CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html lang="pl"> <head> <meta charset="utf-8" /> <title>Instytut Ochrony Przyrody PAN</title> <meta name="author" content="evolution, www.evl.pl" /> <meta name="designer" content="Zaria Design" /> <meta name="copyright" content="IOP PAN" /> <meta name="description" content="" /> <meta name="keywords" content="" /> <link rel="icon" href="/favicon.png"> <style> a,body,div,h1,h2,h3,h5,html,img,li,p,ul{background:0 0;border:0;font-style:normal;margin:0;outline:0;padding:0}.modcontainer{margin-right:-40px}.modcontainer .mod{float:left}a,body,div,h1,h2,h3,h5,html,img,li,p,ul{font-family:segoe ui,Arial,Helvetica,sans-serif;font-size:12px}#innercontent,.modcontainer{margin-right:-20px;width:960px}.col,.modcontainer .mod{margin-right:20px}#cc1_start{width:960px}.more{background:url("data:image/svg+xml;charset=utf-8,%3Csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' xml:space='preserve' viewBox='0 0 32 32'%3E%3Cg stroke='%23549d10'%3E%3Ccircle cx='16' cy='16' r='13.433' fill='none' stroke-linecap='round' stroke-linejoin='round' stroke-width='3.135'/%3E%3Cpath fill='%23549e11' fill-rule='evenodd' stroke-width='2.936' d='m14.474 18.484.002-4.889 4.233 2.447-2.117 1.221z'/%3E%3C/g%3E%3C/svg%3E") 100% no-repeat;background-size:18px;color:#588230;display:block;float:right;padding:4px 26px 4px 0;text-decoration:none}#dynamic-container:not(.expanded){display:none}#modcc1_1 h2{border-bottom:1px solid #e1e1e1;color:#202020;font-size:21px;font-weight:400;margin-bottom:20px;padding:0 0 10px}#modcc1_1{padding-left:20px;width:300px}.start-news h1{position:relative}.start-news h1 a{position:absolute;right:0;top:0}.start-news .news-item{color:#606060;display:block;padding:12px;text-decoration:none}.start-news .thumb{height:118px;width:118px}.thumb{float:left;margin:0 12px 12px 0;overflow:hidden}.thumb IMG{display:block}.start-news .info{float:left;width:446px}.start-news H3,.start-news h5{margin-bottom:6px}.start-news H3{color:#202020;font-size:16px;font-weight:400}.start-news h5{font-size:11px;font-weight:400}#modcc1_2{width:600px}#modcc2_1 A{border-left:1px dotted #e8e8e8;color:#444;display:block;float:left;margin-bottom:20px;padding:20px 30px;text-decoration:none;width:259px}#modcc2_1 .dynamic-content A:nth-child(3n+1){clear:both}#modcc2_1 .thumb{height:80px;width:80px}#modcc2_1 H3{color:#202020;font-size:18px;font-weight:400;margin-bottom:10px}a,body,div,em,h1,h2,h3,html,img,li,p,ul{background:0 0;border:0;font-style:normal;margin:0;outline:0;padding:0}.hr{clear:both;height:1px;line-height:1px;overflow:hidden;width:100%}.photo-left{display:block;float:left}a,body,div,em,h1,h2,h3,html,img,li,p,ul{font-family:segoe ui,Arial,Helvetica,sans-serif;font-size:12px}EM{font-style:italic}.photo-left{background:#fff;margin:0 30px 10px 0;padding:10px}.main H3,.main P{margin-bottom:10px}.main H3{font-size:14px}.news-item H3 span{font-weight:400}#leftmenu{margin-bottom:30px;padding-bottom:20px}#leftmenu LI{border-bottom:1px solid #eee}#leftmenu LI A{color:#444;display:block;font-size:14px;padding:10px 0 10px 20px;text-decoration:none}#leftmenu LI A.active{color:#588230}a,body,div,h1,h2,html,img,li,p,ul{background:0 0;border:0;font-style:normal;margin:0;outline:0;padding:0}#body,BODY,HTML{height:100%}UL{list-style:none}:FOCUS{outline:0}#page{height:100%;height:auto!important;margin-left:auto;margin-right:auto;margin-top:0;min-height:100%}#header,#page{position:relative}#header{z-index:1001}#content{z-index:201}#content,.col{position:relative}.col{float:left}a,body,div,h1,h2,html,img,li,p,ul{font-family:segoe ui,Arial,Helvetica,sans-serif;font-size:12px}img{object-fit:contain}BODY{background:#fff;color:#444}A{color:#588230}#innercontent{margin-right:-20px;width:960px}#ct,#page{width:960px}#header{height:306px;margin-bottom:34px}#page{margin-bottom:-220px}.col{margin-right:20px}.col,.content{margin-bottom:10px}#cl2{padding-left:20px;width:300px}#cc2{width:600px}H1{border-bottom:1px solid #e1e1e1;color:#202020;font-size:21px;font-weight:400;margin-bottom:20px;padding:0 0 10px}P{margin-bottom:10px}#page{box-shadow:0 1px 5px rgba(0,0,0,.4);-moz-box-shadow:0 1px 5px rgba(0,0,0,.4);-webkit-box-shadow:0 1px 5px rgba(0,0,0,.4)}#header .logo{float:left;margin-left:40px}#header IMG{display:block}#header H2{font-size:24px;font-weight:400;left:240px;position:absolute;top:19px}#header .img-cont{height:240px;overflow:hidden;position:relative;text-align:center;width:100%}#header .img-cont>span{background:#000;color:#fff;height:23px;left:0;opacity:.6;padding:7px 20px 0;position:absolute;top:195px}#header .img-cont>img{font-size:0}#header .logo img{box-sizing:border-box;height:117px;margin-bottom:3px;padding:4px}.main P{margin-bottom:10px}.article{line-height:18px}.article P{text-align:justify}#footer A{text-decoration:none}.cookies{background-color:#000;border-radius:5px;bottom:5px;color:#fff;display:none;font-size:12px;font-weight:400;height:auto;opacity:.8;position:fixed;right:5px;text-shadow:none;width:330px;z-index:9999}.cookies__close{padding:3px;position:absolute;right:0}.cookies__close-link{color:#fff;padding:10px 5px 10px 10px}.cookies__text{line-height:16px;margin-bottom:0;padding:10px}.menu.top{border-top:1px solid #dbdbdb;left:224px;position:absolute;top:64px}#mainmenu{left:-1px;position:relative}#mainmenu LI{border-left:1px solid #dbdbdb;float:left;position:relative;z-index:600}#mainmenu A{color:#202020;display:block;float:left;font-size:14px;text-decoration:none}#mainmenu A SPAN{display:block;padding:8px 16px}#mainmenu UL{background:#fff;left:0;opacity:.9;padding-top:10px;position:absolute;top:26px}#mainmenu UL LI{border:none;display:block;float:none}#mainmenu UL LI A{display:block;float:none;font-size:12px;font-weight:400;font-weight:bolder;height:auto;position:relative;text-align:left;text-transform:none}#mainmenu UL LI A SPAN{display:block;padding:4px 16px}#mainmenu UL{display:none}.menu.union{position:absolute;right:15px;top:13px}.menu.union>img{width:160px}.menu.lang{position:absolute;right:19px;top:76px}.menu.lang A{background-position:50%;background-repeat:no-repeat;background-size:cover;border:1px solid #d3d3d3;box-sizing:border-box;color:#444;display:block;float:left;font-size:12px;height:21px;margin-left:10px;text-decoration:none;text-transform:lowercase;width:32px}.menu.lang A.POL{background-image:url("data:image/svg+xml;charset=utf-8,%3Csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' width='640' height='400' viewBox='0 0 8 5'%3E%3Cpath fill='%23dc143c' d='M0 0h8v5H0z'/%3E%3Cpath fill='%23fff' d='M0 0h8v2.5H0z'/%3E%3C/svg%3E")}.menu.lang A.ENG{background-image:url("data:image/svg+xml;charset=utf-8,%3Csvg xmlns='http://www.w3.org/2000/svg' width='1200' height='600' viewBox='0 0 60 30'%3E%3Cg clip-path='url(/css/menu.css)'%3E%3Cpath fill='%23012169' d='M0 0v30h60V0z'/%3E%3Cpath stroke='%23fff' stroke-width='6' d='m0 0 60 30m0-30L0 30'/%3E%3Cpath stroke='%23C8102E' stroke-width='4' d='m0 0 60 30m0-30L0 30' clip-path='url(/css/menu.css)'/%3E%3Cpath stroke='%23fff' stroke-width='10' d='M30 0v30M0 15h60'/%3E%3Cpath stroke='%23C8102E' stroke-width='6' d='M30 0v30M0 15h60'/%3E%3C/g%3E%3C/svg%3E")}.menu.lang A:not(.active):not(:hover){filter:contrast(50%) grayscale(20%)}.menu.lang A SPAN{display:none}.menu.lang A.active{color:#588230}.skip-link{background-color:#f9dc4a;border:3px solid #000;color:#000;padding:.625em .9375em;position:absolute;text-decoration:none;z-index:1000}.skip-link:not(:focus):not(:active){border:0;clip:rect(0 0 0 0);-webkit-clip-path:inset(100%);clip-path:inset(100%);height:1px;overflow:hidden;padding:0;position:absolute;white-space:nowrap;width:1px}</style> <script type="module" src="js/script_frontend.mjs"></script>  <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=G-LE3CS9LMYQ"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'G-LE3CS9LMYQ'); </script> </head> <body class="lang-1"> <div id="body"> <div id="page" class="lang-1"> <div id="header"> <div class="col" id="ct"> <div class="innercol"> <div class="mod">  <a class="skip-link" href="#maincontent">Przejdź do głównej treści</a> <div class="content"> <h2>Instytut Ochrony Przyrody PAN</h2> <div class="logo"> <a href="/"> <img src="/images/logo_pl.svg" alt="Instytut Ochrony Przyrody PAN, logo" height="117" width="112.8" /> </a> </div> <div class="menu union"> <img src="/images/Unia_Europejska.svg" alt="Unia Europejska" width="160" height="41.7333"> </div> <div class="menu top"> <ul id="mainmenu"> <li id="m106"> <a href="/aktualnosci_1_480.html" > <span>Instytut</span> </a> <ul> <li id="m480"> <a href="/aktualnosci_1_480.html" > <span>Aktualności</span> </a> </li> <li id="m142"> <a href="/mission_2_142.html" > <span>Misja</span> </a> </li> <li id="m114"> <a href="/struktura" > <span>Struktura</span> </a> </li> <li id="m572"> <a href="/dyrekcja_1_572.html" > <span>Dyrekcja</span> </a> </li> <li id="m115"> <a href="/pracownicy" > <span>Pracownicy</span> </a> </li> <li id="m191"> <a href="/professors_emeritus_2_191.html" > <span>Pracownicy emerytowani</span> </a> </li> <li id="m192"> <a href="/doktoranci_1_192.html" > <span>Doktoranci</span> </a> </li> <li id="m144"> <a href="/scientific_council_2_218.html" > <span>Rada Naukowa</span> </a> </li> <li id="m1187"> <a href="/annual_reports_2_1187.html" > <span>Sprawozdania roczne</span> </a> </li> <li id="m571"> <a href="/documents_2_571.html" > <span>Dokumenty</span> </a> </li> <li id="m530"> <a href="/centrum_badan_i_ochrony_roslin_gorskich_1_597.html" > <span>Stacje terenowe</span> </a> </li> <li id="m109"> <a href="/historia_1_109.html" > <span>Historia</span> </a> </li> <li id="m262"> <a href="/media_o_nas_1_262.html" > <span>Media o nas</span> </a> </li> <li id="m768"> <a href="/zamowienia_publiczne_1_768.html" > <span>Zamówienia publiczne</span> </a> </li> <li id="m946"> <a href="/polityka_prywatnosci_1_946.html" > <span>Polityka prywatności</span> </a> </li> </ul> </li> <li id="m102"> <a href="/statutory_research_2_145.html" > <span>Nauka</span> </a> <ul> <li id="m145"> <a href="/statutory_research_2_145.html" > <span>Badania statutowe</span> </a> </li> <li id="m123"> <a href="/projekty" > <span>Projekty naukowe</span> </a> </li> <li id="m116"> <a href="/publikacje" > <span>Publikacje</span> </a> </li> <li id="m416"> <a href="/linki_1_416.html" > <span>Linki</span> </a> </li> </ul> </li> <li id="m155"> <a href="/natura_2000_center_2_207.html" > <span>Wdrożenia</span> </a> <ul> <li id="m207"> <a href="/natura_2000_center_2_207.html" > <span>Centrum Natura 2000</span> </a> </li> <li id="m208"> <a href="/alien_species_in_poland_2_208.html" > <span>Gatunki obce</span> </a> </li> <li id="m210"> <a href="/natura_2000_w_karpatach_1_210.html" > <span>Natura 2000 w Karpatach</span> </a> </li> <li id="m361"> <a href="/laki_w_karpatach_polskich_1_361.html" > <span>Łąki w Karpatach Polskich</span> </a> </li> <li id="m209"> <a href="/korekobiala_1_209.html" > <span>KorEkoBiała</span> </a> </li> </ul> </li> <li id="m107"> <a href="/institute_seminars_2_187.html" > <span>Edukacja</span> </a> <ul> <li id="m119"> <a href="/institute_seminars_2_187.html" > <span>Seminaria</span> </a> </li> <li id="m120"> <a href="/biodiversity_of_ponds_1_1284.html" > <span>Konferencje, warsztaty</span> </a> </li> <li id="m781"> <a href="/szkola_doktorska_1_783.html" > <span>Kształcenie doktorantów</span> </a> </li> <li id="m231"> <a href="/stypendia_1_231.html" > <span>Stypendia</span> </a> </li> <li id="m281"> <a href="/praktyki_studenckie_1_281.html" > <span>Praktyki studenckie</span> </a> </li> <li id="m332"> <a href="/_co_w_trawie_nie_piszczy_wyklad_1_1240.html" > <span>Popularyzacja</span> </a> </li> </ul> </li> <li id="m103"> <a href="/news_2_540.html" > <span>Wydawnictwa</span> </a> <ul> <li id="m540"> <a href="/news_2_540.html" > <span>Nowości</span> </a> </li> <li id="m136"> <a href="/editorial_information_2_151.html" > <span>Chrońmy Przyrodę Ojczystą</span> </a> </li> <li id="m138"> <a href="/informacje_redakcyjne_1_152.html" > <span>Studia Naturae</span> </a> </li> <li id="m139"> <a href="/informacje_redakcyjne_1_154.html" > <span>Supplementa ad Acta Hydrobiologica</span> </a> </li> <li id="m498"> <a href="/editorial_information_2_499.html" > <span>Nature Conservation</span> </a> </li> <li id="m140"> <a href="/lista_1_545.html" > <span>Książki</span> </a> </li> <li id="m141"> <a href="/interactive_databases_of_iop_pan_2_993.html" > <span>Bazy danych i wydania internetowe</span> </a> </li> <li id="m1188"> <a href="/digitised_resources_inc_pas_2_1188.html" > <span>Zdigitalizowane zbiory IOP PAN</span> </a> </li> <li id="m143"> <a href="/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html" > <span>Sprzedaż wydawnictw</span> </a> </li> <li id="m969"> <a href="/katalog_biblioteczny_1_969.html" > <span>Katalog biblioteczny</span> </a> </li> <li id="m546"> <a href="/search_2_546.html" > <span>Wyszukiwarka wydawnictw</span> </a> </li> </ul> </li> <li id="m101"> <a href="/contact_2_101.html" > <span>Kontakt</span> </a> </li> </ul> </div> <div class="menu lang"> <a title="Polski" href="/jezyk_1.html" class="POL active" lang="Polski" hreflang="Polski"> <span>Polski</span> </a> <a title="English" href="/jezyk_2.html" class="ENG " lang="English" hreflang="English"> <span>English</span> </a> </div>  </div>   <div class="img-cont">  <img src="/zdjecie-cms.php?id=14376&x=960&y=240&fill=1" width="960" height="240" srcset="/zdjecie-cms.php?id=14376&x=960&y=240&fill=1, /zdjecie-cms.php?id=14376&x=960&y=240&scale=1.5&fill=1 1.5x, /zdjecie-cms.php?id=14376&x=960&y=240&scale=2&fill=1 2x, /zdjecie-cms.php?id=14376&x=960&y=240&scale=4&fill=1 4x" style="background-size: 100%; background-image: url();" alt="Fot. Katarzyna Chrząścik" /> <span>Fot. Katarzyna Chrząścik</span> </div>  </div> </div> </div> </div> <div id="content" class="text"> <div id="innercontent"> <div class="col" id="cl2"> <div class="innercol"> <div class="mod"> <div class="content"> <div id="leftmenu"> <ul> <li> <a class="active" href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2025.html"> <span>2025</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2024.html"> <span>2024</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2023.html"> <span>2023</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2022.html"> <span>2022</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2021.html"> <span>2021</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2020.html"> <span>2020</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2019.html"> <span>2019</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2018.html"> <span>2018</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2017.html"> <span>2017</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2016.html"> <span>2016</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2015.html"> <span>2015</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2014.html"> <span>2014</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2013.html"> <span>2013</span> </a> </li> <li> <a href="https://www.iop.krakow.pl/aktualnosci_1_31,2012.html"> <span>2012</span> </a> </li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="col" id="cc2"> <div class="innercol"> <div class="mod main" id="maincontent"> <div class="content "> <h1><span>Aktualności</span></h1> <div class="article"><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> SEMINARIUM IOP PAN <span>25.02.2025</span> </h3> <p> </p> <p><a href="../pictures/408/22118.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=22118&x=200&y=200" alt="" /></a>Serdecznie zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN, które odbędzie się w poniedziałek 3 marca 2025 r. o godzinie 13:00, w sali konferencyjnej (Mickiewicza 33, Kraków). </p> <p>Naszym prelegentem będzie dr hab. Maciej Konopiński, prof. IOP PAN, który zaprezentuje referat pt. <br />"Ekspansja postglacjalna brzanki, <em>Barbus carpathicus</em>, w Karpatach".</p> <p> </p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>21.02.2025</span> </h3> <p>Wirus grypy ptaków i śmiertelność mew i rybitw w Polsce</p> <p>Wiosną i latem 2023 r., wirus wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) H5N1 spowodował masową śmiertelność wśród wielu gatunków ptaków gniazdujących w koloniach lęgowych w Europie, w tym również i w Polsce. Zespół ornitologów, w skład którego wchodził pracownik naszego Instytutu Adam Flis, udokumentował wpływ epidemii wysoce zjadliwej grypy ptaków na populację rzadszych gatunków mew i rybitw gniazdujących w całej Polsce. Najbardziej ze wszystkich monitorowanych gatunków ucierpiały populacje mewy czarnogłowej <em>Ichthyaetus melanocephalus </em>(12% populacji lęgowej) i rybitwy rzecznej <em>Sterna hirundo</em> (16% populacji lęgowej).</p> <p>Przymencki M., Beuch S., Indykiewicz P., Litwiniak K., Bukaciński D., Bukacińska M., Zieliński P., Betleja J., Marchowski D., Ledwoń M., Bzoma S., Buczyński A., Wardecki Ł., Bednarz Ł., Flis A., Łożyńska H., Kusal B., Chodkiewicz T. Mortality among scarce breeding gulls and terns during a highly pathogenic avian influenza (HPAI) H5N1 virus outbreak in Poland during 2023. Bird Study (2025).</p> <p>Dostęp do streszczenia artykułu: <a href="https://doi.org/10.1080/00063657.2024.2439131" target="_blank">https://doi.org/10.1080/00063657.2024.2439131</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>20.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/407/22068.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=22095&x=200&y=200" alt="" /></a>Inwazje biologiczne w badaniach genomowych</p> <p>Jednym z największych zagrożeń dla bioróżnorodności są inwazje biologiczne. I, pomimo, że obecnie jest to temat często badany pod wieloma kątami, to ciągle nie wiadomo które mechanizmy genetyczne mają największy udział w utrzymaniu i kształtowaniu zmienności genetycznej i adaptacji do nowego środowiska.</p> <p>Przedstawicielki naszego Instytutu: dr hab. Aleksandra Biedrzycka oraz doktorantka Joanna Kołodziejczyk (w ramach swojego doktoratu) wraz ze współpracownikami, przyjrzały się inwazjom z genetycznego punktu widzenia, co zaowocowało powstaniem publikacji Genomic investigations of successful invasions: the picture emerging from recent studies w czasopiśmie Biological Reviews.</p> <p>Autorzy zadali sobie pytania: co kształtuje zmienność genomów gatunków inwazyjnych i jakie ma to przełożenie na tak duży sukces? Jakie mechanizmy ewolucyjne i procesy demograficzne umożliwiają im przystosowanie do nowego środowiska, w którym, potencjalnie, czekają na nie nowe warunki? Jakie właściwości genomów pozwalają im na skuteczną konkurencję z gatunkami rodzimymi i powiększenie terytoriów?</p> <p>Aby móc odpowiedzieć na te pytania, zebrano 569 opublikowanych od 2015 roku artykułów i przeanalizowano dane ze 120, wykorzystujących metody genomowe do badania inwazyjnych gatunków roślin, zwierząt i grzybów na całym świecie.</p> <p>Przyjrzano się częstości występowania procesów demograficznych, np. działaniu efektu wąskiego gardła lub dryfu genetycznego i przepływu genów w populacjach inwazyjnych, jak również frekwencji mechanizmów adaptacji, np. doboru naturalnego działającego na zmienność genetyczną obecną w populacji oraz częstości powstawania nowych mutacji. Sprawdzono, jak często wykrywano admiksję między zróżnicowanymi populacjami inwazyjnymi i introgresję genów pochodzących od innych gatunków.</p> <p>Po ilościowej analizie artykułów, autorzy doszli do zaskakującego wniosku: okazało się, że tzw. &bdquo;paradoks genetyczny”, który ma tłumaczyć sukces gatunków inwazyjnych i zakłada, że gatunki inwazyjne skutecznie przystosowują się do nowego środowiska, pomimo redukcji poziomu zmienności genetycznej, jest zjawiskiem niezwykle rzadkim. W większości badań nie wykazano istotnego obniżenia poziomu zmienności genetycznej, spowodowanego przez efekt wąskiego gardła lub dryf genetyczny następujący w wyniku przeniesienia niewielkiej liczby osobników poza naturalny zasięg, a nawet jeśli, to przepływ genów między populacjami inwazyjnymi zapewniał ponowny wzrost zmienności, co pozwalało na skuteczne przystosowanie. Ponadto, działanie doboru naturalnego odnotowane w większości badań, wskazuje na to, że rzadkie, lub nieznaczne zmniejszenie poziomu zmienności genetycznej nie przeszkadza gatunkom inwazyjnym w przystosowaniu do nowych warunków.</p> <p>Genomic investigations of successful invasions: the picture emerging from recent studies</p> <p>Joanna Kołodziejczyk, Anna Fijarczyk, Ilga Porth, Piotr Robakowski, Noel Vella, Adriana Vella, Agnieszka Kloch, Aleksandra Biedrzycka; Biological Reviews 2025</p> <p>Link do publikacji: <a href="https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1111%2Fbrv.70005%3Ffbclid%3DIwZXh0bgNhZW0CMTAAAR2ojyKJsH734JfttwSQghAD-tuLuKPegfEkbLfsimMr3O5L1zfFeltBm3o_aem_4R-SfScMFKHIFEwYebv2Eg&h=AT1ScCXnvBYIvJqx5ZRLbAYIjzHuZfolTDQ_SWOK4ssqXCL-H7Ygowg8n0tJ5OUHqeRfH1IU898CPenAmZ4Cu00lyY34AMhPvPb7vfaY4sVEgqbCGUsXLG-elJKG-Fr9Cyd1&__tn__=-UK-R&c%5b0%5d=AT0d4_UUPhVoAhHkPwlEBYCI_oHn-IjbDa0kZGDo2n2eoQQ_DFhlx3zGRxTBMBB2QkPXdj8y96dIRzK1Z7PyddVC4vJ6SHqnd3C3jJhKxcIVqgOWLa1bizll4YjbXqY-oZwmSHp86vDvxZL6ePsF3LJsWvCfSlLnLK_a2cUJe2oIthnCLfURNuBXkzw9f51KdSR8oGjy0w-jJ2GGiVbBQBUv75w" target="_blank">https://doi.org/10.1111/brv.70005</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> MOTYLE I BADYLE - WARSZTATY MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE WE WSPÓŁPRACY Z INSTYTUTEM OCHRONY PRZYRODY PAN! <span>19.02.2025</span> </h3> <p><a href="https://mnk.pl/artykul/motyle-i-badyle-warsztaty-przyrodnicze-dla-dzieci" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21975&x=200&y=200" alt="" /></a>Co łączy starożytny Egipt i współczesną ochronę przyrody? Czy owady mogą docenić sztukę współczesną? Co jest bardziej fascynujące: pingwin czy larwa biedronki? Czy można wybrać się do Muzeum w poszukiwaniu przyrody, a do parku w poszukiwaniu sztuki?</p> <p>Dzieci w wieku 4-6 lat wraz z opiekunami/kami zapraszamy do fascynującej podróży po świecie sztuki i przyrody, która pozwoli również na zapoznanie się z różnymi oddziałami Muzeum Narodowego w Krakowie i znajdującymi się obok terenami zielonymi. Uczestnictwo w warsztatach jest bezpłatne, obowiązuje wcześniejsza rezerwacja - liczba miejsc ograniczona!</p> <p>Motyle i badyle to kolejny cykl warsztatów artystyczno-przyrodniczych organizowanych przez Muzeum Narodowe w Krakowie w których mamy ogromną przyjemność uczestniczyć.</p> <p>Szczegółowe informacje dotyczące warsztatów, dokładne terminy, informacje o zapisach znajdą Państwo na stronie Muzeum Narodowego w Krakowie: <a href="https://mnk.pl/artykul/motyle-i-badyle-warsztaty-przyrodnicze-dla-dzieci" target="_blank">https://mnk.pl/artykul/motyle-i-badyle-warsztaty-przyrodnicze-dla-dzieci</a></p> <p>Serdecznie polecamy i zachęcamy do udziału!</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>17.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/403/21839.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21808&x=200&y=200" alt="" /></a>Drzewka bożonarodzeniowe, mszyca <em>Cinara curvipes</em> i globalne ocieplenie</p> <p>Wiosną 2020 r., do dr. hab. Wojciecha Solarza, który w naszym Instytucie zajmuje się inwazjami biologicznymi obcych gatunków, przesłano kilka zgłoszeń masowego występowania mszyc na różnych gatunkach jodeł. Informacje te zostały przekazane do prof. dr hab. Kariny Wieczorek z Uniwersytetu Śląskiego, która jest ekspertką zajmującą się mszycami. Zidentyfikowała ona mszyce jako północnoamerykański gatunek <em>Cinara curvipes</em>, stwierdzony wcześniej w Polsce w 2014 r. Nawiązana w ten sposób współpraca zaowocowała wydaną właśnie publikacją na temat inwazji <em>Cinara curvipes </em>w Europie. W skład zespołu autorskiego, weszli również eksperci z Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Uniwersytetu w Kopenhadze oraz z Norwegian Institute for Nature Research. Analizie poddano potencjalny zasięg <em>Cinara curvipes</em>, zarówno w aktualnych warunkach klimatycznych, jak i w kontekście zmieniającego się klimatu. Badania te wykazały, że zarówno obecne jak i przyszłe warunki klimatyczne będą sprzyjać rozprzestrzenianiu się  mszycy. Przeprowadzone eksperymenty laboratoryjne wykazały, że <em>Cinara curvipes</em> wykazuje znacznie wyższą płodność niż rodzime gatunki mszyc z rodzaju <em>Cinara</em>. Co więcej, najwyższa płodność osiągana jest w stosunkowo niskich temperaturach (10–15°C), co wyjaśnia masowe wiosenne pojawy tego gatunku. Przy wysokim zagęszczeniu pojawiają się osobniki uskrzydlone, co umożliwia szybką ekspansję. Przeprowadzona przez nas analiza dróg rozprzestrzeniania się wykazała również, że kluczową rolę w dalekodystansowym rozprzestrzenianiu się tej mszycy odgrywa handel drzewkami bożonarodzeniowymi. Inwazja <em>Cinara curvipes</em> w Europie może zatem zagrażać nie tylko naturalnym lasom jodłowym, ale też powodować straty gospodarcze na plantacjach drzew ozdobnych. Minimalizacja tego ryzyka wymaga współpracy naukowców, leśników, producentów i dystrybutorów drzew iglastych, a także udziału szeroko pojętego społeczeństwa w monitorowaniu występowania <em>Cinara curvipes</em> i podejmowaniu działań mających na celu zwalczanie tej mszycy.</p> <p>Wieczorek, K., Bugaj-Nawrocka, A., Borowiak-Sobkowiak, B., Endrestøl, A., Ravn, H. P., Solarz, W., & Durak, R. (2025). Adapting to change: exploring the distribution dynamics of the alien and potentially invasive aphid species <em>Cinara curvipes</em> (Hemiptera: Aphididae) in the context of global warming. The European Zoological Journal, 92(1), 258–279.</p> <p>Link do artykułu: <a href="https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/24750263.2024.2449152" target="_blank">https://doi.org/10.1080/24750263.2024.2449152</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> PREMIERA KSIĄŻECZKI DLA DZIECI "MAŁY NIEDŹWIADEK" <span>17.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/405/21904.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21904&x=200&y=200" alt="" /></a>Premiera książeczki dla dzieci "Mały Niedźwiadek" wydawnictwa Studio Koloru pod patronatem medialnym między innymi Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk!</p> <p>Autorka Joanna Bednarczyk-Kowalczyk w swojej serii opowiadań "Zwierzęta z mojego lasu" pisze o rodzimych gatunkach zwierząt. Najnowsza książeczka dotyczy niedźwiedzia brunatnego i jest prawdziwą lekcją przyrody. Czytelnicy "Małego Niedźwiadka" wyruszą razem z nim w podróż do górskiego lasu i odkryją fascynujące ciekawostki z życia największego polskiego drapieżnika, fakty o biologii niedźwiedzi i o tym co ważne dla ich ochrony. A wszystko opatrzone wspaniałymi ilustracjami Pauliny Nachman.</p> <p>Książka dostępna jest w bibliotece Instytutu Ochrony Przyrody PAN.</p> <p>Serdecznie polecamy uwadze!</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>14.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/404/21885.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21872&x=200&y=200" alt="" /></a>Co się dzieje, gdy inwazyjne drapieżniki wkraczają do nowych ekosystemów? Czy mogą zakłócać delikatną równowagę natury w sposób, którego się nie spodziewamy?</p> <p>W badaniu naukowcy przeanalizowali, jak rodzime i obce inwazyjne gatunki raków wpływają na rozwój i przeżywalność ważki <em>Ischnura elegans</em>. Ten niewielki owad, odgrywający kluczową rolę w ekosystemach słodkowodnych, musi zmierzyć się z wyzwaniami wynikającymi z obecności chemicznych sygnałów wydzielanych przez drapieżniki.</p> <p>Wykazano, że inwazyjne obce gatunki raków, takie jak rak sygnałowy i błotny, wywierają najsilniejszy wpływ na jaja ważek, powodując ich wyższą śmiertelność oraz opóźnienia w rozwoju. Z kolei inwazyjny rak pręgowaty i rodzimy szlachetny miały minimalny wpływ na przeżywalność jaj, co sugeruje, że populacje ważek mogły wykształcić odporność na te drapieżniki lub że wydzielane przez nie substancje chemiczne są słabsze. Co istotne, sygnały chemiczne wydzielane przez inwazyjne raki miały także &bdquo;efekt przeniesienia” – negatywnie wpływały na wzrost i zapasy energii larw długo po pierwszej ekspozycji.</p> <p>Podkreślając, jak różne gatunki raków wywierają zróżnicowany wpływ na kolejne etapy życia ofiar, badanie to rzuca światło na złożone skutki ekologiczne inwazji biologicznych i podkreśla znaczenie zrozumienia dynamiki relacji drapieżnik-ofiara w ekosystemach słodkowodnych.</p> <p>Link do artykułu opublikowanego w czasopiśmie NeoBiota, <a href="https://doi.org/10.3897/neobiota.97.139760" target="_blank">https://doi.org/10.3897/neobiota.97.139760</a></p> <p>Badania finansowane przez Narodowe Centrum Nauki (nr grantu 2019/33/B/NZ8/00521).</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>14.02.2025</span> </h3> <p>Zmiany struktury pasm śródpolnych i upraszczanie krajobrazu rolniczego</p> <p>Liniowe środowiska marginalne, zwane pasmami śródpolnymi, takie jak miedze, rowy, polne drogi, nieczynne torowiska czy skarpy, stanowią kluczowe ostoje bioróżnorodności w nowoczesnym krajobrazie rolniczym. Są jednak postrzegane jedynie jako dodatek do głównej, produkcyjnej funkcji obszarów rolnych i podlegają ciągłym przemianom wynikającym z przenikających się procesów naturalnych i presji antropogenicznej. Charakterystyka przemian zachodzących w pasmach śródpolnych i ich otoczeniu jest przedmiotem nowej publikacji, której współautorem jest dr hab. Andrzej Wuczyński z naszego Instytutu.</p> <p>W próbie 70 pasm śródpolnych w południowo-zachodniej Polsce porównano parametry struktury pasm, roślinności drzewiastej oraz mozaikowatość przyległych pól zmierzone w momencie przystąpienia Polski do UE (2004) oraz ponownie w 2021 r. przy użyciu tego samego protokołu. Na wstępie sprawdzono, że po 17 latach wszystkie pasma istniały w krajobrazie, co nie jest oczywiste, oraz zachowały swe zasadnicze funkcje (graniczne, transportowe, melioracyjne). Nastąpiła znacząca redukcja szerokości pasm, wzrost warstwy drzew i głębokości rowów, zaś nie stwierdzono istotnych zmian w warstwie krzewów ani składzie gatunkowym roślin drzewiastych. Redukcja drzew i krzewów była silniejsza wzdłuż dróg polnych, zaś sukcesja wzdłuż nieczynnych linii kolejowych. Szczególnie wyraźnym wynikiem był spadek mozaikowatości przyległych upraw wskutek konsolidacji gruntów.</p> <p>Wyniki te wskazują, że pomimo silnych zmian zachodzących w poszczególnych pasmach, cała ich sieć jest stosunkowo odporna na transformację wynikającą z przystąpienia Polski do Wspólnej Polityki Rolnej UE. Niepokojące są jednak spadki dwóch trudno odwracalnych parametrów, szerokości pasm i urozmaicenia pól, sugerujące, że obserwowana odporność może mieć jedynie przejściowy charakter. Należy więc dążyć do zachowania w krajobrazie pasm śródpolnych w całej ich strukturalnej rozmaitości, co może równoważyć postępujące pogarszanie stanu bioróżnorodności obszarów rolnych.</p> <p>Wuczyński A., Kujawa K., Pielech R., Grzesiak W., Jarzembowski P., Wierzcholska S., Dajdok Z. 2025. Changes in structural composition of field margins and related landscape homogenization following EU accession of Poland. Scientific Reports 15, 3793.</p> <p>Link do artykułu: <a href="https://doi.org/10.1038/s41598-025-86570-2" target="_blank">https://doi.org/10.1038/s41598-025-86570-2</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> PIERWSZE SPOTKANIE ROBOCZE W RAMACH PROJEKTU CoCo <span>12.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/402/21608.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21780&x=200&y=200" alt="" /></a>W ramach <a href="https://cocoproject.eu/" target="_blank">projektu CoCo</a> odbyło się już pierwsze spotkanie robocze, którego gospodarzem był jeden z partnerów projektu, tj. CITA (Centrum Badań i Technologii Rolno-Spożywczych Aragonii). W spotkaniu zorganizowanym w Saragossie (Hiszpania) w dniach 14-16 stycznia 2025 r. wzięli udział realizujący projekt ze wszystkich 12 krajów i organizacji, w tym przedstawicielki IOP PAN, dr Agnieszka Olszańska i dr Agata Pietrzyk-Kaszyńska. Podczas spotkania partnerzy przede wszystkim omawiali metodykę badań i kolejne kroki w gromadzeniu danych na temat interakcji między rolnictwem a ochroną dzikiej przyrody.</p> <p><a href="../pictures/402/21716.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21709&x=200&y=200" alt="" /></a>Projekt CoCo stanowi wyjątkową okazję do sprostania obecnym wyzwaniom w dziedzinie współistnienia ludzi i zwierząt na obszarach wiejskich w Europie. Łącząc naukowców, rolników, myśliwych, przyrodników i inne zainteresowane strony, możemy wspólnie pracować nad lepszym zrozumieniem i zarządzaniem krajobrazami w celu zapewnienia zrównoważonej przyszłości dla wszystkich zaangażowanych stron.</p> <p> </p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> WSPÓŁTWORZENIE ZRÓWNOWAŻONYCH KRAJOBRAZÓW DLA PASTERSTWA I DZIKIEJ PRZYRODY: PROJEKT CoCo <span>11.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/401/21478.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21508&x=200&y=200" alt="" /></a>Rozpoczęliśmy realizację projektu CoCo, którego celem jest wypracowanie zrównoważonych polityk i praktyk w obszarze gospodarki rolnej i ochrony przyrody oraz zaangażowanie interesariuszy tak, by sprostać wyzwaniom związanym z integracją dzikiej przyrody i hodowli zwierząt gospodarskich. Projekt CoCo rozpoczął się w listopadzie 2024 r. i będzie realizowany do grudnia 2027 r., a jest finansowany przez Unię Europejską w ramach programu Horyzont Europa. CoCo skupia interdyscyplinarny zespół naukowców, decydentów, właścicieli zwierząt gospodarskich i innych interesariuszy z 12 krajów europejskich. Ambicją projektu CoCo jest wspólne wypracowanie rozwiązań, które pozwolą by pasterstwo i hodowla owiec, kóz, bydła czy koni było nie tylko opłacalne, ale także współistniało z populacjami dzikich zwierząt w zróżnicowanych, zrównoważonych ekosystemach.</p> <p><strong>Wspólne wyzwania i priorytety zrównoważonego pasterstwa i ochrony przyrody </strong></p> <p><a href="../pictures/401/21544.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21549&x=200&y=200" alt="" /></a>Projekt CoCo koncentruje się na docenieniu zrównoważonego pasterstwa i hodowli zwierząt na małą skalę, a analizując ich wyzwania i potrzeby uwzględnia zróżnicowane konteksty społeczno-ekonomiczne i polityczne w różnych obszarach wiejskich Europy.</p> <p>Poprzez połączenie wiedzy naukowej i lokalnej oraz tradycyjnych praktyk, zespół projektu CoCo wypracuje narzędzia i rozwiązania, które będą mogły być wykorzystane przez właścicieli zwierząt hodowlanych i rolników, a jednocześnie pozwolą na zachowanie różnorodności biologicznej Europy i wielofunkcyjności europejskich krajobrazów.</p> <p> </p> <p><strong>Kluczowe działania i cele projektu to:</strong></p> <ul> <li>Poznanie różnorodności systemów hodowli zwierząt i gospodarki rolno-pasterskiej w 12 krajach europejskich w celu zrozumienia zależności i wyzwań pomiędzy sektorem rolnym i ochroną przyrody;</li> </ul> <ul> <li>Wspólne poszerzanie wiedzy i współtworzenie rozwiązań z zainteresowanymi stronami - budowanie wzajemnych relacji i zaufania;</li> </ul> <ul> <li>Podnoszenie świadomości wśród decydentów, naukowców i opinii publicznej na temat wyzwań stojących przed rolnikami i hodowcami w kontekście interakcji z dziką przyrodą ;</li> </ul> <ul> <li>Opracowanie zaleceń i praktycznych narzędzi współistnienia gospodarki rolnej i ochrony przyrody.</li> </ul> <p>Koordynator projektu, profesor John Linnell z University of Inland Norway podkreśla: &bdquo;W tym projekcie, zamiast zaczynać od dzikiej przyrody, umieszczamy rolników i właścicieli zwierząt hodowlanych w samym centrum naszej pracy. Konsorcjum projektu CoCo to zarówno naukowcy reprezentujący różne dziedziny, jak i osoby zawodowo zajmujące się rolnictwem, ekonomiści, zarządzający zasobami przyrodniczymi oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych”.</p> <p><strong>Kluczowe informacje o projekcie CoCo</strong></p> <p><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21519&x=150&y=150" alt="" /></p> <p>Tytuł projektu: Co-constructing Coexistence: Poprawa polityk, praktyk i zaangażowania interesariuszy w celu integracji gospodarki hodowlanej i pasterskiej z potrzebami dzikiej przyrody w zrównoważonych, wielofunkcyjnych krajobrazach Europy</p> <p>Akronim: CoCo</p> <p>Numer projektu: 101181958</p> <p>Program: Horyzont Europa</p> <p>Czas trwania: 36 miesięcy (rozpoczęcie 1 listopada 2024 r.)</p> <p>Całkowita wartość projektu: 4 876 764.11 €</p> <p>Wartość projektu w Polsce: 131 250.00 €</p> <p>Partner w Polsce: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (dr Agnieszka Olszańska, dr Agata Pietrzyk-Kaszyńska, dr Katarzyna Bojarska, prof. dr hab. Henryk Okarma)</p> <p>Kontakt:<br /><a href="https://cocoproject.eu/" target="_blank">https://cocoproject.eu/</a><br />John Linnell, koordynator projektu University of Inland Norway <a href="mailto:john.linnell@inn.no" target="_blank">john.linnell@inn.no</a><br />Katrina Marsden, adelphi research gGmbH, <a href="mailto:info@coco.eu" target="_blank">info@coco.eu</a> <br />linked-in<span style="color: #ffffff;">_</span><a href="https://www.linkedin.com/company/cocreating-coexistence/" target="_blank">https://www.linkedin.com/company/cocreating-coexistence/</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWY ZESZYT CZASOPISMA "CHROŃMY PRZYRODĘ OJCZYSTĄ" ZIMA, 2024! <span>11.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/400/21440.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21440&x=200&y=200" alt="" /></a>Ukazał się kolejny numer kwartalnika "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" zima, 2024, a <a href="../pictures/400/21445.jpg" target="_blank">w nim</a> o małych ssakach, także tych ginących i chronionych, czyli:</p> <p><strong>małe ssaki i nietoperze Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie:</strong> Teriofauna Borów Tucholskich, a zwłaszcza małe ssaki, nie została dotąd wystarczająco poznana. W Sobinach w Rezerwacie Biosfery Bory Tucholskie w lecie 2022 roku przeprowadzono inwentaryzację małych ssaków (ryjówkowatych, gryzoni i nietoperzy) przy wykorzystaniu odłowów w pułapki żywołowne typu &bdquo;dziekanówka” i stożki oraz na podstawie kontroli skrzynek dla nietoperzy. Badania przeprowadzono na czterech powierzchniach zlokalizowanych w czterech siedliskach. Odłowiono łącznie 193 ssaki ryjówkowate i gryzonie należące do 5 gatunków: ryjówka aksamitna, ryjówka malutka, rzęsorek rzeczek, myszarka leśna i nornica ruda. Odłowiono również 4 norniki z rodzaju Microtus sp. oraz potwierdzono obecność kreta europejskiego. Najliczniej odławianymi gatunkami były ryjówka aksamitna i nornica ruda, a najmniej licznym myszarka leśna. W skrzynkach stwierdzono obecność 5 gatunków nietoperzy: nocka Natterera, borowca wielkiego, karlika większego, karlika drobnego  i karlika malutkiego, przy czym najliczniej reprezentowany był nocek Natterera. Większa liczebność ryjówkowatych na obszarach położonych w pobliżu wody wskazuje na obecność w Borach Tucholskich enklaw stanowiących ostoje dla zachowania różnorodności biologicznej małych ssaków, w tym gatunków objętych ochroną.</p> <p><strong>ocalić chomika europejskiego:</strong> W roku 2020 chomik europejski <em>Cricetus cricetus</em> uzyskał status gatunku krytycznie zagrożonego (CR) w całym zasięgu występowania, a od 2024 roku jest krytycznie zagrożony także w zasięgu europejskim, podczas gdy wcześniej był gatunkiem najmniejszej troski. W Polsce od 2016 roku chomik podlega ochronie ścisłej z koniecznością ochrony czynnej, ale tylko na jednym miejscu w Polsce prowadzona jest ochrona czynna chomika – na Użytku ekologicznym &bdquo;Chomik europejski” w Jaworznie. Mimo ochrony prawnej wciąż postrzegany jest za gatunek szkodliwy i tępiony. Obserwujemy zanikanie jedynego rodzimego w naszym kraju, dziko żyjącego gatunku – chomika europejskiego. Zanikanie stanowisk postępuje w takim tempie, że między 2038 a 2050 rokiem chomik będzie gatunkiem wymarłym. Tymczasem wciąż wiele osób nie jest świadoma istnienia tego trójbarwnego dzikiego gryzonia, a nawet faktu jego ścisłej ochrony. Warto zatem poznać go bliżej. Artykuł jest próbą przedstawienia najważniejszych informacji dotyczących tego wyjątkowego gryzonia, w tym cyklu życiowego, preferowanych siedlisk i zagrożeń. Omawiane są przyczyny zaniku stanowisk i praktyczne przykłady zaradzenia tej sytuacji, a wszystko w świetle zbliżającej się konferencji, która odbędzie się 27–28 lutego 2025 r. w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie pt. &bdquo;Ochrona chomika europejskiego w Polsce – wyzwania i perspektywy. Kompromis między rozwojem infrastruktury, rolnictwem a ochroną bioróżnorodoności”! (<a href="https://chomik.urk.edu.pl/" target="_blank">https://chomik.urk.edu.pl/</a>). Wydarzenie z udziałem różnych grup interesariuszy ma służyć m.in. opracowaniu właściwej strategii ochrony gatunku.</p> <p class="definicjetresciczasopisma"><strong>oczarowani orzesznicą: </strong>orzesznica to najmniejszy przedstawiciel rodziny popielicowatych  Gliridae, którą w naszej faunie reprezentują jeszcze trzy inne gatunki – popielica, koszatka i żołędnica. Wszystkie podlegają ochronie, a orzesznica podlega ochronie ścisłej z wymogiem ochrony czynnej. Rozmieszczenie orzesznicy w Polsce jest jeszcze dość słabo poznane, a jej występowanie w wielu regionach kraju nie zostało potwierdzone. Wylesianie przez setki lat doprowadziło do izolacji lokalnych populacji, które niekiedy przetrwały w niewielkich enklawach leśnych o powierzchni kilkudziesięciu hektarów. Artykuł przedstawia wyniki badań obecności gatunku w czterech nadleśnictwach w makroregionie Pojezierza Mazurskie.  Orzesznice preferują siedliska z gęstym podszytem, szczególnie młodniki liściaste z podszytem leszczynowym. W takich miejscach ich gniazda uwite nisko nad ziemią są dobrze ukryte. Nie lubią miejsc nasłonecznionych i zbyt wilgotnych. Skryty tryb życia i nocna aktywność tego niewielkiego gryzonia sprawiają, że wykrycie jego obecności nie jest łatwe. Autor przedstawia próby wykorzystania różnych sposobów wykazania gatunku od montowania różnego rodzaju budek, poszukiwanie śladów żerowania – tzw. pogryzów oraz odnajdowanie gniazd po analizę nagrań z fotopułapek, analizując przy tym ich skuteczność, wady i zalety.</p> <p>Chrońmy Przyrodę Ojczystą” (ISSN: 0009-6172) to czasopismo adresowane do przyrodników, zarówno profesjonalnie zajmujących się ochroną przyrody, jak i amatorsko zainteresowanych związaną z nią problematyką. Celem czasopisma jest popularyzacja idei i wspomaganie praktyki ochrony przyrody poprzez publikowanie oryginalnych prac dotyczących aktualnej problematyki z tej dziedziny. Teksty publikowane są w języku polskim.</p> <p>Papierową, pełną wersję bieżącego oraz archiwalnych numerów "Chrońmy Przyrodę Ojczystą" można nabyć w naszym instytucie: <a href="../sprzedaz_wydawnictw_1_143.html" target="_blank">https://www.iop.krakow.pl/sprzedaz_wydawnictw_1_143.html</a></p> <p><strong>Jesteśmy także dostępni w prenumeracie u kolporterów prasy</strong>.</p> <p>Więcej informacji o aktualnym numerze: <a href="../artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=390">https://www.iop.krakow.pl/artykuly_1_548.html?wydawnictwo_id=390</a></p> <p>Informacje redakcyjne: <a href="../informacje_redakcyjne_1_151.html" target="_blank">https://www.iop.krakow.pl/informacje_redakcyjne_1_151.html</a>  </p> <p>Zapraszamy do przeglądania interaktywnej wersji Pdf <a href="https://publuu.com/flip-book/23446/1753635" target="_blank">https://publuu.com/flip-book/23446/1753635</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> OFERTA STYPENDIUM NAUKOWEGO NCN W PROJEKCIE OPUS 25 <span>11.02.2025</span> </h3> <p>Zapraszamy do składania aplikacji na stanowisko student - stypendysta w ramach projektu OPUS 25 pn. <em>&bdquo;Wpływ zabudowy regulacyjnej koryt na stan roślinności w obrębie dolin rzek górskich"</em> (2023/49/B/ST10/01387).</p> <p>Jest to stanowisko na okres do 2 lat, a projekt trwający 3 lata realizowany jest w Instytucie Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (IOP PAN). Finansowanie projektu odbywa się za pośrednictwem Narodowego Centrum Nauki (NCN) w ramach konkursu OPUS 25.</p> <p>Więcej informacji w <a href="https://panel.iop.krakow.pl/uploads/232/Oferta_pracy_OPUS_25_PL.pdf" target="_blank">OGŁOSZENIU (EN)</a>. <a href="https://panel.iop.krakow.pl/uploads/232/RODO.pdf" target="_blank">RODO</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> SEMINARIUM IOP PAN <span>11.02.2025</span> </h3> <p>Serdecznie zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN, które odbędzie się w poniedziałek 17 lutego 2025 r. o godzinie 13:00, w sali konferencyjnej (Mickiewicza 33, Kraków). Naszą prelegentką będzie dr inż. Katarzyna Kurek, która zaprezentuje referat pt.<br /> &bdquo;Funkcjonowanie populacji płazów w środowisku miejskim: zastosowanie mikrochipów w badaniach nad ropuchą szarą <em>Bufo bufo</em>”. </p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> KONKURS NA STANOWISKO DOKTORANTA <span>10.02.2025</span> </h3> <p>Zapraszamy do składania aplikacji na stanowisko doktoranta w ramach Szkoły Doktorskiej Nauk Przyrodniczych i Rolniczych oraz projektu NCN OPUS 27 pn. &bdquo;Globalne reżimy wiatru w ekogeograficznych zasadach ewolucji” (2024/53/B/NZ8/03731). Projekt realizowany będzie w Instytucie Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (IOP PAN) we współpracy z zespołami badawczymi z Hiszpanii, Australii i Polski. Tematyka doktoratu dotyczyć będzie roli globalnych reżimów wiatru w ewolucji ptaków</p> <p>Więcej informacji w <a style="font-size: 12px;" href="https://panel.iop.krakow.pl/uploads/232/PhD_position_within_OPUS.pdf" target="_blank">OGŁOSZENIU (EN)</a>.</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>07.02.2025</span> </h3> <p>Czy rzeczywiście zmienność genetyczna gatunków spada w skali globalnej?</p> <p>W największej przeprowadzonej do tej pory globalnej analizie różnorodności genetycznej, opublikowanej w czasopiśmie Nature, międzynarodowy zespół naukowców odkrył, że różnorodność genetyczna gatunków jest tracona na całym świecie. Jednocześnie wiadomo jakie wysiłki konserwatorskie pomagają ją odbudowywać. W badaniach wzięli udział dr hab. Aleksandra Biedrzycka i dr hab. Maciej Konopiński z naszego Instytutu.</p> <p><a href="https://www.nature.com/articles/s41586-024-08458-x" target="_blank">https://www.nature.com/articles/s41586-024-08458-x</a></p> <p>Naukowcy, praktycy ochrony przyrody i urzędnicy od dekad podkreślają znacznie zmienności genetycznej dla ochrony przyrody. Zdrowe populacje posiadają bogate pule genowe pozwalające na dostosowanie się do zmieniających się warunków środowiska i ochronę przed chorobami. Kiedy zmienność spada zwiększa się prawdopodobieństwo wyginięcia gatunku.</p> <p>Czy rzeczywiście zmienność genetyczna gatunków spada w skali globalnej? Zespół 57 naukowców z 20 krajów przeanalizował ponad 80 000 artykułów naukowych analizujących zmienność genetyczną gatunków z wszystkich ekosystemów. Udowodniliśmy, że zmienność genetyczna jest tracona we wszystkich grupach organizmów, szczególnie wśród ptaków i ssaków. Kiedy miejsce mają również zmiany w siedliskach, wybuchy epidemii, klęski żywiołowych i intensywna działalność człowieka, utrata zmienności genetycznej jest jeszcze bardziej dramatyczna.</p> <p>Niestety, globalny spadek zmienności genetycznej nie ulega już żadnej wątpliwości, ale jest nadzieja. Badanie sugeruje, że odpowiednie strategie ochrony mogą pomóc w utrzymaniu lub nawet zwiększeniu różnorodności genetycznej.</p> <p>Do najskuteczniejszych metod należą translokacje osobników między zagrożonymi, izolowanym populacjami, odbudowa siedlisk i zwiększenie łączności między nimi. Czasami pomaga również usuwanie osobników z populacji, żeby poprawić warunki dla pozostałych. Wtedy należy zachować osobniki o jak największej różnorodności genetycznej. Równie ważne jest kontrolowanie gatunków inwazyjnych, których negatywny wpływ na funkcjonowanie gatunków zagrożonych udowodniono w wielu badaniach.</p> <p>Na zakończenie trzeba niestety podkreślić, że mimo wielu skutecznych działań ochronnych, mających na celu odbudowę pul genowych zagrożonych gatunków, przeprowadzonych na świecie i opisanych w artykule, w naszym kraju takie działanie należą do rzadkości. Mimo prowadzonego w niektórych przypadkach monitoringu genetycznego, zarządzanie z zastosowaniem danych genetycznych należy jeszcze do przyszłości.</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> OFERTA PRACY NA STANOWISKO PODOKTORSKIE W PROJEKCIE OPUS 27 <span>07.02.2025</span> </h3> <p>Zapraszamy do składania aplikacji na stanowisko podoktorskie w ramach projektu OPUS 27 pn. <em>&bdquo;Globalne reżimy wiatru w ekogeograficznych zasadach ewolucji”</em> (2024/53/B/NZ8/03731).</p> <p>Jest to 3-letni projekt realizowany w Instytucie Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (IOP PAN) we współpracy z zespołami badawczymi z Hiszpanii, Australii i Polski. Projekt finansowany jest przez Narodowe Centrum Nauki (NCN) w ramach konkursu OPUS 27.</p> <p>Więcej informacji w <a href="https://panel.iop.krakow.pl/uploads/232/postdoc_position_within_OPUS27.pdf" target="_blank">OGŁOSZENIU (EN)</a>.</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>04.02.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/399/21376.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21376&x=200&y=200" alt="" /></a>Rumosz drzewny jako naturalna pułapka na plastik – potwierdzenie eksperymentalne! <strong> </strong></p> <p>Zanieczyszczenie rzek plastikiem to globalny problem, dlatego kluczowe jest określenie miejsc, gdzie makroplastik gromadzi się w największych ilościach. Zespół z naszego Instytutu w składzie: dr hab. Maciej Liro, dr Paweł Mikuś i dr Anna Zielonka przeprowadzili eksperyment terenowy w rzece Skawie (Polskie Karpaty), w którym wykazali, że korycie rzecznym najefektywniejszymi &bdquo;pułapkami” na plastik są nagromadzenia rumoszu drzewnego (ang. <em>wood jams</em>). Eksperyment śledzący ruch 64 butelek plastikowych PET przez ponad dwa miesiące dowiódł, że aż 71,9% z nich zatrzymało się właśnie na tych strukturach. Co ciekawe, skuteczność wyłapywania plastiku była aż trzykrotnie wyższa w prostych, regulowanych odcinkach rzeki (14,8% na km) niż w bardziej naturalnych, meandrujących fragmentach (4,5% na km). Regulowane koryta, w których rumosz drzewny koncentruje się blisko głównego nurtu, wykazują większą zdolność zatrzymywania plastiku przy średnich i niskich przepływach niż szerokie, bardziej naturalne koryta, gdzie rumosz jest rozproszony na znacznie większym obszarze.</p> <p>Wyniki te rzucają nowe światło na dynamikę transportu plastiku w rzekach górskich, podkreślając znaczenie rumoszu drzewnego, morfologii koryta i historii przepływów. Podkreślają również, jak istotne jest połączenie badań nad rumoszem drzewnym z analizą transportu plastiku. Lepsze zrozumienie tych procesów może wspierać planowanie skutecznych działań oczyszczających i ochronę ekosystemów wodnych przed rosnącym problemem zanieczyszczenia plastikiem.</p> <p>Liro, M., Mikuś, P. & Zielonka, A. Field experiment confirms high macroplastic trapping efficiency of wood jams in a mountain river channel. Scientific Reports 15, 2933 (2025). <a href="https://doi.org/10.1038/s41598-025-87147-9" target="_blank">https://doi.org/10.1038/s41598-025-87147-9</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> ROZSTRZYGNIĘCIE KONKURSU NA STANOWISKO PODOKTORSKIE W RAMACH PROJEKTU WildINTEL (2) <span>31.01.2025</span> </h3> <p>W dniu 30 stycznia 2025 rozstrzygnięto konkurs na stanowisko podoktorskie w ramach projektu WildINTEL pt. &bdquo;Budowa skalowalnego systemu monitoringu dzikich zwierząt poprzez integrację fotoodłowów i sztucznej inteligencji z Kluczowymi Zmiennymi Bioróżnorodności” (nr_2023/05/Y/NZ8/00104)_z_dn._2.10.2024<br /> (<a href="../files/404/wildintel_postdoc_position_krakow_second.pdf" target="_blank">https://www.iop.krakow.pl/files/404/wildintel_postdoc_position_krakow_second.pdf</a>)</p> <p>Informujemy, że w ramach konkursu na stanowisko podoktorskie, do udziału w realizacji projektu badawczego został zakwalifikowany Pan dr Ravi Raj.</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> SEMINARIUM IOP PAN <span>31.01.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/398/21332.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21316&x=200&y=200" alt="" /></a>Serdecznie zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN, które odbędzie się w poniedziałek 3 lutego 2025 r. o godzinie 11:00, w sali konferencyjnej (Mickiewicza 33, Kraków).<br />Naszymi prelegentami będą dr hab. Wojciech Solarz, mgr Wiesław Król oraz dr hab. Kamil Najberek (wszyscy mówcy z IOP PAN), i zaprezentują referat pt. &bdquo;Czy Czerwone Wierchy staną się żółte – amerykańskie nawłocie w polskich górach”.</p> <p>Zapraszamy wszystkich zainteresowanych!</p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>27.01.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/397/21287.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21287&x=200&y=200" alt="" /></a>Przeżywalność rysia euroazjatyckiego w zdominowanym przez człowieka krajobrazie Europy</p> <p>Znajomość konkretnych przyczyn śmiertelności zwierząt ma kluczowe znaczenie dla prognozowania losów i ochrony populacji, zwłaszcza w przypadku dużych ssaków drapieżnych, które szczególnie narażone są na negatywny wpływ działalności człowieka.  Najistotniejszym problemem było określenie zależności i związków między antropogenicznymi i naturalnymi przyczynami ich śmiertelności.  W pracy, której współautorem jest prof. dr hab. Henryk Okarma z naszego Instytutu, wykorzystano dane telemetryczne dotyczące 681 rysi euroazjatyckich (<em>Lynx lynx</em>),  które były śledzone w ramach całego europejskiego zasięgu gatunku. Wykazano, że całkowita śmiertelność była podobna w populacjach chronionych i użytkowanych łowiecko (odpowiednio 8,6% i 7,0% rocznie), a główną przyczyną śmiertelności tych drapieżników było ich nielegalne zabijanie (33,8%).  Przeżywalność rysi była dość wysoka, jednak silnie zróżnicowana w poszczególnych populacjach (70-95% rocznie).  Przeżywalność samic była 1,5 razy większa niż samców, a największe ryzyko śmiertelności było w sezonie łowieckim i zimą. Stwierdzono, że śmiertelność rysi była większa w środowiskach silniej przekształconych przez człowieka.</p> <p>Z badań wynika wniosek, że ze względu na niską śmiertelność naturalną rysi w populacjach chronionych i łowieckich oraz ze względu na to, że najważniejszą przyczyną śmiertelności tych zwierząt jest wpływ antropogeniczny, kluczowe znaczenie dla przyszłości tego gatunku ma utrzymanie lub zwiększenie powierzchni siedlisk chronionych.</p> <p>Premier, J., M. L. Bastianelli, J. Oeser, O. Anders, H. Andren, M. Aronsson, G. Bagrade, (…) Okarma H., et al. Survival of Eurasian lynx in the human‐dominated landscape of Europe. <em>Conservation Biology</em> (2025): e14439.<br />Link do publikacji: <a href="https://doi.org/10.1111/cobi.14439" target="_blank">https://doi.org/10.1111/cobi.14439</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>14.01.2025</span> </h3> <p>Elektrownie termiczne a ichtiofauna Wisły</p> <p>Zespół naukowców, w tym dr Łukasz Mikołajczyk z naszego Instytutu, przeprowadził badania nad wczesnymi etapami rozwoju ryb (ELH) w rejonie Elektrowni Połaniec (PPP), drugiej co do wielkości elektrowni z otwartym systemem chłodzenia, zlokalizowanej nad Wisłą. Z wykorzystaniem sekwencjonowania nowej generacji stwierdzono w dryfie obecność 17 gatunków ryb, z czego pięć objętych ochroną na mocy przepisów międzynarodowych (Natura 2000) lub krajowych. Oszacowano, że wiosną i latem 2023 roku w systemie chłodzenia PPP zassano i uśmiercono od 10 do 17 × 10⁶ osobników ELH, w tym 22–23% należących do gatunków chronionych. Wykazano, że temperatura wody w strefie mieszania była znacząco podwyższona (średnio o 5,5°C). Ponadto zaobserwowano wyraźne zjawisko hydropeakingu, występujące po okresie poboru próbek ELH (od wiosny 2024 roku). Wszystkie te nakładające się czynniki mogą powodować bardzo niekorzystne warunki dla organizmów wodnych w górnym biegu Wisły. Badania wykazały również, że wśród larw migrujących w Wiśle najwyższy odsetek (ponad 70%) stanowił gatunek inwazyjny – babka szczupła (Neogobius fluviatilis), co wskazuje na skalę jego inwazji w dorzeczu Wisły.</p> <p>Opublikowany właśnie artykuł jest drugim z serii prac poświęconych destrukcyjnemu wpływowi elektrowni termicznych z otwartym systemem chłodzenia na ichtiofaunę Wisły. Pierwsza praca (Nowak i in. 2023) dotyczyła ilości i składu gatunkowego larw i wczesnych form narybkowych ryb zabijanych w systemach chłodzących Elektrownię Kozienice.</p> <p>Nowak M, Mikołajczyk T, Janik-Superson K, Jeziorski S, Krawczyk D, Skowronek D, Mikołajczyk Ł, Wawręty R (2025) Entrainment of fish larvae into Połaniec Power Plant: another considerable threat for the ichthyofauna of the Vistula River (Poland) Biologia.</p> <p>Link do artykułu: <a href="https://l.facebook.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.1007%2Fs11756-024-01859-3&h=AT24BTEc2T58Z-O-OrRSXSkNJX_fBo2WZx8YT4r0l9r-2OB8v5FmMjuu04P_9K2MfKa7JRJ_N9B1arqGbC-x0mLJxw-BN0q7uF1zFv7k4sGHgGCoIsUVEWqTa8wSSDyUXuGm14jQvVEl4zsSNOkw&__tn__=-UK-R&c%5b0%5d=AT387q2sS0mMBY0Q8O0ROEZsiujLDc3dfhcGyQSpC5sBPng6wih55DPPWazHC0U9arvk-slSazozYQ0KdUNTZ1QUmWeffVHErsTTZLUyrHLmLBQ2YQSdRoItJqkR6nOVDkJGzmIVKk1-SERYG1fbp_iBkVR6nqIXjW4lU0313Oik7VEFOOvC2GMG3h7ObbvRJfUK4Rd50NAI_qqXSCIlb-I5aGI" target="_blank">https://doi.org/10.1007/s11756-024-01859-3</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWY PROJEKT <span>13.01.2025</span> </h3> <p><img src="" alt="" /></p> <p>Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk uzyskał dotację z Unii Europejskiej na realizację projektu pt.: &bdquo;Ochrona czynna dzwonka piłkowanego oraz innych cennych gatunków roślin górskich” (nr FENX.01.05-IW.01-0013/24) w latach 2024-2028.</p> <p>Celem strategicznym projektu jest zachowanie różnorodności gatunkowej na terenie Karpat Polskich poprzez ochronę czynną wybranych, cennych dla Europy i Polski 6 gatunków roślin – <em>Campanula serrata, Coronilla vaginlis, Draba fladnizensis, Gentiana orbicularis, Hieracium piliferum, Thalictrum alpinum.</em></p> <p>Działania ochronne obejmą zdeponowanie nasion roślin w banku nasion oraz ich laboratoryjną oraz ogrodową hodowlę, która umożliwi przygotowanie sadzonek, wysiew nasion w terenie, a także prowadzenie akcji wsiedlania sadzonek roślin w sytuacjach, gdy stan zagrożenia populacji będzie wymagał niezwłocznych działań. Prowadzony będzie również regularny monitoring stanowisk i populacji w celu wczesnego wykrycia zagrożeń uzasadniających wsiedlanie roślin. Dodatkowo, dla dzwonka piłkowanego przeprowadzona zostanie analiza zmienności genetycznej. Umożliwi ona poznanie genetycznego podobieństwa między stanowiskami oraz identyfikację tych stanowisk, które są szczególnie narażone na wyginięcie z powodów genetycznych.</p> <p>Przyjęte metody realizacji projektu wymagają zakupu aparatury obejmującej 4 komory klimatyczne, zamrażarkę (1 szt.), autoklaw (1 szt.) oraz niewielką szklarnię (1 szt.).</p> <p>Korzyści z projektu odniesie potencjalnie całe społeczeństwo. Dzięki powstrzymaniu ubożenia gatunkowego ekosystemów górskich wzrośnie ich stabilność i odporność na obserwowane coraz częściej czynniki o skrajnym natężeniu.</p> <p>#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie</p> <p>Wartość projektu: <span style="color: #616161;"><strong>1 736 182,00 PLN zł</strong></span></p> <p>Wysokość wkładu z Funduszy Europejskich: <span style="color: #616161;"><strong>1 475 754,70 PLN zł</strong></span></p> <p><span style="color: #414141;"><a href="../files/411/informacja_o_projekcie.pdf" target="_blank"><span style="color: #888888;">Pobierz informację o projekcie w formacie pdf</span></a></span></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> SEMINARIUM IB PAN <span>10.01.2025</span> </h3> <p>Zapraszamy na seminarium Instytutu Botaniki PAN, które odbędzie się 16 stycznia 2025 r. (czwartek), o godzinie 10:00, w formie hybrydowej, tj. stacjonarnie (sala Prof. B. Pawłowskiego, ul. Lubicz 46, Kraków) i zdalnie (poprzez platformę MS Teams). Podczas seminarium dr Bartosz Łabiszak (Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska UAM) wygłosi referat:</p> <p>&bdquo;Czym jest sosna błotna (<em>Pinus uliginosa</em> N.)? Nowe spojrzenie na historię ewolucyjną i przyszłość zagadkowego taksonu.ˮ</p> <p>Link do spotkania:<br /><a title="Meeting join link" href="https://teams.microsoft.com/l/meetup-join/19%3ameeting_ZmM1MDU3NTEtNzY4OC00NzAwLWE3YWEtMjU1ZDJiNTFiOTFm%40thread.v2/0?context=%7b%22Tid%22%3a%224beee5cc-cc4f-4dac-8b0b-6578ce4fb5f0%22%2c%22Oid%22%3a%22b8b02061-5935-4a27-9a57-d48333c87a4e%22%7d" target="_blank">SEMINARIUM IB PAN_16.01.2025 R.</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>09.01.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/396/21262.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21262&x=180&y=180" alt="" /></a>Sztuczna inteligencja w badaniach ekologicznych na przykładzie bociana białego</p> <p>Bocian biały należy do najlepiej poznanych gatunków dzikich ptaków, mimo to corocznie pojawia się kilkadziesiąt nowych publikacji naukowych o tym gatunku i rozwijane są nowe pola badawcze. Polska ma w tym dorobku znaczenie szczególne, skupia bowiem potężną część populacji lęgowej bociana i liczne grono zainteresowanych badaczy. W najnowszej publikacji przedstawiono opinie 41 polskich badaczy bociana białego na temat spodziewanych przyszłych kierunków badań. Sformułowano ponad 200 zagadnień, zgrupowanych następnie w 60 tematów kluczowych, takich jak genetyka populacji, wpływ zmian klimatycznych na fizjologię i zachowanie bociana, analiza diety z wykorzystaniem kodowania DNA, wpływ działalności człowieka na lęgi i zachowanie ptaków czy też ilościową integrację humanistyki z naukami biologicznymi. Następnie prognozy te, traktowane jako wiedza ekspercka, skonfrontowano z wynikami wygenerowanymi przez narzędzia sztucznej inteligencji (ChatGPT). Uzyskano zaskakującą zbieżność wyników. Sztuczna inteligencja pozwoliła na szybkie uporządkowanie ogromnej liczby danych oraz na poprawne i twórcze definiowanie scenariuszy badawczych. Poradziła sobie także z pytaniem o potencjalne przeszkody w ich realizacji – od ograniczeń finansowych, przez brak metodologii, aż po bariery psychologiczne. Publikacja jest jedną z nielicznych prac ekologicznych konfrontujących AI z wiedza ekspercką. Pokazuje, że połączenie tradycyjnych metod badawczych z nowoczesnymi technologiami otwiera nowe możliwości w zrozumieniu i ochronie przyrody. Wydaje się, że rok 2024, ważny w upowszechnieniu sztucznej inteligencji, może być także przełomowy w jej zastosowaniu w badaniach ekologicznych.</p> <p>Praca została opublikowana w Polish Journal of Ecology we współautorskim gronie 12 bocianologów, w tym przez dr hab. Piotra Profusa i dr hab. Andrzej Wuczyńskiego z naszego Instytutu.</p> <p>Informacje bibliograficzne: Piotr Tryjanowski, Joanna T. Białas, Łukasz Jankowiak, Leszek Jerzak, Paweł Mielczarek, Marta K. Nowak, Piotr Profus, Joachim Siekiera, Marcin Tobółka, Kazimierz Walasz, Andrzej Wuczyński, and Adam Zbyryt "A Roadmap for the Future Research of the White Stork Ciconia ciconia Population in Poland," Polish Journal of Ecology 72(1-2), 45-64, (25 December 2024).</p> <p>Link do publikacji: <a href="https://doi.org/10.3161/15052249PJE2024.72.1.004" target="_blank">https://doi.org/10.3161/15052249PJE2024.72.1.004</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> SEMINARIUM IOP PAN <span>09.01.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/395/21212.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21212&x=200&y=200" alt="" /></a>Serdecznie zapraszamy na seminarium Instytutu Ochrony Przyrody PAN, które odbędzie się w najbliższy poniedziałek 13. stycznia 2025 r. o godzinie 13:00, w sali konferencyjnej (Mickiewicza 33, Kraków). Naszym prelegentem będzie dr hab. Rafał Martyka, prof. IOP PAN, który zaprezentuje referat pt.<br />&bdquo;Co wiemy o zmienności kształtu jaj u bogatki <em>Parus major</em>?”. </p> <p> </p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div><div class="news-item"> <div class="info"> <h3> NOWA PUBLIKACJA <span>02.01.2025</span> </h3> <p><a href="../pictures/394/21189.jpg" target="_blank"><img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=21189&x=200&y=200" alt="" /></a>Kolorowe gołębie w mieście</p> <p>Różnorodność upierzenia różnych gatunków ptaków jest jednym z najbardziej fascynujących zjawisk w przyrodzie i kształtowała się pod wpływem doboru naturalnego oraz płciowego. Znacznie mniej rozumianym zjawiskiem, jest zróżnicowanie upierzenia w obrębie jednego gatunku. Gatunkiem, który charakteryzuje się największą różnorodnością upierzenia jest gołąb miejski (<em>Columba livia</em> f. <em>domestica</em>). Dr Michał Bełcik oraz dr hab. Piotr Skórka z naszego Instytutu uczestniczyli w badaniach nad wpływem środowiska miejskiego na liczebność, proporcje i różnorodność różnych form barwnych upierzenia gołębi. Antropogeniczne źródła pożywienia (np. kosze na śmieci) były dodatnio skorelowane z liczebnością form czarnych oraz proporcjami form czarnych i brązowych. Liczebność niebieskich gołębi była największa przy umiarkowanym udziale wysokich budynków. Różnorodność upierzenia (wskaźnik Simpsona) była dodatnio skorelowana ze źródłami pożywienia i zagęszczeniem żywopłotów, ale ujemnie skorelowana z zagęszczeniem ulic. Wydaje się zatem, że różnorodność form barwnych gołębi może być utrzymywana przez zróżnicowane reakcje poszczególnych form na cechy środowiskowe. Jednak dodatnia korelacja pomiędzy liczebnościami poszczególnych form barwnych wskazuje raczej na atrakcyjność socjalną, niż izolację morf.</p> <p>Praca ukazała się w otwartym dostępie w Scientific Reports: <a href="https://www.nature.com/articles/s41598-024-82937-z" target="_blank">https://www.nature.com/articles/s41598-024-82937-z</a></p> <p> </p> </div> <div class="hr"></div> </div> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="hr"></div> </div> </div> <div id="footer_push"></div> </div> <div id="footer"> <div class="col" id="cf"> <div class="innercol"> <div class="mod">  <div class="content"> <div class="logo"> <a href="/" tabindex="-1" aria-hidden="true"> <img src="/images/logo_pl.svg" alt="Logo Instytutu Ochrony Przyrody PAN" height="117" width="112.8" /> </a> </div> <div class="info"> <p>Instytut Ochrony Przyrody <br /> Polskiej Akademii Nauk<br /> <strong> </strong>al. Adama Mickiewicza 33<br />31-120 Kraków <br />Promocja i edukacja: <br />promocja@iop.krakow.pl<br />Małgorzata Łaciak<br />Katarzyna Chrząścik</p> <p><span><span><span><span>t</span></span>elefony:<br />sekretariat: 12 632 22 21,  12 370 35 14<br />centrala: 12 370 35 00<br /><span><span>e-mail: <a href="mailto: sekretariat@iop.krakow.pl" target="_blank">sekretariat@iop.krakow.pl</a><br /> NIP: 675-000-19-17<br /> REGON: 000326291<br /><a href="https://panel.iop.krakow.pl/uploads/279/RODO_1.pdf" target="_blank">RODO</a><br /></span></span></span></span></p> <p><a href="../europejska_karta_naukowca_i_kodeksu_postepowania_hr_excellence_in_research__1_538.html" target="_blank"> <img class="photo-left" src="../zdjecie-cms.php?id=7000&x=75&y=39" alt="Logo HR Excellence in Research" width="75" height="39" /> <br /></a><a href="../files/198/portal_euraxess_ulotka_instytuty.pdf" target="_blank"><img class="photo-left" style="float: none;" src="../zdjecie-cms.php?id=7031&x=63&y=37" alt="Euraxess" width="63" height="37" />      </a><span class="photo-right" style="width: calc(35px*4); margin-top: -35%; margin-right: -62%;"> <a href="https://www.facebook.com/Instytut-Ochrony-Przyrody-Polskiej-Akademii-Nauk-1019462254910806/" target="_blank"><img src="../images/logo_facebook.svg" alt="Facebook" width="35" height="35" /> </a><a href="https://twitter.com/INCPoland" target="_blank"> <img src="../images/logo_twitter.svg" alt="Twitter" width="35" height="35" /> </a><a href="https://www.instagram.com/iop_pan/" target="_blank"> <img src="../images/logo_instagram.svg" alt="Instagram" width="35" height="35" /> </a> </span></p> <div class="copyright"> © Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie 2012-2024. Wszelkie prawa zastrzeżone<br /> </div> </div> <div id="footer_bip"> <a href="https://bip.iop.krakow.pl/"> <img src="images/b_i_p.png" alt="Biuletyn Informacji Publicznej" width="150" height="53" /> </a> </div> </div> <div id="cookieBox" class="cookies" style="display: none;"> <div id="cookieBoxClose" class="cookies__close"> <a class="cookies__close-link" href="#">x</a> </div> <p class="cookies__text"> Serwis automatycznie zbiera informacje poprzez pliki cookies, brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza ich akceptację. <a href="https://www.iop.krakow.pl/polityka_prywatnosci_1_946.html">Polityka prywatności</a> </p> </div>  </div> </div> </div> </div>   </div> <link rel="stylesheet" href="css/generated/combined.css" type="text/css" /> <script src="https://website-widgets.pages.dev/dist/sienna.min.js" defer></script> </body> </html>