CINXE.COM
J - ویکیپدیا
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="mzn" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>J - ویکیپدیا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )mznwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","آگوست","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"8e811ea1-c5e4-4732-92d0-0f15fa8d0e89","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"J","wgTitle":"J","wgCurRevisionId":178376,"wgRevisionId":178376,"wgArticleId":40994,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["لاتین الفبا"],"wgPageViewLanguage":"mzn","wgPageContentLanguage":"mzn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"J","wgRelevantArticleId":40994,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"mzn","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"mzn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":2000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9773","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.yekewarning","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mzn&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=mzn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=mzn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.21"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="J - ویکیپدیا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//mzn.m.wikipedia.org/wiki/J"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="دچیین" href="/w/index.php?title=J&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکیپدیا (mzn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//mzn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/J"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.mzn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="ویکیپدیا ره اتم خهراک" href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-J rootpage-J skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="اصلی رج" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="اصلی رج" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">اصلی رج</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">اصلی رج</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">پٮتی</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> ناوبری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%AA_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" title="گَت ِصفحه ره هارشائن [z]" accesskey="z"><span>گت صفحه</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="تازه دچییهئون ره لیست [r]" accesskey="r"><span>تازه دگاردنیئون</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AE%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86" title="تازه اخبار ره بخوندِستن"><span>تازه خـَوِرون</span></a></li><li id="n-Portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%B4"><span>کارورون ِلوش</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="اتا شانسی صفحه بَدیین [x]" accesskey="x"><span>شانسی صفحه</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="أتـا جـا کـه..."><span>راهنما</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87"><span>مخصوص صفحهئون</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%AA_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکیپدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-mzn.svg" style="width: 5.875em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-mzn.svg" width="81" height="18" style="width: 5.0625em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="ویکیپدیا ره چرخهتو [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>چرخهتو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ویکیپدیا چرخهتو" aria-label="ویکیپدیا چرخهتو" autocapitalize="sentences" title="ویکیپدیا ره چرخهتو [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="شا:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">چرخ هاییر</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="مه ابزار"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="نما"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="نما" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">نما</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=mzn.wikipedia.org&uselang=mzn" class=""><span>پول هدائن</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=J" title="شِما ره پیشنهاد کامبی که اتا کاروری حیساب بسازین و لاگین بَواشین؛ البته این کار اختیاری هسته." class=""><span>عضو بیّن</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=J" title="شهما بهتهر هـأسـه که سـیـسـتـهم دهلـه بـیـهئی، هـرچـأن زوری نـیـه [o]" accesskey="o" class=""><span>دله بموئن</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینههای بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="مه ابزار" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">مه ابزار</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=mzn.wikipedia.org&uselang=mzn"><span>پول هدائن</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>مشارکت</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=J" title="شِما ره پیشنهاد کامبی که اتا کاروری حیساب بسازین و لاگین بَواشین؛ البته این کار اختیاری هسته."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>عضو بیّن</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=J" title="شهما بهتهر هـأسـه که سـیـسـتـهم دهلـه بـیـهئی، هـرچـأن زوری نـیـه [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>دله بموئن</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحهئونی که بریم در-بورد دچیکَرون ره بهدرد خرنه <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایشهای این نشانی آیپی [n]" accesskey="n"><span>گپ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">پٮتی</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">لید</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دپیته_چرخهتو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دپیته_چرخهتو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>دپیته چرخهتو</span> </div> </a> <ul id="toc-دپیته_چرخهتو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="فهرست محتوا" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">J</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقالهای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۴۳ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-143" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۴۳ زوون</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آچئی" lang="ace" hreflang="ace" data-title="J" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="آچئی" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="J" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/J" title="J–سوییس آلمانی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="J" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="سوییس آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/J" title="J–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="J" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="J" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/J" title="J–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="J" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/J" title="J–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="J" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آرامی" lang="arc" hreflang="arc" data-title="J" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="آرامی" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="J" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آذری ِترکی" lang="az" hreflang="az" data-title="J" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="آذری ِترکی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/J" title="J–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="J" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/J" title="J–بالیایی" lang="ban" hreflang="ban" data-title="J" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="بالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="J" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="J" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0)" title="J (літара)–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="J (літара)" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0)" title="J (літара)–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="J (літара)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="J" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/J" title="J–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="J" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="J" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/J_(lizherenn)" title="J (lizherenn)–برِتونی" lang="br" hreflang="br" data-title="J (lizherenn)" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برِتونی" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/J" title="J–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="J" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کاتالونی" lang="ca" hreflang="ca" data-title="J" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالونی" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="J" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/J" title="J–میونی کوردی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="J" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="میونی کوردی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کورسیکان" lang="co" hreflang="co" data-title="J" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسیکان" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="J" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/J" title="J–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="J" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کاشوبی" lang="csb" hreflang="csb" data-title="J" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="کاشوبی" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/J" title="J–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="J" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="J" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/J" title="J–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="J" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/J" title="J–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="J" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="J" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/J" title="J–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="J" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/J" title="J–امیلیانو-روما" lang="egl" hreflang="egl" data-title="J" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="امیلیانو-روما" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/J" title="J–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="J" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="J" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایسپانیولی" lang="es" hreflang="es" data-title="J" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="ایسپانیولی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/J" title="J–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="J" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/J" title="J–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="J" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/J" title="J–فارسی" lang="fa" hreflang="fa" data-title="J" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="فارسی" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/J" title="J–فینیش" lang="fi" hreflang="fi" data-title="J" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فینیش" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/J" title="J–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="J" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="J" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/J_(lettre)" title="J (lettre)–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="J (lettre)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/J_(buksteew)" title="J (buksteew)–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="J (buksteew)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/J" title="J–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="J" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/J" title="J–غربی فیریزی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="J" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="غربی فیریزی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایریش" lang="ga" hreflang="ga" data-title="J" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایریش" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="J" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="J" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گالیک" lang="gl" hreflang="gl" data-title="J" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیک" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گورانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="J" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گورانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گورونتالو" lang="gor" hreflang="gor" data-title="J" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="گورونتالو" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Hulontalo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/J" title="J–مانکس" lang="gv" hreflang="gv" data-title="J" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانکس" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/J" title="J–هوسا" lang="ha" hreflang="ha" data-title="J" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هوسا" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="J" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/J" title="J–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="J" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کرواتی" lang="hr" hreflang="hr" data-title="J" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/J" title="J–بالایی صربی" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="J" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="بالایی صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/J" title="J–هائتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="J" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/J" title="J–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="J" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/J_(%D5%AC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6)" title="J (լատինական)–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="J (լատինական)" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="J" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایگبو" lang="ig" hreflang="ig" data-title="J" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="ایگبو" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="J" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="J" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="J" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="J" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/J" title="J–جاپونی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="J" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="جاپونی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/J" title="J–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="J" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="J" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کُرهیی" lang="ko" hreflang="ko" data-title="J" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کُرهیی" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/J_(t%C3%AEp)" title="J (tîp)–کوردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="J (tîp)" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کوردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="J" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کورنیش" lang="kw" hreflang="kw" data-title="J" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنیش" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="J" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لوکزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="J" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوکزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="J" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لتونیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="J" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لاتویایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="J" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لاتویایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/J" title="J–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="J" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D0%B8%D1%88%D1%82%D0%B5)" title="J (латин тиште)–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="J (латин тиште)" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0)" title="J (латиница)–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="J (латиница)" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%86_(%E0%B4%87%E0%B4%82%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%80%E0%B4%B7%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%B7%E0%B4%B0%E0%B4%82)" title="ജെ (ഇംഗ്ലീഷക്ഷരം)–مالایالام" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജെ (ഇംഗ്ലീഷക്ഷരം)" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالام" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ماراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="J" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="ماراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/J" title="J–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="J" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%B1_(%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%81%E1%80%9B%E1%80%AC)" title="ဂျေ (အက္ခရာ)–برمهیی" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျေ (အက္ခရာ)" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمهیی" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="J" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target"><span>Nāhuatl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/J_(letter)" title="J (letter)–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="J (letter)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–نروژی نینورسک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="J" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نینورسک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/J" title="J–نروژی بوکمال" lang="nb" hreflang="nb" data-title="J" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوکمال" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="J" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="J" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A9%87_(%E0%A8%85%E0%A9%B0%E0%A8%97%E0%A8%B0%E0%A9%87%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A9%80_%E0%A8%85%E0%A9%B1%E0%A8%96%E0%A8%B0)" title="ਜੇ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ)–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜੇ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅੱਖਰ)" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/J" title="J–لهستونی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="J" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستونی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/J" title="J–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="J" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/J" title="J–قوئچوئا" lang="qu" hreflang="qu" data-title="J" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="قوئچوئا" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/J" title="J–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="J" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/J" title="J–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="J" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="J" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="J" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/J" title="J–شمالی سامی" lang="se" hreflang="se" data-title="J" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="شمالی سامی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/J" title="J–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="J" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/J_(Askkil)" title="J (Askkil)–تاچلهیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="J (Askkil)" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچلهیت" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/J" title="J–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="J" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="J" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="J" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ایناری سامی" lang="smn" hreflang="smn" data-title="J" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ایناری سامی" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–شونا" lang="sn" hreflang="sn" data-title="J" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شونا" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/J_(alifbeet)" title="J (alifbeet)–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="J (alifbeet)" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/J_(%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BE_%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B5)" title="J (слово латинице)–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="J (слово латинице)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–زبان اسرانان" lang="srn" hreflang="srn" data-title="J" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="زبان اسرانان" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="J" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/J" title="J–سوندانسی" lang="su" hreflang="su" data-title="J" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندانسی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/J" title="J–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="J" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/J" title="J–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="J" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tdd mw-list-item"><a href="https://tdd.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Tai Nuea" lang="tdd" hreflang="tdd" data-title="J" data-language-autonym="ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ" data-language-local-name="Tai Nuea" class="interlanguage-link-target"><span>ᥖᥭᥰ ᥖᥬᥲ ᥑᥨᥒᥰ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/J" title="J–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="J" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%B7%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D0%B8_%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B7%D3%A3)" title="J (забони барномасозӣ)–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="J (забони барномасозӣ)" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/J" title="J–تایی" lang="th" hreflang="th" data-title="J" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ترکمونی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="J" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمونی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/J" title="J–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="J" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tn mw-list-item"><a href="https://tn.wikipedia.org/wiki/J" title="J–تسوانایی" lang="tn" hreflang="tn" data-title="J" data-language-autonym="Setswana" data-language-local-name="تسوانایی" class="interlanguage-link-target"><span>Setswana</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ترکی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="J" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/J" title="J–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="J" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/J_(%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%86%D1%8F)" title="J (латиниця)–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="J (латиниця)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/J" title="J–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="J" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/J_(lotin)" title="J (lotin)–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="J (lotin)" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ونیزی" lang="vec" hreflang="vec" data-title="J" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="ونیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/J" title="J–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="J" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="J" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="J" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Lete_J" title="Lete J–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Lete J" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/J" title="J–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="J" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/J" title="J–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="J" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/J_%D2%AF%D0%B7%D0%B3" title="J үзг–قلموقی" lang="xal" hreflang="xal" data-title="J үзг" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="قلموقی" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/J" title="J–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="J" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/J" title="J–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="J" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/J" title="J–یوروبا" lang="yo" hreflang="yo" data-title="J" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبا" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/J" title="J–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="J" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/J" title="J–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="J" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/J" title="J–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="J" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9773#sitelinks-wikipedia" title="میونویکی ِلینکون ِدَچیین" class="wbc-editpage">لینکون ِدچیین</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضایِ نوم"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J" title="بدیین ِصفحه [c]" accesskey="c"><span>صفحه</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%BE:J&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="این صفحه خَوری گپ بَزوئن (این صفحه دَنییه) [t]" accesskey="t"><span>گپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">مازِرونی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="هارشیئون"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/J"><span>بخوندستن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>دچیین</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&action=history" title="کهنه دگاردستهئونی که این صفحه دله دکته [h]" accesskey="h"><span>تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارون" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارون</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارون</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">پٮتی</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینههای بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عملکردون </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/J"><span>بخوندستن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>دچیین</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&action=history"><span>تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/J" title="همه صفحهئونی که اینجه ره لینک هدانه [j]" accesskey="j"><span>این صفحه ره لینکهدائهئون</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/J" rel="nofollow" title="اِسایی دِگاردستهئون ِصفحهئون که این صفحه جه لینک دارنه [k]" accesskey="k"><span>ونه واری دچییهئون</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=mzn" title="فایل باربییشتن [u]" accesskey="u"><span>فایل باربییشتن</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&oldid=178376" title="موندستنی لینک این صفحه ره اینتا محتوا وسّه"><span>بموندستنی لینک</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>صفحهی ِاطلاعات</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=J&id=178376&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات هدائن که این صفحه چتی منبع بیارده"><span>این مقالهی ِمنبع</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fmzn.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ"><span>کچیک URL بیتن</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fmzn.wikipedia.org%2Fwiki%2FJ"><span>اینجه QR کُد ره بیتن</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چاپ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&bookcmd=book_creator&referer=J"><span>کتاب بساتن</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7:DownloadAsPdf&page=J&action=show-download-screen"><span>دانلود PDF فرمت جه</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=J&printable=yes" title="پِرینت هـاکاردن صفحه دگاردسته [p]" accesskey="p"><span>پرینت صفحه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> دیگه پروژهئون </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/J" hreflang="en"><span>ویکیتلمبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9773" title="لینک هدائن دیتای ِآیتم ره [g]" accesskey="g"><span>ویکیدیتا ِآیتم</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="نما"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">نما</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">پٮتی</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">ویکیپدیا، آزادِ دانشنومه، جه</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="mzn" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r181701">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:#f8f9fa;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}</style><table class="sidebar nomobile nowraplinks" style="width:12em"><tbody><tr><td class="sidebar-top-image" style="padding-top: 1em; padding-bottom: 1em;"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Latin_alphabet_Jj.svg" class="mw-file-description" title="J"><img alt="J" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Latin_alphabet_Jj.svg/86px-Latin_alphabet_Jj.svg.png" decoding="async" width="86" height="48" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Latin_alphabet_Jj.svg/129px-Latin_alphabet_Jj.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Latin_alphabet_Jj.svg/172px-Latin_alphabet_Jj.svg.png 2x" data-file-width="86" data-file-height="48" /></a></span></td></tr><tr><th class="sidebar-title"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B7" title="لاتین خط">لاتین خط</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <table style="width:100%; text-align:center;"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/A" title="A">Aa</a> </td><td> <a href="/wiki/B" title="B">Bb</a> </td><td> <a href="/wiki/C" title="C">Cc</a> </td><td> <a href="/wiki/D" title="D">Dd</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/E" title="E">Ee</a> </td><td> <a href="/wiki/F" title="F">Ff</a> </td><td> <a href="/wiki/G" title="G">Gg</a> </td><td> <a href="/wiki/H" title="H">Hh</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/I" title="I">Ii</a> </td><td> <a class="mw-selflink selflink">Jj</a> </td><td> <a href="/wiki/K" title="K">Kk</a> </td><td> <a href="/wiki/L" title="L">Ll</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/M" title="M">Mm</a> </td><td> <a href="/wiki/N" title="N">Nn</a> </td><td> <a href="/wiki/O" title="O">Oo</a> </td><td> <a href="/wiki/P" title="P">Pp</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/Q" title="Q">Qq</a> </td><td> <a href="/wiki/R" title="R">Rr</a> </td><td> <a href="/wiki/S" title="S">Ss</a> </td><td> <a href="/wiki/T" title="T">Tt</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/U" title="U">Uu</a> </td><td> <a href="/wiki/V" title="V">Vv</a> </td><td> <a href="/wiki/W" title="W">Ww</a> </td><td> <a href="/wiki/X" title="X">Xx</a> </td></tr><tr style="vertical-align:top"><td> <a href="/wiki/Y" title="Y">Yy</a> </td><td> <a href="/wiki/Z" title="Z">Zz</a> </td><td> </td><td> </td></tr></tbody></table></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r279077">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-هارشیین"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81" title="شابلون:لاتین حروف"><abbr title="شابلون ره هارشین">هـ</abbr></a></li><li class="nv-گپ"><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86_%DA%AF%D9%BE:%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="شابلون گپ:لاتین حروف (این صفحه دَنییه)"><abbr title="شابلون خَوِری گپ بزنین">گ</abbr></a></li><li class="nv-دچیین"><a class="external text" href="https://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%86:%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B1%D9%88%D9%81&action=edit"><abbr title="شابلون ره دچینین">د</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <p><b>J</b> یا <b>j</b> دهمین حرفی هسته که <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B7" title="لاتین خط">لاتین خط</a> دله وجود دارنه. وه اتا <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%86%D9%85%D8%B1_%D8%AD%D8%B1%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیچمر حرف (این صفحه دَنییه)">بیچمر حرف</a> هسته که «ج» بخوندست وونه. این حرف غربی الفبائون دله نسبتاً جدیدته هسته. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=J&action=edit&section=1" title="تیکه: تاریخچه ره دچیین"><span>دچیین</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg/220px-Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg" decoding="async" width="220" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg/330px-Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg/440px-Childs_new_plaything_1743_alphabet.jpg 2x" data-file-width="2853" data-file-height="2950" /></a><figcaption>سال 1743 مدرسه وچونِ کتاب که حرف j ره سیوا نکرده و وه ره i دله حیساب بیارده!</figcaption></figure> <p>حرفی Jj بوئه، اوایل وجود نداشته. اولینکَش وه ره رومیها عدد بنویشتن دله، هر سه رقمِ سیوا هاکردن وسّه، استفاده کردنه. مثلاً XXIIJ یا xxiij ره بجای XXIII یا xxiii نوشتنه که میّن بوو سهتا i پشت-به-پشت هستنه. ونه کاربرد خله محدود بییه. تا این که <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> دله ات نفر تشخیص هادا که i تونده دِ جور بخوندست بوو که هئی جه خله فرق کننه. وه باته بنشنه این دِ حرف ره سیوا هاکردن و هر کمین وسّه اتا شکل داشتن. اینطرزی بیّه که j ره هم i شکل سر جه بساتنه. وه همون i هسته که ونه بن ره اتا دِم اضافه هاکردنه. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=J&action=edit&section=2" title="تیکه: منابع ره دچیین"><span>دچیین</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-small" style=""> </div> <ul><li>انگلیسی ویکیپدیا.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دپیته_چرخهتو"><span id=".D8.AF.D9.BE.DB.8C.D8.AA.D9.87_.DA.86.D8.B1.D8.AE.D9.87.E2.80.8C.D8.AA.D9.88"></span>دپیته چرخهتو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=J&action=edit&section=3" title="تیکه: دپیته چرخهتو ره دچیین"><span>دچیین</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table role="presentation" class="metadata mbox-small" style="background-color:#f9f9f9;border:1px solid #C0C0C0;color:#000;font-size: 80%"> <tbody><tr> <td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/J" title="جستجو در ویکیانبار"><img alt="جستجو در ویکیانبار" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="40" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/120px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span></td> <td class="mbox-text plainlist"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/" class="extiw" title="commons:">ویکی تلمبار</a> دله بتونّی پروندهئونی که <i><b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:J" class="extiw" title="commons:Category:J">J</a></b></i> خَوری دَره ره پیدا هاکنین.</td></tr> </tbody></table> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%B7" title="لاتین خط">لاتین خط</a></li></ul> <table class="wikitable latinalphabet" style="clear:both;margin:0.2em auto;width:100%;border"> <tbody><tr> <th colspan="26" style="background:#efefef;padding:0em;-moz-border-radius:.25em;-webkit-border-radius:.25em;border-radius:.25em;border:double .25em #dcdcdc;text-align:center"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7" class="mw-redirect" title="لاتین الفبا"><span style="color:black;">لاتین الفبا</span></a> </th></tr> <tr style="text-align:center"> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/A" title="A">Aa</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/B" title="B">Bb</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/C" title="C">Cc</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/D" title="D">Dd</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/E" title="E">Ee</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/F" title="F">Ff</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/G" title="G">Gg</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/H" title="H">Hh</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/I" title="I">Ii</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a class="mw-selflink selflink">Jj</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/K" title="K">Kk</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/L" title="L">Ll</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/M" title="M">Mm</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/N" title="N">Nn</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/O" title="O">Oo</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/P" title="P">Pp</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/Q" title="Q">Qq</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/R" title="R">Rr</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/S" title="S">Ss</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/T" title="T">Tt</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/U" title="U">Uu</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/V" title="V">Vv</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/W" title="W">Ww</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/X" title="X">Xx</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/Y" title="Y">Yy</a> </td> <td style="text-align:center;width:3.85%"><a href="/wiki/Z" title="Z">Zz</a> </td></tr></tbody></table> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐565f8c676d‐ncknf Cached time: 20250317200652 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [] CPU time usage: 0.069 seconds Real time usage: 0.104 seconds Preprocessor visited node count: 206/1000000 Post‐expand include size: 9720/2097152 bytes Template argument size: 201/2097152 bytes Highest expansion depth: 10/100 Expensive parser function count: 0/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 3563/5000000 bytes Lua time usage: 0.035/10.000 seconds Lua memory usage: 956132/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 75.509 1 -total 84.44% 63.760 1 شابلون:لاتین_حروف 10.34% 7.805 1 شابلون:تلمبار-رج 9.17% 6.922 1 شابلون:ویکیتلمبار 7.89% 5.958 1 شابلون:Sister 6.24% 4.715 1 شابلون:Side_box 5.08% 3.839 1 شابلون:Aligned_table 3.30% 2.494 1 شابلون:پانویس 1.56% 1.179 1 شابلون:لاتین_الفبا --> <!-- Saved in parser cache with key mznwiki:pcache:40994:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250317200652 and revision id 178376. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=J&oldid=178376">https://mzn.wikipedia.org/w/index.php?title=J&oldid=178376</a>" جه بیته بیّه</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="شا:ردهها">رج</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC:%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%81%D8%A8%D8%A7" title="رج:لاتین الفبا">لاتین الفبا</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه ره آخرینکَش این گدر دچینه: ۱۵:۲۳، ۱۹ ژوئن ۲۰۲۳</li> <li id="footer-info-copyright">کل نوشتارون <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">موجوز Creative Commons Attribution-ShareAlike</a> اساس شمه دسترس درنه؛ مومکنه ای بعدن اته سری نو شرط و شروط ایضافه بوه. اگه اطلاعات ویشتری خواننی <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">قوانین و موقررات ایستفاده</a> ره هارشین.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">حریم سیاست</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C">ویکیپدیا خَوِری</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D9%85%D9%87">تکذیبنومه</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آداب قانون</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">گتکَرون</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/mzn.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">کوکی خَوِری</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//mzn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=J&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">موبایل هارشیین</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>چرخهتو</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="ویکیپدیا چرخهتو"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="شا:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">چرخ هاییر</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">J</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>۱۴۳ زوون</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>ترنه گپ بزوئن</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.eqiad.main-5b7d47cbb-4cz44","wgBackendResponseTime":188,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.069","walltime":"0.104","ppvisitednodes":{"value":206,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":9720,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":201,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":3563,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 75.509 1 -total"," 84.44% 63.760 1 شابلون:لاتین_حروف"," 10.34% 7.805 1 شابلون:تلمبار-رج"," 9.17% 6.922 1 شابلون:ویکیتلمبار"," 7.89% 5.958 1 شابلون:Sister"," 6.24% 4.715 1 شابلون:Side_box"," 5.08% 3.839 1 شابلون:Aligned_table"," 3.30% 2.494 1 شابلون:پانویس"," 1.56% 1.179 1 شابلون:لاتین_الفبا"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.035","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":956132,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-565f8c676d-ncknf","timestamp":"20250317200652","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"J","url":"https:\/\/mzn.wikipedia.org\/wiki\/J","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9773","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9773","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2023-06-19T15:23:04Z","dateModified":"2023-06-19T15:23:04Z"}</script> </body> </html>