CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>نهضت آزادی ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"c376371a-9d01-4123-82a6-2f7dbc7eae8d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"نهضت_آزادی_ایران","wgTitle":"نهضت آزادی ایران","wgCurRevisionId":40447157,"wgRevisionId":40447157,"wgArticleId":35468,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای پیوند مرده","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات حزب سیاسی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع", "پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","نهضت آزادی ایران","ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم","احزاب سیاسی اسلام در ایران","بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۱ (میلادی) در ایران","جنبش‌های دموکراسی ایران","حزب‌ها در ایران","حزب‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۱ (میلادی)","حزب‌های جمهوری‌خواه","حزب‌های لیبرال در ایران","حزب‌های ملی-مذهبی","حزب‌های ممنوع در ایران","حزب‌های وابسته به جبهه ملی ایران","لیبرالیسم در ایران","ملی‌گرایی ایرانی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"نهضت_آزادی_ایران","wgRelevantArticleId":35468,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true ,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1672383","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/d/dc/Freedom_Movement_logo.gif"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="957"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/d/dc/Freedom_Movement_logo.gif"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="638"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="510"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="نهضت آزادی ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-نهضت_آزادی_ایران rootpage-نهضت_آزادی_ایران skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-بنیان‌گذاران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#بنیان‌گذاران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>بنیان‌گذاران</span> </div> </a> <ul id="toc-بنیان‌گذاران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مرامنامه_حزب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مرامنامه_حزب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>مرامنامه حزب</span> </div> </a> <ul id="toc-مرامنامه_حزب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیش_از_انقلاب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیش_از_انقلاب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>پیش از انقلاب</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-پیش_از_انقلاب-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های پیش از انقلاب</span> </button> <ul id="toc-پیش_از_انقلاب-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-توقف_فعالیت_در_ایران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#توقف_فعالیت_در_ایران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>توقف فعالیت در ایران</span> </div> </a> <ul id="toc-توقف_فعالیت_در_ایران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-دولت_موقت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دولت_موقت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>دولت موقت</span> </div> </a> <ul id="toc-دولت_موقت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دور_اول_انتخابات_ریاست_جمهوری_و_مجلس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دور_اول_انتخابات_ریاست_جمهوری_و_مجلس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>دور اول انتخابات ریاست جمهوری و مجلس</span> </div> </a> <ul id="toc-دور_اول_انتخابات_ریاست_جمهوری_و_مجلس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-شروع_فعالیت_گسترده_پس_از_انقلاب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#شروع_فعالیت_گسترده_پس_از_انقلاب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>شروع فعالیت گسترده پس از انقلاب</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-شروع_فعالیت_گسترده_پس_از_انقلاب-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های شروع فعالیت گسترده پس از انقلاب</span> </button> <ul id="toc-شروع_فعالیت_گسترده_پس_از_انقلاب-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-درخواست_فعالیت_رسمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#درخواست_فعالیت_رسمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>درخواست فعالیت رسمی</span> </div> </a> <ul id="toc-درخواست_فعالیت_رسمی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بیانیه_۲۷_خرداد_۱۳۶۰" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بیانیه_۲۷_خرداد_۱۳۶۰"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>بیانیه ۲۷ خرداد ۱۳۶۰</span> </div> </a> <ul id="toc-بیانیه_۲۷_خرداد_۱۳۶۰-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جنگ_ایران_و_عراق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ_ایران_و_عراق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>جنگ ایران و عراق</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-جنگ_ایران_و_عراق-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های جنگ ایران و عراق</span> </button> <ul id="toc-جنگ_ایران_و_عراق-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مخالفت_با_ادامه_جنگ_و_عواقب_آن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مخالفت_با_ادامه_جنگ_و_عواقب_آن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۱</span> <span>مخالفت با ادامه جنگ و عواقب آن</span> </div> </a> <ul id="toc-مخالفت_با_ادامه_جنگ_و_عواقب_آن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مخالفت_با_راهپیمایی_برائت_از_مشرکین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مخالفت_با_راهپیمایی_برائت_از_مشرکین"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>مخالفت با راهپیمایی برائت از مشرکین</span> </div> </a> <ul id="toc-مخالفت_با_راهپیمایی_برائت_از_مشرکین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انتقاد_به_ولایت_مطلقه_فقیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#انتقاد_به_ولایت_مطلقه_فقیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>انتقاد به ولایت مطلقه فقیه</span> </div> </a> <ul id="toc-انتقاد_به_ولایت_مطلقه_فقیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نامه_محرمانه_سید_روح‌الله_خمینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نامه_محرمانه_سید_روح‌الله_خمینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>نامه محرمانه سید روح‌الله خمینی</span> </div> </a> <ul id="toc-نامه_محرمانه_سید_روح‌الله_خمینی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-توقیف_روزنامه_میزان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#توقیف_روزنامه_میزان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>توقیف روزنامه میزان</span> </div> </a> <ul id="toc-توقیف_روزنامه_میزان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نقد_ولایت_مطلقه_فقیه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نقد_ولایت_مطلقه_فقیه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>نقد ولایت مطلقه فقیه</span> </div> </a> <ul id="toc-نقد_ولایت_مطلقه_فقیه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-درگذشت_بازرگان_و_انتخاب_دومین_دبیرکل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#درگذشت_بازرگان_و_انتخاب_دومین_دبیرکل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>درگذشت بازرگان و انتخاب دومین دبیرکل</span> </div> </a> <ul id="toc-درگذشت_بازرگان_و_انتخاب_دومین_دبیرکل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دوران_اصلاحات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دوران_اصلاحات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴</span> <span>دوران اصلاحات</span> </div> </a> <ul id="toc-دوران_اصلاحات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پس_از_اصلاحات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پس_از_اصلاحات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵</span> <span>پس از اصلاحات</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-پس_از_اصلاحات-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های پس از اصلاحات</span> </button> <ul id="toc-پس_از_اصلاحات-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-توقف_فعالیت_در_دی‌ماه_سال_۱۳۸۸" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#توقف_فعالیت_در_دی‌ماه_سال_۱۳۸۸"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۱</span> <span>توقف فعالیت در دی‌ماه سال ۱۳۸۸</span> </div> </a> <ul id="toc-توقف_فعالیت_در_دی‌ماه_سال_۱۳۸۸-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-شروع_فعالیت_مجدد" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#شروع_فعالیت_مجدد"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶</span> <span>شروع فعالیت مجدد</span> </div> </a> <ul id="toc-شروع_فعالیت_مجدد-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تعیین_دبیرکل_سوم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تعیین_دبیرکل_سوم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷</span> <span>تعیین دبیرکل سوم</span> </div> </a> <ul id="toc-تعیین_دبیرکل_سوم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-درگذشت_ابراهیم_یزدی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#درگذشت_ابراهیم_یزدی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸</span> <span>درگذشت ابراهیم یزدی</span> </div> </a> <ul id="toc-درگذشت_ابراهیم_یزدی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تحریم_انتخابات_دوره_سیزدهم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تحریم_انتخابات_دوره_سیزدهم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۹</span> <span>تحریم انتخابات دوره سیزدهم</span> </div> </a> <ul id="toc-تحریم_انتخابات_دوره_سیزدهم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جنبش_زن،_زندگی،_آزادی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جنبش_زن،_زندگی،_آزادی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۰</span> <span>جنبش زن، زندگی، آزادی</span> </div> </a> <ul id="toc-جنبش_زن،_زندگی،_آزادی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چهارمین_دبیرکل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#چهارمین_دبیرکل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۱</span> <span>چهارمین دبیرکل</span> </div> </a> <ul id="toc-چهارمین_دبیرکل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ارکان_نهضت_آزادی_ایران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ارکان_نهضت_آزادی_ایران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۲</span> <span>ارکان نهضت آزادی ایران</span> </div> </a> <ul id="toc-ارکان_نهضت_آزادی_ایران-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اعضا_و_بنیانگذاران_نهضت_آزادی_ایران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#اعضا_و_بنیانگذاران_نهضت_آزادی_ایران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۳</span> <span>اعضا و بنیانگذاران نهضت آزادی ایران</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-اعضا_و_بنیانگذاران_نهضت_آزادی_ایران-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های اعضا و بنیانگذاران نهضت آزادی ایران</span> </button> <ul id="toc-اعضا_و_بنیانگذاران_نهضت_آزادی_ایران-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-اعضای_فعال_فعلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#اعضای_فعال_فعلی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۳.۱</span> <span>اعضای فعال فعلی</span> </div> </a> <ul id="toc-اعضای_فعال_فعلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دبیران_کل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دبیران_کل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۳.۲</span> <span>دبیران کل</span> </div> </a> <ul id="toc-دبیران_کل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۵</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">نهضت آزادی ایران</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۸ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-8" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۸ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D8%A9_%D8%A5%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حركة حرية إيران–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حركة حرية إيران" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Iranische_Freiheitsbewegung" title="Iranische Freiheitsbewegung–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Iranische Freiheitsbewegung" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Freedom_Movement_of_Iran" title="Freedom Movement of Iran–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Freedom Movement of Iran" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Mouvement_de_lib%C3%A9ration_de_l%27Iran" title="Mouvement de libération de l'Iran–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Mouvement de libération de l'Iran" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%AA%D7%A0%D7%95%D7%A2%D7%AA_%D7%94%D7%97%D7%99%D7%A8%D7%95%D7%AA_%D7%A9%D7%9C_%D7%90%D7%99%D7%A8%D7%90%D7%9F" title="תנועת החירות של איראן–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="תנועת החירות של איראן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Movimento_di_Liberazione_Iraniano" title="Movimento di Liberazione Iraniano–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Movimento di Liberazione Iraniano" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%88%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%A8_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%86%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%A6%E0%A9%80_%E0%A8%B2%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0" title="ਈਰਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਈਰਾਨ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਹਿਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D1%83%D1%85_%D0%86%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Визвольний рух Ірану–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Визвольний рух Ірану" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1672383#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&oldid=40447157" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&id=40447157&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25B6%25D8%25AA_%25D8%25A2%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C_%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25B6%25D8%25AA_%25D8%25A2%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C_%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Liberation_Movement_of_Iran" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1672383" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="padding-top:0; padding-bottom:0;"><div style="padding-top:0.3em; padding-bottom:0.3em; border-top:2px solid #12AF60; border-bottom:2px solid #12AF60; line-height: 1;"><div style="display:inline;" class="fn org">نهضت آزادی ایران</div></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image logo" style="padding-top:.4em;padding-bottom:.3em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Freedom_Movement_logo.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/d/dc/Freedom_Movement_logo.gif/180px-Freedom_Movement_logo.gif" decoding="async" width="180" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/d/dc/Freedom_Movement_logo.gif 1.5x" data-file-width="247" data-file-height="197" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="line-height:1.3em;">دبیرکل</th><td class="infobox-data agent" style="line-height:1.3em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی‌اسدی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="line-height:1.3em;">بنیان‌گذار</th><td class="infobox-data agent" style="line-height:1.3em;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a><br /><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a><br /><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمود طالقانی">سید محمود طالقانی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="line-height:1.3em;">بنیان‌گذاری</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.3em;">۱۳۴۰ (۱۹۶۱ م)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="line-height:1.3em;">روزنامه</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.3em;">روزنامه میزان</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="line-height:1.3em;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="فهرست ایدئولوژی‌های سیاسی">مرام سیاسی</a></th><td class="infobox-data category" style="line-height:1.3em;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مردم‌سالاری اسلامی">مردم‌سالاری اسلامی</a><br /><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لیبرالیسم">لیبرالیسم</a></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="line-height: 0.8em; padding-top:0.5em; padding-bottom:0;">وبگاه</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data" style="line-height:1.3em;"><div style="direction:ltr; text-align:left;"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://nehzateazadi.org/">https://nehzateazadi.org/</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below" style="padding-top:0;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist" style="line-height:1.3em; padding-top:0.3em; border-top:2px solid #aaa;"><ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سیاست در ایران">سیاست در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست حزب‌ها در ایران">حزب‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انتخابات در ایران">انتخابات</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>نهضت آزادی ایران</b>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8" title="حزب">حزب</a> سیاسی <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایرانی</a> است که در سال ۱۳۴۰، پس از اختلاف بین <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> و <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> با شورای مرکزی <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جبهه ملی ایران">جبهه ملی ایران</a> ایجاد شد. <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82" title="محمد مصدق">محمد مصدق</a> پس از تشکیل نهضت آزادی، در پاسخ به نامه مهدی بازرگان، تأسیس نهضت آزادی را مورد تأیید قرار داد. نهضت آزادی توسط <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمود طالقانی">سید محمود طالقانی</a> با تأکید بر هویت اسلامی و ایرانی و با هدف مبارزه با استبداد و کسب آزادی‌های اساسی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اسلامی تأسیس شد و چهره‌هایی چون <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="احمد صدر حاج‌سیدجوادی">احمد صدر حاج‌سیدجوادی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%DB%8C" title="سید محمدمهدی جعفری">سید محمدمهدی جعفری</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85_%D8%B9%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمدرحیم عطایی (صفحه وجود ندارد)">محمدرحیم عطایی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="عباس رادنیا (صفحه وجود ندارد)">عباس رادنیا</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="حسن نزیه">حسن نزیه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="منصور عطائی">منصور عطائی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="عزت‌الله سحابی">عزت‌الله سحابی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="عباس سمیعی">عباس سمیعی</a> از نخستین اعضای آن بودند. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> و <a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D9%82%D8%B7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="صادق قطب‌زاده">صادق قطب‌زاده</a>، پایه‌گذاران نهضت آزادی در خارج از کشور و مشاورین و تئورسین‌های اولیه انقلاب اسلامی و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a> در خارج از کشور بودند. </p><p>نهضت آزادی، از زمان درگیری <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="حسن نزیه">حسن نزیه</a> با <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="سید محمد بهشتی">سید محمد بهشتی</a> بر سر روش تأیید <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران">قانون اساسی</a> در خرداد ۱۳۵۸ و سپس استعفای مهندس بازرگان در اعتراض به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="اشغال سفارت آمریکا">اشغال سفارت آمریکا</a> در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ بتدریج از طرف <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حزب جمهوری اسلامی">حزب جمهوری اسلامی</a> از صحنه سیاست خارج شد. اعضای آن از انتخابات مجلس دوم (فروردین ۱۳۶۳) به بعد با ردصلاحیت برای نامزدی وکالت مجلس مواجه شدند. <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a> در نامه بهمن ۱۳۶۶ به <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر کشور (ایران)">وزیر کشور</a> آنها را باعث گمراهی و بدتر از <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان مجاهدین خلق ایران">مجاهدین خلق</a> خواند. در حال حاضر <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="نظام جمهوری اسلامی ایران">جمهوری اسلامی</a> این حزب را به رسمیت نمی‌شناسد و فعالیت آن را در کشور غیرقانونی اعلام کرده است. </p><p><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> از ابتدای تأسیس تا پایان عمر خود در ۱۳۷۳ دبیرکل نهضت بود. سپس <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> تا ششم شهریور ۱۳۹۶ که درگذشت دبیرکل شد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هم‌اکنون <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a> به عنوان سومین دبیرکل نهضت آزادی توسط شورای مرکزی حزب برگزیده شده است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بنیان‌گذاران"><span id=".D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.DA.AF.D8.B0.D8.A7.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>بنیان‌گذاران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: بنیان‌گذاران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت آزادی ایران توسط مهدی بازرگان، یدالله سحابی و سید محمود طالقانی تأسیس شد. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، معروف به مهندس بازرگان، فرزند یک بازاری متمول و بسیار مذهبی بود، پس از تحصیل در پاریس، برای تدریس در دانشکده فنی به ایران بازگشت. او که عقایدی عمیقاً ضد کمونیستی داشت، نظریه جدایی امور معنوی و دنیوی را رد می‌کرد و بر این باور بود که سیاست باید توسط مذهب، هدایت شود. بازرگان در ابتدا مخالف دخالت در سیاست بود اما با تشکیل دولت <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82" title="محمد مصدق">محمد مصدق</a> وارد فعالیت سیاسی شد. او در ابتدا به عنوان معاون وزیر فرهنگ کابینه اول مصدق برگزیده شد و سپس از طرف دکتر محمدمصدق به عنوان رئیس هیئت خلع ید از شرکت نفت انگلیس انتخاب شد. وی سپس به ریاست سازمان آب تهران منصوب و اولین شبکه آب‌رسانی تهران را راه اندازی کرد. پس از سقوط دولت محمد مصدق در جریان <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%DB%B2%DB%B8_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="کودتای ۲۸ مرداد">کودتای ۲۸ مرداد</a>، فعالیت‌های سیاسی <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> گسترش بیشتری یافت. در نهضت مقاومت ملی به رهبری <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید رضا زنجانی">سید رضا زنجانی</a> بازرگان نیز پس از عزل از سمت ریاست سازمان اب اقدام به فعالیت کرد. در آن سازمان بسیاری از طرفداران محمد مصدق برای مبارزه سیاسی سازمان دهی شده بودند.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> بعد از شکست نهضت مقاومت ملی، بازرگان به همراه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D9%84%D8%AD" class="mw-redirect" title="الهیار صالح">الهیار صالح</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%82%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="باقر کاظمی">باقر کاظمی</a>، <a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="غلامحسین صدیقی">غلامحسین صدیقی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="کریم سنجابی">کریم سنجابی</a>، از مؤسسان <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="جبهه ملی دوم">جبهه ملی دوم</a> بود.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>سیدمحمود طالقانی، معروف به <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آیت‌الله طالقانی">آیت‌الله طالقانی</a>، به خاطر مخالفت با حکومت <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="رضاشاه پهلوی">رضاشاه پهلوی</a>، سابقه زندانی شدن داشت، پس از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF_%DB%B1%DB%B2%DB%B9%DB%B9" class="mw-redirect" title="کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹">کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹</a>، بر خلاف دیگر روحانیون، به عنوان روحانی سرشناس پشتیبان جبهه ملی در تهران شناخته می‌شد. او به عنوان رابط و حلقه ارتباطی دو گروه مخالف متفاوت، یعنی <i>روحانیون</i> و <i>جبهه ملی</i> نقش مهمی ایفا کرد و شاید به دلیل هم‌بند بودن با انقلابیون غیرمذهبی در دوران حبس‌های طولانیش، قادر به درک آنان بود. <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیدمحمود طالقانی">سیدمحمود طالقانی</a> در آثارش بر این هدف بود تا نشان دهد که تشیع اساساً با استبداد مغایر و با دموکراسی و همچنین <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سوسیالیسم">سوسیالیسم</a> موافق و سازگار است. وی در دوران <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D9%86%D9%81%D8%AA" class="mw-redirect" title="نهضت ملی شدن نفت">نهضت ملی شدن نفت</a> به همراه <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید رضا زنجانی">سید رضا زنجانی</a> به حمایت از <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82" title="محمد مصدق">محمد مصدق</a> برخاست و پس از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%DB%B2%DB%B8_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="کودتای ۲۸ مرداد">کودتای ۲۸ مرداد</a> که در نتیجه آن، دولت مصدق سقوط کرد، به <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C" title="نهضت مقاومت ملی">نهضت مقاومت ملی</a> پیوست. وی به همراه <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="شاپور بختیار">شاپور بختیار</a> و دیگر سیاستمداران ملی‌گرا، در تشکیل <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="جبهه ملی دوم">جبهه ملی دوم</a> نقش مهمی داشت.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مرامنامه_حزب"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D9.85.D9.86.D8.A7.D9.85.D9.87_.D8.AD.D8.B2.D8.A8"></span>مرامنامه حزب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: مرامنامه حزب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در مرامنامه این حزب آمده است: </p> <ol><li>مسلمانیم نه به این معنی که یگانه وظیفه خود را روزه و نماز بدانیم. بلکه ورود ما به سیاست و فعالیت اجتماعی من‌باب وظیفه ملی و فریضه دینی بوده دین را از سیاست جدا نمی‌دانیم و خدمت به خلق و اداره امور ملت را عبادت می‌شماریم. آزادی را به عنوان موهبت اولیه الهی و کسب و حفظ آن را از سنن اسلامی و امتیازات تشیع می‌شناسیم. مسلمانیم باین معنی که به اصول عدالت و مساوات و صمیمیت و سایر وظایف اجتماعی و انسانی قبل از آنکه انقلاب کبیر فرانسه و <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF" title="منشور ملل متحد">منشور ملل متحد</a> اعلام نماید معتقد بوده‌ایم…</li> <li>ایرانی هستیم ولی نمی‌گوییم که هنر نزد ایرانیان است و بس. ایران دوستی و ملی بودن ما ملازم با تعصب نژادی نیست و بالعکس مبتنی بر قبول نواقص و معایب خود و احترام به فضائل و حقوق دیگران است. نسبت به حیثیت و استقلال و تعالی کشورمان فوق‌العاده پافشاری می‌کنیم ولی مخالف ارتباط و تعادل با سایر ملل و زندگی در جهانی که روز بروز پیوندها و احتیاجات متقابله شدیدتر می‌شود نیستیم.</li> <li>تابع قانون اساسی ایران هستیم ولی منافی (نؤمن ببعض و نکفر ببعض) نبوده از قانون اساسی به صورت واحد جامع طرفداری می‌کنیم و اجازه نمی‌دهیم اصول و اساس آن که آزادی عقاید و مطبوعات و اجتماعات، استقلال قضات، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%DA%A9%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D9%88%D8%A7" title="تفکیک قوا">تفکیک قوا</a> و بالاخره انتخابات صحیح است فراموش و فدا شود و اما فروع و تشریفات قانون با سوء تعبیر آن مقام اصلی را احراز نماید و بالنتیجه حکومت ملی و حاکمیت قانون پایمال شود.</li> <li>مصدقی هستیم و مصدق را از خادمین بزرگ افتخارات ایران و شرق می‌دانیم ولی نه به آن معنی و مقصدی که از روی جهل و غرض تهمت زده مکتب او را مترادف با هرج و مرج و تقویت کمونیسم و تعصب ضد خارجی و جدائی ایران از جهان معرفی کرده‌اند. ما مصدق را به عنوان یگانه رئیس دولتی که در طول تاریخ ایران محبوب و منتخب اکثریت مردم بود و قدم در راه خواسته‌های ملت برداشته، توانست پیوند بین دولت و ملت را برقرار سازد و مفهوم واقعی دولت را بفهماند و به بزرگ‌ترین موفقیت تاریخ اخیر ایران یعنی شکست استعمار نائل گردد تجلیل می‌کنیم و به این سبب از تز و راه مصدق پیروی می‌کنیم. از خدا می‌خواهیم پیمان ما با او و با شما پیوسته برقرار بوده در راه حق و خدمت به ایران همگام و مقضی المرام باشیم.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیش_از_انقلاب"><span id=".D9.BE.DB.8C.D8.B4_.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.D9.86.D9.82.D9.84.D8.A7.D8.A8"></span>پیش از انقلاب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: پیش از انقلاب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mbazargan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/thumb/c/cc/Mbazargan.jpg/150px-Mbazargan.jpg" decoding="async" width="150" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/fa/c/cc/Mbazargan.jpg 1.5x" data-file-width="208" data-file-height="282" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، از مؤسسین و اولین دبیرکل نهضت آزادی</figcaption></figure> <p>نهضت آزادی ایران در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۴۰ توسط <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> و در مخالفت با <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد رضا پهلوی">شاه</a> با هدف مبارزه با استبداد و کسب آزادی‌های اساسی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اسلامی تأسیس شد.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این تشکل از ابتدا گرایش‌های ملی و مذهبی داشت و در برگیرندهٔ طیف‌های <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%81%DA%A9%D8%B1" class="mw-redirect" title="روشنفکر">روشنفکر</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C_-_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ملی - مذهبی">ملی - مذهبی</a> بود. سابقه فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی و اسلامی پایه‌گذاران این گروه به سال‌های ۱۳۲۰ و جریان نهضت ملی ایران در زمان <a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82" class="mw-redirect" title="دکتر مصدق">دکتر مصدق</a> می‌رسید.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به غیر از بازرگان از دیگر بنیانگذاران مشهور نهضت آزادی می‌توان به <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیدمحمود طالقانی">سیدمحمود طالقانی</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a>، محمدرحیم عطایی، عباس رادنیا، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="حسن نزیه">حسن نزیه</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="منصور عطائی">منصور عطائی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="عباس سمیعی">عباس سمیعی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D8%AC_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="احمد صدر حاج سید جوادی">احمد صدر حاج سید جوادی</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="حسن حبیبی">حسن حبیبی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B4%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="عباس شیبانی">عباس شیبانی</a> اشاره کرد. </p><p>کیهان نوشت: </p><p>ساعت ۶ بعدازظهر چهارشنبه ۲۷ اردیبهشت ۱۳۴۰، در جلسه‌ای که به دعوت مهندس بازرگان در خانه سید صادق فیروزآبادی تشکیل شد، «نهضت آزادی ایران» تأسیس گردید. کیهان فردای آن روز این جلسه را چنین گزارش کرد: </p><p>در این جلسه آقای مهندس بازرگان پس از اعلام موجودیت و آغاز فعالیت نهضت آزادی ایران اظهار داشت: «باید از موقعیت مساعد جهانی و ایران استفاده کرد و مملکت را از این وضع نجات داد و این امر را از وظایف شرعی و اخلاقی و وطنی مردم دانست.» سپس آقای حسن نزیه ضمن تشریح مرامنامه نهضت آزادی ایران و تحلیل اوضاع سیاسی داخلی و خارجی نتیجه گرفت که: «در جهان پرآشوب امروزی آخرین راه‌حل که هم به نفع ملت ایران و هم به صلاح صلح دنیا باشد بی‌طرفی در مقابل دو بلوک شرق و غرب است و این روشی بود که آقای دکتر مصدق در پیش گرفت و در همان موقع از طرف دنیا پذیرفته شد. آن روز وضعِ ایران بهتر از وضع موجود بود.» هیئت مؤسسین نهضت آزادی ایران عبارت‌اند از آقایان: سید محمود طالقانی، مهندس مهدی بازرگان، دکتر یدالله سحابی، مهندس منصور عطایی، حسن نزیه، رحیم عطایی و عباس معینی. صبح امروز [پنجشنبه ۲۸ اردیبهشت ۱۳۴۰] آقای رحیم عطایی عضو هیئت مؤسسین (نهضت آزادی ایران) به خبرنگار ما [کیهان] گفت: انتشار دادند که ما با جبهه ملی مخالف هستیم در حالی که ما خود را وابسته به جبهه ملی ایران می‌دانیم. ما دیروز دستور دادیم که جمعیت ما در میتینگ امروز جبهه ملی شرکت نماید.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran,_1961.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif/220px-Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif" decoding="async" width="220" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif/330px-Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif/440px-Mossadegh%27s_message_to_the_Liberation_Movement_of_Iran%2C_1961.gif 2x" data-file-width="500" data-file-height="684" /></a><figcaption>پیام <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82" title="محمد مصدق">مصدق</a> پس از تأسیس نهضت آزادی</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg/220px-Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg" decoding="async" width="220" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg/330px-Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg/440px-Kayhan_clipping_-_Liberation_Movement_of_Iran_establishment.jpg 2x" data-file-width="1944" data-file-height="744" /></a><figcaption>سرمقاله کیهان</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="توقف_فعالیت_در_ایران"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.82.D9.81_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.D8.AF.D8.B1_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>توقف فعالیت در ایران</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: توقف فعالیت در ایران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت آزادی پس از موجودیت، مورد استقبال گسترده مردم، به ویژه دانشجویان قرار گرفت. در بهمن‌ماه سال ۱۳۴۱ نهضت آزادی با انتشار بیانیه‌ای به تحلیل شرایط ایران و محکوم ساختن «<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="انقلاب سفید">انقلاب سفید</a>» پرداخت در پی این اقدام حکومت شاه رهبران نهضت، از جمله <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمود طالقانی">سید محمود طالقانی</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="عزت‌الله سحابی">عزت‌الله سحابی</a> را بازداشت و به زندان انداخت و از فعالیت این حزب جلوگیری و آن را غیرقانونی اعلام کرد. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:AliShariati.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/AliShariati.jpg/150px-AliShariati.jpg" decoding="async" width="150" height="217" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/51/AliShariati.jpg 1.5x" data-file-width="213" data-file-height="308" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="علی شریعتی">علی شریعتی</a>، از مؤسسین نهضت آزادی ایران در خارج از کشور</figcaption></figure> <p>با جلوگیری از فعالیت‌های نهضت آزادی در داخل کشور و غیرقانونی اعلام کردن آن، فعالیت آن در خارج از کشور و در اروپا و آمریکا با تلاش <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="علی شریعتی">علی شریعتی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> تا آستانه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="انقلاب ایران">انقلاب ایران</a> ادامه یافت.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این اعضا با همکاری در انتشار روزنامه‌های «<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایران آزاد (صفحه وجود ندارد)">ایران آزاد</a>» و «<a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="راه مجاهد (صفحه وجود ندارد)">راه مجاهد</a>»، به آگاه ساختن جوانان و دانشجویان خارج از کشور پرداختند و نقش مؤثری در رسیدن به اهداف نهضت ایفا کردند.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-3" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="علی شریعتی">علی شریعتی</a> در اواسط دهه ۱۳۴۰ به ایران بازگشت و با فعالیت‌ها و سخنرانی‌هایش در دانشگاه‌ها و حسینه ارشاد، بذرِ انقلاب در سراسر ایران پاشیده شد و به پیروزی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="انقلاب اسلامی ایران">انقلاب اسلامی ایران</a> در سال ۱۳۵۷ منتهی گردید. شرح فعالیت‌ها، اطلاعیه‌ها و بیانیه‌های نهضت آزادی در اعتراض به عملکرد خلاف منافع و مصالح ملی و آزادی‌های اساسی مردم ایران در طی حکومت شاه در مجموعه اسناد نهضت آزادی چاپ و منتشر گردید.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-4" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>نهضت آزادی در ماجرای <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DB%B1%DB%B5_%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DB%B1%DB%B3%DB%B4%DB%B2" class="mw-redirect" title="قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲">قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲</a> از جمله گروه‌های سیاسی بود که از <a href="/wiki/%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="خمینی">خمینی</a> و جنبش او حمایت کردند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دولت_موقت"><span id=".D8.AF.D9.88.D9.84.D8.AA_.D9.85.D9.88.D9.82.D8.AA"></span>دولت موقت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: دولت موقت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از «پیروزی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7)" class="mw-redirect" title="انقلاب ایران (۱۳۵۷)">انقلاب ایران (۱۳۵۷)</a>» <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a> بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، مسئولیت <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="نخست‌وزیری">نخست‌وزیری</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA" title="دولت موقت">دولت موقت</a> را به <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، دبیرکل وقت نهضت آزادی سپرد.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین پست‌های مهم دیگری به سایر اعضای نهضت داده شد. در دوران مسئولیت دولت موقت، به علت اشتغال شدید مسئولین نهضت آزادی در امور اجرائی دوران انقلاب، این نهضت فعالیت گسترده‌ای نداشت.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-5" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دولت موقت تنها نه ماه به طول انجامید و با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="اشغال سفارت آمریکا">اشغال سفارت آمریکا</a> (که بعداً به <i>لانهٔ جاسوسی آمریکا</i> معروف شد) در ۱۳ آبان ۱۳۵۸ توسط <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88_%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="دانشجویان مسلمان پیرو خط امام">دانشجویان مسلمان پیرو خط امام</a> و کارشکنی‌ها و دخالت‌های مکرّر مراجع قدرت و رادیو و تلویزیون در امور اجرائی، <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> از سمت خود استعفا داد<sup id="cite_ref-rahesabz_6-6" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a> هم بلافاصله متن استعفای وی را پذیرفت.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دور_اول_انتخابات_ریاست_جمهوری_و_مجلس"><span id=".D8.AF.D9.88.D8.B1_.D8.A7.D9.88.D9.84_.D8.A7.D9.86.D8.AA.D8.AE.D8.A7.D8.A8.D8.A7.D8.AA_.D8.B1.DB.8C.D8.A7.D8.B3.D8.AA_.D8.AC.D9.85.D9.87.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D9.88_.D9.85.D8.AC.D9.84.D8.B3"></span>دور اول انتخابات ریاست جمهوری و مجلس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: دور اول انتخابات ریاست جمهوری و مجلس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از «استعفای دولت موقت»، فعالیت‌های نهضت آزادی برای «انتخابات <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ریاست جمهوری">ریاست جمهوری</a>» و <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3" title="نماینده مجلس">نمایندگی مجلس</a> آغاز گردید؛ در انتخابات ریاست‌جمهوری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1" title="ابوالحسن بنی‌صدر">ابوالحسن بنی‌صدر</a> به پیروزی رسید و به‌عنوان اولین <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1" title="رئیس‌جمهور">رئیس‌جمهور</a> ایران شناخته شد. سپس <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> به عنوان نماینده نهضت آزادی، پیشنهاد شرکت گروه‌های ملی و اسلامی در انتخابات مجلس را مطرح ساخت و ائتلاف موسوم به «<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%87%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ائتلاف همنام (صفحه وجود ندارد)">ائتلاف همنام</a>» را که در برگیرنده کلیه گروه‌های ملی و مذهبی بود، ایجاد و پشتیبانی نمود. این هیئت، ۱۵ نامزد برای شرکت در انتخابات مجلس معرفی کرد که اغلب آن‌ها به مجلس راه یافتند که <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> (نفر سوم)، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D8%AC_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="احمد صدر حاج سید جوادی">احمد صدر حاج سید جوادی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هاشم صباغیان">هاشم صباغیان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a> از جمله آن‌ها بودند.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-7" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="شروع_فعالیت_گسترده_پس_از_انقلاب"><span id=".D8.B4.D8.B1.D9.88.D8.B9_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.DA.AF.D8.B3.D8.AA.D8.B1.D8.AF.D9.87_.D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.D9.86.D9.82.D9.84.D8.A7.D8.A8"></span>شروع فعالیت گسترده پس از انقلاب</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: شروع فعالیت گسترده پس از انقلاب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در تیرماه ۱۳۵۹ نهضت آزادی با توجه به شرایط جدید و ضرورت فعالیت گسترده سیاسی برای جلوگیری از انحراف انقلاب از اهداف آن، اولین کنگره خود پس از پیروزی انقلاب را با جمع کثیری از اعضاء و علاقه‌مندان تشکیل داد و مرام‌نامه و اصول برنامه و خط‌مشی خود برای فعالیت در دوران پس از انقلاب را مطرح ساخت و اصول و رئوس آن را به تصویب رساند.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-8" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="درخواست_فعالیت_رسمی"><span id=".D8.AF.D8.B1.D8.AE.D9.88.D8.A7.D8.B3.D8.AA_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.D8.B1.D8.B3.D9.85.DB.8C"></span>درخواست فعالیت رسمی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: درخواست فعالیت رسمی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از اولین کنگره نهضت آزادی بعد از انقلاب و تصویب اصول و رئوس فعالیت، نهضت آزادی در سال ۱۳۶۰ برای اخذ پروانه رسمی از کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب اقدام کرد و مدارک لازم را برای کمیسیون ارسال کرد. کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب بدون ارائه هرگونه توضیح قانونی، از صدور پروانه رسمی برای نهضت آزادی ایران امتناع کرد. مسئولین نهضت بارها موضوع را به‌طور کتبی و شفاهی و حضوری با مقامات وزارت کشور و کمیسیون مذکور مطرح ساختند ولی کمیسیون مذکور بر خلاف اصل ۲۶ قانون اساسی، به صدور پروانه رسمی برای نهضت اقدام نکرد. با این حال، علی‌رغم استمرار فشارها و محروم ساختن از پروانه رسمی، نهضت آزادی همچنان به فعالیت‌های خویش ادامه داد و بر اساس اصل ۲۶ قانون اساسی که فعالیت احزاب را آزاد اعلام می‌دارد، دارای دفتر مرکزی و روزنامه‌ای که نظرات آن را منتشر کند «<a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="روزنامه میزان">روزنامه میزان</a>» باشد. نهضت در این دوره علی‌رغم فشارهای مستقیم بر نمایندگان خود در مجلس، به نقد حاکمیت و سیاست‌های آن پرداخت.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-9" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بیانیه_۲۷_خرداد_۱۳۶۰"><span id=".D8.A8.DB.8C.D8.A7.D9.86.DB.8C.D9.87_.DB.B2.DB.B7_.D8.AE.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.AF_.DB.B1.DB.B3.DB.B6.DB.B0"></span>بیانیه ۲۷ خرداد ۱۳۶۰</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: بیانیه ۲۷ خرداد ۱۳۶۰"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت آزادی در این بیانیه اشاره کرد که: ۱-چهل سال سابقه فعالیت دارد ۲-با هیچ گروهی ائتلاف نکرده و مستقل است ۳-در راهپیمایی ۲۵ خرداد شرکت </p><p>نداشته است ۴-قصاص را از امور ضروری اسلام می‌داند (چون بعضی اعضای جبهه ملی ایران مثل <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="حسن نزیه">حسن نزیه</a> قصاص را رد کرده بودند) ولی معتقد است اجرای حدود به شرایط جامعه بستگی دارد.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg/220px-Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg" decoding="async" width="220" height="656" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg/330px-Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg/440px-Liberation_Movement_of_Iran_communiqu%C3%A9_17_June_1981.jpg 2x" data-file-width="521" data-file-height="1554" /></a><figcaption>بیانیه ۱۷ ژوئن ۱۹۸۱ یا ۲۷ خرداد ۶۰</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جنگ_ایران_و_عراق"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.B9.D8.B1.D8.A7.D9.82"></span>جنگ ایران و عراق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: جنگ ایران و عراق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت آزادی با پشتیبانی از مدافعان مرزهای <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> و اعزام نیروهای داوطلب به جبهه‌ها از سیاست دفاع و مقاومت دولت و ملت در برابر تهاجم <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> حمایت کرد که از جمله می‌توان به ارسال کمک‌های داوطلبانه و پشتیبانی از نیروی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4" title="ارتش">ارتش</a> در جبهه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کردستان">کردستان</a>، مبارزه <a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دکتر مصطفی چمران">دکتر مصطفی چمران</a> (از اعضای شورای مرکزی نهضت) و یاران او در <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خوزستان">خوزستان</a>، و ارسال کمک‌های مورد نیاز جبهه تا زمان <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%B1" class="mw-redirect" title="فتح خرمشهر">فتح خرمشهر</a> در <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="خرداد">خرداد</a> ۱۳۶۱ اشاره کرد.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-10" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مخالفت_با_ادامه_جنگ_و_عواقب_آن"><span id=".D9.85.D8.AE.D8.A7.D9.84.D9.81.D8.AA_.D8.A8.D8.A7_.D8.A7.D8.AF.D8.A7.D9.85.D9.87_.D8.AC.D9.86.DA.AF_.D9.88_.D8.B9.D9.88.D8.A7.D9.82.D8.A8_.D8.A2.D9.86"></span>مخالفت با ادامه جنگ و عواقب آن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: مخالفت با ادامه جنگ و عواقب آن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%B4%D9%87%D8%B1" class="mw-redirect" title="فتح خرمشهر">فتح خرمشهر</a> و آمادگی <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> و کشورهای حامی آن، برای مذاکره و گفتگوی صلح و پرداخت غرامت به ایران، نهضت آزادی با سیاست ادامه جنگ تا فتح <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%AF%D8%B3" class="mw-disambig" title="قدس">قدس</a> از طریق <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%84%D8%A7_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="کربلا (شهر)">کربلا</a> موافق نبود و آن را مشروع و عملی نمی‌دانست. رهبران نهضت آزادی در بیانیه‌ای با عنوان "پایان عادلانه جنگ بی‌پایان" که در تاریخ ۱ دی‌ماه ۱۳۶۴ صادر شد، در مورد ادامه جنگ عراق و ایران اعلام کردند که :"آیا هر ناظر بی‌طرف به این جمع‌بندی نمی‌رسد که جنگ میان عراق و ایران، که بنا به قول و قبول خود آقایان جنگی است تحمیلی، چون از هر جهت به سود ابرقدرت‌های غرب و شرق و اسرائیل جریان داشته است، همگی با میل و رغبت تمام آتش بیار معرکه و خواهان سرسخت ادامه آن شده‌اند؟"<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در این دوره (سال‌های ۶۱ تا ۶۷) نهضت با صدور ده‌ها بیانیه و نشریه در مورد جنگ و نقد عملکرد حاکمیت بر پایان دادن به جنگ تهاجمی اصرار ورزید. نهضت آزادی در این بیانیه‌ها به تشریح خسارات وارده ناشی از ادامه جنگ، عدم مشروعیت جنگ تهاجمی و امکان‌ناپذیر بودن پیروزی نظامی در کشورگشائی را تبیین نمود.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-11" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در نتیجه «فشارهای سنگینی» به نهضت آزادی وارد شد و به «بازداشت و محاکمه غیرقانونی و زندانی» ساختن گسترده تعدادی از اعضای آن در سال ۱۳۶۹ انجامید. در این سال‌ها «<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="انصار حزب‌الله">گروه‌های فشار</a>» بارها به «دفتر مرکزی نهضت حمله» کردند و «وسائل و تجهیزات را تخریب و دفتر را پلمپ» کردند. نمایندگان عضو و علاقه‌مند به نهضت در مجلس مورد فشار دائم بودند و سخنرانی‌های پیش از دستور آن‌ها با «ممانعت یا مزاحمت و در مواردی به ضرب و شتم» آنان منتهی می‌شد «از جمله مضروب شدن <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هاشم صباغیان">مهندس هاشم صباغیان</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">مهندس معین فر</a>». مراسم اجتماعی و مذهبی نهضت نیز مانند «دعای کمیل» و «مراسم شب‌های احیاء ماه رمضان» به کرّات مورد تهاجم بود و به تعطیل کشانده می‌شد.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-12" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در اردیبهشت‌ماه سال <a href="/wiki/%DB%B1%DB%B3%DB%B6%DB%B7_(%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DB%8C)" title="۱۳۶۷ (خورشیدی)">۱۳۶۷</a> نهضت آزادی با صدور بیانیهٔ مبسوطی تحت عنوان «هشدار»، دربارهٔ خسارات ناشی از جنگ و عدم پذیرش قطعنامه شورای امنیت، مستقیماً <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="روح‌الله خمینی">رهبری انقلاب</a> را مورد سؤال و انتقاد قرار داد و در نتیجه عده‌ای از اعضای شورای مرکزی آن در خردادماه بازداشت شدند.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-13" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مخالفت_با_راهپیمایی_برائت_از_مشرکین"><span id=".D9.85.D8.AE.D8.A7.D9.84.D9.81.D8.AA_.D8.A8.D8.A7_.D8.B1.D8.A7.D9.87.D9.BE.DB.8C.D9.85.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D8.A8.D8.B1.D8.A7.D8.A6.D8.AA_.D8.A7.D8.B2_.D9.85.D8.B4.D8.B1.DA.A9.DB.8C.D9.86"></span>مخالفت با راهپیمایی برائت از مشرکین</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: مخالفت با راهپیمایی برائت از مشرکین"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت در نامه ۵ شهریور ۱۳۶۵ به آیت الله خمینی در مورد جنگ و برائت از مشرکین می‌نویسد: آیه برائت ناظر به مشرکین پیمان‌شکن است نه همه مشرکین.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انتقاد_به_ولایت_مطلقه_فقیه"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.AA.D9.82.D8.A7.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D9.88.D9.84.D8.A7.DB.8C.D8.AA_.D9.85.D8.B7.D9.84.D9.82.D9.87_.D9.81.D9.82.DB.8C.D9.87"></span>انتقاد به ولایت مطلقه فقیه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: انتقاد به ولایت مطلقه فقیه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از طرح ولایت مطلقه فقیه که در نامه ای از آیت الله خمینی در ۱۶ دیماه ۱۳۶۶ به سید علی خامنه ای ارسال شد. نهضت در دو بیانیه در این باره اظهار نظر کرد. بیانیه اول «بیانیه نهضت آزادی ایران پیرامون ولایت مطلقه فقیه یا انقلاب چهارم» مورخ ۳۰ دی ۱۳۶۶ که یک نقد اجمالی بود. بیانیه دوم کتابی بنام «تفصیل و تحلیل ولایت مطلقه فقیه» است که در فروردین ۱۳۶۷ پخش شد و به‌طور مفصل به نقد موضوع می‌پردازد.<sup id="cite_ref-:3_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نامه_محرمانه_سید_روح‌الله_خمینی"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.85.D9.87_.D9.85.D8.AD.D8.B1.D9.85.D8.A7.D9.86.D9.87_.D8.B3.DB.8C.D8.AF_.D8.B1.D9.88.D8.AD.E2.80.8C.D8.A7.D9.84.D9.84.D9.87_.D8.AE.D9.85.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>نامه محرمانه <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: نامه محرمانه سید روح‌الله خمینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در انتخابات <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%AF%D9%88%D9%85_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دوره دوم مجلس شورای اسلامی">مجلس دوم</a> در فروردین ۱۳۶۳ اغلب چهره‌های منتسب به <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="نهضت آزادی">نهضت آزادی</a> رد صلاحیت شدند اما با این وجود نهضت به فعالیت سیاسی خود ادامه داد و این موضوع باعث ایجاد تناقض شده بود. وزیر کشور <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D8%B4%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سید علی‌اکبر محتشمی‌پور">سید علی اکبر محتشمی پور</a> در بهمن ۱۳۶۶ (چند ماه قبل از <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D9%88%D9%85_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دوره سوم مجلس شورای اسلامی">انتخابات مجلس سوم</a> - فروردین ۱۳۶۷) در نامه‌ای به <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a> نوشت: </p><p>نهضت آزادی پس از استعفا و برکناری دولت موقت پیوسته در جهت اعلام مخالفت با دولت جمهوری اسلامی، مجلس شورای اسلامی، و حتی قوه قضاییه و مغشوش کردن اذهان بوده است. مسئولین نهضت با سمپاشیهای خود نسبت به سیاستهای دولت، دفاع مقدس و جنگ، مسئله برائت از مشرکین و فاجعه خونین مکه مکرمه، جهاد مالی و تصمیمات شورای عالی پشتیبانی جنگ و بالاخره فرمایشات اخیر حضرت امام- روحی فداه- راجع به حکومت و ولایت مطلقه، در جهت مبارزه و تضعیف نظام جمهوری اسلامی گام برداشته‌اند…<sup id="cite_ref-:0_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>و در پایان نظر وی را دربارهٔ نهضت جویا شد. خمینی در جواب نوشت: «نهضت به اصطلاح آزادی صلاحیت برای هیچ امری از امور دولتی یا قانونگذاری یا قضایی را ندارند؛ و ضرر آنها، به اعتبار آنکه متظاهر به اسلام هستند و با این حربه جوانان عزیز ما را منحرف خواهند کرد و نیز با دخالت بی‌مورد در تفسیر قرآن کریم و احادیث شریفه و تاویل‌های جاهلانه موجب فساد عظیم ممکن است بشوند، از ضرر گروهکهای دیگر، حتی <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%86" class="mw-disambig" title="منافقین">منافقین</a> این فرزندان عزیز <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مهندس بازرگان">مهندس بازرگان</a>، بیشتر و بالاتر است.»<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:0_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="نهضت آزادی">نهضت آزادی</a> این نامه را خدشه دار و نوشته شده توسط اعضای دفتر رهبر ایران تلقی کرد و به کار خود ادامه داد. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توقیف_روزنامه_میزان"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.82.DB.8C.D9.81_.D8.B1.D9.88.D8.B2.D9.86.D8.A7.D9.85.D9.87_.D9.85.DB.8C.D8.B2.D8.A7.D9.86"></span>توقیف روزنامه میزان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: توقیف روزنامه میزان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دستگاه حاکمیت <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="روزنامه میزان">روزنامه میزان</a> را که «منعکس‌کننده نظرات نهضت» بود، در سال ۱۳۶۱ توقیف و ادعا کردند «پرونده آن در دادگاه گم شده است.»<sup id="cite_ref-rahesabz_6-14" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نقد_ولایت_مطلقه_فقیه"><span id=".D9.86.D9.82.D8.AF_.D9.88.D9.84.D8.A7.DB.8C.D8.AA_.D9.85.D8.B7.D9.84.D9.82.D9.87_.D9.81.D9.82.DB.8C.D9.87"></span>نقد ولایت مطلقه فقیه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: نقد ولایت مطلقه فقیه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>نهضت آزادی با انتشار تحقیقی دربارهٔ <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ولایت مطلقه فقیه">ولایت (مطلقه) فقیه</a>، «ضعف مبانی اسلامی، سیاسی و اجتماعی ولایت (مطلقه) فقیه» را مبتنی بر «اصول اسلامی و علمی» نشان داد و «آثار سوء حاکمیت ولایت فقیه» را پیش‌بینی کرد. این اقدام نهضت آزادی عامل جدیدی برای «افزایش فشارها و سرکوب بیشتر» آن گردید.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-15" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="درگذشت_بازرگان_و_انتخاب_دومین_دبیرکل"><span id=".D8.AF.D8.B1.DA.AF.D8.B0.D8.B4.D8.AA_.D8.A8.D8.A7.D8.B2.D8.B1.DA.AF.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.A7.D9.86.D8.AA.D8.AE.D8.A7.D8.A8_.D8.AF.D9.88.D9.85.DB.8C.D9.86_.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.B1.DA.A9.D9.84"></span>درگذشت بازرگان و انتخاب دومین دبیرکل</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: درگذشت بازرگان و انتخاب دومین دبیرکل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ebrahim_Yazdi.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ebrahim_Yazdi.JPG/220px-Ebrahim_Yazdi.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ebrahim_Yazdi.JPG/330px-Ebrahim_Yazdi.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Ebrahim_Yazdi.JPG/440px-Ebrahim_Yazdi.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> دبیرکل نهضت آزادی، آبان ۱۳۸۶، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81" title="دانشگاه صنعتی شریف">دانشگاه صنعتی شریف</a></figcaption></figure> <p>پس از فوت <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> در ۳۰ دی ۱۳۷۳، شورای مرکزی نهضت آزادی تشکیل جلسه داد و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> را به عنوان جانشین او انتخاب کرد. </p><p>در اولین سالگرد درگذشت بازرگان که به دعوت نهضت آزادی و گروه‌های علاقه‌مند، قرار بود در <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="حسینیه ارشاد">حسینیه ارشاد</a> برگزار گردد، پلیس و گروه‌های فشار مانع برگزاری مراسم شدند ولی مراسم با یک هفته تأخیر برگزار شد.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-16" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دوران_اصلاحات"><span id=".D8.AF.D9.88.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D8.A7.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AD.D8.A7.D8.AA"></span>دوران اصلاحات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: دوران اصلاحات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری سه نامزد نزدیک به این حزب <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="عزت‌الله سحابی">عزت‌الله سحابی</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">علی‌اکبر معین‌فر</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> رد صلاحیت شدند و نهضت آزادی در این انتخابات، که به روی کار آمدن <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیدمحمد خاتمی">سیدمحمد خاتمی</a> منجر شد رای سفید داد. اما پس از انتخاب شدن <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیدمحمد خاتمی">سیدمحمد خاتمی</a> به ریاست جمهوری در ۲ خرداد ۱۳۷۶ و شروع جنبش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a> در ایران، نهضت آزادی همواره از طرفداران این جنبش بوده است؛ و همچون سایر گروه‌ها و احزاب سعی کرد فعالیت خود را در این دوره گسترش دهد، ولی همچنان با تهدیدات و حملات گروه‌های فشار مواجه می‌گردید.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-17" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در انتخابات <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D8%B4%D9%85" class="mw-redirect" title="مجلس ششم">مجلس ششم</a> (۱۳۷۸) پنج کاندیدای نزدیک این حزب تأیید صلاحیت شدند و نهضت آزادی با فهرستی ۱۶ نفره (به همراه ۱۱ نامزد دوم خردادی) در این انتخابات شرکت کرد. <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="علی‌رضا رجایی">علی‌رضا رجایی</a> کاندیدای نیروهای <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="ملی-مذهبی">ملی-مذهبی</a> که با ۷۷۱ هزار رأی به مجلس راه یافته بود، پس از بازشماری آراء و ابطال برخی از صندوق‌ها توسط شورای نگهبان جای خود را به غلامعلی حداد عادل داد. در انتخابات ریاست‌جمهوری هشتم (۱۳۸۰) از سیدمحمد خاتمی حمایت کرد و در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7" class="mw-redirect" title="انتخابات شوراهای شهر و روستا">انتخابات شوراهای شهر و روستای</a> دوم (۱۳۸۱) با فهرست مستقلی در شهر تهران شرکت کرد. در این انتخابات <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="ائتلاف آبادگران ایران اسلامی">آبادگران</a> پیروز شدند. </p><p>نهضت آزادی به منظور حمایت از نامزدی <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="سیدمحمد خاتمی">خاتمی</a> برای دور دوم <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="انتخابات ریاست جمهوری">انتخابات ریاست جمهوری</a>، تصمیم به ائتلاف با برخی گروه‌های همفکر ملی- مذهبی گرفت. این تصمیم حاکمیت را برآن داشت تا دست به گسترده‌ترین دستگیری اعضای نهضت و گروه‌های ملی- مذهبی بزند. به این ترتیب بیش از۵۰ نفر از اعضای نهضت و گروه‌های ملی- مذهبی در تهران و شهرستان‌ها در اسفند ۱۳۷۹ و فروردین ۱۳۸۰ دستگیر شدند و دفتر مرکزی نهضت مورد تهاجم واقع شد و به وسیله دادگاه انقلاب لاک و مُهر گردید. محاکمه اعضای نهضت در دادگاه انقلاب و پشت درهای بسته و بدون حضور مردم و خبرنگاران انجام شد و اغلب اعضاء به محکومیت‌های بلند مدت تا ۱۱ سال محکوم گردیدند. دادگاه انقلاب رأی بر غیرقانونی بودن نهضت داد و آن را از همه حقوق خود محروم ساخت.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-18" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پس_از_اصلاحات"><span id=".D9.BE.D8.B3_.D8.A7.D8.B2_.D8.A7.D8.B5.D9.84.D8.A7.D8.AD.D8.A7.D8.AA"></span>پس از اصلاحات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: پس از اصلاحات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg/220px-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg" decoding="async" width="220" height="277" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg/330px-%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0f/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86.jpg 2x" data-file-width="389" data-file-height="489" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="عبدالعلی بازرگان">عبدالعلی بازرگان</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> دبیرکل حزب برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴ نامزد شد ولی صلاحیت وی از سوی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="شورای نگهبان">شورای نگهبان</a> مورد تأیید قرار نگرفت و این حزب از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="مصطفی معین">مصطفی معین</a>، کاندیدای طیف <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اصلاح طلبان">اصلاح طلبان</a> حمایت کرد اما او موفق به کسب آرای لازم نشد. </p><p>با روی کار آمدن دولت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="اصولگرا">اصولگرا</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF" title="محمود احمدی‌نژاد">محمود احمدی‌نژاد</a>، نهضت آزادی با فشارهای زیادی روبرو بوده است که جلوگیری از برگزاری مراسم نمازهای <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D8%B7%D8%B1" title="عید فطر">عید فطر</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="عید قربان">عید قربان</a> سال ۱۳۸۶، جلوگیری از برگزاری مراسم چهل‌وششمین سالگرد تأسیس، جلوگیری از برگزاری دوازدهمین سالگرد درگذشت مهندس <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>، جلوگیری از برگزاری ششمین سالگرد درگذشت دکتر <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a>، دستور لغو اردوی آموزشی برای اعضای جوان حزب و جلوگیری از برگزاری کنگره سالانه، از جمله آنهاست. </p><p>در سال ۱۳۸۸ اعضای جوان نهضت آزادی برای استعفا از نهضت، تحت فشار وزارت اطلاعات قرار گرفتند و عده‌ای از آن‌ها زندانی شدند. علاوه بر آن، رئیس دفتر سیاسی نهضت (<a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a>) را بازداشت کرده و در زندان انفرادی، توقف و انحلال نهضت را از وی مطالبه کردند. همچنین از طریق فشار به اعضاء و مسئولین نهضت سعی کردند دفتر سیاسی، هیئت اجرائیه، شورای مرکزی و حوزه‌های نهضت را تعطیل و فعالیت آن را متوقف سازند و از هرگونه فعالیت عادی و جاری نهضت جلوگیری کنند.<sup id="cite_ref-rahesabz_6-19" class="reference"><a href="#cite_note-rahesabz-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="توقف_فعالیت_در_دی‌ماه_سال_۱۳۸۸"><span id=".D8.AA.D9.88.D9.82.D9.81_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.D8.AF.D8.B1_.D8.AF.DB.8C.E2.80.8C.D9.85.D8.A7.D9.87_.D8.B3.D8.A7.D9.84_.DB.B1.DB.B3.DB.B8.DB.B8"></span>توقف فعالیت در دی‌ماه سال ۱۳۸۸</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: توقف فعالیت در دی‌ماه سال ۱۳۸۸"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در پی فشار دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی و احضار پنج تن از اعضای رهبری نهضت توسط <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="وزارت اطلاعات">وزارت اطلاعات</a> و تهدید آن‌ها به برخورد، شورای مرکزی نهضت آزادی تصمیم به توقف موقتی فعالیت‌های سیاسی این گروه گرفت.<sup id="cite_ref-bbcpersian_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-bbcpersian-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-hra_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-hra-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="امیر خرم">امیر خرم</a> از اعضای رهبری نهضت آزادی در مصاحبه‌ای، زندانی شدن <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> با وجود کهولت سن، مناسب ندانستن فضای موجود و وارد شدن فشارهایی به نهضت آزادی و اعضای آن را دلایل توقف فعالیت نهضت آزادی اعلام کرد.<sup id="cite_ref-hra_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-hra-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>علاوه بر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> (دبیرکل)، چندین نفر از اعضای دیگر نهضت آزادی و بستگان آن‌ها از جمله، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%AE%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="امیر خرم">امیر خرم</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمدفرید طاهری (صفحه وجود ندارد)">محمدفرید طاهری</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محسن محققی (صفحه وجود ندارد)">محسن محققی</a>، <a href="/wiki/%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="غفار فرزدی">غفار فرزدی</a> همگی از اعضای شورای مرکزی، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D9%86%D8%B9%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمود نعیم‌پور (صفحه وجود ندارد)">محمود نعیم‌پور</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%AF%DB%8C_%D9%85%D9%87%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="معتمدی مهر (صفحه وجود ندارد)">معتمدی مهر</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D9%82%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="مهدی قلی‌زاده (صفحه وجود ندارد)">مهدی قلی‌زاده</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%87%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="کیوان مهرگان">کیوان مهرگان</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9" title="عبدالرضا تاجیک">عبدالرضا تاجیک</a> از روزنامه‌نگاران نزدیک به نهضت آزادی و<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سارا توسلی (صفحه وجود ندارد)">سارا توسلی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیلا توسلی (صفحه وجود ندارد)">لیلا توسلی</a> فرزندان <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a> (رئیس دفتر سیاسی) بازداشت شدند.<sup id="cite_ref-bbcpersian_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-bbcpersian-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در پی این اقدام جامعه بزرگ اسلامی هیوستون که شامل سیصد هزار نفر از مسلمانان است، در نامه‌ای به <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سید علی خامنه‌ای">سید علی خامنه‌ای</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF" title="محمود احمدی‌نژاد">محمود احمدی‌نژاد</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علی لاریجانی">علی لاریجانی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%B2%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-disambig" title="محمد خزاعی">محمد خزاعی</a> (نمایندهُ ایران در سازمان ملل متحد)، خواهان آزادی فوری و بدون قید و شرط دکتر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> و دیگر مخالفان مسلمان شد.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="شروع_فعالیت_مجدد"><span id=".D8.B4.D8.B1.D9.88.D8.B9_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84.DB.8C.D8.AA_.D9.85.D8.AC.D8.AF.D8.AF"></span>شروع فعالیت مجدد</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: شروع فعالیت مجدد"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a class="mw-selflink selflink">نهضت آزادی</a> پس از انتخابات سال ۱۳۹۲ تلاش‌هایی برای شروع مجدد فعالیت‌‌ها داشت که با فشار نیروهای امنیتی با ممانعت روبه‌رو شد. از سال ۱۳۹۴ تا سال ۱۳۹۶ تحت فشارهای نیروهای امنیتی به آرامی فعالیت‌ها شروع گردید. پس از شهریور ۱۳۹۶ جلسات شورای مرکزی با عنوان دیدارهای دوستانه و خانوادگی از سر گرفته شد و در ماه‌های بعد به مرور هیئت اجرایی و دفتر سیاسی نهضت آزادی انتخاب شده و جلسات آن برگزار شد.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تعیین_دبیرکل_سوم"><span id=".D8.AA.D8.B9.DB.8C.DB.8C.D9.86_.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.B1.DA.A9.D9.84_.D8.B3.D9.88.D9.85"></span>تعیین دبیرکل سوم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: تعیین دبیرکل سوم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>شورای مرکزی نهضت آزادی ایران با توجه به وخامت حال <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> و شرایط خاص با نظر و حضور وی در جلسه مورخ ۱۴ اردیبهشت ۱۳۹۶، طی مصوبه‌ای به اجماع، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a> از اعضای دیرین نهضت آزادی ایران و از مدیران بعد از انقلاب را به عنوان «دبیرکل نهضت آزادی ایران» برگزید.<sup><sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="درگذشت_ابراهیم_یزدی"><span id=".D8.AF.D8.B1.DA.AF.D8.B0.D8.B4.D8.AA_.D8.A7.D8.A8.D8.B1.D8.A7.D9.87.DB.8C.D9.85_.DB.8C.D8.B2.D8.AF.DB.8C"></span>درگذشت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: درگذشت ابراهیم یزدی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در شامگاه دوشنبه ۶ شهریور ماه ۱۳۹۶، دکتر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> دبیرکل سابق نهضت آزادی پس از سال‌ها دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان در سن ۸۶ سالگی در ازمیر ترکیه درگذشت. به گفته نزدیکان او، این سفر به دنبال مخالفت آمریکا با درخواست ویزای درمانی به منظور انجام عمل جراحی انجام گرفت.<sup><sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تحریم_انتخابات_دوره_سیزدهم"><span id=".D8.AA.D8.AD.D8.B1.DB.8C.D9.85_.D8.A7.D9.86.D8.AA.D8.AE.D8.A7.D8.A8.D8.A7.D8.AA_.D8.AF.D9.88.D8.B1.D9.87_.D8.B3.DB.8C.D8.B2.D8.AF.D9.87.D9.85"></span>تحریم انتخابات دوره سیزدهم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: تحریم انتخابات دوره سیزدهم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها توسط <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="شورای نگهبان">شورای نگهبان</a> در فرآیند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B0)" title="انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۴۰۰)">انتخابات سال ۱۴۰۰</a> نهضت آزادی به عنوان نخستین سازمان سیاسی در داخل کشور اعلام کرد در انتخابات شرکت نخواهد کرد. این سازمان سیاسی در توضیح این تصمیم مطرح کرد که در این دوره انتخابات به سطح مناسک انتخاباتی به شدت برنامه‌ریزی شده تنزل یافته است. <sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جنبش_زن،_زندگی،_آزادی"><span id=".D8.AC.D9.86.D8.A8.D8.B4_.D8.B2.D9.86.D8.8C_.D8.B2.D9.86.D8.AF.DA.AF.DB.8C.D8.8C_.D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.AF.DB.8C"></span>جنبش زن، زندگی، آزادی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: جنبش زن، زندگی، آزادی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>پس از خبر بستری شدن <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B3%D8%A7_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مهسا امینی">مهسا امینی</a> در بیمارستان، دبیرکل وقت نهضت آزادی در توییتی مسئولیت اقدام فاجعه‌بار گشت ارشاد را برعهده حاکمیت ولایت فقیه دانست. در روز بعد این سازمان سیاسی با صدور بیانیه‌ای خواستار توقف <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="گشت ارشاد">گشت ارشاد</a> و لغو قانون <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حجاب اجباری در ایران">حجاب اجباری</a> شد. <sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با شروع اعتراضات خیابانی پس از درگذشت <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B3%D8%A7_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مهسا امینی">مهسا امینی</a>، نهضت آزادی به دفاع از مردم و جنبش خشونت‌پرهیز آن‌ها پرداخته و در بیانیه‌ای با عنوان «از حقوق اساسی و امنیت مردم در خیابان حمایت می‌کنیم» به افتار سرکوبگرانه حاکمیت و نهادهای امنیتی و انتظامی اعتراض می‌کند و از احزاب و سازمان‌های سیاسی در داخل و خارج از کشور دعوت می‌کند در چارچوب و سازوکارهای جبهه‌ای حول مطالبات مشترک ملی برای گفت‌وگو با حاکمیت اقدام کنند. <sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در آبان و آذر 1401 دو تن از اعضای نهضت آزادی آقایان محمدحسن داوودی و <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%B9%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجید شیعه علی (صفحه وجود ندارد)">مجید شیعه علی</a> بازداشت شدند. <sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در ادامه نهضت آزادی با اصرار بر راه حل‌هایی مانند برگزاری رفراندوم، جدایی نهاد دین از حکومت و اصلاحات ساختاری با مشارکت نیروهای سیاسی در داخل کشور، زمانی که خواست تا همراه با <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85)" title="جبهه ملی ایران (پنجم)">جبهه ملی ایران</a> بیانیه مشترکی صادر کند با واکنش سخت نیروهای امنیتی مواجه شد. <sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="چهارمین_دبیرکل"><span id=".DA.86.D9.87.D8.A7.D8.B1.D9.85.DB.8C.D9.86_.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.B1.DA.A9.D9.84"></span>چهارمین دبیرکل</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: چهارمین دبیرکل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به دنبال تغییر در اساسنامه نهضت ازادی و محدود شدن دوران دبیرکلی، شورای مرکزی نهضت ازادی ایران در در ۱۰ خرداد ۱۴۰۳ تشکیل جلسه داده و به اتفاق اراء <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی‌اسدی</a> را به سمت دبیرکل نهضت آزادی ایران انتخاب کرد.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ارکان_نهضت_آزادی_ایران"><span id=".D8.A7.D8.B1.DA.A9.D8.A7.D9.86_.D9.86.D9.87.D8.B6.D8.AA_.D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.AF.DB.8C_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>ارکان نهضت آزادی ایران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: ارکان نهضت آزادی ایران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مجمع عمومی سالانه که تا به حال به‌طور متوسط هر چهار سال برگزار شده است و کنگره دوازدهم، یادبود دکتر <a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a>، در سال ۱۳۸۲ برگزار شد. وزارت اطلاعات از برگزاری سیزدهمین کنگره تا به حال دو بار جلوگیری کرده است. مهم‌ترین وظیفه کنگره سالانه بررسی گزارشهای دفاتر شهرستان‌ها و انتخاب اعضای شورای مرکزی است. </p><p>شورای مرکزی نهضت آزادی ایران: از نماینده‌های دفاتر شهرستان‌ها و تهران تشکیل می‌شود. مهم‌ترین وظیفه این شورا انتخاب دبیرکل و مسئولان دفتر سیاسی و هیئت اجرایی است. شورای مرکزی ماهانه تشکیل جلسه می‌دهد. </p><p>دفتر سیاسی نهضت آزادی ایران:مهم‌ترین مرکز تصمیم‌گیری‌های سیاسی نهضت آزادی است. </p><p>هیئت اجرایی نهضت آزادی ایران: مسئول هماهنگی‌های اجرایی نهضت آزادی است. </p><p>حوزه(ها): هر حوزه کوچک‌ترین رکن سیاسی نهضت آزادی ایران شمرده می‌شود.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اعضا_و_بنیانگذاران_نهضت_آزادی_ایران"><span id=".D8.A7.D8.B9.D8.B6.D8.A7_.D9.88_.D8.A8.D9.86.DB.8C.D8.A7.D9.86.DA.AF.D8.B0.D8.A7.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D9.86.D9.87.D8.B6.D8.AA_.D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.AF.DB.8C_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>اعضا و بنیانگذاران نهضت آزادی ایران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: اعضا و بنیانگذاران نهضت آزادی ایران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> عضو مؤسس و نخستین دبیرکل</li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمود طالقانی">سید محمود طالقانی</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85_%D8%B9%D8%B7%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمدرحیم عطایی (صفحه وجود ندارد)">محمدرحیم عطایی</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="عباس رادنیا (صفحه وجود ندارد)">عباس رادنیا</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%A6%DB%8C" title="منصور عطائی">منصور عطائی</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="عباس سمیعی">عباس سمیعی</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="حسن نزیه">حسن نزیه</a> عضو مؤسس</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a> مؤسس نهضت آزادی در خارج از ایران</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="علی شریعتی">علی شریعتی</a> مؤسس نهضت آزادی در خارج از ایران</li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D9%82%D8%B7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="صادق قطب‌زاده">صادق قطب‌زاده</a> مؤسس نهضت آزادی در خارج از ایران</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> دومین دبیرکل و مؤسس نهضت آزادی در خارج از ایران</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="اعضای_فعال_فعلی"><span id=".D8.A7.D8.B9.D8.B6.D8.A7.DB.8C_.D9.81.D8.B9.D8.A7.D9.84_.D9.81.D8.B9.D9.84.DB.8C"></span>اعضای فعال فعلی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: اعضای فعال فعلی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هاشم صباغیان">هاشم صباغیان</a> عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a> دبیرکل پیشین و عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ابوالفضل بازرگان">ابوالفضل بازرگان</a> عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی‌اسدی</a> عضو شورای مرکری دبیرکل کنونی</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="سید علی‌اصغر غروی">سید علی‌اصغر غروی</a> رئیس شاخه اصفهان نهضت آزادی و عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%81%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="غفار فرزدی">غفار فرزدی</a> رئیس شاخه آذربایجان نهضت آزادی و عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="خسرو منصوریان">خسرو منصوریان</a> عضو شورای مرکزی</li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="عماد بهاور">عماد بهاور</a> عضو شورای مرکزی</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دبیران_کل"><span id=".D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86_.DA.A9.D9.84"></span>دبیران کل</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: دبیران کل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ol><li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> (۱۳۴۰–۱۳۷۳)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> (۱۳۷۳–۱۳۹۶)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد توسلی">محمد توسلی</a> (۱۳۹۶–۱۴۰۳)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی اسدی</a> (۱۴۰۳ -)</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofarda.com/a/iran-ebrahim-yazdi/28699707.html">ابراهیم یزدی درگذشت، رادیو فردا</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">تداوم حیات سیاسی در اختناق تاریخ شفاهی نهضت مقاومت ملی ایران- وحید میرزاده -تهران -1379</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFIranian_Oral_History_Project" class="citation web">Iranian Oral History Project. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fas.harvard.edu/~iohp/bakhtiar.html">«Shapour Bakhtiar»</a>. Harvard University.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Shapour+Bakhtiar&rft.pub=Harvard+University&rft.au=Iranian+Oral+History+Project&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fas.harvard.edu%2F~iohp%2Fbakhtiar.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFکاتوزیان" class="citation book">کاتوزیان، همایون. <i>مصدق و نبرد قدرت</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%B5%D8%AF%D9%82+%D9%88+%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF+%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA&rft.aulast=%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D9%86&rft.aufirst=%D9%87%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"> - ترجمه احمد تدین</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110518021936/http://www.rahesabz.net/story/36982/">«سخنرانی مهدی بازرگان در روز تأسیس نهضت آزادی ایران»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rahesabz.net/story/36982/">اصلی</a> در ۱۸ مه ۲۰۱۱<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۹ مه ۲۰۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%D8%B1%D9%88%D8%B2+%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rahesabz.net%2Fstory%2F36982%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-rahesabz-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-0">۶٫۰۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-1">۶٫۰۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-2">۶٫۰۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-3">۶٫۰۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-4">۶٫۰۴</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-5">۶٫۰۵</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-6">۶٫۰۶</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-7">۶٫۰۷</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-8">۶٫۰۸</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-9">۶٫۰۹</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-10">۶٫۱۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-11">۶٫۱۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-12">۶٫۱۲</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-13">۶٫۱۳</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-14">۶٫۱۴</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-15">۶٫۱۵</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-16">۶٫۱۶</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-17">۶٫۱۷</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-18">۶٫۱۸</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-rahesabz_6-19">۶٫۱۹</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100118092857/http://www.rahesabz.net/story/7884">«داستان نهضت آزادی و استبداد»</a>. جرس. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rahesabz.net/story/7884">اصلی</a> در ۱۸ ژانویه ۲۰۱۰.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%88+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D8%AF&rft.pub=%D8%AC%D8%B1%D8%B3&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rahesabz.net%2Fstory%2F7884&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>روزنامه کیهان در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۴۰</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%B1+%DB%B2%DB%B8+%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA+%DB%B1%DB%B3%DB%B4%DB%B0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://emam.com/posts/view/1259">«حکم تشکیل دولت موقت به آقای مهدی بازرگان»</a>. <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سایت جامع امام خمینی (صفحه وجود ندارد)">سایت جامع امام خمینی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AD%DA%A9%D9%85+%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84+%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA+%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA+%D8%A8%D9%87+%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Femam.com%2Fposts%2Fview%2F1259&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://emam.com/posts/view/2078">«حکم اداره امور کشور به شورای انقلاب و قبول استعفای آقای بازرگان»</a>. <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سایت جامع امام خمینی (صفحه وجود ندارد)">سایت جامع امام خمینی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AD%DA%A9%D9%85+%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87+%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%D8%A8%D9%87+%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8+%D9%88+%D9%82%D8%A8%D9%88%D9%84+%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Femam.com%2Fposts%2Fview%2F2078&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>روزنامه اطلاعات ۳۰ خرداد ۱۳۶۰</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA+%DB%B3%DB%B0+%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF+%DB%B1%DB%B3%DB%B6%DB%B0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.irdc.ir/fa/news/379">«ابعاد پیدا و پنهان عملکرد نهضت آزادی در دوران دفاع مقدس»</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مرکز اسناد انقلاب اسلامی">مرکز اسناد انقلاب اسلامی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%A7%D8%A8%D8%B9%D8%A7%D8%AF+%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7+%D9%88+%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9+%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3&rft.pub=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%A7%D8%B3%D9%86%D8%A7%D8%AF+%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.irdc.ir%2Ffa%2Fnews%2F379&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nehzateazadi.org/پيام-به-رهبر-انقلاب-پيرامون-مسئله-جنگ-ت/">«پیام به رهبر انقلاب پیرامون مسئله جنگ»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%85+%D8%A8%D9%87+%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1+%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8+%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86+%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87+%D8%AC%D9%86%DA%AF&rft_id=https%3A%2F%2Fnehzateazadi.org%2F%D9%BE%D9%8A%D8%A7%D9%85-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8-%D9%BE%D9%8A%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%AA%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:3-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:3_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFمحسن_کدیور1395" class="citation web">محسن کدیور (<bdi>۴ بهمن ۱۳۹۵</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://kadivar.com/15808/">«نخستین نقد ولایت مطلقه فقیه»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86+%D9%86%D9%82%D8%AF+%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82%D9%87+%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87&rft.date=1395&rft.au=%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86+%DA%A9%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B1&rft_id=https%3A%2F%2Fkadivar.com%2F15808%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:0-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_14-0">۱۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_14-1">۱۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>جلد ۲۰ صحیفه امام خمینی (ره)، از صفحه ۴۷۹ تا صفحه ۴۸۲</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AC%D9%84%D8%AF+%DB%B2%DB%B0+%D8%B5%D8%AD%DB%8C%D9%81%D9%87+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C+%28%D8%B1%D9%87%29%D8%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87+%DB%B4%DB%B7%DB%B9+%D8%AA%D8%A7+%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87+%DB%B4%DB%B8%DB%B2&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://emam.com/posts/view/3982">«نامه به آقای محتشمی، وزیر کشور (عملکرد «نهضت آزادی»)»</a>. <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سایت جامع امام خمینی (صفحه وجود ندارد)">سایت جامع امام خمینی</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A8%D9%87+%D8%A2%D9%82%D8%A7%DB%8C+%D9%85%D8%AD%D8%AA%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%8C+%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1+%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1+%28%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF+%C2%AB%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%C2%BB%29&rft.pub=%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85+%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Femam.com%2Fposts%2Fview%2F3982&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>روزنامهٔ کیهان، ۳۰ اسفند ۱۳۶۶</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94+%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%8C+%DB%B3%DB%B0+%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF+%DB%B1%DB%B3%DB%B6%DB%B6&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-bbcpersian-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-bbcpersian_17-0">۱۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-bbcpersian_17-1">۱۷٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/persian/iran/2010/01/100104_eh_iran_detentions.shtml">«تداوم بازداشت‌ها و توقف فعالیت نهضت آزادی ایران»</a>. بی‌بی‌سی فارسی.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%88%D9%85+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%81+%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pub=%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fpersian%2Firan%2F2010%2F01%2F100104_eh_iran_detentions.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-hra-18"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-hra_18-0">۱۸٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-hra_18-1">۱۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hra-news.org/news/11489.aspx">«امیر خرم: تصمیم نهضت آزادی ایران به خودداری از ادامه فعالیت سیاسی»</a>. خبرگزاری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1+%D8%AE%D8%B1%D9%85%3A+%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%87+%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%D8%B2+%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%87+%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA+%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87+%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86+%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82+%D8%A8%D8%B4%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fhra-news.org%2Fnews%2F11489.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100214221118/http://www.rahesabz.net/story/9594/">«نامه سیصد هزار نفر از مسلمانان آمریکا: ابراهیم یزدی و دیگر اصلاح طلبان را فوراً آزاد کنید»</a>. وبگاه جرس. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rahesabz.net/story/9594/">اصلی</a> در ۱۴ فوریه ۲۰۱۰.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%B3%DB%8C%D8%B5%D8%AF+%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D9%86%D9%81%D8%B1+%D8%A7%D8%B2+%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%3A+%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85+%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C+%D9%88+%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1+%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD+%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%B1%D8%A7+%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%8B+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF+%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AF&rft.pub=%D9%88%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%87+%D8%AC%D8%B1%D8%B3&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rahesabz.net%2Fstory%2F9594%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation news">«گزارش قطعنامه کنگره چهاردهم نهضت آزادی ایران». نهضت آزادی. <bdi>اسفند ۱۳۹۸</bdi>. گزارش عملکرد دبیرکل وقت.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4+%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87+%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%D9%85+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B4+%D8%B9%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B1%D8%AF+%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%84+%D9%88%D9%82%D8%AA&rft.date=1398&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilna.ir/بخش-سیاسی-3/536246-دبیرکل-جدید-نهضت-آزادی-در-زمان-حیات-مرحوم-یزدی-انتخاب-شد/">«دبیرکل جدید نهضت آزادی، در زمان حیات مرحوم یزدی انتخاب شد»</a>. خبرگزاری ایلنا.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%84+%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%8C+%D8%AF%D8%B1+%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86+%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA+%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85+%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8+%D8%B4%D8%AF&rft.pub=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilna.ir%2F%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-3%2F536246-%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%84-%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%B1%D8%AD%D9%88%D9%85-%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8-%D8%B4%D8%AF%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofarda.com/a/f4_ibrahim_yazdi_health_deteriorate_freedom_movement/28666004.html/">«حال ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی ایران، وخیم اعلام شد»</a>. رادیو فردا.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AD%D8%A7%D9%84+%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85+%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%8C+%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%84+%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%8C+%D9%88%D8%AE%DB%8C%D9%85+%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85+%D8%B4%D8%AF&rft.pub=%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88+%D9%81%D8%B1%D8%AF%D8%A7&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiofarda.com%2Fa%2Ff4_ibrahim_yazdi_health_deteriorate_freedom_movement%2F28666004.html%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dw.com/fa-ir/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA-%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%AA%D9%86%D8%B2%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA-%D9%86%D9%85%DB%8C%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85/a-57721330">«نهضت آزادی: در انتخابات تنزل‌یافته به انتصابات شرکت نمی‌کنیم – DW – ۱۴۰۰/۳/۹»</a>. <i>dw.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۸-۱۱</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=dw.com&rft.atitle=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%3A+%D8%AF%D8%B1+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA+%D8%AA%D9%86%D8%B2%D9%84%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%81%D8%AA%D9%87+%D8%A8%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA+%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%D9%86%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85+%E2%80%93+DW+%E2%80%93+%DB%B1%DB%B4%DB%B0%DB%B0%2F%DB%B3%2F%DB%B9&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dw.com%2Ffa-ir%2F%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25B6%25D8%25AA-%25D8%25A2%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C-%25D8%25AF%25D8%25B1-%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%25D8%25AE%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25AA%25D9%2586%25D8%25B2%25D9%2584%25DB%258C%25D8%25A7%25D9%2581%25D8%25AA%25D9%2587-%25D8%25A8%25D9%2587-%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25AA%25D8%25B5%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25AA-%25D8%25B4%25D8%25B1%25DA%25A9%25D8%25AA-%25D9%2586%25D9%2585%25DB%258C%25DA%25A9%25D9%2586%25DB%258C%25D9%2585%2Fa-57721330&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nedayeazadi.com/blog/id/41149/%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA%20%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%81%20%DA%AF%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%20%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF">«ندای آزادی»</a>. <i>nedayeazadi.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۸-۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=nedayeazadi.com&rft.atitle=%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fnedayeazadi.com%2Fblog%2Fid%2F41149%2F%25D8%25B6%25D8%25B1%25D9%2588%25D8%25B1%25D8%25AA%2520%25D8%25AA%25D9%2588%25D9%2582%25D9%2581%2520%25DA%25AF%25D8%25B4%25D8%25AA%25E2%2580%258C%25D9%2587%25D8%25A7%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25D8%25B1%25D8%25B4%25D8%25A7%25D8%25AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nedayeazadi.com/blog/id/41340/%D8%A7%D8%B2%20%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%20%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C%20%D9%88%20%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%20%C2%AB%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D9%90%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%C2%BB%20%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%20%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%DB%8C%D9%85">«ندای آزادی»</a>. <i>nedayeazadi.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۸-۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=nedayeazadi.com&rft.atitle=%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fnedayeazadi.com%2Fblog%2Fid%2F41340%2F%25D8%25A7%25D8%25B2%2520%25D8%25AD%25D9%2582%25D9%2588%25D9%2582%2520%25D8%25A7%25D8%25B3%25D8%25A7%25D8%25B3%25DB%258C%2520%25D9%2588%2520%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25AA%2520%25C2%25AB%25D9%2585%25D8%25B1%25D8%25AF%25D9%2585%25D9%2590%2520%25D8%25AF%25D8%25B1%2520%25D8%25AE%25DB%258C%25D8%25A7%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586%25C2%25BB%2520%25D8%25AD%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25AA%2520%25D9%2585%25DB%258C%25E2%2580%258C%25DA%25A9%25D9%2586%25DB%258C%25D9%2585&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nedayeazadi.com/blog/id/42133/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%20%DB%8C%DA%A9%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%A7%D8%B9%D8%B6%D8%A7%DB%8C%20%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA%20%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86">«ندای آزادی»</a>. <i>nedayeazadi.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۸-۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=nedayeazadi.com&rft.atitle=%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fnedayeazadi.com%2Fblog%2Fid%2F42133%2F%25D8%25A8%25D8%25A7%25D8%25B2%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B4%25D8%25AA%2520%25DB%258C%25DA%25A9%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25D8%25B2%2520%25D8%25A7%25D8%25B9%25D8%25B6%25D8%25A7%25DB%258C%2520%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25B6%25D8%25AA%2520%25D8%25A2%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nedayeazadi.com/blog/id/42636/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B6%20%D8%A8%D9%87%20%D9%85%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B9%D8%AA%20%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%20%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%20%D8%A7%D8%B2%20%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%20%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%20%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA%20%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%20%D9%88%20%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87%20%D9%85%D9%84%DB%8C%20%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86">«ندای آزادی»</a>. <i>nedayeazadi.com</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۴-۰۸-۱۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=nedayeazadi.com&rft.atitle=%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fnedayeazadi.com%2Fblog%2Fid%2F42636%2F%25D8%25A7%25D8%25B9%25D8%25AA%25D8%25B1%25D8%25A7%25D8%25B6%2520%25D8%25A8%25D9%2587%2520%25D9%2585%25D9%2585%25D8%25A7%25D9%2586%25D8%25B9%25D8%25AA%2520%25D9%2585%25D9%2582%25D8%25A7%25D9%2585%25D8%25A7%25D8%25AA%2520%25D8%25A7%25D9%2585%25D9%2586%25DB%258C%25D8%25AA%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25D8%25B2%2520%25D8%25AF%25DB%258C%25D8%25AF%25D8%25A7%25D8%25B1%2520%25D9%2586%25D9%2585%25D8%25A7%25DB%258C%25D9%2586%25D8%25AF%25DA%25AF%25D8%25A7%25D9%2586%2520%25D9%2586%25D9%2587%25D8%25B6%25D8%25AA%2520%25D8%25A2%25D8%25B2%25D8%25A7%25D8%25AF%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586%2520%25D9%2588%2520%25D8%25AC%25D8%25A8%25D9%2587%25D9%2587%2520%25D9%2585%25D9%2584%25DB%258C%2520%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA+%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://saazandegi.ir/تغییر-دبیرکل/">https://saazandegi.ir/تغییر-دبیرکل/</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mizankhabar.net/">پایگاه خبری تحلیلی میزان نیوز، مرتبط با نهضت آزادی ایران</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180101061131/http://mizankhabar.net/">بایگانی‌شده</a> در ۱ ژانویه ۲۰۱۸ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="هیئت_دولت_مهدی_بازرگان_نخست‌وزیر_ایران_(۱۳۵۸–۱۳۵۷)" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="الگو:کابینه بازرگان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="بحث الگو:کابینه بازرگان"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کابینه بازرگان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="هیئت_دولت_مهدی_بازرگان_نخست‌وزیر_ایران_(۱۳۵۸–۱۳۵۷)" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="دولت موقت ایران">هیئت دولت</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="نخست‌وزیر ایران">نخست‌وزیر ایران</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible expanded navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="هیئت_وزیران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A6%D8%AA_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="هیئت دولت‌های جمهوری اسلامی ایران">هیئت وزیران</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%88_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%B4" title="وزیر آموزش و پرورش">وزیر آموزش و پرورش</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%87%DB%8C" title="غلامحسین شکوهی">غلامحسین شکوهی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="محمدعلی رجایی">محمدعلی رجایی</a>* (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی">وزیر ارشاد ملی</a><sup>۱</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="ناصر میناچی">ناصر میناچی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="وزیر امور اقتصادی و دارایی">وزیر امور اقتصادی و دارایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86" title="علی اردلان">علی اردلان</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر امور خارجه (ایران)">وزیر امور خارجه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="کریم سنجابی">کریم سنجابی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a>* (۱۳۵۸)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر بازرگانی (ایران)">وزیر بازرگانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B5%D8%AF%D8%B1" title="رضا صدر">رضا صدر</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%8C_%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی">وزیر بهداری و بهزیستی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کاظم سامی">کاظم سامی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="کاظم یزدی">کاظم یزدی</a>* (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA" title="وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات">وزیر پست و تلگراف و تلفن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="محمدحسن اسلامی">محمدحسن اسلامی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر دادگستری (ایران)">وزیر دادگستری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%A8%D8%B4%D8%B1%DB%8C" title="اسدالله مبشری">اسدالله مبشری</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="احمد صدر حاج‌سیدجوادی">احمد صدر حاج‌سیدجوادی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9_%D9%88_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD" title="وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح">وزیر دفاع ملی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="سید احمد مدنی">سید احمد مدنی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AD%DB%8C" title="محمدتقی ریاحی">محمدتقی ریاحی</a> (۱۳۵۸)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عزت‌الله نورایی">عزت‌الله نورایی</a>* (۱۳۵۸)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D9%88_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="وزیر راه و ترابری (صفحه وجود ندارد)">وزیر راه و ترابری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="محمدیوسف طاهری">محمدیوسف طاهری</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D9%88_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86" title="وزیر صنایع و معادن">وزیر صنایع و معادن</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">علی‌اکبر معین‌فر</a>* (۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="محمود احمدزاده">محمود احمدزاده</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%D8%8C_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="وزیر علوم، تحقیقات و فناوری">وزیر فرهنگ و آموزش عالی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="علی شریعتمداری">علی شریعتمداری</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="حسن حبیبی">حسن حبیبی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر کار و امور اجتماعی (ایران)">وزیر کار و امور اجتماعی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%B1" title="داریوش فروهر">داریوش فروهر</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%A8%D8%AF%DB%8C" title="علی اسپهبدی">علی اسپهبدی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)&action=edit&redlink=1" class="new" title="وزیر کشاورزی (ایران) (صفحه وجود ندارد)">وزیر کشاورزی و عمران روستایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="علی‌محمد ایزدی">علی‌محمد ایزدی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر کشور (ایران)">وزیر کشور</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B5%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="احمد صدر حاج‌سیدجوادی">احمد صدر حاج‌سیدجوادی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هاشم صباغیان">هاشم صباغیان</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%86_%D9%88_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="وزیر مسکن و شهرسازی">وزیر مسکن و شهرسازی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مصطفی کتیرایی">مصطفی کتیرایی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%86%D9%81%D8%AA_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر نفت (ایران)">وزیر نفت</a><sup>۲</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">علی‌اکبر معین‌فر</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="وزیر نیرو (ایران)">وزیر نیرو</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%AA%D8%A7%D8%AC" title="عباس تاج">عباس تاج</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وزیر مشاور</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%B1" title="داریوش فروهر">داریوش فروهر</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وزیر مشاور در امور اجرایی<sup>۳</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی‌اسدی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وزیر مشاور در امور تعلیمات و تحقیقات<sup>۴</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وزیر مشاور در امور طرح‌های انقلاب<sup>۴</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وزیر مشاور و رئیس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%88_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%AC%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="سازمان برنامه و بودجه کشور">سازمان برنامه و بودجه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">علی‌اکبر معین‌فر</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%AA%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="عزت‌الله سحابی">عزت‌الله سحابی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible expanded navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="معاونان_نخست‌وزیر" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%88%D9%86_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="معاون نخست‌وزیر ایران (صفحه وجود ندارد)">معاونان نخست‌وزیر</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">معاون امور اداری و مالی<sup>۵</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%B6%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ابوالفضل بازرگان">ابوالفضل بازرگان</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">معاون امور انتقال قدرت<sup>۵</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="هاشم صباغیان">هاشم صباغیان</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">معاون امور انقلاب<sup>۳</sup></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%86%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مصطفی چمران">مصطفی چمران</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">معاون امور سیاسی و روابط عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="عباس امیرانتظام">عباس امیرانتظام</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سید صادق طباطبایی">سید صادق طباطبایی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">معاون امور همکاری‌های دولت و مردم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AF%DB%8C" title="محمدحسین بنی‌اسدی">محمدحسین بنی‌اسدی</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دبیرکل <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="سازمان اداری و استخدامی کشور">سازمان امور اداری و استخدامی کشور</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B1" title="علی‌اکبر معین‌فر">علی‌اکبر معین‌فر</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رئیس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%81_%D9%88_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%AE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سازمان اوقاف و امور خیریه">سازمان اوقاف</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="ناصر میناچی">ناصر میناچی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رئیس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="سازمان تربیت بدنی">سازمان تربیت بدنی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="حسین شاه‌حسینی">حسین شاه‌حسینی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رئیس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="سازمان حفاظت محیط زیست">سازمان حفاظت محیط زیست</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="عباس سمیعی">عباس سمیعی</a> (۱۳۵۸–۱۳۵۷)</span></li> <li><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C_%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="تقی ابتکار">تقی ابتکار</a> (۱۳۵۸)</span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span style="font-size:90%;">* سرپرست</span><br /> <p><sup>۱</sup> تا ۷ خرداد ۱۳۵۸ <i>وزارت اطلاعات و تبلیغات</i> نام داشت.<br /> <sup>۲</sup> ۸ مهر ۱۳۵۸ وزارت نفت تأسیس شد.<br /> <sup>۳</sup> معاونت امور انقلاب، به وزیر مشاور در امور اجرایی تبدیل شد.<br /> <sup>۴</sup> وزیر مشاور در طرح‌های انقلاب، به وزیر مشاور در امور تعلیمات و تحقیقات تبدیل شد.<br /> </p> <sup>۵</sup> معاون امور انتقال قدرت، به معاون امور اداری و مالی تبدیل شد.</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جنبش_اصلاحات" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA" title="الگو:جنبش اصلاحات"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA" title="بحث الگو:جنبش اصلاحات"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جنبش اصلاحات"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جنبش_اصلاحات" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اصلاح‌طلبان ایران">جنبش اصلاحات</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اهداف و رویدادهای مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="اصلاح‌طلبی">اصلاح‌طلبی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مردم‌سالاری دینی">مردم‌سالاری دینی</a> • <a href="/wiki/%DA%AF%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="گفت‌وگوی تمدن‌ها">گفت‌وگوی تمدن‌ها</a> • <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="ریاست‌جمهوری سید محمد خاتمی">دولت خاتمی</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D8%AA%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="قتل‌های زنجیره‌ای ایران">قتل‌های زنجیره‌ای</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%87_%DA%A9%D9%88%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B8_%D8%AA%DB%8C%D8%B1_%DB%B1%DB%B3%DB%B7%DB%B8)" class="mw-redirect" title="حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)">حمله به کوی دانشگاه تهران (۱۸ تیر ۱۳۷۸)</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1_%DB%B1%DB%B3%DB%B7%DB%B9)" class="mw-redirect" title="تظاهرات خرم‌آباد (شهریور ۱۳۷۹)">تظاهرات خرم‌آباد (شهریور ۱۳۷۹)</a> • <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D8%B4%D9%85_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دوره ششم مجلس شورای اسلامی">دوره ششم مجلس شورای اسلامی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B7%DB%B6)" title="انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۷۶)">۲ خرداد ۱۳۷۶</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B8%DB%B4)" title="انتخابات ریاست‌جمهوری ایران (۱۳۸۴)">انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۴)</a> • <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D9%86%D9%88%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کمیسیون اصل نود قانون اساسی مجلس شورای اسلامی">کمیسیون اصل نود</a> • <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C#مناقشه_در_افتتاح_فرودگاه" title="فرودگاه بین‌المللی امام خمینی">حمله سپاه به فرودگاه امام</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_(%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B9)" class="mw-redirect" title="سفر محمد خاتمی به ایتالیا (۱۹۹۹)">سفر محمد خاتمی به ایتالیا (۱۹۹۹)</a> • <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="کنفرانس برلین">کنفرانس برلین</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B5%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%81%D8%A7%D8%A1_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D8%B4%D9%85" class="mw-redirect" title="تحصن و استعفاء جمعی از نمایندگان مجلس ششم">تحصن و استعفاء جمعی از نمایندگان مجلس ششم</a> • <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%AC%D8%A7%D9%85_%D8%B2%D9%87%D8%B1" class="mw-redirect" title="نامهٔ جام زهر">نامهٔ جام زهر</a> •<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B2)" class="mw-redirect" title="انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۹۲)">انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۹۲)</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_(%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B5%E2%80%93%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B4)" title="انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۵–۱۳۹۴)">انتخابات مجلس شورای اسلامی (۱۳۹۵–۱۳۹۴)</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C_(%DB%B1%DB%B3%DB%B9%DB%B4)" title="انتخابات مجلس خبرگان رهبری (۱۳۹۴)">انتخابات مجلس خبرگان رهبری (۱۳۹۴)</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم">فهرست امید</a>• <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="فراکسیون امید">فراکسیون امید</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">احزاب مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2" title="مجمع روحانیون مبارز">مجمع روحانیون مبارز</a> • <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جبهه مشارکت ایران اسلامی">جبهه مشارکت ایران اسلامی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران">سازمان مجاهدین انقلاب</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C" title="حزب اعتماد ملی">حزب اعتماد ملی</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="حزب کارگزاران سازندگی">حزب کارگزاران سازندگی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رهبران و شخصیت‌های مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="سید محمد خاتمی">محمد خاتمی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="میرحسین موسوی">میرحسین موسوی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اکبر هاشمی رفسنجانی">اکبر هاشمی رفسنجانی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="عبدالله نوری">عبدالله نوری</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="سید محمد موسوی خوئینی‌ها">سید محمد موسوی خوئینی‌ها</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B2%D8%B1%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="علی مزروعی">علی مزروعی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مسعود پزشکیان">مسعود پزشکیان</a> • <a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="صادق زیباکلام">صادق زیباکلام</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="حسن روحانی">حسن روحانی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مصطفی کواکبیان">مصطفی کواکبیان</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%BA%DB%8C%D8%A8" class="mw-redirect" title="علی محمد دستغیب">علی محمد دستغیب</a>•<a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%B5%D8%A7%D9%86%D8%B9%DB%8C" title="یوسف صانعی">یوسف صانعی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81" title="محمدرضا عارف">محمدرضا عارف</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سعید حجاریان">سعید حجاریان</a> • <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C" title="بهزاد نبوی">بهزاد نبوی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="سید محمدرضا خاتمی">محمدرضا خاتمی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="مصطفی معین">مصطفی معین</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="مهدی کروبی">مهدی کروبی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%DA%AF%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="اکبر گنجی">اکبر گنجی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="اکبر اعلمی">اکبر اعلمی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="عمادالدین باقی">عمادالدین باقی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="عبدالله رمضان‌زاده">عبدالله رمضان‌زاده</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%DA%A9%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B1" title="محسن کدیور">محسن کدیور</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%86" title="ماشاالله شمس‌الواعظین">ماشاالله شمس‌الواعظین</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علی شمخانی">علی شمخانی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%A1%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="عطاءالله مهاجرانی">سید عطاءالله مهاجرانی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%86%D8%AC%D9%81%DB%8C_(%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B3%DB%B3%DB%B0)" class="mw-redirect" title="محمدعلی نجفی (سیاستمدار زاده ۱۳۳۰)">محدعلی نجفی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="علیرضا علوی‌تبار">علیرضا علوی تبار</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="مصطفی تاج‌زاده">مصطفی تاجزاده</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%DB%8C" title="عباس عبدی">عباس عبدی</a> •<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="احمد شیرزاد">احمد شیرزاد</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="علی مطهری">علی مطهری</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B4" title="محمدرضا تابش">محمدرضا تابش</a>•<a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA_%D8%AC%D9%88" class="mw-redirect" title="فاطمه حقیقت جو">فاطمه حقیقت جو</a> • <a href="/wiki/%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7_%D8%B1%D9%87%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="زهرا رهنورد">زهرا رهنورد</a> • <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="جعفر توفیقی">جعفر توفیقی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="محسن میردامادی">محسن میردامادی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الهه کولایی">الهه کولایی</a> • <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B9%DB%8C" title="فاطمه راکعی">فاطمه راکعی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%86" title="محسن آرمین">محسن آرمین</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="محسن صفایی فراهانی">محسن صفایی فراهانی</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="حسن خمینی">حسن خمینی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%D9%87%DB%8C%D9%84%D8%A7_%D8%AC%D9%84%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="سهیلا جلودارزاده">سهیلا جلودارزاده</a>• <a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="جلال جلالی زاده">جلال جلالی زاده</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="محسن میردامادی">محسن میردامادی</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مجید انصاری">مجید انصاری</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مصطفی کواکبیان">مصطفی کواکبیان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D8%B5%D8%BA%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="ابراهیم اصغرزاده">ابراهیم اصغرزاده</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الهه کولایی">الهه کولایی</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="عبدالواحد موسوی لاری">عبدالواحد موسوی لاری</a> •<a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%BA%D8%B1%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علی‌محمد غریبانی">علی‌محمد غریبانی</a> • <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%AC%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="رسول منتجب‌نیا">رسول منتجب‌نیا</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%AD%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمدعلی ابطحی">محمدعلی ابطحی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اسدالله بیات زنجانی">اسدالله بیات زنجانی</a> • <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D8%B4%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سید علی‌اکبر محتشمی‌پور">علی‌اکبر محتشمی‌پور</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="حسن حبیبی">حسن حبیبی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رسانه‌های مهم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="جامعه (روزنامه)">جامعه</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="سلام (روزنامه)">سلام</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="توس (روزنامه)">توس</a></i> • <i><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D8%B7_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="نشاط (روزنامه)">نشاط</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A8%D8%AD_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" class="mw-redirect" title="صبح امروز (روزنامه)">صبح امروز</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="خرداد (روزنامه)">خرداد</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="عصر آزادگان">عصر آزادگان</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D9%88" title="حیات نو">حیات نو</a></i> • <i><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D9%85%DB%8C%D9%87%D9%86_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" class="mw-redirect" title="هم‌میهن (روزنامه)">هم‌میهن</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%82_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="شرق (روزنامه)">شرق</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%A7" title="ایلنا">ایلنا</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%AC%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="خبرگزاری دانشجویان ایران">ایسنا</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%DB%8C%D8%B2%D8%AF" title="آفتاب یزد">آفتاب یزد</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="آرمان امروز">آرمان امروز</a></i> • <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF_(%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87)" title="اعتماد (روزنامه)">اعتماد</a></i></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">حامیان (دائم یا مقطعی)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1_%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA" title="دفتر تحکیم وحدت">دفتر تحکیم وحدت</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="شورای فعالان ملی-مذهبی ایران">شورای فعالان ملی-مذهبی ایران</a> • <a class="mw-selflink selflink">نهضت آزادی ایران</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%DB%8C" title="حسینعلی منتظری">حسینعلی منتظری</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%82%D9%85" title="مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم">مجمع مدرسین و محققین حوزهٔ علمیهٔ قم</a>• <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="عبدالکریم سروش">عبدالکریم سروش</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن اسلامی مهندسان ایران (صفحه وجود ندارد)">انجمن اسلامی مهندسان ایران</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ائتلاف_فراگیر_اصلاح‌طلبان:_گام_دوم" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="الگو:ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ائتلاف_فراگیر_اصلاح‌طلبان:_گام_دوم" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم">ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">احزاب عضو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA" title="شورای هماهنگی جبهه اصلاحات">شورای هماهنگی جبهه اصلاحات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="بنیاد امید ایرانیان">بنیاد امید ایرانیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%82%D9%85" title="مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم">مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2" title="مجمع روحانیون مبارز">مجمع روحانیون مبارز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85" title="مجمع نیروهای خط امام">مجمع نیروهای خط امام</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی (صفحه وجود ندارد)">مجمع نمایندگان ادوار مجلس شورای اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="حزب کارگزاران سازندگی">حزب کارگزاران سازندگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمعیت زنان مسلمان نو اندیش (صفحه وجود ندارد)">جمعیت زنان مسلمان نو اندیش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن اسلامی معلمان ایران">انجمن اسلامی معلمان ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها (صفحه وجود ندارد)">انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="مجمع اسلامی بانوان">مجمع اسلامی بانوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جبهه مشارکت ایران اسلامی">جبهه مشارکت ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%87%D9%85%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حزب همبستگی ایران اسلامی">حزب همبستگی ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D8%AF%D8%B9%D9%88%D8%AA_%D9%88_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD" title="جماعت دعوت و اصلاح">جماعت دعوت و اصلاح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="حزب اسلامی کار">حزب اسلامی کار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران">انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران">سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1_%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA" title="دفتر تحکیم وحدت">دفتر تحکیم وحدت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن روزنامه‌نگاران زن ایران (صفحه وجود ندارد)">انجمن روزنامه‌نگاران زن ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1" title="خانه کارگر">خانه کارگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="حزب مردم‌سالاری">حزب مردم‌سالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب اراده ملت ایران">حزب اراده ملت ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="حزب جوانان ایران اسلامی (صفحه وجود ندارد)">حزب جوانان ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D9%86%D8%AE%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن نخبگان ایران (صفحه وجود ندارد)">انجمن نخبگان ایران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن محققان اقتصاد اسلامی (صفحه وجود ندارد)">انجمن محققان اقتصاد اسلامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن اسلامی مهندسین (صفحه وجود ندارد)">انجمن اسلامی مهندسین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AC%D9%85%D8%B9_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مجمع فرهنگیان ایران اسلامی (صفحه وجود ندارد)">مجمع فرهنگیان ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%AE%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سازمان دانش‌آموختگان ایران اسلامی">سازمان دانش‌آموختگان ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D9%84_%D9%88_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87" title="حزب اعتدال و توسعه">حزب اعتدال و توسعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C" title="حزب اعتماد ملی">حزب اعتماد ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%84%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حزب اتحاد ملت ایران اسلامی">حزب اتحاد ملت ایران اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%86%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="حزب ندای ایرانیان">حزب ندای ایرانیان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%88_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی">سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">حامیان غیر عضو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">نهضت آزادی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ملی مذهبی">ملی مذهبی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سیاستمداران حامی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="میرحسین موسوی">میرحسین موسوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اکبر هاشمی رفسنجانی">اکبر هاشمی رفسنجانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="سید محمد خاتمی">سید محمد خاتمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="حسن روحانی">حسن روحانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="علی اکبر هاشمی رفسنجانی">علی اکبر هاشمی رفسنجانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="مهدی کروبی">مهدی کروبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علی لاریجانی">علی لاریجانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="سعید حجاریان">سعید حجاریان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87_%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الهه کولایی">الهه کولایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DA%86%DB%8C" title="غلامحسین کرباسچی">غلامحسین کرباسچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D9%85%D8%B9%DB%8C%D9%86" title="مصطفی معین">مصطفی معین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="صادق زیباکلام">صادق زیباکلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C" title="بهزاد نبوی">بهزاد نبوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="مصطفی تاج‌زاده">مصطفی تاج‌زاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="عبدالله نوری">عبدالله نوری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="گروه‌های_سیاسی_مخالف_جمهوری_اسلامی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:گروه‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بحث الگو:گروه‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی ایران"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:گروه‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="گروه‌های_سیاسی_مخالف_جمهوری_اسلامی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مخالفان جمهوری اسلامی ایران">گروه‌های سیاسی مخالف جمهوری اسلامی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ملی‌گرایی ایرانی">ملی‌گرایان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جبهه ملی ایران">جبههٔ ملی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B4%D9%85)" title="جبهه ملی ایران (سامان ششم)">جبهه ملی (سامان ششم)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D9%84%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب ملت ایران">حزب ملت</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب ایران">حزب ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%B2_%D9%BE%D8%B1%DA%AF%D9%87%D8%B1" title="حزب مرز پرگهر">حزب مرز پرگهر</a> •  <a href="/wiki/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="نهضت مقاومت ملی ایران">نهضت مقاومت ملی ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب سوسیال دموکرات و لائیک ایران">حزب سوسیال دموکرات و لائیک ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب مردم ایران">حزب مردم ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC_%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="سازمان های جبهه ملی ایران در خارج از کشور">سازمان های جبهه ملی ایران در خارج از کشور</a>  • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="لیبرال دموکراسی">لیبرال‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1" title="شورای مدیریت گذار">شورای مدیریت گذار</a>  •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D9%85%DB%8C%D9%85" title="شورای ملی تصمیم">شورای ملی تصمیم</a> • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="سوسیال دموکراسی">سوسیال دموکرات‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="همبستگی جمهوری‌خواهان ایران">همبستگی جمهوری‌خواهان ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="اتحاد جمهوری‌خواهان ایران">اتحاد جمهوری‌خواهان ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D8%A8%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب سبزهای ایران">حزب سبزهای ایران</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حزب سکولار دموکرات ایرانیان (صفحه وجود ندارد)">حزب سکولار دموکرات ایرانیان</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان سوسیالیست‌های ایران">سازمان سوسیالیست‌ها</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ایران">همگامی برای جمهوری سکولار دموکرات در ایران</a> • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="کمونیسم در ایران">کمونیست‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب توده ایران">حزب توده ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="سازمان اتحاد فداییان کمونیست">سازمان اتحاد فداییان کمونیست</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA)" title="سازمان فدائیان (اقلیت)">سازمان فدائیان (اقلیت)</a> •  <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="هسته اقلیت">هستهٔ اقلیت</a> •  <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="چریک‌های فدایی خلق ایران">چریک‌های فدایی خلق ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DB%B1%DB%B3%DB%B6%DB%B5)" title="سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (۱۳۶۵)">سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%AA)" title="سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (پیرو برنامه هویت)">سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران (پیرو برنامه هویت)</a> •  <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1" title="راه کارگر">راه کارگر</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%B1%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1)" title="سازمان کارگران انقلابی ایران (راه کارگر)">سازمان کارگران انقلابی ایران (راه کارگر)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B1%D9%86%D8%AC%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب رنجبران ایران">حزب رنجبران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86)" title="حزب کار ایران (توفان)">حزب کار ایران (توفان)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D8%AA)" title="حزب کمونیست ایران (مارکسیست-لنینیست-مائوئیست)">حزب کمونیست ایران (مارکسیست-لنینیست-مائوئیست)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب کمونیست ایران">حزب کمونیست ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب کمونیست کارگری ایران">حزب کمونیست کارگری ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%93%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA_(%D8%AE%D8%B7_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C)" title="حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست (خط رسمی)">حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست (خط رسمی)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%93%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست">حزب کمونیست کارگری ایران–حکمتیست</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب سوسیالیست انقلابی ایران">حزب سوسیالیست انقلابی ایران</a> •  <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%BE_%D9%88_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست (صفحه وجود ندارد)">شورای همکاری نیروهای چپ و کمونیست</a> • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="گاهشمار تاریخ سوسیالیسم در ایران">سوسیالیست‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%AA)" title="سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)">سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%86%D9%BE_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82)" class="mw-redirect" title="حزب چپ ایران (فداییان خلق)">حزب چپ ایران (فداییان خلق)</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان اتحاد فداییان خلق ایران">سازمان اتحاد فداییان خلق ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="اتحاد سوسیالیستی کارگری">اتحاد سوسیالیستی کارگری</a> •  <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%81%D8%B1%D9%85_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پلاتفرم دموکراتیک ایران">پلاتفرم دموکراتیک ایران</a> • </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اسلام‌گرایی">اسلام‌گرا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">لیبرال دموکرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a class="mw-selflink selflink">نهضت آزادی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سوسیال دموکرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="ملی مذهبی">شورای فعالان ملی - مذهبی</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B2" title="جنبش مسلمانان مبارز">جنبش مسلمانان مبارز</a> •  <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%A7" title="جاما">جاما</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شورای ملی مقاومت ایران">شورای ملی مقاومت ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان مجاهدین خلق ایران">سازمان مجاهدین خلق ایران</a> • </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="پادشاهی">سلطنت طلب</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن پادشاهی ایران">انجمن پادشاهی ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شورای ملی ایران">شورای ملی ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%BE%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="حزب پان ایرانیست">حزب پان ایرانیست</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب مشروطه ایران">حزب مشروطه ایران</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1%D8%AF_(%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="فرشگرد (سازمان سیاسی)">ایران نوین</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8" title="احزاب">احزاب منطقه‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کمونیست</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران">کومله سازمان کردستان حزب کمونیست ایران</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سوسیالیست</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حزب حیات آزاد کردستان">حزب حیات آزاد کردستان</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF" title="سازمان یاریکرد">سازمان یاریکرد</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="فرقه دموکرات آذربایجان">فرقه دموکرات آذربایجان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سوسیال دموکرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حزب مردم بلوچستان">حزب مردم بلوچستان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب دموکرات کردستان ایران">حزب دموکرات کردستان ایران</a> •  <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%B2%D8%AD%D9%85%D8%AA%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="کومله زحمتکشان کردستان">کومله زحمتکشان کردستان</a> •  <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب کومله کردستان ایران">حزب کومله کردستان ایران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="سازمان دموکراتیک یارسان">سازمان دموکراتیک یارسان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اسلام‌گرای لیبرال دموکرات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان خبات انقلابی کردستان ایران">سازمان خبات انقلابی کردستان ایران</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="انقلابِ_۱۳۵۷_ایران" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:انقلاب ۱۳۵۷ ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:انقلاب ۱۳۵۷ ایران (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:انقلاب ۱۳۵۷ ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="انقلابِ_۱۳۵۷_ایران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="انقلاب ۱۳۵۷">انقلابِ ۱۳۵۷ ایران</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="روزشمار انقلاب ۱۳۵۷ (صفحه وجود ندارد)">روزشمار</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">چهره‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C" title="ابراهیم یزدی">ابراهیم یزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C_%D8%B1%D9%81%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="اکبر هاشمی رفسنجانی">اکبر هاشمی رفسنجانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF_%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C" title="بهزاد نبوی">بهزاد نبوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="حبیب‌الله پیمان">حبیب‌الله پیمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%DB%8C" title="حسینعلی منتظری">حسینعلی منتظری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%B1" title="داریوش فروهر">داریوش فروهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B5%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="سید ابوالحسن بنی‌صدر">سید ابوالحسن بنی‌صدر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید احمد خمینی">سید احمد خمینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A2%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="سید حسن آیت">سید حسن آیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید روح‌الله خمینی">سید روح‌الله خمینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سید عبدالکریم موسوی اردبیلی">سید عبدالکریم موسوی اردبیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="سید علی خامنه‌ای">سید علی خامنه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="سید محمد بهشتی">سید محمد بهشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B8%D9%85_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سید محمدکاظم شریعتمداری">سید محمدکاظم شریعتمداری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید محمود طالقانی">سید محمود طالقانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%B5%D8%B7%D9%81%DB%8C_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سید مصطفی خمینی">سید مصطفی خمینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="شاپور بختیار">شاپور بختیار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="صادق خلخالی">صادق خلخالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%82_%D9%82%D8%B7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="صادق قطب‌زاده">صادق قطب‌زاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%85" title="عباس امیرانتظام">عباس امیرانتظام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="علی شایگان">علی شایگان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="علی شریعتی">علی شریعتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="کریم سنجابی">کریم سنجابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%AD" title="محمد مفتح">محمد مفتح</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B1" title="محمدجواد باهنر">محمدجواد باهنر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C_%DA%A9%D9%86%DB%8C" title="محمدرضا مهدوی کنی">محمدرضا مهدوی کنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B6%DB%8C_%D9%85%D8%B7%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="مرتضی مطهری">مرتضی مطهری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="مهدی بازرگان">مهدی بازرگان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="مهدی کروبی">مهدی کروبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="میرحسین موسوی">میرحسین موسوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نورالدین کیانوری">نورالدین کیانوری</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B3%D8%AD%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="یدالله سحابی">یدالله سحابی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">گروه‌ها و احزاب<br />و جریان‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="زنان در انقلاب ۱۳۵۷">زنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جبهه ملی ایران">جبهه ملی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AA%D9%88%D8%AF%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="حزب توده ایران">حزب توده ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حزب جمهوری اسلامی">حزب جمهوری اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D9%85%D8%A4%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حزب مؤتلفه اسلامی">حزب مؤتلفه اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%81%D8%AA%D8%B1_%D8%AA%D8%AD%DA%A9%DB%8C%D9%85_%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA" title="دفتر تحکیم وحدت">دفتر تحکیم وحدت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران">سازمان چریک‌های فدایی خلق ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D8%A7%DA%A9%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D8%AA)" title="سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)">سازمان فداییان خلق ایران (اکثریت)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%82_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سازمان مجاهدین خلق ایران">سازمان مجاهدین خلق ایران</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">نهضت آزادی ایران</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نهادهای انقلابی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B6%D8%B9%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی">بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C" title="جهاد سازندگی">جهاد سازندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%82%D8%AA" title="دولت موقت">دولت موقت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سپاه پاسداران انقلاب اسلامی">سپاه پاسداران انقلاب اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شورای انقلاب اسلامی ایران">شورای انقلاب اسلامی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="شورای عالی انقلاب فرهنگی">شورای عالی انقلاب فرهنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="شورای نگهبان">شورای نگهبان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کمیته انقلاب اسلامی">کمیته انقلاب اسلامی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">رویدادها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DB%B1%DB%B7_%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B1" title="تظاهرات ۱۷ شهریور">تظاهرات ۱۷ شهریور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A7_%D9%88_%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="راه‌پیمایی تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷">راه‌پیمایی تاسوعا و عاشورای ۱۳۵۷</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DB%B1%DB%B9_%D8%AF%DB%8C_%D9%82%D9%85" title="تظاهرات ۱۹ دی قم">تظاهرات ۱۹ دی قم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%A7%DA%A9_%D8%B1%D8%B4%D8%AA" title="حمله به ساواک رشت">حمله به ساواک رشت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DB%B2%DB%B9_%D8%A8%D9%87%D9%85%D9%86_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="تظاهرات ۲۹ بهمن تبریز">تظاهرات ۲۹ بهمن تبریز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DB%B1%DB%B7_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="تظاهرات ۱۷ اسفند ۱۳۵۷">تظاهرات ۱۷ اسفند ۱۳۵۷</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%87_%D9%81%D8%AC%D8%B1#۱۲_بهمن" title="دهه فجر">بازگشت روح‌الله خمینی به ایران</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پیامدها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انقلاب فرهنگی ایران">انقلاب فرهنگی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا">گروگان‌گیری در سفارت ایالات متحده آمریکا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%DA%98%D9%87" title="کودتای نوژه">کودتای نوژه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مکاتب</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ملی‌گرایی">ملی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87" title="ولایت فقیه">ولایت فقیه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:آثار با موضوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران">در آینهٔ آثار</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:نمایشنامه‌های واقع‌شده در انقلاب ۱۳۵۷ ایران">نمایشنامه‌ها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%87%D9%86%D8%B1%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D9%86%D9%82%D8%B4_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="خاطرات هنرپیشه نقش دوم">خاطرات هنرپیشه نقش دوم</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%DA%AF%D9%84_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="آهسته با گل سرخ">آهسته با گل سرخ</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:رمان‌های واقع‌شده در انقلاب ۱۳۵۷ ایران">رمان‌ها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8_%D9%87%D9%88%D9%84" title="شب هول">شب هول</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%B6%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="در حضر (صفحه وجود ندارد)">در حضر</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%86" title="رازهای سرزمین من">رازهای سرزمین من</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B5%D9%81%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87_(%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86)" title="مدار صفر درجه (رمان)">مدار صفر درجه</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%D8%A7%D9%84_%DA%A9%D9%84%D9%86%D9%84" title="زوال کلنل">زوال کلنل</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B6%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85" title="اضطراب ابراهیم">اضطراب ابراهیم</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D9%82_%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA_%DA%AF%D9%88%D8%AC%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A8%D8%B2" title="اشراق درخت گوجه‌سبز">اشراق درخت گوجه‌سبز</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%A7_%D8%B4%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AC%D8%B1%D9%85_%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="همه ما شریک جرم هستیم">همه ما شریک جرم هستیم</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:فیلم‌های با موضوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران">فیلم‌ها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AF%E2%80%A6" title="زنده‌باد…">زنده‌باد…</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="تشریفات">تشریفات</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%82%D8%B1%D9%85%D8%B2_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85)" title="خط قرمز (فیلم)">خط قرمز</a></i> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8_%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B1" title="شب سمور">شب سمور</a></i></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85)" title="ای ایران (فیلم)">ای ایران</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%86_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85_%DB%B1%DB%B3%DB%B6%DB%B6)" title="ترن (فیلم ۱۳۶۶)">ترن</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B2)" title="آرگو (فیلم ۲۰۱۲)">آرگو</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D9%BE%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85)" title="پرسپولیس (فیلم)">پرسپولیس</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:سرودهای انقلاب اسلامی ایران">سرودها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="سرودهای انقلابی ایران">فهرستِ سرودهای انقلابیِ ایران</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:کتاب‌های با موضوع انقلاب ۱۳۵۷ ایران">رسالات و<br />تحقیقات</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>«<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%D8%AE_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="ایران و استعمار سرخ و سیاه">ایران و استعمار سرخ و سیاه</a>»</li> <li><i><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AE_%D8%A8%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="پاسخ به تاریخ">پاسخ به تاریخ</a></i></li> <li>«<a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%81%D9%85%D8%9F" title="چرا با جمهوری اسلامی مخالفم؟">چرا با جمهوری اسلامی مخالفم؟</a>»</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86:_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%AA%D8%A7_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8" title="ایران: از اختلافات مذهبی تا انقلاب">ایران: از اختلافات مذهبی تا انقلاب</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران">جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="شاهنشاه (کتاب)">شاهنشاه</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D8%B3_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="قفس طلایی (کتاب)">قفس طلایی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;"><div style="padding:0em 0.75em;">دیگر</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D9%88" title="آینه‌های روبرو">آینه‌های روبرو</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B7%DB%B9:_%D8%AC%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="انقلاب ۱۹۷۹: جمعه سیاه">انقلاب ۱۹۷۹: جمعه سیاه</a></li> <li>«<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%88%D9%87%D9%81%D8%AA" title="مردم خوشباور پنجاه‌وهفت">مردم خوشباور پنجاه‌وهفت</a>»</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">وابسته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%AE%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تماس‌های میان ایالات متحده آمریکا و سید روح‌الله خمینی">روابط خمینی و آمریکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="شاه رفت">شاه رفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مذهب و انقلاب ۱۳۵۷ ایران">مذهب و انقلاب ۱۳۵۷ ایران</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_template_class.svg" class="mw-file-description" title="الگو"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/16px-Symbol_template_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/23px-Symbol_template_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Symbol_template_class.svg/31px-Symbol_template_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="الگو:انقلاب ۱۳۵۷">رویدادها</a> • <span style="white-space:nowrap;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" title="رده:انقلاب ۱۳۵۷">رده</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌گفتاورد"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/13px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/20px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/27px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> <a href="https://en.wikiquote.org/wiki/fa:Special:Search/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B3%DB%B5%DB%B7" class="extiw" title="wikiquote:fa:Special:Search/انقلاب ۱۳۵۷">ویکی‌گفتاورد</a></span></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نهضت_آزادی_ایران&oldid=40447157">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نهضت_آزادی_ایران&oldid=40447157</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:نهضت آزادی ایران">نهضت آزادی ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%A6%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81_%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86:_%DA%AF%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="رده:ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم">ائتلاف فراگیر اصلاح‌طلبان: گام دوم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:احزاب سیاسی اسلام در ایران">احزاب سیاسی اسلام در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۱ (میلادی) در ایران">بنیان‌گذاری‌های ۱۹۶۱ (میلادی) در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:جنبش‌های دموکراسی ایران">جنبش‌های دموکراسی ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:حزب‌ها در ایران">حزب‌ها در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:حزب‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۱ (میلادی)">حزب‌های بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۶۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87" title="رده:حزب‌های جمهوری‌خواه">حزب‌های جمهوری‌خواه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:حزب‌های لیبرال در ایران">حزب‌های لیبرال در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="رده:حزب‌های ملی-مذهبی">حزب‌های ملی-مذهبی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:حزب‌های ممنوع در ایران">حزب‌های ممنوع در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%A8%D9%87%D9%87_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:حزب‌های وابسته به جبهه ملی ایران">حزب‌های وابسته به جبهه ملی ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:لیبرالیسم در ایران">لیبرالیسم در ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:ملی‌گرایی ایرانی">ملی‌گرایی ایرانی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای پیوند مرده">صفحه‌های دارای پیوند مرده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%AD%D8%B2%D8%A8_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات حزب سیاسی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات حزب سیاسی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="رده:همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع">همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۰ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۹:۱۸ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-sbr2q","wgBackendResponseTime":180,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.666","walltime":"0.831","ppvisitednodes":{"value":6993,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":307281,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":17157,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":30,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":3,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":131733,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 636.979 1 -total"," 37.85% 241.077 1 الگو:پانویس"," 27.49% 175.119 10 الگو:Navbox"," 24.66% 157.079 19 الگو:یادکرد_وب"," 15.92% 101.389 1 الگو:کابینه_بازرگان"," 15.43% 98.306 1 الگو:جعبه_اطلاعات_حزب_سیاسی"," 15.16% 96.589 1 الگو:مدرک"," 14.87% 94.699 4 الگو:گرداننده_رده"," 14.44% 91.995 1 الگو:ثابت"," 13.34% 84.955 1 الگو:Infobox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.322","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5837941,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-67876799fc-k7lkb","timestamp":"20241127212738","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0646\u0647\u0636\u062a \u0622\u0632\u0627\u062f\u06cc \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%86%D9%87%D8%B6%D8%AA_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1672383","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1672383","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2006-05-20T05:31:33Z","dateModified":"2024-10-10T19:18:03Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/fa\/d\/dc\/Freedom_Movement_logo.gif","headline":"\u062d\u0632\u0628 \u0633\u06cc\u0627\u0633\u06cc \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646\u06cc (\u06f1\u06f3\u06f4\u06f0\u2013\u0627\u06a9\u0646\u0648\u0646)"}</script> </body> </html>