CINXE.COM
خەلافەتی عەباسی - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد
<!doctype html> <html class="client-nojs mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0" lang="ckb" dir="rtl"> <head> <base href="https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C"> <meta charset="UTF-8"> <title>خەلافەتی عەباسی - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد</title> <script>(function(){var className="client-js mf-expand-sections-clientpref-0 mf-font-size-clientpref-small mw-mf-amc-clientpref-0";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ckbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9","٠\t١\t٢\t٣\t٤\t٥\t٦\t٧\t٨\t٩"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","کانوونی دووەم","شوبات","ئازار","نیسان","ئایار","حوزەیران","تەممووز","ئاب","ئەیلوول","تشرینی یەکەم","تشرینی دووەم","کانوونی یەکەم"],"wgRequestId":"e00cd007-aa14-4d06-9385-e078f0e0f516","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName": false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"خەلافەتی_عەباسی","wgTitle":"خەلافەتی عەباسی","wgCurRevisionId":1400483,"wgRevisionId":1400483,"wgArticleId":9471,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgPageViewLanguage":"ckb","wgPageContentLanguage":"ckb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"خەلافەتی_عەباسی","wgRelevantArticleId":9471,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ckb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"ckb"},"wgMFMode":"stable","wgMFAmc":false,"wgMFAmcOutreachActive":false,"wgMFAmcOutreachUserEligible":false,"wgMFLazyLoadImages":true, "wgMFEditNoticesFeatureConflict":false,"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgMFIsSupportedEditRequest":true,"wgMFScriptPath":"","wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"ScribuntoErrors":{"236a14e5":true},"ScribuntoErrors-236a14e5": "\u003Cp\u003Eھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Citation/CS1/Date_validation لە ڕیزی 627:attempt to compare two nil values.\u003C/p\u003E\u003Cp\u003EBacktrace:\u003C/p\u003E\u003Col class=\"scribunto-trace\"\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E\u003Ca href=\"//ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%DB%86%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%84:Citation/CS1/Date_validation\u0026amp;action=edit#mw-ce-l627\"\u003Eمۆدیوول:Citation/CS1/Date_validation:627\u003C/a\u003E\u003C/strong\u003E: in function \"check_date\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E\u003Ca href=\"//ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%DB%86%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%84:Citation/CS1/Date_validation\u0026amp;action=edit#mw-ce-l739\"\u003Eمۆدیوول:Citation/CS1/Date_validation:739\u003C/a\u003E\u003C/strong\u003E: in function \"dates\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E\u003Ca href=\"//ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%DB%86%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%84:Citation/CS1\u0026amp;action=edit#mw-ce-l3222\"\u003Eمۆدیوول:Citation/CS1:3222\u003C/a\u003E\u003C/strong\u003E: in function \"citation0\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E\u003Ca href=\"//ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%DB%86%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%88%D9%84:Citation/CS1\u0026amp;action=edit#mw-ce-l4501\"\u003Eمۆدیوول:Citation/CS1:4501\u003C/a\u003E\u003C/strong\u003E: in function \"chunk\"\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003Emw.lua:527\u003C/strong\u003E:\u0026#160;?\u003C/li\u003E\u003Cli\u003E\u003Cstrong\u003E[C]\u003C/strong\u003E:\u0026#160;?\u003C/li\u003E\u003C/ol\u003E" ,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgSectionTranslationMissingLanguages":[{"lang":"ace","autonym":"Acèh","dir":"ltr"},{"lang":"ady","autonym":"адыгабзэ","dir":"ltr"},{"lang":"alt","autonym":"алтай тил","dir":"ltr"},{"lang":"ami","autonym":"Pangcah","dir":"ltr"},{"lang":"ang","autonym":"Ænglisc","dir":"ltr"},{"lang":"ann","autonym":"Obolo","dir":"ltr"},{"lang":"anp","autonym":"अंगिका","dir":"ltr"},{"lang":"as","autonym":"অসমীয়া","dir":"ltr"},{"lang":"av","autonym":"авар","dir":"ltr"},{"lang":"avk","autonym":"Kotava","dir":"ltr"},{"lang":"awa","autonym":"अवधी","dir":"ltr"},{"lang":"ay","autonym":"Aymar aru","dir":"ltr"},{"lang":"ban","autonym":"Basa Bali","dir":"ltr"},{"lang":"bar","autonym":"Boarisch","dir":"ltr"},{"lang":"bbc","autonym":"Batak Toba","dir":"ltr"},{"lang":"bcl","autonym":"Bikol Central","dir":"ltr"},{"lang":"bdr","autonym":"Bajau Sama","dir":"ltr"},{"lang":"bew","autonym":"Betawi","dir":"ltr"},{"lang":"bho", "autonym":"भोजपुरी","dir":"ltr"},{"lang":"bi","autonym":"Bislama","dir":"ltr"},{"lang":"bjn","autonym":"Banjar","dir":"ltr"},{"lang":"blk","autonym":"ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ","dir":"ltr"},{"lang":"bm","autonym":"bamanankan","dir":"ltr"},{"lang":"bo","autonym":"བོད་ཡིག","dir":"ltr"},{"lang":"bpy","autonym":"বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী","dir":"ltr"},{"lang":"btm","autonym":"Batak Mandailing","dir":"ltr"},{"lang":"bug","autonym":"Basa Ugi","dir":"ltr"},{"lang":"cdo","autonym":"閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄","dir":"ltr"},{"lang":"ceb","autonym":"Cebuano","dir":"ltr"},{"lang":"ch","autonym":"Chamoru","dir":"ltr"},{"lang":"chr","autonym":"ᏣᎳᎩ","dir":"ltr"},{"lang":"co","autonym":"corsu","dir":"ltr"},{"lang":"cr","autonym":"Nēhiyawēwin / ᓀᐦᐃᔭᐍᐏᐣ","dir":"ltr"},{"lang":"cu","autonym":"словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ","dir":"ltr"},{"lang":"dag","autonym":"dagbanli","dir": "ltr"},{"lang":"dga","autonym":"Dagaare","dir":"ltr"},{"lang":"din","autonym":"Thuɔŋjäŋ","dir":"ltr"},{"lang":"dsb","autonym":"dolnoserbski","dir":"ltr"},{"lang":"dtp","autonym":"Kadazandusun","dir":"ltr"},{"lang":"dv","autonym":"ދިވެހިބަސް","dir":"rtl"},{"lang":"dz","autonym":"ཇོང་ཁ","dir":"ltr"},{"lang":"ee","autonym":"eʋegbe","dir":"ltr"},{"lang":"eml","autonym":"emiliàn e rumagnòl","dir":"ltr"},{"lang":"fat","autonym":"mfantse","dir":"ltr"},{"lang":"ff","autonym":"Fulfulde","dir":"ltr"},{"lang":"fj","autonym":"Na Vosa Vakaviti","dir":"ltr"},{"lang":"fo","autonym":"føroyskt","dir":"ltr"},{"lang":"fon","autonym":"fɔ̀ngbè","dir":"ltr"},{"lang":"frp","autonym":"arpetan","dir":"ltr"},{"lang":"frr","autonym":"Nordfriisk","dir":"ltr"},{"lang":"fur","autonym":"furlan","dir":"ltr"},{"lang":"fy","autonym":"Frysk","dir":"ltr"},{"lang":"gag","autonym":"Gagauz","dir":"ltr"},{"lang":"gan","autonym":"贛語","dir":"ltr"},{"lang":"gcr","autonym":"kriyòl gwiyannen", "dir":"ltr"},{"lang":"glk","autonym":"گیلکی","dir":"rtl"},{"lang":"gom","autonym":"गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni","dir":"ltr"},{"lang":"gor","autonym":"Bahasa Hulontalo","dir":"ltr"},{"lang":"gpe","autonym":"Ghanaian Pidgin","dir":"ltr"},{"lang":"gu","autonym":"ગુજરાતી","dir":"ltr"},{"lang":"guc","autonym":"wayuunaiki","dir":"ltr"},{"lang":"gur","autonym":"farefare","dir":"ltr"},{"lang":"guw","autonym":"gungbe","dir":"ltr"},{"lang":"gv","autonym":"Gaelg","dir":"ltr"},{"lang":"hak","autonym":"客家語 / Hak-kâ-ngî","dir":"ltr"},{"lang":"haw","autonym":"Hawaiʻi","dir":"ltr"},{"lang":"hsb","autonym":"hornjoserbsce","dir":"ltr"},{"lang":"ht","autonym":"Kreyòl ayisyen","dir":"ltr"},{"lang":"hyw","autonym":"Արեւմտահայերէն","dir":"ltr"},{"lang":"iba","autonym":"Jaku Iban","dir":"ltr"},{"lang":"ie","autonym":"Interlingue","dir":"ltr"},{"lang":"igl","autonym":"Igala","dir":"ltr"},{"lang":"io","autonym":"Ido","dir":"ltr"},{"lang": "iu","autonym":"ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut","dir":"ltr"},{"lang":"jam","autonym":"Patois","dir":"ltr"},{"lang":"kaa","autonym":"Qaraqalpaqsha","dir":"ltr"},{"lang":"kab","autonym":"Taqbaylit","dir":"ltr"},{"lang":"kbd","autonym":"адыгэбзэ","dir":"ltr"},{"lang":"kbp","autonym":"Kabɩyɛ","dir":"ltr"},{"lang":"kcg","autonym":"Tyap","dir":"ltr"},{"lang":"kg","autonym":"Kongo","dir":"ltr"},{"lang":"kge","autonym":"Kumoring","dir":"ltr"},{"lang":"ki","autonym":"Gĩkũyũ","dir":"ltr"},{"lang":"kl","autonym":"kalaallisut","dir":"ltr"},{"lang":"km","autonym":"ភាសាខ្មែរ","dir":"ltr"},{"lang":"kn","autonym":"ಕನ್ನಡ","dir":"ltr"},{"lang":"knc","autonym":"Yerwa Kanuri","dir":"ltr"},{"lang":"koi","autonym":"перем коми","dir":"ltr"},{"lang":"krc","autonym":"къарачай-малкъар","dir":"ltr"},{"lang":"ks","autonym":"कॉशुर / کٲشُر","dir":"rtl"},{"lang":"kus","autonym":"Kʋsaal","dir":"ltr"},{"lang":"kv","autonym":"коми", "dir":"ltr"},{"lang":"lad","autonym":"Ladino","dir":"ltr"},{"lang":"lb","autonym":"Lëtzebuergesch","dir":"ltr"},{"lang":"lez","autonym":"лезги","dir":"ltr"},{"lang":"lg","autonym":"Luganda","dir":"ltr"},{"lang":"li","autonym":"Limburgs","dir":"ltr"},{"lang":"lij","autonym":"Ligure","dir":"ltr"},{"lang":"lld","autonym":"Ladin","dir":"ltr"},{"lang":"ln","autonym":"lingála","dir":"ltr"},{"lang":"lo","autonym":"ລາວ","dir":"ltr"},{"lang":"ltg","autonym":"latgaļu","dir":"ltr"},{"lang":"mad","autonym":"Madhurâ","dir":"ltr"},{"lang":"mai","autonym":"मैथिली","dir":"ltr"},{"lang":"map-bms","autonym":"Basa Banyumasan","dir":"ltr"},{"lang":"mdf","autonym":"мокшень","dir":"ltr"},{"lang":"mhr","autonym":"олык марий","dir":"ltr"},{"lang":"mi","autonym":"Māori","dir":"ltr"},{"lang":"min","autonym":"Minangkabau","dir":"ltr"},{"lang":"mni","autonym":"ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ","dir":"ltr"},{"lang":"mnw","autonym":"ဘာသာမန်","dir":"ltr"},{"lang":"mos" ,"autonym":"moore","dir":"ltr"},{"lang":"mr","autonym":"मराठी","dir":"ltr"},{"lang":"mrj","autonym":"кырык мары","dir":"ltr"},{"lang":"mt","autonym":"Malti","dir":"ltr"},{"lang":"mwl","autonym":"Mirandés","dir":"ltr"},{"lang":"my","autonym":"မြန်မာဘာသာ","dir":"ltr"},{"lang":"myv","autonym":"эрзянь","dir":"ltr"},{"lang":"nah","autonym":"Nāhuatl","dir":"ltr"},{"lang":"nan","autonym":"閩南語 / Bân-lâm-gú","dir":"ltr"},{"lang":"nap","autonym":"Napulitano","dir":"ltr"},{"lang":"nb","autonym":"norsk bokmål","dir":"ltr"},{"lang":"nds-nl","autonym":"Nedersaksies","dir":"ltr"},{"lang":"ne","autonym":"नेपाली","dir":"ltr"},{"lang":"new","autonym":"नेपाल भाषा","dir":"ltr"},{"lang":"nia","autonym":"Li Niha","dir":"ltr"},{"lang":"nqo","autonym":"ߒߞߏ","dir":"rtl"},{"lang":"nr","autonym":"isiNdebele seSewula","dir":"ltr"},{"lang":"nso","autonym":"Sesotho sa Leboa","dir":"ltr"},{"lang":"ny","autonym":"Chi-Chewa", "dir":"ltr"},{"lang":"om","autonym":"Oromoo","dir":"ltr"},{"lang":"or","autonym":"ଓଡ଼ିଆ","dir":"ltr"},{"lang":"os","autonym":"ирон","dir":"ltr"},{"lang":"pag","autonym":"Pangasinan","dir":"ltr"},{"lang":"pam","autonym":"Kapampangan","dir":"ltr"},{"lang":"pap","autonym":"Papiamentu","dir":"ltr"},{"lang":"pcd","autonym":"Picard","dir":"ltr"},{"lang":"pcm","autonym":"Naijá","dir":"ltr"},{"lang":"pdc","autonym":"Deitsch","dir":"ltr"},{"lang":"pms","autonym":"Piemontèis","dir":"ltr"},{"lang":"pwn","autonym":"pinayuanan","dir":"ltr"},{"lang":"qu","autonym":"Runa Simi","dir":"ltr"},{"lang":"rm","autonym":"rumantsch","dir":"ltr"},{"lang":"rn","autonym":"ikirundi","dir":"ltr"},{"lang":"rsk","autonym":"руски","dir":"ltr"},{"lang":"rue","autonym":"русиньскый","dir":"ltr"},{"lang":"rup","autonym":"armãneashti","dir":"ltr"},{"lang":"rw","autonym":"Ikinyarwanda","dir":"ltr"},{"lang":"sa","autonym":"संस्कृतम्","dir":"ltr"},{"lang":"sah","autonym": "саха тыла","dir":"ltr"},{"lang":"sat","autonym":"ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ","dir":"ltr"},{"lang":"sc","autonym":"sardu","dir":"ltr"},{"lang":"se","autonym":"davvisámegiella","dir":"ltr"},{"lang":"sg","autonym":"Sängö","dir":"ltr"},{"lang":"sgs","autonym":"žemaitėška","dir":"ltr"},{"lang":"shn","autonym":"ၽႃႇသႃႇတႆး ","dir":"ltr"},{"lang":"si","autonym":"සිංහල","dir":"ltr"},{"lang":"skr","autonym":"سرائیکی","dir":"rtl"},{"lang":"sm","autonym":"Gagana Samoa","dir":"ltr"},{"lang":"smn","autonym":"anarâškielâ","dir":"ltr"},{"lang":"sn","autonym":"chiShona","dir":"ltr"},{"lang":"srn","autonym":"Sranantongo","dir":"ltr"},{"lang":"ss","autonym":"SiSwati","dir":"ltr"},{"lang":"st","autonym":"Sesotho","dir":"ltr"},{"lang":"stq","autonym":"Seeltersk","dir":"ltr"},{"lang":"su","autonym":"Sunda","dir":"ltr"},{"lang":"szl","autonym":"ślůnski","dir":"ltr"},{"lang":"tay","autonym":"Tayal","dir":"ltr"},{"lang":"tcy","autonym":"ತುಳು","dir":"ltr" },{"lang":"tdd","autonym":"ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ","dir":"ltr"},{"lang":"te","autonym":"తెలుగు","dir":"ltr"},{"lang":"tet","autonym":"tetun","dir":"ltr"},{"lang":"ti","autonym":"ትግርኛ","dir":"ltr"},{"lang":"tig","autonym":"ትግሬ","dir":"ltr"},{"lang":"tn","autonym":"Setswana","dir":"ltr"},{"lang":"to","autonym":"lea faka-Tonga","dir":"ltr"},{"lang":"tpi","autonym":"Tok Pisin","dir":"ltr"},{"lang":"trv","autonym":"Seediq","dir":"ltr"},{"lang":"ts","autonym":"Xitsonga","dir":"ltr"},{"lang":"tt","autonym":"татарча / tatarça","dir":"ltr"},{"lang":"tum","autonym":"chiTumbuka","dir":"ltr"},{"lang":"tw","autonym":"Twi","dir":"ltr"},{"lang":"ty","autonym":"reo tahiti","dir":"ltr"},{"lang":"tyv","autonym":"тыва дыл","dir":"ltr"},{"lang":"udm","autonym":"удмурт","dir":"ltr"},{"lang":"ve","autonym":"Tshivenda","dir":"ltr"},{"lang":"vep","autonym":"vepsän kel’","dir":"ltr"},{"lang":"vls","autonym":"West-Vlams","dir":"ltr"},{"lang":"vo", "autonym":"Volapük","dir":"ltr"},{"lang":"vro","autonym":"võro","dir":"ltr"},{"lang":"wa","autonym":"walon","dir":"ltr"},{"lang":"wo","autonym":"Wolof","dir":"ltr"},{"lang":"xal","autonym":"хальмг","dir":"ltr"},{"lang":"xh","autonym":"isiXhosa","dir":"ltr"},{"lang":"yo","autonym":"Yorùbá","dir":"ltr"},{"lang":"yue","autonym":"粵語","dir":"ltr"},{"lang":"za","autonym":"Vahcuengh","dir":"ltr"},{"lang":"zgh","autonym":"ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ","dir":"ltr"},{"lang":"zu","autonym":"isiZulu","dir":"ltr"}],"wgSectionTranslationTargetLanguages":["ace","ady","alt","am","ami","an","ang","ann","anp","ar","ary","arz","as","ast","av","avk","awa","ay","az","azb","ba","ban","bar","bbc","bcl","bdr","be","bew","bg","bho","bi","bjn","blk","bm","bn","bo","bpy","br","bs","btm","bug","ca","cdo","ce","ceb","ch","chr","ckb","co","cr","crh","cs","cu","cy","da","dag","de","dga","din","diq","dsb","dtp","dv","dz","ee","el","eml","eo","es","et","eu","fa","fat","ff","fi","fj", "fo","fon","fr","frp","frr","fur","fy","gag","gan","gcr","gl","glk","gn","gom","gor","gpe","gu","guc","gur","guw","gv","ha","hak","haw","he","hi","hif","hr","hsb","ht","hu","hy","hyw","ia","iba","ie","ig","igl","ilo","io","is","it","iu","ja","jam","jv","ka","kaa","kab","kbd","kbp","kcg","kg","kge","ki","kk","kl","km","kn","knc","ko","koi","krc","ks","ku","kus","kv","kw","ky","lad","lb","lez","lg","li","lij","lld","lmo","ln","lo","lt","ltg","lv","mad","mai","map-bms","mdf","mg","mhr","mi","min","mk","ml","mn","mni","mnw","mos","mr","mrj","ms","mt","mwl","my","myv","mzn","nah","nan","nap","nb","nds","nds-nl","ne","new","nia","nl","nn","nqo","nr","nso","ny","oc","om","or","os","pa","pag","pam","pap","pcd","pcm","pdc","pl","pms","pnb","ps","pt","pwn","qu","rm","rn","ro","rsk","rue","rup","rw","sa","sah","sat","sc","scn","sco","sd","se","sg","sgs","sh","shi","shn","si","sk","skr","sl","sm","smn","sn","so","sq","sr","srn","ss","st","stq","su","sv","sw","szl","ta","tay","tcy","tdd","te","tet" ,"tg","th","ti","tig","tk","tl","tly","tn","to","tpi","tr","trv","ts","tt","tum","tw","ty","tyv","udm","ur","uz","ve","vec","vep","vi","vls","vo","vro","wa","war","wo","wuu","xal","xh","xmf","yi","yo","yue","za","zgh","zh","zu"],"isLanguageSearcherCXEntrypointEnabled":true,"mintEntrypointLanguages":["ace","ast","azb","bcl","bjn","bh","crh","ff","fon","ig","is","ki","ks","lmo","min","sat","ss","tn","vec"],"wgWikibaseItemId":"Q12536","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgMinervaPermissions":{"watchable":true,"watch":false},"wgMinervaFeatures":{"beta":false,"donate":true,"mobileOptionsLink":true,"categories":false,"pageIssues":true,"talkAtTop":false,"historyInPageActions":false,"overflowSubmenu":false,"tabsOnSpecials" :true,"personalMenu":false,"mainMenuExpanded":false,"echo":true,"nightMode":false},"wgMinervaDownloadNamespaces":[0]};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.minerva.styles":"ready","skins.minerva.content.styles.images":"ready","mediawiki.hlist":"ready","skins.minerva.codex.styles":"ready","skins.minerva.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","mobile.init.styles":"ready","ext.relatedArticles.styles":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.scribunto.errors","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","skins.minerva.scripts","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.CommonsDirect","ext.gadget.cgiircbox","ext.gadget.markAdmins","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.defaultsummaries", "ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.gadget.NotifCountTitle","ext.gadget.autosign","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","ext.popups","mobile.init","ext.echo.centralauth","ext.relatedArticles.readMore.bootstrap","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.entrypoints.mffrequentlanguages","ext.cx.entrypoints.languagesearcher.init","mw.externalguidance.init","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.relatedArticles.styles%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.hlist%7Cmobile.init.styles%7Cskins.minerva.codex.styles%7Cskins.minerva.content.styles.images%7Cskins.minerva.icons%2Cstyles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=minerva"> <script async src="/w/load.php?lang=ckb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=minerva"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=minerva"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ckb&modules=site.styles&only=styles&skin=minerva"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="theme-color" content="#eaecf0"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="731"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="487"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png/640px-Abbasid_Caliphate_most_extant.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="390"> <meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1.0, user-scalable=yes, minimum-scale=0.25, maximum-scale=5.0"> <meta property="og:title" content="خەلافەتی عەباسی - ویکیپیدیا، ئینسایکڵۆپیدیای ئازاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="manifest" href="/w/api.php?action=webapp-manifest"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="دەستکاری" href="/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکیپیدیا (ckb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ckb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ckb"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org"> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> <meta http-equiv="X-Translated-By" content="Google"> <meta http-equiv="X-Translated-To" content="en"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=corsproxy" data-sourceurl="https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C"></script> <link href="https://fonts.googleapis.com/css2?family=Material+Symbols+Outlined:opsz,wght,FILL,GRAD@20..48,100..700,0..1,-50..200" rel="stylesheet"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=phishing_protection" data-phishing-protection-enabled="false" data-forms-warning-enabled="true" data-source-url="https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C"></script> <meta name="robots" content="none"> </head> <body class="mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-خەلافەتی_عەباسی rootpage-خەلافەتی_عەباسی stable issues-group-B skin-minerva action-view skin--responsive mw-mf-amc-disabled mw-mf"> <script type="text/javascript" src="https://www.gstatic.com/_/translate_http/_/js/k=translate_http.tr.en_GB.tKc6KWkFf-8.O/am=gAE/d=1/exm=corsproxy,phishing_protection/ed=1/rs=AN8SPfrf36LIV3DkhtRBGWFnLWWzaykPyw/m=navigationui" data-environment="prod" data-proxy-url="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog" data-proxy-full-url="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-source-url="https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" data-source-language="auto" data-target-language="en" data-display-language="en-GB" data-detected-source-language="pam" data-is-source-untranslated="false" data-source-untranslated-url="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.m.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AE%25DB%2595%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25B9%25DB%2595%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C&anno=2" data-client="tr"></script> <div id="mw-mf-viewport"> <div id="mw-mf-page-center"><a class="mw-mf-page-center__mask" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#"></a> <header class="header-container header-chrome"> <div class="minerva-header"> <nav class="navigation-drawer toggle-list view-border-box"><input type="checkbox" id="main-menu-input" class="toggle-list__checkbox" role="button" aria-haspopup="true" aria-expanded="false" aria-labelledby="mw-mf-main-menu-button"> <label role="button" for="main-menu-input" id="mw-mf-main-menu-button" aria-hidden="true" data-event-name="ui.mainmenu" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet toggle-list__toggle"> <span class="minerva-icon minerva-icon--menu"></span> <span></span> </label> <div id="mw-mf-page-left" class="menu view-border-box"> <ul id="p-navigation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--home" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--home"></span> <span class="toggle-list-item__label">ماڵەوە</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--random" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%BE%DB%95%DA%B5%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%D8%8C%D9%BE%DB%95%DA%95%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95_%DA%BE%DB%95%D8%B1%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--die"></span> <span class="toggle-list-item__label">بە ھەڵکەوت</span> </a></li> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--nearby" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:Nearby?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.nearby" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--mapPin"></span> <span class="toggle-list-item__label">لەم نزیکانەدا</span> </a></li> </ul> <ul id="p-personal" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor mw-list-item menu__item--login" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.login" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--logIn"></span> <span class="toggle-list-item__label">بچۆ ژوورەوە</span> </a></li> </ul> <ul id="pt-preferences" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item skin-minerva-list-item-jsonly"><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--settings" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:MobileOptions&returnto=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.settings" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--settings"></span> <span class="toggle-list-item__label">ڕێکخستنەکان</span> </a></li> </ul> <ul id="p-donation" class="toggle-list__list"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--donate" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://donate.wikimedia.org/?wmf_source%3Ddonate%26wmf_medium%3Dsidebar%26wmf_campaign%3Dckb.wikipedia.org%26uselang%3Dckb%26wmf_key%3Dminerva" data-event-name="menu.donate" data-mw="interface"> <span class="minerva-icon minerva-icon--heart"></span> <span class="toggle-list-item__label">بەخشین بە ویکیپیدیا</span> </a></li> </ul> <ul class="hlist"> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--about" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">دەربارەی ویکیپیدیا</span> </a></li> <li class="toggle-list-item "><a class="toggle-list-item__anchor menu__item--disclaimers" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-mw="interface"> <span class="toggle-list-item__label">نابەرپرسییەکان</span> </a></li> </ul> </div><label class="main-menu-mask" for="main-menu-input"></label> </nav> <div class="branding-box"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B3%D8%AA%D9%BE%DB%8E%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <span><img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ckb.svg" alt="ویکیپیدیا" width="84" height="32" style="width: 5.25em; height: 2em;"> </span> </a> </div> <form action="/w/index.php" method="get" class="minerva-search-form"> <div class="search-box"><input type="hidden" name="title" value="تایبەت:گەڕان"> <input class="search skin-minerva-search-trigger" id="searchInput" type="search" name="search" placeholder="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" aria-label="لە ویکیپیدیادا بگەڕێ" autocapitalize="sentences" title="لە ویکیپیدیا بگەڕێ [f]" accesskey="f"> <span class="search-box-icon-overlay"><span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> </span> </div><button id="searchIcon" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet skin-minerva-search-trigger"> <span class="minerva-icon minerva-icon--search"></span> <span>بگەڕێ</span> </button> </form> <nav class="minerva-user-navigation" aria-label="ڕێدۆزیی بەکارھێنەر"> </nav> </div> </header> <main id="content" class="mw-body"> <div class="banner-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="pre-content heading-holder"> <div class="page-heading"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">خەلافەتی عەباسی</span></h1> <div class="tagline"> سێیەم خەلافەتی ئیسلامی </div> </div> <nav class="page-actions-menu"> <ul id="p-views" class="page-actions-menu__list"> <li id="language-selector" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#p-lang" data-mw="interface" data-event-name="menu.languages" title="زمان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet language-selector"> <span class="minerva-icon minerva-icon--language"></span> <span>زمان</span> </a></li> <li id="page-actions-watch" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-watch" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%DA%86%D9%88%D9%88%D9%86%DB%95%DA%98%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C_%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%BE%DB%8E%D9%86%DB%95%D8%B1&returnto=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.watch" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet menu__item--page-actions-watch"> <span class="minerva-icon minerva-icon--star"></span> <span>چاودێری بکە</span> </a></li> <li id="page-actions-edit" class="page-actions-menu__list-item"><a role="button" id="ca-edit" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" data-event-name="menu.edit" data-mw="interface" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet edit-page menu__item--page-actions-edit"> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a></li> </ul> </nav><!-- version 1.0.2 (change every time you update a partial) --> <div id="mw-content-subtitle"></div> </div> <div id="bodyContent" class="content"> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"> <script>function mfTempOpenSection(id){var block=document.getElementById("mf-section-"+id);block.className+=" open-block";block.previousSibling.className+=" open-block";}</script> <div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="ckb" dir="rtl"> <section class="mf-section-0" id="mf-section-0"> <p><b>دەوڵەتی عەباسی</b>، <b>خەلافەتی عەباسی</b> یان <b>عەباسییەکان</b>، ئەو ناوەیە کە بە سێیەم <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەت">خەلافەتی ئیسلامی</a> مێژوو ئەوترێت و دووەم زنجیرەی فەرمانڕەوا ئیسلامییەکانە، کە دوای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%86%DA%95%D8%B4%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شۆڕشی عەباسی">شۆڕشی عەباسی</a> ھاتبوون. عەباسییەکان توانیان <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەمەوییەکان">ئەمەوییەکان</a> بڕوخێنن و خەلافەت بگرنە دەست، دەستیان گرت بە سەر ئەمەوییەکاندا و دەریان کردن و دەستیان بەسەر زۆربەیاندا گرت تەنھا ئەوانە ڕزگار بوون کە ڕۆیشتنە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوس</a>، لەوانە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%DA%95%DB%95%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەبدول ڕەحمان داخل">عەبدول ڕەحمان داخل</a> کە درێژەی بە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەمەوی">دەوڵەتی ئەمەوی</a> دا لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوس</a>.</p> <table class="infobox" style="width:20.5em; line-height:11pt; text-align:right;" cellspacing="5" cellpadding="5"> <caption> </caption> <tbody> <tr> <th colspan="2" style="background-color: #DCDCDC"><span style="font-size:larger;"> <div style="text-align: center;"> دەوڵەتی عەبباسی </div></span></th> </tr> <tr> <th colspan="2" style="background-color: #DCDCDC"><span style="font-size:larger;"> <div style="text-align: center;"> الدولة العبّاسیة </div></span></th> </tr> <tr> <td colspan="2" align="center" bgcolor="white"><br> ئاڵای دەوڵەت</td> </tr> <tr> <th colspan="2" bgcolor="#DCDCDC"> <div style="text-align: center;"> نەخشە </div></th> </tr> <tr> <td colspan="2" align="center" bgcolor="white"><span typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Abbasid_Caliphate_most_extant.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png/250px-Abbasid_Caliphate_most_extant.png" decoding="async" width="250" height="152" class="mw-file-element" srcset="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png/375px-Abbasid_Caliphate_most_extant.png 1.5x,https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Abbasid_Caliphate_most_extant.png/500px-Abbasid_Caliphate_most_extant.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="487"></a></span><br> دەوڵەتی عەبباسی لە فراوانترین ئاستیدا ساڵی ٨٥٠ز</td> </tr> <tr> <th colspan="2" bgcolor="#DCDCDC"> <div style="text-align: center;"> زانیاریی گشتی </div></th> </tr> <tr> <td><b>پایتەخت</b></td> <td align="right" bgcolor="white">کووفە، بەغدا، سامەڕا، قاھیرە</td> </tr> <tr> <td><b>زمانی فەڕمی</b></td> <td align="right" bgcolor="white">عەرەبی</td> </tr> <tr> <td><b>جۆری حوکم</b></td> <td align="right" bgcolor="white">شانشینی</td> </tr> <tr> <td><b>مێژووی دامەزراندن</b></td> <td align="right" bgcolor="white">٧٥٠ ز</td> </tr> <tr> <td><b>مێژووی ڕوخان</b></td> <td align="right" bgcolor="white">(١٢٥٨ / ١٥١٧) ز</td> </tr> <tr> <td><b>دامەزرێنەر</b></td> <td align="right" bgcolor="white"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%D8%A7%D8%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەلسەفاح">ئەبوعەباس سەفاح</a></td> </tr> <tr> <td><b>دوایین خەلیفە </b></td> <td align="right" bgcolor="white">خەلیفە متوەکیلی سێیەم</td> </tr> <tr> <td><b>ئایین</b></td> <td align="right" bgcolor="white">ئیسلام</td> </tr> <tr> <td><b>دراو</b></td> <td align="right" bgcolor="white">دیناری عەبباسی</td> </tr> <tr> <td><b>ڕووبەر</b></td> <td align="right" bgcolor="white">١٠٬٠٠٠٬٠٠٠ کم²</td> </tr> <tr> <td><b>دانیشتووان</b></td> <td align="right" bgcolor="white">١٠٬٠٠٠٬٠٠٠ کەس (خەمڵێنراو)</td> </tr> </tbody> </table> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"> <input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none"> <div class="toctitle" lang="ckb" dir="rtl"> <h2 id="mw-toc-heading">پێڕست</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span> </div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85"><span class="tocnumber">١</span> <span class="toctext">سەردەمی عەباسی یەکەم</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-2"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%BE%D9%88%D8%AE%D8%AA%DB%95%DB%8C_%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C%DB%8C"><span class="tocnumber">١.١</span> <span class="toctext">پوختەی مێژوویی</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-3"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%95%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA"><span class="tocnumber">١.٢</span> <span class="toctext">دامەزراندنی دەوڵەت</span></a> <ul> <li class="toclevel-3 tocsection-4"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AE%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%95_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AC%DB%95%D8%B9%D9%81%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%B1"><span class="tocnumber">١.٢.١</span> <span class="toctext">خەلیفە ئەبوجەعفەری مەنسوور</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-5"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF"><span class="tocnumber">١.٢.٢</span> <span class="toctext">ھارون ڕەشید</span></a></li> <li class="toclevel-3 tocsection-6"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%DB%95%D8%A6%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86"><span class="tocnumber">١.٢.٣</span> <span class="toctext">مەئمونی کوڕی ھارون</span></a></li> </ul></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85"><span class="tocnumber">٢</span> <span class="toctext">سەردەمی عەباسی دووەم</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AF%DB%95%D8%B1%DA%A9%DB%95%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%DA%95%D9%85%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٣</span> <span class="toctext">دەرکەوتنی داڕمان</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-9"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%A6%D8%A7%DA%98%D8%A7%D9%88%DB%95_%D9%88%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%95_%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%AE%DB%86%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٣.١</span> <span class="toctext">سەردەمی ئاژاوە وشەڕە ناوخۆیەکان</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%DB%8E%DB%8C%DB%95%D9%85"><span class="tocnumber">٤</span> <span class="toctext">سەردەمی عەباسی سێیەم</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-11"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%95_%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C"><span class="tocnumber">٤.١</span> <span class="toctext">سەلجوقییەکان بە گشتی</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-12"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C_%D9%88_%D8%A6%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٤.٢</span> <span class="toctext">شەڕەکانی سەلجوقی و ئاوابوونییان</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-13"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AE%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%86%D9%86%D8%AA%DA%95%DB%86%DA%B5%DB%8C_%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%86%DB%95%D9%88%DB%95"><span class="tocnumber">٤.٣</span> <span class="toctext">خەلیفەکان کۆنتڕۆڵی بەغدا دەکەنەوە</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-14"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B9%D8%B3%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%A8%D9%84%D8%A7_%D9%88_%DA%A9%DB%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA"><span class="tocnumber">٤.٤</span> <span class="toctext">خەلافەتی موستەعسیم یبلا و کۆتایی دەوڵەت</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-15"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%95%D9%85%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%95%D9%85"><span class="tocnumber">٥</span> <span class="toctext">سەردەمی عەبباسی چوارەم</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-16"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95"><span class="tocnumber">٥.١</span> <span class="toctext">خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-17"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%95%DA%A9%DB%95%DB%8C%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٥.٢</span> <span class="toctext">عەبباسییەکان دوای نەمانی خەلافەتەکەیان</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-18"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%A6%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86"><span class="tocnumber">٦</span> <span class="toctext">ئایین</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-19"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%95%DB%86%D8%B4%D9%86%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DB%8C"><span class="tocnumber">٧</span> <span class="toctext">ڕۆشنبیری</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-20"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%B1"><span class="tocnumber">٧.١</span> <span class="toctext">شیعر</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-21"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%A6%DB%95%D8%AF%DB%95%D8%A8"><span class="tocnumber">٧.٢</span> <span class="toctext">ئەدەب</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-22"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C"><span class="tocnumber">٧.٣</span> <span class="toctext">بیناسازی</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-23"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%85%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%82%D8%A7_%D9%88%DA%AF%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C"><span class="tocnumber">٧.٤</span> <span class="toctext">مۆسیقا وگۆرانی</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-24"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA"><span class="tocnumber">٨</span> <span class="toctext">زانست</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-25"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%95_%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٨.١</span> <span class="toctext">زانستە گشتییەکان</span></a></li> <li class="toclevel-2 tocsection-26"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D9%88%DB%95%D8%B1%DA%AF%DB%8E%DA%95%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٨.٢</span> <span class="toctext">وەرگێڕان</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-27"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">٩</span> <span class="toctext">سەرچاوەکان</span></a> <ul> <li class="toclevel-2 tocsection-28"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%95"><span class="tocnumber">٩.١</span> <span class="toctext">کتێبنامە</span></a></li> </ul></li> <li class="toclevel-1 tocsection-29"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB#%D8%A8%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B1%DB%95_%D8%AF%DB%95%D8%B1%DB%95%DA%A9%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86"><span class="tocnumber">١٠</span> <span class="toctext">بەستەرە دەرەکییەکان</span></a></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(1)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="سەردەمی_عەباسی_یەکەم"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.DB.8C.DB.95.DA.A9.DB.95.D9.85"></span>سەردەمی عەباسی یەکەم</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی عەباسی یەکەم" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-1 collapsible-block" id="mf-section-1"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1416073">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەمەوی">دەوڵەتی ئەمەوی</a> </div> <table class="toccolours" id="تصوف" cellpadding="1" cellspacing="0" width="160px" style="float: left; margin: 0 1em 1em 0; text-align:center; border: 1px solid #915C83; font-size:12px"> <tbody> <tr> <td><small>ئەم وتارە بەشێکە لە زنجیرەی</small><br><p><span style="font-size: 200%"><b><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەت">خەلافەت</a></b></span></p> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Sultan_Ahmed_Mosque,_Istambul.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg/100px-Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg" decoding="async" width="100" height="75" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="768"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 100px;height: 75px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg/100px-Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg" data-width="100" data-height="75" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg/150px-Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg/200px-Sultan_Ahmed_Mosque%2C_Istambul.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption></figcaption> </figure><br><span style="font-size: 120%"></span></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%DA%95%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەتی ڕاشیدون">خەلافەتی ڕاشیدون</a></span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەبوبەکر">ئەبوبەکر</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D9%85%DB%95%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%AE%DB%95%D8%AA%D8%AA%D8%A7%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عومەر کوڕی خەتتاب">عومەر کوڕی خەتتاب</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D9%81%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عوسمان کوڕی عەفان">عوسمان کوڕی عەفان</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەلی کوڕی ئەبووتالیب">عەلی کوڕی ئەبووتالیب</a> <br></p></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەمەوی">دەوڵەتی ئەمەوی</a></span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C%DB%95_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان">موعاویە کوڕی ئەبووسوفیان</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%DB%95%D8%B2%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یەزید کوڕی معاویە">یەزید کوڕی معاویە</a> ··· <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C%DB%95_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%DB%8C%DB%95%D8%B2%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موعاویە کوڕی یەزید">موعاویە کوڕی یەزید</a> ··· <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%AD%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مەروان کوڕی حەکەم">مەروان کوڕی حەکەم</a> <br></p></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;"></span></b><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی عەبباسی">دەوڵەتی عەبباسی</a><b></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%D8%A7%D8%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەلسەفاح">ئەلسەفاح</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھارون ڕەشید">ھارون ڕەشید</a> ··· <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%95%D8%B9%D8%B3%DB%8C%D9%85_%D8%A8%DB%8C%D9%84%D9%84%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موستەعسیم بیللا">موستەعسیم بیللا</a> <br></p></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی عوسمانی">دەوڵەتی عوسمانی</a></span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;"></span></b><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی فاتیمی">دەوڵەتی فاتیمی</a><b></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;">بابەتە پەیوەندیدارەکان</span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس">خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە">خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە</a>.</p></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;">پایتەختی خەلافەتەکان</span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەدینە">مەدینە</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%D9%81%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کووفە">کووفە</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیمەشق">دیمەشق</a> ·<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قاھیرە">قاھیرە</a> . <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%DA%95%D8%AA%D9%88%D8%A8%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوڕتوبە">قوڕتوبە</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%85%D8%A8%D9%88%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەستەمبوڵ">ئەستەمبوڵ</a></p></td> </tr> <tr> <td style="color:#ffffff; background-color:#f2e0ce;"><b><span style="color: black;">ناودارەکانی خەلافەت</span></b></td> </tr> <tr> <td bgcolor="#FFFAF0"><p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%DB%8C%DB%95_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="معاویە کوڕی ئەبووسوفیان">معاویە کوڕی ئەبووسوفیان</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D9%85%DB%95%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%B9%DB%95%D8%B2%DB%8C%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عومەری کوڕی عەبدول عەزیز">عومەری کوڕی عەبدول عەزیز</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AC%DB%95%D8%B9%D9%81%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەبوجەعفەری مەنسور">ئەبوجەعفەری مەنسور</a> · <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھارون ڕەشید">ھارون ڕەشید</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوڵتان عوسمانی یەکەم">سوڵتان عوسمانی یەکەم</a> . <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%DB%95%D8%AF_%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سوڵتان محەمەد فاتیح">سوڵتان محەمەد فاتیح</a><br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سوڵتان سەلیمی یەکەم">سەلیمی یەکەم</a> . <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%84%DB%95%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سوڵتان سولەیمان قانونی">سوڵتان سولەیمان قانونی</a> <br><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AD%DB%95%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەبدول حەمیدی دووەم">عەبدول حەمیدی دووەم</a></p></td> </tr> </tbody> </table> <p><br></p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="پوختەی_مێژوویی"><span id=".D9.BE.D9.88.D8.AE.D8.AA.DB.95.DB.8C_.D9.85.DB.8E.DA.98.D9.88.D9.88.DB.8C.DB.8C"></span>پوختەی مێژوویی</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=2&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: پوختەی مێژوویی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>دەوڵەتی عەباسی دامەزرا لەسەر دەستی ئەوانەی کە نەوەی بچووکترین مامی پێغەمبەری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیسلام">ئیسلام</a> (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%D9%85%DB%95%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="محەممەد">محەممەد</a>) بوون کە ئەویش عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب بوو، و عەبباسییەکان بۆ دامەزراندنی دەوڵەتەکەیان پشتیان بەو فارسانە بەست کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەمەوییەکان">ئەمەوییەکان</a> لە دەسەڵات دووریان خستبوونەوە، ھەروەک سودیان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعە">شیعە</a> وەرگرت بۆ لەزراندنی بناغەی دەوڵەتی ئەمەوی، دوای ئەوەی عەباسییەکان شۆڕشەکەیان سەرکەوتنی ھێنا پایتەختیان گواستەوە بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> کە گەشەسەندنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی لەو سەردەمەدا بەڵام ئەستێرەی ئاوا بوو لەگەڵ ئاوابوونی خۆری دەوڵەتی عەبباسی، و لە گرنگترین ھۆکارەکانی ڕووخانی دەوڵەتی عەباسی، دەرکەوتنی بزووتنەوە جەماوەری و ئایینییە جیاوازەکان بوو لەو سەردەمەدا، ئەم ناکۆکیانەش بووە ھۆی جیابوونەوەی نەتەوە ناعەرەبەکان لە عەرەب، لەگەڵ ئەم نەتەوە سیاسییانە، کۆمەڵەی ئایینی جۆراوجۆر دەرکەوتن، تەوەری جیاوازی نێوانیان لەگەڵ عەبباسییەکان لەسەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەت">خەلافەت</a> و پێشەوایەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DA%B5%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="موسڵمانان">موسڵمانان</a> بوو، ھەر یەکێک لەو کۆمەڵانە دروشم و یاسا و ڕێگەی تایبەتی خۆی ھەبوو لە بانگەوازدا، و ھەر لە ھۆکارە ناوخۆیییەکان کە بووە ھۆی سەرھەڵدانی بزووتنەوە جیاوازەکان، فراوانبوونی ڕووبەری دەوڵەتی عەبباسی بوو، و ماوە و گەیاندن لە نێوان بەشەکانی دەوڵەت و پایتەختدا قورس بوو لەو کاتانە، ئەمەش وای لە والییەکان کرد سەربەخۆیی خۆیان بگرنە دەست لە بەڕێوەبردنی کاروبارەکاندا بێ ئەوەی لەو ھێزانە بترسن کە لە پایتەختی خەلافەت دەنێرا بۆ کپکردنی بزووتنەوەکانیان، لە دیارترینی ئەو بزوتنەوانەش، <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەداریسە">ئەداریسە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%BA%D9%84%DB%95%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی ئەغلەبی">ئەغالیبە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فاتمییەکان">فاتمییەکان</a> بوون.</p> <p>حوکمی عەباسی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> کۆتایی ھات لە ساڵی ١٢٥٨ز، کاتێک ھۆلاکۆخانی سەرکردەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغۆل">مەغۆل</a> دەستی کرد بە وێرانکردن وسوتانی شارەکە و کوشتنی زۆربەی خەڵکەکەی بە خەلیفە و مناڵەکانییەوە، ئەوانەی لە عەباسییەکان لە ژیاندا مانەوە ڕۆیشتن بەرەو <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قاھیرە">قاھیرە</a> دوای ڕووخانی بەغدا، جارێکی تر خەلافەتیان دامەزراندەوە لە ساڵی ١٢٦١ز، لەو کاتانە خەلیفە تەنھا ھێمایەک بووە بۆ یەکڕیزی ئایینی دەوڵەتی ئیسلامی، بەڵام لە ڕاستیدا سوڵتانە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەمالیکەکان">مەمالیکە میسرییەکان</a> حوکمی دەوڵەتیان دەکرد بە کردار، و خەلافەت بەردەوام بوو تاساڵی ١٥١٩ز، کاتێک سوپای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عوسمانییەکان">عوسمانییەکان</a> فەتحی شار و قەڵاکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسریان</a> کرد، دوایین خەلیفەی عەبباسی دابەزی لە نازناوی خەلیفە بۆ سوڵتانی عوسمانییەکان (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سوڵتان سەلیمی یەکەم">سوڵتان سەلیمی یەکەم</a>) بەم شێوەیە عوسمانییەکان بوونە خەلیفەی موسڵمانان وپایتەختیان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قاھیرە">قاھیرەوە</a> گۆڕی بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوستەنتینیە">قوستەنتینیە</a>.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="دامەزراندنی_دەوڵەت"><span id=".D8.AF.D8.A7.D9.85.DB.95.D8.B2.D8.B1.D8.A7.D9.86.D8.AF.D9.86.DB.8C_.D8.AF.DB.95.D9.88.DA.B5.DB.95.D8.AA"></span>دامەزراندنی دەوڵەت</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=3&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: دامەزراندنی دەوڵەت" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەمەوی">دەوڵەتی ئەمەوی</a> لاواز بوو بە کاریگەری کۆچی دوایی دەیەم خەلیفەیان (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D9%85_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%D9%85%DB%95%D9%84%DB%8C%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھیشام کوڕی عەبدول مەلیک">ھیشام کوڕی عەبدول مەلیک</a>)، لە دوای ھیشام وەلیدی کوڕی یەزید دەسەڵاتی گرتە دەست بەڵام ئەمەوییەکان کوشتیان لەبەر ئەوەی ئاگای لە کاروباری دەوڵەت نەبوو، پاشان دابەشبوون و شەڕی ناوخۆ دەوڵەتی گرتەوە، کە ئەمانەش یارمەتی بەھێزبوونی کۆمەڵە و پارتە ئایینییەکان و بزووتنەوە سیاسییە دژەکانی دا کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عێراق">عێراق</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئێران">ئێران</a> بڵاوبوو بوونەوە، لە دیارترینی ئەو پارتانەش ئەو ھۆزانە بوون کە دەیانوت حەقی نەسەبی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەلی کوڕی ئەبوتالیب">عەلی کوڕی ئەبوتالیبیان</a> ھەیە بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەت">خەلافەت</a> و ئەو پارتەی کە دەیانوت حەقە نەسەبی عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیبی مامی پێغەمبەریان ھەیە بۆ خەلافەت.</p> <p>بەڵام پارتی یەکەم چەند شۆڕشێکیان کرد لە دەوڵەتی ئەمەوی کە بووە ھۆی کوژرانی زۆر لە لایەنگر و سەرکردەکانیان لەوانە کوژرانی حسەینی کوڕی عەلی ساڵی ٦٨٠ز، وکوژرانی زەیدی کوڕی عەلی ساڵی ٧٤٠ز دوای ئەوەی شۆڕشی کرد لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%D9%81%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کووفە">کووفە</a>، بەڵام پارتی عەبباسی وردە وردە گەشەی کرد و بێدەنگ بوو لە سەردەمی بەھێزیی ئەمەوییەکان و لاوازبوونی ئابوریان قۆستەوە بۆ بەرپاکردنی شۆڕشەکەیان، ھەروەک سودیان لەو جیاکردنەوە ڕەگەزییە وەرگرت کە ئەمەوییەکان دەیانکرد لە نێوان عەرەب و ناعەرەبەکان لە فەرمانبەری و سوپا و باجدا، بەو شێوەیە بنکەیەکی جەماوەری فراوانیان پێکھێنا بەتایبەت لە نێو جووتیاری گوند و کرێکاری ھەژاری شارەکاندا، ھەندێک لە لێکۆڵەرەوان بانگەوازی عەبباسی بە (شۆڕشێکی ئایینی و کۆمەڵایەتی و ئابوری دادەنێن) لە ھەمان کاتدا ھەندێکی تر بە (شۆڕشی فارسی دادەنێن دژ بە عەرەب).</p> <p>کەسایەتییەکی بەھێزی وەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%AE%DB%86%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ئەبو موسلیمی خۆراسانی (ئەم پەڕەیە نییە)">ئەبو موسلیمی خۆراسانییان</a> تیا ھەڵکەوت کە دامەزراندنی دەوڵەتی عەبباسی ڕاگەیاند لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%86%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خۆراسان">خۆراسان</a> پاشان شاری مەڕوەی گرت، و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%D8%A7%D8%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەلسەفاح">ئەبوعەباس</a> کە ئەو کاتە کاروباری بزووتنەوەی عەبباسی ھەڵئەسوڕاند بە نھێنی چوو بۆ کوفە، ودواتر خەڵکی کوفە موبایەعەیان پێدا، تا دروستبوونی دەوڵەتی عەبباسی چووە قۆناغی کۆتایییەوە، سوپای ئەمەوی بە سەرکردایەتی مەڕوانی کوڕی محەممەد و سوپای عەبباسی بە سەرکردایەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%D8%A7%D8%AD?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەلسەفاح">ئەبوعەباس</a> لە نزیک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%A8&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ڕووباری زاب (ئەم پەڕەیە نییە)">ڕووباری زاب</a> بەیەک گەیشتن، عەبباسییەکان سەرکەوتن و عێراقیان گرت و ڕۆیشتن بەرەو وڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a>، و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> دوای ئەوەی سوپای ئەمەوییان دەرکرد و خەلیفە مەڕوانی کوڕی محەممەدیان کوشت لە شەڕی بوسیبردا، و بە گرتنی میسر دەوڵەتی عەبباسییان دامەزرند، کە سێیەم قۆناغی مێژووی خەلافەتە لە دوای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%DA%95%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خەلافەتی ڕاشدین">خەلافەتی ڕاشدین</a> و ئەمەوی، موبایەعە درا بە ئەبوعەباس و ناونرا بە سەفاح واتە خوێن ڕێژ لەبەر ئەو خوێنە زۆرەی ڕشتی لە شەڕەکاندا، بە تایبەت کاتێک ڕۆیشتە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیمەشق">دیمەشقی</a> پایتەختی ئەمەوی، ماڵەکانی خێزانی ئەمەوییەکانی ڕوخاند و کۆشکەکانی سووتاندن خەلیفەکانیان لە گۆڕەکانیان دەرھێنان، کەسیان لێ نەمایەوە لە خێزانی ئەمەوییەکان تەنھا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%DA%95%DB%95%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەبدول ڕەحمان داخل">عەبدول ڕەحمان داخل</a> نەبێت کە ڕۆیشت بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغریب">مەغریب</a> و چووە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوسەوە</a> حوکمی ئەمەوی تیادامەزراند، بەڵام ئەبوعەباس پایتەختی لە حیرانەوە کە مەڕوانی کوڕ محەممەد پایتەختی ئەمەوی بۆ گواستەوە گۆڕی بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%88%D9%81%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کووفە">کووفە</a> لەگەڵ ئەوەی کە زۆر تیای نەمایەوە ڕۆیشت بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەنبار">ئەنبار</a> تا وەفاتی کرد ساڵی ٧٥٤ز و لە ئەنبار نێژرا و موبایەعەی وەرگرت بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AC%DB%95%D8%B9%D9%81%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ئەبوجەعفەری مەنسوور (ئەم پەڕەیە نییە)">ئەبوجەعفەری مەنسووری</a> برای.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="خەلیفە_ئەبوجەعفەری_مەنسوور"><span id=".D8.AE.DB.95.D9.84.DB.8C.D9.81.DB.95_.D8.A6.DB.95.D8.A8.D9.88.D8.AC.DB.95.D8.B9.D9.81.DB.95.D8.B1.DB.8C_.D9.85.DB.95.D9.86.D8.B3.D9.88.D9.88.D8.B1"></span>خەلیفە ئەبوجەعفەری مەنسوور</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=4&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: خەلیفە ئەبوجەعفەری مەنسوور" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> وتاری سەرەکی: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AC%DB%95%D8%B9%D9%81%DB%95%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%95%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەبوجەعفەری مەنسور">ئەبوجەعفەری مەنسور</a> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Baghdad_150_to_300_AH.png?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Baghdad_150_to_300_AH.png/300px-Baghdad_150_to_300_AH.png" decoding="async" width="300" height="240" class="mw-file-element" data-file-width="1805" data-file-height="1445"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 240px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Baghdad_150_to_300_AH.png/300px-Baghdad_150_to_300_AH.png" data-width="300" data-height="240" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Baghdad_150_to_300_AH.png/450px-Baghdad_150_to_300_AH.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Baghdad_150_to_300_AH.png/600px-Baghdad_150_to_300_AH.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption></figcaption> </figure> <p>خەلیفە ئەبو جەفعەری مەنسوور شاری بەغدای دروست کرد لەسەردەمی ئەبو عەباس لەسەردەمی خۆشی دا شاری بەغدای فراوانترکرد بەغدا بوو بە پایتەختی خەلافەت،</p> <p>ماوەی حوکمی مەنسوور ماوەی جێگیرکردنی پایەکانی دەوڵەتەکە تازەکە بوو، دەستی گرت بەسەر ئەو شۆڕشە یەگ لە دوای یەکانەی کە ھەڕەشەیان لێدەکرد، ئەبوموسلیمی خۆراسانی کوشت لەگەڵ ئەوەی کە ھۆکاری بەدەسھێنانی عەبباسییەکان بوو بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەت">خەلافەت</a> لەبەر ئەوەی لە فراوانبوونی جەماوەرییەکەی دەترسا، پاشان دەستی بەسەر شۆڕشەکەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەدینە">مەدینەدا</a> گرت، ھەروەک دەستی بەسەر شۆڕشە ھاوشێوەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%B3%DA%95%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بەسڕە">بەسڕە</a> و واسیت و ئەھوازدا گرت؛ و مەنسوور یەکێک بوو لە بەھێزترین پیاوە عەبباسییەکان و ئاسایشی دابین کرد و شاری بەغدای بنیاتنا لەسەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D9%84%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ڕووباری دیجلە">ڕووباری دیجلە</a> و پایتەختی عەبباسی بۆ گواستەوە و تێیدا مایەوە تا کۆچی دوایی کرد ساڵی ٧٧٥ز. لە ئاستی ئایینییەوە لە سەردەمەکەیدا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D8%AD%DB%95%D9%86%DB%8C%D9%81%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەبووحەنیفە">ئەبووحەنیفەی</a> بنیاتنەری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%B2%DA%BE%DB%95%D8%A8%DB%8C_%D8%AD%DB%95%D9%86%DB%95%D9%81%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="مەزھەبی حەنەفی">مەزھەبی حەنەفی</a> لای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوننە">سوننە</a> کۆچی دوایی کرد، لە دوای مەنسوور، محەممەد مەھدی کوڕی خەلافەتی گرتە دەست کە گرنگی دا بە خزمەتگوزارییە ناوخۆیییەکان و پۆستە و ڕێگاوبانی ڕێکخست و چاکسازی کشتوکاڵی کرد و خۆی سەرۆکایەتی دادی دەکرد، ھەروەک مەھدی لێزان و پابەند بوو بە شەریعەتی ئیسلامەوە، و گرنگی دەدا بە نەداران و نەخۆشەکان لە ھەموو لایەکی دەوڵەتەکە، بەمەش سەردەمی زێڕینی عەبباسییەکان دەستی پێکرد. محەممەد مەھدی کۆچی دوایی کرد ساڵی ٧٨٥ز، و موبایەعە درا بە موسا ھادی کوڕی، کە حوکمی درێژەی نەکێشا و ساڵی ٧٨٦ز مرد و بوار ڕەخسا بۆ ھارونی برای کە باوکی نازناوی (ڕەشید)ی پێدابوو لە ئەنجامی یەکێک لەو سەرکەوتنانەی بەسەر بیزەنتییەکاندا ھێنابووی تا دەسەڵات بگرێتە دەست.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="ھارون_ڕەشید"><span id=".DA.BE.D8.A7.D8.B1.D9.88.D9.86_.DA.95.DB.95.D8.B4.DB.8C.D8.AF"></span>ھارون ڕەشید</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=5&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: ھارون ڕەشید" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> وتاری سەرەکی: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھارون ڕەشید">ھارون ڕەشید</a> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Harun-Charlemagne.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Harun-Charlemagne.jpg/300px-Harun-Charlemagne.jpg" decoding="async" width="300" height="187" class="mw-file-element" data-file-width="765" data-file-height="477"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 187px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Harun-Charlemagne.jpg/300px-Harun-Charlemagne.jpg" data-width="300" data-height="187" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Harun-Charlemagne.jpg/450px-Harun-Charlemagne.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Harun-Charlemagne.jpg/600px-Harun-Charlemagne.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> وێنەیەکی کێشراو ئاماژەیە بۆ پێشوازی ھارون ڕەشید لە وەفدێکی شارلمان </figcaption> </figure> <p>ھارون ڕەشید گرنگی دا بە چاکسازی ناوخۆ و مزگەوتی گەورە و کۆشکی جوانی بنیاتنا، و لەم سەردەمەدا بۆ یەکەم جار لامپا بەکار ھات بۆڕوناک کردنەوەی ڕێگا و مزگەوتەکان، و زانست پێشکەوت بە تایبەت <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فیزیا">فیزیا</a>، و زۆر داھێنانی وەک کاتژمێری ئاوی کرا، ھەروەھا ڕەشید گرنگی دا بە کشتوکاڵ و یاسایەکی بۆ دانا، و حوکمەتەکەی پرد وتاقی گەورەیان بنیاتنا و جۆگەیان ھەڵکەند لە نێوان ڕووبارەکان و دیوانێکی تایبەتی بۆ سەرپەرشتی ئەو ئیشانە دانا، ھەر لە ئیشەکانی ھانی ئاڵوگۆڕی بازرگانی دا لە نیوان ولایەتەکان و پاسەوانی ڕێگە بازرگانی نێوان شارەکانی کرد، و شارێکی بنیاتنا لە نزیک شاری ڕەقە لە ڕۆخی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D9%88%DA%95%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فوڕات">فوڕات</a> بۆ پێشوازی میوانەکان، و ئیبن خەلکان ئەڵێت؛ ڕەشید ٩ جار <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D8%AC?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەج">حەجی</a> کرد ولە ڕۆژێکدا ١٠٠ ڕکات <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%DB%8E%DA%98?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نوێژ">نوێژی</a> کردووە و نوێنەری نارد بۆ لای شارلمانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%86%D8%B1%DB%8C_%DA%95%DB%86%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%86%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئیمپراتۆری ڕۆمانی پیرۆز">ئیمپراتۆری ڕۆمانی پیرۆز</a> و ھاوڕێیەتی لە نێوانیان دروست بوو ھەروەک ڕەشید گرنگی دا بە فتح و فراوانکردنی دەوڵەتەکەی بە تایبەت لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%DB%95%D9%88%D9%82%D8%A7%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قەوقاز">قەوقاز</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%95%D8%A7%D8%B3%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئاسیای ناوەڕاست">ئاسیای ناوەڕاست</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%86%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنادۆڵ">ئەنادۆڵ</a>، و سەردەمەکەی دوایین ھەوڵی عەرەبی لە خۆگرتووە بۆ فەتحی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوستەنتینیە">قوستەنتینیە</a> ساڵی ٧٨٢ز، تا سوڵتانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عوسمانی">عوسمانی</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%D9%85%DB%95%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="محەممەدی دووەم">محەممەد فاتیح</a> فەتحی کرد لە ساڵی ١٤٥٣ز.</p> <p>لە سەرەتای سەردەمەکەیدا پشتی بەست بە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%85%DB%95%DA%A9%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="بەرمەکییەکان (ئەم پەڕەیە نییە)">بەرمەکییەکان</a> و وەزارەتی دا بە یەحیا بەرمەکی و ھەموو دەسەڵاتێکی دا پێی و باردۆخەکە بەو شێوەیە مایەوە تا ساڵی ٨٠٥ز، کاتێک ڕەشید ترسا لە فراوانبونی جەماوەری و لایەنگری خەڵک بۆیان، دەستی بەسەر دارایییەکانیاندا گرت و سەرکردەکانی کوشتن و بەشێکی زۆری لێ بەند کردن.</p> <p>ھارون ڕەشید ساڵی ٨٠٩ز لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%86%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خۆراسان">خۆراسان</a> کۆچی دوایی کرد و بەپێی وەسیەتەکە موبایەعە درا بە ئەمینی کوڕی و پاشان مەئمونی کوڕی؛ بەڵام خەلیفە نوێیەکە (ئەمین) خێرا لادرا لە خەلافەت لەلایەن براکەیەوە کاتێک موسای کوڕی دانا بۆ جێگری خۆی، کاتێک مەئمون لە خۆراسان بوو بەمەی زانی موبایەعەی لە خەڵکی خۆراسان وەرگرت وبە سوپاوە ڕۆیشت بۆ بەرەنگاری براکەی، وشەڕ ماوی چوار ساڵ لە نێوانیان بەردەوام بوو تا مەئمون توانی گەمارۆی بەغدا بدات و سەرکەوێت بەسەر ئەمیندا ساڵی ٨١٣ز.</p> <div class="mw-heading mw-heading4"> <h4 id="مەئمونی_کوڕی_ھارون"><span id=".D9.85.DB.95.D8.A6.D9.85.D9.88.D9.86.DB.8C_.DA.A9.D9.88.DA.95.DB.8C_.DA.BE.D8.A7.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>مەئمونی کوڕی ھارون</h4><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=6&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: مەئمونی کوڕی ھارون" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_(823_AD).jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg/300px-Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg" decoding="async" width="300" height="149" class="mw-file-element" data-file-width="646" data-file-height="320"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 149px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg/300px-Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg" data-width="300" data-height="149" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg/450px-Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg/600px-Abbasid_Dinar_-_al-Ma%27mun_-_208_AH_%28823_AD%29.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> دیناری عەبباسی ساڵی ٨٢٣ز لێدراوە لە سەردەمی خەلیفە مەئموندا. </figcaption> </figure> <p>سەردەمی مەئمون جیا دەکرێتەوە بە ھاندانێکی تەواوی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%DB%95%D9%84%D8%B3%DB%95%D9%81%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فەلسەفە">فەلسەفە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%B2%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پزیشکی">پزیشکی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بیرکاری">بیرکاری</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%AF%DB%95%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%88%D9%86%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="گەردوونناسی">گەردوونناسی</a> و گرنگی دانێکی تەواو بە بە زانستی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%DB%86%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="یۆنانی">یۆنانی</a>، خەلیفە ساڵی ٨٣٠ز زانکۆی بەیتو لحیکمەی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> دامەزراند کە لە گەورەترین زانکۆکانی سەردەمی خۆی بوو، چەند ئامێرێکی تەکنیکی دروست کران و زاناکان ھەوڵی پێوانی ڕووبەری زەویان دا کە ئەمەش نیشانەیەک بوو بۆ داننان بە شێوەی بازنەیی زەوی لەلایەک و پێشکەوتنی زانست لەلایەکی تر، ھەروەھا وەرگێڕان یەکێکی تر بوو لە سیماکانی سەردەمی مەئمون، کە لە ڕێگەیەوە زانست و ئەدەبی سریانی و فارسی ویۆنانی گواسترانەوە بۆ عەرەبی.</p> <p>لەم ڕێگەیەوە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%95%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="زمانی عەرەبی">زمانی عەرەبی</a> شوێنێکی پێشکەوتووی گرت کە لە زمانی شیعر و ئەدەبەوە بووە بە زمانی زانست و فەلسەفە، ھەروەھا وەرگێڕانەکان بوونە ھۆی بەرزبوونەوەی ئاستی ڕۆشنبیری لە دەوڵەتدا، کرانەوەیەکی ڕۆشنبیری دەستی پێکرد بەرامبەر بیروباوەڕە ئایینییەکانی تر، مەئمون وتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قورئان">قورئان</a> دروست کراوە وخەڵکی ناچار کرد لەسەر ئەوە، ھەروەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%AA%DB%95%D8%B2%DB%8C%D9%84%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موعتەزیلە">موعتەزیلەی</a> کردە ئایینی فەڕمی دەوڵەت و دروشمی سەوزی دانا لە جێگەی دروشمی ڕەش، پاشان گەڕایەوە بۆ دروشمە ڕەشەکەی نەوەی عەباسی و براکەی دانا لە جێگەی خۆی، و مەئمون سەردانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیمەشق">دیمەشق</a> و دوورگەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سووریا">سووریای</a> کرد ولە بەترسوس لە باکووری وڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> مرد ونێژرا لە ساڵی ٨٣٣ز، موبایەعە درا بە محەممەد موعتسیم بیلای برای، کە شاری سامەڕای دروست کرد وفەتحی عەمورییەی کرد نزیک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D9%82%DB%95%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنقەرە">ئەنقەرە</a>، و کاری وەرگێڕان و ڕاپەڕینە زانستییەکە ھەر بەردەوام بوو، و دەستگرتنی بەسەر شۆڕشی بابک خەرمی کە دەوڵەتی شاسیعەی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%B2%DB%95%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئازەربایجان">ئازەربایجان</a> دامەزراند بوو لە دیارترین ئیشەکانی بوون، بابک خەرزمی ئایینێکی تری دروست کردبوو بە تێکەڵکردنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیسلام">ئیسلام</a> و مەجوسی (ئاگر پەرستی) و چاکسازی ئابوری و کۆمەڵایەتی کرد کە توانی ٢٠ ساڵ بمێنێتەوە بە یاخی بوون لە دەوڵەتی عەبباسی، ھەتاکو سەرکردەی تورکی ئەفشین توانی دەستی بەسەرا بگرێت، ولە شۆڕشەکانی تر شۆڕشی زەت بوو لە باشووری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عێراق">عێراق</a>.</p> <p>دایکی موعتەسیم تورکی بوو، لەبەر ئەوە چواردەوری خۆی بە پاسەوانی تورکی گرت وەک ئەوەی مەئمونی برای بەرامبەر فارس کردی، پاسەوانە تورکییەکان سەرەتای سەردەمی موعتەسیم ٤٠٠٠ پیاو بوون، بەڵام لە زیادبووندا بوون تا پێکدادان لە بەغدا دروست بوو ئەمەش خەلیفەی ناچار کرد تا پایتەخت بگۆڕێت بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%95%DA%95%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سامەڕا">سامەڕا</a>، ودوای مردنی ساڵی ٨٤٢ز موبایەعە درا بە واسیق بیلای کوڕی، وبەردەوام بوو لەسەر سیاسەتی باوکی لە ھێنانی ھۆزە تورکییەکان و پۆستی بەرزی پێدان لە دەوڵەتدا و بوونە سەرپەرشتیاری سوپا بە کردار، و واسیق نازناوی سوڵتانی لە سەرکردەی تورکی (ئەشناس) سەندەوە کە بووە سەرەتایەک بۆ لاوازبوونی دەوڵەت و نەمانی کۆنترۆڵی خەلیفەکان لەسەری، بە مردنی واسیق ساڵی ٨٤٧ز موبایەعە درا بە ئەبوفەیسەڵ جەعفەر متوەکیل بیلای برای، کە زۆربەی مێژوو نوسان ڕێکەوتی خەلافەتەکەی بە سەرەتای لاوازبوونی دەوڵەتی عەبباسی دادەنێن.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(2)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="سەردەمی_عەباسی_دووەم"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D8.AF.D9.88.D9.88.DB.95.D9.85"></span>سەردەمی عەباسی دووەم</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=7&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی عەباسی دووەم" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-2 collapsible-block" id="mf-section-2"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس">خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس</a> </div> <p>سەردەمی عەبباسی دووەم کە ناسراوە بە سەردەمی پاسەوانی تورکی، ئەم قۆناغانەی خوارەوە دەگرێتەوە.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(3)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="دەرکەوتنی_داڕمان"><span id=".D8.AF.DB.95.D8.B1.DA.A9.DB.95.D9.88.D8.AA.D9.86.DB.8C_.D8.AF.D8.A7.DA.95.D9.85.D8.A7.D9.86"></span>دەرکەوتنی داڕمان</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=8&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: دەرکەوتنی داڕمان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-3 collapsible-block" id="mf-section-3"> <p>عەبباسییەکان وەک ئەمەوییەکانی پێش خۆیان نەیانتوانی یەک پارچەی دەوڵەتەکەیان بپارێزن، <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%84_%DA%95%DB%95%D8%AD%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەبدول ڕەحمان داخل">عەبدول ڕەحمان داخل</a> ھەر لە دامەزراندنی دەوڵەتی عەبباسییەوە سەربەخۆیی خۆی لێ جیاکردنەوە لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوس</a>، و لە خەلافەتی موسا ھادیدا ئیدریسی کوڕی عەبدوڵڵا توانی ھەڵبێت لەو کوشتارگەیەی بۆ خێزانەکەی ولایەنگرانی بڕیار درابوو لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەدینە">مەدینە</a>، ڕۆیشت بەرەو <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغریب">مەغریب</a> و دەوڵەتی ئیدریسی سەربەخۆی دامەزراند و مەڕاکیشی کردە پایتەخت، ھەروەھا لە سەردەمی مەئموندا، ئیبراھیمی کوڕی ئەغلەب ولایەتی ئەفریقیای گرتە دەست کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لیبیا">لیبیا</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%88%D9%86%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="توونس">توونس</a> و باکووری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%DB%95%D8%B2%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جەزائیر">جەزائیری</a> دەگرتەوە، و حوکمی ئەم ولایەتە مایەوە بۆ نەوەکانی تا دەرکەوتنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی فاتیمی">دەوڵەتی فاتیمی</a>، ونەوەکانی ئەغلەب پارێزگاریان تەنھا لە خوتبە وناوی خەلیفە کرد لەسەر سکەی پارەکەیان.</p> <p>بەم شێوەیە دەوڵەتی عەبەسی ھەر لە سەردمی بەھێزییەکەیدا نەیتوانی یەکپارچەیی خاکی دەوڵەتەکەی بپارێزێت، کە ئەمەش لە ھەموو لایەکی دەوڵەتەکە دەرکەوت لە سەردەمی لێک ھەڵوەشاندا.</p> <p>بێجگە لەوە یەکێک لە دیارترین سیماکانی ھەڵوەشانی دەوڵەت دەستێوەردانی سوپا بوو لە دانانی خەلیفەکاندا، یەکەم سوڵتانی تورکییەکان (ئەشناس) کۆچی دوایی کرد ساڵی ٨٤٤ز، وەسیفی تورکی لە جێگەی دانرا و کاتێک واسیق مرد ساڵی ٨٤٧ز موبایەعە نەئەدرا بە متوەکیل بیلا ئەگەر سوڵتان وەسیف نەیویستایە لە کاتێکا خێزان و نزیکەکانی عەبباسییەکان حەزیان دەکرد محەممەدی کوڕی واسیق یبلا موبایەعەی بدرێتێ.</p> <p>متوەکیل ھەوڵیدا دەست بگرێت بەسەر شۆڕشەکەدا ھەندێک لە سەرکردەکانی سوپای کوشت و پایتەخت گوێزرایەوە بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیمەشق">دیمەشق</a> بەڵام بە فشاری تورکەکان ناچار بوو بگەڕێتەوە بۆ سامەڕا دوای دوو مانگ، مەزھەبی ڕەسمی لە موعتزەلییەوە گۆڕی بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">سونەی شافعی</a>، و بڕیاری ڕوخانی ئارامگەی حسەینی کوڕی عەلی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%DB%95%D8%B1%D8%A8%DB%95%D9%84%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کەربەلا">کەربەلا</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عەلی کوڕی ئەبوتالیب">عەلی کوڕی ئەبوتالیبی</a> لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%DB%95%D8%AC%DB%95%D9%81?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نەجەف">نەجەفدا</a> وقەدەغەی سەردانی بۆ کردن، ھەروەک فەرمانی بە ڕوخانی ھەموو کەنیسەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عێراق">عێراق</a> و ناوچەکانی تر کرد بە ھەمان شێوە بۆ کەنیسە یەھودییەکانیش، و ھێمای دیاریکراوی دانا لەسەر جلی مەسیحی و یەھودییەکان و قەدەغەی ئەسپ سواری لێکردن، لەگەڵ ئەو بانگەوازە بەردەوامەی بۆ شەریعەتی ئیسلامی دەیکرد بەڵام کردارەکانی ڕێ نەئەکەوتن لەگەڵ شەریعەدا، کە ڕژێمی ئەھلی ئیسلامی ماف وکەڕامەتێکی فراوانتری داناوە بۆ یەھود و مەسیحییەکان.</p> <p>دوا جار ھەندێک لە سەربازە تورکەکان ڕێکەوتن لەگەڵ مونتەسیر بیلای کوڕیدا لەسەر کوشتنی لە دانیشتنی خواردنەوەکەیدا ساڵی ٨٦١ز، و خەلافەتی مونتەسیر بیلا درێژەی نەکێشا و تورکەکان دەستیان گرت بەسەریدا موبایەعە درا بە ئەبوعەباس موستەعین بیلا کوڕی موعتەسیم بیلا، لەبەر ئەوەی پیاوەکانی سوڵتان نەیانئەویست موبایەعە بدەن بە ھیچ کام لە مناڵەکانی متوەکیل.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="سەردەمی_ئاژاوە_وشەڕە_ناوخۆیەکان"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.A6.D8.A7.DA.98.D8.A7.D9.88.DB.95_.D9.88.D8.B4.DB.95.DA.95.DB.95_.D9.86.D8.A7.D9.88.D8.AE.DB.86.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>سەردەمی ئاژاوە وشەڕە ناوخۆیەکان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=9&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی ئاژاوە وشەڕە ناوخۆیەکان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:AlBukhari_Mausoleum.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/AlBukhari_Mausoleum.jpg/300px-AlBukhari_Mausoleum.jpg" decoding="async" width="300" height="177" class="mw-file-element" data-file-width="2284" data-file-height="1344"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 177px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/AlBukhari_Mausoleum.jpg/300px-AlBukhari_Mausoleum.jpg" data-width="300" data-height="177" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/AlBukhari_Mausoleum.jpg/450px-AlBukhari_Mausoleum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/AlBukhari_Mausoleum.jpg/600px-AlBukhari_Mausoleum.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> گۆڕی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بوخاری">بوخاری</a>، یەکێک لە زانایانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%95&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="فەرمودە (ئەم پەڕەیە نییە)">فەرمودە</a>، کۆچی دوایی کرد لە سەردەمی خەلیفە موعتەمید عەلاڵڵا </figcaption> </figure> <p>سەردەمی موستەعین بیلا سەرھەڵدانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="دەوڵەتی تاھیری (ئەم پەڕەیە نییە)">دەوڵەتی تاھیری</a> بە خۆیەوە بینی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%86%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خۆراسان">خۆراسان</a>، ھەروەک تەبرستان سەربەخۆیی وەرگرت، و دەسەڵاتی سوڵتان مایەوە لە خێزانی بەغای تورکی، کە ئەمەش بووە ھۆی دروستبونی ئاژاوە لە ناو خودی تورکییەکانیشدا، یاخی بووەکان گەمارۆی بارەگای خەلیفەیان دا لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%95%DA%95%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سامەڕا">سامەڕا</a>، ڕای کرد بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a>، لەو کاتە سەربازەکان موبایەعەیان دا بە موعتەز بیلا، کە سوپاکەی بە ٥٠ ھەزار جەنگاوەرەوە نارد بۆ بەغدا، و خەڵکەکەی ھەستان بە لابردنی موستەعین و موبایەعەیان بە مەعتەز دا بۆ ئەوەی ڕێگە لە خوێن ڕشتن بگرن، ھەروەک موستەعین خۆیشی موبایەعەی بە مەعتەز دا، و لە خەلافەتی مەعتەز بیلادا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%AA%DB%86%D9%84%DB%86%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="دەوڵەتی تۆلۆنی (ئەم پەڕەیە نییە)">دەوڵەتی تۆلۆنی</a> لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> دامەزرا، کە ھیچ دەسەڵاتێکی بۆ خەلیفە نەھێشتەوە تەنھا ناوھێنانی لە خوتبە و سکەی پارەدا نەبێت، و یەعقوب سەفار دەستی گرت بەسەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="وڵاتی فارس">وڵاتی فارس</a>، لەگەڵ ئەوەی مەعتەز لەگەڵ تورکەکان ڕێ دەکەوت بەڵام لایان برد لە ساڵی ٨٧٠ز لەبەر دابەزینی ئاستی ئابوری دەوڵەت و موبایەعەیان دا بە موھتەدی بیلا کوڕی واسیق، وم ەعتەز لە بەندیخانەکەیدا مرد لە برسییەتی و تینوویەتیدا.</p> <p>خەلیفە موھتەدی بیلا ویستی ھێزی تورکەکان بشکێنێت، بایکالی سەرکردەیانی کوشت، و تورکەکان کوشتیانەوە پێش ئەوەی ساڵێک لە خەلافەت تەواو بکات، و موبایەعە درا بە موعتەمید بیلای کوڕی متوەکیل، لەم سەردەمە زەنوج شۆڕشیان کرد لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%B3%DA%95%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بەسڕە">بەسڕە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="واسیت">واسیت</a>، و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> دەیناڵاند بە دەست تێکچوون و دابەزینی ئاستی ئابوری دەوڵەتەوە ھەروەک تۆلۆنییەکان سەربەخۆیی خۆیان تەواو کرد لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a>، ڕیگەیان گرت لە ناوھێنانی خەلیفە لە خوتبەدا، و توانیان دەستبگرن بەسەر زۆربەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a>، و عەبباسییەکان تەنھا عێراقیان بەدەستەوە مابوو، ھەر لەم سەردەمەدا ھەردوو ئیمام <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بوخاری">بوخاری</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="موسلیم">موسلیم</a> کۆچی دواییان کرد کە ناسراون بە کۆکۆدنەوەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%88%D8%AF%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فەرموودە">فەرموودەکانی پێغەمبەر</a>، و تائیفەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ئیسماعیلی (ئەم پەڕەیە نییە)">ئیسماعیلی</a> دەرکەوتن.</p> <p>موعتەمید کۆچی دوایی کرد ساڵی ٨٩٢ز، و موبایەعە درا بە موعتەزید بیلا کە لە خەلافەتی ئەم و موکتەفا بیلای کوڕیدا بارودۆخ باشبوونی بە خۆوە بینی لە ڕووی سیاسی وئابورییەوە، و عەبباسییەکان میسریان گێڕایەوە و ئیسماعیلییەکانیان لە چەند شوێنێک تێک شکاند و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی سامانی">دەوڵەتی سامانی</a> دەرکەوت کە تەبرستانی گێڕایەوە و کۆنترۆڵی فارس و خۆراسانیان کرد لەگەڵ ھێشتنەوەی ناوی خەلیفە لە دەسەڵاتدا، و بەغدایان کردەوە بە پایتەختی دەوڵەت.</p> <p>موکتەفا مرد ساڵی ٩٠٨ز، موبایەعە درا بە موقتەدیر بیلا، لەگەڵ ئەوەی دووجار لابرا، جارێک لە سەرەتای سەردەمەکەیدا لابرا و موبایەعە درا بە عەبدوڵڵای کوڕی مەعتەز کە کوژرا لە ڕۆژی دووەمی خەلافەتەکەیدا لە ئەنجامی ئەو ئاژاوەیەی کە دروست بوو لە نێوان لایەنگرەکانی و لایەنگرانی موقتەدی بیلا، خەلافەتەکەی یەک ڕۆژ بوو لەبەر ئەوە ھیچ کام لە مێژوو نوسان بە خەلیفە دای نانێن، و جاری دووەم لابرا ساڵی ٩٢٩ز کە لایان برد بەھۆی دەست بەسەراگرتنی ژنان و کارگوزارەکان بەسەر دەوڵەتدا ود وای سێ ڕۆژ گەڕێنرایەوە و بەردەوام بوو لە خەلافەت تا کوژرا ساڵی ٩٣٢ز لە شەڕێکدا لەگەڵ مۆنسی تورکی یەکێک لە سەرکردەکانی سوپا، قاھیر بیلای برای بووە خەلیفە و مۆنس لای برد دوای دوو ساڵ و بەندی کرد، و لە سەردەمی ئەم خەلافەتەدا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DB%95%DB%8C%DA%BE%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی بوەیھی">دەوڵەتی بوەیھی</a> دەرکەوت لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="وڵاتی فارس">وڵاتی فارس</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%86%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="خۆراسان">خۆراسان</a>، ھەروەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%88%D9%86%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="توونس">توونس</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%DB%95%D8%B2%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="جەزائیر">جەزائیر</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لیبیا">لیبیا</a> بە تەواوی سەربەخۆییان وەرگرت لەگەڵ دەرکەوتنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی فاتیمی">دەوڵەتی فاتیمیدا</a>، کە دەستیان گرت بەسەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%BA%D9%84%DB%95%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی ئەغلەبی">دەوڵەتی ئەغلەبی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%DA%95%DB%86%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ڕۆستەمی">دەوڵەتی ڕۆستەمی</a> و بەنو مەدرار.</p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:AleppoCitadel.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/AleppoCitadel.jpg/300px-AleppoCitadel.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" data-file-width="2950" data-file-height="2212"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 225px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/AleppoCitadel.jpg/300px-AleppoCitadel.jpg" data-width="300" data-height="225" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/AleppoCitadel.jpg/450px-AleppoCitadel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/AleppoCitadel.jpg/600px-AleppoCitadel.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> قەڵای حەلەب، ناوەندی حوکمی حەمدانییەکان </figcaption> </figure> <p>پاشان لە خەلافەتی ڕازی بیلا دا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D8%AE%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="دەوڵەتی ئەخشیدی (ئەم پەڕەیە نییە)">دەوڵەتی ئەخشیدی</a> دەرکەوتن لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> و دەستیان گرت بەسەر بەشێکی فراوانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شامدا</a>. لەو کاتانە پایەی ئەمیری ئەمیران گەشەسەندنێکی وای بە خۆیەوە بینی کە یەکسەر موبایەعە نەدرا بە خەلیفە، بەڵکو ھەفتەیەک وەستان تا ئەمیری ئەمیران گەڕایەوە لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="واسیت">واسیت</a> و موبایەعەی دا بە موتەقی بیلا.</p> <p>ساڵەکانی دواتر ململانێ ڕوویدا لەسەر پایەی ئەمیری ئەمیران، لەم کاتانە ئیبن بەریدی ئەو پایەی وەرگرت کە خەڵک لایان برد لەبەر زوڵم، و جارێکی تر ئیبن ڕایق گەڕێنرایەوە بۆ ئەو پایە، خەلیفە ڕای کرد بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D9%88%D8%B3%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مووسڵ">مووسڵ</a> بۆ لای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="حەمدانییەکان">حەمدانییەکان</a> ناسری حەمدانییەکان ئیبن ڕایقی کوشت و خۆی پۆستەکەی وەرگرت و خەلیفەی گەڕاندەوە بەغدا، و پاشان تۆرۆنی تورکی جێگەی گرتەوە کە خەلیفەی بەند کرد و موستەکفا بیلای لە جێگەی دانا ساڵی ٩٤٤ز، کە لابرا لە ساڵی ٩٤٦ز، و لەماوەی کورتی خەلافەتەکەیدا سێ کەس پایەی ئەمیری ئەمیرانیان وەرگرت کە دوایین جاریان درا بە بنەماڵەی بوەیھییەکانی دامەزرێنەری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DB%95%DB%8C%DA%BE%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی بوەیھی">دەوڵەتی بوەیھی</a>، کە ئەمان خەلیفەیان لابرد وموتیع بیلایان دانا لە جێگەی، کە ئەم سەردەمەش فراوانبوونی جەماوەری فاتمییەکانی لە خۆ گرت لە تونسەوە تا میسر و وڵاتی شام، کە لەو کاتە جیھانی ئیسلامی بەسەر سێ خەلیفەدا دابەش بوو بوو لە یەک کاتدا، لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%DA%95%D8%AA%D9%88%D8%A8%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوڕتوبە">قوڕتوبە</a> (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوس</a>) و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قاھیرە">قاھیرە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a>، لاوازترینیان دەسەڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> بوو.</p> <p>خەلافەتی موتیع بیلا جیاواز نەبوو لەوانەی پێش خۆی، شەڕ بەردەوام بوو لە نێوان بوەیھی و حەمدانییەکان و سەربازە تورکەکان، و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%DB%95%D9%86%D8%AA%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بیزەنتییەکان">بیزەنتییەکان</a> ھێرشیان کردە سەر دەوڵەت و بەشێکیان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%86%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنادۆڵ">ئەنادۆڵ</a> و کیلیکیا گێڕایەوە و تورکەکان شۆڕشیان کرد بەسەر بوەیھییەکاندا ساڵی ٩٧٤ز و خەلیفەیان لابرد و تائیع بیلای کوڕیان دانا، کە خەلافەتەکەی شەڕە یەک لە دوای یەکەکانی لە خۆ دەگرت تا تورکەکان لایان دا ساڵی ٩٩١ز، وموبایەعە درا بە قادر بیلا کە چل ساڵ لە حوکم مایەوە، ئەم ماوەیە سەرھەڵدانی دەوڵەتی غەزنەوی وداڕمانی خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس لە خۆگرت، لەگەڵ بەردەوام بوونی شەڕ لە نیوان بوەیھی و تورکەکان، پاشان ماوەیەک ھێمنی بەسەردا ھات دوای ئەوەی بوەیھییەکان حوکمیان گرتە دەست، پاشان دەوڵەتی بوەیھی لاواز بوو و تورکەکان بەرزبوونەوە و گەیشتنە بەرزترین ئاست لە کۆتایییەکانی خەلافەتی قادر، کاتێک ئەرسەلانی کوڕی عەبدوڵڵا ھەستا بە دانی خوتبەیەک لەسەر مەترسی فاتمییەکان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a>، خەلیفەی عەبباسی داوای لە تەغرۆل بیگی سەرکردەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سەلجوقییەکان">سەلجوقییەکان</a> کرد تا بێتە بەغدا ساڵی ١٠٥٥ز، و خەلیفەی عەبباسی جێگیر بکات، بەمەش ماوەی سەلجوقی لە بەغدا دەستی پێکرد.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(4)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="سەردەمی_عەباسی_سێیەم"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D8.B3.DB.8E.DB.8C.DB.95.D9.85"></span>سەردەمی عەباسی سێیەم</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=10&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی عەباسی سێیەم" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-4 collapsible-block" id="mf-section-4"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی سەلجوقی">دەوڵەتی سەلجوقی</a> </div> <p>سەردەمی عەباسی سێیەم، ناسراوە بە سەردەمی قەڵمڕەوی سەلجوقی و ئەم قۆناغانەی خوارەوە دەگرێتەوە.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="سەلجوقییەکان_بە_گشتی"><span id=".D8.B3.DB.95.D9.84.D8.AC.D9.88.D9.82.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86_.D8.A8.DB.95_.DA.AF.D8.B4.D8.AA.DB.8C"></span>سەلجوقییەکان بە گشتی</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=11&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەلجوقییەکان بە گشتی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:131_Bataille_de_Malazgirt.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/131_Bataille_de_Malazgirt.jpg/250px-131_Bataille_de_Malazgirt.jpg" decoding="async" width="250" height="264" class="mw-file-element" data-file-width="415" data-file-height="439"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 250px;height: 264px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/131_Bataille_de_Malazgirt.jpg/250px-131_Bataille_de_Malazgirt.jpg" data-width="250" data-height="264" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/131_Bataille_de_Malazgirt.jpg/375px-131_Bataille_de_Malazgirt.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/58/131_Bataille_de_Malazgirt.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> جەنگی مەڵاز گرد لە نێوان سەلجوقی وبیزەنتییەکان </figcaption> </figure> <p>سەلجوقییەکان ھۆزێکی تورک بوون، لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="چین">چین</a> جێگیر بوون و ڕۆیشتن بەرەو بوخاری و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیسلام">ئیسلام</a> بوون لە سەردەمی دامەزرێنەرەکەیاندا (سەلجوق)، پاشان لەژێر سەرکردایەتی تەغرۆل بێگدا یەک لە دوای یەک دەستیان گرت بەسەر دەسکەوتەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%BA%DB%95%D8%B2%D9%86%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی غەزنەوی">دەوڵەتی غەزنەوی</a> و چوونە بەغداوە لەسەر داوای خەلیفە، کە تەغرۆل بێگی کرد بە سوڵتان و ناوی (پاشای ڕۆژھەڵات و ڕۆژاوای) لێنا و کچەکەی خۆی کردە ھاوسەری، و کاتێک وەفاتی کرد ساڵی ١٠٦٣ز، ئەو کاتە تەغرۆل بێگ جێگیر بوونی سیاسی و ئابوری دەستەبەر کردبوو لە بارودۆخەکاندا، لە دوای ئەو <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%D8%A7%D9%84%D9%BE_%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئالپ ئەرسەلان">ئەلب ئەرسەلان</a> ھات کە دەسەڵاتی فراوان بوو تا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AF%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قودس">قودس</a>، و لەدوای سەرکەوتنی لە جەنگی مەڵاز گرد دەوڵەتی سەلجوقی بنیاتنا لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%86%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنادۆڵ">ئەنادۆڵ</a>، کە یەکەم دەوڵەتی لەو جۆرە بوو، پاشان کوژرا لە یەکێک لە داستانەکانیاندا ساڵی ١٠٦٤ز، مەلیکشای کوڕی دەسەڵاتی گرتە دەست، کە سەردەمی ئەم مردنی خەلیفە قائیمی بە خۆیەوە بینی دوای ئەوەی خەلافەتەکەی ٤٥ ساڵ بەردەوام بوو و ئاستی ژیان باشبوونی بەخۆیەوە بینی، و موبایەعە درا بە موقتەدی بۆ خەلافەت، مەلیکشا گرنگی دا بە ھونەر و زانست و لە بەغدا و ناوەندی چاودێری گەردوونناسی و مزگەوتێکی گەورەی دروست کرد ناسرا بەناوی (جامعی سوڵتان)، ھەر لەم سەردەمە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D9%85%DB%95%D8%B1_%D8%AE%DB%95%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عومەر خەییام">عومەر خەییام</a> دەرکەوت و قەڕامیتەکان چەند جارێک لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%B3%DA%95%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="بەسڕە">بەسڕە</a> شۆڕشیان کرد، و بە مردنی لە ساڵی ١٠٩٢ز، سەلجوقییەکان ھێزەکەیان لە دەستدا، کە بووە چەند دەوڵەتێکی سەربەخۆ لە وڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عێراق">عێراق</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="وڵاتی فارس">وڵاتی فارس</a>، بەلکو مەیدانەکە بووە ھاوپەیمانی نێوان پاشاکانی سەلجوقی لە دژی یەکتری بۆ فراوانکردنی ولایەتەکانیان، کە ئەم شەڕە ناوخۆیییە بەردەوامانە کاری کردە سەر جێگیری دۆخی سیاسی و ئابوری لە وڵاتەکەدا، و ئەمەش سەرکەوتنی ھەڵمەتی یەکەمی خاچھەڵگری ئاسان کرد لە ساڵی ١٠٩٨ز، لەو کاتە موستەھزیر لە پایەی خەلیفەدا بوو لە ساڵی ١٠٩٤ز و.</p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg/220px-B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg" decoding="async" width="220" height="271" class="mw-file-element" data-file-width="223" data-file-height="275"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 220px;height: 271px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg/220px-B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg" data-width="220" data-height="271" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5f/B%C3%BCy%C3%BCk_Sel%C3%A7uklu_Sultan%C4%B1_Melik%C5%9Fah.jpg 1.5x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> وێنەیەکی سوڵتان مەلیکشا </figcaption> </figure> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="شەڕەکانی_سەلجوقی_و_ئاوابوونییان"><span id=".D8.B4.DB.95.DA.95.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.B3.DB.95.D9.84.D8.AC.D9.88.D9.82.DB.8C_.D9.88_.D8.A6.D8.A7.D9.88.D8.A7.D8.A8.D9.88.D9.88.D9.86.DB.8C.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>شەڕەکانی سەلجوقی و ئاوابوونییان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=12&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: شەڕەکانی سەلجوقی و ئاوابوونییان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی زەنگی">دەوڵەتی زەنگی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%DA%86%D9%BE%DB%95%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="شەڕەکانی خاچپەرستی">شەڕەکانی خاچپەرستی</a> </div> <p>ھەڵمەتی خاچھەڵگری یەکەم توانی چوار مەمالیکی لاتینی لە ڕۆژھەڵات دابمەزرێنێت، کە ئەوانیش میرنشینی ڕەھا و ئەنتاکییە و تەڕابولس و بەیتولموقەدەس بوون، کە لە ژیر دەستی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فاتمییەکان">فاتمییەکان</a> بوو لە ساڵی ١٠٩٦ز و سەلجوقییەکان نەیانتوانی وەڵامی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%86%D9%BE%DB%95%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خاچپەرستەکان">خاچھەڵگرەکان</a> بدەنەوە لە کەنارەکانی وڵاتی شام، وازیان ھێنا لەبەرەو پێشچوون بە ئاڕاستەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D9%82%DB%95%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنقەرە">ئەنقەرە</a> و ناوجەرگەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%86%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەنادۆڵ">ئەنادۆڵ</a>، ھەروەک پێشڕەوییەکانیان وەستا بە ئاڕاستەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%84%DB%95%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەلەب">حەلەب</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عێراق">عێراق</a> و خەلافەت گیربوو بوو بە جەنگە ناوخۆیییەکان وشۆڕشەکانی قەڕامیتەکان، لەبەر ئەوە نەتوانرا بەرگرییەکی ئەوتۆ لە خاچھەڵگرەکان بکرێت.</p> <p>لە کۆتایییەکانی سەردەمی موستەھزیر دۆخەکە جێگیر بوو بۆ سوڵتان محەممەد سەلجوقی کە وەفاتی لە ساڵی ١١١٨ز دا جارێکی تر دۆخەکە ئاڵۆز بوویەوە لە نێوان میراتگرەکەی مەحموود سەلجوقی و داودی برای و ھەندێک لە مامەکانی، بە مردنی خەلیفە لە ھەمان ساڵدا، موستەڕشید بوو بە خەلیفە، و لەخەلافەتەکەیدا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B2%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عیمادەدین زەنگی">عیمادەدین زەنگی</a> والی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D9%88%D8%B3%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مووسڵ">مووسڵ</a> دەرکەوت کە موڵکەکانی فراوان کرد تا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%84%DB%95%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەلەب">حەلەب</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%D9%88%D9%85%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حومس">حومس</a> بگرێتەوە، و لە دوای خۆی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B2%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نورەدین زەنگی">نورەدین زەنگی</a> دەرکەوت کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسریشی</a> گرت، لە کاتی گەشەسەندنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی زەنگی">دەوڵەتی زەنگی</a>، شەڕی ناوخۆی سەلجوقییەکان ھەر بەردەوام بوو، مەسعوود سەلجوقی سەرکەوت بەسەر مەحموودی برایدا و خەلیفە موستەڕشیدی کوشت ساڵی ١١٣٥ز، کاتیک بەرگری لە مەحموودی برای دەکرد، و خەلیفە ڕاشید بیلا بووە خەلیفە لە دوای ئەو، بەڵام سوڵتان مەسعوود سەلجوقی ھەر زوو لای برد، خەلیفە ڕای کرد بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B3%D9%81%DB%95%DA%BE%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەسفەھان">ئەسفەھان</a> تا کوژرا ساڵی ١١٣٦ز، پاشان موقتەفا بیئەمرلا بووە خەلیفە.</p> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Mustansiriya_University_CPT.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Mustansiriya_University_CPT.jpg/280px-Mustansiriya_University_CPT.jpg" decoding="async" width="280" height="373" class="mw-file-element" data-file-width="1680" data-file-height="2240"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 280px;height: 373px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Mustansiriya_University_CPT.jpg/280px-Mustansiriya_University_CPT.jpg" data-width="280" data-height="373" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Mustansiriya_University_CPT.jpg/420px-Mustansiriya_University_CPT.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Mustansiriya_University_CPT.jpg/560px-Mustansiriya_University_CPT.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> زانکۆی موستەنسیرییە لە بەغدا، کە بە ناوی خەلیفە موستەنسیری دامەزرێنەرییەوە ناونرا. </figcaption> </figure> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="خەلیفەکان_کۆنتڕۆڵی_بەغدا_دەکەنەوە"><span id=".D8.AE.DB.95.D9.84.DB.8C.D9.81.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86_.DA.A9.DB.86.D9.86.D8.AA.DA.95.DB.86.DA.B5.DB.8C_.D8.A8.DB.95.D8.BA.D8.AF.D8.A7_.D8.AF.DB.95.DA.A9.DB.95.D9.86.DB.95.D9.88.DB.95"></span>خەلیفەکان کۆنتڕۆڵی بەغدا دەکەنەوە</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=13&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: خەلیفەکان کۆنتڕۆڵی بەغدا دەکەنەوە" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی ئەیوبی">دەوڵەتی ئەیوبی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەمالیکەکان">مەمالیکەکان</a> </div> <p>موقتەفا توانی حوکمی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> و چواردەری جیابکاتەوە لە سەلجوقییەکان کە خەریکی بەرەنگاری یەکتر بوون، و پاڵپشتی خێزانی زەنگییەکانی کە دەورێکی باڵایان بینی لە بەرەنگاربوونەوەی خاچھەڵگرەکان و ڕەھایان گێڕایەوە لێیان و کاتیک مرد ساڵی ١١٧٠ز، و موبایەعە درا بە موستەنجید بیلای کوڕی، مایەوە لەسەر سیاسەتی باوکی بە پاراستنی سەربەخۆیی بەغدا و دەوروبەری، و چاکسازی سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوری ئەنجامدا، لە خەلافەتەکەیدا دەوڵەتی زەنگییەکان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> خوتبەی عەبباسیان گێڕایەوە دوای مردنی دوایین خەلیفەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="فاتمییەکان">فاتمییەکان</a>، بەمەش خەلافەتی ئیسلامی یەکی گرتەوە جارێکی تر، ھەروەک ئەم سەردەمە دەرکەوتنی فەرمانڕەوایی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DB%8C%DB%8C%D9%88%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەییووبی">ئەیوبییەکان</a> بوو بە سەرکردایەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%A7%D8%AD%DB%95%D8%AF%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DB%8C%DB%8C%D9%88%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سەلاحەددینی ئەییووبی">سەلاحەددینی ئەییووبی</a> کە توانی دەست بگرێت بەسەر وڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حیجاز">حیجاز</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%DB%95%D9%85%DB%95%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="یەمەن">یەمەن</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لیبیا">لیبیا</a>، و سەڵاحەددین لە سەردەمی خەلیفە موستەزی بیئەمرلا توانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%AF%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قودس">قودس</a> بگێڕێتەوە کە دوایین شار بوو خاچھەڵگرەکان دەستیان بەسەردا گرتبوو ساڵی ١١٨٧ز لە ئەنجامی شەڕی تەحیندا، و ڕووبەڕووی ھەڵمەتی سێیەمی خاچھەڵگرەکان بوویەوە، و لەدوای موستەزی کوڕەکەی (ناسر لدین لا) جێگەی گرتەوە کە وەک باوکی و باپیری توانی سەربەخۆیی بەشێکی گەورەی عێراق بپارێزێت، لەژێر فەرمانڕەوایی خۆیدا نەک وەزارەت و سوپا، کە زۆر لە مێژوونوسان ئەم سەردەمە بە سەردەمی گەڕانەوی شکۆی خەلافەت دادەنێن، وناسر کە ناسرابوو بە دانایی وەفاتی کرد لە ساڵی ١٢٢٥ز دوای خەلافەتێکی دوور و درێژ کە بۆ ماوەی ٤٥ ساڵ بەردەوام بوو.</p> <p>لە ڕاستیدا بارودۆخی عیراق زۆر باش بوو لە سەردەمی ناسر، ولە دوای مردنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%DA%B5%D8%A7%D8%AD%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سەڵاحەدینی ئەیوبی">سەڵاحەدینی ئەیوبی</a> مناڵەکانی بووە ناکۆکیان لەسەر دەسەڵات وەک سەلجوقییەکان پێشتر، ھاوپەیمانیان بەست لە دژی یەکتر و دژایەتی یەکتریان کرد، و ھۆزە تورکی و شەرکەسییەکانیان ھێنا کە دواتر بە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەمالیکەکان">مەمالیکەکان</a> ناسران، بارودۆخی ڕۆژھەڵاتی ئیسلامی وەک بوخاری و کابول و دەوروبەریان زۆر خراپ بوو، بەھۆی تووشبونیان بە غەزوو وت ێکدانەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغۆل">مەغۆل</a> بە سەرکردایەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%DB%95%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2_%D8%AE%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="جەنگیز خان">جەنگیز خان</a>، ھەروەک لە عێراق ئەو گرنگییە نەئەدرا بە زانست و ھونەر وەک سەردەمی زیڕینی دەوڵەت.</p> <p>لە دوای ناسر کوڕەکەی زاھیر بیئەمرلا خەلافەتی گرتە دەست، بەڵام وەفاتی کرد ساڵێک دوای باوکی، و موبایەعە درا بە موستەنسیر بیلای کوڕی ساڵی ١٢٢٦ز کە زانکۆی موستەنسیرییەی دامەزراند، ھەروەک لە سەردەمەکەیدا خولێک بۆ میوانداری ھەژارەکان و ئازادکردنی بەندەکان کرا، ولە خەلافەتەکەیدا مەغۆل دەستیان گرت بەسەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DA%B5%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="وڵاتی فارس">وڵاتی فارس</a> و نزیکبوونەوە لە عێراق.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="خەلافەتی_موستەعسیم_یبلا_و_کۆتایی_دەوڵەت"><span id=".D8.AE.DB.95.D9.84.D8.A7.D9.81.DB.95.D8.AA.DB.8C_.D9.85.D9.88.D8.B3.D8.AA.DB.95.D8.B9.D8.B3.DB.8C.D9.85_.DB.8C.D8.A8.D9.84.D8.A7_.D9.88_.DA.A9.DB.86.D8.AA.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D8.AF.DB.95.D9.88.DA.B5.DB.95.D8.AA"></span>خەلافەتی موستەعسیم یبلا و کۆتایی دەوڵەت</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=14&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: خەلافەتی موستەعسیم یبلا و کۆتایی دەوڵەت" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغۆل">مەغۆل</a> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:HulaguInBagdad.JPG?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/HulaguInBagdad.JPG/310px-HulaguInBagdad.JPG" decoding="async" width="310" height="181" class="mw-file-element" data-file-width="1678" data-file-height="982"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 310px;height: 181px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/HulaguInBagdad.JPG/310px-HulaguInBagdad.JPG" data-width="310" data-height="181" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/HulaguInBagdad.JPG/465px-HulaguInBagdad.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/HulaguInBagdad.JPG/620px-HulaguInBagdad.JPG 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> ھۆلاکۆ خەلیفە موستەعسیم بەند دەکات و خواردن و خواردنەوەی لێ قەدەغە دەکات تا دەمرێت، ھۆلاکۆ قاپ و کوپە ئاڵتوونییەکانی خەلیفەی داناوە بە بەتاڵی بۆی </figcaption> </figure> <p>موستەنسیر وەفاتی کرد ساڵی ١٢٤٢ز، موستەعسیم بیلای کوڕی جێگەی گرتەوە کە دوایین خەلیفەی عەبباسیdەکان بوو لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a>، و خەلافەتەکەی چەند ڕووداوێکی گرنگی مێژووی خەلافەتی عەبباسی بە خۆیەوە بینی، لەوانە شکستی حەوتەم وھەشتەم ھەڵمەتی خاچھەڵگری کە دوایین ھەڵمەتی خاچھەڵگری بوون لەو ماوەیەدا، بەگشتی ھەڵمەتی خاچھەڵگری یەکەم و سێیەم و چوارەم نەبێت ھیچ کام لە ھەڵمەتەکان سەرکەوتنێکی زۆریان بە دەستنەھێنا، و لە دەرئەنجامی ھەشتەم ھەڵمەتی خاچھەڵگری دەستکەوتەکانی خاچھەڵگرەکان لە ڕۆژھەڵاتدا تەنھا ئەنتاکییە و تەڕابولس و عەککا بوو وەک دوورگەی لەیەک دابڕاو و بەیەکەوە نەبەستراو لە ڕووی جوگرافییەوە، ھەروەک سەردەمی خەلافەتەکەی کۆتایی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی ئەیوبی">دەوڵەتی ئەیوبی</a> بەخۆیەوە بینی لە ساڵی ١٢٥٠ز.</p> <p>ڕووداوی سێیەم ڕووخانی بەغدای پایتەخت بوو لەسەر دەستی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D8%BA%DB%86%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەغۆل">مەغۆل</a> بە سەرۆکایەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%86%D9%84%D8%A7%DA%A9%DB%86_%D8%AE%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ھۆلاکۆ خان">ھۆلاکۆ خان</a> کە داوای خۆبەدەستەوەدانی لە خەلیفە موعتەسیم بیلا کرد، بەڵام خەلیفە ڕەتی کردەوە و مەغۆلی وریا کردەوە لە سزای خوا ئەگەر خەلافەت بڕوخێنێت، وبەھۆی ئەو لاوازییە زۆرەی کە ھێزی خەلافەتی گرتەوە لەو کاتانە بوونە ھۆی ڕووخانی شارەکە و خەلافەتەکە، لە کاتێکا مۆنگۆ خان فەرمانی کردبوو بە ھۆلاکۆی برای خەلافەت بھێڵێتەوە ئەگەر خەلیفە مل کەچ بێت بۆی. پێش ئەوەی بەرەو بەغدا بڕوات، ھۆلاکۆ ھۆزەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%84%D9%88%DA%95%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="لوڕی">لوڕی</a> لەناو برد و پاشان ئیسماعیلییەکان خۆیان دا بە دەستەوە دوای ئەوەی قەڵای ئەلموتی پایتەختیان گیرا لە باکووری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئێران">ئێران</a>، وھۆلاکۆ زۆری لێ کوشتن پاشان ھۆلاکۆ سوپاکەی کردە دووبەشەوە و گەمارۆی بەغدای دا و بەنداو و کەناڵەکانی ئاودێری وێرانکرد کە بووە ھۆی تێکدانی کشتوکاڵ و گەیشتنی ئاو بە شارەکە، پاشان کەوتە بۆمباران کردنی قەڵا و مەنجەنیقەکان کە ڕووخانی حاکمە عەبباسییەکانی ئاسان کرد یەک لە دوای یەک ھەتا دەوری شاری دا لە ھەموو لایەکەوە، پاشان موستەعسیم ویستی وتوێژ بکات لەگەڵیان بەڵام ھۆلاکۆ ڕەتی کردەوە، و بەغدای گرت لە ١٠ی شوباتی ١٢٥٨. کوشتارگەیان گێڕا بە حەقی خەڵکەکەی و بەپێی ھەندێک سەرچاوە ژمارەی کوژراوان گەیشتنە ملیۆنێک کەس، ھەروەک شارەکەیان تاڵان کرد و سووتاندیان، <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="کتێبخانە">کتێبخانەکانیان</a> پێچایەوە وا باس دەکرێت <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%95%D9%88%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%D9%84%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ڕووباری دیجلە">ڕووباری دیجلە</a> ڕەش بوو لەبەر زۆر ئەو وەرقە سوتاوانەی فڕێدرایە ناوی، ھەمان حاڵ بەشی مزگەوت و کۆشک و زانکۆکان بوو، و ھۆلاکۆ بڕیاری بەند کردنی خەلیفەی دا وخواردن و خواردنەوە لێ قەدەغە کرد تا کۆچی دوایی کرد لە ٢٠ی شوباتی ١٢٥٨ز بەمەش خەلافەتی عەبباسی لە بەغدا کۆتایی پێ ھات.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(5)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="سەردەمی_عەبباسی_چوارەم"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.D8.AF.DB.95.D9.85.DB.8C_.D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.DA.86.D9.88.D8.A7.D8.B1.DB.95.D9.85"></span>سەردەمی عەبباسی چوارەم</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=15&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەردەمی عەبباسی چوارەم" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-5 collapsible-block" id="mf-section-5"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%95%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مەمالیکەکان">مەمالیکەکان</a> </div> <p>سەردەمی عەباسی چوارەم یان سەردەمی سوڵتانە مەمالیکییەکان، دابەش دەبێت بۆ ئەم قۆناغانەی خوارەوە.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="خەلافەتی_عەبباسی_لە_قاھیرە"><span id=".D8.AE.DB.95.D9.84.D8.A7.D9.81.DB.95.D8.AA.DB.8C_.D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C_.D9.84.DB.95_.D9.82.D8.A7.DA.BE.DB.8C.D8.B1.DB.95"></span>خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=16&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> وتارە سەرەکییەکان: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%84%DB%95_%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە">خەلافەتی عەبباسی لە قاھیرە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی عوسمانی">دەوڵەتی عوسمانی</a> </div> <p>مەمالیکەکان حوکمی میسریان گرتە دەست لە سالی ١٢٥٠ز لە دوای نەمامی دەوڵەتی ئەییوبی، لە زۆربەی حاڵەتەکان حوکم لە ناو یەک خێزاندا نەئەمایەوە و دەگۆڕا، نزیکەی ٤١ سوڵتانی مەملوکی بوون ھەندێک لە سوڵتانەکان لائەبران ودائەنرانەوە، ٢٨ سوڵتانیان لەسەر دەستی مەمالیکەکان خۆیان لەناو بران، ئەم ڕکەبەرییەش بووە ھۆی ناجێگیری سیاسی لە نێویاندا.</p> <p>لەگەڵ ئەوانەشدا، مەمالیکەکان دەورێکی دیاریان گێڕا لە پاراستنی ڕۆژھەڵات لە سەرەتای سەردەمەکەیاندا، دوای ئەوەی ھۆلاکۆ بەغدای گرت و خەلافەتەکەی ڕوخاند، بە ھێزەکانییەوە بەرەو وڵاتی شام ڕۆیشت، نەسیبینی گرت ڕەھا و حەلەب، لەم نێوەندەدا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%DB%8C%D9%81%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%B2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سەیفەدین قوتز">سەیفەدین قوتز</a> بە سوپایەکەوە لە میسرەوە دەرچوو بۆ وڵاتی شام، کە ھۆلاکۆ دوای وێرانکردنی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%84%DB%95%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەلەب">حەلەب</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%95%D8%B4%D9%82?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دیمەشق">دیمەشقی</a> سووتاند، و سوپای مەمالیک و ھۆلاکۆ بەیەک گەیشتن لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%95%DA%95%DB%8C_%D8%B9%DB%95%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%88%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شەڕی عەین جالووت">شەڕی عەین جالووت</a> لە جەلیل ساڵی ١٢٦١ کە سەرکەوتن بۆ مەمالیکەکان بوو، بەم شێوەیە میسر لە شەڕی مەغۆل ڕزگاری بوو، و مەمالیکەکان پێیان تیا جێگیر کرد وکۆنتڕۆڵی وڵاتی شام و حیجاز و میسریان کرد، بەمەش دەوڵەتێکی فراوانیان دامەزراند.</p> <p>قەتز لە ڕێگە گەڕانەوە بۆ میسر گیانی لە دەست دا و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%DB%8E%D8%A8%D8%B1%D8%B3&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="زاھیر بێبرس (ئەم پەڕەیە نییە)">زاھیر بێبرس</a> بووە سوڵتان لە دوای ئەو، کە بێبرس سەرکەوتوو بوو لە شەڕەکانیدا لەگەڵ خاچھەڵگرەکان، فەتحی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="یافا">یافا</a> و ئەنتاکییە و قەڵاکانی دەوروبەری کرد، سێ ساڵ تێپەڕ بوو جیھانی ئیسلامی بێ خەلیفە بوو، لەگەڵ ئەوەی سوڵتانی ئەیوبی لە دیمەشق موبایەعەی دا بە ئەبوعەباس ئەحمەد بەڵم لەو کاتە مەمالیکە بە بەھێزی لە میسر دەرکەوتن، و کاتێک قەتز دەستی گرت بەسەر دیمەشقدا لە ئەنجامی شەری عەین جالوت، خەلیفە ڕۆیشت بۆ حەلەب کە ھێشتا لەژێر دەستی ئەیوبییەکان بوو، لە حەلەب موبایەعەی پێدرا و ناونرا حاکم بیئەمر لا، لەگەڵ ئەوەی ئەم خەلیفە تەنھا لە حەلەب ناوی ھەبووە لەبەر ئەوە زۆر لە مێژوو نوسان ئەم خەلیفەیە لائەبەن لە لیستی خەلیفەکاندا و دای دەنێن بە ھەوڵێک بۆ ژیانەوەی خەلافەت، بەڵام ھەوڵی تەواو لەسەر دەستی زاھیر بێبرس درا لە سالی ١٢٦٢ز، کاتێک ئەحمەدی کوڕی خەلیفە زاھیر بیئەمر لا گەیشت بێبرس ئاھەنگێکی گێڕا و موبایەعەیان بەڕەسمی موبایەعەیان پێدا و ناویان نا موستەنسیر بیلا و بڕیاری دەرکرد ناوەکەی بخرێتە سەر سکەی پارە و ناوی بھێنرێت لە خوتبەی ھەینیدا.</p> <p>بێبرس داوای لە خەلیفە کرد کە ڕاسپاردەیەک بنوسێت و ھەموو ئیش و بەڕێوەبردنێکی دەوڵەت باتە دەستی، و خەلیفەش ئەو ڕاسپاردەیەی دا پێی کە خۆی ھیچ شتێکی لە دەستدا نەبوو، و تەنھا وەک ھێمایەک بۆ دەوڵەت و سەرچاوەیەک بۆ شەریعییەتەکەی بوو، ھەروەک باس لەوە کرا بوو لە ڕاسپاردەکەدا کە بەغدا بگەڕێنرێتەوە بۆ دەوڵەت و کورسی خەلافەت ببرێتەوە ئەوێ، کاتێک خەلیفە خۆی بە سەرکردایەتی سوپاکەی دەرچوو بەرەو عێراق، لە یەکێک لە شەڕەکاندا لەگەڵ مەغۆل کوژرا پێش ئەوەی بگاتە بەغدا، و لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%BE%DB%8C%D8%B1%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قاھیرە">قاھیرە</a> موبایەعە درا بە حاکم بیئەمر لای دووەم و سی ساڵ مایەوە.</p> <p>بە گشتی دەوڵەتی عەبباسی وەک مانای دەوڵەت ڕوخا لەگەڵ ڕوخانی بەغدا ساڵی ١٢٥٨ز، بەڵام خەلافەتی عەبباسی بەردەوام بوو تا ساڵی ١٥١٧ وەک ھێمایەک بۆ دەوڵەت و ڕۆلە ئایینییەکەی، و خەلافەتی عەبباسی ڕوخا لەگەڵ ڕوخانی دەوڵەتی مەملوکی لە شەڕی مەرج دابق کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سوڵتان سەلیمی یەکەم">سوڵتان سەلیمی یەکەمی عوسمانی</a> سەرکەوت بەسەر مەمالیکەکاندا، بە ھیزەکانییەوە بەرەو باشوور ڕۆیشت و فەتحی زۆربەی شارەکانی وڵاتی شامی بە ئاشتی کرد و پاشان بەرەو میسر ڕۆیشت و دوایین مەمالیک (ئەشرەف تومان بای) لە شەڕی ڕیدانییە شکاند لە نزیک قاھیرە، و لەگەڕانەوەی خۆیدا سوڵتان <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%84%DB%8C%D9%85%DB%8C_%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سەلیمی یەکەم">سەلیمی یەکەمی</a> عوسمانی دوایین خەلیفەی عەبباسییەکان متوەکیلی سێیەمی برد بۆ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%95%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوستەنتینیە">قوستەنتینیە</a> دوای ئەوەی خەلیفە دەستبەردار بوو لە لە دەسەڵات بۆی، بەمەشە نەک خەلافەت ڕۆیشتە دەستی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عوسمانییەکان">عوسمانییەکان</a> بەڵکو لقی یەکەمی خەلافەت کۆتایی پێ ھات کە لقی عەرەبی یان بە شێوەیەکی وردتر (لقی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%DA%95%DB%95%DB%8C%D8%B4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قوڕەیش">قوڕەیش</a>) لەبەرئەوەی ھەموو خەلیفەکانی پێشتر بە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%DA%95%D8%A7%D8%B4%D8%AF%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="خەلافەتی ڕاشدین">ڕاشدین</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی ئەمەوی">ئەمەوی</a> و عەبباسییەکان دەچوونە سەر ھۆزی قوڕەیش کە ھۆزی پێغەمبەر <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%95%D9%85%D9%85%DB%95%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="محەممەد">محەممەد</a> بوو، ولقی دووەمی خەلافەت کرایەوە کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی عوسمانی">نەوەکانی عوسمان</a> بوون.</p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1417017">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" • "}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1031814">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1416248">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 0 1em 1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-right{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding:0 0.4em 0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding:0.2em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding:0.4em 0.4em 0;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.8em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.5em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0.4em 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.8em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%;padding:0 0.4em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{padding:0 0.4em;text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}.mw-parser-output .sidebar-list-title-c{padding:0 0.4em;text-align:center;margin:0 3.3em}@media(max-width:640px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}body.skin--responsive .mw-parser-output .sidebar a>img{max-width:none!important}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="عەبباسییەکان_دوای_نەمانی_خەلافەتەکەیان"><span id=".D8.B9.DB.95.D8.A8.D8.A8.D8.A7.D8.B3.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86_.D8.AF.D9.88.D8.A7.DB.8C_.D9.86.DB.95.D9.85.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.AE.DB.95.D9.84.D8.A7.D9.81.DB.95.D8.AA.DB.95.DA.A9.DB.95.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>عەبباسییەکان دوای نەمانی خەلافەتەکەیان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=17&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: عەبباسییەکان دوای نەمانی خەلافەتەکەیان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>چەند دەوڵەتێک دامەزران کە لە نەوەی خێزانی عەبباسییەکان بوون، بەھۆی ئەو شوێنەی لە جیھانی ئیسلامیدا ھەیەتی لە دوای نەمانی دەوڵەتی عەبباسی و ھەندێک جار میرنشینی عەبباسی پێش ڕوخانی دەوڵەتەکە بە شێوە سەربەخۆ دائەمەزران، کە ھیچ کام لەوانە داوای حەقی خەلافەتیان نەئەکرد دوای ڕوخانی خەلافەتی عەبباسی بە تەواوی لە ساڵی ١٥١٧ز یان لە دوای ھەڵوەشاندنەوەی خەلافەت لە ساڵی ١٩٢٢ز وبە گشتی تا ئەمڕۆ، لە شوێنی جیاواز لە جیھانی ئیسلامیدا ژمارەیەکی زۆر خێزان دەژین کە دەگەڕێنەوە سەر عەبباسییەکان بە ئەسڵ، بە تایبەت لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سعودیە">سعودیە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DB%8C%DB%95%D9%85%DB%95%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="یەمەن">یەمەن</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تورکیا">تورکیا</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئێران">ئێران</a> و وڵاتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شام">شام</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B3%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میسر">میسر</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوودان">سوودان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ھیندستان">ھیندستان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پاکستان">پاکستان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەفغانستان">ئەفغانستان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%86%D8%B2%D8%A8%DB%95%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئۆزبەکستان">ئۆزبەکستان</a>، لەگەڵ ئەوەی دوایین دەوڵەتیان لە ناوچوو ساڵی ١٩٦٧ ھەندێک لە عەبباسییەکان لە شوێنی دیاردان وەک سەرۆکی سۆدان (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D9%85%DB%95%D8%B1_%D8%A6%DB%95%D9%84%D8%A8%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عومەر ئەلبەشیر">عومەر ئەلبەشیر</a>).</p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Omar_al-Bashir,_12th_AU_Summit,_090131-N-0506A-342.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg/300px-Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" data-file-width="4256" data-file-height="2832"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 200px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg/300px-Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg" data-width="300" data-height="200" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg/450px-Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg/600px-Omar_al-Bashir%2C_12th_AU_Summit%2C_090131-N-0506A-342.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> عومەر حەسەن بە شیر، سەرۆککۆماری سۆدان لە ساڵی ١٩٨٩ەوە، نەژادی دەگەڕێتەوە سەر خێزانی جەعلییەکان کە ڕاستەوخۆ دەچنەوە سەر عەباسی کوڕی عەبدول موتەلیب </figcaption> </figure> <ul> <li><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میرنشینی بادینان">میرنشینی بادینان</a>: کۆنترین میرنشینی سەربەخۆی عەبباسییە و دامەزرا لە ساڵی ١٣٦٧ لە باشووری کوردستان (کوردستانی عێراق) لەسەر دەستی مەلیک بەھادین عەبباسی یەکێک لە حەفیدەکانی خەلیفە موستەعسیم و شاری عەمادییە کە دەکەوێتە پارێزگای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DA%BE%DB%86%DA%A9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دھۆک">دھۆک</a> پایتەختەکەی بوو وم یرنشینەکەی ھەندێک لە ناوچەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%95%D9%88%D9%84%DB%8E%D8%B1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ھەولێر">ھەولێر</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D9%88%D8%B3%DA%B5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مووسڵ">مووسڵی</a> دەگرتەوە، ئەم میرنشینە ماوەیەکی زۆر مایەوە، و توانی سەربەخۆیی خۆی بپارێزێت لەگەڵ ئەوەی دەکەوتە سەر سنووری دوو ئیمپراتۆری گەورە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%D9%88%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="عوسمانییەکان">عوسمانییەکان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%95%D9%81%DB%95%D9%88%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سەفەوییەکان">سەفەوییەکان</a>، لەگەڵ ئەوەی کۆتایەکەی لەسەر دەستی ھیچ کام لەو دوو ئیمپراتۆرییەتە نەبوو بەڵکو لەسەر دەستی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%B3%DB%86%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="میرنشینی سۆران">میرنشینی سۆرانی</a> ڕکەبەری بوو لە ساڵی ١٨٣٤ز. خێرا عوسمانییەکان دەستیان کرد بەسەریدا و خێزانی فەرمانڕەواکە ڕۆیشتن بەرەو <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%84%DB%95%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەلەب">حەلەب</a> و ھەندێکیان بەرەو جیزان و یەمەن ڕۆیشتن وئێستا بە (ئال عاسم) ناسراون.</li> <li>میرنشینی جەعلین، لە باکووری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوودان">سوودانی</a> ئێستا دامەزرا، و دەگەنەوە بە عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب ڕاستەوخۆ بێ ئەوەی بچنەوە سەر نەوەی خەلیفە عەبباسییەکان لە قاھیرە و بەغدا، دوای نەمانی مەمالیکەکان ھەندێکیان ڕۆیشتن بەرەو سۆدان کە سەربەخۆییان ڕاگەیاند لە ساڵی ١٥٨٨ لەسەر دەستی سەعید ئەبودەبو سوشەندیان کردە پایتەخت، ١٧ میری عەبباسی حوکمیان کرد تا محەممەد عەلی پاشا دەستی بەسەرا گرت لە کاتی فەتحی سۆدان لە ساڵی ١٨٢٣، بەوە دۆڵی نیلی ڕێکخست.</li> <li>میرنشینی بەھالبۆر، دامەزرا لە وڵاتی سەند ساڵی ١٧٠٢ لەسەر دەستی میر محەممەد موبارەک خانی یەکەم، جێگیربوونی ھۆزە عەبباسییەکان لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ھیندستان">ھیندستان</a> دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای سەردەمی عەبباسی، دەگەنەوە بە عەبباسی کوڕی عەبدول موتەلیب ڕاستەوخۆ بێ ئەوەی بچنەوە سەر نەوەی خەلیفە عەبباسییەکان لە قاھیرە و بەغدا، و میرنشینەکەیان جیا دەکرێتەوە بە گەشەی ئابوری و گرنگی دان بە زانست و ئەدەب بەتایبەت زانستی شەریعە، و ئەم میرنشینە کۆتایی نەھات بە شەڕ بەڵکو لە ئەنجامی سەربەخۆیی ھیندستان لە ساڵی ١٩٤٧ و دابەشبوونی بۆ دوو دەوڵەت کە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="پاکستان">پاکستان</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ھیندستان">ھیندستانی</a> ئێستان، و دوایین خەلیفەی عەبباسی لە بەھاولبۆر خرایە سەر پاکستان.</li> <li>میرنشینی بستیکی عەبباسی دامەزرا ساڵی ١٦٧٣ لەسەر دەستی میر عەبدول قادر کوڕی حەسەن یەکێک لە حەفیدەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھارون ڕەشید">ھارون ڕەشید</a>، کە ناوچەی ئەھواز وکەنارەکانی کەنداوی عەرەبی لەلای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئێران">ئێران</a>، ١١ میر حوکمیان کرد تا شای ئێران محەممەد ڕەزا بەھلەوی دەستی بەسەرا گرت ساڵی ١٩٦٧ز، کە دوایین دەوڵەت بوو لە نەژادی عەبباسییەکان بێت، و خێزانە فەرمانڕەواکەی ڕۆیشتن بەرەو شانشینی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سعودیە">سعودیە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئیمارات">ئیمارات</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%AD%D8%B1%DB%95%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەحرەین">بەحرەین</a>.</li> </ul> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(6)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ئایین"><span id=".D8.A6.D8.A7.DB.8C.DB.8C.D9.86"></span>ئایین</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=18&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: ئایین" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-6 collapsible-block" id="mf-section-6"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416073"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"> ئەمانەش ببینە: <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیسلام">ئیسلام</a> </div> <p>ئایینی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیسلام">ئیسلام</a> یەکێک بوو لە پێکھێنەرە سەرەکییەکانی دەوڵەتی عەبباسی لەسەر دامەزرا، ئەم ئایینە پێشکەوتنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی لەلایەکەوە سلبی بوو و لە لایەکەوە ئیجابی بوو، کە بڵاوبوونەوەی ئیسلام لە نێو نەتەوە نا ئیسلامەکاندا کە بە ڕێگەی تایبەتی خۆیان و بە کاریگەری فەلسەفە و بیروباوەڕە کۆنەکانیان تێگەیشتن لێی، و ھەندێک ئیجتیھاد کرا لەلایەن فەقێکان کە بووە ھۆی دروستبوونی تائیفە و مەزھەبی جۆراوجۆر لە ناو دامەزراوە ئیسلامییەکەدا، و ھەندێکیان نەمان و ھەندێکی تریان تا ئەمڕۆ ماون. لەو تائیفە ئیسلامیانەی دروستبوون لە سەردەمی عەبباسی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B9%D8%AA%DB%95%D8%B2%DB%8C%D9%84%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="موعتەزیلە">موعتەزیلە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%85%DB%95%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%A6%DB%95&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="مەرجیئە (ئەم پەڕەیە نییە)">مورجیئە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیبازی">ئیبازی</a> و ھتد، ھەروەک لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعە">شیعەدا</a> چەند تائیفەیەکی جیاواز دەرکەوتن وەک، <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ئیسماعیلی (ئەم پەڕەیە نییە)">ئیسماعیلی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B9%DB%95%D9%84%DB%95%D9%88%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="عەلەوی">عەلەوی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%95%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="دوڕزی (ئەم پەڕەیە نییە)">دوڕزی</a>، ھەروەھا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%DB%86%D9%81%DB%8C%DA%AF%DB%95%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="سۆفیگەری">سۆفیگەری</a> دامەزرا لە سەرەتای سەردەمی عەبباسی.</p> <p>لە دیارترین کاریگەرییەکانی سەردەمی عەبباسی، پێشکەوتن و گەشەسەندنی چوار مەزھەبە گەورەکە بوو کە ئەوانیش (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">شافعی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="مالیکی">مالیکی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%86%D8%A8%DB%95%D9%84%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەنبەلی">حەنبەلی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AD%DB%95%D9%86%DB%95%D9%81%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="حەنەفی">حەنەفی</a>)ن، ھەروەھا گرنگییەکی زۆریان دا بە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%DB%95%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%88%D8%AF%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فەرموودە">فەرمودەکانی پێغەمبەر</a> و ناودارترین کۆکەرەوەکانی فەرمودە لەو سەردەمە دەرکەوتن وەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بوخاری">بوخاری</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="موسلیم">موسلیم</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D8%B2%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ترمزی">تورمزی</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%AD%D9%85%DB%95%D8%AF_%DA%A9%D9%88%DA%95%DB%8C_%D8%AD%DB%95%D9%86%D8%A8%DB%95%D9%84?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەحمەد کوڕی حەنبەل">ئەحمەد کوڕی حەنبەل</a> و ئەوانی تر.</p> <pre>گفتوگۆ ئیسلامییە فەلسەفییەکان یەکێک لە سیماکانی سەردەمی عەبباسی بوو بە تایبەت لە سەردەمی بەھێزیدا، لە دیارترین ئەو گفتوگۆیانە ئەوەبوو کە لەسەر ئەزەلییەتی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%A6%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="قورئان">قورئان</a> بوو، کە موعتەزیلە و ئیبازییەکان وتیان قورئان دروست کراوە و خەلیفە مەئمون پشتی گرتن، لە کاتیکا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوننە">سوننە</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B4%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%8C%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەشعەریەت">ئەشاعیرەکان</a> دەڵێن قورئان تەنھا وتەی خوایە، ھەروەک چەندین گفتوگۆی تر ڕوویدا لەسەر بینینی خوا لە ڕۆژی دواییدا، و گفتوگۆی پەیوەست بە ڕەگەزی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="فریشتە">فریشتە</a> و زۆر بابەتی تر. </pre> <p>لەگەڵ ئەوەی ئیسلام ئایینی دەوڵەت بوو بێ دیاریکردنی مەزھەب و تائیفە، بەڵام ئایینەکە کاریگەر دەبوو بە تائیفەی خەلیفەکان، مەئمون و موعتەسیم و واسیق موعتزەیلەیان ڕاگەیاند وەک ئایینی دەوڵەت، و متوەکیل <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%81%D8%B9%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شافعی">شافعی</a> کرد بە مەزھەبی ڕەسمی، بەڵام موعتەسیم بیلا بەلای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعە">شیعەدا</a> دەیشکاندەوە لەگەڵ خەلیفەکانی کە لە سەردەمی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DB%95%DB%8C%DA%BE%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەوڵەتی بوەیھی">دەوڵەتی بوەیھی</a> ھاتن، بە پێچەوانەی ئەو خەلیفانەی لە سەردەمی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D9%88%DA%B5%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="دەوڵەتی سەلجوقی">دەوڵەتی سەلجوقیدا</a> ھاتن بە لای <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%86%D9%86%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سوننە">سوننەدا</a> دەیانشکاندەوە.</p> <p>لە سەردەمی گەشەسەندنی عەبباسی پەیوەندی دەوڵەت لەگەل دانیشتووە نا موسڵمانەکاندا باشترین حاڵەتی ھەبوو بە تایبەت لە سەردەمی مەنسوور و ڕەشید.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(7)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="ڕۆشنبیری"><span id=".DA.95.DB.86.D8.B4.D9.86.D8.A8.DB.8C.D8.B1.DB.8C"></span>ڕۆشنبیری</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=19&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: ڕۆشنبیری" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-7 collapsible-block" id="mf-section-7"> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="شیعر"><span id=".D8.B4.DB.8C.D8.B9.D8.B1"></span>شیعر</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=20&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: شیعر" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>لەم سەردەمە ڕەوانبێژترین و زمانپاراوترین شاعیرە عەربییەکان دەرکەوتن کە تا ئێستا شیعرەکانیان ئەوترێتەوە، دیارترین سیماکانی شیعری عەبباسی جۆراوجۆری بابەتەکانییەتی کە ھەموو ڕوەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%A9%DB%86%D9%85%DB%95%DA%B5%DA%AF%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="کۆمەڵگە">کۆمەڵگە</a> و بابەتەکانی دەگرتەوە، کە دەبنە سەرچاوەیەک بۆ لێکۆڵینەوەی بارودۆخە سیاسی و کۆمەڵایەتییەکانی قۆناغە جیاوازەکانی سەردەمی عەبباسی.</p> <p>شیعری عەبباسی بە پلەی یەکەم <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%95%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="شیعری عەرەبی">شیعری عەرەبی</a> بوو، لەگەڵ ئەوەی ژمارەیەک شاعیر دەرکەوتن کە شیعریان بە فارسی و تورکی دەنووسی، و پاڵپشتی کران لەلایەن فەرمانڕەوا و سوڵتانەکانی ناوچەکەیان، بۆ نمونە؛ <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AC%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%95%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%95%DB%86%D9%85%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="جەلالەدینی ڕۆمی">جەلالەدینی ڕۆمی</a> لە دایک بوو ساڵی ١٢٠٧ز، کە بە فارسی شیعری ئەنوسی و دامەزرێنەری ڕێگەی مەولەوییە.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="ئەدەب"><span id=".D8.A6.DB.95.D8.AF.DB.95.D8.A8"></span>ئەدەب</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=21&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: ئەدەب" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Great_Mosque_of_Samarra.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Great_Mosque_of_Samarra.jpg/200px-Great_Mosque_of_Samarra.jpg" decoding="async" width="200" height="310" class="mw-file-element" data-file-width="593" data-file-height="919"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 200px;height: 310px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Great_Mosque_of_Samarra.jpg/200px-Great_Mosque_of_Samarra.jpg" data-width="200" data-height="310" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Great_Mosque_of_Samarra.jpg/300px-Great_Mosque_of_Samarra.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/Great_Mosque_of_Samarra.jpg/400px-Great_Mosque_of_Samarra.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> منارەی مزگەوتی متوەکیل عەلاڵڵا لە سامەڕای پایتەخت، یەکێک لە شێوەکانی بیناسازی عەباسی </figcaption> </figure> <p>ئەدەب یەکێک لە بوارە دیارەکانی سەردەمی عەبباسی، و تایبەتمەندییەکانی بریتی بوو لە ڕەوانبێژی زمانی بەکارھێنراو لەلایەک و ھەمەجۆری شێوازەکەی لەلایەکی تر، لەگەڵ گەشەسەندنی دەوڵەتدا و دەرکەوتنی ژمارەیەکی زۆر ئەدیب و شاعیر و چیرۆکنوسان، جوانکاری تێکست و گرنگی دان بە وشەکاری کە لەڕاستیدا بووە ڕکەبەری لە نێوان ئەدیبەکان و ڕکەبەرەکاندا، وەک ئەو مشتومڕانەی ڕوویدا لە نێوان بەدیعو زەمان ھەمزانی و خەواڕزمی لە کۆتایییەکانی سەدەی دەیەم.</p> <p>لەگەڵ ئەدەبی نوسراودا، ئەدەبی گێڕانەوە بڵاوبوویەوە لەوانە چیرۆکەکانی (ھەزار و یەک شەوە) کە لەوەوە ھەموو چیرۆکە خەیاڵییە عەرەبییەکان نوسراون وەک سیندیباد و عەلی بابا و عەلائەدین و زۆری تر لەو چیرۆکانەی کە ئەگێڕانەوە لە کۆڕەکاندا، تا نوسرانەوە لە سەدەی دەیەم، و وەرگێڕان بۆ زۆر لە زمانە ئەورووپییەکان و سەرکەوتنێکی گەورەی بە خۆیەوە بینی.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="بیناسازی"><span id=".D8.A8.DB.8C.D9.86.D8.A7.D8.B3.D8.A7.D8.B2.DB.8C"></span>بیناسازی</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=22&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: بیناسازی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>عەبباسییەکان گرنگییەکی دیاریان دا بە بیناسازی، چەند شارێکی نوێیان بنیاتنا لەوانە شاری <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A8%DB%95%D8%BA%D8%AF%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="بەغدا">بەغدا</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%95%DA%95%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="سامەڕا">سامەڕا</a> و متوەکیلییە و ڕحبە. ھەروەک عەبباسییەکان ھەستان بە بنیاتنانی تۆڕێکی فراوان لە ڕێگا وپرد بە تایبەت لە عێراق، و فێرگە و زانگە ونەخۆشخانەکانیان کردەوە لە شارە گەورەکاندا و شوێنی تایبەت بۆ میوانداری نەدارەکان و ئوتێلی تایبەت بە ڕێبوارەکانی شارەکە، ھەروەک ئاویان لە ڕێگە گشتییەکانیانی ناو شار و دەرەوەیدا دانا.</p> <p>ھونەری بیناسازی عەبباسی کاریگەری بیناسازی عێراقی کۆنی لەسەر بوو بە تایبەت بیناسازی ئاشوری و فارسی. لەگەڵ بیناسازیدا ھونەری زەخرەفە تێکەڵ کرا، کە زۆر لە ڕەخنەگران بە زمانی ھونەری ئیسلامی دادەنێن، زەخرەفەی مزگەوت و کۆشکەکان بە شێوە ئەندازەیی و ڕوەکییەکانی لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەورووپا">ئەورووپا</a> بە ئەرەبیسک ناو دەبرا.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="مۆسیقا_وگۆرانی"><span id=".D9.85.DB.86.D8.B3.DB.8C.D9.82.D8.A7_.D9.88.DA.AF.DB.86.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>مۆسیقا وگۆرانی</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=23&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: مۆسیقا وگۆرانی" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>پێشکەوتنی مۆسیقا بەستراوە بە بارودۆخی باشی ئابوری دەوڵەتەوە لە سەردەمی بەھێزیدا و لەلایەن خەلیفەکانەوە پاڵپشتی مۆسیقا و گۆرانی دەکرا ھەر لە دامەزراندنی دەوڵەتەوە، مۆسیقای عەرەبی تێکەڵ کرا لەگەڵ جۆرەکانی مۆسیقای سریانی و فارسی و دواتر بەھۆی ھاتنی وەفدی ھۆزی کوردی و سەلجوقییەکانەوە ئامێرە مۆسیقییە ھەوایییەکان بەکارھێنران و جێگەی ئامێرە مۆسیقییە وەترییەکانی گرتەوە کە لای عەرەب پێشتر بەکار دەھێنران.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(8)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="زانست"><span id=".D8.B2.D8.A7.D9.86.D8.B3.D8.AA"></span>زانست</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=24&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: زانست" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-8 collapsible-block" id="mf-section-8"> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="زانستە_گشتییەکان"><span id=".D8.B2.D8.A7.D9.86.D8.B3.D8.AA.DB.95_.DA.AF.D8.B4.D8.AA.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>زانستە گشتییەکان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=25&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: زانستە گشتییەکان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <figure typeof="mw:File/Thumb"> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:TabulaRogeriana.jpg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/TabulaRogeriana.jpg/300px-TabulaRogeriana.jpg" decoding="async" width="300" height="136" class="mw-file-element" data-file-width="4128" data-file-height="1872"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 300px;height: 136px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/TabulaRogeriana.jpg/300px-TabulaRogeriana.jpg" data-width="300" data-height="136" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/TabulaRogeriana.jpg/450px-TabulaRogeriana.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/TabulaRogeriana.jpg/600px-TabulaRogeriana.jpg 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a> <figcaption> یەکێک لە نەخشەکانی ئیدریسی </figcaption> </figure> <p>عەرەب لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%DA%86%DB%95%D8%AF%D9%88%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%95%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%B1%DB%95%D8%A8%DB%8C?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="نیمچەدوورگەی عەرەبی">نیمچەدوورگەی عەرەبی</a> زانستی ھەمەجۆریان نییە، ھەروەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%85%DB%95%D9%88%DB%8C%DB%8C%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەمەوییەکان">ئەمەوییەکان</a> گرنگیان نەدا بە بوارە ھەمەجۆرەکانی زانست، لەبەر ئەوە دامەزراندنی زانستی عەرەبی دەگەڕێتەوە بۆ سەردەمی عەبباسی، سەرەتا پشتیان دەبەست بە وەرگێڕانی ئیشی فەیلەسوف و زانا یۆنانییەکان وەک <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەرستۆ">ئەرستۆ</a> و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%81%DA%B5%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئەفڵاتون">ئەفڵاتون</a> ئەمەش بە پاڵپشتی چینی فەرمانڕەوا، و لە قۆناغی دووەمدا زانا عەبباسییەکان داھێنانیان کرد لە زانستی بیردۆزی و تەکنییەکاندا لە یەک کاتدا، ھەر لەو کاتانە نەزانی و نەخوێندەواری لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%BE%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەورووپا">ئەورووپادا</a> بڵاو بوون بە شێوەیەکی ترسناکانە کە ئەگەر ھەوڵی خەلیفەکان و دەوروبەریان نەبوایە زانستی ئیغریقی بە تەواوی تیا دەچوو، ئەمەش وای کردووە کە ژمارەیەک لە مێژوونوسە ڕۆژاوایییەکان زانست لە ڕاستیدا بە یەکێک لە دامەزراوەکانی شارستانی ئیسلامی دەژمێرن، جێی خۆیەتی ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەمەوییەکانی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%95%D9%86%D8%AF%DB%95%D9%84%D9%88%D8%B3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئەندەلوس">ئەندەلوس</a> بە ھەمان شێوە ھانی زانستیان داوەو لە ڕێگەی <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%82%D9%88%DA%95%D8%AA%D9%88%D8%A8%DB%95?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="قوڕتوبە">قوڕتوبەوە</a> زیاتر زانستەکان گوازراوەتەوە بۆ ئەورووپا تا لە ڕێگەی بەغداوە. بێجگە لە قۆناغی شەڕی خاچھەڵگری و بوونی سەفەراتەکان، کە گوێزانەوەی ئەم زانستانە بوونە ھۆکاری دروستبوونی شارستانەتێکی مرۆڤایەتی نوێ.</p> <p>زۆر لە مێژوونوسان ھۆکاری ئەو داڕمانەی لە زانستی عەبباسیدا ڕوویدا لە سەدەی دەیەمەوە ناگەڕێننەوە بە تەنھا بۆ ئاڵۆزی باری سیاسی و خراپبونی ئاستی گوزەران، بەڵکو ھۆکارێکی تر دەرکەوتنی ئاڕاستە ئایینییە توندڕەوەکان بوو کە دەستی گرت بەسەر کۆشک و بەشێوەیەکی سلبی کاری کردە سەر زانست.</p> <p>لە دیارترین دەستکەوتەکانی سەردەمی عەبباسی، کێشانی یەکەم نەخشەی ھەموو جیھان بوو لەسەر دەستی (ئیدریسی) کە ساڵی ١١٠٠ز لە دایک بووە وکتێبەکەی لە بواری جوگرافیادا بە یەکەم کتێبی ئەو بوارە دادەنرێت لە ڕۆژھەڵات و ڕۆژاوادا. ھەر لە زانا دیارەکانی عەبباسییەکان <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D9%86_%DA%BE%DB%95%DB%8C%D8%B3%DB%95%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئیبن ھەیسەم">ئیبن ھەیسەمە</a> کە نزیکی ھەزار دانراوی ھەیە لە بواری پزیشکی و فەلسەفە و بیرکاری و فیزیا، و زانا عەبدوڵڵا بەتانی ناسراو بە زانستی بیرکارییە و ھەروەک زانا (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ئیبن سینا">ئیبن سینا</a>) دەرکەوت لە بواری یاساکانی پزیشکی و زانا (ئیبن بیتار) دەرکەوت لە بواری دەرمانناسیدا لەگەڵ زانا جابری کوڕی حەیان کە زانایەکی کیمیا بوو و <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%DA%95%DB%95%D8%B4%DB%8C%D8%AF?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ھارون ڕەشید">ھارون ڕەشید</a> یارمەتی دا. ھەروەک زانا (کەنەدی) ھەیە کە لە دیارترین فەیلەسوفەکان بوو و ھەروەھا ڕازی کە دانراوی پزیشکی و گەردووناسی دیاری ھەیە و بە ھەمان شێوە زانستی مێژوو پێش کەوت و لە مێژوونوسە دیارەکانی ئەو سەردەمە (ئیبن کەسیر)ە ھەروەھا <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%A6%DB%8C%D8%A8%D9%86_%D8%AE%DB%95%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="ئیبن خەلکان">ئیبن خەلکان</a>، ھەر لەو زانستانەی لە دەوڵەتی عەبباسیدا دروستبون زانستی جەبرە کە خواڕزمی یاسای یەکەم لۆگاریزمی داھێنا لە جیھاندا.</p> <p>تەنھا موسڵمانەکان سەرگەرمی زانست نەبوون وزۆر لە زانا نا موسڵمانەکان دەرکەوتن وەک کسیۆفیلی کوڕی توما کە لە پایەی گەورەی زاناکانی گەردوونناسی بوو لای خەلیفە، ھەروەھا قەیسی مارۆنی مێژوونوس کە دانراوێکی دانا مێژووی ھەموو مرۆڤایەتی نوسییەوە لە سەردەمی دروستبوونی ئادەم تا خەلیفە موعتەزید، و زۆر زانای تر.</p> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="وەرگێڕان"><span id=".D9.88.DB.95.D8.B1.DA.AF.DB.8E.DA.95.D8.A7.D9.86"></span>وەرگێڕان</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=26&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: وەرگێڕان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <p>عەبباسییەکان گرنگیان دا بە وەرگێڕانی کتێب و نوسراوە کۆنەکان بۆ عەرەبی، کە ئەوە سەرەتای شۆڕشە ڕووناکبیری شارستانییەکەی سەردەمی عەباسی بوو، عەرەب گوێیان نەدا بە زمانی یۆنانی کە زۆربەی دانراوە کۆنە زانستییەکانی پێ نوسرا بوو وەک ئەوانەی ئەرستۆ و ئەفلاتون، لەگەڵ گرنگی دانی خەلیفەکان بە زانست بەتایبەت ئەبوجەعفەری مەنسوور و ھارون ڕەشید و مەئمونی کوڕی، دەستکرا بە وەرگێڕان لە بەگشتی لە سریانییەوە و بە شێوەیەکی کەمتر لە فارسییەوە، و وەرگێڕانەکان بە دوو قۆناغ ئەکرتن لە یۆنانییەوە بۆ سریانی و پاشان لە سریانییەوە بۆ عەرەبی.</p> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(9)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="سەرچاوەکان"><span id=".D8.B3.DB.95.D8.B1.DA.86.D8.A7.D9.88.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>سەرچاوەکان</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=27&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: سەرچاوەکان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-9 collapsible-block" id="mf-section-9"> <ul> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.islamstory.com/">ماڵپەڕی <span lang="ar">قصة الاسلام</span></a> ٩ی ئایاری ٢٠٢٠ لە <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%95%DB%8C%D8%A8%DB%95%DA%A9_%D9%85%DB%95%D8%B4%DB%8C%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="وەیبەک مەشین">وەیبەک مەشین</a>، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20200509023916/http://www.islamstory.com/">ئەرشیڤ کراوە</a>.</li> <li>پوختەی مێژووی ئیسلامی، لە نووسینی سوھەیل تەقوش.</li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"> <h3 id="کتێبنامە"><span id=".DA.A9.D8.AA.DB.8E.D8.A8.D9.86.D8.A7.D9.85.DB.95"></span>کتێبنامە</h3><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=28&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: کتێبنامە" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r967543">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{margin-right:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{margin-right:0;padding-right:3.2em;text-indent:-3.2em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents ul li{list-style:none}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li{padding-right:1.6em;text-indent:-1.6em}}.mw-parser-output .refbegin-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .refbegin-columns ul{margin-top:0}.mw-parser-output .refbegin-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style> <div class="refbegin refbegin-columns references-column-width" style="column-width: 30em"> <ul> <li><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1314163">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite id="CITEREFAbbas٢٠١١" class="citation book cs1">Abbas، Tahir (٢٠١١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DJdC90uc8PfQC%26pg%3DPA9"><i>Islamic Radicalism and Multicultural Politics: The British Experience</i></a>. London: Routledge. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-415-57225-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-415-57225-5"><bdi>٩٧٨-٠-٤١٥-٥٧٢٢٥-٥</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2009050163">٢٠٠٩٠٥٠١٦٣</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islamic+Radicalism+and+Multicultural+Politics%3A+The+British+Experience&rft.place=London&rft.pub=Routledge&rft.date=2011&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A9%D9%A0%D9%A5%D9%A0%D9%A1%D9%A6%D9%A3&rft.isbn=----&rft.aulast=Abbas&rft.aufirst=Tahir&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJdC90uc8PfQC%26pg%3DPA9&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAbun-Nasr١٩٨٧" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Abun-Nasr، Jamil (١٩٨٧). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DjdlKbZ46YYkC"><i>A history of the Maghrib in the Islamic period</i></a> (بە ئینگلیزی). Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-521-33767-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-521-33767-4"><bdi>٠-٥٢١-٣٣٧٦٧-٤</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+history+of+the+Maghrib+in+the+Islamic+period&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1987&rft.isbn=---&rft.aulast=Abun-Nasr&rft.aufirst=Jamil&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DjdlKbZ46YYkC&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAl-Abbasi١٩٨٦" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Al-Abbasi، A. M. M. (١٩٨٦). <i>Nader al-Bayan fi Dhikr Ansab Baniabbassian</i> (بە فارسی). Doha.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nader+al-Bayan+fi+Dhikr+Ansab+Baniabbassian&rft.place=Doha&rft.date=1986&rft.aulast=Al-Abbasi&rft.aufirst=A.+M.+M.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_book?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="داڕێژە:Cite book">cite book</a>}}</code>: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_location_missing_publisher&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (ئەم پەڕەیە نییە)">بەستەر</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFal-Hassan٢٠٠٢" class="citation web cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ahmad_Y_Hassan&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ahmad Y Hassan (ئەم پەڕەیە نییە)">al-Hassan، Ahmad Y.</a> (٢٠٠٢). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.history-science-technology.com/articles/articles%25202.html%23_edn2">«Gunpowder Composition for Rockets and Cannon in Arabic Military Treatises in Thirteenth and Fourteenth Centuries: A Gap in the History of Gunpowder and Cannon»</a>. <i>History of Science and Technology in Islam</i>. لە ٢٠ی ئەیلوولی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150920081014/http://www.history-science-technology.com/articles/articles%25202.html">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History+of+Science+and+Technology+in+Islam&rft.atitle=Gunpowder+Composition+for+Rockets+and+Cannon+in+Arabic+Military+Treatises+in+Thirteenth+and+Fourteenth+Centuries%3A+A+Gap+in+the+History+of+Gunpowder+and+Cannon&rft.date=2002&rft.aulast=al-Hassan&rft.aufirst=Ahmad+Y.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history-science-technology.com%2Farticles%2Farticles%25202.html%23_edn2&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFal-Hassan٢٠٠٢a" class="citation web cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ahmad_Y_Hassan&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ahmad Y Hassan (ئەم پەڕەیە نییە)">al-Hassan، Ahmad Y.</a> (٢٠٠٢a). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.history-science-technology.com/articles/articles%252071.html">«Transfer of Islamic Technology to the West: Part II: Transmission of Islamic Engineering»</a>. <i>History of Science and Technology in Islam</i>. لە ٢٤ی ئەیلوولی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150924030451/http://www.history-science-technology.com/Articles/articles%252071.html">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History+of+Science+and+Technology+in+Islam&rft.atitle=Transfer+of+Islamic+Technology+to+the+West%3A+Part+II%3A+Transmission+of+Islamic+Engineering&rft.date=2002&rft.aulast=al-Hassan&rft.aufirst=Ahmad+Y.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history-science-technology.com%2Farticles%2Farticles%252071.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFal-Hassan٢٠٠٢b" class="citation web cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ahmad_Y_Hassan&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ahmad Y Hassan (ئەم پەڕەیە نییە)">al-Hassan، Ahmad Y.</a> (٢٠٠٢b). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.history-science-technology.com/articles/articles%25207.html">«Transfer of Islamic Technology to the West: Part I: Avenues of Technology Transfer»</a>. <i>History of Science and Technology in Islam</i>. لە ٧ی ئایاری ٢٠١٤ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20140507100118/http://www.history-science-technology.com/Articles/articles%25207.html">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History+of+Science+and+Technology+in+Islam&rft.atitle=Transfer+of+Islamic+Technology+to+the+West%3A+Part+I%3A+Avenues+of+Technology+Transfer&rft.date=2002&rft.aulast=al-Hassan&rft.aufirst=Ahmad+Y.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history-science-technology.com%2Farticles%2Farticles%25207.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAl-Khalili" class="citation news cs1">Al-Khalili، Jim (٤ی کانوونی دووەمی ٢٠٠٩). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm">«The "First True Scientist"<span class="cs1-kern-right"></span>»</a>. <i>BBC.co.uk</i>. لە ٢٦ی نیسانی ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150426041228/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/7810846.stm">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC.co.uk&rft.atitle=The+%22First+True+Scientist%22&rft.date=2009-01-04&rft.aulast=Al-Khalili&rft.aufirst=Jim&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fscience%2Fnature%2F7810846.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFUniversity_of_Calgary1998" class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20081005003551/http://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/islam/fractured/">«The Islamic World to 1600»</a>. Applied History Research Group, University of Calgary. ١٩٩٨. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.ucalgary.ca/applied_history/tutor/islam/fractured/">ڕەسەنەکە</a> لە ٥ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە ٣٠ی تشرینی یەکەمی ٢٠٠٨ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Islamic+World+to+1600&rft.pub=Applied+History+Research+Group%2C+University+of+Calgary&rft.date=1998&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ucalgary.ca%2Fapplied_history%2Ftutor%2Fislam%2Ffractured%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBaker١٩٩٠" class="citation book cs1">Baker، Hugh D. R. (١٩٩٠). <i>Hong Kong Images: People and Animals</i>. Hong Kong University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/962-209-255-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/962-209-255-1"><bdi>٩٦٢-٢٠٩-٢٥٥-١</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hong+Kong+Images%3A+People+and+Animals&rft.pub=Hong+Kong+University+Press&rft.date=1990&rft.isbn=---&rft.aulast=Baker&rft.aufirst=Hugh+D.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBaniabbassian١٩٦٠" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Baniabbassian، M. (١٩٦٠). <i>Tarikh-e Jahangiriyeh va Baniabbassian-e Bastak</i> (بە فارسی). Tehran.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Tarikh-e+Jahangiriyeh+va+Baniabbassian-e+Bastak&rft.place=Tehran&rft.date=1960&rft.aulast=Baniabbassian&rft.aufirst=M.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_book?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="داڕێژە:Cite book">cite book</a>}}</code>: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_location_missing_publisher&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (ئەم پەڕەیە نییە)">بەستەر</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBloodworthBloodworth٢٠٠٤" class="citation book cs1">Bloodworth، Ching Ping؛ Bloodworth، Dennis (٢٠٠٤) [1976]. <i>The Chinese Machiavelli: 3,000 Years of Chinese Statecraft</i>. Transaction Publishers. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-7658-0568-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-7658-0568-5"><bdi>٠-٧٦٥٨-٠٥٦٨-٥</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2003059346">٢٠٠٣٠٥٩٣٤٦</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Chinese+Machiavelli%3A+3%2C000+Years+of+Chinese+Statecraft&rft.pub=Transaction+Publishers&rft.date=2004&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A3%D9%A0%D9%A5%D9%A9%D9%A3%D9%A4%D9%A6&rft.isbn=---&rft.aulast=Bloodworth&rft.aufirst=Ching+Ping&rft.au=Bloodworth%2C+Dennis&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBloomBlair٢٠٠٩" class="citation book cs1">Bloom، Jonathan M.؛ Blair، Sheila (٢٠٠٩). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3Dun4WcfEASZwC%26pg%3DPA79"><i>The Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture</i></a>. Oxford University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-19-530991-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-19-530991-1"><bdi>٩٧٨-٠-١٩-٥٣٠٩٩١-١</bdi></a><span class="reference-accessdate">. لە ١٥ی ئازاری ٢٠١٣ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Grove+Encyclopedia+of+Islamic+Art+%26+Architecture&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2009&rft.isbn=----&rft.aulast=Bloom&rft.aufirst=Jonathan+M.&rft.au=Blair%2C+Sheila&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dun4WcfEASZwC%26pg%3DPA79&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBobrick٢٠١٢" class="citation book cs1">Bobrick، Benson (2012). <i>The Caliph's Splendor: Islam and the West in the Golden Age of Baghdad</i>. Simon & Schuster. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-4165-6762-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-4165-6762-2"><bdi>٩٧٨-١-٤١٦٥-٦٧٦٢-٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Caliph%27s+Splendor%3A+Islam+and+the+West+in+the+Golden+Age+of+Baghdad&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.date=2012&rft.isbn=----&rft.aulast=Bobrick&rft.aufirst=Benson&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBonnerEnerSinger٢٠٠٣" class="citation book cs1">Bonner، Michael؛ Ener، Mine؛ Singer، Amy، eds. (٢٠٠٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DzBp3y5lWz58C%26pg%3DPA97"><i>Poverty and Charity in Middle Eastern Contexts</i></a>. Albany: State University of New York Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-7914-5737-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-7914-5737-5"><bdi>٩٧٨-٠-٧٩١٤-٥٧٣٧-٥</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2002042629">٢٠٠٢٠٤٢٦٢٩</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Poverty+and+Charity+in+Middle+Eastern+Contexts&rft.place=Albany&rft.pub=State+University+of+New+York+Press&rft.date=2003&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A2%D9%A0%D9%A4%D9%A2%D9%A6%D9%A2%D9%A9&rft.isbn=----&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DzBp3y5lWz58C%26pg%3DPA97&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBosworthVan_DonzelLewisPellat١٩٨٣" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Bosworth، C.؛ Van Donzel، E.؛ Lewis، B.؛ Pellat، Ch. (١٩٨٣). <i>Encyclopedie de l'Islam</i> [<i>The Encyclopedia of Islam</i>] (بە فەرەنسی). Vol. ٥ (چاپی New). Leiden, Netherlands: E. J. Brill.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedie+de+l%27Islam&rft.place=Leiden%2C+Netherlands&rft.edition=New&rft.pub=E.+J.+Brill&rft.date=1983&rft.aulast=Bosworth&rft.aufirst=C.&rft.au=Van+Donzel%2C+E.&rft.au=Lewis%2C+B.&rft.au=Pellat%2C+Ch.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBrague٢٠٠٩" class="citation book cs1">Brague، Rémi (٢٠٠٩). <i>The Legend of the Middle Ages: Philosophical Explorations of Medieval Christianity, Judaism, and Islam</i>. Chicago: University of Chicago Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-226-07080-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-226-07080-3"><bdi>٩٧٨-٠-٢٢٦-٠٧٠٨٠-٣</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2008028720">٢٠٠٨٠٢٨٧٢٠</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Legend+of+the+Middle+Ages%3A+Philosophical+Explorations+of+Medieval+Christianity%2C+Judaism%2C+and+Islam&rft.place=Chicago&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2009&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A8%D9%A7%D9%A2%D9%A0&rft.isbn=----&rft.aulast=Brague&rft.aufirst=R%C3%A9mi&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFBrauer١٩٩٥" class="citation book cs1">Brauer، Ralph W. (١٩٩٥). <i>Boundaries and Frontiers in Medieval Muslim Geography</i>. Philadelphia: American Philosophical Society. لاپەڕە ٧–١٠. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-87169-856-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-87169-856-0"><bdi>٠-٨٧١٦٩-٨٥٦-٠</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/94078513">٩٤٠٧٨٥١٣</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Boundaries+and+Frontiers+in+Medieval+Muslim+Geography&rft.place=Philadelphia&rft.pages=%D9%A7-%D9%A1%D9%A0&rft.pub=American+Philosophical+Society&rft.date=1995&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A4%D9%A0%D9%A7%D9%A8%D9%A5%D9%A1%D9%A3&rft.isbn=---&rft.aulast=Brauer&rft.aufirst=Ralph+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFChapuis١٩٩٥" class="citation book cs1">Chapuis، Oscar (١٩٩٥). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofvietnam0000chap"><i>A History of Vietnam: From Hong Bang to Tu Duc</i></a>. Westport, CT: Greenwood Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-313-29622-7?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-313-29622-7"><bdi>٠-٣١٣-٢٩٦٢٢-٧</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/94048169">٩٤٠٤٨١٦٩</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Vietnam%3A+From+Hong+Bang+to+Tu+Duc&rft.place=Westport%2C+CT&rft.pub=Greenwood+Press&rft.date=1995&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A4%D9%A0%D9%A4%D9%A8%D9%A1%D9%A6%D9%A9&rft.isbn=---&rft.aulast=Chapuis&rft.aufirst=Oscar&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofvietnam0000chap&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFClinton٢٠٠٠" class="citation book cs1">Clinton، Jerome W. (٢٠٠٠). Talattof، Kamran؛ Clinton، Jerome W. (eds.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/poetryofnizamiga0000unse"><i>The Poetry of Nizami Ganjavi: Knowledge, Love, and Rhetoric</i></a>. Houndmills, UK: Palgrave Macmillan. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-312-22810-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-312-22810-4"><bdi>٠-٣١٢-٢٢٨١٠-٤</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/99056710">٩٩٠٥٦٧١٠</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Poetry+of+Nizami+Ganjavi%3A+Knowledge%2C+Love%2C+and+Rhetoric&rft.place=Houndmills%2C+UK&rft.pub=Palgrave+Macmillan&rft.date=2000&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A9%D9%A0%D9%A5%D9%A6%D9%A7%D9%A1%D9%A0&rft.isbn=---&rft.aulast=Clinton&rft.aufirst=Jerome+W.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpoetryofnizamiga0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFCooperYue٢٠٠٨" class="citation book cs1">Cooper، William Wager؛ Yue، Piyu (٢٠٠٨). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/challengesofmusl0000coop"><i>Challenges of the Muslim World: Present, Future and Past</i></a>. International Symposia in Economic Theory and Econometrics. Emerald Group Publishing Limited. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-444-53243-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-444-53243-5"><bdi>٩٧٨-٠-٤٤٤-٥٣٢٤٣-٥</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Challenges+of+the+Muslim+World%3A+Present%2C+Future+and+Past&rft.series=International+Symposia+in+Economic+Theory+and+Econometrics&rft.pub=Emerald+Group+Publishing+Limited&rft.date=2008&rft.isbn=----&rft.aulast=Cooper&rft.aufirst=William+Wager&rft.au=Yue%2C+Piyu&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fchallengesofmusl0000coop&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFCotter" class="citation news cs1">Cotter، Holland (٢٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠٠١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150527180216/http://www.nytimes.com/2001/12/29/books/shelf-life-the-story-of-islam-s-gift-of-paper-to-the-west.html">«The Story of Islam's Gift of Paper to the West»</a>. <i>The New York Times</i>. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://web.utk.edu/~persian/paper.htm">ڕەسەنەکە</a> لە ٢٧ی ئایاری ٢٠١٥ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=The+Story+of+Islam%27s+Gift+of+Paper+to+the+West&rft.date=2001-12-29&rft.aulast=Cotter&rft.aufirst=Holland&rft_id=http%3A%2F%2Fweb.utk.edu%2F~persian%2Fpaper.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFCrone٢٠١٢" class="citation book cs1">Crone، Patricia (٢٠١٢). <i>The Nativist Prophets of Early Islam</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Nativist+Prophets+of+Early+Islam&rft.date=2012&rft.aulast=Crone&rft.aufirst=Patricia&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFde_Camp١٩٧٦" class="citation book cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=L._Sprague_de_Camp&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="L. Sprague de Camp (ئەم پەڕەیە نییە)">de Camp، L. Sprague</a> (١٩٧٦). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/literaryswordsme0000deca"><i>Literary Swordsmen and Sorcerers: The Makers of Heroic Fantasy</i></a>. Sauk City, WI: Arkham House. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-87054-076-9?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-87054-076-9"><bdi>٠-٨٧٠٥٤-٠٧٦-٩</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/76017991">٧٦٠١٧٩٩١</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Literary+Swordsmen+and+Sorcerers%3A+The+Makers+of+Heroic+Fantasy&rft.place=Sauk+City%2C+WI&rft.pub=Arkham+House&rft.date=1976&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A7%D9%A6%D9%A0%D9%A1%D9%A7%D9%A9%D9%A9%D9%A1&rft.isbn=---&rft.aulast=de+Camp&rft.aufirst=L.+Sprague&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fliteraryswordsme0000deca&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDimand١٩٦٩" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Dimand، Maurice S. (1969). «Islamic Glass and Crystal». لە Myers، Bernard S.؛ Myers، Shirley D. (eds.). <i>McGraw-Hill Dictionary of Art</i>. Vol. 3: Greece to Master F. V. B. New York: McGraw-Hill Book Company. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/68026314">٦٨٠٢٦٣١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Islamic+Glass+and+Crystal&rft.btitle=McGraw-Hill+Dictionary+of+Art&rft.place=New+York&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company&rft.date=1969&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Dimand&rft.aufirst=Maurice+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDimand١٩٦٩a" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Dimand، Maurice S. (1969a). «Islamic Painting». لە Myers، Bernard S.؛ Myers، Shirley D. (eds.). <i>McGraw-Hill Dictionary of Art</i>. Vol. 3: Greece to Master F. V. B. New York: McGraw-Hill Book Company. لاپەڕە 205–211. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/68026314">٦٨٠٢٦٣١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Islamic+Painting&rft.btitle=McGraw-Hill+Dictionary+of+Art&rft.place=New+York&rft.pages=205-211&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company&rft.date=1969&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Dimand&rft.aufirst=Maurice+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDimand١٩٦٩b" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Dimand، Maurice S. (1969b). «Islamic Pottery and Tiles». لە Myers، Bernard S.؛ Myers، Shirley D. (eds.). <i>McGraw-Hill Dictionary of Art</i>. Vol. 3: Greece to Master F. V. B. New York: McGraw-Hill Book Company. لاپەڕە 211–216. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/68026314">٦٨٠٢٦٣١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Islamic+Pottery+and+Tiles&rft.btitle=McGraw-Hill+Dictionary+of+Art&rft.place=New+York&rft.pages=211-216&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company&rft.date=1969&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Dimand&rft.aufirst=Maurice+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDimand١٩٦٩c" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Dimand، Maurice S. (1969c). «Islamic Textiles». لە Myers، Bernard S.؛ Myers، Shirley D. (eds.). <i>McGraw-Hill Dictionary of Art</i>. Vol. 3: Greece to Master F. V. B. New York: McGraw-Hill Book Company. لاپەڕە 216–220. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/68026314">٦٨٠٢٦٣١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Islamic+Textiles&rft.btitle=McGraw-Hill+Dictionary+of+Art&rft.place=New+York&rft.pages=216-220&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company&rft.date=1969&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Dimand&rft.aufirst=Maurice+S.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDunn٢٠٠٣" class="citation book cs1">Dunn، Kevin M. (٢٠٠٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DJOtJKgWkPuQC%26pg%3DPA166"><i>Caveman Chemistry: 28 Projects, from the Creation of Fire to the Production of Plastics</i></a>. Universal Publishers. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-58112-566-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-58112-566-5"><bdi>٩٧٨-١-٥٨١١٢-٥٦٦-٥</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Caveman+Chemistry%3A+28+Projects%2C+from+the+Creation+of+Fire+to+the+Production+of+Plastics&rft.pub=Universal+Publishers&rft.date=2003&rft.isbn=----&rft.aulast=Dunn&rft.aufirst=Kevin+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJOtJKgWkPuQC%26pg%3DPA166&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFDupuyDupuy١٩٨٦" class="citation book cs1">Dupuy، R. Ernest؛ Dupuy، Trevor N. (١٩٨٦). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/encyclopediaofmi0000dupu_k6k2"><i>The Encyclopedia of Military History from 3500 B.C. to the Present</i></a> (چاپی 2nd). New York: Harper & Row Publishers. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-06-181235-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-06-181235-8"><bdi>٠-٠٦-١٨١٢٣٥-٨</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Encyclopedia+of+Military+History+from+3500+B.C.+to+the+Present&rft.place=New+York&rft.edition=2nd&rft.pub=Harper+%26+Row+Publishers&rft.date=1986&rft.isbn=---&rft.aulast=Dupuy&rft.aufirst=R.+Ernest&rft.au=Dupuy%2C+Trevor+N.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fencyclopediaofmi0000dupu_k6k2&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFEglash١٩٩٩" class="citation book cs1">Eglash، Ron (١٩٩٩). <i>African Fractals: Modern Computing and Indigenous Design</i>. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-8135-2614-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-8135-2614-0"><bdi>٩٧٨-٠-٨١٣٥-٢٦١٤-٠</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/98026043">٩٨٠٢٦٠٤٣</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=African+Fractals%3A+Modern+Computing+and+Indigenous+Design&rft.place=New+Brunswick%2C+NJ&rft.pub=Rutgers+University+Press&rft.date=1999&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A0%D9%A4%D9%A3&rft.isbn=----&rft.aulast=Eglash&rft.aufirst=Ron&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFFitzgerald١٩٦١" class="citation book cs1">Fitzgerald، Charles Patrick (١٩٦١) [1950]. <span class="id-lock-registration" title="خۆتۆمارکردنی خۆڕایی پێویستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/chinashortcultur0000fitz"><i>China: A Short Cultural History</i></a></span>. Praeger.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=China%3A+A+Short+Cultural+History&rft.pub=Praeger&rft.date=1961&rft.aulast=Fitzgerald&rft.aufirst=Charles+Patrick&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fchinashortcultur0000fitz&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFFrazier" class="citation magazine cs1">Frazier، Ian (٢٥ی نیسانی ٢٠٠٥). «Invaders: Destroying Baghdad». <i><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=The_New_Yorker&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="The New Yorker (ئەم پەڕەیە نییە)">The New Yorker</a></i>. Vol. ٨١, no. 10. لاپەڕە ٤٨–٥٥. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=ISSN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="ISSN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://search.worldcat.org/issn/0028-792X">٠٠٢٨-٧٩٢X</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+Yorker&rft.atitle=Invaders%3A+Destroying+Baghdad&rft.volume=%D9%A8%D9%A1&rft.issue=10&rft.pages=%D9%A4%D9%A8-%D9%A5%D9%A5&rft.date=2005-04-25&rft.issn=%D9%A0%D9%A0%D9%A2%D9%A8-%D9%A7%D9%A9%D9%A2X&rft.aulast=Frazier&rft.aufirst=Ian&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFGhosh١٩٦١" class="citation book cs1">Ghosh، Stanley (١٩٦١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DQvtwAAAAMAAJ"><i>Embers in Cathay</i></a>. Garden City, NY: Doubleday. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/61010347">٦١٠١٠٣٤٧</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Embers+in+Cathay&rft.place=Garden+City%2C+NY&rft.pub=Doubleday&rft.date=1961&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A0%D9%A3%D9%A4%D9%A7&rft.aulast=Ghosh&rft.aufirst=Stanley&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DQvtwAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFGlasséSmith٢٠٠٢" class="citation book cs1">Glassé، Cyril؛ Smith، Huston (٢٠٠٢). <span class="id-lock-registration" title="خۆتۆمارکردنی خۆڕایی پێویستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/newencyclopediao0000glas"><i>The New Encyclopedia of Islam</i></a></span>. Walnut Creek, CA: AltaMira Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-7591-0190-6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-7591-0190-6"><bdi>٠-٧٥٩١-٠١٩٠-٦</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+New+Encyclopedia+of+Islam&rft.place=Walnut+Creek%2C+CA&rft.pub=AltaMira+Press&rft.date=2002&rft.isbn=---&rft.aulast=Glass%C3%A9&rft.aufirst=Cyril&rft.au=Smith%2C+Huston&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnewencyclopediao0000glas&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFGrantClute١٩٩٩" class="citation book cs1">Grant، John؛ Clute، John (١٩٩٩). «The Encyclopedia of Fantasy». <i>Arabian fantasy</i>. New York: St. Martin's Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-312-19869-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-312-19869-8"><bdi>٠-٣١٢-١٩٨٦٩-٨</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/96037472">٩٦٠٣٧٤٧٢</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Encyclopedia+of+Fantasy&rft.btitle=Arabian+fantasy&rft.place=New+York&rft.pub=St.+Martin%27s+Press&rft.date=1999&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A6%D9%A0%D9%A3%D9%A7%D9%A4%D9%A7%D9%A2&rft.isbn=---&rft.aulast=Grant&rft.aufirst=John&rft.au=Clute%2C+John&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFGregorian٢٠٠٣" class="citation book cs1">Gregorian، Vartan (٢٠٠٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/islam00vart/page/26"><i>Islam: A Mosaic, Not a Monolith</i></a>. Washington, DC: Brookings Institution Press. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/islam%25D9%25A0%25D9%25A0vart/page/%25D9%25A2%25D9%25A6">٢٦–٣٨</a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-8157-3282-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-8157-3282-1"><bdi>٠-٨١٥٧-٣٢٨٢-١</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2003006189">٢٠٠٣٠٠٦١٨٩</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islam%3A+A+Mosaic%2C+Not+a+Monolith&rft.place=Washington%2C+DC&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fislam%D9%A0%D9%A0vart%2Fpage%2F%D9%A2%D9%A6+%D9%A2%D9%A6-%D9%A3%D9%A8&rft.pub=Brookings+Institution+Press&rft.date=2003&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A3%D9%A0%D9%A0%D9%A6%D9%A1%D9%A8%D9%A9&rft.isbn=---&rft.aulast=Gregorian&rft.aufirst=Vartan&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fislam00vart%2Fpage%2F26&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFEl-Hibri٢٠٢١" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">El-Hibri، Tayeb (٢٠٢١). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DFTMiEAAAQBAJ"><i>The Abbasid Caliphate: A History</i></a> (بە ئینگلیزی). Cambridge History Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-316-63439-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-316-63439-4"><bdi>٩٧٨-١-٣١٦-٦٣٤٣٩-٤</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Abbasid+Caliphate%3A+A+History&rft.pub=Cambridge+History+Press&rft.date=2021&rft.isbn=----&rft.aulast=El-Hibri&rft.aufirst=Tayeb&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFTMiEAAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHill١٩٩٣" class="citation book cs1">Hill، Donald Routledge (١٩٩٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/islamicscienceen0000hill"><i>Islamic Science and Engineering</i></a>. Edinburgh: Edinburgh University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-7486-0455-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-7486-0455-3"><bdi>٠-٧٤٨٦-٠٤٥٥-٣</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/94139614">٩٤١٣٩٦١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Islamic+Science+and+Engineering&rft.place=Edinburgh&rft.pub=Edinburgh+University+Press&rft.date=1993&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A4%D9%A1%D9%A3%D9%A9%D9%A6%D9%A1%D9%A4&rft.isbn=---&rft.aulast=Hill&rft.aufirst=Donald+Routledge&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fislamicscienceen0000hill&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHoiberg٢٠١٠" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Hoiberg، Dale H.، ed. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/newencyclopaedia2009ency">«Abbasid Dynasty»</a>. <i>Encyclopedia Britannica</i>. Vol. I: A–Ak – Bayes (چاپی 15th). Chicago. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-59339-837-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-59339-837-8"><bdi>٩٧٨-١-٥٩٣٣٩-٨٣٧-٨</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Abbasid+Dynasty&rft.btitle=Encyclopedia+Britannica&rft.place=Chicago&rft.edition=15th&rft.date=2010&rft.isbn=----&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnewencyclopaedia2009ency&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_encyclopedia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="داڕێژە:Cite encyclopedia">cite encyclopedia</a>}}</code>: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_location_missing_publisher&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (ئەم پەڕەیە نییە)">بەستەر</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHoiberg٢٠١٠a" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Hoiberg، Dale H.، ed. (2010a). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/newencyclopaedia2009ency">«Nestorian»</a>. <i>Encyclopedia Britannica</i>. Vol. VIII: Menage – Ottawa (چاپی 15th). Chicago. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-1-59339-837-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-1-59339-837-8"><bdi>٩٧٨-١-٥٩٣٣٩-٨٣٧-٨</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Nestorian&rft.btitle=Encyclopedia+Britannica&rft.place=Chicago&rft.edition=15th&rft.date=2010&rft.isbn=----&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnewencyclopaedia2009ency&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_encyclopedia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="داڕێژە:Cite encyclopedia">cite encyclopedia</a>}}</code>: ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D9%BE%DB%86%D9%84:%DA%95%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AA%D9%86%DB%8C_%D8%B4%DB%8E%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DB%8C_%D9%A1:_location_missing_publisher&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="پۆل:ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: location missing publisher (ئەم پەڕەیە نییە)">بەستەر</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHolt١٩٨٤" class="citation journal cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Peter_M._Holt&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Peter M. Holt (ئەم پەڕەیە نییە)">Holt، Peter M.</a> (١٩٨٤). «Some Observations on the 'Abbāsid Caliphate of Cairo». <i>Bulletin of the School of Oriental and African Studies</i>. <b>٤٧</b> (3). University of London: ٥٠١–٥٠٧. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1017%252Fs0041977x00113710">١٠.١٠١٧/s٠٠٤١٩٧٧x٠٠١١٣٧١٠</a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="S2CID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://api.semanticscholar.org/CorpusID:161092185">١٦١٠٩٢١٨٥</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Bulletin+of+the+School+of+Oriental+and+African+Studies&rft.atitle=Some+Observations+on+the+%27Abb%C4%81sid+Caliphate+of+Cairo&rft.volume=%D9%A4%D9%A7&rft.issue=3&rft.pages=%D9%A5%D9%A0%D9%A1-%D9%A5%D9%A0%D9%A7&rft.date=1984&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A7%2Fs%D9%A0%D9%A0%D9%A4%D9%A1%D9%A9%D9%A7%D9%A7x%D9%A0%D9%A0%D9%A1%D9%A1%D9%A3%D9%A7%D9%A1%D9%A0&rft.aulast=Holt&rft.aufirst=Peter+M.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_journal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="داڕێژە:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">نرخی <code class="cs1-code">|s2cid=</code> بپشکنە (<a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors%23bad_s2cid" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFHuff٢٠٠٣" class="citation book cs1">Huff، Toby E. (٢٠٠٣). <i>The Rise of Early Modern Science: Islam, China, and the West</i> (چاپی 2nd). Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-521-82302-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-521-82302-1"><bdi>٠-٥٢١-٨٢٣٠٢-١</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2002035017">٢٠٠٢٠٣٥٠١٧</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rise+of+Early+Modern+Science%3A+Islam%2C+China%2C+and+the+West&rft.place=Cambridge&rft.edition=2nd&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2003&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A2%D9%A0%D9%A3%D9%A5%D9%A0%D9%A1%D9%A7&rft.isbn=---&rft.aulast=Huff&rft.aufirst=Toby+E.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFIsichei١٩٩٧" class="citation book cs1">Isichei، Elizabeth (١٩٩٧). <span class="id-lock-registration" title="خۆتۆمارکردنی خۆڕایی پێویستە"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofafrican00isic"><i>A History of African Societies to 1870</i></a></span>. Cambridge: Cambridge University Press. لاپەڕە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofafrican%25D9%25A0%25D9%25A0isic/page/%25D9%25A1%25D9%25A9%25D9%25A2">١٩٢</a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-521-45599-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-521-45599-2"><bdi>٩٧٨-٠-٥٢١-٤٥٥٩٩-٢</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/97159218">٩٧١٥٩٢١٨</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+African+Societies+to+1870&rft.place=Cambridge&rft.pages=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofafrican%D9%A0%D9%A0isic%2Fpage%2F%D9%A1%D9%A9%D9%A2+%D9%A1%D9%A9%D9%A2&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1997&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A7%D9%A1%D9%A5%D9%A9%D9%A2%D9%A1%D9%A8&rft.isbn=----&rft.aulast=Isichei&rft.aufirst=Elizabeth&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofafrican00isic&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFJenkins١٩٩٩" class="citation book cs1">Jenkins، Everett Allo (١٩٩٩). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DoLnXAAAAMAAJ"><i>The Muslim Diaspora: A Comprehensive Reference to the Spread of Islam in Asia, Africa, Europe, and the Americas</i></a>. Vol. ١. Jefferson, NC: McFarland. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-7864-0431-0?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-7864-0431-0"><bdi>٠-٧٨٦٤-٠٤٣١-٠</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/98049332">٩٨٠٤٩٣٣٢</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Muslim+Diaspora%3A+A+Comprehensive+Reference+to+the+Spread+of+Islam+in+Asia%2C+Africa%2C+Europe%2C+and+the+Americas&rft.place=Jefferson%2C+NC&rft.pub=McFarland&rft.date=1999&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A8%D9%A0%D9%A4%D9%A9%D9%A3%D9%A3%D9%A2&rft.isbn=---&rft.aulast=Jenkins&rft.aufirst=Everett+Allo&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DoLnXAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFKitagawa١٩٨٩" class="citation book cs1">Kitagawa، Joseph Mitsuo (١٩٨٩). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/religioustraditi00kita"><i>The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture</i></a>. New York: Macmillan Publishing Co. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-02-897211-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-02-897211-2"><bdi>٠-٠٢-٨٩٧٢١١-٢</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/89008129">٨٩٠٠٨١٢٩</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Religious+Traditions+of+Asia%3A+Religion%2C+History%2C+and+Culture&rft.place=New+York&rft.pub=Macmillan+Publishing+Co&rft.date=1989&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A8%D9%A9%D9%A0%D9%A0%D9%A8%D9%A1%D9%A2%D9%A9&rft.isbn=---&rft.aulast=Kitagawa&rft.aufirst=Joseph+Mitsuo&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Freligioustraditi00kita&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li><strong class="error"><span class="scribunto-error mw-scribunto-error-236a14e5">ھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Citation/CS1/Date_validation لە ڕیزی 627:attempt to compare two nil values.</span></strong></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLabib١٩٦٩" class="citation journal cs1">Labib، Subhi Y. (١٩٦٩). «Capitalism in Medieval Islam». <i>The Journal of Economic History</i>. <b>٢٩</b> (1): ٧٩–٩٦. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1017%252FS0022050700097837">١٠.١٠١٧/S٠٠٢٢٠٥٠٧٠٠٠٩٧٨٣٧</a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="S2CID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://api.semanticscholar.org/CorpusID:153962294">١٥٣٩٦٢٢٩٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal+of+Economic+History&rft.atitle=Capitalism+in+Medieval+Islam&rft.volume=%D9%A2%D9%A9&rft.issue=1&rft.pages=%D9%A7%D9%A9-%D9%A9%D9%A6&rft.date=1969&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A1%D9%A7%2FS%D9%A0%D9%A0%D9%A2%D9%A2%D9%A0%D9%A5%D9%A0%D9%A7%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A9%D9%A7%D9%A8%D9%A3%D9%A7&rft.aulast=Labib&rft.aufirst=Subhi+Y.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_journal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="داڕێژە:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">نرخی <code class="cs1-code">|s2cid=</code> بپشکنە (<a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors%23bad_s2cid" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLapidus٢٠٠٢" class="citation book cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Ira_Lapidus&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Ira Lapidus (ئەم پەڕەیە نییە)">Lapidus، Ira</a> (٢٠٠٢). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/historyofislamic0000lapi_t2d2"><i>A History of Islamic Societies</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-521-77056-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-521-77056-4"><bdi>٠-٥٢١-٧٧٠٥٦-٤</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+Islamic+Societies&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=---&rft.aulast=Lapidus&rft.aufirst=Ira&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofislamic0000lapi_t2d2&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLeaman١٩٩٨" class="citation encyclopaedia cs1">Leaman، Oliver (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20220606082214/https://www.rep.routledge.com/articles/islamic-philosophy;jsessionid%3DB31B033F077DD5E68E09CC9D35C02105">«Islamic Philosophy»</a>. <i>Routledge Encyclopedia of Philosophy</i>. Routledge. لە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.rep.routledge.com/article/H057">ڕەسەنەکە</a> لە 6 June 2022 ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">. لە <span class="nowrap">3 May</span> 2015 ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Islamic+Philosophy&rft.btitle=Routledge+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.pub=Routledge&rft.date=1998&rft.aulast=Leaman&rft.aufirst=Oliver&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rep.routledge.com%2Farticle%2FH057&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_encyclopedia?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="داڕێژە:Cite encyclopedia">cite encyclopedia</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: <code class="cs1-code">|access-date=</code> و <code class="cs1-code">|archive-date=</code> (<a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors%23bad_date" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLewis١٩٩٥" class="citation book cs1">Lewis، Bernard (١٩٩٥). «The Middle East». لە Holt، Peter M.؛ Lambton، Ann K. S.؛ Lewis، Bernard (eds.). <i>The Cambridge History of Iran</i>. Vol. ١A. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-521-29135-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-521-29135-4"><bdi>٩٧٨-٠-٥٢١-٢٩١٣٥-٤</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Middle+East&rft.btitle=The+Cambridge+History+of+Iran&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1995&rft.isbn=----&rft.aulast=Lewis&rft.aufirst=Bernard&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFLucas٢٠٠٥" class="citation journal cs1">Lucas، Adam Robert (٢٠٠٥). «Industrial Milling in the Ancient and Medieval Worlds: A Survey of the Evidence for an Industrial Revolution in Medieval Europe». <i>Technology and Culture</i>. <b>٤٦</b> (1): ١–٣٠. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1353%252Ftech.2005.0026">١٠.١٣٥٣/tech.٢٠٠٥.٠٠٢٦</a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=S2CID_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="S2CID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://api.semanticscholar.org/CorpusID:109564224">١٠٩٥٦٤٢٢٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Technology+and+Culture&rft.atitle=Industrial+Milling+in+the+Ancient+and+Medieval+Worlds%3A+A+Survey+of+the+Evidence+for+an+Industrial+Revolution+in+Medieval+Europe&rft.volume=%D9%A4%D9%A6&rft.issue=1&rft.pages=%D9%A1-%D9%A3%D9%A0&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A3%D9%A5%D9%A3%2Ftech.%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A5.%D9%A0%D9%A0%D9%A2%D9%A6&rft.aulast=Lucas&rft.aufirst=Adam+Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Cite_journal?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-redirect" title="داڕێژە:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">نرخی <code class="cs1-code">|s2cid=</code> بپشکنە (<a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Help:CS1_errors%23bad_s2cid" class="extiw" title="en:Help:CS1 errors">یارمەتی</a>)</span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMagnussonGoring١٩٩٠" class="citation encyclopaedia cs1">Magnusson، Magnus؛ Goring، Rosemary، eds. (1990). «<span class="cs1-kern-left"></span>'Abbasids». <i>Cambridge Biographical Dictionary</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-521-39518-6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-521-39518-6"><bdi>٠-٥٢١-٣٩٥١٨-٦</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/90001542">٩٠٠٠١٥٤٢</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%27Abbasids&rft.btitle=Cambridge+Biographical+Dictionary&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1990&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A9%D9%A0%D9%A0%D9%A0%D9%A1%D9%A5%D9%A4%D9%A2&rft.isbn=---&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMeisami١٩٩٩" class="citation book cs1">Meisami، Julie Scott (١٩٩٩). <i>Persian Historiography: To the End of the Twelfth Century</i>. Edinburgh: Edinburgh University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-7486-1276-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-7486-1276-5"><bdi>٩٧٨-٠-٧٤٨٦-١٢٧٦-٥</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2012494440">٢٠١٢٤٩٤٤٤٠</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Persian+Historiography%3A+To+the+End+of+the+Twelfth+Century&rft.place=Edinburgh&rft.pub=Edinburgh+University+Press&rft.date=1999&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A1%D9%A2%D9%A4%D9%A9%D9%A4%D9%A4%D9%A4%D9%A0&rft.isbn=----&rft.aulast=Meisami&rft.aufirst=Julie+Scott&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFMikaberidze٢٠٠٤" class="citation web cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Alexander_Mikaberidze&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Alexander Mikaberidze (ئەم پەڕەیە نییە)">Mikaberidze، Alexander</a> (٢٠٠٤). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.napoleon-series.org/military/organization/c_mameluks1.html">«The Georgian Mameluks in Egypt»</a>. <i>The Napoleon Series</i>. لە ٢٩ی کانوونی یەکەمی ٢٠١٤ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20141229102135/http://www.napoleon-series.org/military/organization/c_mameluks1.html">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Napoleon+Series&rft.atitle=The+Georgian+Mameluks+in+Egypt&rft.date=2004&rft.aulast=Mikaberidze&rft.aufirst=Alexander&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.napoleon-series.org%2Fmilitary%2Forganization%2Fc_mameluks1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFAhmed١٩٩٢" class="citation book cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Leila_Ahmed&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Leila Ahmed (ئەم پەڕەیە نییە)">Ahmed، Leila</a> (١٩٩٢). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DU0Grq2BzaUgC"><i>Women and Gender in Islam: Historical Roots of a Modern Debate</i></a>. Yale University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-300-05583-2?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-300-05583-2"><bdi>٩٧٨-٠-٣٠٠-٠٥٥٨٣-٢</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Women+and+Gender+in+Islam%3A+Historical+Roots+of+a+Modern+Debate&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1992&rft.isbn=----&rft.aulast=Ahmed&rft.aufirst=Leila&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DU0Grq2BzaUgC&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFOchsenwaldFisher٢٠٠٤" class="citation book cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=William_L._Ochsenwald&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="William L. Ochsenwald (ئەم پەڕەیە نییە)">Ochsenwald، William</a>؛ Fisher، Sydney Nettleton (٢٠٠٤). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/middleeasthistor0000fish_u9b8"><i>The Middle East: A History</i></a> (چاپی 6th). Boston: McGraw Hill. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-07-244233-6?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-07-244233-6"><bdi>٠-٠٧-٢٤٤٢٣٣-٦</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2003041213">٢٠٠٣٠٤١٢١٣</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Middle+East%3A+A+History&rft.place=Boston&rft.edition=6th&rft.pub=McGraw+Hill&rft.date=2004&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A3%D9%A0%D9%A4%D9%A1%D9%A2%D9%A1%D9%A3&rft.isbn=---&rft.aulast=Ochsenwald&rft.aufirst=William&rft.au=Fisher%2C+Sydney+Nettleton&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmiddleeasthistor0000fish_u9b8&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFPavlidis٢٠١٠" class="citation book cs1">Pavlidis، T. (٢٠١٠). «11: Turks and Byzantine Decline». لە Goldschmidt، Arthur Jr.؛ Davidson، Lawrence (eds.). <i>A Concise History of the Middle East</i> (چاپی 9th). Boulder, CO: Westview Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-8133-4388-4?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-8133-4388-4"><bdi>٩٧٨-٠-٨١٣٣-٤٣٨٨-٤</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2009005664">٢٠٠٩٠٠٥٦٦٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=11%3A+Turks+and+Byzantine+Decline&rft.btitle=A+Concise+History+of+the+Middle+East&rft.place=Boulder%2C+CO&rft.edition=9th&rft.pub=Westview+Press&rft.date=2010&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A9%D9%A0%D9%A0%D9%A5%D9%A6%D9%A6%D9%A4&rft.isbn=----&rft.aulast=Pavlidis&rft.aufirst=T.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFPetersen١٩٩٦" class="citation book cs1">Petersen، Andrew (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DhcebK67IRhkC%26pg%3DPA1"><i>Dictionary of Islamic Architecture</i></a>. Routledge. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-0-203-20387-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-0-203-20387-3"><bdi>٩٧٨-٠-٢٠٣-٢٠٣٨٧-٣</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionary+of+Islamic+Architecture&rft.pub=Routledge&rft.date=1996&rft.isbn=----&rft.aulast=Petersen&rft.aufirst=Andrew&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DhcebK67IRhkC%26pg%3DPA1&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFRabin" class="citation web cs1">Rabin، Sheila (١٥ی ئابی ٢٠١٥). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://plato.stanford.edu/entries/copernicus/">«Nicolaus Copernicus»</a>. <i>Stanford Encyclopedia of Philosophy</i>. Stanford. لە ٩ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20161109081428/http://plato.stanford.edu/entries/copernicus/">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٢٧ی تشرینی دووەمی ٢٠١٦ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy&rft.atitle=Nicolaus+Copernicus&rft.date=2015-08-15&rft.aulast=Rabin&rft.aufirst=Sheila&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fcopernicus%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFRuanoBurgos١٩٩٢" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Ruano، Eloy Benito؛ Burgos، Manuel Espadas (١٩٩٢). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DJXUoAQAAIAAJ%26q%3Dbukhtishu"><i>17e Congrès international des sciences historiques: Madrid, du 26 août au 2 septembre 1990</i></a> [<i>17th International Congress of Historical Sciences: Madrid, From 26 August to 2 September 1990</i>] (بە فەرەنسی). Vol. ١. Comité international des sciences historiques [International Committee of Historical Sciences]. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/978-84-600-8154-8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/978-84-600-8154-8"><bdi>٩٧٨-٨٤-٦٠٠-٨١٥٤-٨</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=17e+Congr%C3%A8s+international+des+sciences+historiques%3A+Madrid%2C+du+26+ao%C3%BBt+au+2+septembre+1990&rft.pub=Comit%C3%A9+international+des+sciences+historiques+%5BInternational+Committee+of+Historical+Sciences%5D&rft.date=1992&rft.isbn=----&rft.aulast=Ruano&rft.aufirst=Eloy+Benito&rft.au=Burgos%2C+Manuel+Espadas&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DJXUoAQAAIAAJ%26q%3Dbukhtishu&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSchwarz٢٠١٣" class="citation web cs1">Schwarz، George R. (٢٠١٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://nautarch.tamu.edu/shiplab/01George/caravela/htmls/Caravel%2520History.htm">«History of the Caravel»</a>. <i>Nautical Arcaheology</i>. Texas A & M University. لە ٦ی ئایاری ٢٠١٥ لە ڕەسەنەکەوە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20150506151022/http://nautarch.tamu.edu/shiplab/01George/caravela/htmls/Caravel%2520History.htm">ئەرشیڤ کراوە</a><span class="reference-accessdate">. لە ٣ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Nautical+Arcaheology&rft.atitle=History+of+the+Caravel&rft.date=2013&rft.aulast=Schwarz&rft.aufirst=George+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fnautarch.tamu.edu%2Fshiplab%2F01George%2Fcaravela%2Fhtmls%2FCaravel%2520History.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSmithWeng١٩٧٣" class="citation book cs1">Smith، Bradley؛ Weng، Wango H. C. (١٩٧٣). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3D8rhPAAAAMAAJ"><i>China: A History in Art</i></a>. New York: Harper & Row. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-06-013932-3?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-06-013932-3"><bdi>٠-٠٦-٠١٣٩٣٢-٣</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/72076978">٧٢٠٧٦٩٧٨</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=China%3A+A+History+in+Art&rft.place=New+York&rft.pub=Harper+%26+Row&rft.date=1973&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A7%D9%A2%D9%A0%D9%A7%D9%A6%D9%A9%D9%A7%D9%A8&rft.isbn=---&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Bradley&rft.au=Weng%2C+Wango+H.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D8rhPAAAAMAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFSöylemez٢٠٠٥" class="citation journal cs1">Söylemez، Mehmet Mahfuz (٢٠٠٥). «The Jundishapur School: Its History, Structure, and Functions». <i>The American Journal of Islamic Social Sciences</i>. <b>٢٢</b> (2): ١–٢٧. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.35632%252Fajiss.v22i2.455">١٠.٣٥٦٣٢/ajiss.v٢٢i٢.٤٥٥</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Journal+of+Islamic+Social+Sciences&rft.atitle=The+Jundishapur+School%3A+Its+History%2C+Structure%2C+and+Functions&rft.volume=%D9%A2%D9%A2&rft.issue=2&rft.pages=%D9%A1-%D9%A2%D9%A7&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A3%D9%A5%D9%A6%D9%A3%D9%A2%2Fajiss.v%D9%A2%D9%A2i%D9%A2.%D9%A4%D9%A5%D9%A5&rft.aulast=S%C3%B6ylemez&rft.aufirst=Mehmet+Mahfuz&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFStapletonAzoHidayat_Husain١٩٢٧" class="citation journal cs1"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Henry_Ernest_Stapleton&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Henry Ernest Stapleton (ئەم پەڕەیە نییە)">Stapleton، Henry E.</a>؛ Azo، R.F.؛ Hidayat Husain، M. (1927). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.southasiaarchive.com/Content/sarf.100203/231270">«Chemistry in Iraq and Persia in the Tenth Century A.D.»</a>. <i>Memoirs of the Asiatic Society of Bengal</i>. <b>VIII</b> (6): 317–418. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=OCLC_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="OCLC (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://search.worldcat.org/oclc/706947607">٧٠٦٩٤٧٦٠٧</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Memoirs+of+the+Asiatic+Society+of+Bengal&rft.atitle=Chemistry+in+Iraq+and+Persia+in+the+Tenth+Century+A.D.&rft.volume=VIII&rft.issue=6&rft.pages=317-418&rft.date=1927&rft_id=info%3Aoclcnum%2F%D9%A7%D9%A0%D9%A6%D9%A9%D9%A4%D9%A7%D9%A6%D9%A0%D9%A7&rft.aulast=Stapleton&rft.aufirst=Henry+E.&rft.au=Azo%2C+R.F.&rft.au=Hidayat+Husain%2C+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.southasiaarchive.com%2FContent%2Fsarf.100203%2F231270&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFToomer١٩٦٤" class="citation journal cs1">Toomer، G. J. (December 1964). «Book Review: Ibn al-Haythams Weg zur Physik by Matthias Schramm». <i>Isis</i>. <b>٥٥</b> (4). Chicago: University of Chicago Press: ٤٦٣–٤٦٥. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Doi_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="Doi (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://doi.org/10.1086%252F349914">١٠.١٠٨٦/٣٤٩٩١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Isis&rft.atitle=Book+Review%3A+Ibn+al-Haythams+Weg+zur+Physik+by+Matthias+Schramm&rft.volume=%D9%A5%D9%A5&rft.issue=4&rft.pages=%D9%A4%D9%A6%D9%A3-%D9%A4%D9%A6%D9%A5&rft.date=1964-12&rft_id=info%3Adoi%2F%D9%A1%D9%A0.%D9%A1%D9%A0%D9%A8%D9%A6%2F%D9%A3%D9%A4%D9%A9%D9%A9%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Toomer&rft.aufirst=G.+J.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFVásáry٢٠٠٥" class="citation book cs1">Vásáry، István (٢٠٠٥). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://archive.org/details/cumanstatarsorie0000vasa"><i>Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans: 1185–1365</i></a>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/0-521-83756-1?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/0-521-83756-1"><bdi>٠-٥٢١-٨٣٧٥٦-١</bdi></a>. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/2005296238">٢٠٠٥٢٩٦٢٣٨</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cumans+and+Tatars%3A+Oriental+Military+in+the+Pre-Ottoman+Balkans%3A+1185%E2%80%931365&rft.place=Cambridge&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2005&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A2%D9%A0%D9%A0%D9%A5%D9%A2%D9%A9%D9%A6%D9%A2%D9%A3%D9%A8&rft.isbn=---&rft.aulast=V%C3%A1s%C3%A1ry&rft.aufirst=Istv%C3%A1n&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcumanstatarsorie0000vasa&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFVerma١٩٦٩" class="citation journal cs1">Verma، R. L. (١٩٦٩). «Al-Hazen: Father of Modern Optics». <i>Al-'Arabi</i>. <b>٨</b>: ١٢–١٣. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=PMID_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="PMID (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11634474">١١٦٣٤٤٧٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Al-%27Arabi&rft.atitle=Al-Hazen%3A+Father+of+Modern+Optics&rft.volume=%D9%A8&rft.pages=%D9%A1%D9%A2-%D9%A1%D9%A3&rft.date=1969&rft_id=info%3Apmid%2F%D9%A1%D9%A1%D9%A6%D9%A3%D9%A4%D9%A4%D9%A7%D9%A4&rft.aulast=Verma&rft.aufirst=R.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Full_citation_needed&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="داڕێژە:Full citation needed (ئەم پەڕەیە نییە)">داڕێژە:Full citation needed</a></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFVisser٢٠٠٥" class="citation book cs1">Visser، Reidar (٢٠٠٥). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://books.google.com/books?id%3DpCC4ffbOv_YC"><i>Basra, the Failed Gulf State: Separatism and Nationalism in Southern Iraq</i></a>. New Brunswick, NJ: Transaction Publisher. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%DA%98%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%95%DB%8C_%D9%BE%DB%8E%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8E%D9%88%D9%86%DB%95%D8%AA%DB%95%D9%88%DB%95%DB%8C%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="ژمارەی پێوانەییی نێونەتەوەییی کتێب">ژپنک</a> <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A8%DB%95%D8%AA:%D8%B3%DB%95%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%88%DB%95%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8E%D8%A8/3-8258-8799-5?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="تایبەت:سەرچاوەکانی کتێب/3-8258-8799-5"><bdi>٣-٨٢٥٨-٨٧٩٩-٥</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Basra%2C+the+Failed+Gulf+State%3A+Separatism+and+Nationalism+in+Southern+Iraq&rft.place=New+Brunswick%2C+NJ&rft.pub=Transaction+Publisher&rft.date=2005&rft.isbn=---&rft.aulast=Visser&rft.aufirst=Reidar&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DpCC4ffbOv_YC&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFWade٢٠١٢" class="citation book cs1">Wade، Geoffrey (٢٠١٢). «Southeast Asian Islam and Southern China in the Fourteenth Century». لە Wade، Geoff؛ Tana، Li (eds.). <i>Anthony Reid and the Study of the Southeast Asian Past</i>. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Southeast+Asian+Islam+and+Southern+China+in+the+Fourteenth+Century&rft.btitle=Anthony+Reid+and+the+Study+of+the+Southeast+Asian+Past&rft.place=Singapore&rft.pub=Institute+of+Southeast+Asian+Studies&rft.date=2012&rft.aulast=Wade&rft.aufirst=Geoffrey&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite id="CITEREFWilber١٩٦٩" class="citation encyclopaedia cs1 cs1-prop-long-vol">Wilber، Donald N. (1969). «Abbasid Architecture». لە Myers، Bernard S.؛ Myers، Shirley D. (eds.). <i>McGraw-Hill Dictionary of Art</i>. Vol. 1: Aa–Ceylon. New York: McGraw-Hill Book Company. <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=LCCN_(identifier)&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="LCCN (identifier) (ئەم پەڕەیە نییە)">LCCN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lccn.loc.gov/68026314">٦٨٠٢٦٣١٤</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Abbasid+Architecture&rft.btitle=McGraw-Hill+Dictionary+of+Art&rft.place=New+York&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company&rft.date=1969&rft_id=info%3Alccn%2F%D9%A6%D9%A8%D9%A0%D9%A2%D9%A6%D9%A3%D9%A1%D9%A4&rft.aulast=Wilber&rft.aufirst=Donald+N.&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> </ul> </div> </section> <div class="mw-heading mw-heading2 section-heading" onclick="mfTempOpenSection(10)"> <span class="indicator mf-icon mf-icon-expand mf-icon--small"></span> <h2 id="بەستەرە_دەرەکییەکان"><span id=".D8.A8.DB.95.D8.B3.D8.AA.DB.95.D8.B1.DB.95_.D8.AF.DB.95.D8.B1.DB.95.DA.A9.DB.8C.DB.8C.DB.95.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>بەستەرە دەرەکییەکان</h2><span class="mw-editsection"> <a role="button" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&section=29&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەستکاریکردنی بەش: بەستەرە دەرەکییەکان" class="cdx-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--icon-only cdx-button--weight-quiet "> <span class="minerva-icon minerva-icon--edit"></span> <span>دەستکاری</span> </a> </span> </div> <section class="mf-section-10 collapsible-block" id="mf-section-10"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1416089">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1417244">@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sistersitebox{display:none!important}}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sistersitebox img[src*="Wiktionary-logo-en-v2.svg"]{background-color:white}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sistersitebox img[src*="Wiktionary-logo-en-v2.svg"]{background-color:white}}</style> <div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1031814"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Commons-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 30px;height: 40px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" data-alt="" data-width="30" data-height="40" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="side-box-text plainlist"> ویکیمیدیا کامنز میدیای پەیوەندیداری بە <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Abbasid_Caliphate" class="extiw" title="commons:Category:Abbasid Caliphate"><span style="font-style:italic; font-weight:bold;">خەلافەتی عەباسی</span></a> تێدایە. </div> </div> </div> <p><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%DA%95%DB%8E%DA%98%DB%95:Collier's_poster&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="داڕێژە:Collier's poster (ئەم پەڕەیە نییە)">داڕێژە:Collier's poster</a></p> <ul> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation encyclopaedia cs1"><span class="cs1-ws-icon" title="s:The New International Encyclopædia/Abbassides, The"><a class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikisource.org/wiki/The_New_International_Encyclop%25C3%25A6dia/Abbassides,_The">«Abbassides, The» </a></span>. <i><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=New_International_Encyclopedia&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="New International Encyclopedia (ئەم پەڕەیە نییە)">New International Encyclopedia</a></i>. 1905.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Abbassides%2C+The&rft.btitle=New+International+Encyclopedia&rft.date=1905&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span></li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://www.bbc.co.uk/radio4/history/inourtime/inourtime_20060202.shtml">«Abbasid Caliphs»</a> <span class="cs1-format">(streaming RealAudio)</span>، <i>In Our Time</i>، <a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=United_Kingdom&action=edit&redlink=1&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="new" title="United Kingdom (ئەم پەڕەیە نییە)">UK</a>: BBC Radio 4، ٢ی شوباتی ٢٠٠٦</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Abbasid+Caliphs&rft.btitle=In+Our+Time&rft.place=UK&rft.pub=BBC+Radio+4&rft.date=2006-02-02&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fradio4%2Fhistory%2Finourtime%2Finourtime_20060202.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span>.</li> <li> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1314163"><cite class="citation cs2"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://web.archive.org/web/20190416193911/http://www.iranica.com/">«Abbasid Caliphate»</a>، <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranica.com/"><i>Encyclopaedia Iranica</i></a> (entry)، لە <a rel="nofollow" class="external text" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=http://www.iranicaonline.org/articles/abbasid-caliphate">ڕەسەنەکە</a> لە ١٦ی نیسانی ٢٠١٩ ئەرشیڤ کراوە<span class="reference-accessdate">، لە ١٥ی حوزەیرانی ٢٠٠٧ ھێنراوە</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Abbasid+Caliphate&rft.btitle=Encyclopaedia+Iranica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fabbasid-caliphate&rfr_id=info%3Asid%2Fckb.wikipedia.org%3A%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C+%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="Z3988"></span>.</li> </ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1417735">.mw-parser-output #bandeau-portail{clear:both;line-height:1.9em;padding:3px;margin:2px 0;background-color:#F9F9F9;text-align:center;overflow:auto;border:solid 1px silver}.mw-parser-output #liste-portail{padding:3px;text-align:center;margin-right:0;clear:both}.mw-parser-output #liste-portail li{display:inline}.mw-parser-output #bandeau-portail li{display:inline}.mw-parser-output .bandeau-portail-element{white-space:nowrap;margin:auto 1.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-icone{margin-left:.5em}.mw-parser-output .bandeau-portail-texte>a:nth-child(1){font-weight:700}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail{width:242px;float:left;font-size:96%;text-align:right;margin:0;clear:left}.mw-parser-output .ns-14 #bandeau-portail li{margin-right:-17px}</style> <ul class="bandeau-portail وێنۆچکەکان" id="bandeau-portail"> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:مێژووی ئیسلام"> <noscript> <img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/27px-Geschiedenis_icoon.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" data-file-width="361" data-file-height="374"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 27px;height: 28px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/27px-Geschiedenis_icoon.png" data-alt="ھێمای دەروازە" data-width="27" data-height="28" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/41px-Geschiedenis_icoon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Geschiedenis_icoon.png/54px-Geschiedenis_icoon.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:مێژووی ئیسلام">دەروازەی مێژووی ئیسلام</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:ئیسلام"> <noscript> <img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/31px-P_islam.svg.png" decoding="async" width="31" height="28" class="mw-file-element" data-file-width="400" data-file-height="360"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 31px;height: 28px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/31px-P_islam.svg.png" data-alt="ھێمای دەروازە" data-width="31" data-height="28" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/47px-P_islam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/P_islam.svg/62px-P_islam.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:ئیسلام">دەروازەی ئیسلام</a></span></li> <li class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone" style="margin-right:1em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:مێژوو"> <noscript> <img alt="ھێمای دەروازە" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/32px-P_history.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" data-file-width="77" data-file-height="68"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 32px;height: 28px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/32px-P_history.png" data-alt="ھێمای دەروازە" data-width="32" data-height="28" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/48px-P_history.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/P_history.png/63px-P_history.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span></span><span class="bandeau-portail-texte"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" title="دەروازە:مێژوو">دەروازەی مێژوو</a></span></li> </ul> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1416089"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1417244"> <div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1031814"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"> <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%BE%DB%95%DA%95%DA%AF%DB%95:Commons-logo.svg?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB" class="mw-file-description"> <noscript> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" data-file-width="1024" data-file-height="1376"> </noscript><span class="lazy-image-placeholder" style="width: 30px;height: 40px;" data-mw-src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" data-alt="" data-width="30" data-height="40" data-srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-class="mw-file-element"> </span></a></span> </div> <div class="side-box-text plainlist"> ویکیمیدیا کامنز میدیای پەیوەندیداری بە <a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Abbasid_Caliphate" class="extiw" title="commons:Category:Abbasid Caliphate"><span style="font-style:italic; font-weight:bold;">خەلافەتی عەباسی</span></a> تێدایە. </div> </div> </div><!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐b766959bd‐2hgt4 Cached time: 20250216134347 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [vary‐revision‐sha1, show‐toc] CPU time usage: 1.063 seconds Real time usage: 1.301 seconds Preprocessor visited node count: 3802/1000000 Post‐expand include size: 196725/2097152 bytes Template argument size: 1023/2097152 bytes Highest expansion depth: 11/100 Expensive parser function count: 17/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 177207/5000000 bytes Lua time usage: 0.721/10.000 seconds Lua memory usage: 5844817/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 994.080 1 -total 41.34% 410.962 44 داڕێژە:بیرخستنەوەی_کتێب 10.97% 109.041 1 داڕێژە:ئیسلام 10.74% 106.809 1 داڕێژە:Sidebar_with_collapsible_lists 6.97% 69.326 1 داڕێژە:Commons_category 6.97% 69.246 7 داڕێژە:بیرخستنەوەی_وێب 6.69% 66.510 2 داڕێژە:کۆمنز 6.55% 65.146 2 داڕێژە:Sister_project 6.37% 63.296 2 داڕێژە:Side_box 5.94% 59.002 1 داڕێژە:تووڵی_دەروازە --> <!-- Saved in parser cache with key ckbwiki:pcache:9471:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250216134347 and revision id 1400483. Rendering was triggered because: page-view --> </section> </div><!-- MobileFormatter took 0.027 seconds --><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --> <noscript> <img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=mobile&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"> </noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet=""> وەرگیراو لە «<a dir="ltr" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C%26oldid%3D1400483">https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title=خەلافەتی_عەباسی&oldid=1400483</a>» </div> </div> </div> <div class="post-content" id="page-secondary-actions"> </div> </main> <footer class="mw-footer minerva-footer" role="contentinfo"><a class="last-modified-bar" href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=history&_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB"> <div class="post-content last-modified-bar__content"><span class="minerva-icon minerva-icon-size-medium minerva-icon--modified-history"></span> <span class="last-modified-bar__text modified-enhancement" data-user-name="AramBot" data-user-gender="unknown" data-timestamp="1736666181"> <span>دواجار لە ٠٧:١٦ی ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥ دەستکاری کراوە</span> </span> <span class="minerva-icon minerva-icon-size-small minerva-icon--expand"></span> </div></a> <div class="post-content footer-content"> <div id="mw-data-after-content"> <div class="read-more-container"></div> </div> <div id="p-lang"> <h4>زمانەکان</h4> <section> <ul id="p-variants" class="minerva-languages"></ul> <ul class="minerva-languages"> <li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ku.wikipedia.org/wiki/Xanedana_Ebasiyan" title="Xanedana Ebasiyan – کوردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Xanedana Ebasiyan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کوردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://diq.wikipedia.org/wiki/Ebasi" title="Ebasi – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Ebasi" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://af.wikipedia.org/wiki/Abbasidiese_Kalifaat" title="Abbasidiese Kalifaat – ئەفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Abbasidiese Kalifaat" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ئەفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://als.wikipedia.org/wiki/Abbasiden" title="Abbasiden – ئەڵمانیی سویسڕا" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Abbasiden" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="ئەڵمانیی سویسڕا" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://am.wikipedia.org/wiki/%25E1%258A%25A0%25E1%2589%25A3%25E1%2588%25B2%25E1%258B%25B6%25E1%2589%25BD" title="አባሲዶች – ئەمھەری" lang="am" hreflang="am" data-title="አባሲዶች" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ئەمھەری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://an.wikipedia.org/wiki/Califato_abasida" title="Califato abasida – ئاراگۆنی" lang="an" hreflang="an" data-title="Califato abasida" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="ئاراگۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="وتاری ھەڵبژێردراو"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ar.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25AF%25D9%2588%25D9%2584%25D8%25A9_%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%258A%25D8%25A9" title="الدولة العباسية – عەرەبی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الدولة العباسية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عەرەبی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ary.wikipedia.org/wiki/%25D9%2584%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25A9_%25D9%2584%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%258A%25D8%25A9" title="لخلافة لعباسية – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لخلافة لعباسية" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://arz.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%258A%25D9%258A%25D9%2586" title="العباسيين – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="العباسيين" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ast.wikipedia.org/wiki/Califatu_abas%25C3%25ADn" title="Califatu abasín – ئاستۆری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Califatu abasín" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ئاستۆری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://az.wikipedia.org/wiki/Abbasil%25C9%2599r_xilaf%25C9%2599ti" title="Abbasilər xilafəti – ئازەربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Abbasilər xilafəti" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ئازەربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://azb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C_%25D8%25AE%25DB%258C%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA%25DB%258C" title="عباسی خیلافتی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="عباسی خیلافتی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="وتاری باش"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ba.wikipedia.org/wiki/%25D2%2592%25D3%2599%25D0%25B1%25D0%25B1%25D3%2599%25D1%2581%25D0%25B8%25D2%2599%25D3%2599%25D1%2580_%25D1%2585%25D3%2599%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D3%2599%25D0%25BB%25D0%25B5%25D0%25B3%25D0%25B5" title="Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге – باشکیەر" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Ғәббәсиҙәр хәлифәлеге" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشکیەر" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Abasidu_kalifats" title="Abasidu kalifats – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Abasidu kalifats" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A5%25D0%25B0%25D0%25BB%25D1%2596%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582_%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%2596%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%259E" title="Халіфат Абасідаў – بیلاڕووسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Халіфат Абасідаў" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بیلاڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A5%25D0%25B0%25D0%25BB%25D1%2596%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582_%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D1%258B%25D0%25B4%25D0%25B0%25D1%259E" title="Халіфат Абасыдаў – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Халіфат Абасыдаў" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bg.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Абасидски халифат – بۆلگاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Абасидски халифат" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بۆلگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bn.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A6%2586%25E0%25A6%25AC%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B8%25E0%25A7%2580%25E0%25A6%25AF%25E0%25A6%25BC_%25E0%25A6%2596%25E0%25A6%25BF%25E0%25A6%25B2%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25AB%25E0%25A6%25A4" title="আব্বাসীয় খিলাফত – بەنگلادێشی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="আব্বাসীয় খিলাফত" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بەنگلادێشی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://br.wikipedia.org/wiki/Kalifad_Abbasid" title="Kalifad Abbasid – برێتونی" lang="br" hreflang="br" data-title="Kalifad Abbasid" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برێتونی" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bs.wikipedia.org/wiki/Abasidski_halifat" title="Abasidski halifat – بۆسنی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Abasidski halifat" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بۆسنی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://bxr.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B0%25D0%25B9_%25D1%2583%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2581" title="Аббасай улас – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Аббасай улас" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ca.wikipedia.org/wiki/Califat_Abb%25C3%25A0ssida" title="Califat Abbàssida – كاتالۆنی" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Califat Abbàssida" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="كاتالۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ce.wikipedia.org/wiki/%25D3%2580%25D0%25B0%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B9%25D0%25BD_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Ӏаббасийн халифат – چیچانی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ӏаббасийн халифат" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چیچانی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://crh.wikipedia.org/wiki/Abbasiy_halifeligi" title="Abbasiy halifeligi – Crimean Tatar" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Abbasiy halifeligi" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Crimean Tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cs.wikipedia.org/wiki/Abb%25C3%25A1sovsk%25C3%25BD_chal%25C3%25ADf%25C3%25A1t" title="Abbásovský chalífát – چێکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Abbásovský chalífát" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چێکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cv.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25BB%25D3%2591%25D1%2585%25D3%2597" title="Аббас халифлӑхӗ – چووڤاشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Аббас халифлӑхӗ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چووڤاشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://cy.wikipedia.org/wiki/Abassiaid" title="Abassiaid – وێلزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Abassiaid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="وێلزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://da.wikipedia.org/wiki/Abbaside-kalifatet" title="Abbaside-kalifatet – دانماركی" lang="da" hreflang="da" data-title="Abbaside-kalifatet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانماركی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://de.wikipedia.org/wiki/Abbasiden-Kalifat" title="Abbasiden-Kalifat – ئەڵمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Abbasiden-Kalifat" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="ئەڵمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://el.wikipedia.org/wiki/%25CE%25A7%25CE%25B1%25CE%25BB%25CE%25B9%25CF%2586%25CE%25AC%25CF%2584%25CE%25BF_%25CF%2584%25CF%2589%25CE%25BD_%25CE%2591%25CE%25B2%25CE%25B2%25CE%25B1%25CF%2583%25CE%25B9%25CE%25B4%25CF%258E%25CE%25BD" title="Χαλιφάτο των Αββασιδών – یۆنانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Χαλιφάτο των Αββασιδών" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یۆنانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://en.wikipedia.org/wiki/Abbasid_Caliphate" title="Abbasid Caliphate – ئینگلیزی" lang="en" hreflang="en" data-title="Abbasid Caliphate" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ئینگلیزی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="وتاری ھەڵبژێردراو"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eo.wikipedia.org/wiki/Abasida_Kaliflando" title="Abasida Kaliflando – ئێسپیرانتۆ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Abasida Kaliflando" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ئێسپیرانتۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://es.wikipedia.org/wiki/Califato_abas%25C3%25AD" title="Califato abasí – ئیسپانی" lang="es" hreflang="es" data-title="Califato abasí" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ئیسپانی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://et.wikipedia.org/wiki/Abbassiidide_kalifaat" title="Abbassiidide kalifaat – ئیستۆنی" lang="et" hreflang="et" data-title="Abbassiidide kalifaat" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ئیستۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://eu.wikipedia.org/wiki/Abbastar_Kalifa-herria" title="Abbastar Kalifa-herria – باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Abbastar Kalifa-herria" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fa.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C" title="خلافت عباسی – فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="خلافت عباسی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fi.wikipedia.org/wiki/Abbasidikalifaatti" title="Abbasidikalifaatti – فینلەندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Abbasidikalifaatti" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فینلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://fr.wikipedia.org/wiki/Califat_abbasside" title="Califat abbasside – فەرەنسی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Califat abbasside" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فەرەنسی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ga.wikipedia.org/wiki/Cailifeacht_Abasach" title="Cailifeacht Abasach – ئیرلەندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Cailifeacht Abasach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ئیرلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gl.wikipedia.org/wiki/Califato_Abb%25C3%25A1sida" title="Califato Abbásida – گالیسی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Califato Abbásida" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://gn.wikipedia.org/wiki/Kalif%25C3%25A1to_Mbohapyha" title="Kalifáto Mbohapyha – گووارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Kalifáto Mbohapyha" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گووارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ha.wikipedia.org/wiki/Daular_Abbasiyyah" title="Daular Abbasiyyah – هائووسا" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Daular Abbasiyyah" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هائووسا" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://he.wikipedia.org/wiki/%25D7%2591%25D7%2599%25D7%25AA_%25D7%25A2%25D7%2591%25D7%2590%25D7%25A1" title="בית עבאס – عیبری" lang="he" hreflang="he" data-title="בית עבאס" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عیبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hi.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A4%2585%25E0%25A4%25AC%25E0%25A5%258D%25E0%25A4%25AC%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25B8%25E0%25A5%2580_%25E0%25A4%2596%25E0%25A4%25BC%25E0%25A4%25BF%25E0%25A4%25B2%25E0%25A4%25BE%25E0%25A4%25AB%25E0%25A4%25BC%25E0%25A4%25A4" title="अब्बासी ख़िलाफ़त – هیندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अब्बासी ख़िलाफ़त" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هیندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hif.wikipedia.org/wiki/Abbasid_Samrajya" title="Abbasid Samrajya – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Abbasid Samrajya" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hr.wikipedia.org/wiki/Abasidski_Kalifat" title="Abasidski Kalifat – كرواتی" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Abasidski Kalifat" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="كرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hu.wikipedia.org/wiki/Abb%25C3%25A1szida_Kalif%25C3%25A1tus" title="Abbászida Kalifátus – هەنگاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Abbászida Kalifátus" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="هەنگاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://hy.wikipedia.org/wiki/%25D4%25B1%25D5%25A2%25D5%25A2%25D5%25A1%25D5%25BD%25D5%25B5%25D5%25A1%25D5%25B6_%25D5%25AD%25D5%25A1%25D5%25AC%25D5%25AB%25D6%2586%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25B5%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25B6" title="Աբբասյան խալիֆայություն – ئەرمەنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Աբբասյան խալիֆայություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ئەرمەنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ia.wikipedia.org/wiki/Caliphato_Abbaside" title="Caliphato Abbaside – ئینترلینگووا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Caliphato Abbaside" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ئینترلینگووا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://id.wikipedia.org/wiki/Kekhalifahan_Abbasiyah" title="Kekhalifahan Abbasiyah – ئیندۆنیزی" lang="id" hreflang="id" data-title="Kekhalifahan Abbasiyah" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ئیندۆنیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ig.wikipedia.org/wiki/Abbasid_Caliphate" title="Abbasid Caliphate – ئیگبۆ" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Abbasid Caliphate" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ئیگبۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ilo.wikipedia.org/wiki/Abasida_a_Kalipato" title="Abasida a Kalipato – ئیلۆکۆ" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Abasida a Kalipato" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ئیلۆکۆ" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://is.wikipedia.org/wiki/Abbas%25C3%25ADdaveldi%25C3%25B0" title="Abbasídaveldið – ئیسلەندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Abbasídaveldið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ئیسلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://it.wikipedia.org/wiki/Califfato_abbaside" title="Califfato abbaside – ئیتالی" lang="it" hreflang="it" data-title="Califfato abbaside" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ئیتالی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ja.wikipedia.org/wiki/%25E3%2582%25A2%25E3%2583%2583%25E3%2583%2590%25E3%2583%25BC%25E3%2582%25B9%25E6%259C%259D" title="アッバース朝 – ژاپۆنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アッバース朝" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://jv.wikipedia.org/wiki/Bani_Abbasiyah" title="Bani Abbasiyah – جاڤایی" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Bani Abbasiyah" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاڤایی" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ka.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2590%25E1%2583%2591%25E1%2583%2590%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2598%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2597%25E1%2583%2590_%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2590%25E1%2583%25AE%25E1%2583%2590%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A4%25E1%2583%259D" title="აბასიანთა სახალიფო – گۆرجستانی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="აბასიანთა სახალიფო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گۆرجستانی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kk.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25B5%25D1%2580_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582%25D1%258B" title="Аббасилер халифаты – کازاخی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Аббасилер халифаты" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="کازاخی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ko.wikipedia.org/wiki/%25EC%2595%2584%25EB%25B0%2594%25EC%258A%25A4_%25EC%25B9%25BC%25EB%25A6%25AC%25ED%258C%258C%25EA%25B5%25AD" title="아바스 칼리파국 – كۆری" lang="ko" hreflang="ko" data-title="아바스 칼리파국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="كۆری" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://kw.wikipedia.org/wiki/Kalifat_Abbasid" title="Kalifat Abbasid – کۆڕنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kalifat Abbasid" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کۆڕنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ky.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B9_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582%25D1%258B" title="Аббасий халифаты – كرگیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Аббасий халифаты" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="كرگیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://la.wikipedia.org/wiki/Caliphatus_Abbasidarum" title="Caliphatus Abbasidarum – لاتینی" lang="la" hreflang="la" data-title="Caliphatus Abbasidarum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتینی" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lmo.wikipedia.org/wiki/Califfaa_Abbasid" title="Califfaa Abbasid – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Califfaa Abbasid" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lt.wikipedia.org/wiki/Abasid%25C5%25B3_kalifatas" title="Abasidų kalifatas – لیتوانی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Abasidų kalifatas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://lv.wikipedia.org/wiki/Ab%25C4%2581s%25C4%25ABdu_kalif%25C4%2581ts" title="Abāsīdu kalifāts – لێتۆنی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Abāsīdu kalifāts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لێتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mg.wikipedia.org/wiki/Kalifata_Abasida" title="Kalifata Abasida – مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Kalifata Abasida" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mk.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8_%25D0%259A%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Абасидски Калифат – ماكێدۆنی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Абасидски Калифат" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ماكێدۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ml.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B4%2585%25E0%25B4%25AC%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25AC%25E0%25B4%25BE%25E0%25B4%25B8%25E0%25B4%25BF_%25E0%25B4%2596%25E0%25B4%25BF%25E0%25B4%25B2%25E0%25B4%25BE%25E0%25B4%25AB%25E0%25B4%25A4%25E0%25B5%258D%25E0%25B4%25A4%25E0%25B5%258D" title="അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത് – مالایالام" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അബ്ബാസി ഖിലാഫത്ത്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالام" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mn.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%258B%25D0%25BD_%25D0%25A5%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582_%25D0%25A3%25D0%25BB%25D1%2581" title="Аббасидын Халифат Улс – مەنگۆلی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Аббасидын Халифат Улс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مەنگۆلی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ms.wikipedia.org/wiki/Kerajaan_Bani_Abbasiyah" title="Kerajaan Bani Abbasiyah – مالیزی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kerajaan Bani Abbasiyah" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://mzn.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25D9%2588%25D9%2586" title="عباسیون – مازەندەرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="عباسیون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازەندەرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nds.wikipedia.org/wiki/Abbasiden-Kalifaat" title="Abbasiden-Kalifaat – Low German" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Abbasiden-Kalifaat" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Low German" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalifaat_van_de_Abbasiden" title="Kalifaat van de Abbasiden – هۆڵەندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Kalifaat van de Abbasiden" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://nn.wikipedia.org/wiki/Abbasidekalifatet" title="Abbasidekalifatet – نەرویژیی نینۆرسک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Abbasidekalifatet" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نەرویژیی نینۆرسک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://no.wikipedia.org/wiki/Abbasidene" title="Abbasidene – نەرویژیی بۆکمال" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Abbasidene" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نەرویژیی بۆکمال" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="وتاری باش"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://oc.wikipedia.org/wiki/Califat_abbassida" title="Califat abbassida – ئۆکسیتانی" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Califat abbassida" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ئۆکسیتانی" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pa.wikipedia.org/wiki/%25E0%25A8%2585%25E0%25A9%25B1%25E0%25A8%25AC%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25B8%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%25A6_%25E0%25A8%2596%25E0%25A8%25BF%25E0%25A8%25B2%25E0%25A8%25BE%25E0%25A8%25AB%25E0%25A8%25BC%25E0%25A8%25A4" title="ਅੱਬਾਸਿਦ ਖਿਲਾਫ਼ਤ – پەنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਅੱਬਾਸਿਦ ਖਿਲਾਫ਼ਤ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پەنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pl.wikipedia.org/wiki/Abbasydzi" title="Abbasydzi – پۆڵەندی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Abbasydzi" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="پۆڵەندی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pnb.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25DB%2581" title="خلافت عباسیہ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="خلافت عباسیہ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ps.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%258A_%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="عباسي خلافت – پەشتوو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="عباسي خلافت" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پەشتوو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://pt.wikipedia.org/wiki/Califado_Ab%25C3%25A1ssida" title="Califado Abássida – پورتوگالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Califado Abássida" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پورتوگالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ro.wikipedia.org/wiki/Califatul_Abbasid" title="Califatul Abbasid – ڕۆمانی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Califatul Abbasid" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ڕۆمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ru.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8%25D0%25B9_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Аббасидский халифат – ڕووسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Аббасидский халифат" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ڕووسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-scn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="وتاری ھەڵبژێردراو"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://scn.wikipedia.org/wiki/Abbassidi" title="Abbassidi – سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Abbassidi" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="وتاری ھەڵبژێردراو"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sco.wikipedia.org/wiki/Abbasid_Caliphate" title="Abbasid Caliphate – سکۆتس" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Abbasid Caliphate" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="سکۆتس" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sd.wikipedia.org/wiki/%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%258A_%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA" title="عباسي خلافت – سيندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="عباسي خلافت" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سيندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sh.wikipedia.org/wiki/Abasidski_Kalifat" title="Abasidski Kalifat – سێربۆكرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Abasidski Kalifat" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="سێربۆكرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://shi.wikipedia.org/wiki/I%25C9%259Bbbasn" title="Iɛbbasn – شیلها" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Iɛbbasn" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="شیلها" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://simple.wikipedia.org/wiki/Abbasid_Caliphate" title="Abbasid Caliphate – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Abbasid Caliphate" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sk.wikipedia.org/wiki/Abb%25C3%25A1sovsk%25C3%25BD_kalif%25C3%25A1t" title="Abbásovský kalifát – سلۆڤاكی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Abbásovský kalifát" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="سلۆڤاكی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sl.wikipedia.org/wiki/Abasidski_kalifat" title="Abasidski kalifat – سلۆڤێنی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Abasidski kalifat" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="سلۆڤێنی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://so.wikipedia.org/wiki/Dawladii_Cabaasiyiinta" title="Dawladii Cabaasiyiinta – سۆمالی" lang="so" hreflang="so" data-title="Dawladii Cabaasiyiinta" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سۆمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sq.wikipedia.org/wiki/Abasit%25C3%25ABt" title="Abasitët – ئەڵبانی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Abasitët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ئەڵبانی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sr.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%2581%25D0%25BA%25D0%25B8_%25D0%25BA%25D0%25B0%25D0%25BB%25D0%25B8%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Абасидски калифат – سربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Абасидски калифат" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="سربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sv.wikipedia.org/wiki/Abbasidkalifatet" title="Abbasidkalifatet – سویدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Abbasidkalifatet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سویدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://sw.wikipedia.org/wiki/Waabbasi" title="Waabbasi – سواهیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Waabbasi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواهیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ta.wikipedia.org/wiki/%25E0%25AE%2585%25E0%25AE%25AA%25E0%25AF%258D%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%25BE%25E0%25AE%259A%25E0%25AE%25BF%25E0%25AE%25AF%25E0%25AE%2595%25E0%25AF%258D_%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25B2%25E0%25AF%2580%25E0%25AE%25AA%25E0%25AE%2595%25E0%25AE%25AE%25E0%25AF%258D" title="அப்பாசியக் கலீபகம் – تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அப்பாசியக் கலீபகம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tg.wikipedia.org/wiki/%25D0%25A5%25D0%25B8%25D0%25BB%25D0%25BE%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582%25D0%25B8_%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25BE%25D1%2581%25D0%25B8%25D1%2591%25D0%25BD" title="Хилофати Аббосиён – تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Хилофати Аббосиён" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://th.wikipedia.org/wiki/%25E0%25B8%25A3%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%2590%25E0%25B9%2580%25E0%25B8%2584%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%25A5%25E0%25B8%25B5%25E0%25B8%259F%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%25AE%25E0%25B9%258C%25E0%25B8%25AD%25E0%25B8%25B1%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%259A%25E0%25B8%25B2%25E0%25B8%258B%25E0%25B8%25B5%25E0%25B8%25A2%25E0%25B8%25B0%25E0%25B8%25AE%25E0%25B9%258C" title="รัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์ – تایلەندی" lang="th" hreflang="th" data-title="รัฐเคาะลีฟะฮ์อับบาซียะฮ์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلەندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tk.wikipedia.org/wiki/Abbasidler" title="Abbasidler – تورکمانی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Abbasidler" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="تورکمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tl.wikipedia.org/wiki/Kalipatong_Abasida" title="Kalipatong Abasida – Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Kalipatong Abasida" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tly.wikipedia.org/wiki/Abbason_xyl%25C9%2599f%25C9%2599t" title="Abbason xyləfət – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Abbason xyləfət" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://tr.wikipedia.org/wiki/Abb%25C3%25A2s%25C3%25AEler" title="Abbâsîler – تورکی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Abbâsîler" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="تورکی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ug.wikipedia.org/wiki/%25D8%25A6%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25D9%2589%25D9%258A%25D9%2584%25D8%25A7%25D8%25B1" title="ئابباسىيلار – ئۆیخۆری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئابباسىيلار" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ئۆیخۆری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uk.wikipedia.org/wiki/%25D0%2590%25D0%25B1%25D0%25B1%25D0%25B0%25D1%2581%25D0%25B8%25D0%25B4%25D1%2581%25D1%258C%25D0%25BA%25D0%25B8%25D0%25B9_%25D1%2585%25D0%25B0%25D0%25BB%25D1%2596%25D1%2584%25D0%25B0%25D1%2582" title="Аббасидський халіфат – ئۆكراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Аббасидський халіфат" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ئۆكراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ur.wikipedia.org/wiki/%25D8%25AE%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA_%25D8%25B9%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%25DB%2581" title="خلافت عباسیہ – ئۆردوو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="خلافت عباسیہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ئۆردوو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://uz.wikipedia.org/wiki/Bag%25CA%25BBdod_xalifaligi" title="Bagʻdod xalifaligi – ئوزبەکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Bagʻdod xalifaligi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ئوزبەکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vec.wikipedia.org/wiki/Ab%25C3%25A0sii" title="Abàsii – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Abàsii" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://vi.wikipedia.org/wiki/Nh%25C3%25A0_Abbas" title="Nhà Abbas – ڤیەتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nhà Abbas" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ڤیەتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://war.wikipedia.org/wiki/Kalipa_Abasida" title="Kalipa Abasida – وارای" lang="war" hreflang="war" data-title="Kalipa Abasida" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارای" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://wuu.wikipedia.org/wiki/%25E9%2598%25BF%25E6%258B%2594%25E6%2596%25AF%25E7%258E%258B%25E6%259C%259D" title="阿拔斯王朝 – Wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="阿拔斯王朝" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://xmf.wikipedia.org/wiki/%25E1%2583%2590%25E1%2583%2591%25E1%2583%2590%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2598%25E1%2583%2590%25E1%2583%259C%25E1%2583%2594%25E1%2583%25A4%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A8_%25E1%2583%25A1%25E1%2583%2590%25E1%2583%25AE%25E1%2583%2590%25E1%2583%259A%25E1%2583%2598%25E1%2583%25A4%25E1%2583%259D" title="აბასიანეფიშ სახალიფო – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="აბასიანეფიშ სახალიფო" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://yi.wikipedia.org/wiki/%25D7%2590%25D7%2591%25D7%2590%25D7%25A1%25D7%2599%25D7%25A9%25D7%25A2%25D7%25A8_%25D7%259B%25D7%2590%25D7%259C%25D7%2599%25D7%25A4%25D7%2590%25D7%2598" title="אבאסישער כאליפאט – ییدیش" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אבאסישער כאליפאט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ییدیش" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh.wikipedia.org/wiki/%25E9%2598%25BF%25E6%258B%2594%25E6%2596%25AF%25E7%258E%258B%25E6%259C%259D" title="阿拔斯王朝 – چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="阿拔斯王朝" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Abbas_Khalifah-kok" title="Abbas Khalifah-kok – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Abbas Khalifah-kok" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li> <li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%25E9%2598%25BF%25E5%25B7%25B4%25E6%2596%25AF%25E7%258E%258B%25E6%259C%259D" title="阿巴斯王朝 – کانتۆنی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="阿巴斯王朝" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتۆنی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> </section> </div> <div class="minerva-footer-logo"> <img src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ckb.svg" alt="ویکیپیدیا" width="84" height="32" style="width: 5.25em; height: 2em;"> </div> <ul id="footer-info" class="footer-info hlist hlist-separated"> <li id="footer-info-lastmod">ئەم پەڕەیە دواجار لە ٠٧:١٦ی ١٢ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٥ نوێ کراوەتەوە.</li> <li id="footer-info-copyright">ناوەرۆک لەبەردەستە لەژێر <a class="external" rel="nofollow" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ckb">CC BY-SA 4.0</a>دا، مەگەر پێچەوانەی وترابێ.</li> </ul> <ul id="footer-places" class="footer-places hlist hlist-separated"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاسەتی تایبەتێتی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%95%D8%AA?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">دەربارەی ویکیپیدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="https://ckb-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%DB%95%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%95%D8%A8%D9%88%D9%88%D9%86?_x_tr_sl=auto&_x_tr_tl=en&_x_tr_hl=en-GB">نابەرپرسییەکان</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://developer.wikimedia.org">پەرەپێدەران</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://stats.wikimedia.org/%23/ckb.wikipedia.org">ئامارەکان</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">ڕوونکردنەوەی کوکی</a></li> <li id="footer-places-terms-use"><a href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://foundation.m.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">مەرجەکانی بەکارھێنان</a></li> <li id="footer-places-desktop-toggle"><a id="mw-mf-display-toggle" href="https://translate.google.com/website?sl=auto&tl=en&hl=en-GB&u=https://ckb.wikipedia.org/w/index.php?title%3D%25D8%25AE%25DB%2595%25D9%2584%25D8%25A7%25D9%2581%25DB%2595%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25B9%25DB%2595%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%26mobileaction%3Dtoggle_view_desktop" data-event-name="switch_to_desktop">کۆمپیوتەر</a></li> </ul> </div> </footer> </div> </div> <div class="mw-notification-area" data-mw="interface"></div><!-- v:8.3.1 --> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-b766959bd-cmv7l","wgBackendResponseTime":272,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.063","walltime":"1.301","ppvisitednodes":{"value":3802,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":196725,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1023,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":17,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":177207,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 994.080 1 -total"," 41.34% 410.962 44 داڕێژە:بیرخستنەوەی_کتێب"," 10.97% 109.041 1 داڕێژە:ئیسلام"," 10.74% 106.809 1 داڕێژە:Sidebar_with_collapsible_lists"," 6.97% 69.326 1 داڕێژە:Commons_category"," 6.97% 69.246 7 داڕێژە:بیرخستنەوەی_وێب"," 6.69% 66.510 2 داڕێژە:کۆمنز"," 6.55% 65.146 2 داڕێژە:Sister_project"," 6.37% 63.296 2 داڕێژە:Side_box"," 5.94% 59.002 1 داڕێژە:تووڵی_دەروازە"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.721","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5844817,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-b766959bd-2hgt4","timestamp":"20250216134347","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062e\u06d5\u0644\u0627\u0641\u06d5\u062a\u06cc \u0639\u06d5\u0628\u0627\u0633\u06cc","url":"https:\/\/ckb.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AE%DB%95%D9%84%D8%A7%D9%81%DB%95%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%DB%95%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12536","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q12536","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2011-04-29T14:39:29Z","dateModified":"2025-01-12T07:16:21Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/63\/Abbasid_Caliphate_most_extant.png","headline":"\u0633\u06ce\u06cc\u06d5\u0645 \u062e\u06d5\u0644\u0627\u0641\u06d5\u062a\u06cc \u0626\u06cc\u0633\u0644\u0627\u0645\u06cc"}</script> <script>(window.NORLQ=window.NORLQ||[]).push(function(){var ns,i,p,img;ns=document.getElementsByTagName('noscript');for(i=0;i<ns.length;i++){p=ns[i].nextSibling;if(p&&p.className&&p.className.indexOf('lazy-image-placeholder')>-1){img=document.createElement('img');img.setAttribute('src',p.getAttribute('data-src'));img.setAttribute('width',p.getAttribute('data-width'));img.setAttribute('height',p.getAttribute('data-height'));img.setAttribute('alt',p.getAttribute('data-alt'));p.parentNode.replaceChild(img,p);}}});</script> <script>function gtElInit() {var lib = new google.translate.TranslateService();lib.translatePage('pam', 'en', function () {});}</script> <script src="https://translate.google.com/translate_a/element.js?cb=gtElInit&hl=en-GB&client=wt" type="text/javascript"></script> </body> </html>