CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Beiaard - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"e4b9af38-2519-467e-9045-bc49f4858f4e","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Beiaard","wgTitle":"Beiaard","wgCurRevisionId":68098126,"wgRevisionId":68098126,"wgArticleId":83168,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Wikipedia:Onbereikbare externe link","Wikipedia:Etalage-artikelen","Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012","Beiaard"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Beiaard","wgRelevantArticleId":83168,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q505174","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready", "ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader", "ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1067"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="853"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Beiaard - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Beiaard"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Beiaard"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Beiaard rootpage-Beiaard skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/25_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Beiaard" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Beiaard" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Beiaard" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Beiaard" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Benaming" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Benaming"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Benaming</span> </div> </a> <ul id="toc-Benaming-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geschiedenis" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geschiedenis"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Geschiedenis</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Geschiedenis-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Geschiedenis-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Geschiedenis-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ontstaan" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontstaan"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Ontstaan</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontstaan-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-17e_eeuw" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#17e_eeuw"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>17e eeuw</span> </div> </a> <ul id="toc-17e_eeuw-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Verminderde_aandacht" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Verminderde_aandacht"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Verminderde aandacht</span> </div> </a> <ul id="toc-Verminderde_aandacht-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hernieuwde_interesse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hernieuwde_interesse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Hernieuwde interesse</span> </div> </a> <ul id="toc-Hernieuwde_interesse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-UNESCO" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#UNESCO"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>UNESCO</span> </div> </a> <ul id="toc-UNESCO-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Gieterijen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gieterijen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Gieterijen</span> </div> </a> <ul id="toc-Gieterijen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Massa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Massa"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Massa</span> </div> </a> <ul id="toc-Massa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Beiaardmuziek" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Beiaardmuziek"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Beiaardmuziek</span> </div> </a> <ul id="toc-Beiaardmuziek-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bespeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bespeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bespeling</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bespeling-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Bespeling-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Bespeling-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Automatisch_speelwerk" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Automatisch_speelwerk"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Automatisch speelwerk</span> </div> </a> <ul id="toc-Automatisch_speelwerk-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Opleiding" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Opleiding"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Opleiding</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Opleiding-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Opleiding-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Opleiding-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vlaanderen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vlaanderen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Vlaanderen</span> </div> </a> <ul id="toc-Vlaanderen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wallonië" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wallonië"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Wallonië</span> </div> </a> <ul id="toc-Wallonië-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Nederland</span> </div> </a> <ul id="toc-Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Aantallen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Aantallen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Aantallen</span> </div> </a> <ul id="toc-Aantallen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Geluidsoverlast,_rechtszaken_en_maatregelen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Geluidsoverlast,_rechtszaken_en_maatregelen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Geluidsoverlast, rechtszaken en maatregelen</span> </div> </a> <ul id="toc-Geluidsoverlast,_rechtszaken_en_maatregelen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Musea" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Musea"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Musea</span> </div> </a> <ul id="toc-Musea-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Mobiele_beiaarden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Mobiele_beiaarden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Mobiele beiaarden</span> </div> </a> <ul id="toc-Mobiele_beiaarden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Bibliografie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Filmpjes_met_muziekvoorbeelden" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Filmpjes_met_muziekvoorbeelden"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Filmpjes met muziekvoorbeelden</span> </div> </a> <ul id="toc-Filmpjes_met_muziekvoorbeelden-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zie_ook" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zie_ook"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>Zie ook</span> </div> </a> <ul id="toc-Zie_ook-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Externe_links" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Externe_links"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>Externe links</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Externe_links-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Externe links-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Externe_links-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Beiaardverenigingen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Beiaardverenigingen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15.1</span> <span>Beiaardverenigingen</span> </div> </a> <ul id="toc-Beiaardverenigingen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Beiaard</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 41 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-41" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">41 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B5%D9%84%D8%B5%D9%84%D8%A9" title="مصلصلة – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="مصلصلة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Carill%C3%B3n" title="Carillón – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Carillón" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Карийон – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Карийон" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%B2%E0%A6%BE_%E0%A6%98%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%AC%E0%A6%95" title="সুরেলা ঘণ্টাস্তবক – Bengaals" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সুরেলা ঘণ্টাস্তবক" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengaals" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Carill%C3%B3" title="Carilló – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Carilló" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Zvonkohra" title="Zvonkohra – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Zvonkohra" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Carillon" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%B3%CE%B9%CF%8C%CE%BD" title="Καριγιόν – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Καριγιόν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="uitgelicht artikel"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Carillon" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kariljono" title="Kariljono – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kariljono" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Carill%C3%B3n" title="Carillón – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Carillón" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Kariljon" title="Kariljon – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Kariljon" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Karilloi" title="Karilloi – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Karilloi" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Carillon" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Carillon" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Clogra" title="Clogra – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Clogra" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Carill%C3%B3n" title="Carillón – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Carillón" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%A8%D7%99%D7%95%D7%9F" title="קריון – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="קריון" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Carillon" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Զանգակներ – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Զանգակներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Carillon_(batteria_di_campane)" title="Carillon (batteria di campane) – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Carillon (batteria di campane)" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%AB%E3%83%AA%E3%83%A8%E3%83%B3" title="カリヨン – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="カリヨン" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B9%B4%EB%A6%AC%EC%9A%A9" title="카리용 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="카리용" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kariljonas" title="Kariljonas – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kariljonas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%BE%D0%BD" title="Каријон – Macedonisch" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Каријон" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Macedonisch" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Klockenspeel" title="Klockenspeel – Nedersaksisch" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Klockenspeel" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Nedersaksisch" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Carillon" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Carillon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Carillon" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Carrilh%C3%A3o" title="Carrilhão – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Carrilhão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Carillon" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%BE%D0%BD" title="Карильон – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Карильон" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Karijon" title="Karijon – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Karijon" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Carillon" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kariljon" title="Kariljon – Sloveens" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kariljon" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Sloveens" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9Aariljon" title="Кariljon – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кariljon" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Klockspel" title="Klockspel – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Klockspel" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Carillon" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D0%B9%D0%BE%D0%BD" title="Карильйон – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Карильйон" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Carillon" title="Carillon – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Carillon" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%90%98%E7%90%B4_(%E9%8A%85%E9%90%98)" title="鐘琴 (銅鐘) – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="鐘琴 (銅鐘)" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q505174#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Beiaard" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Beiaard" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Beiaard"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Beiaard"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Beiaard" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Beiaard" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&oldid=68098126" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Beiaard&id=68098126&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBeiaard"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBeiaard"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Beiaard"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Beiaard&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Beiaard&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Carillon" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q505174" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-etalage" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span id="tpl_Etalage"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/21px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="21" height="21" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/32px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/42px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><p>Een <b>beiaard</b>, <b>carillon</b> of <b>klokkenspel</b> is een met een <a href="/wiki/Klavier_(toetsen)" title="Klavier (toetsen)">klavier</a> bespeelbaar <a href="/wiki/Muziekinstrument" title="Muziekinstrument">muziekinstrument</a>, bestaande uit een of meer series <a href="/wiki/Klok_(bel)" title="Klok (bel)">klokken</a>. Een beiaard bestaat uit ten minste 23 gegoten <a href="/wiki/Brons" title="Brons">bronzen</a> klokken in vaste ophanging, afgestemd in <a href="/wiki/Chromatische_toonladder" title="Chromatische toonladder">chromatische</a> volgorde (dat wil zeggen, in halve tonen) die men samen <a href="/wiki/Consonantie" title="Consonantie">harmonisch</a> kan laten klinken. Gewoonlijk bevindt het instrument zich in een <a href="/wiki/Toren_(bouwwerk)" title="Toren (bouwwerk)">toren</a>. In torens wordt het instrument zowel bespeeld met een klavier, met houten stokken en pedalen die zijn aangesloten op klepels, als door een automatisch speelwerk, dat kan zijn aangesloten op hamers aan de buitenkant van de klokken of op het klavier en daardoor op de klepels in de klokken. De beiaard is het zwaarste van alle bestaande muziekinstrumenten: bij de grootste exemplaren kan het gewicht van de klokken alleen al oplopen tot 100 ton. De grootste concentratie van beiaarden is nog steeds te vinden in de <i>Lage Landen</i>: <a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a>, <a href="/wiki/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> en de <a href="/wiki/Franse_Nederlanden" title="Franse Nederlanden">Franse Nederlanden</a>. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG/260px-Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG/390px-Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3b/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG 2x" data-file-width="480" data-file-height="640" /></a><figcaption>De oudst bestaande <a href="/wiki/Hemony" class="mw-redirect" title="Hemony">Hemonybeiaard</a> hangt in de lantaarn van de toren bij de <a href="/wiki/Grote_of_Lebu%C3%AFnuskerk" class="mw-redirect" title="Grote of Lebuïnuskerk">Grote of Lebuïnuskerk</a> te Deventer; hij werd gegoten in Zutphen in 1647.</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Benaming">Benaming</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Benaming" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Benaming"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Speeltoren_monnickendam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Speeltoren_monnickendam.jpg/175px-Speeltoren_monnickendam.jpg" decoding="async" width="175" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Speeltoren_monnickendam.jpg/263px-Speeltoren_monnickendam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Speeltoren_monnickendam.jpg/350px-Speeltoren_monnickendam.jpg 2x" data-file-width="444" data-file-height="614" /></a><figcaption>Speeltoren van <a href="/wiki/Monnickendam" title="Monnickendam">Monnickendam</a></figcaption></figure> <p>Volgens de definitie van de <a href="/wiki/Beiaard_Wereld_Federatie" title="Beiaard Wereld Federatie">Beiaard Wereld Federatie</a> (World Carillon Federation) is sinds 2011 een beiaard een muziekinstrument bestaande uit op elkaar afgestemde bronzen klokken en bespeelbaar door middel van een stokkenklavier.<sup id="cite_ref-Carillon.org_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Carillon.org-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Alleen beiaarden van ten minste 23 klokken dan wel met een klokkenreeks die zich <a href="/wiki/Chromatische_toonladder" title="Chromatische toonladder">chromatisch</a> of <a href="/wiki/Diatoniek" title="Diatoniek">diatonisch</a> uitstrekt over ten minste twee octaven, komen in aanmerking om <i>carillon</i> genoemd te mogen worden (dat wil zeggen twee <a href="/wiki/Chromatische_toonladder" title="Chromatische toonladder">chromatische</a> <a href="/wiki/Octaaf_(muziek)" title="Octaaf (muziek)">octaven</a>, zonder Cis en Dis in het laagste octaaf) of zoals het oudste carillon in Nederland met een stokkenklavier, van <a href="/wiki/Monnickendam" title="Monnickendam">Monnickendam</a> met slechts 15 klokken dus <a href="/wiki/Diatoniek" title="Diatoniek">diatonisch</a> over twee octaven.<sup id="cite_ref-Carillon.org_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Carillon.org-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het woord <i>carillon</i> is een verbastering van <i>quadrillon</i>. In dat woord is het getal <i>vier</i> te herkennen. Het betekende oorspronkelijk een <a href="/wiki/Wekkering" title="Wekkering">wekkering</a> of voorslag, vier klokjes die een melodietje speelden om de uurslag aan te kondigen. Een beroemd voorbeeld daarvan vindt men in Engeland waar veel torens de <a href="/wiki/Westminsterslag" title="Westminsterslag">Westminster chimes</a> laten horen zoals op de <a href="/wiki/Big_Ben" title="Big Ben">Big Ben</a> in Londen. </p><p>Het woord <i>beiaard</i> komt wellicht van het oudere woord <i>beieren</i>, waarmee bedoeld werd dat men verschillende klokken kon doen luiden door met riemen aan de klepels te trekken of er met hamers op te slaan (door een <i>beierman</i>). Ook zijn er mensen die beweren dat het woord <i>beieren</i> is afgeleid van <i>baaierd</i>, een verouderd woord voor <i>chaos</i> of 'de toestand van de aarde voor de schepping'. De beiaardier M/V. is dan degene die in deze wirwar van klanken orde aan moet brengen.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geschiedenis">Geschiedenis</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Geschiedenis" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Geschiedenis"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ontstaan">Ontstaan</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Ontstaan" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Ontstaan"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg/175px-27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg" decoding="async" width="175" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg/263px-27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg/350px-27225_Oudenaarde_Stadhuis_20.jpg 2x" data-file-width="850" data-file-height="1176" /></a><figcaption>De eerste klokkentoren waarin een handbespeelbare beiaard (uit 1510) hing, in het stadhuis van <a href="/wiki/Oudenaarde" title="Oudenaarde">Oudenaarde</a></figcaption></figure> <p>Het instrument is in de <a href="/wiki/Lage_Landen" class="mw-redirect" title="Lage Landen">Lage Landen</a> in de <a href="/wiki/16e_eeuw" title="16e eeuw">16e eeuw</a> ontstaan, toen de rijkere steden hun <a href="/wiki/Belfort_(toren)" title="Belfort (toren)">belforten</a> en kerktorens niet alleen voor het oog verfraaiden, maar ook een nieuw geluid toevoegden aan de torenklokken. De eerste echte beiaard zou gebouwd zijn in <a href="/wiki/Oudenaarde" title="Oudenaarde">Oudenaarde</a> in 1510.<sup id="cite_ref-brons_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-brons-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het was het resultaat van de voorafgaande evolutie op drie zaken: </p> <ol><li>Een verbetering van de giettechniek van <a href="/wiki/Brons" title="Brons">bronzen</a> klokken. Men slaagde er steeds beter in om aan klokken een juiste, en min of meer vooraf bepaalde toonhoogte mee te geven.</li> <li>Een technologische evolutie in het raderwerk voor het overbrengen van bewegingen naar hamers, klepels, klokken. Wellicht is het daarom dat de eerste beiaarden ontstonden in steden die ook sterk stonden in de weef- en textielindustrie, waarvoor ook vrij ingewikkelde machines werden gebruikt. Naar analogie met het <a href="/wiki/Weefgetouw" title="Weefgetouw">weefgetouw</a> noemt men trouwens de gespannen horizontale draden tussen klavier en klok de schering.</li> <li>Een nauwkeuriger tijdmeting. Het bekendmaken aan de stedelingen van het juiste uur, had een regulerende functie. Het aantal slagen van een slagklok gaf het uur aan. Omdat de burgers niet van tevoren wisten (ze hadden immers geen horloge) wanneer de klok zou slaan, moesten ze worden "verwittigd" om het aantal slagen te tellen. Dit verwittigen gebeurde door een "<a href="/wiki/Wekkering" title="Wekkering">voorslag</a>" van enkele kleinere klokjes. Het uitbreiden van die voorslag tot meerdere klokken van verschillende toonhoogte gaf de mogelijkheid kleine melodieën ten gehore te brengen. Als die klokken werden verbonden met een "stokkenklavier", waarop men manueel kon spelen, was er sprake van een beiaard of carillon.</li></ol> <p>Bovendien was de politieke situatie van Vlaanderen onder <a href="/wiki/Margaretha_van_Oostenrijk_(1480-1530)" title="Margaretha van Oostenrijk (1480-1530)">Margaretha van Oostenrijk</a> en <a href="/wiki/Keizer_Karel_V" title="Keizer Karel V">keizer Karel</a> gunstig, met de relatieve vrede en rijkdom en de macht van de steden. </p><p>Begin 16e eeuw raakte de techniek in de grote Vlaamse steden verspreid, vanaf de tweede helft van de 16e eeuw sloeg de "mode" ook aan in de Noordelijke Nederlanden. Uit stadsrekeningen blijkt dat er met het bestellen van een beiaard vaak prestige gemoeid was. Het bleef wel een typisch instrument van de lage landen en Noord-Frankrijk. Uitzonderlijk vindt men het ook elders, maar dan als "curiosum" door heersers uit de lage landen meegebracht of geïmporteerd. Voorbeelden hiervan zijn de <a href="/wiki/Petrus-_en_Pauluskathedraal_(Sint-Petersburg)" class="mw-redirect" title="Petrus- en Pauluskathedraal (Sint-Petersburg)">kathedraal</a> van <a href="/wiki/Sint-Petersburg" title="Sint-Petersburg">Sint-Petersburg</a> of het <a href="/wiki/Paleis_van_Mafra" title="Paleis van Mafra">paleis</a> in het Portugese <a href="/wiki/Mafra_(Portugal)" title="Mafra (Portugal)">Mafra</a>, een bestelling van koning <a href="/wiki/Johan_V_van_Portugal" title="Johan V van Portugal">Johan V van Portugal</a>. Mafra heeft twee grote beiaarden uit 1730 met meerdere speeltrommels en slagwerken met samen 92 klokken. Slechts één beiaard, namelijk die van Willem Witlockx, is bespeelbaar opgesteld. De andere is van Nicolas la Vache, ook uit 1730, maar slecht van stemming en daarom niet gerestaureerd.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG/260px-Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG" decoding="async" width="260" height="195" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG/390px-Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG/520px-Carillon_of_PeterAndPaulCathedral_1.JPG 2x" data-file-width="1632" data-file-height="1224" /></a><figcaption>Carillon van Petit & Fritsen in de Petrus- en Pauluskathedraal in <a href="/wiki/Sint-Petersburg" title="Sint-Petersburg">Sint-Petersburg</a></figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="17e_eeuw">17e eeuw</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: 17e eeuw" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: 17e eeuw"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Later werd de techniek steeds meer verfijnd: het aantal klokken nam toe, verbeteringen in de overbrengingstechniek, het aanbrengen van een "speeltrommel" om de tijd automatisch aan te geven en vooral het zuiverder stemmen van de klokken inclusief de boventonen van die klokken. Onder meer de beroemde klokkengieters, de gebroeders <a href="/wiki/Pieter_en_Fran%C3%A7ois_Hemony" title="Pieter en François Hemony">Hemony</a>, die samenwerkten met de Utrechtse fluitspeler/beiaardier <a href="/wiki/Jacob_van_Eyck" title="Jacob van Eyck">Jacob van Eyck</a> in de 17e eeuw, ontwikkelden een techniek van het "stemmen" van klokken door het precies uitdraaien van iets te dik gegoten klokken in concentrische ringen op welbepaalde afstanden van elkaar in de klok. De toonhoogtes van de boventonen in een klok werden geverifieerd door middel van een klankstavenspel waarop zandkorrels lagen die bij het resoneren gingen bewegen in <a href="/wiki/Chladni-patronen" title="Chladni-patronen">Chladni-patronen</a>. Zodoende kon men de dikte van de klokwand aanpassen waarbij de juiste toonhoogte van alle boventonen werd bereikt. De Hemony's, die in een voormalig klooster in Zutphen hun atelier hadden, goten hun eerste beiaard voor de <a href="/wiki/Wijnhuistoren" title="Wijnhuistoren">Wijnhuistoren</a> te <a href="/wiki/Zutphen_(stad)" title="Zutphen (stad)">Zutphen</a> in 1644. Spoedig volgden opdrachten voor beiaarden in Deventer, Enkhuizen, <a href="/wiki/Doesburg" title="Doesburg">Doesburg</a>, Amsterdam etc. </p><p>Ook de speeltrommel werd meer en meer geperfectioneerd, Jurriaan Spraeckel speelde hierbij regelmatig een belangrijke rol: naarmate het aantal klokken en de gecompliceerdheid van de composities en arrangementen toenam, moest er ook telkens een bredere speeltrommel met meer verticale sporen rond de trommel worden gemaakt. Een hoogtepunt in de beiaardcultuur werd bereikt rond 1750. Verschillende steden hadden meerdere beiaarden die elkaar beconcurreerden in omvang en pracht. Behalve beiaardspel door de beiaardier weerklonk op geregelde tijdstippen het klokkenspel, als onderdeel van de tijdsaanduiding. Achtmaal per uur was geen uitzondering. Aangezien de uurwerken van de verschillende klokkentorens niet precies gelijk liepen, was er wel altijd ergens een automatische beiaard actief. Reisverslagen van buitenlandse bezoekers hebben het over de Nederlanden "vol vrolijke klanken", maar ook over voortdurend hinderlijk "geklingel en geklep". Een soort <a href="/wiki/Muzak" title="Muzak">muzak</a> avant la lettre dus. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg/300px-Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg/450px-Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg/600px-Speeldoos-Carillon-Laurens-Rotterdam.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a><figcaption>Binnenkant van oude speeltrommel op de toren van de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Laurenskerk_(Rotterdam)" title="Grote of Sint-Laurenskerk (Rotterdam)">Grote of Sint-Laurenskerk</a> in <a href="/wiki/Rotterdam" title="Rotterdam">Rotterdam</a>. Links buiten de trommel zitten de lichters (het lichterbed).</figcaption></figure> <p>Hoe vaker muziek moest klinken, hoe meer horizontale rijen of maten van "gaten gevuld met nootjes of pennen" een speeltrommel moest bevatten: hoe meer klokken de beiaard telde, hoe meer verticale sporen de trommel telde. Het bouwen (vaak ook het gieten) van zo'n omvangrijke trommel met bijbehorende in te schroeven nootjes werd een specialiteit op zich. <a href="/wiki/Pieter_en_Fran%C3%A7ois_Hemony" title="Pieter en François Hemony">François Hemony</a> goot in 1661 de grote speeltrommel in <a href="/wiki/Nieuwe_Toren_(Kampen)" title="Nieuwe Toren (Kampen)">Kampen</a> en ook de speeltrommel in de <a href="/wiki/Munttoren_(Amsterdam)" title="Munttoren (Amsterdam)">Munttoren</a> werd door Pieter Hemony gegoten. In 1748 bouwden Jan en Antoine de Hondt een trommel van twee meter doorsnede: 250 maten en 123 sporen (2 tot oorspronkelijk 6 sporen per klok) voor het <a href="/wiki/Belfort_van_Brugge" title="Belfort van Brugge">Belfort van Brugge</a>. Hendrik Joltrain dreef rond die tijd de capaciteit nog op door de trommel na één omwenteling langs de lichters, (het lichterbed) één spoor te doen opschuiven, gestuurd door het torenuurwerk. Tijdens de eerste omwenteling bespeelden de even sporen het klokkenspel waarop dan de melodie van het hele uur stond genoteerd en tijdens de tweede omwenteling de oneven sporen die de korte melodieën voor het halve uur en de kwartieren lieten horen. Een exemplaar van zo'n springtrommel is nog actief (2020) bij de beiaard op de <a href="/wiki/Sint-Gummaruskerk_(Lier)#Beiaard" title="Sint-Gummaruskerk (Lier)">Sint-Gummarustoren</a> te <a href="/wiki/Lier_(Belgi%C3%AB)" title="Lier (België)">Lier</a>.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook het Zeeuwse <a href="/wiki/Middelburg_(Zeeland)" title="Middelburg (Zeeland)">Middelburg</a> had zo'n springtrommel op de <a href="/wiki/Abdijtoren" title="Abdijtoren">Abdijtoren</a> (of "Lange Jan") tot het <a href="/wiki/Bombardement_op_Middelburg" title="Bombardement op Middelburg">bombardement op Middelburg</a> op 17 mei 1940. </p><p>Het versteken van de nootjes om een andere melodie te laten horen was dus een heel karwei; soms met twee of drie man meerdere dagen in de toren. Meestal was dit ook de taak van de stadsbeiaardier; hij maakte ook het arrangement van het nieuwe repertorium. Met zijn pennen ("enen") en gaatjes ("nullen") programmeerde hij zo eigenlijk de oudste vorm van een computer. Hij moest zowel horizontaal, het samenklinken van akkoorden, als verticaal het ritme en verloop van de melodie, in de gaten houden, daarbij rekening houdend met de technische beperkingen van het instrument en de snelheid waarmee de trommel afgesteld was bij het draaien. In de 17e eeuw met relatief kleine beiaarden was het nog gebruikelijk de melodie om de twee maanden te wijzigen naargelang de gelegenheid, dikwijls met melodieën bij het bijbehorende kerkelijke feest of tijdvak. In de protestantse gewesten werd meestal een psalm op het hele uur gezet. Er werd alleen een uitzondering gemaakt in tijden van strenge vorstperiodes. In de maand mei werd op veel plaatsen op het hele uur een 'meilied of <a href="/wiki/Meideun" title="Meideun">meideun</a>' verstoken. In <a href="/wiki/Gouda" title="Gouda">Gouda</a> op de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Janskerk_(Gouda)" class="mw-redirect" title="Grote of Sint-Janskerk (Gouda)">Sint-Jan</a> gebeurt dit anno 2020 nog steeds.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Verminderde_aandacht">Verminderde aandacht</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Verminderde aandacht" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Verminderde aandacht"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het versteken van de melodie werd op het einde van de 18e en zeker in de 19e eeuw op veel plaatsen verwaarloosd en teruggebracht tot één versteek (vaak in de stille week voor Pasen) per jaar, dit mede omdat het zo'n omvangrijk werk was. (Begin 21e eeuw wordt in Nederland op de meeste oude trommels tweemaal per jaar verstoken in voor- en najaar.) </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg/300px-WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg/450px-WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg/600px-WLM_-_roel1943_-_De_Haagse_toren.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="959" /></a><figcaption>Klok in de<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> lantaarn van de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Jacobskerk_(Den_Haag)" title="Grote of Sint-Jacobskerk (Den Haag)">Haagse Toren</a></figcaption></figure> <p>Met de <a href="/wiki/Franse_Revolutie" title="Franse Revolutie">Franse Revolutie</a> kregen de beiaarden, vooral in de Zuidelijke Nederlanden een zware klap. Vele klokken werden geroofd, omdat de kerkelijke goederen in beslag werden genomen, al was hiertegen verzet van de bevolking. In tijden van oorlogen probeerde men klokken te verstoppen, of de klokken van de beiaard los te koppelen, zodat ze als "luidklok" behouden konden blijven. Veel door de vijand geroofde klokken werden gebruikt om versmolten te worden voor de oorlogsindustrie; <a href="/wiki/Brons" title="Brons">brons</a> was schaars in oorlogstijd. Dit gebeurde ook nog tijdens de <a href="/wiki/Tweede_Wereldoorlog" title="Tweede Wereldoorlog">Tweede Wereldoorlog</a> in heel Nederland. In België werden de meeste beiaarden gespaard van vordering, wel gingen veel luidklokken naar de oorlogsindustrie in <a href="/wiki/Hamburg" title="Hamburg">Hamburg</a>. Na de oorlog bleken nog veel klokken uit Nederland en België in de opslag aanwezig. In 1946 verrichtte de Amerikaan Persival Price er onderzoek naar. Een transport van klokken in een schip was gesaboteerd door het in het <a href="/wiki/IJsselmeer" title="IJsselmeer">IJsselmeer</a> af te zinken bij <a href="/wiki/Urk" title="Urk">Urk</a>. Na 1945 werd dit schip gelicht en werden de klokken teruggegeven aan hun eigenaren. Ook de klokken uit de opslag in Duitsland kwamen bij hun eigenaren terug. Toch was er veel verloren gegaan. </p><p>In het noorden verminderde ook het aanzien van de beiaard in de 19e eeuw. Behalve het reeds vermelde (te) omslachtige versteken van de melodieën, werd het aantal bespelingen van vier keer tot eenmaal per week teruggebracht, meestal tijdens de weekmarkt.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bespelingen werden geschrapt, niet alleen omdat de beiaardmuziek als "frivool" werd ervaren maar ook omdat het bespelen van een beiaard als (te mijden) "zware arbeid" werd bestempeld, wat niet geheel onterecht was: slecht onderhouden beiaarden vergden inderdaad heel wat fysieke inspanningen bij het bespelen, soms na een vermoeiende torenklim. In de noordelijke Nederlanden werden het aantal bespelingen meestal terug gebracht tot één per week op de marktdag en het versteken wat tot dan elke maand gebeurde werd terug gebracht tot een- of tweemaal per jaar. Ook de zo geprezen techniek van het stemmen van klokken raakte verloren. Voor musici die meestal ook de orgels in de kerken van een stad bespeelden, was er ook meer en lucratiever werk in concertzalen en huiskamers dan op een tochtige toren.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Vaak waren organisten ook dirigent van de plaatselijke muziekvereniging zoals harmonieorkesten en koren. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hernieuwde_interesse">Hernieuwde interesse</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Hernieuwde interesse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Hernieuwde interesse"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanaf eind 19e eeuw, met de <a href="/wiki/Neogotiek" title="Neogotiek">neogotiek</a> kreeg de beiaard meer aanzien terug. Mede dankzij het "heruitvinden" van de techniek van klokkenstemmen door de Engelse kanunnik Arthur B. Simpson, en iets eerder in Frankrijk door Amédée Bollée en zonen. Die wisten in 1874 door het gieten en stemmen van een carillon op de toren van de Johannes de Doperkathedraal in <a href="/wiki/Perpignan" title="Perpignan">Perpignan</a> een min of meer zuiver gestemde beiaard af te leveren. <a href="/wiki/Jef_Denyn" title="Jef Denyn">Jef Denyn</a> had ook een groot aandeel in de heropleving van de beiaard, onder meer door een reeks avondconcerten op de beiaard van de <a href="/wiki/Sint-Romboutskathedraal_(Mechelen)" class="mw-redirect" title="Sint-Romboutskathedraal (Mechelen)">Sint-Rombouts</a> in Mechelen te starten. Treinladingen mensen kwamen erheen om te luisteren naar dit wonderlijke spel in de avond.<sup id="cite_ref-brons_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-brons-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De beiaard ontwikkelde zich ook meer en meer als een zelfstandig instrument, los van torenuurwerken of kerken. Meestal was het een prestigeproject van rijke edellieden, of <a href="/wiki/Mecenas" title="Mecenas">mecenassen</a>. Een beroemd voorbeeld is de beiaard in de <a href="/wiki/Universiteitsbibliotheek_(KU_Leuven)" class="mw-redirect" title="Universiteitsbibliotheek (KU Leuven)">universiteitsbibliotheek</a> van <a href="/wiki/Leuven" title="Leuven">Leuven</a>. Het instrument telde (oorspronkelijk) 48 klokken, omdat de bibliotheek na de <a href="/wiki/Slag_om_Leuven_(1914)" class="mw-redirect" title="Slag om Leuven (1914)">brand</a> tijdens de <a href="/wiki/Eerste_Wereldoorlog" title="Eerste Wereldoorlog">Eerste Wereldoorlog</a> werd herbouwd met geld van de (destijds nog) 48 staten van Amerika. Ook <a href="/wiki/Rotterdam" title="Rotterdam">Rotterdam</a> kreeg op het stadhuis een grote beiaard in 1920, geschonken door rijke inwoners: de gebroeders van Ommeren van het gelijknamige havenbedrijf. Het stadhuis bleef bij het <a href="/wiki/Bombardement_op_Rotterdam" title="Bombardement op Rotterdam">bombardement op Rotterdam</a> in 1940 gespaard, de klokken werden echter door de Duitsers geroofd.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Na de oorlog kwam er een nieuw instrument. Een ander voorbeeld is een reizende beiaard, die op een wagen is geplaatst, zodat hij kan meerijden in optochten of folkloristische stoeten en waarmee een beiaardier concerten kan geven op elke gewenste locatie. Er zijn ook demontabele reizende beiaarden gebouwd die in een aanhanger kunnen worden vervoerd. Reizende carillons zijn meestal eigendom van een klokkengieterij of particulier. Sommige gerenommeerde beiaardiers onder wie <a href="/wiki/Boudewijn_Zwart" title="Boudewijn Zwart">Boudewijn Zwart</a>, <a href="/wiki/Frank_Steijns" title="Frank Steijns">Frank Steijns</a> en in Vlaanderen Koen van Assche bezitten zo'n instrument. Deze laatste spreekt van een 'bronzen piano'. </p><p>Na de Eerste Wereldoorlog werd de beiaard ook "ontdekt" in het buitenland, met name in de Verenigde Staten, Australië, Japan en Korea. In de landen die tijdens de oorlog veel soldaten verloren hadden op de Vlaamse slagvelden, werd tevens een aantal beiaarden gebouwd als 'herdenkingsbeiaard' of 'vredesbeiaard' (<i>war memorial carillon</i>): in de Verenigde Staten drie,<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> in Canada eveneens drie,<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> in Australië twee<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> en in Engeland, Zuid-Afrika en Nieuw-Zeeland telkens een.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ook in de rest van Europa kwamen er nieuwe beiaarden bij. In Japan won de beiaard voornamelijk aan populariteit sedert een uitwisselingsprogramma in 1985 tussen <a href="/wiki/Hasselt_(Belgi%C3%AB)" title="Hasselt (België)">Hasselt</a> en <a href="/wiki/Japanse_Tuin_(Hasselt)" title="Japanse Tuin (Hasselt)">Itami</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="UNESCO">UNESCO</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: UNESCO" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: UNESCO"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/UNESCO" title="UNESCO">UNESCO</a> – de VN-organisatie voor onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie – erkent sinds november 2014 de beiaardcultuur in België als beste praktijk in het beschermen van <a href="/wiki/Immaterieel_cultureel_erfgoed" title="Immaterieel cultureel erfgoed">immaterieel cultureel erfgoed</a>.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Op 18 september 2015 werd de oorkonde door UNESCO overhandigd in het Brusselse stadhuis.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In augustus 2014 werd bekendgemaakt dat de beiaardcultuur in Nederland wordt erkend als immaterieel (cultureel) erfgoed.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gieterijen">Gieterijen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Gieterijen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Gieterijen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook: <a href="/wiki/Klokkengieterij" title="Klokkengieterij">Klokkengieterij</a>.</i></div> <p>In 1980 sloot de laatste klokkengieterij in Vlaanderen, de Leuvense firma Sergeys, haar deuren. Hiermee kwam een einde aan een traditie van 500 jaar beiaardbouw in Vlaanderen. In <a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> bestaan anno 2015 nog de klokkengieterijen van Simon Laudy in <a href="/wiki/Finsterwolde" title="Finsterwolde">Finsterwolde</a> en <a href="/wiki/Klokkengieterij_Eijsbouts" title="Klokkengieterij Eijsbouts">Eijsbouts</a> in <a href="/wiki/Asten_(plaats)" title="Asten (plaats)">Asten</a>. De <a href="/wiki/Klokkengieterij_Petit_%26_Fritsen" title="Klokkengieterij Petit & Fritsen">Petit & Fritsen</a> in <a href="/wiki/Aarle-Rixtel" title="Aarle-Rixtel">Aarle-Rixtel</a> sloot haar deuren in 2014 na overname door Koninklijke Eijsbouts. </p><p>Overige befaamde carillonklokkengieters zijn John Taylor & Co in <a href="/wiki/Loughborough" title="Loughborough">Loughborough</a> (Verenigd Koninkrijk), Paccard in <a href="/wiki/S%C3%A9vrier" title="Sévrier">Sévrier</a> (Frankrijk), Grassmayr in <a href="/wiki/Innsbruck" title="Innsbruck">Innsbruck</a> (Oostenrijk) en Rudolf Perner in <a href="/wiki/Passau_(stad)" title="Passau (stad)">Passau</a> (Duitsland) die als een van de weinigen zijn klokken in met <a href="/wiki/Leem" title="Leem">leem</a> gevormde mallen of <a href="/wiki/Sjabloon" title="Sjabloon">sjablonen</a> goot; bij de moderne gieters gebeurt dit met vuurvaste <a href="/wiki/Chamotte" title="Chamotte">chamotte</a> cement. Ook deze gieterij heeft in 2015 haar werkzaamheden beëindigd. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Massa">Massa</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Massa" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Massa"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Dordrecht,_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG/175px-Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG" decoding="async" width="175" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG/263px-Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG/350px-Dordrecht%2C_Grote_Kerk_foto2_2010-06-27_17.48.JPG 2x" data-file-width="1824" data-file-height="2895" /></a><figcaption>In de toren van de <a href="/wiki/Grote_of_Onze-Lieve-Vrouwekerk_(Dordrecht)" title="Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk (Dordrecht)">Grote of Onze-Lieve-Vrouwekerk</a> van <a href="/wiki/Dordrecht" title="Dordrecht">Dordrecht</a> bevindt zich de zwaarste beiaard van Nederland.</figcaption></figure> <p>Het gewicht van een klok hangt samen met de toonhoogte. Een klok die acht keer zo zwaar is, is een <a href="/wiki/Octaaf_(muziek)" title="Octaaf (muziek)">octaaf</a> lager. De totale massa van een chromatische beiaard is ruim zes keer de massa van de zwaarste klok. Deze waarde bestaat voornamelijk uit de massa van de zwaarste klokken en is nauwelijks afhankelijk van het aantal klokken. Om de massa te beperken worden vaak de weinig gebruikte tweede en vierde klok van de chromatische reeks weggelaten. Dat geeft een grote besparing: de totale massa is dan minder dan vijf keer de massa van de zwaarste klok. </p><p>De zwaarste klok kan elke toonhoogte hebben, afhankelijk van de kosten en de beschikbare ruimte. Een beiaard is daardoor vaak <a href="/wiki/Transponeren_(muziek)" title="Transponeren (muziek)">transponerend</a>. De laagste toets is meestal <a href="/wiki/C_(muziek)" title="C (muziek)">c</a>, maar klinkt bijvoorbeeld als B (lager dus zwaarder) dan wel d, es of g (hoger dus lichter). </p><p>Zoals gezegd worden de tweede (cis) en vierde (dis) klok vaak weggelaten. Op de speeltafel ziet men dan c d e f fis g enzovoort. </p><p>De beiaarden van voor 1800 zijn vrijwel allemaal gestemd in de <a href="/wiki/Middentoonstemming" title="Middentoonstemming">middentoonstemming</a>. De basis voor die <a href="/wiki/Stemming_(muziek)" title="Stemming (muziek)">stemming</a> wordt dan genomen naar de toonhoogte van de C op het klavier. Het spelen op een beiaard in <a href="/wiki/Middentoonstemming" title="Middentoonstemming">middentoonstemming</a> uit de 17e of 18e eeuw geeft beperkingen in de muziekkeuze. Op zo'n instrument kan de meeste muziek van latere tijd vaak toch gespeeld worden en klinkt volgens de kenners zelfs veel fraaier; soms moet hiervoor eerst de muziek worden getransponeerd om in de zuivere toonsoorten van deze stemming te komen. <a href="/wiki/Experimentele_muziek" title="Experimentele muziek">Moderne muziek</a> krijgt bij uitvoeren op oude <a href="/wiki/Reine_stemming" title="Reine stemming">reine stemmingen</a> een extra dimensie. </p><p>De muziek wordt genoteerd op twee notenbalken, zoals voor andere klavierinstrumenten. De bovenste balk is voor het manuaal, de onderste voor het pedaal. Er wordt gebruikgemaakt van een <a href="/wiki/Vioolsleutel" title="Vioolsleutel">viool-</a> en een <a href="/wiki/Bassleutel" title="Bassleutel">bassleutel</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Beiaardmuziek">Beiaardmuziek</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Beiaardmuziek" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Beiaardmuziek"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Het schrijven van beiaardmuziek is voor <a href="/wiki/Componist" title="Componist">componisten</a> wel een aparte uitdaging. Om te beginnen is sterk modulerende muziek in meerdere toonaarden moeilijk door de fysieke beperkingen van het beiaardklavier: de grote diepteval tussen beide rijen toetsen maakt het aanslaan van 2 noten tegelijk soms onmogelijk. Voorts heeft een beiaard een <a href="/wiki/Ambitus" title="Ambitus">toonomvang</a> die veel kleiner is dan bijvoorbeeld een piano. Naargelang het aantal klokken varieert die van twee tot vier octaven voor een beiaard, terwijl een piano er zeven telt. En dan is er nog de vaak intense <a href="/wiki/Galm" title="Galm">nagalm</a> van vooral de zwaardere klokken, die de melodie kan verstoren.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="reference nowrap">:p.42</sup> </p><p>Bekende beiaardcomponisten waren <a href="/wiki/Matthias_van_den_Gheyn#Composities" title="Matthias van den Gheyn">Matthias van den Gheyn</a> (1721-1785), <a href="/wiki/Jan_Frans_Volckerick" title="Jan Frans Volckerick">Jan Frans Volckerick</a> (1815-1897), <a href="/wiki/Jef_Van_Hoof_(componist)" title="Jef Van Hoof (componist)">Jef Van Hoof</a> (1886-1959), <a href="/wiki/Staf_Nees" title="Staf Nees">Staf Nees</a> (1901-1965), <a href="/wiki/Jef_Rottiers" title="Jef Rottiers">Jef Rottiers</a> (1904-1985) en <a href="/wiki/Jef_Denyn" title="Jef Denyn">Jef Denyn</a> (1862-1941). </p><p>Een samenspel van beiaard en andere instrumenten is wel mogelijk, maar zelden geslaagd. De beiaard speelt over het algemeen veel te luid voor de meeste andere concertinstrumenten. Er bestaan wel een paar composities (eind 20e, begin 21e eeuw) met een combinatie van beiaard met elektronische media, want die kunnen naar believen versterkt worden. Een wel meer voorkomende combinatie is het samenspelen van een <a href="/wiki/Fanfare_(orkest)" title="Fanfare (orkest)">fanfare</a> met een (meestal mobiele) beiaard. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bespeling">Bespeling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=11" title="Bewerk dit kopje: Bespeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=11" title="De broncode bewerken van de sectie: Bespeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Bellcontrols.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/cb/Bellcontrols.jpg" decoding="async" width="175" height="233" class="mw-file-element" data-file-width="175" data-file-height="233" /></a><figcaption>Beiaard(stokken)klavier (Amerikaans model) met verstelbare bank en pedaal</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Beiaard_omvang.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beiaard_omvang.png/175px-Beiaard_omvang.png" decoding="async" width="175" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beiaard_omvang.png/263px-Beiaard_omvang.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Beiaard_omvang.png/350px-Beiaard_omvang.png 2x" data-file-width="354" data-file-height="231" /></a><figcaption>Omvang van manuaal en pedaal van een vieroctaafs beiaard. (De werkelijke toonhoogte kan afwijken.) Boven manuaal, onder pedaal. De Cis en Dis ontbreken in het laagste octaaf, verder is de omvang chromatisch. Pedaal en manuaal hebben een aantal klokken gemeenschappelijk.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg/260px-Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg" decoding="async" width="260" height="462" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg/390px-Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/53/Speeltrommel_de_Peperbus_Bergen_op_Zoom.jpeg 2x" data-file-width="438" data-file-height="779" /></a><figcaption>Speeltrommel uit de jaren dertig van de 20e eeuw. Bergen op Zoom, stadstoren 'de Peperbus'</figcaption></figure> <p>Iemand die een beiaard bespeelt, heet <i><a href="/wiki/Categorie:Beiaardier" title="Categorie:Beiaardier">beiaardier</a></i> (m/v) of ook wel klokkenist, hoewel dit tegenwoordig ook de functionaris kan zijn die de technische installaties onderhoudt. </p><p>De toetsen van de speeltafel zijn houten stokken die gegroepeerd zijn als de toetsen van een <a href="/wiki/Piano_(instrument)" title="Piano (instrument)">piano</a>. Men spreekt ook wel van witte en zwarte toetsen, hoewel de stokken niet gekleurd zijn. De beiaardier bespeelt de toetsen met de pink van zijn losjes gebalde vuisten, of, als hij twee toetsen tegelijk wil indrukken, met duim en vingers. Meestal is er ook een pedaal, dat met de voeten wordt bespeeld. De manier van spelen verschilt per land. De Nederlandse speelstijl was meer met rechte handen.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Hier te zien op de Amsterdamse <a href="/wiki/Westertoren_(Amsterdam)" title="Westertoren (Amsterdam)">Westertoren</a> </p><p>Het pedaal van een 'grote' speeltafel (4 octaven) is vaak zo ingericht dat de c van het pedaal (dit is meestal de laagste toon) zich recht onder de (een octaaf hogere) c' van het manuaal bevindt. Bij het pedaal van een 'kleine' speeltafel (3 octaven) ligt de c' van het pedaal meestal recht onder de (even hoge) c' van het manuaal. Het pedaal van een 'kleine' speeltafel is dus een octaaf hoger dan van een 'grote' speeltafel. Dit zijn twee relatief veel voorkomende varianten. Er bestaan echter veel meer varianten zoals de Waalrese variant waarbij een drie-octaafs carillon de pedaalligging heeft van een 4-octaafs instrument. Beiaarden van 2 of 5 octaven en tussenliggende omvang hebben weer andere afwijkende klavieren. </p><p>Er is geprobeerd, tenminste op Europese schaal, om een standaardklavier te bewerkstelligen maar dat is slechts ten dele gelukt, omdat niet alle beiaardeigenaren zich aangesloten hebben bij de besluiten van een standaardisatiecommissie onder leiding van <a href="/wiki/Jos_D%27hollander" title="Jos D'hollander">Jos D'hollander</a>.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> De reden is vaak dat de vorm van de beiaard en dus ook van het klavier sterk afhankelijk is van de beschikbare ruimte in de toren. Zo heeft het Amerikaanse klavier andere toetsvormen en onderlinge afstanden; bovendien wijkt het pedaal af van wat in Europa gebruikelijk is (is vaak waaiervormig <a href="/wiki/Ergonomie" title="Ergonomie">ergonomisch</a>). Bij de meeste klavieren hebben de pedaaltoetsen het draaipunt achter in het klavier, bij de 17e-eeuwse Hollandse klavieren was oorspronkelijk het orgelpedaal in zwang met het draaipunt onder de bank. Enkele van deze oude klavieren bevinden zich nog in de Wester- en Zuidertoren in Amsterdam. In de laatste is dit oude klavier sinds 2018 weer speelbaar aanwezig compleet met een goed werkend broeksysteem voor verbinding van de toets naar de klepel. De historische Vlaamse variant is te zien in museum het <a href="/wiki/Vleeshuis_(Antwerpen)" class="mw-redirect" title="Vleeshuis (Antwerpen)">Vleeshuis (Antwerpen)</a>. Het pedaal omvat ongeveer anderhalf octaaf, dus ook bij een 'groot' klavier hebben het pedaal en het manuaal tonen gemeenschappelijk. Drukt men een pedaaltoets in, dan gaat de gelijkklinkende manuaaltoets ook omlaag. Dit geschiedt door aanhangen met een systeem van tuimelaars in het klavier. Een toets is met een stelsel draden verbonden aan de klepel van een klok. Ook hierbij wordt minstens één gerichte tuimelaar gebruikt, namelijk om de verticale beweging van de toets om te zetten in een horizontale beweging van de klepel. In grotere klokkenkamers vind je de klokken op rijen en een rek met tuimelassen (het systeem van Jef Denyn). Het oudere broeksysteem, wat in de kleine Hollandse torens veel voorkwam, geeft (door meestal slechte aanleg) de beiaardier minder controle over de bespeling van toets naar klepel en wordt voor handspel nog zelden toegepast; tegenwoordig hebben dit soort lantaarnvormige torens gerichte tuimelaars die een betere controle tussen toets en klepel bewerkstelligen. Met uitzondering van de <a href="/wiki/Zuiderkerkstoren" class="mw-redirect" title="Zuiderkerkstoren">Zuidertoren</a> in Amsterdam. Het broeksysteem is in kleine torens nog wel veel in gebruik voor overbrenging van de speeltrommel naar de speelhamers van het automatische spel. </p><p>Als een toets zo ver mogelijk wordt ingedrukt komt de klepel net niet tegen de klok. Om de klok te laten klinken moet de toets met enige kracht worden aangeslagen. De klepel valt dan direct weer terug, ook als de toets ingedrukt blijft, zodat de klok vrij kan klinken. Voor iedere bespeling moeten de draden worden afgeregeld omdat deze door temperatuurwisseling krimpen of uitrekken. </p><p>Door de toets iets terug te laten komen en weer aan te slaan klinkt de klok opnieuw. Zo is het mogelijk een klok snel herhaaldelijk te laten klinken (<a href="/wiki/Tremolo" title="Tremolo">tremolo</a>). Als de klokken in een galmende ruimte hangen zijn de aparte aanslagen nauwelijks meer van elkaar te onderscheiden, en lijkt het alsof de klok continu in trilling is. Het tremolo spel is vooral beroemd geworden in Vlaanderen door <a href="/wiki/Jef_Denyn" title="Jef Denyn">Jef Denyn</a> stadsbeiaardier van <a href="/wiki/Mechelen_(stad)" title="Mechelen (stad)">Mechelen</a>. </p><p>De handmatige bespeling is in onze tijd bij voorkeur mechanisch via een stokkenklavier. Hierdoor kan de beiaardier nuances in zijn spel leggen die met automatisch spel, of met een elektrische verbinding zoals met een keyboard, niet zo goed mogelijk zijn. Weliswaar bestaan er nu ook automatische systemen die <a href="/wiki/Piano_(dynamiek)" title="Piano (dynamiek)">piano</a> en <a href="/wiki/Forte" title="Forte">forte</a> kunnen spelen op de klokken; maar de ware musicus prefereert een stokkenklavier wat rechtstreeks mechanisch is aangesloten op de klepels in de klokken. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Automatisch_speelwerk">Automatisch speelwerk</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=12" title="Bewerk dit kopje: Automatisch speelwerk" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=12" title="De broncode bewerken van de sectie: Automatisch speelwerk"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG/260px-Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG" decoding="async" width="260" height="347" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG/390px-Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0e/Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG/520px-Speeltrommelnijkerk_grote_kerk.JPG 2x" data-file-width="2292" data-file-height="3056" /></a><figcaption>Speeltrommel op de toren van de <a href="/wiki/Grote_Kerk_(Nijkerk)" title="Grote Kerk (Nijkerk)">Grote Kerk</a> van Nijkerk. De lichters (het lichterbed) liggen hier boven op de glimmende bronzen trommel.</figcaption></figure> <p>Bijna alle beiaarden in Nederland en België zijn naast een handspel ook ingericht om de tijd met de klokken automatisch te melden met een korte melodie. Dit gebeurde vanaf de 16e eeuw door middel van een speeltrommel,<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> dat is een grote cilinder van ongeveer anderhalve meter doorsnee met 40 tot over de 100 verticale sporen rondom. Aan de buitenkant van deze cilinder of trommel worden metalen pinnen (nootjes) gezet die door een helper aan de binnenkant worden vastgeschroefd; we noemen dit versteken.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Er bestaan nootjes in verstelbare vorm: deze werden op een liniaal tegen de trommel gezet en vastgedraaid, waarna de trommel werd doorgedraaid naar het volgende te maken akkoord. Op welke plek dat akkoord moet komen is tijdens het versteken te zien op een wijzerwerk naast de trommel. Dit systeem van schuifnootjes kwam rond 1900 in gebruik. De oude trommels van Enkhuizen<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, den Haag, Gouda, Utrecht en Maastricht werden er voor verbouwd en de nieuwe speeltrommels werden ermee uitgerust. De meeste oude speeltrommels hebben echter nog steeds het systeem van vaste notenwaarden van 1 tot 8 binnen een trommel maat, met vaak combinatienootjes zodat één hamer meerdere keren achter elkaar kan slaan binnen een trommelmaat. De luxueuzere speelwerken, vooral de trommels uit de 18e eeuw, hebben daarnaast ook soms een 1- tot 12-notenstelsel zodat <a href="/wiki/Triool" title="Triool">triolen</a> kunnen worden verstoken binnen een trommelmaat. (Trommelmaat is de verticale afstand tussen de horizontale rijen gaten in de trommel) </p><p>Op het moment dat de trommel door het uurwerk in beweging wordt gebracht, tillen de nootjes de tuimelaars op die in verbinding staan met de hamers aan de buitenkant van de klokken. De hamers voor het automatische spel zijn onafhankelijk van de klepels voor handmatig spel binnen in de klok. Er zijn vaak meer hamers op één klok om een snelle repetitie op dezelfde toon mogelijk te maken. De hamers worden opgevangen door een bladveer zodat ze de klok na het slaan niet afdempen. </p><p>Op het moment van vrij zetten door het uurwerk loopt de trommel als hij nog op gewichten loopt één maat door, waarop wat nootjes worden gestoken. Dit noemt men de 'voorslag' of 'verwittiging', ook wel 'de klik'. In Mechelen noemt met deze klik de 'kleine rammel'. Op elk kwartier van het uur klinkt dezelfde langere melodie. De speeltrommel werd op veel plaatsen vroeger helemaal vol gestoken met bijvoorbeeld 75 maten muziek voor heeluurspel, 20 voor half- en 5 maten op de kwartieren. De klik halverwege elk kwartier had maar 1 maat nodig, in Mechelen noemt men deze het <a href="/wiki/Mechels_halfke" title="Mechels halfke">Mechels halfke</a>. De speeltrommel wordt aangedreven met een zwaar gewicht, vaak een afgeschreven kanon, tegenwoordig is dat gewicht bij veel oude speelwerken vervangen door een elektrische motor en daardoor is de voorslag op 7,5 minuut komen te vervallen. Deze aandrijving geschiedt door de motor op de windvleugel-as te plaatsen. Deze as remde de trommel met een windvleugel toen het speelwerk nog op gewichten liep. Hierdoor gaat het speelwerk schokkend en onregelmatig spelen. In Gent op het Belfort heeft men in 2017 deze fout hersteld door de trommel weer op zijn oude plek met een gewicht aan te drijven.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bij elektrische aandrijving zijn de melodieën vaak een heel stuk korter en niet meer gebonden aan de vaste maateenheden. Dit komt doordat de beiaardier de melodie soms op dubbele snelheid versteekt waardoor het ritme regelmatiger wordt. De snelheid van de trommel wordt dan verhoogd. </p><p>Omdat het carillon dag en nacht op ieder tijdstip van het uur dezelfde melodie speelt, weten de mensen zonder klok te kijken hoe laat het is. Na het heeluurspel geeft de <a href="/wiki/Luidklok" class="mw-redirect" title="Luidklok">bourdon</a> dat is de zwaarste klok in de toren de slagen voluit voor het bijbehorende uur. Op half gaat dat ook zo, maar dan op een lichtere klok. Dit systeem van tijdmelding noemt men de Hollandse slag. De speelwerken spelen al sinds de 16e eeuw dag en nacht. </p><p>Tegenwoordig geschiedt automatisch carillonspel bij nieuw gebouwde instrumenten haast altijd door elektromagnetisch werkende hamers of klepels, die bestuurd worden door een draaiorgelboek, een ponsband of een computerprogramma. Een modern computergestuurd systeem werkt met luchtpistons op het beiaardklavier; dit noemt men een pneumaat of carillair. Voordeel hiervan is dat er geen dure hamers nodig zijn; bovendien zou het mogelijk de bespeelbaarheid van het stokkenklavier beter in vorm houden. Nadeel is dat de stalen draden door temperatuurwisselingen uitzetten en krimpen, zodat het handmatig afregelen noodzakelijk blijft (bij handbespeling doet de beiaardier dat voordat hij begint met spelen). Dit nalaten kan schade veroorzaken. Deze pneumaat of carillair hoeft niet te worden verwijderd om de klokken handmatig te bespelen; de pistons zitten achter de lessenaar. </p><p>Het is met deze moderne systemen eenvoudiger dan bij de vroegere speeltrommels om een andere melodie in te stellen – men hoeft alleen de ponsband of het computerprogramma te vervangen of de muziek op een keyboard in te spelen en daarna bij te werken op het computerscherm. Het gaat tegenwoordig bij sommige systemen zelfs zo ver dat de beiaardier deze werkzaamheden thuis kan verrichten, waarna de gegevens via een telefoonverbinding naar de computer in de toren worden gezonden. Hij hoeft er dus niet eens de trap in de toren voor te beklimmen. Ook is een voordeel bij het computersysteem dat daarbij de oude melodieën niet verloren gaan, wat bij het versteken van een speeltrommel wel het geval is. </p> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interieur_toren,_begane_grond,_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Het 16e-eeuwse uurwerk en de speeltrommel in Brielle zijn buiten gebruik"><img alt="Het 16e-eeuwse uurwerk en de speeltrommel in Brielle zijn buiten gebruik" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg/120px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg/180px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg/240px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_linksvoor_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533336_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Het 16e-eeuwse uurwerk en de speeltrommel in Brielle zijn buiten gebruik</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interieur_toren,_begane_grond,_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Achterzijde van de 16e-eeuwse speeltrommel en uurwerk van Brielle"><img alt="Achterzijde van de 16e-eeuwse speeltrommel en uurwerk van Brielle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg/120px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg/180px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg/240px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_de_voorzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533335_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1200" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Achterzijde van de 16e-eeuwse speeltrommel en uurwerk van Brielle</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Interieur_toren,_begane_grond,_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg" class="mw-file-description" title="Voorzijde van het 16e-eeuwse uurwerk en speeltrommel met het afgekoppelde lichterbed in de Sint-Catharijnetoren te Brielle"><img alt="Voorzijde van het 16e-eeuwse uurwerk en speeltrommel met het afgekoppelde lichterbed in de Sint-Catharijnetoren te Brielle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg/120px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg" decoding="async" width="120" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg/180px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg/240px-Interieur_toren%2C_begane_grond%2C_overzicht_van_het_middenstuk_van_de_achterzijde_van_het_trommelspeelwerk_-_Brielle_-_20533341_-_RCE.jpg 2x" data-file-width="2835" data-file-height="4252" /></a></span></div> <div class="gallerytext">Voorzijde van het 16e-eeuwse uurwerk en speeltrommel met het afgekoppelde lichterbed in de <a href="/wiki/Grote_of_Sint-Catharijnekerk" title="Grote of Sint-Catharijnekerk">Sint-Catharijnetoren</a> te <a href="/wiki/Brielle" title="Brielle">Brielle</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Beiaard.JPG" class="mw-file-description" title="Carillon in de Domtoren in Utrecht, met kanon om de grote speeltrommel aan te drijven in de kast links"><img alt="Carillon in de Domtoren in Utrecht, met kanon om de grote speeltrommel aan te drijven in de kast links" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Beiaard.JPG/135px-Beiaard.JPG" decoding="async" width="135" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Beiaard.JPG/202px-Beiaard.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Beiaard.JPG/270px-Beiaard.JPG 2x" data-file-width="2112" data-file-height="2816" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Carillon in de <a href="/wiki/Dom_van_Utrecht" title="Dom van Utrecht">Domtoren</a> in <a href="/wiki/Utrecht_(stad)" title="Utrecht (stad)">Utrecht</a>, met kanon om de grote speeltrommel aan te drijven in de kast links</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:TraktuurBeiaard.JPG" class="mw-file-description" title="Gerichte tuimelaars op de bassen van de beiaard in de Domtoren in Utrecht"><img alt="Gerichte tuimelaars op de bassen van de beiaard in de Domtoren in Utrecht" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/TraktuurBeiaard.JPG/180px-TraktuurBeiaard.JPG" decoding="async" width="180" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/TraktuurBeiaard.JPG/270px-TraktuurBeiaard.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/TraktuurBeiaard.JPG/360px-TraktuurBeiaard.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Gerichte tuimelaars op de bassen van de beiaard in de Domtoren in Utrecht</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 215px"> <div class="thumb" style="width: 210px; height: 210px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Munt3.jpg" class="mw-file-description" title="Carillon in de Munttoren te Amsterdam"><img alt="Carillon in de Munttoren te Amsterdam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Munt3.jpg/180px-Munt3.jpg" decoding="async" width="180" height="114" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Munt3.jpg/270px-Munt3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Munt3.jpg/360px-Munt3.jpg 2x" data-file-width="740" data-file-height="470" /></a></span></div> <div class="gallerytext"> Carillon in de <a href="/wiki/Munttoren_(Amsterdam)" title="Munttoren (Amsterdam)">Munttoren</a> te <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Opleiding">Opleiding</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=13" title="Bewerk dit kopje: Opleiding" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=13" title="De broncode bewerken van de sectie: Opleiding"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vlaanderen">Vlaanderen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=14" title="Bewerk dit kopje: Vlaanderen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=14" title="De broncode bewerken van de sectie: Vlaanderen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De professionele opleiding (niveau <a href="/wiki/Master_(graad)" title="Master (graad)">Master</a>) tot beiaardier kan worden gevolgd aan: </p> <ul><li>de <a href="/wiki/Koninklijke_Beiaardschool_Jef_Denyn" title="Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn">Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn</a>, Bruul 52 te <a href="/wiki/Mechelen_(stad)" title="Mechelen (stad)">Mechelen</a></li> <li>het <a href="/wiki/Lemmensinstituut" title="Lemmensinstituut">Lemmensinstituut</a> te <a href="/wiki/Leuven" title="Leuven">Leuven</a>.</li></ul> <p>Ter voorbereiding op de professionele opleiding kan men ook aan sommige <a href="/wiki/Deeltijds_kunstonderwijs" title="Deeltijds kunstonderwijs">muziekacademies</a> als keuze-instrument voor beiaard kiezen, zo onder meer in <a href="/wiki/Dendermonde" title="Dendermonde">Dendermonde</a>, <a href="/wiki/Deinze" title="Deinze">Deinze</a>, <a href="/wiki/Neerpelt" title="Neerpelt">Neerpelt</a> en in <a href="/wiki/Lier_(Belgi%C3%AB)" title="Lier (België)">Lier</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wallonië"><span id="Walloni.C3.AB"></span>Wallonië</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=15" title="Bewerk dit kopje: Wallonië" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=15" title="De broncode bewerken van de sectie: Wallonië"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Opleidingen tot beiaardier worden gegeven aan: </p> <ul><li>het <a href="/w/index.php?title=Institut_sup%C3%A9rieur_de_musique_et_de_p%C3%A9dagogie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Institut supérieur de musique et de pédagogie (de pagina bestaat niet)">Institut supérieur de musique et de pédagogie</a> (IMEP) te <a href="/wiki/Namen_(stad)" title="Namen (stad)">Namen</a></li> <li>de Muziekacademie van <a href="/wiki/Aat" title="Aat">Aat</a></li> <li>de Muziekacademie van <a href="/wiki/Luik_(stad)" title="Luik (stad)">Luik</a></li> <li>de Muziekacademie van <a href="/wiki/Zinnik" title="Zinnik">Zinnik</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nederland">Nederland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=16" title="Bewerk dit kopje: Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=16" title="De broncode bewerken van de sectie: Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Nederlandse_Beiaardschool" title="Nederlandse Beiaardschool">Nederlandse Beiaardschool</a> te Amersfoort, een onderdeel van de <a href="/wiki/Hogeschool_voor_de_Kunsten_Utrecht" title="Hogeschool voor de Kunsten Utrecht">Hogeschool voor de Kunsten Utrecht</a>, Faculteit Muziek.</li> <li>Carillon Instituut Nederland te <a href="/wiki/Dordrecht" title="Dordrecht">Dordrecht</a>.</li></ul> <p>Daarnaast zijn er amateuropleidingen in <a href="/wiki/Enschede" title="Enschede">Enschede</a> (als vrijetijdsbesteding van studenten aan de <a href="/wiki/Universiteit_Twente" title="Universiteit Twente">universiteit</a>), Rotterdam Erasmus Universiteit en Beiaardcentrum Nederland te Amersfoort. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Aantallen">Aantallen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=17" title="Bewerk dit kopje: Aantallen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=17" title="De broncode bewerken van de sectie: Aantallen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie ook <a href="/wiki/Lijst_van_beiaarden_in_Nederland" title="Lijst van beiaarden in Nederland">Lijst van beiaarden in Nederland</a>, <a href="/wiki/Lijst_van_beiaarden_in_Belgi%C3%AB" title="Lijst van beiaarden in België">Lijst van beiaarden in België</a>, <a href="/wiki/Lijst_van_beiaarden_in_Frankrijk" title="Lijst van beiaarden in Frankrijk">Lijst van beiaarden in Frankrijk</a> en <a href="/wiki/Lijst_van_beiaardiers_en_componisten" title="Lijst van beiaardiers en componisten">Lijst van beiaardiers en componisten</a></i></div> <p>Wereldwijd worden beiaarden geregistreerd en geteld binnen de Beiaardwereldfederatie<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> In onderstaande tabel wordt behalve het aantal beiaarden per land of regio ook de dichtheid van beiaarden in die regio's weergegeven. Het grote verschil in dichtheid tussen de Lage Landen en de rest van de wereld wordt zo gedemonstreerd. </p> <table class="wikitable" style="text-align:right;"> <tbody><tr> <th>Regio </th> <th>Oppervlakte<br />(km²) </th> <th>Aantal <br />beiaarden </th> <th>Aantal<br />per 1000 km² </th></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Nederland" title="Nederland">Nederland</a> </td> <td>41 526 </td> <td>199 </td> <td>4,8 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Belgi%C3%AB" title="België">België</a> </td> <td>30 528 </td> <td>104 </td> <td>3.4 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Vlaanderen" title="Vlaanderen">Vlaanderen</a> en <a href="/wiki/Brussels_Hoofdstedelijk_Gewest" title="Brussels Hoofdstedelijk Gewest">Brussel</a> </td> <td>13 683 </td> <td>83 </td> <td>6.1 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Walloni%C3%AB" title="Wallonië">Wallonië</a> </td> <td>16 844 </td> <td>21 </td> <td>1,2 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Noorderdepartement" title="Noorderdepartement">Nord</a>, Frankrijk </td> <td>5 743 </td> <td>15 </td> <td>2,6 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/C%C3%B4te-d%27Or" title="Côte-d'Or">Côte d'Or</a>, Frankrijk </td> <td>8 763 </td> <td>5 </td> <td>0,57 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Denemarken" title="Denemarken">Denemarken</a> </td> <td>43 098 </td> <td>23 </td> <td>0,53 </td></tr> <tr> <td style="text-align: left"><a href="/wiki/Verenigde_Staten" title="Verenigde Staten">Verenigde Staten</a> </td> <td>9 631 420 </td> <td>164 </td> <td>0,017 </td></tr></tbody></table> <p>Het aantal klokken in een beiaard bedraagt meestal wat minder dan 50 – dat zijn vier octaven – maar er zijn ook beiaarden met 60 of 70 klokken. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Geluidsoverlast,_rechtszaken_en_maatregelen"><span id="Geluidsoverlast.2C_rechtszaken_en_maatregelen"></span>Geluidsoverlast, rechtszaken en maatregelen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=18" title="Bewerk dit kopje: Geluidsoverlast, rechtszaken en maatregelen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=18" title="De broncode bewerken van de sectie: Geluidsoverlast, rechtszaken en maatregelen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="hatnote" style="margin-bottom:0.5em; padding:0.5em 0 0.5em 1.6em; font-size:95%;" role="note"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/15px-1rightarrow_blue.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/23px-1rightarrow_blue.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/1rightarrow_blue.svg/30px-1rightarrow_blue.svg.png 2x" data-file-width="480" data-file-height="480" /></span></span> <i>Zie <a href="/wiki/Wet_openbare_manifestaties" title="Wet openbare manifestaties">Wet openbare manifestaties</a> voor het hoofdartikel over dit onderwerp.</i></div> <p>In Nederland zijn er in de 21e eeuw controverses en zelfs rechtszaken geweest omdat omwonenden <a href="/wiki/Geluidsoverlast" class="mw-redirect" title="Geluidsoverlast">geluidsoverlast</a> ondervonden van het klokkenspel.<sup id="cite_ref-RTL_Nieuws_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-RTL_Nieuws-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Anno 2019 mag het geluid van een kerkklok niet harder zijn van 70 <a href="/wiki/Decibel_(eenheid)" title="Decibel (eenheid)">decibel</a> tussen 07:00 en 19:00, niet harder dan 65 decibel tussen 19:00 en 23:00 en niet harder dan 60 decibel tussen 23:00 en 07:00.<sup id="cite_ref-RTL_Nieuws_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-RTL_Nieuws-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Musea">Musea</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=19" title="Bewerk dit kopje: Musea" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=19" title="De broncode bewerken van de sectie: Musea"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Wereldwijd telde de Beiaardwereldfederatie 13 beiaardmusea in 2020, waarvan drie in Nederland en drie in België: </p> <ul><li><a href="/wiki/Museum_Klok_%26_Peel" title="Museum Klok & Peel">Museum Klok & Peel</a> in <a href="/wiki/Asten_(plaats)" title="Asten (plaats)">Asten</a></li> <li><a href="/wiki/Klokkengieterijmuseum_Heiligerlee" title="Klokkengieterijmuseum Heiligerlee">Klokkengieterijmuseum Heiligerlee</a> in <a href="/wiki/Oldambt_(gemeente)" title="Oldambt (gemeente)">Oldambt</a></li> <li>Centrum voor Tijdmeetkunde in <a href="/wiki/Ootmarsum#Musea" title="Ootmarsum">Ootmarsum</a></li> <li><a href="/wiki/Stedelijk_Beiaardmuseum" title="Stedelijk Beiaardmuseum">Stedelijk Beiaardmuseum</a> in <a href="/wiki/Hasselt_(Belgi%C3%AB)" title="Hasselt (België)">Hasselt</a></li> <li>Archief van de <a href="/wiki/Koninklijke_Beiaardschool_Jef_Denyn" title="Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn">Beiaardschool Mechelen</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a href="/wiki/Klokken-_en_beiaardmuseum" title="Klokken- en beiaardmuseum">Klokken- en beiaardmuseum</a>, voormalig museum in <a href="/wiki/Tellin" title="Tellin">Tellin</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Mobiele_beiaarden">Mobiele beiaarden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=20" title="Bewerk dit kopje: Mobiele beiaarden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=20" title="De broncode bewerken van de sectie: Mobiele beiaarden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Bestand:Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG/260px-Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG" decoding="async" width="260" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG/390px-Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG/520px-Mobile_carillon_Bruges_Belgium_May_2009.JPG 2x" data-file-width="2615" data-file-height="2431" /></a><figcaption>Een mobiele beiaard in Brugge, België, gebruikt voor de <a href="/wiki/Heilig_Bloedprocessie_(Brugge)" title="Heilig Bloedprocessie (Brugge)">Heilig Bloedprocessie</a>, in mei 2009.</figcaption></figure> <p>Beiaardklokken worden ook opgesteld op verplaatsbare wagens, en bespeeld voor het opluisteren van festivals en evenementen. De Beiaardwereldfederatie telde in 2020 zo'n achttien mobiele beiaarden, waarvan drie in België en twee in Nederland.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografie">Bibliografie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=21" title="Bewerk dit kopje: Bibliografie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=21" title="De broncode bewerken van de sectie: Bibliografie"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>A. Loosjes, <i>De torenmuziek in de Nederlanden</i>, Amsterdam, Scheltema & Holkema, 1916</li> <li>Rinus de Jong, <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Lehr" title="André Lehr">André Lehr</a> & <a href="/wiki/Romke_de_Waard" title="Romke de Waard">Romke de Waard</a>, <i>De zingende torens van Nederland</i> – Losbladige uitgave der Nederlandse Klokkenspel Vereniging. Beschrijving van deze toren werd uitgegeven in februari 1966</li> <li><a href="/wiki/Andr%C3%A9_Lehr" title="André Lehr">André Lehr</a>, <i>Van paardebel tot speelklok</i>, uitg. Europese Bibliotheek, Zaltbommel, 1971 (geen ISBN)</li> <li>Heleen B. van der Weel, François en Pieter Hemony. Stadsklokken- en geschutgieters in de Gouden Eeuw. Stadsklokken- en geschutgieters in Zutphen, Amsterdam en Gent circa 1642-1680. <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789087046804" title="Speciaal:Boekbronnen/9789087046804">ISBN 9789087046804</a></span></li> <li>Heleen B. van der Weel, <i>Klokkenspel. Het carillon en zijn bespelers tot 1800</i>, Uitgeverij Verloren, Hilversum, 2008, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789087040611" title="Speciaal:Boekbronnen/9789087040611">ISBN 9789087040611</a></span></li> <li><a href="/wiki/Marnix_Beyen" title="Marnix Beyen">Marnix Beyen</a>, <a href="/wiki/Luc_Rombouts" title="Luc Rombouts">Luc Rombouts</a> en Staf Vos, <i>De beiaard. Een politieke geschiedenis</i>, 2009, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789058677532" title="Speciaal:Boekbronnen/9789058677532">ISBN 9789058677532</a></span></li> <li>Luc Rombouts, <i>Zingend Brons. Vijf eeuwen beiaardmuziek in de Lage Landen en de Nieuwe Wereld</i>, uitg. Davidsfonds, Leuven, 2010, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789058267207" title="Speciaal:Boekbronnen/9789058267207">ISBN 9789058267207</a></span></li> <li>Andreas Dill en Luc Rombouts, <i>Zingende torens. Vlaamse beiaarden in beeld / Singing Towers. Flemish carillons in pictures</i>, uitg. Davidsfonds, Antwerpen, 2017, <span class="ISBN"><a href="/wiki/Speciaal:Boekbronnen/9789059088764" title="Speciaal:Boekbronnen/9789059088764">ISBN 9789059088764</a></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Filmpjes_met_muziekvoorbeelden">Filmpjes met muziekvoorbeelden</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=22" title="Bewerk dit kopje: Filmpjes met muziekvoorbeelden" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=22" title="De broncode bewerken van de sectie: Filmpjes met muziekvoorbeelden"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=ouq1vuFRJSQ">Inleidend filmpje "The Carillon"</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=JlWbgNKzh38">Frank Steijns bespeelt de beiaard van de Sint-Servaaskerk in Maastricht, samen met het orkest van André Rieu</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://in.beeldengeluid.nl/collectie/details/expressie/77700/false/true?fbclid=IwAR25Ew9HM3cBdQOTpiQJCEFC9iKIiJHWawZNRUg07dvUQsIED3QP9L70mlI">Twee oude filmpjes over klokkengieten en beiaarden (voor 1930)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=ECxq9FzS0Ss">Addie de Jong op beiaard Sint-Laurens Rotterdam 1988 'Klanken door de eeuwen heen'</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=ee54ihDZVbU">Jo Haazen speelt preludium II van Matthias Vanden Gheyn op de beiaard van de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=g2UMTSCd4CE">Uitleg over de beiaard van de Sint-Gammaruskerk te Lier</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=FWFSt9vRVFU">Prelude I van Joannes Franciscus Volckerick</a> door Galina Elshaeva op de beiaard van St.Petersburg</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zie_ook">Zie ook</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=23" title="Bewerk dit kopje: Zie ook" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=23" title="De broncode bewerken van de sectie: Zie ook"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Das_Lied_von_der_Glocke" title="Das Lied von der Glocke">Das Lied von der Glocke</a></li> <li><a href="/wiki/Jaquemart" title="Jaquemart">Jaquemart</a></li> <li><a href="/wiki/%27t_Carillon_van_Ekelsbeke" title="'t Carillon van Ekelsbeke">'t Carillon van Ekelsbeke</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Externe_links">Externe links</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=24" title="Bewerk dit kopje: Externe links" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=24" title="De broncode bewerken van de sectie: Externe links"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillontorens.com/">Website met beschrijvingen van Nederlandse torens met een carillon</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140225224219/http://www.klankatlas.eu/projecten/beiaarden/">Overzicht en beschrijving van beiaarden in Belgisch en Nederlands Limburg, met interactieve kaart</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon-brugge.be">De beiaard van Brugge</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://users.skynet.be/frank.deleu/index.htm">De webstek van de Brugse beiaardier</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Beiaardverenigingen">Beiaardverenigingen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&veaction=edit&section=25" title="Bewerk dit kopje: Beiaardverenigingen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Beiaard&action=edit&section=25" title="De broncode bewerken van de sectie: Beiaardverenigingen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.org/">Beiaardwereldfederatie</a> (BWF) (<i>World Carillon Federation</i>, WCF - <i>Fédération Mondiale du Carillon</i>, FMC)<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.beiaard.org/">Vlaamse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.campano.be/">Waalse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.klokkenspel.org/">Nederlandse klokkenspel-vereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.no">Noorse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gcna.org/">Noord-Amerikaanse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.swisscarillon.ch/">Zwitserse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230528204016/https://carillon.org.au/">Australische beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200813132931/http://www.britishcarillons.org/">Britse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.glockenspielvereinigung.de/">Duitse klokkenspelvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140517054207/http://carillon.lt/">Litouwse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140223094704/http://guilde-carillonneurs-france.e-monsite.com/">Franse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140329084659/http://www.carillon.pl/">Poolse beiaardvereniging</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.confrariacampaners.casacota.net">Catalaanse beiaardvereniging</a><sup><a href="/wiki/Wikipedia:Onbereikbare_externe_links" title="Wikipedia:Onbereikbare externe links">[dode link]</a></sup></li></ul> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><b>Bronnen, noten en/of referenties</b></div> <div class="reflist" style="-moz-column-width:30em; -webkit-column-width:30em; column-width:30em; list-style-type: decimal;"><ol class="references"> <li id="cite_note-Carillon.org-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-Carillon.org_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Carillon.org_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.org/ned/fs_orga.htm">Statuten Beiaard Wereld Federatie (art. 3.2), Carillon.org (2011).</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531023545/http://www.carillon.org/">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vimeo.com/12643594">Uitleg over het woord baaierd in dit filmpje</a></span> </li> <li id="cite_note-brons-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-brons_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-brons_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFRombouts"><span style="font-variant:small-caps;">Rombouts, Luc</span>. <cite><i>Zingend Brons</i></cite>.</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.weheartlisbon.com/bezienswaardigheden/palacio-nacional-e-convento-mafra">Bezienswaardigheden in Lissabon, Lissabon met kinderen, Omgeving Lissabon – Palácio Nacional e Convento de Mafra</a>, Weheartlisbon.com, 31 januari 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230330201948/https://www.weheartlisbon.com/bezienswaardigheden/palacio-nacional-e-convento-mafra">Gearchiveerd</a> op 30 maart 2023.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.europanostra.org/wp-content/uploads/2016/11/7ME-2014-Portugal-Report.pdf">Carillons of the MafraNational Palace, Portugal</a>, europanostra.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230409022106/http://www.europanostra.org/wp-content/uploads/2016/11/7ME-2014-Portugal-Report.pdf">Gearchiveerd</a> op 9 april 2023.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">De twee klokkenspelen op het nationaal paleis te Mafra. <a href="/wiki/Andr%C3%A9_Lehr" title="André Lehr">André Lehr</a> Asten uitgave 1984 door de Athanasius Kircher Stichting</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=g2UMTSCd4CE">Uitleg over de beiaard van de Sint-Gammaruskerk te Lier</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210825093405/https://www.youtube.com/watch?v=g2UMTSCd4CE">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-08-25">25 augustus 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-11-26">26 november 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">In Gouda is het traditie de melodie van gezang 413 uit 'liedboek voor de kerken' hiervoor te gebruiken. <i>De mei die comt ons by seer bly</i> (Courante). Deze melodie komt ook voor in <a href="/wiki/Adriaen_Valerius" title="Adriaen Valerius">Valerius</a> gedenck-clanck</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://youtu.be/oZg1pH0r66M">carillon den Haag wordt verstoken 2018</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">Zie het contract voor Jan Somers als organist/klokkenist van <a href="/wiki/Enkhuizen" title="Enkhuizen">Enkhuizen</a>. Aanwezig in Westfries archief Hoorn</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span style="font-variant:small-caps;">Vlam</span>, Christiaan C., Hoornse organisten en klokkenisten van het midden van de 15e eeuw tot het einde van de 18e eeuw. <i>West Frieslands oud en nieuw</i> 21 (1954), 65</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFLehr_300"><span style="font-variant:small-caps;">Lehr, André</span>. <cite><i>Van paardebel tot Speelklok</i></cite>, pp. 300.</span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillontorens.com/rotterda.htm">Carillon van het stadhuis van Rotterdam</a>. Nederlandse Carillon Torens (<span class="mw-formatted-date" title="2012-02-04">4 februari 2012</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130822134449/http://www.carillontorens.com/rotterda.htm">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2013-08-22">22 augustus 2013</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-05-06">6 mei 2012</span>. </span> Stadhuis Rotterdam op site 'carillontorens'</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">In <a href="/wiki/Richmond_(Virginia)" title="Richmond (Virginia)">Richmond, Virginia</a> (ingewijd 1926), Norwood, Massachusetts (1928) en <a href="/wiki/Nashville_(Tennessee)" title="Nashville (Tennessee)">Nashville, Tennessee</a> (1929).</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">In Simcoe (1925), <a href="/wiki/Ottawa_(stad)" title="Ottawa (stad)">Ottawa</a> (1927) en <a href="/wiki/Toronto" title="Toronto">Toronto</a> (1927).</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">In <a href="/wiki/Sydney" title="Sydney">Sydney</a> (1928) en <a href="/wiki/Bathurst_(New_South_Wales)" class="mw-redirect" title="Bathurst (New South Wales)">Bathurst</a> (1933).</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">In <a href="/wiki/Loughborough" title="Loughborough">Loughborough</a> (1923), <a href="/wiki/Kaapstad" title="Kaapstad">Kaapstad</a> (1925) en <a href="/wiki/Wellington_(stad_in_Nieuw-Zeeland)" title="Wellington (stad in Nieuw-Zeeland)">Wellington</a> (1932). Meer informatie over de <i>war memorial carillons</i> in: <span style="font-variant:small-caps;">Rombouts</span>, Luc & <span style="font-variant:small-caps;">Proot</span>, David, <i>Broken Bells of Flanders</i>, Brugge, Provinciebestuur West-Vlaanderen, 2014, 34 blz.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://deredactie.be/permalink/1.2159300">Belgische beiaardcultuur erkend als erfgoed</a> – redactie.be, dinsdag 25 november 2014</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.standaard.be/cnt/dmf20150918_01873599">Belgische beiaardcultuur krijgt Unesco oorkonde</a> – <i>De Standaard</i>, 18 september 2015</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volkskrant.nl/vk/nl/2664/Nieuws/article/detail/3722604/2014/08/21/Bespelen-klokkenspel-wordt-cultureel-erfgoed.dhtml">Bespelen klokkenspel wordt cultureel erfgoed</a>, <a href="/wiki/De_Volkskrant" title="De Volkskrant">de Volkskrant</a>, 21 augustus 2014.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFJef_Rottiers1952_326"><span style="font-variant:small-caps;"><a href="/wiki/Jef_Rottiers" title="Jef Rottiers">Jef Rottiers</a></span> (1952). <cite><i>Beiaarden in België</i></cite>. Beiaardschool, Mechelen, pp. 326. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-12-05">5 december 2020</span>.</span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=y_J_eC006QI">Boudewijn Zwart speelt Passacaglia BWV 582 in C kl.t. JS Bach deel I</a> en <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=LDEFYDFH9vo">deel II</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><span style="font-variant:small-caps;">D'hollander, Jos</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080705111459/http://www.beiaard.org/artikels_032004standaardmaat.html">Het ontstaan van de Europese standaardmaat voor beiaardklavieren, een kort historisch overzicht</a>. Vlaamse Beiaardvereniging (maart 2004). Gearchiveerd op <span class="mw-formatted-date" title="2008-07-05">5 juli 2008</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2012-05-06">6 mei 2012</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://youtu.be/P9J01V02rLE">Speeltrommel in de Sint-Romboutskathedraal in Mechelen speelt een versteek van Staf Nees (1901-1965)</a></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://youtu.be/6Y101Q0yE1I">Speeltrommel Oude Kerk Amsterdam (strippentrommel) speelt Turkse Hymne – Menuet Jef van Hoof – fantasia par un Gentilhombre van Rodrigo en iets van Sweelinck (Verstoken door- en arrangementen van Gideon Bodden)</a></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=MDULhHHrbzA">Speeltrommel met schuifnootjes in Enkhuizen op de Zuider- of Sint-Pancrastoren verstoken in 2013</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220428214614/https://www.youtube.com/watch?v=MDULhHHrbzA">Gearchiveerd</a> op 28 april 2022.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=0M_nW8AugJA&app=desktop">Vervanging van de speeltrommel aandrijving op het Belfort in Gent. Zie hier het verschil</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.org/eng/fs_carillon.htm">carillon.org</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531023545/http://www.carillon.org/">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-RTL_Nieuws-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-RTL_Nieuws_29-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-RTL_Nieuws_29-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rtlnieuws.nl/editienl/laatste-videos-editienl/video/4801871/kerkklok-op-mute">Kerkklok op mute</a>", <i>RTL Nieuws</i>, <span class="mw-formatted-date" title="2019-08-02">2 augustus 2019</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191008155520/https://www.rtlnieuws.nl/editienl/laatste-videos-editienl/video/4801871/kerkklok-op-mute">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-10-08">8 oktober 2019</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2019-10-08">8 oktober 2019</span>.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204020756/https://beiaardschool.mechelen.be/archief-en-collectie">archief van de Beiaardschool Mechelen</a></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.org/eng/fs_reizende.htm">Travelling carillons</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531023545/http://www.carillon.org/">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carillon.org/eng/fs_orga.htm">carillon.org</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230531023545/http://www.carillon.org/">Gearchiveerd</a> op 31 mei 2023.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="interProject commons mw-list-item" style="display:none;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Carillons#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Carillons">Mediabestanden</a></div> <div class="interProjectTemplate interProject-groot toccolours" style="display:flex; gap:1em; align-items:center; clear:both; margin:1em 0 -0.5em 0;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer noresize" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/25px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="34" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/38px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/50px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></div> <div>Zie de categorie <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Carillons#mw-subcategories" class="extiw" title="commons:Category:Carillons">Carillons</a></b></i> van <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a> voor mediabestanden over dit onderwerp.</div> </div> <div class="toccolours etalage" style="display:flex; justify-content:space-between; gap:1em; align-items:center; text-align:center; font-size:85%; clear:both; margin-top:1em; margin-bottom:-0.5em; border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);"> <div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Fairytale_bookmark_golden.svg" class="mw-file-description" title="Etalagester"><img alt="Etalagester" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/20px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/30px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Fairytale_bookmark_golden.svg/40px-Fairytale_bookmark_golden.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div> <div>Dit artikel is op 27 mei 2012 in <span class="plainlinks" style="color:#0645AD"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beiaard&oldid=31023122">deze versie</a></span> opgenomen in de <a href="/wiki/Wikipedia:Etalage" title="Wikipedia:Etalage">etalage</a>.</div> <div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beiaard&oldid=68098126">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Beiaard&oldid=68098126</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Beiaard" title="Categorie:Beiaard">Beiaard</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Verborgen categorieën: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Onbereikbare_externe_link" title="Categorie:Wikipedia:Onbereikbare externe link">Wikipedia:Onbereikbare externe link</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen">Wikipedia:Etalage-artikelen</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen_uit_2012" title="Categorie:Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012">Wikipedia:Etalage-artikelen uit 2012</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 10 sep 2024 om 22:45.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Beiaard&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-68775984f6-w8nnp","wgBackendResponseTime":539,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.228","walltime":"0.311","ppvisitednodes":{"value":3444,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":14426,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":5179,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":26804,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 180.073 1 -total"," 48.17% 86.739 1 Sjabloon:Appendix"," 46.78% 84.238 1 Sjabloon:References"," 21.99% 39.590 1 Sjabloon:Commonscat"," 19.56% 35.229 1 Sjabloon:Zusterproject_box"," 14.73% 26.521 3 Sjabloon:Citeer_boek"," 10.78% 19.403 3 Sjabloon:Citeer_web"," 9.29% 16.721 1 Sjabloon:Etalage"," 5.23% 9.415 1 Sjabloon:Citeer_nieuws"," 4.23% 7.616 2 Sjabloon:First_non_empty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.012","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":972945,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-68775984f6-w8nnp","timestamp":"20241125180630","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Beiaard","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Beiaard","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q505174","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q505174","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-08-29T11:49:29Z","dateModified":"2024-09-10T21:45:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3b\/Beiaard_Lebu%C3%AFnuskerk.JPG","headline":"met een klavier bespeelbaar muziekinstrument"}</script> </body> </html>