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82odzimierz_Cimoszewicz" title="Włodzimierz Cimoszewicz">Włodzimierz Cimoszewicz</a> (1996–1997)</li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Buzek" title="Jerzy Buzek">Jerzy Buzek</a> (1997–2001)</li> <li><a href="/wiki/Leszek_Miller" title="Leszek Miller">Leszek Miller</a> (2001–2004)</li> <li><a href="/wiki/Marek_Belka" title="Marek Belka">Marek Belka</a> (2004–2005)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Marcinkiewicz" title="Kazimierz Marcinkiewicz">Kazimierz Marcinkiewicz</a> (2005–2006)</li> <li><a href="/wiki/Jaros%C5%82aw_Kaczy%C5%84ski" title="Jarosław Kaczyński">Jarosław Kaczyński</a> (2006–2007)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Tusk" title="Donald Tusk">Donald Tusk</a> (2007–2014)</li> <li><a href="/wiki/Ewa_Kopacz" title="Ewa Kopacz">Ewa Kopacz</a> (2014–2015)</li> <li><a href="/wiki/Beata_Szyd%C5%82o" title="Beata Szydło">Beata Szydło</a> (2015–2017)</li> <li><a href="/wiki/Mateusz_Morawiecki" title="Mateusz Morawiecki">Mateusz Morawiecki</a> (2017–2023)</li> <li><a href="/wiki/Donald_Tusk" title="Donald Tusk">Donald Tusk</a> (od 2023)</li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Marsza%C5%82kowie_Polski" title="Szablon:Marszałkowie Polski"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Marsza%C5%82kowie_Polski" title="Dyskusja szablonu:Marszałkowie Polski"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Marsza%C5%82kowie_Polski&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Marsza%C5%82ek_Polski" title="Marszałek Polski">Marszałkowie Polski</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a> (1920)</li> <li><a href="/wiki/Ferdinand_Foch" title="Ferdinand Foch">Ferdinand Foch</a> (1923)</li> <li><a href="/wiki/Edward_Rydz-%C5%9Amig%C5%82y" title="Edward Rydz-Śmigły">Edward Śmigły-Rydz</a> (1936)</li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Rola-%C5%BBymierski" title="Michał Rola-Żymierski">Michał Rola-Żymierski</a> (1945)</li> <li><a href="/wiki/Konstanty_Rokossowski" title="Konstanty Rokossowski">Konstanty Rokossowski</a> (1949)</li> <li><a href="/wiki/Marian_Spychalski" title="Marian Spychalski">Marian Spychalski</a> (1963)</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Marsza%C5%82ek_Polski.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Marsza%C5%82ek_Polski.svg/80px-Marsza%C5%82ek_Polski.svg.png" decoding="async" width="80" height="36" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Marsza%C5%82ek_Polski.svg/120px-Marsza%C5%82ek_Polski.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Marsza%C5%82ek_Polski.svg/160px-Marsza%C5%82ek_Polski.svg.png 2x" data-file-width="382" data-file-height="170" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Wodzowie_Naczelni_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Szablon:Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Wodzowie_Naczelni_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Wodzowie_Naczelni_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Naczelny_dow%C3%B3dca_si%C5%82_zbrojnych#Naczelny_Dowódca_Sił_Zbrojnych_w_Polsce" title="Naczelny dowódca sił zbrojnych">Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_Rydz-%C5%9Amig%C5%82y" title="Edward Rydz-Śmigły">Edward Rydz-Śmigły</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Komorowski" title="Tadeusz Komorowski">Tadeusz Komorowski</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Anders" title="Władysław Anders">Władysław Anders</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/50px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" decoding="async" width="50" height="61" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/75px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/100px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 2x" data-file-width="2010" data-file-height="2465" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Generalni_inspektorzy_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Szablon:Generalni inspektorzy Sił Zbrojnych"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Generalni_inspektorzy_Si%C5%82_Zbrojnych&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Generalni inspektorzy Sił Zbrojnych (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Generalni_inspektorzy_Si%C5%82_Zbrojnych&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Generalny_Inspektorat_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych">Generalni inspektorzy Sił Zbrojnych</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_Rydz-%C5%9Amig%C5%82y" title="Edward Rydz-Śmigły">Edward Śmigły-Rydz</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Komorowski" title="Tadeusz Komorowski">Tadeusz Komorowski</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Anders" title="Władysław Anders">Władysław Anders</a></li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Tokarzewski-Karaszewicz" title="Michał Tokarzewski-Karaszewicz">Michał Tokarzewski-Karaszewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Stefan_Jacek_Dembi%C5%84ski" title="Stefan Jacek Dembiński">Stefan Dembiński</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Kopa%C5%84ski" title="Stanisław Kopański">Stanisław Kopański</a></li> <li><a href="/wiki/Zygmunt_Bohusz-Szyszko" title="Zygmunt Bohusz-Szyszko">Zygmunt Bohusz-Szyszko</a></li> <li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Bronis%C5%82aw_Duch" title="Bolesław Bronisław Duch">Bronisław Duch</a></li> <li><a href="/wiki/Klemens_Rudnicki" title="Klemens Rudnicki">Klemens Rudnicki</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg" class="mw-file-description" title="Flaga Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych"><img alt="Flaga Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg/75px-Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg.png" decoding="async" width="75" height="47" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg/113px-Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg/150px-Flaga_Generalnego_Inspektora_Si%C5%82_Zbrojnych.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Minister_spraw_wojskowych" title="Szablon:Minister spraw wojskowych"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Minister_spraw_wojskowych&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Minister spraw wojskowych (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Minister_spraw_wojskowych&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Ministerstwo_Spraw_Wojskowych" title="Ministerstwo Spraw Wojskowych">Ministrowie spraw wojskowych</a> <a href="/wiki/II_Rzeczpospolita" title="II Rzeczpospolita">II Rzeczypospolitej</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Edward_Rydz-%C5%9Amig%C5%82y" title="Edward Rydz-Śmigły">Edward Śmigły-Rydz</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Wroczy%C5%84ski" title="Jan Wroczyński">Jan Wroczyński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Le%C5%9Bniewski" title="Józef Leśniewski">Józef Leśniewski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Osi%C5%84ski" title="Aleksander Osiński">Aleksander Osiński</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Szeptycki" title="Stanisław Szeptycki">Stanisław Szeptycki</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a></li> <li><a href="/wiki/Stefan_Majewski_(wojskowy)" title="Stefan Majewski (wojskowy)">Stefan Majewski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Lucjan_%C5%BBeligowski" title="Lucjan Żeligowski">Lucjan Żeligowski</a></li> <li><a href="/wiki/Juliusz_Tadeusz_Tarnawa-Malczewski" title="Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski">Juliusz Tadeusz Tarnawa-Malczewski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Kasprzycki" title="Tadeusz Kasprzycki">Tadeusz Kasprzycki</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Sikorski" title="Władysław Sikorski">Władysław Sikorski</a></li> <li><a href="/wiki/Marian_Kukiel" title="Marian Kukiel">Marian Kukiel</a><sup id="cite_ref-:1_346-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-346">[A]</a></sup></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" class="mw-file-description" title="Godło Polski"><img alt="Godło Polski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/50px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png" decoding="async" width="50" height="61" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/75px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png/100px-God%C5%82o_II_Rzeczypospolitej.png 2x" data-file-width="2010" data-file-height="2465" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-nav"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-:1-346"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:1_346-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Od 30.XI 1942 jako minister obrony narodowej po zmianie nazwy ministerstwa.</span> </li> </ol></div></div> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Szablon:Tymczasowa Rada Stanu"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Dyskusja szablonu:Tymczasowa Rada Stanu"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Tymczasowa_Rada_Stanu&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Tymczasowa_Rada_Stanu" title="Tymczasowa Rada Stanu">Tymczasowa Rada Stanu w Królestwie Polskim</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Zebranie ogólne</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">powołani z<br /><a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo_Warszawskie" title="Generalne Gubernatorstwo Warszawskie">okupacji niemieckiej</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Henryk_Prze%C5%BAdziecki_(duchowny)" title="Henryk Przeździecki (duchowny)">Henryk Przeździecki</a> (delegat arcybiskupa warszawskiego)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Janicki_(minister)" title="Stanisław Janicki (minister)">Stanisław Janicki</a> (SN)</li> <li><a href="/wiki/Ludwik_G%C3%B3rski_(polityk)" title="Ludwik Górski (polityk)">Ludwik Górski</a> (SN)</li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Dzierzbicki_(1854%E2%80%931919)" title="Stanisław Dzierzbicki (1854–1919)">Stanisław Dzierzbicki</a> (SN)</li> <li><a href="/wiki/Franciszek_Pius_Radziwi%C5%82%C5%82" title="Franciszek Pius Radziwiłł">Franciszek Pius Radziwiłł</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Niemojowski" title="Wacław Niemojowski">Wacław Niemojowski</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Bukowiecki" title="Stanisław Bukowiecki">Stanisław Bukowiecki</a> (<a href="/wiki/Liga_Pa%C5%84stwowo%C5%9Bci_Polskiej" title="Liga Państwowości Polskiej">LPP</a>)</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Natanson" title="Kazimierz Natanson">Kazimierz Natanson</a> (LPP)</li> <li><a href="/wiki/Stefan_Dziewulski" title="Stefan Dziewulski">Stefan Dziewulski</a> (LPP)</li> <li><a href="/wiki/Artur_%C5%9Aliwi%C5%84ski" title="Artur Śliwiński">Artur Śliwiński</a> <ul><li><a href="/wiki/Centralny_Komitet_Narodowy_w_Warszawie" title="Centralny Komitet Narodowy w Warszawie">CKN</a></li> <li><a href="/wiki/Zjednoczenie_Stronnictw_Demokratycznych" title="Zjednoczenie Stronnictw Demokratycznych">ZSD</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Antoni_Kaczorowski" title="Antoni Kaczorowski">Antoni Kaczorowski</a> (CKN - <a href="/wiki/Narodowy_Zwi%C4%85zek_Robotniczy" title="Narodowy Związek Robotniczy">NZR</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=W%C5%82odzimierz_Kunowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Włodzimierz Kunowski (strona nie istnieje)">Włodzimierz Kunowski</a> (CKN - <a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">PPS</a>)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ludomir_Grendyszy%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludomir Grendyszyński (strona nie istnieje)">Ludomir Grendyszyński</a> (<a href="/w/index.php?title=Grupa_Pracy_Narodowej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grupa Pracy Narodowej (strona nie istnieje)">GPN</a>)</li> <li><a href="/wiki/B%C5%82a%C5%BCej_Stolarski" title="Błażej Stolarski">Błażej Stolarski</a> (CKN - <a href="/wiki/Polskie_Stronnictwo_Ludowe_%E2%80%9EWyzwolenie%E2%80%9D" title="Polskie Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”">PSLwKP</a>)</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Studnicki" title="Władysław Studnicki">Władysław Studnicki</a> (<a href="/wiki/Klub_Pa%C5%84stwowc%C3%B3w_Polskich" title="Klub Państwowców Polskich">KPP</a>)</li></ul> </td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">powołani z<br /><a href="/wiki/Generalne_Gubernatorstwo_Lubelskie" title="Generalne Gubernatorstwo Lubelskie">okupacji austro-węgierskiej</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Sztobryn" title="Bolesław Sztobryn">Bolesław Sztobryn</a> (delegat biskupa lubelskiego)</li> <li><a href="/wiki/Wojciech_Rostworowski" title="Wojciech Rostworowski">Wojciech Rostworowski</a> (SN)</li> <li><a href="/wiki/Antoni_%C5%81uniewski" title="Antoni Łuniewski">Antoni Łuniewski</a> (SN)</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Miku%C5%82owski-Pomorski" title="Józef Mikułowski-Pomorski">Józef Mikułowski-Pomorski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Micha%C5%82_%C5%81empicki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michał Łempicki (strona nie istnieje)">Michał Łempicki</a> (LPP)</li> <li><a href="/wiki/Wiktor_Soko%C5%82owski" title="Wiktor Sokołowski">Wiktor Sokołowski</a> (LPP)</li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Koz%C5%82owski_(TRS)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Józef Kozłowski (TRS) (strona nie istnieje)">Józef Kozłowski</a> (LPP)</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a> (CKN)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Pawe%C5%82_Jankowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paweł Jankowski (strona nie istnieje)">Paweł Jankowski</a> (CKN)</li> <li><a href="/wiki/Antoni_Maj" title="Antoni Maj">Antoni Maj</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Organizacja</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wydzia%C5%82_Wykonawczy_Tymczasowej_Rady_Stanu" title="Wydział Wykonawczy Tymczasowej Rady Stanu">Wydział Wykonawczy</a></li> <li><a href="/wiki/Komisja_Wojskowa_(Kr%C3%B3lestwo_Polskie)" title="Komisja Wojskowa (Królestwo Polskie)">Komisja Wojskowa</a></li> <li><a href="/wiki/Komisja_Przej%C5%9Bciowa" title="Komisja Przejściowa">Komisja Przejściowa</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/w/index.php?title=Komisarz_rz%C4%85dowy_(Kr%C3%B3lestwo_Polskie)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komisarz rządowy (Królestwo Polskie) (strona nie istnieje)">Komisarze rządowi</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">niemiecki</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Hugo_Lerchenfeld-Koefering&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hugo Lerchenfeld-Koefering (strona nie istnieje)">Hugo Lerchenfeld-Koefering</a></li> <li>zastępcy: <a href="/wiki/Bogdan_Hutten-Czapski" title="Bogdan Hutten-Czapski">Bogdan Hutten-Czapski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=J%C3%B3zef_%C5%BBychli%C5%84ski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Józef Żychliński (strona nie istnieje)">Józef Żychliński</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">austro-węgierski</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Jan_Franciszek_Stanis%C5%82aw_Konopka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jan Franciszek Stanisław Konopka (strona nie istnieje)">Jan Konopka</a></li> <li>zastępcy: <a href="/w/index.php?title=Ignacy_Rosner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ignacy Rosner (strona nie istnieje)">Ignacy Rosner</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Stefan_Iszkowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stefan Iszkowski (strona nie istnieje)">Stefan Iszkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_(1916-1918).svg" class="mw-file-description" title="Godło Królestwa Polskiego"><img alt="Godło Królestwa Polskiego" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg/50px-God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg/75px-God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg/100px-God%C5%82o_Kr%C3%B3lestwa_Polskiego_%281916-1918%29.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="813" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego" title="Szablon:Rząd Jędrzeja Moraczewskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rząd Jędrzeja Moraczewskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_J%C4%99drzeja_Moraczewskiego" title="Rząd Jędrzeja Moraczewskiego">Rząd Jędrzeja Moraczewskiego</a> (1918–1919)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a></li> <li><a href="/wiki/Tomasz_Arciszewski" title="Tomasz Arciszewski">Tomasz Arciszewski</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Byrka" title="Władysław Byrka">Władysław Byrka</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Chod%C5%BAko" title="Witold Chodźko">Witold Chodźko</a></li> <li><a href="/wiki/Medard_Downarowicz" title="Medard Downarowicz">Medard Downarowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Iwanowski" title="Jerzy Iwanowski">Jerzy Iwanowski</a></li> <li><a href="/wiki/Andrzej_K%C4%99dzior" title="Andrzej Kędzior">Andrzej Kędzior</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Marian_Malinowski" title="Jan Marian Malinowski">Marian Malinowski</a></li> <li><a href="/wiki/Antoni_Mi%C5%84kiewicz" title="Antoni Mińkiewicz">Antoni Mińkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Tomasz_Nocznicki" title="Tomasz Nocznicki">Tomasz Nocznicki</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Ksawery_Prauss" title="Ksawery Prauss">Ksawery Prauss</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Supi%C5%84ski" title="Leon Supiński">Leon Supiński</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_August_Thugutt" title="Stanisław August Thugutt">Stanisław Thugutt</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Wasilewski" title="Leon Wasilewski">Leon Wasilewski</a></li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a></li> <li><a href="/wiki/Franciszek_Wojda" title="Franciszek Wojda">Franciszek Wojda</a></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Ziemi%C4%99cki" title="Bronisław Ziemięcki">Bronisław Ziemięcki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Witold_Chod%C5%BAko" title="Witold Chodźko">Witold Chodźko</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Pruchnik" title="Józef Pruchnik">Józef Pruchnik</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_St%C4%85czek" title="Stanisław Stączek">Stanisław Stączek</a></li> <li><a href="/wiki/B%C5%82a%C5%BCej_Stolarski" title="Błażej Stolarski">Błażej Stolarski</a></li> <li><a href="/wiki/Franciszek_W%C3%B3jcik_(polityk)" title="Franciszek Wójcik (polityk)">Franciszek Wójcik</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Wroczy%C5%84ski" title="Jan Wroczyński">Jan Wroczyński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg/60px-J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg" decoding="async" width="60" height="72" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg/90px-J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg/120px-J%C4%99drzej_Moraczewski.jpg 2x" data-file-width="626" data-file-height="756" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Szablon:Pierwszy rząd Kazimierza Bartla"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pierwszy_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Pierwszy rząd Kazimierza Bartla (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Pierwszy rząd Kazimierza Bartla">Pierwszy rząd Kazimierza Bartla</a> (1926)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Broniewski" title="Witold Broniewski">Witold Broniewski</a></li> <li><a href="/wiki/Gabriel_Czechowicz" title="Gabriel Czechowicz">Gabriel Czechowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Hipolit_Gliwic" title="Hipolit Gliwic">Hipolit Gliwic</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Jurkiewicz" title="Stanisław Jurkiewicz">Stanisław Jurkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski" title="Wacław Makowski">Wacław Makowski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Miku%C5%82owski-Pomorski" title="Józef Mikułowski-Pomorski">Józef Mikułowski-Pomorski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_M%C5%82odzianowski" title="Kazimierz Młodzianowski">Kazimierz Młodzianowski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Raczy%C5%84ski" title="Józef Raczyński">Józef Raczyński</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a> p.o.</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Kazimierz_Bartel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/60px-Kazimierz_Bartel.jpg" decoding="async" width="60" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/90px-Kazimierz_Bartel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/120px-Kazimierz_Bartel.jpg 2x" data-file-width="337" data-file-height="395" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Drugi_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Szablon:Drugi rząd Kazimierza Bartla"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Drugi_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Drugi rząd Kazimierza Bartla (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Drugi_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Drugi rząd Kazimierza Bartla">Drugi rząd Kazimierza Bartla</a> (1926)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Broniewski" title="Witold Broniewski">Witold Broniewski</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Jurkiewicz" title="Stanisław Jurkiewicz">Stanisław Jurkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Klarner" title="Czesław Klarner">Czesław Klarner</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski" title="Wacław Makowski">Wacław Makowski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Miku%C5%82owski-Pomorski" title="Józef Mikułowski-Pomorski">Józef Mikułowski-Pomorski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_M%C5%82odzianowski" title="Kazimierz Młodzianowski">Kazimierz Młodzianowski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Raczy%C5%84ski" title="Józef Raczyński">Józef Raczyński</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Aleksander_Raczy%C5%84ski_(minister)" title="Aleksander Raczyński (minister)">Aleksander Raczyński</a></li> <li><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Romocki" title="Paweł Romocki">Paweł Romocki</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Antoni_Sujkowski" title="Antoni Sujkowski">Antoni Sujkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Kazimierz_Bartel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/60px-Kazimierz_Bartel.jpg" decoding="async" width="60" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/90px-Kazimierz_Bartel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/120px-Kazimierz_Bartel.jpg 2x" data-file-width="337" data-file-height="395" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Trzeci_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Szablon:Trzeci rząd Kazimierza Bartla"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Trzeci_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Trzeci rząd Kazimierza Bartla (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Trzeci_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Trzeci_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Trzeci rząd Kazimierza Bartla">Trzeci rząd Kazimierza Bartla</a> (1926)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Broniewski" title="Witold Broniewski">Witold Broniewski</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Jurkiewicz" title="Stanisław Jurkiewicz">Stanisław Jurkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Klarner" title="Czesław Klarner">Czesław Klarner</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Makowski" title="Wacław Makowski">Wacław Makowski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_M%C5%82odzianowski" title="Kazimierz Młodzianowski">Kazimierz Młodzianowski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Raczy%C5%84ski_(minister)" title="Aleksander Raczyński (minister)">Aleksander Raczyński</a></li> <li><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Romocki" title="Paweł Romocki">Paweł Romocki</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Antoni_Sujkowski" title="Antoni Sujkowski">Antoni Sujkowski</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Kazimierz_Bartel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/60px-Kazimierz_Bartel.jpg" decoding="async" width="60" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/90px-Kazimierz_Bartel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/120px-Kazimierz_Bartel.jpg 2x" data-file-width="337" data-file-height="395" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Szablon:Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego">Pierwszy rząd Józefa Piłsudskiego</a> (1926–1928)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Gabriel_Czechowicz" title="Gabriel Czechowicz">Gabriel Czechowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Jurkiewicz" title="Stanisław Jurkiewicz">Stanisław Jurkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Meysztowicz" title="Aleksander Meysztowicz">Aleksander Meysztowicz</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a></li> <li><a href="/wiki/Karol_Niezabytowski" title="Karol Niezabytowski">Karol Niezabytowski</a></li> <li><a href="/wiki/Pawe%C5%82_Romocki" title="Paweł Romocki">Paweł Romocki</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Gustaw_Dobrucki" title="Gustaw Dobrucki">Gustaw Dobrucki</a></li> <li><a href="/wiki/Bogus%C5%82aw_Miedzi%C5%84ski" title="Bogusław Miedziński">Bogusław Miedziński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/60px-Jozef_Pilsudski1.jpg" decoding="async" width="60" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/90px-Jozef_Pilsudski1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/120px-Jozef_Pilsudski1.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="831" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Czwarty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Szablon:Czwarty rząd Kazimierza Bartla"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Czwarty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Czwarty rząd Kazimierza Bartla (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Czwarty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Czwarty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Czwarty rząd Kazimierza Bartla">Czwarty rząd Kazimierza Bartla</a> (1928–1929)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Gabriel_Czechowicz" title="Gabriel Czechowicz">Gabriel Czechowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Jurkiewicz" title="Stanisław Jurkiewicz">Stanisław Jurkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Meysztowicz" title="Aleksander Meysztowicz">Aleksander Meysztowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Bogus%C5%82aw_Miedzi%C5%84ski" title="Bogusław Miedziński">Bogusław Miedziński</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a></li> <li><a href="/wiki/Karol_Niezabytowski" title="Karol Niezabytowski">Karol Niezabytowski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierz Świtalski</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Car" title="Stanisław Car">Stanisław Car</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Grody%C5%84ski" title="Tadeusz Grodyński">Tadeusz Grodyński</a> p.o.</li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Kazimierz_Bartel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/60px-Kazimierz_Bartel.jpg" decoding="async" width="60" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/90px-Kazimierz_Bartel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/120px-Kazimierz_Bartel.jpg 2x" data-file-width="337" data-file-height="395" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rz%C4%85d_Kazimierza_%C5%9Awitalskiego" title="Szablon:Rząd Kazimierza Świtalskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rz%C4%85d_Kazimierza_%C5%9Awitalskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rząd Kazimierza Świtalskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rz%C4%85d_Kazimierza_%C5%9Awitalskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Kazimierza_%C5%9Awitalskiego" title="Rząd Kazimierza Świtalskiego">Rząd Kazimierza Świtalskiego</a> (1929)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski" title="Kazimierz Świtalski">Kazimierz Świtalski</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Car" title="Stanisław Car">Stanisław Car</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Matuszewski" title="Ignacy Matuszewski">Ignacy Matuszewski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/J%C4%99drzej_Moraczewski" title="Jędrzej Moraczewski">Jędrzej Moraczewski</a></li> <li><a href="/wiki/Karol_Niezabytowski" title="Karol Niezabytowski">Karol Niezabytowski</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Switalski_K.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Switalski_K.jpg/60px-Switalski_K.jpg" decoding="async" width="60" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Switalski_K.jpg/90px-Switalski_K.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Switalski_K.jpg/120px-Switalski_K.jpg 2x" data-file-width="479" data-file-height="650" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pi%C4%85ty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Szablon:Piąty rząd Kazimierza Bartla"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pi%C4%85ty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Piąty rząd Kazimierza Bartla (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pi%C4%85ty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Pi%C4%85ty_rz%C4%85d_Kazimierza_Bartla" title="Piąty rząd Kazimierza Bartla">Piąty rząd Kazimierza Bartla</a> (1929–1930)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></li> <li><a href="/wiki/Feliks_Dutkiewicz" title="Feliks Dutkiewicz">Feliks Dutkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Henryk_J%C3%B3zewski" title="Henryk Józewski">Henryk Józewski</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Wiktor_Le%C5%9Bniewski" title="Wiktor Leśniewski">Wiktor Leśniewski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Maksymilian_Matakiewicz" title="Maksymilian Matakiewicz">Maksymilian Matakiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Matuszewski" title="Ignacy Matuszewski">Ignacy Matuszewski</a> p.o.</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Leon_Janta-Po%C5%82czy%C5%84ski" title="Leon Janta-Połczyński">Leon Janta-Połczyński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Kazimierz_Bartel.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/60px-Kazimierz_Bartel.jpg" decoding="async" width="60" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/90px-Kazimierz_Bartel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Kazimierz_Bartel.jpg/120px-Kazimierz_Bartel.jpg 2x" data-file-width="337" data-file-height="395" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Szablon:Pierwszy rząd Walerego Sławka"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Pierwszy_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Pierwszy rząd Walerego Sławka (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Pierwszy_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Pierwszy_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Pierwszy rząd Walerego Sławka">Pierwszy rząd Walerego Sławka</a> (1930)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Car" title="Stanisław Car">Stanisław Car</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></li> <li><a href="/wiki/Henryk_J%C3%B3zewski" title="Henryk Józewski">Henryk Józewski</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Maksymilian_Matakiewicz" title="Maksymilian Matakiewicz">Maksymilian Matakiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Matuszewski" title="Ignacy Matuszewski">Ignacy Matuszewski</a> p.o.</li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Janta-Po%C5%82czy%C5%84ski" title="Leon Janta-Połczyński">Leon Janta-Połczyński</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Walery_slawek.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/60px-Walery_slawek.jpg" decoding="async" width="60" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/90px-Walery_slawek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/120px-Walery_slawek.jpg 2x" data-file-width="200" data-file-height="289" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Szablon:Drugi rząd Józefa Piłsudskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Drugi rząd Józefa Piłsudskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Drugi rząd Józefa Piłsudskiego">Drugi rząd Józefa Piłsudskiego</a> (1930)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Car" title="Stanisław Car">Stanisław Car</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Eugeniusz_Kwiatkowski" title="Eugeniusz Kwiatkowski">Eugeniusz Kwiatkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Maksymilian_Matakiewicz" title="Maksymilian Matakiewicz">Maksymilian Matakiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Matuszewski" title="Ignacy Matuszewski">Ignacy Matuszewski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Leon_Janta-Po%C5%82czy%C5%84ski" title="Leon Janta-Połczyński">Leon Janta-Połczyński</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/Witold_Staniewicz" title="Witold Staniewicz">Witold Staniewicz</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/60px-Jozef_Pilsudski1.jpg" decoding="async" width="60" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/90px-Jozef_Pilsudski1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/120px-Jozef_Pilsudski1.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="831" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Drugi_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Szablon:Drugi rząd Walerego Sławka"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Drugi_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Drugi rząd Walerego Sławka (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Drugi_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Drugi_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Drugi rząd Walerego Sławka">Drugi rząd Walerego Sławka</a> (1930–1931)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pieracki" title="Bronisław Pieracki">Bronisław Pieracki</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></li> <li><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></li> <li><a href="/wiki/Stefan_Hubicki" title="Stefan Hubicki">Stefan Hubicki</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Koz%C5%82owski" title="Leon Kozłowski">Leon Kozłowski</a></li> <li><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Matuszewski" title="Ignacy Matuszewski">Ignacy Matuszewski</a> p.o.</li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Micha%C5%82owski" title="Czesław Michałowski">Czesław Michałowski</a></li> <li><a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Norwid-Neugebauer" title="Mieczysław Norwid-Neugebauer">Mieczysław Norwid-Neugebauer</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Leon_Janta-Po%C5%82czy%C5%84ski" title="Leon Janta-Połczyński">Leon Janta-Połczyński</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Felicjan Sławoj Składkowski</a></li> <li><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Walery_slawek.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/60px-Walery_slawek.jpg" decoding="async" width="60" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/90px-Walery_slawek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/120px-Walery_slawek.jpg 2x" data-file-width="200" data-file-height="289" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rz%C4%85d_Aleksandra_Prystora" title="Szablon:Rząd Aleksandra Prystora"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rz%C4%85d_Aleksandra_Prystora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rząd Aleksandra Prystora (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rz%C4%85d_Aleksandra_Prystora&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Aleksandra_Prystora" title="Rząd Aleksandra Prystora">Rząd Aleksandra Prystora</a> (1931–1933)</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Aleksander_Prystor" title="Aleksander Prystor">Aleksander Prystor</a></li> <li><i><a href="/wiki/Ignacy_Boerner" title="Ignacy Boerner">Ignacy Boerner</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/S%C5%82awomir_Czerwi%C5%84ski" title="Sławomir Czerwiński">Sławomir Czerwiński</a></i></li> <li><a href="/wiki/Stefan_Hubicki" title="Stefan Hubicki">Stefan Hubicki</a></li> <li><i><a href="/wiki/Leon_Janta-Po%C5%82czy%C5%84ski" title="Leon Janta-Połczyński">Leon Janta-Połczyński</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Leon_Koz%C5%82owski" title="Leon Kozłowski">Leon Kozłowski</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Alfons_K%C3%BChn" title="Alfons Kühn">Alfons Kühn</a></i></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Micha%C5%82owski" title="Czesław Michałowski">Czesław Michałowski</a></li> <li><i><a href="/wiki/Mieczys%C5%82aw_Norwid-Neugebauer" title="Mieczysław Norwid-Neugebauer">Mieczysław Norwid-Neugebauer</a></i></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pieracki" title="Bronisław Pieracki">Bronisław Pieracki</a></li> <li><i><a href="/wiki/Jan_Pi%C5%82sudski" title="Jan Piłsudski">Jan Piłsudski</a></i></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><i><a href="/wiki/Felicjan_S%C5%82awoj_Sk%C5%82adkowski" title="Felicjan Sławoj Składkowski">Sławoj Składkowski</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/August_Zaleski" title="August Zaleski">August Zaleski</a></i></li> <li><a href="/wiki/Ferdynand_Zarzycki" title="Ferdynand Zarzycki">Ferdynand Zarzycki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Janusz_J%C4%99drzejewicz" title="Janusz Jędrzejewicz">Janusz Jędrzejewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Seweryn_Ludkiewicz" title="Seweryn Ludkiewicz">Seweryn Ludkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Marian_Zawadzki" title="Władysław Marian Zawadzki">Władysław Zawadzki</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Emil_Kali%C5%84ski" title="Emil Kaliński">Emil Kaliński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Aleksander_prystor_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Aleksander_prystor_1.jpg/60px-Aleksander_prystor_1.jpg" decoding="async" width="60" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Aleksander_prystor_1.jpg/90px-Aleksander_prystor_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Aleksander_prystor_1.jpg/120px-Aleksander_prystor_1.jpg 2x" data-file-width="674" data-file-height="888" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><i>kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu</i></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rz%C4%85d_Janusza_J%C4%99drzejewicza" title="Szablon:Rząd Janusza Jędrzejewicza"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rz%C4%85d_Janusza_J%C4%99drzejewicza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rząd Janusza Jędrzejewicza (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rz%C4%85d_Janusza_J%C4%99drzejewicza&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Janusza_J%C4%99drzejewicza" title="Rząd Janusza Jędrzejewicza">Rząd Janusza Jędrzejewicza</a> (1933–1934)</div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Janusz_J%C4%99drzejewicz" title="Janusz Jędrzejewicz">Janusz Jędrzejewicz</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Butkiewicz_(polityk)" title="Michał Butkiewicz (polityk)">Michał Butkiewicz</a> (PPS)</li> <li><a href="/wiki/Stefan_Hubicki" title="Stefan Hubicki">Stefan Hubicki</a></li> <li><a href="/wiki/Emil_Kali%C5%84ski" title="Emil Kaliński">Emil Kaliński</a></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Micha%C5%82owski" title="Czesław Michałowski">Czesław Michałowski</a></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Nakoniecznikow-Klukowski" title="Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski">Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski</a></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pieracki" title="Bronisław Pieracki">Bronisław Pieracki</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Ferdynand_Zarzycki" title="Ferdynand Zarzycki">Ferdynand Zarzycki</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Marian_Zawadzki" title="Władysław Marian Zawadzki">Władysław Zawadzki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG/60px-Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG" decoding="async" width="60" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG/90px-Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG/120px-Janusz_J%C4%99drzejewicz.PNG 2x" data-file-width="324" data-file-height="558" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rz%C4%85d_Leona_Koz%C5%82owskiego" title="Szablon:Rząd Leona Kozłowskiego"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rz%C4%85d_Leona_Koz%C5%82owskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rząd Leona Kozłowskiego (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rz%C4%85d_Leona_Koz%C5%82owskiego&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rz%C4%85d_Leona_Koz%C5%82owskiego" title="Rząd Leona Kozłowskiego">Rząd Leona Kozłowskiego</a> (1934–1935)</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Leon_Koz%C5%82owski" title="Leon Kozłowski">Leon Kozłowski</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Butkiewicz_(polityk)" title="Michał Butkiewicz (polityk)">Michał Butkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Henryk_Floyar-Rajchman" title="Henryk Floyar-Rajchman">Henryk Floyar-Rajchman</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Emil_Kali%C5%84ski" title="Emil Kaliński">Emil Kaliński</a></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Micha%C5%82owski" title="Czesław Michałowski">Czesław Michałowski</a></li> <li><i><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Nakoniecznikow-Klukowski" title="Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski">Bronisław Nakoniecznikow-Klukowski</a></i></li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Paciorkowski" title="Jerzy Paciorkowski">Jerzy Paciorkowski</a></li> <li><i><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pieracki" title="Bronisław Pieracki">Bronisław Pieracki</a></i></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Marian_Zawadzki" title="Władysław Marian Zawadzki">Władysław Zawadzki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Późniejsi członkowie rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Juliusz_Poniatowski" title="Juliusz Poniatowski">Juliusz Poniatowski</a></li> <li><a href="/wiki/Marian_Zyndram-Ko%C5%9Bcia%C5%82kowski" title="Marian Zyndram-Kościałkowski">Marian Zyndram-Kościałkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg/60px-Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg" decoding="async" width="60" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg/90px-Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg/120px-Leon_Koz%C5%82owski_2.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="2985" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><i>kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu</i></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Trzeci_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Szablon:Trzeci rząd Walerego Sławka"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Trzeci_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Trzeci rząd Walerego Sławka (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Trzeci_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Trzeci_rz%C4%85d_Walerego_S%C5%82awka" title="Trzeci rząd Walerego Sławka">Trzeci rząd Walerego Sławka</a> (1935)</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">W dniu zaprzysiężenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Walery_S%C5%82awek" title="Walery Sławek">Walery Sławek</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Beck" title="Józef Beck">Józef Beck</a></li> <li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Butkiewicz_(polityk)" title="Michał Butkiewicz (polityk)">Michał Butkiewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Henryk_Floyar-Rajchman" title="Henryk Floyar-Rajchman">Henryk Floyar-Rajchman</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_J%C4%99drzejewicz" title="Wacław Jędrzejewicz">Wacław Jędrzejewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Emil_Kali%C5%84ski" title="Emil Kaliński">Emil Kaliński</a></li> <li><a href="/wiki/Czes%C5%82aw_Micha%C5%82owski" title="Czesław Michałowski">Czesław Michałowski</a></li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Paciorkowski" title="Jerzy Paciorkowski">Jerzy Paciorkowski</a></li> <li><i><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></i></li> <li><a href="/wiki/Juliusz_Poniatowski" title="Juliusz Poniatowski">Juliusz Poniatowski</a></li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Marian_Zawadzki" title="Władysław Marian Zawadzki">Władysław Zawadzki</a></li> <li><a href="/wiki/Marian_Zyndram-Ko%C5%9Bcia%C5%82kowski" title="Marian Zyndram-Kościałkowski">Marian Zyndram-Kościałkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Walery_slawek.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/60px-Walery_slawek.jpg" decoding="async" width="60" height="87" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/90px-Walery_slawek.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Walery_slawek.jpg/120px-Walery_slawek.jpg 2x" data-file-width="200" data-file-height="289" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><i>kursywa – ministrowie odwołani przed końcem istnienia rządu</i></li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Legiony_Polskie_1914%E2%80%931918" title="Szablon:Legiony Polskie 1914–1918"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Legiony_Polskie_1914%E2%80%931918" title="Dyskusja szablonu:Legiony Polskie 1914–1918"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Legiony_Polskie_1914%E2%80%931918&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie 1914–1918</a></div><div class="mw-collapsible-content flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Formacje</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Legion_Wschodni" title="Legion Wschodni">Legion Wschodni</a> (1914)</li> <li><a href="/wiki/Legion_Zachodni" title="Legion Zachodni">Legion Zachodni</a> (1914)</li> <li><a href="/wiki/Legion_%C5%9Al%C4%85ski" title="Legion Śląski">Legion Śląski</a> (1914)</li> <li><a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie</a> (1914–1916)</li> <li><a href="/wiki/Polski_Korpus_Posi%C5%82kowy" title="Polski Korpus Posiłkowy">Polski Korpus Posiłkowy</a> (1916–1918)</li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Piechota</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pierwsza_Kompania_Kadrowa" title="Pierwsza Kompania Kadrowa">Pierwsza Kompania Kadrowa</a></li> <li><a href="/wiki/I_Brygada_Legion%C3%B3w_Polskich" title="I Brygada Legionów Polskich">I Brygada LP</a></li> <li><a href="/wiki/II_Brygada_Legion%C3%B3w_Polskich" title="II Brygada Legionów Polskich">II Brygada LP</a></li> <li><a href="/wiki/III_Brygada_Legion%C3%B3w_Polskich" title="III Brygada Legionów Polskich">III Brygada LP</a></li> <li><a href="/wiki/1_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="1 Pułk Piechoty (LP)">1 pp</a></li> <li><a href="/wiki/2_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="2 Pułk Piechoty (LP)">2 pp</a></li> <li><a href="/wiki/3_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="3 Pułk Piechoty (LP)">3 pp</a></li> <li><a href="/wiki/4_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="4 Pułk Piechoty (LP)">4 pp</a></li> <li><a href="/wiki/5_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="5 Pułk Piechoty (LP)">5 pp</a></li> <li><a href="/wiki/6_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="6 Pułk Piechoty (LP)">6 pp</a></li> <li><a href="/wiki/7_Pu%C5%82k_Piechoty_(LP)" title="7 Pułk Piechoty (LP)">7 pp</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Kawaleria</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/U%C5%82a%C5%84ska_si%C3%B3demka" title="Ułańska siódemka">Siódemka Beliny</a></li> <li><a href="/wiki/1_Pu%C5%82k_U%C5%82an%C3%B3w_Legion%C3%B3w_Polskich" title="1 Pułk Ułanów Legionów Polskich">1 puł LP</a></li> <li><a href="/wiki/2_Pu%C5%82k_U%C5%82an%C3%B3w_(LP)" title="2 Pułk Ułanów (LP)">2 puł LP</a></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Artyleria i saperzy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/1_Pu%C5%82k_Artylerii_(LP)" title="1 Pułk Artylerii (LP)">1 pal LP</a></li> <li><a href="/wiki/Kompania_Saper%C3%B3w_Legion%C3%B3w_Polskich" title="Kompania Saperów Legionów Polskich">ksap nr 1</a></li> <li><a href="/wiki/Kompania_Techniczna_Legion%C3%B3w_Polskich" title="Kompania Techniczna Legionów Polskich">ksap nr 2</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Komendanci Legionów</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Karol_Durski-Trzaska" title="Karol Durski-Trzaska">Karol Durski-Trzaska</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Puchalski" title="Stanisław Puchalski">Stanisław Puchalski</a></li> <li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Szeptycki" title="Stanisław Szeptycki">Stanisław Szeptycki</a></li> <li><a href="/wiki/Zygmunt_Zieli%C5%84ski_(genera%C5%82_broni)" title="Zygmunt Zieliński (generał broni)">Zygmunt Zieliński</a> (Polski Korpus Posiłkowy)</li></ul> </td></tr><tr class="a6"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Szko%C5%82a_Podchor%C4%85%C5%BCych_Legion%C3%B3w_Polskich" title="Szkoła Podchorążych Legionów Polskich">Szkoła Podchorążych Legionów Polskich</a></li> <li><a href="/wiki/Kategoria:%C5%BBo%C5%82nierze_Legion%C3%B3w_Polskich_1914%E2%80%931918_(Austro-W%C4%99gry)" title="Kategoria:Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918 (Austro-Węgry)">legioniści</a></li> <li><a href="/wiki/Kalendarium_Legion%C3%B3w_Polskich_1914%E2%80%931918" title="Kalendarium Legionów Polskich 1914–1918">kalendarium</a></li> <li><a href="/wiki/Orze%C5%82ek_legionowy" class="mw-redirect" title="Orzełek legionowy">orzełek legionowy</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Orze%C5%82ek_legionowy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/70px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png" decoding="async" width="70" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/105px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Orze%C5%82ek_legionowy.svg/140px-Orze%C5%82ek_legionowy.svg.png 2x" data-file-width="742" data-file-height="1054" /></a></span> </p> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Rada_Obrony_Pa%C5%84stwa_(1920)" title="Szablon:Rada Obrony Państwa (1920)"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Rada_Obrony_Pa%C5%84stwa_(1920)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Rada Obrony Państwa (1920) (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Rada_Obrony_Pa%C5%84stwa_(1920)&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Rada_Obrony_Pa%C5%84stwa" title="Rada Obrony Państwa">Rada Obrony Państwa</a> (1920)</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Z urzędu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><b><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></b> (przewodniczący)</li> <li><i><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Grabski" title="Władysław Grabski">Władysław Grabski</a></i> (wiceprzewodniczący)</li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Witos" title="Wincenty Witos">Wincenty Witos</a> (wiceprzewodniczący)</li> <li><b><a href="/wiki/Wojciech_Tr%C4%85mpczy%C5%84ski" title="Wojciech Trąmpczyński">Wojciech Trąmpczyński</a></b></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Reprezentanci kół poselskich</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><b><a href="/wiki/Norbert_Barlicki" title="Norbert Barlicki">Norbert Barlicki</a></b> (PPS)</li> <li><b><a href="/wiki/Adam_Ch%C4%85dzy%C5%84ski" title="Adam Chądzyński">Adam Chądzyński</a></b> (NPR)</li> <li><b><a href="/w/index.php?title=Artemiusz_Czerniawski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artemiusz Czerniawski (strona nie istnieje)">Artemiusz Czerniawski</a></b> (ChZR)</li> <li><i><a href="/wiki/Roman_Dmowski" title="Roman Dmowski">Roman Dmowski</a></i> (ZLN)</li> <li><a href="/wiki/Edward_Dubanowicz" title="Edward Dubanowicz">Edward Dubanowicz</a> (NZL)</li> <li><b><a href="/wiki/Jan_Kanty_Federowicz" title="Jan Kanty Federowicz">Jan Kanty Federowicz</a></b> (KPK)</li> <li><a href="/wiki/W%C5%82adys%C5%82aw_Kiernik" title="Władysław Kiernik">Władysław Kiernik</a> (PSL „Piast”)</li> <li><i><a href="/wiki/Maciej_Rataj" title="Maciej Rataj">Maciej Rataj</a></i> (PSL „Piast”)</li> <li><b><a href="/wiki/Aleksander_Henryk_de_Rosset" title="Aleksander Henryk de Rosset">Aleksander Henryk de Rosset</a></b> (KM)</li> <li><a href="/wiki/Aleksander_Skarbek" title="Aleksander Skarbek">Aleksander Skarbek</a> (ZLN)</li> <li><i><a href="/wiki/Leopold_Skulski" title="Leopold Skulski">Leopold Skulski</a></i> (NZL)</li> <li><b><a href="/wiki/Jan_Stapi%C5%84ski" title="Jan Stapiński">Jan Stapiński</a></b> (PSL Lewica)</li> <li><b><a href="/wiki/Jan_Wo%C5%BAnicki" title="Jan Woźnicki">Jan Woźnicki</a></b> (PSL „Wyzwolenie”)</li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Przedstawiciele rządu</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><i><a href="/wiki/Kazimierz_Bartel" title="Kazimierz Bartel">Kazimierz Bartel</a></i></li> <li><a href="/wiki/Ignacy_Daszy%C5%84ski" title="Ignacy Daszyński">Ignacy Daszyński</a></li> <li><b><a href="/wiki/Eustachy_Sapieha" title="Eustachy Sapieha">Eustachy Sapieha</a></b></li> <li><a href="/wiki/Leopold_Skulski" title="Leopold Skulski">Leopold Skulski</a></li> <li><i><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_%C5%9Aliwi%C5%84ski_(minister)" title="Stanisław Śliwiński (minister)">Stanisław Śliwiński</a></i></li></ul> </td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Niestali przedstawiciele wojska</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Stanis%C5%82aw_Haller" title="Stanisław Haller">Stanisław Haller</a></li> <li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Le%C5%9Bniewski" title="Józef Leśniewski">Józef Leśniewski</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Rozwadowski" title="Tadeusz Rozwadowski">Tadeusz Rozwadowski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Sosnkowski" title="Kazimierz Sosnkowski">Kazimierz Sosnkowski</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg" class="mw-file-description" title="Godło Polski"><img alt="Godło Polski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg/50px-Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg.png" decoding="async" width="50" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg/75px-Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg/100px-Coat_of_arms_of_Poland2_1919-1927.svg.png 2x" data-file-width="461" data-file-height="578" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><b>pogrubienie</b> – członkowie rady przez cały okres jej istnienia; <i>kursywa</i> – członkowie rady odwołani przed końcem jej istnienia</li></ul> </div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Akademii_Literatury" title="Szablon:Członkowie Polskiej Akademii Literatury"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Akademii_Literatury&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Członkowie Polskiej Akademii Literatury (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Akademii_Literatury&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Członkowie <a href="/wiki/Polska_Akademia_Literatury" title="Polska Akademia Literatury">Polskiej Akademii Literatury</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Berent" title="Wacław Berent">Wacław Berent</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Boy-%C5%BBele%C5%84ski" title="Tadeusz Boy-Żeleński">Tadeusz Boy-Żeleński</a></li> <li><a href="/wiki/Piotr_Choynowski" title="Piotr Choynowski">Piotr Choynowski</a></li> <li><a href="/wiki/Ferdynand_Goetel" title="Ferdynand Goetel">Ferdynand Goetel</a></li> <li><a href="/wiki/Karol_Irzykowski" title="Karol Irzykowski">Karol Irzykowski</a></li> <li><a href="/wiki/Juliusz_Kaden-Bandrowski" title="Juliusz Kaden-Bandrowski">Juliusz Kaden-Bandrowski</a> (sekretarz generalny)</li> <li><a href="/wiki/Juliusz_Kleiner" title="Juliusz Kleiner">Juliusz Kleiner</a></li> <li><a href="/wiki/Boles%C5%82aw_Le%C5%9Bmian" title="Bolesław Leśmian">Bolesław Leśmian</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Lorentowicz" title="Jan Lorentowicz">Jan Lorentowicz</a></li> <li><a href="/wiki/Kornel_Makuszy%C5%84ski" title="Kornel Makuszyński">Kornel Makuszyński</a></li> <li><a href="/wiki/Zofia_Na%C5%82kowska" title="Zofia Nałkowska">Zofia Nałkowska</a></li> <li><a href="/wiki/Zenon_Przesmycki" title="Zenon Przesmycki">Zenon Przesmycki</a></li> <li><a href="/wiki/Karol_Hubert_Rostworowski" title="Karol Hubert Rostworowski">Karol Hubert Rostworowski</a></li> <li><a href="/wiki/Wincenty_Rzymowski" title="Wincenty Rzymowski">Wincenty Rzymowski</a></li> <li><a href="/wiki/Wac%C5%82aw_Sieroszewski" title="Wacław Sieroszewski">Wacław Sieroszewski</a> (prezes)</li> <li><a href="/wiki/Leopold_Staff" title="Leopold Staff">Leopold Staff</a> (wiceprezes)</li> <li><a href="/wiki/Jerzy_Szaniawski" title="Jerzy Szaniawski">Jerzy Szaniawski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Wierzy%C5%84ski" title="Kazimierz Wierzyński">Kazimierz Wierzyński</a></li> <li><a href="/wiki/Tadeusz_Zieli%C5%84ski_(filolog)" title="Tadeusz Zieliński (filolog)">Tadeusz Zieliński</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Członkowie honorowi</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Janusz_J%C4%99drzejewicz" title="Janusz Jędrzejewicz">Janusz Jędrzejewicz</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Przerwa-Tetmajer" title="Kazimierz Przerwa-Tetmajer">Kazimierz Przerwa-Tetmajer</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Protektorzy</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Ignacy_Mo%C5%9Bcicki" title="Ignacy Mościcki">Ignacy Mościcki</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Edward_Rydz-%C5%9Amig%C5%82y" title="Edward Rydz-Śmigły">Edward Śmigły-Rydz</a></li></ul> </td></tr></tbody></table><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Wikiprojekt:Literatura" title="Wikiprojekt:Literatura">Wikiprojekt:Literatura</a></li></ul> </div></div></div> </div> </div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Szablon:Józef Piłsudski"><span title="Pokaż ten szablon">p</span></a></li><li><a href="/w/index.php?title=Dyskusja_szablonu:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dyskusja szablonu:Józef Piłsudski (strona nie istnieje)"><span title="Dyskusja na temat tego szablonu">d</span></a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a class="mw-selflink selflink">Józef Piłsudski</a></div><div class="mw-collapsible-content"><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Rodzina</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C3%B3zef_Wincenty_Pi%C5%82sudski" title="Józef Wincenty Piłsudski">Józef Wincenty Piłsudski</a> (ojciec)</li> <li><a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1842%E2%80%931884)" title="Maria Piłsudska (1842–1884)">Maria Piłsudska</a> (matka)</li> <li><a href="/w/index.php?title=Helena_Pi%C5%82sudska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Helena Piłsudska (strona nie istnieje)">Helena Piłsudska</a></li> <li><a href="/wiki/Bronis%C5%82aw_Pi%C5%82sudski" title="Bronisław Piłsudski">Bronisław Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Adam_Pi%C5%82sudski" title="Adam Piłsudski">Adam Piłsudski</a></li> <li><a href="/wiki/Kazimierz_Pi%C5%82sudski" title="Kazimierz Piłsudski">Kazimierz Piłsudski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maria_Pi%C5%82sudska_(c%C3%B3rka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maria Piłsudska (córka) (strona nie istnieje)">Maria Piłsudska (córka)</a></li> <li><a href="/wiki/Jan_Pi%C5%82sudski" title="Jan Piłsudski">Jan Piłsudski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ludwika_Majewska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ludwika Majewska (strona nie istnieje)">Ludwika Majewska</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kacper_Pi%C5%82sudski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kacper Piłsudski (strona nie istnieje)">Kacper Piłsudski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Piotr_Pi%C5%82sudski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piotr Piłsudski (strona nie istnieje)">Piotr Piłsudski</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Teodora_Pi%C5%82sudska&action=edit&redlink=1" class="new" title="Teodora Piłsudska (strona nie istnieje)">Teodora Piłsudska</a></li> <li><a href="/wiki/Jadwiga_Pi%C5%82sudska" title="Jadwiga Piłsudska">Jadwiga Piłsudska</a></li> <li><a href="/wiki/Wanda_Pi%C5%82sudska" title="Wanda Piłsudska">Wanda Piłsudska</a></li> <li><a href="/wiki/Maria_Pi%C5%82sudska_(1865%E2%80%931921)" title="Maria Piłsudska (1865–1921)">Maria Piłsudska (żona)</a></li> <li><a href="/wiki/Aleksandra_Pi%C5%82sudska" title="Aleksandra Piłsudska">Aleksandra Piłsudska</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Wydarzenia</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kryzys_przysi%C4%99gowy" title="Kryzys przysięgowy">Kryzys przysięgowy</a></li> <li><a href="/wiki/Wojna_polsko-bolszewicka" title="Wojna polsko-bolszewicka">Wojna polsko-bolszewicka</a></li> <li><a href="/wiki/Bitwa_Warszawska" title="Bitwa Warszawska">Bitwa Warszawska</a></li> <li><a href="/wiki/Bunt_%C5%BBeligowskiego" title="Bunt Żeligowskiego">Bunt Żeligowskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Przewr%C3%B3t_majowy" title="Przewrót majowy">Przewrót majowy</a></li> <li><a href="/wiki/Konflikt_wawelski" title="Konflikt wawelski">Konflikt wawelski</a></li> <li><a href="/wiki/Proces_brzeski" title="Proces brzeski">Proces brzeski</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Organizacje</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna" title="Polska Partia Socjalistyczna">Polska Partia Socjalistyczna</a> (PPS)</li> <li><a href="/wiki/Polska_Partia_Socjalistyczna_%E2%80%93_Frakcja_Rewolucyjna" title="Polska Partia Socjalistyczna – Frakcja Rewolucyjna">PPS – Frakcja Rewolucyjna</a></li> <li><a href="/wiki/Organizacja_Bojowa_Polskiej_Partii_Socjalistycznej" title="Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej">Organizacja Bojowa Polskiej Partii Socjalistycznej</a></li> <li><a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Strzelecki" title="Związek Strzelecki">Związek Strzelecki</a></li> <li><a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_Walki_Czynnej" title="Związek Walki Czynnej">Związek Walki Czynnej</a></li> <li><a href="/wiki/Pierwsza_Kompania_Kadrowa" title="Pierwsza Kompania Kadrowa">Pierwsza Kompania Kadrowa</a></li> <li><a href="/wiki/Legiony_Polskie_(1914%E2%80%931918)" title="Legiony Polskie (1914–1918)">Legiony Polskie (1914–1918)</a></li> <li><a href="/wiki/Polska_Organizacja_Wojskowa" title="Polska Organizacja Wojskowa">Polska Organizacja Wojskowa</a></li> <li><a href="/wiki/Bezpartyjny_Blok_Wsp%C3%B3%C5%82pracy_z_Rz%C4%85dem" title="Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem">Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Instytuty</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Instytut_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_Po%C5%9Bwi%C4%99cony_Badaniu_Najnowszej_Historii_Polski" title="Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski">Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski</a></li> <li><a href="/wiki/Instytut_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_(Londyn)" title="Instytut Józefa Piłsudskiego (Londyn)">Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie</a></li> <li><a href="/wiki/Instytut_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Ameryce" title="Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce">Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Spuścizna piśmiennicza</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><i><a href="/wiki/Pisma_%E2%80%93_Mowy_%E2%80%93_Rozkazy_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego">Pisma – Mowy – Rozkazy Józefa Piłsudskiego</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/Pisma_zbiorowe_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego">Pisma zbiorowe Józefa Piłsudskiego</a></i></li></ul> </td></tr><tr class="a5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a5_1"><td colspan="2" class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Kult_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Kult Józefa Piłsudskiego">Kult Józefa Piłsudskiego</a></li> <li><i><a href="/wiki/M%C3%B3zg_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Mózg Józefa Piłsudskiego">Mózg Józefa Piłsudskiego</a></i></li> <li><a href="/wiki/Pogrzeb_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Pogrzeb Józefa Piłsudskiego">Pogrzeb Józefa Piłsudskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Ustawa_o_ochronie_Imienia_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego" title="Ustawa o ochronie Imienia Józefa Piłsudskiego">Ustawa o ochronie Imienia Józefa Piłsudskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Pi%C5%82sudski_(herb_szlachecki)" title="Piłsudski (herb szlachecki)">Piłsudski (herb szlachecki)</a></li> <li><a href="/wiki/Mogi%C5%82a_(herb_szlachecki)" title="Mogiła (herb szlachecki)">Mogiła (herb szlachecki)</a></li> <li>„<a href="/wiki/Robotnik_(czasopismo)" title="Robotnik (czasopismo)">Robotnik</a>”</li> <li><a href="/wiki/Naczelnik_Pa%C5%84stwa" title="Naczelnik Państwa">Naczelnik Państwa</a></li> <li><a href="/wiki/Sanacja" title="Sanacja">Sanacja</a></li> <li><a href="/wiki/Miejsce_Odosobnienia_w_Berezie_Kartuskiej" title="Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej">Miejsce Odosobnienia w Berezie Kartuskiej</a></li> <li><a href="/wiki/Konstytucja_kwietniowa" title="Konstytucja kwietniowa">Konstytucja kwietniowa</a></li> <li><a href="/wiki/Zamach_stanu_(film)" title="Zamach stanu (film)"><i>Zamach stanu</i> (film)</a></li></ul> </td></tr><tr class="a5_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Miejsca</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Belweder_w_Warszawie" title="Belweder w Warszawie">Belweder w Warszawie</a></li> <li><a href="/wiki/Cmentarz_Na_Rossie" title="Cmentarz Na Rossie">Cmentarz Na Rossie</a></li> <li><a href="/wiki/Dom_im._J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Krakowie" title="Dom im. Józefa Piłsudskiego w Krakowie">Dom im. Józefa Piłsudskiego</a></li> <li><a href="/wiki/Groby_Kr%C3%B3lewskie_na_Wawelu" title="Groby Królewskie na Wawelu">Groby Królewskie na Wawelu</a></li> <li><a href="/wiki/Muzeum_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Sulej%C3%B3wku" title="Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku">Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku</a></li> <li><a href="/wiki/Kopiec_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Krakowie" title="Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie">Kopiec Józefa Piłsudskiego w Krakowie</a></li> <li><a href="/wiki/Kopiec_J%C3%B3zefa_Pi%C5%82sudskiego_w_Zawadach" title="Kopiec Józefa Piłsudskiego w Zawadach">Kopiec Józefa Piłsudskiego w Zawadach</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Jozef_Pilsudski1.jpg" class="mw-file-description" title="Józef Piłsudski"><img alt="Józef Piłsudski" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/70px-Jozef_Pilsudski1.jpg" decoding="async" width="70" height="97" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/105px-Jozef_Pilsudski1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Jozef_Pilsudski1.jpg/140px-Jozef_Pilsudski1.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="831" /></a></span> </p> </div></div><div class="hlist navbox-below below"> <ul><li><a href="/wiki/Historia_Polski_(1914%E2%80%931918)" title="Historia Polski (1914–1918)">Historia Polski (1914–1918)</a></li> <li><a href="/wiki/Historia_Polski_(1918%E2%80%931939)" title="Historia Polski (1918–1939)">Historia Polski (1918–1939)</a></li></ul> </div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-p"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">osoba</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000123206202">0000000123206202</a></span>, <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000068458086">0000000068458086</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/46782964">46782964</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n50011072">n50011072</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118742574">118742574</a></span></li><li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/katalogisering/mkz13t1546pr0mt">mkz13t1546pr0mt</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb120671599">120671599</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/028939727">028939727</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Australii" title="Biblioteka Narodowa Australii">NLA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35423409">35423409</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jo20010091949">jo20010091949</a></span></li><li><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D0%B8%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BE%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B0" class="extiw" title="ru:Российская государственная библиотека">RSL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aleph.rsl.ru/F?func=find-b&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=RSL11&request=000054880">000054880</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX1196333">XX1196333</a></span></li><li><a href="/wiki/Holenderska_Biblioteka_Narodowa" title="Holenderska Biblioteka Narodowa">NTA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/doc/thes/p070290385">070290385</a></span></li><li><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90247846">90247846</a></span></li><li><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/CiNii" class="extiw" title="jp:CiNii">CiNii</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA01629253">DA01629253</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Library" class="extiw" title="en:Open Library">Open Library</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL4279655A">OL4279655A</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810592045005606">9810592045005606</a></span></li><li><a href="/wiki/NUKAT" title="NUKAT">NUKAT</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2094001652">n94001652</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007305854505171">987007305854505171</a></span></li><li><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" class="extiw" title="ca:Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">CANTIC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a11583423">a11583423</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000087428&P_CON_LNG=ENG">000087428</a></span></li><li><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/CONOR" class="extiw" title="sl:CONOR">CONOR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plus.cobiss.si/opac7/conor/74554467">74554467</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3AV%2A20817%3B%3DBE">LNB:V*20817;=BE</a></span></li><li><a href="/wiki/R%C3%A9pertoire_International_des_Sources_Musicales" title="Répertoire International des Sources Musicales">RISM</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rism.online/people/50047679">people/50047679</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3957301.html">3957301</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Jozef-Pilsudski">biography/Jozef-Pilsudski</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/jozef-pilsudski">jozef-pilsudski</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/3139226">3139226</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/jozef-pilsudski">jozef-pilsudski</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nacion%C4%81l%C4%81_enciklop%C4%93dija" title="Nacionālā enciklopēdija">Nacionālā enciklopēdija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://enciklopedija.lv/skirklis/1781">1781</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski">Józef_Piłsudski</a></span></li> <li><a href="/wiki/Visuotin%C4%97_lietuvi%C5%B3_enciklopedija" title="Visuotinė lietuvių enciklopedija">VLE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/jozef-pilsudski/">jozef-pilsudski</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0050943.xml">0050943</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski">Józef_Piłsudski</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=48264">48264</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Piłsudski&oldid=75254203">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Józef_Piłsudski&oldid=75254203</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski" title="Kategoria:Józef Piłsudski">Józef Piłsudski</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Autorzy_obj%C4%99ci_zapisem_cenzury_w_Polskiej_Rzeczypospolitej_Ludowej" title="Kategoria:Autorzy objęci zapisem cenzury w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej">Autorzy objęci zapisem cenzury w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wodzowie_Naczelni_Polskich_Si%C5%82_Zbrojnych" title="Kategoria:Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych">Wodzowie Naczelni Polskich Sił Zbrojnych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Kapitu%C5%82y_Orderu_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (II Rzeczpospolita)">Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Kapitu%C5%82y_Orderu_Virtuti_Militari_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Członkowie Kapituły Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)">Członkowie Kapituły Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Komisji_Tymczasowej_Skonfederowanych_Stronnictw_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych" title="Kategoria:Członkowie Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych">Członkowie Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Komisji_Wojskowej_Tymczasowej_Rady_Stanu" title="Kategoria:Członkowie Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu">Członkowie Komisji Wojskowej Tymczasowej Rady Stanu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Organizacji_Bojowej_PPS" title="Kategoria:Członkowie Organizacji Bojowej PPS">Członkowie Organizacji Bojowej PPS</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Polskiego_Skarbu_Wojskowego" title="Kategoria:Członkowie Polskiego Skarbu Wojskowego">Członkowie Polskiego Skarbu Wojskowego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Organizacji_Narodowej" title="Kategoria:Członkowie Polskiej Organizacji Narodowej">Członkowie Polskiej Organizacji Narodowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Organizacji_Wojskowej" title="Kategoria:Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej">Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Polskiej_Partii_Socjalistycznej_%E2%80%93_Frakcja_Rewolucyjna" title="Kategoria:Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna">Członkowie Polskiej Partii Socjalistycznej – Frakcja Rewolucyjna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Rady_Obrony_Pa%C5%84stwa_(1920)" title="Kategoria:Członkowie Rady Obrony Państwa (1920)">Członkowie Rady Obrony Państwa (1920)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Tymczasowej_Rady_Stanu" title="Kategoria:Członkowie Tymczasowej Rady Stanu">Członkowie Tymczasowej Rady Stanu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Zwi%C4%85zku_Sybirak%C3%B3w" title="Kategoria:Członkowie Związku Sybiraków">Członkowie Związku Sybiraków</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Zwi%C4%85zku_Weteran%C3%B3w_Powsta%C5%84_Narodowych_R.P._14/19" title="Kategoria:Członkowie Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 14/19">Członkowie Związku Weteranów Powstań Narodowych R.P. 14/19</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Zwi%C4%85zku_Walki_Czynnej" title="Kategoria:Członkowie Związku Walki Czynnej">Członkowie Związku Walki Czynnej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Doktorzy_honoris_causa_Uniwersytetu_im._Adama_Mickiewicza_w_Poznaniu" title="Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu">Doktorzy honoris causa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Doktorzy_honoris_causa_Uniwersytetu_Jagiello%C5%84skiego" title="Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego">Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Doktorzy_honoris_causa_Uniwersytetu_Stefana_Batorego_w_Wilnie" title="Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie">Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Doktorzy_honoris_causa_Uniwersytetu_Warszawskiego" title="Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego">Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Dzia%C5%82acze_polskich_organizacji_niepodleg%C5%82o%C5%9Bciowych_1908%E2%80%931918" title="Kategoria:Działacze polskich organizacji niepodległościowych 1908–1918">Działacze polskich organizacji niepodległościowych 1908–1918</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filistrzy_honoris_causa_polskich_korporacji_akademickich" title="Kategoria:Filistrzy honoris causa polskich korporacji akademickich">Filistrzy honoris causa polskich korporacji akademickich</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Bia%C5%82egostoku" title="Kategoria:Honorowi obywatele Białegostoku">Honorowi obywatele Białegostoku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Be%C5%82chatowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Bełchatowa">Honorowi obywatele Bełchatowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Ciechanowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Ciechanowa">Honorowi obywatele Ciechanowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Czeladzi" title="Kategoria:Honorowi obywatele Czeladzi">Honorowi obywatele Czeladzi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Gdyni" title="Kategoria:Honorowi obywatele Gdyni">Honorowi obywatele Gdyni</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Hrubieszowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Hrubieszowa">Honorowi obywatele Hrubieszowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Jaros%C5%82awia_(Polska)" title="Kategoria:Honorowi obywatele Jarosławia (Polska)">Honorowi obywatele Jarosławia (Polska)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Kalisza" title="Kategoria:Honorowi obywatele Kalisza">Honorowi obywatele Kalisza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Kielc" title="Kategoria:Honorowi obywatele Kielc">Honorowi obywatele Kielc</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Krakowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Krakowa">Honorowi obywatele Krakowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Krosna" title="Kategoria:Honorowi obywatele Krosna">Honorowi obywatele Krosna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Lwowa_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Honorowi obywatele Lwowa (II Rzeczpospolita)">Honorowi obywatele Lwowa (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_%C5%81a%C5%84cuta" title="Kategoria:Honorowi obywatele Łańcuta">Honorowi obywatele Łańcuta</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_%C5%81odzi" title="Kategoria:Honorowi obywatele Łodzi">Honorowi obywatele Łodzi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Nowego_S%C4%85cza" title="Kategoria:Honorowi obywatele Nowego Sącza">Honorowi obywatele Nowego Sącza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Opoczna" title="Kategoria:Honorowi obywatele Opoczna">Honorowi obywatele Opoczna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_P%C5%82ocka" title="Kategoria:Honorowi obywatele Płocka">Honorowi obywatele Płocka</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Przemy%C5%9Bla" title="Kategoria:Honorowi obywatele Przemyśla">Honorowi obywatele Przemyśla</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Przeworska" title="Kategoria:Honorowi obywatele Przeworska">Honorowi obywatele Przeworska</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Radomia" title="Kategoria:Honorowi obywatele Radomia">Honorowi obywatele Radomia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Rzeszowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Rzeszowa">Honorowi obywatele Rzeszowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Sandomierza" title="Kategoria:Honorowi obywatele Sandomierza">Honorowi obywatele Sandomierza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Sanoka" title="Kategoria:Honorowi obywatele Sanoka">Honorowi obywatele Sanoka</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Skierniewic" title="Kategoria:Honorowi obywatele Skierniewic">Honorowi obywatele Skierniewic</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Sosnowca" title="Kategoria:Honorowi obywatele Sosnowca">Honorowi obywatele Sosnowca</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_Torunia" title="Kategoria:Honorowi obywatele Torunia">Honorowi obywatele Torunia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_%C5%BByrardowa" title="Kategoria:Honorowi obywatele Żyrardowa">Honorowi obywatele Żyrardowa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Honorowi_obywatele_miasta_sto%C5%82ecznego_Warszawy" title="Kategoria:Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy">Honorowi obywatele miasta stołecznego Warszawy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Internowani_w_Niemczech_w_czasie_I_wojny_%C5%9Bwiatowej" title="Kategoria:Internowani w Niemczech w czasie I wojny światowej">Internowani w Niemczech w czasie I wojny światowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Kandydaci_na_urz%C4%85d_prezydenta_II_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Kandydaci na urząd prezydenta II Rzeczypospolitej">Kandydaci na urząd prezydenta II Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Komendanci_G%C5%82%C3%B3wni_Zwi%C4%85zku_Strzeleckiego_(1910%E2%80%931914)" title="Kategoria:Komendanci Główni Związku Strzeleckiego (1910–1914)">Komendanci Główni Związku Strzeleckiego (1910–1914)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Druskienikami" title="Kategoria:Ludzie związani z Druskienikami">Ludzie związani z Druskienikami</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Sulej%C3%B3wkiem" title="Kategoria:Ludzie związani z Sulejówkiem">Ludzie związani z Sulejówkiem</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_zwi%C4%85zani_z_Wilnem" title="Kategoria:Ludzie związani z Wilnem">Ludzie związani z Wilnem</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Marsza%C5%82kowie_Polski" title="Kategoria:Marszałkowie Polski">Marszałkowie Polski</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ministrowie_spraw_wojskowych_II_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Ministrowie spraw wojskowych II Rzeczypospolitej">Ministrowie spraw wojskowych II Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Komandorskim_Orderu_Virtuti_Militari_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Komandorskim_z_Gwiazd%C4%85_Orderu_Odrodzenia_Polski_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Niepodleg%C5%82o%C5%9Bci_z_Mieczami" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami">Odznaczeni Krzyżem Niepodległości z Mieczami</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Siedemdziesi%C4%99ciolecia_Powstania_Styczniowego" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego">Odznaczeni Krzyżem Siedemdziesięciolecia Powstania Styczniowego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Srebrnym_Orderu_Virtuti_Militari_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Walecznych_(czterokrotnie)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)">Odznaczeni Krzyżem Walecznych (czterokrotnie)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Wielkim_Orderu_Virtuti_Militari_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Z%C5%82otym_Orderu_Virtuti_Militari_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Krzyżem Złotym Orderu Virtuti Militari (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Zas%C5%82ugi_Wojsk_Litwy_%C5%9Arodkowej" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej">Odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojsk Litwy Środkowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Krzy%C5%BCem_za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska_Cieszy%C5%84skiego_I_klasy" title="Kategoria:Odznaczeni Krzyżem za Obronę Śląska Cieszyńskiego I klasy">Odznaczeni Krzyżem za Obronę Śląska Cieszyńskiego I klasy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Medalem_Pami%C4%85tkowym_za_Obron%C4%99_%C5%9Al%C4%85ska_Cieszy%C5%84skiego" title="Kategoria:Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Obronę Śląska Cieszyńskiego">Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Obronę Śląska Cieszyńskiego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Odznak%C4%85_%E2%80%9EZa_wiern%C4%85_s%C5%82u%C5%BCb%C4%99%E2%80%9D" title="Kategoria:Odznaczeni Odznaką „Za wierną służbę”">Odznaczeni Odznaką „Za wierną służbę”</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Odznak%C4%85_Pami%C4%85tkow%C4%85_Wi%C4%99%C5%BAni%C3%B3w_Ideowych" title="Kategoria:Odznaczeni Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych">Odznaczeni Odznaką Pamiątkową Więźniów Ideowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Orderem_Or%C5%82a_Bia%C5%82ego_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Orderem Orła Białego (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Orderem_Sabaudzkim_Wojskowym" title="Kategoria:Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Wojskowym">Odznaczeni Orderem Sabaudzkim Wojskowym</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Wielk%C4%85_Wst%C4%99g%C4%85_Orderu_Odrodzenia_Polski_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Wielką Wstęgą Orderu Odrodzenia Polski (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Z%C5%82ot%C4%85_Odznak%C4%85_Honorow%C4%85_Ligi_Obrony_Powietrznej_i_Przeciwgazowej_I_stopnia" title="Kategoria:Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia">Odznaczeni Złotą Odznaką Honorową Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Z%C5%82otym_Krzy%C5%BCem_Zas%C5%82ugi_(II_Rzeczpospolita)" title="Kategoria:Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)">Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Z%C5%82otym_Znakiem_Zwi%C4%85zku_Ochotniczych_Stra%C5%BCy_Po%C5%BCarnych_Rzeczypospolitej_Polskiej" title="Kategoria:Odznaczeni Złotym Znakiem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej">Odznaczeni Złotym Znakiem Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_znakiem_oficerskim_tzw._%E2%80%9EParasolem%E2%80%9D" title="Kategoria:Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”">Odznaczeni znakiem oficerskim tzw. „Parasolem”</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Odznaczeni_Gwiazd%C4%85_Wytrwa%C5%82o%C5%9Bci" title="Kategoria:Odznaczeni Gwiazdą Wytrwałości">Odznaczeni Gwiazdą Wytrwałości</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Osoby,_kt%C3%B3rych_groby_uznano_za_groby_weteran%C3%B3w_walk_o_wolno%C5%9B%C4%87_i_niepodleg%C5%82o%C5%9B%C4%87_Polski" title="Kategoria:Osoby, których groby uznano za groby weteranów walk o wolność i niepodległość Polski">Osoby, których groby uznano za groby weteranów walk o wolność i niepodległość Polski</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Osoby_przedstawione_na_polskich_banknotach" title="Kategoria:Osoby przedstawione na polskich banknotach">Osoby przedstawione na polskich banknotach</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Osoby_przedstawione_na_polskich_monetach" title="Kategoria:Osoby przedstawione na polskich monetach">Osoby przedstawione na polskich monetach</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Patroni_Stra%C5%BCy_Granicznej_III_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Patroni Straży Granicznej III Rzeczypospolitej">Patroni Straży Granicznej III Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pi%C5%82sudscy_herbu_w%C5%82asnego" title="Kategoria:Piłsudscy herbu własnego">Piłsudscy herbu własnego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pochowani_w_bazylice_archikatedralnej_%C5%9Bw._Stanis%C5%82awa_i_%C5%9Bw._Wac%C5%82awa_w_Krakowie" title="Kategoria:Pochowani w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie">Pochowani w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Wojennym_Czechos%C5%82owackim_(1914%E2%80%931918)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Wojennym Czechosłowackim (1914–1918)">Polacy odznaczeni Krzyżem Wojennym Czechosłowackim (1914–1918)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Zas%C5%82ugi_Wojskowej_(Hiszpania)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej (Hiszpania)">Polacy odznaczeni Krzyżem Zasługi Wojskowej (Hiszpania)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Medalem_Wojskowym_(Francja)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)">Polacy odznaczeni Medalem Wojskowym (Francja)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Bia%C5%82ej_R%C3%B3%C5%BCy_Finlandii" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii">Polacy odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Gwiazdy_Jerzego_Czarnego" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Jerzego Czarnego">Polacy odznaczeni Orderem Gwiazdy Jerzego Czarnego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Karola_I" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Karola I">Polacy odznaczeni Orderem Karola I</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Korony_%C5%BBelaznej" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Korony Żelaznej">Polacy odznaczeni Orderem Korony Żelaznej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Ligi_Obrony" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Ligi Obrony">Polacy odznaczeni Krzyżem Ligi Obrony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Krzy%C5%BCa_Or%C5%82a" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła">Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Orła</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Krzy%C5%BCa_Po%C5%82udnia" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Południa">Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Południa</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Krzy%C5%BCa_Wolno%C5%9Bci_(Estonia)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)">Polacy odznaczeni Orderem Krzyża Wolności (Estonia)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Leopolda_(Belgia)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)">Polacy odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Micha%C5%82a_Walecznego" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Michała Walecznego">Polacy odznaczeni Orderem Michała Walecznego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Pogromcy_Nied%C5%BAwiedzia" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia">Polacy odznaczeni Orderem Pogromcy Niedźwiedzia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_%C5%9Awi%C4%99tego_Aleksandra" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętego Aleksandra">Polacy odznaczeni Orderem Świętego Aleksandra</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_%C5%9Awi%C4%99tych_Maurycego_i_%C5%81azarza" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza">Polacy odznaczeni Orderem Świętych Maurycego i Łazarza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Wie%C5%BCy_i_Miecza" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Wieży i Miecza">Polacy odznaczeni Orderem Wieży i Miecza</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Wschodz%C4%85cego_S%C5%82o%C5%84ca" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca">Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_odznaczeni_Orderem_Zas%C5%82ugi_(W%C4%99gry)" title="Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)">Polacy odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_upami%C4%99tnieni_nazwami_obiekt%C3%B3w_fizjograficznych_na_Ziemi" title="Kategoria:Polacy upamiętnieni nazwami obiektów fizjograficznych na Ziemi">Polacy upamiętnieni nazwami obiektów fizjograficznych na Ziemi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_upami%C4%99tnieni_nazwami_uniwersytet%C3%B3w" title="Kategoria:Polacy upamiętnieni nazwami uniwersytetów">Polacy upamiętnieni nazwami uniwersytetów</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_%E2%80%93_odznaczeni_Krzy%C5%BCem_Wielkim_Legii_Honorowej" title="Kategoria:Polacy – odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej">Polacy – odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polacy_%E2%80%93_wi%C4%99%C5%BAniowie_polityczni_w_zaborze_pruskim" title="Kategoria:Polacy – więźniowie polityczni w zaborze pruskim">Polacy – więźniowie polityczni w zaborze pruskim</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Politycy_Polskiej_Partii_Socjalistycznej_(1892%E2%80%931906)" title="Kategoria:Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1892–1906)">Politycy Polskiej Partii Socjalistycznej (1892–1906)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Politycy_sanacji" title="Kategoria:Politycy sanacji">Politycy sanacji</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_dziennikarze_prasowi" title="Kategoria:Polscy dziennikarze prasowi">Polscy dziennikarze prasowi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_historycy_wojskowo%C5%9Bci" title="Kategoria:Polscy historycy wojskowości">Polscy historycy wojskowości</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_kawalerowie_malta%C5%84scy" title="Kategoria:Polscy kawalerowie maltańscy">Polscy kawalerowie maltańscy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_korporanci" title="Kategoria:Polscy korporanci">Polscy korporanci</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_zamachowcy" title="Kategoria:Polscy zamachowcy">Polscy zamachowcy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_zes%C5%82a%C5%84cy_do_Tunki" title="Kategoria:Polscy zesłańcy do Tunki">Polscy zesłańcy do Tunki</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Polscy_zes%C5%82a%C5%84cy_w_Imperium_Rosyjskim" title="Kategoria:Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim">Polscy zesłańcy w Imperium Rosyjskim</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Premierzy_II_Rzeczypospolitej" title="Kategoria:Premierzy II Rzeczypospolitej">Premierzy II Rzeczypospolitej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szefowie_Sztabu_Generalnego_Wojska_Polskiego" title="Kategoria:Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego">Szefowie Sztabu Generalnego Wojska Polskiego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uczestnicy_rewolucji_w_Kr%C3%B3lestwie_Polskim_(1905%E2%80%931907)" title="Kategoria:Uczestnicy rewolucji w Królestwie Polskim (1905–1907)">Uczestnicy rewolucji w Królestwie Polskim (1905–1907)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uczestnicy_wojny_polsko-bolszewickiej_(strona_polska)" title="Kategoria:Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)">Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wi%C4%99%C5%BAniowie_Cytadeli_Warszawskiej_(Kr%C3%B3lestwo_Kongresowe)" title="Kategoria:Więźniowie Cytadeli Warszawskiej (Królestwo Kongresowe)">Więźniowie Cytadeli Warszawskiej (Królestwo Kongresowe)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wi%C4%99%C5%BAniowie_Twierdzy_Magdeburg" title="Kategoria:Więźniowie Twierdzy Magdeburg">Więźniowie Twierdzy Magdeburg</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wi%C4%99%C5%BAniowie_twierdzy_Pietropaw%C5%82owskiej" title="Kategoria:Więźniowie twierdzy Pietropawłowskiej">Więźniowie twierdzy Pietropawłowskiej</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wi%C4%99%C5%BAniowie_wi%C4%99zienia_przy_ul._Gda%C5%84skiej_13_w_%C5%81odzi_(Kr%C3%B3lestwo_Kongresowe)" title="Kategoria:Więźniowie więzienia przy ul. Gdańskiej 13 w Łodzi (Królestwo Kongresowe)">Więźniowie więzienia przy ul. Gdańskiej 13 w Łodzi (Królestwo Kongresowe)</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Urodzeni_w_1867" title="Kategoria:Urodzeni w 1867">Urodzeni w 1867</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zmarli_w_1935" title="Kategoria:Zmarli w 1935">Zmarli w 1935</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:%C5%BBo%C5%82nierze_Legion%C3%B3w_Polskich_1914%E2%80%931918" title="Kategoria:Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918">Żołnierze Legionów Polskich 1914–1918</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_czasopisma_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony">Szablon cytowania czasopisma – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_odn_bez_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon odn bez numeru strony">Szablon odn bez numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_bez_okre%C5%9Blonego_trybu" title="Kategoria:Szablon cytowania bez określonego trybu">Szablon cytowania bez określonego trybu</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_u%C5%BCywa_p%C3%B3l_opisowych" title="Kategoria:Szablon cytowania używa pól opisowych">Szablon cytowania używa pól opisowych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Biografie_kanonu_polskiej_Wikipedii" title="Kategoria:Biografie kanonu polskiej Wikipedii">Biografie kanonu polskiej Wikipedii</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:By%C5%82e_Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Kategoria:Byłe Artykuły na Medal">Byłe Artykuły na Medal</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 16 lis 2024, 21:54.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-g6cgs","wgBackendResponseTime":257,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"4.446","walltime":"5.540","ppvisitednodes":{"value":128100,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":877714,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":293485,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":75,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":502726,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 4379.858 1 -total"," 20.34% 890.734 1 Szablon:Przypisy"," 19.54% 855.714 251 Szablon:Odn"," 16.85% 738.005 67 Szablon:Cytuj_książkę"," 10.22% 447.590 43 Szablon:Cytuj_stronę"," 9.73% 426.124 1 Szablon:Żołnierz_infobox"," 8.41% 368.272 1 Szablon:Grupa_szablonów"," 6.25% 273.542 30 Szablon:Cytuj_pismo"," 5.82% 254.876 19 Szablon:Infobox_nagłówek_dodaj"," 5.65% 247.259 251 Szablon:Odn/tekst"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"1.424","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8605741,"limit":52428800},"limitreport-logs":"secondary = nil\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nbigImage = table#1 {\n \"[[Plik:Józef Piłsudski Signature.svg|130x100px|alt=podpis]]\",\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nKolejny:start = 1\nKolejny:find{s e n} = table#1 {\n 20,\n 40,\n \"Żołnierz infobox\",\n}\nKolejny:prefix = nil\nKolejny:ns = 10\nKolejny:infoboxTitle = Szablon:Żołnierz infobox\nKolejny:start = 40\nKolejny:find{s e n} = table#1 {\n 3036,\n 3055,\n \"Polityk infobox\",\n}\nKolejny:prefix = nil\nKolejny:ns = 10\nKolejny:infoboxTitle = Szablon:Polityk infobox\nKolejny:return = \"Szablon:Polityk infobox\"\nsecondary = \"Szablon:Polityk infobox\"\nGrafika: nie ładuję obrazka z Wikidanych na drugim lub kolejnym infoboksie = \"Szablon:Polityk infobox\"\nbigImage = nil\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Kurier Wieczorny\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Głos Prawdy (czasopismo)|Głos Prawdy]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Mówią Wieki\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Tygodnik Illustrowany|Tygodnik Ilustrowany]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Komendant, Naczelnik, Marszałek Józef Piłsudski i jego czasy\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Zwoje\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Promień\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Zwoje\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Wprost\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n","limitreport-profile":[["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","380","31.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","100","8.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getAllExpandedArguments","80","6.6"],["newFrame \u003Cmw.lua:153\u003E","80","6.6"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntity","60","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getReferencedEntityId","60","4.9"],["?","60","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","60","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","60","4.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getEntityStatements","40","3.3"],["[others]","240","19.7"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-77bc9d5b54-qfbvn","timestamp":"20241118132247","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"J\u00f3zef Pi\u0142sudski","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/J%C3%B3zef_Pi%C5%82sudski","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q885","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q885","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-08-02T23:10:00Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3b\/Jozef_Pilsudski1.jpg","headline":"polski polityk, marsza\u0142ek Polski, przyw\u00f3dca obozu sanacji po przewrocie majowym (1926)"}</script> </body> </html>