CINXE.COM

Clive Lamming — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Clive Lamming — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"ad64453c-28d2-44d8-83b3-dfb60ba40a9f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Clive_Lamming","wgTitle":"Clive Lamming","wgCurRevisionId":222364286,"wgRevisionId":222364286,"wgArticleId":1451211,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Page utilisant P569","Page utilisant P27","Page utilisant P69","Page utilisant P106","Page utilisant P108","Page utilisant P463","Page utilisant P184","Article utilisant l'infobox Biographie2 avec la charte par défaut","Article à illustrer Biographie","Article utilisant l'infobox Biographie2","Article utilisant une Infobox","Article avec passages non neutres","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Chemin de fer/Articles liés","Portail:Transports/Articles liés", "Portail:Technologies/Articles liés","Portail:Transports en Île-de-France/Articles liés","Portail:Île-de-France/Articles liés","Portail:France/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Modélisme/Articles liés","Wikipédia:Article biographique","Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts","Historien français du XXe siècle","Personnalité française du chemin de fer","Docteur en histoire de l'université Paris-Sorbonne","Historien des chemins de fer","Modéliste ferroviaire","Personnalité française née d'un parent britannique","Naissance dans le Lincolnshire","Naissance en août 1938"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Clive_Lamming","wgRelevantArticleId":1451211,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true, "wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2979428","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading", "ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.16"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Clive Lamming — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/Clive_Lamming"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Clive_Lamming"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Clive_Lamming rootpage-Clive_Lamming skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Clive+Lamming" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Clive+Lamming" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=Clive+Lamming" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=Clive+Lamming" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Biographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Biographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Biographie</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Biographie-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Biographie</span> </button> <ul id="toc-Biographie-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Famille" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Famille"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Famille</span> </div> </a> <ul id="toc-Famille-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Formation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Formation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Formation</span> </div> </a> <ul id="toc-Formation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Carrière_académique_et_recherches" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Carrière_académique_et_recherches"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Carrière académique et recherches</span> </div> </a> <ul id="toc-Carrière_académique_et_recherches-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Publications" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Publications"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Publications</span> </div> </a> <ul id="toc-Publications-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Article_connexe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Article_connexe"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Article connexe</span> </div> </a> <ul id="toc-Article_connexe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Clive Lamming</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 1 langue." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-1" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">1 langue</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Clive_Lamming" title="Clive Lamming – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Clive Lamming" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2979428#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Clive_Lamming" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:Clive_Lamming" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Clive_Lamming"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Clive_Lamming"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/Clive_Lamming" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/Clive_Lamming" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;oldid=222364286" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=Clive_Lamming&amp;id=222364286&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FClive_Lamming"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FClive_Lamming"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Clive+Lamming"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=Clive_Lamming&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2979428" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r222901683">.mw-parser-output .infobox hr{height:2px;background-color:#E1E1E1}.mw-parser-output .infobox_v3 .row1col{padding:4px;text-align:center;background-color:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);color:var(--color-emphasized,#000000)}</style><div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive large"><div class="entete defaut" style="background-color:#EEEEFF;color:#000000"><div>Clive Lamming</div></div><div><div class="images" style="padding:2px 0"><span class="mw-default-size skin-invert-image" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Aide:Ins%C3%A9rer_une_image" title="Aide:Insérer une image"><img alt="une illustration sous licence libre serait bienvenue" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-260px-Defaut_2.svg.png" decoding="async" width="260" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-390px-Defaut_2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Defaut_2.svg/langfr-520px-Defaut_2.svg.png 2x" data-file-width="175" data-file-height="40" /></a></span></div></div><table><caption style="color:#000000;text-align:center;background-color:#EEEEFF">Biographie</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">Naissance</th><td class=""><div> <span class="wd_p569"><time class="nowrap date-lien" datetime="1938-08-17" data-sort-value="1938-08-17"><a href="/wiki/17_ao%C3%BBt" title="17 août">17</a> <a href="/wiki/Ao%C3%BBt_1938" title="Août 1938">août</a> <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a></time><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P569" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span> <span class="noprint">(86&#160;ans)</span><br /><a href="/wiki/Louth_(Royaume-Uni)" title="Louth (Royaume-Uni)">Louth (Royaume-Uni)</a></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Nationalité</th><td class=""><div> <span class="wd_p27"><a href="/wiki/France" title="France">française</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P27" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Formation</th><td class=""><div> <span class="wd_p69"><a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris-Sorbonne" title="Université Paris-Sorbonne">Université Paris-Sorbonne</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P69" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Activités</th><td class=""><div> <span class="wd_p106"><a href="/wiki/Historien" title="Historien">Historien</a>, <a href="/wiki/Mod%C3%A9lisme_ferroviaire" title="Modélisme ferroviaire">modéliste ferroviaire</a>, <a href="/wiki/Histoire_des_sciences" title="Histoire des sciences">historien des sciences</a>, <a href="/wiki/Professeur_(titre)" title="Professeur (titre)">professeur</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P106" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr></tbody></table><table><caption style="color:#000000;text-align:center;background-color:#EEEEFF">Autres informations</caption><tbody><tr class=""><th scope="row">A travaillé pour</th><td class=""><div> <span class="wd_p108"><a href="/wiki/Revue_g%C3%A9n%C3%A9rale_des_chemins_de_fer" title="Revue générale des chemins de fer">Revue générale des chemins de fer</a><br /><a href="/wiki/%C3%89cole_normale_sup%C3%A9rieure_Paris-Saclay" title="École normale supérieure Paris-Saclay">École normale supérieure Paris-Saclay</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P108" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Membre de</th><td class=""><div> <span class="wd_p463"><a href="/wiki/Commission_nationale_des_monuments_historiques" title="Commission nationale des monuments historiques">Commission nationale des monuments historiques</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P463" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr><tr class=""><th scope="row">Directeur de thèse</th><td class=""><div> <span class="wd_p184"><a href="/wiki/Fran%C3%A7ois_Caron_(historien)" title="François Caron (historien)">François Caron</a> <small>(<time datetime="1993" data-sort-value="1993" class="date-lien"><a href="/wiki/1993" title="1993">1993</a></time>)</small><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#P184" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span></div></td></tr></tbody></table><p class="navbar noprint bordered navigation-not-searchable" style="border-top:1px solid#EEEEFF"><span class="plainlinks" style="text-align:left"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=0">modifier</a> - <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=0">modifier le code</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428" class="extiw" title="d:Q2979428">modifier Wikidata</a></span><span style="text-align:right"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Biographie2" title="Documentation du modèle"><img alt="Documentation du modèle" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></span></p></div> <p><b>Clive Lamming</b>, né le <time class="nowrap bday" datetime="1938-08-17" data-sort-value="1938-08-17">17 août 1938</time> à <a href="/wiki/Louth_(Royaume-Uni)" title="Louth (Royaume-Uni)">Louth</a><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, est un <a href="/wiki/Historien" title="Historien">historien</a> <a href="/wiki/France" title="France">français</a>, notamment connu pour ses nombreuses publications concernant le <a href="/wiki/Chemin_de_fer" title="Chemin de fer">domaine ferroviaire</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Biographie">Biographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Biographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Biographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Famille">Famille</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Famille" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Famille"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Clive Lamming vit en <a href="/wiki/France" title="France">France</a> depuis sa jeunesse. Né d'un père <a href="/wiki/Royaume-Uni" title="Royaume-Uni">britannique</a> (Francis-Edgar Lamming) et d'une mère française (Marie-Anne Champel) qui fut interprète dans les <a href="/wiki/Forces_fran%C3%A7aises_libres" title="Forces françaises libres">Forces françaises libres</a>, à <a href="/wiki/Londres" title="Londres">Londres</a>, pendant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, il vient en France avec sa mère, divorcée, après la guerre. Il épouse Thérèse Jaje (française d'origine polonaise) en 1968. Deux enfants sont nés de ce mariage&#160;: Xavier en 1969 et Brigitte en 1972. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Formation">Formation</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Formation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Formation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Après des études secondaires à <a href="/wiki/Lons-le-Saunier" title="Lons-le-Saunier">Lons-le-Saunier</a>, de <a href="/wiki/Philosophie" title="Philosophie">philosophie</a> à <a href="/wiki/Besan%C3%A7on" title="Besançon">Besançon</a> et à <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> (<a href="/wiki/Dipl%C3%B4me_national_de_licence" title="Diplôme national de licence">licence</a> et <a href="/wiki/Certificat_d%27aptitude_au_professorat_de_l%27enseignement_du_second_degr%C3%A9" title="Certificat d&#39;aptitude au professorat de l&#39;enseignement du second degré">CAPES</a>), et après son service militaire, il enseigne à <a href="/wiki/Vesoul" title="Vesoul">Vesoul</a> et à <a href="/wiki/Landrecies" title="Landrecies">Landrecies</a> comme professeur de philosophie, à <a href="/wiki/Melun" title="Melun">Melun</a> comme professeur d'École normale, puis il devient professeur d'<a href="/wiki/%C3%89cole_normale_nationale_d%27apprentissage" title="École normale nationale d&#39;apprentissage">École normale nationale d'apprentissage</a> (ENNA) et de l'École normale supérieure de l'enseignement technique de Cachan (ENSET) comme <a href="/wiki/Professeur_agr%C3%A9g%C3%A9_de_l%27enseignement_du_second_degr%C3%A9_fran%C3%A7ais" title="Professeur agrégé de l&#39;enseignement du second degré français">professeur agrégé</a>. Il forme des professeurs de l'enseignement <a href="/wiki/Enseignement_professionnel" title="Enseignement professionnel">technique</a> à l'Éducation nationale et est membre de la Commission Paritaire des professeurs d'ENNA. Comme professeur d'ENNA, il devient formateur des instructeurs du centre de formation des apprentis (CFA) de la <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_nationale_des_chemins_de_fer_fran%C3%A7ais" title="Société nationale des chemins de fer français">SNCF</a><sup id="cite_ref-AuteursArtistes_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-AuteursArtistes-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En 1984-1985, il a été chargé d’un rapport sur les Loisirs techniques en France, remis au <a href="/wiki/Minist%C3%A8re_des_Sports_(France)" title="Ministère des Sports (France)">ministre de la Jeunesse et des Sports</a>. Il est membre de la <a href="/wiki/Commission_europ%C3%A9enne" title="Commission européenne">Commission européenne</a> via le <a href="/wiki/Centre_europ%C3%A9en_pour_le_d%C3%A9veloppement_de_la_formation_professionnelle" title="Centre européen pour le développement de la formation professionnelle">Centre européen pour le développement de la formation professionnelle</a>, à la fin des années 1990, et l'un des créateurs du service éducatif du <a href="/wiki/Mus%C3%A9e_des_Arts_et_M%C3%A9tiers" title="Musée des Arts et Métiers">Musée des Arts et Métiers</a> du <a href="/wiki/Conservatoire_national_des_arts_et_m%C3%A9tiers" title="Conservatoire national des arts et métiers">Conservatoire national des arts et métiers</a> (Cnam) où il enseigne de 1994 à 2003. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Carrière_académique_et_recherches"><span id="Carri.C3.A8re_acad.C3.A9mique_et_recherches"></span>Carrière académique et recherches</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Carrière académique et recherches" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Carrière académique et recherches"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/1993" title="1993">1993</a> à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_Paris-Sorbonne" title="Université Paris-Sorbonne">université Paris-Sorbonne</a>, il soutient sa thèse de <a href="/wiki/Doctorat" title="Doctorat">doctorat</a> d'histoire consacrée à l’analyse de l’ «&#160;évolution des politiques de traction et des techniques de traction à la SNCF&#160;»<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, sous la direction de François Caron, en présence notamment de <a href="/wiki/Fernand_Nouvion" title="Fernand Nouvion">Fernand Nouvion</a><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Historien des chemins de fer français, lauréat de l'<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Académie française">Académie française</a>, il est connu dans le monde ferroviaire pour avoir publié une centaine d'ouvrages (111 officiellement déposés à la Bibliothèque Nationale<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>), dont certains sont des références, publiés chez de grands éditeurs, comme le <i><a href="/wiki/R%C3%A9f%C3%A9rence:Larousse_des_trains_et_des_chemins_de_fer" title="Référence:Larousse des trains et des chemins de fer">Larousse des trains et des chemins de fer</a></i> ou <i>Les Grands Trains</i> (Larousse), <i>Métro insolite</i>, <i>Cinquante ans de traction à la SNCF</i> (CNRS), <i>Trains de légende</i> (Atlas), etc<sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Neutralit%C3%A9_de_point_de_vue" title="Wikipédia:Neutralité de point de vue">[non neutre]</a></sup>. Il est collectionneur de très nombreux documents historiques et livres ferroviaires (remontant jusqu'à 1845), de photographies ferroviaires anciennes (remontant jusqu'aux années 1870) et de catalogues de trains-jouets anciens et miniatures (remontant jusqu'au <a href="/wiki/XIXe_si%C3%A8cle" title="XIXe siècle"><abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>). </p><p>Il collabore à la <i><a href="/wiki/Revue_g%C3%A9n%C3%A9rale_des_chemins_de_fer" title="Revue générale des chemins de fer">Revue générale des chemins de fer</a></i>, revue de référence pour les ingénieurs de la <a href="/wiki/Soci%C3%A9t%C3%A9_nationale_des_chemins_de_fer_fran%C3%A7ais" title="Société nationale des chemins de fer français">SNCF</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il est membre de la <a href="/wiki/Commission_nationale_des_monuments_historiques" title="Commission nationale des monuments historiques">Commission Nationale Patrimoine et Architecture (CNPA) des Monuments Historiques</a> (section IV, patrimoine industriel, chemins de fer) depuis 2007<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Le <time class="nowrap date-lien" datetime="2007-04-03" data-sort-value="2007-04-03"><a href="/wiki/3_avril_dans_les_chemins_de_fer" title="3 avril dans les chemins de fer">3 avril</a> <a href="/wiki/2007_dans_les_chemins_de_fer" title="2007 dans les chemins de fer">2007</a></time>, il est consultant en studio et commente le record du monde de vitesse du <a href="/wiki/TGV" title="TGV">TGV</a> pour <a href="/wiki/France_2" title="France 2">France 2</a> lors de l'opération V 150. </p><p>Pendant plusieurs mois en 2010, il travaille comme conseiller technique et historique pour les décors ferroviaires du grand <a href="/wiki/St%C3%A9r%C3%A9oscopie" title="Stéréoscopie">film en 3D</a> de <a href="/wiki/Martin_Scorsese" title="Martin Scorsese">Martin Scorsese</a>, <i><a href="/wiki/Hugo_Cabret" title="Hugo Cabret">Hugo Cabret</a></i><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Tourné aux <a href="/wiki/Studios_de_Shepperton" title="Studios de Shepperton">Shepperton Studios</a> de Londres, le film se passe dans une grande gare parisienne (<a href="/wiki/Gare_de_Paris-Nord" title="Gare de Paris-Nord">Gare du Nord</a>) en 1929. </p><p>Il a fait le même travail, avec reconstitution précise du train, pour la version de 2017 du film <a href="/wiki/Le_Crime_de_l%27Orient-Express_(film,_2017)" title="Le Crime de l&#39;Orient-Express (film, 2017)"><i>Le Crime de l'Orient-Express</i></a> de <a href="/wiki/Kenneth_Branagh" title="Kenneth Branagh">Kenneth Branagh</a>, produit par la <a href="/wiki/20th_Century_Studios" title="20th Century Studios">20th Century Fox</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Il a donné deux conférences, comme historien du chemin de fer, lors de la réunion spéciale du <a href="/wiki/Groupe_des_sept_(%C3%A9conomie)" title="Groupe des sept (économie)">G8</a> qui s'est tenue à Paris, les 4 et <time class="nowrap" datetime="2011-07-05" data-sort-value="2011-07-05">5 juillet 2011</time>, en vue de la création du réseau ferré national afghan pour lequel il a proposé un tracé est-ouest reliant directement la <a href="/wiki/Chine" title="Chine">Chine</a> à l'<a href="/wiki/Europe" title="Europe">Europe</a> par l'<a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a>, l'<a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iran</a> et la <a href="/wiki/Turquie" title="Turquie">Turquie</a>, entièrement à voie normale<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les travaux ont commencé au début de <time class="nowrap" datetime="2016-11" data-sort-value="2016-11">novembre 2016</time> et se termineront en 2027, avec la mise en place du réseau afghan (5&#160;500&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr>), permettant un trajet direct d'environ 12&#160;000&#160;<abbr class="abbr" title="kilomètre">km</abbr> entre la Chine et l'Europe par le réseau afghan, cela grâce à un financement de 16,7&#160;milliards de dollars avancé par la Banque asiatique de développement<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Aujourd'hui, la ligne est en service entre Khaf et Herat sur 225 kilomètres, dont 140 km en Afghanistan et 85 km en Iran et, depuis le 9 mai 2023, des trains de 655 tonnes circulent. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Publications">Publications</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Publications" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Publications"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i>Le Chemin de fer passion. De la réalité au train miniature</i>, <a href="/wiki/Loco_Revue" title="Loco Revue">Loco Revue</a>, 1969, 100 p<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite_crochet">[</span>N 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>La Boîte à outils</i>, rubriques Les Doigts d'or et Maquettisme et Modélisme, Atlas, Paris, 1976-1979 <span style="display: block; margin-left:1.6em;">24 fiches consacrées au modélisme ferroviaire<sup id="cite_ref-Fasc_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Fasc-17"><span class="cite_crochet">[</span>N 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</span></li> <li><i>Comment ça marche</i>, parties Trains réels<sup id="cite_ref-Fasc_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Fasc-17"><span class="cite_crochet">[</span>N 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, Atlas, Paris, 1978-1981</li> <li><i>Encyclopédie A-Z</i>, parties Trains réels<sup id="cite_ref-Fasc_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-Fasc-17"><span class="cite_crochet">[</span>N 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, Atlas, Paris, 1978-1983</li> <li><i>Pratique réaliste du modélisme ferroviaire</i>, Picador, Paris, 1979, 200 p.<sup id="cite_ref-Tirage_5k_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_5k-18"><span class="cite_crochet">[</span>N 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Le Modélisme ferroviaire, guide pratique</i>, De Vecchi, Paris, 1980, 150 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-85177-167-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-85177-167-1"><span class="nowrap">2-85177-167-1</span></a>)</small></li> <li><i>Modélisme et Trains</i>, Atlas, Paris, 1980, 126 p<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite_crochet">[</span>N 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Les Locomotives</i>, De Vecchi, Paris, 1980, 160 p<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite_crochet">[</span>N 5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Gares et Bâtiments ferroviaires en modélisme</i>, avec Alain Pras, <a href="/wiki/LR_Presse" title="LR Presse">édition Loco-Revue</a>, Auray, 1981 ainsi qu'en 1987, 96 et 104 p<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite_crochet">[</span>N 6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Cent Ans de trains-jouets en France</i>, La Vie du Rail, Paris, 1981, 190 p<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite_crochet">[</span>N 7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Jouets anciens</i>, Atlas, Paris, 1982 et 1985, 240 p<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite_crochet">[</span>N 8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <dl><dd><dl><dd>- <a href="/wiki/Prix_Pouchard" title="Prix Pouchard">Prix Pouchard</a> 1983 de l’<a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_fran%C3%A7aise" title="Académie française">Académie française</a></dd></dl></dd></dl> <ul><li><i>Les Chefs-d’œuvre du modélisme ferroviaire</i>, Atlas, Paris, 1982 et 1984, 144 p<sup id="cite_ref-Tirage_12k_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_12k-24"><span class="cite_crochet">[</span>N 9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Ces sacrés petits trains</i>, Les éditions de l'amateur, Bruxelles, 1983, 206 p.</li> <li><i>À l'encre violette, un siècle de vie à la communale</i>, Atlas, Paris, 1983, 1986, 1994 et 2005</li> <li><i>Dix Super Plans de réseaux</i>, édité par les trains Jouef, Paris, 1984, 1987 ou 1991, 1993 et 1998, 40 p<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite_crochet">[</span>N 10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Le Temps des chemins de fer en France</i>, avec Jacques Marseille, <a href="/w/index.php?title=Nathan_ou_PML&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Nathan ou PML (page inexistante)">Nathan ou PML</a>, Paris, 1986, 190 p<sup id="cite_ref-Tirage_12k_24-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_12k-24"><span class="cite_crochet">[</span>N 9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Trains et Modèles de trains</i>, encyclopédie en 7 tomes (ouvrage de base, puis 46 compléments), Weka, Paris, 1985 à 1993, 8072 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-7337-0036-7" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-7337-0036-7"><span class="nowrap">2-7337-0036-7</span></a>)</small></li> <li><i>La Grande Aventure du TGV</i>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Larousse" title="Éditions Larousse">Larousse</a>, Paris, 1987, 200 p.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite_crochet">[</span>N 11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Jouets JEP</i>, Maeght, Paris, 1988 400 p<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite_crochet">[</span>N 12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Grands Trains</i>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Larousse" title="Éditions Larousse">Larousse</a>, Paris, 1989, 1991, 1995 et 2001, 200 p<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite_crochet">[</span>N 13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>T'es pas si nul, Solar ou M.A. Éditions, 1989, 2005</i></li> <li><i>Les Jouets Citroën</i>, Maeght, Paris, 1990, 270 p<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>N 14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Modélisme&#160;: l'intégrale du matériel SNCF</i>, en deux tomes, avec Guy Landgraf, éditions La Vie du Rail, Paris, 1991, 380 p.</li> <li><i>Cote RMF du train miniature 1992, 1995 ainsi qu'en 1999 aux éditions Weka et Rigel, Paris</i></li> <li><i>Encyclopédie du train-jouet français</i>, éditions du Collectionneur, Paris, 1993, 340 p. et chez Altinea, 2007<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite_crochet">[</span>N 15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Catalogue de la vente de trains de la collection Petiet</i>, Hôtel Drouot Paris, 5 catalogues annuels, 1993, 1994, 1995, 1996 et 2004<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite_crochet">[</span>N 16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Trains de légende</i>, Atlas, Paris, 1995-1999<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite_crochet">[</span>N 17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>3&#160;000 Modèles réduits ferroviaires</i>, en 2 tomes, éditions Milan, Toulouse, 1996 et 1997, 600 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-84113-450-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-84113-450-4"><span class="nowrap">2-84113-450-4</span></a> et <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-84113-451-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-84113-451-2"><span class="nowrap">2-84113-451-2</span></a>)</small><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite_crochet">[</span>N 18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Cinquante Ans de traction à la SNCF - Enjeux politiques, économiques et réponses techniques</i>, CNRS éditions, Paris 1997, 320 p<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite_crochet">[</span>N 19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Paris ferroviaire</i>, Guide des gares, Parigramme. Paris 1999, 2002, 2005, 192 p<sup id="cite_ref-Tirage_3k_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_3k-35"><span class="cite_crochet">[</span>N 20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Le Patrimoine de la SNCF et des chemins de fer français</i>, Flohic, Paris, 1999, 2000, 2002, 972 p<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite_crochet">[</span>N 21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Objets du train à collectionner</i>, éditions Du May (ETAI), Paris, 2000, 128 p<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>N 22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Métro insolite&#160;: Guide technique et architectural du métro de Paris</i>, Parigramme, Paris, 2001, 2005, 2011, 176 p<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite_crochet">[</span>N 23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Trains&#160;: une épopée de légende</i>, livre pour enfants, La Poste, Paris 2001, 56 p<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite_crochet">[</span>N 24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Histoire d'objets techniques</i>. Manuel scolaire, avec Serge Picard et Ignace Rak. Delagrave, Paris, 2001.</li> <li><i>Locomotives de légende</i>, fiches accompagnant des modèles réduits de locomotives, Atlas, Paris, 2001-2004<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite_crochet">[</span>N 25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>La Grande Aventure du train</i>, encyclopédie en 67 fascicules, Hachette, Paris, 2002-200?, 800 p<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite_crochet">[</span>N 26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>L'Encyclopédie Trains, la légende du chemin de fer</i>, Nov'édit, 2003, 450 p.</li> <li><i>Le Livre d'or des trains. La légende des chemins de fer</i>, Éditions De Lodi, 2003, 448 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2846900805" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2846900805"><span class="nowrap">978-2846900805</span></a>)</small><sup id="cite_ref-Tirage_42-0" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_-42"><span class="cite_crochet">[</span>N 27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Paris tram&#160;: l'histoire mouvementée du tramway parisien et des petits trains en Île-de-France</i>, Parigramme, 2003, 2005, 159 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2840961963" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2840961963"><span class="nowrap">978-2840961963</span></a>)</small><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite_crochet">[</span>N 28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Jouef&#160;: Les petits trains de notre enfance</i>, <a href="/wiki/Loco_Revue" title="Loco Revue">Loco Revue</a> <a href="/wiki/LR_Presse" title="LR Presse">LR Presse</a>, Auray, 2004, 350 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-903651-38-8" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-903651-38-8"><span class="nowrap">2-903651-38-8</span></a>)</small><sup id="cite_ref-Tirage_5k_18-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_5k-18"><span class="cite_crochet">[</span>N 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, réédition 2007, <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/2-903651-46-9" title="Spécial:Ouvrages de référence/2-903651-46-9"><span class="nowrap">2-903651-46-9</span></a>)</small></li> <li><i>Trains miniatures</i> - Ed.groupe <a href="/wiki/LR_Presse" title="LR Presse">LR Presse</a>, Auray, 2005, 149 pages. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2903651404" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2903651404"><span class="nowrap">978-2903651404</span></a>)</small></li> <li><i>Le Chemin de fer du <abbr class="abbr" title="21ᵉ siècle"><span class="romain">XXI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</i>, <i><a href="/wiki/Science_et_Vie" title="Science et Vie">Science et Vie</a></i>, n° spécial hors série, juin 2003<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite_crochet">[</span>N 29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i><a href="/wiki/R%C3%A9f%C3%A9rence:Larousse_des_trains_et_des_chemins_de_fer" title="Référence:Larousse des trains et des chemins de fer">Larousse des trains et des chemins de fer</a></i>, <a href="/wiki/%C3%89ditions_Larousse" title="Éditions Larousse">Larousse</a>, Paris, 2005, réédition 2008, 512 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2035054937" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2035054937"><span class="nowrap">978-2035054937</span></a>)</small><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite_crochet">[</span>N 30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Trains de l’extrême</i>, Lodi, Paris, 2006, 267 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2846902731" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2846902731"><span class="nowrap">978-2846902731</span></a>)</small><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite_crochet">[</span>N 31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Trains de légende</i>, nouvelle encyclopédie de 35 volumes de 126 pages, Atlas, Paris, 2005-2008<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite_crochet">[</span>N 32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Carnet de morale</i>, Éditions de Borée, 2006</li> <li><i>Hornby, des trains-jouets bien français</i>, <a href="/wiki/Loco_Revue" title="Loco Revue">Loco Revue</a> <a href="/wiki/LR_Presse" title="LR Presse">LR Presse</a>, Auray, 2006, 285 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2903651435" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2903651435"><span class="nowrap">978-2903651435</span></a>)</small><sup id="cite_ref-Tirage_3k_35-1" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_3k-35"><span class="cite_crochet">[</span>N 20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>La Passion des trains (avec Michel Chevalet)</i>, encyclopédie en 70 fascicules et DVD<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite_crochet">[</span>N 33<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, Atlas, Paris, 2006-2009</li> <li><i>JEP-1902-1964&#160;: Les plus beaux trains-jouets de France</i>, <a href="/wiki/LR_Presse" title="LR Presse">LR Presse</a>, Auray, 2008, 288 p. <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2903651503" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2903651503"><span class="nowrap">978-2903651503</span></a>)</small><sup id="cite_ref-Tirage_3k_35-2" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_3k-35"><span class="cite_crochet">[</span>N 20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></li> <li><i>Paris au temps des gares</i>, Éd. Parigramme, Paris 2011, 160 p<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite_crochet">[</span>N 34<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Trains d’antan en cartes postales</i>, Éd. HC Paris, 2011, 160 p<sup id="cite_ref-Tirage_3k_35-3" class="reference"><a href="#cite_note-Tirage_3k-35"><span class="cite_crochet">[</span>N 20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Transports urbains</i>, Éd. Atlas, Paris, 2011, 31 volumes de 126 p<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite_crochet">[</span>N 35<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li> <li><i>Les Secrets des trains </i>, La librairie Vuibert, 2012, 304 p.</li> <li><i>Michelines et Autorails </i>, fiches accompagnant des modèles réduits d'autorail, Atlas, Paris, 2012</li> <li><i>Trains - Histoire des chemins de fer. Développement des locomotives. Apogée des Trains à Grande Vitesse</i>. Éditions De Lodi, 2012, 448 p.</li> <li><i>Il était une fois le train, la grande histoire du chemin de fer français</i>, Éditions Studio Canal, 2012, 128 p. + 2 DVD</li> <li><i>50 Histoires de trains extraordinaires et fantastiques</i>, Éditions Ipanema, 2013, 88 p.</li> <li><i>Automotrices des réseaux français,</i> fiches accompagnant des modèles réduits d'automotrices, Atlas, Paris, 2014</li> <li><i>La France en train&#160;: cheminots et voyageurs, 1880-1980</i>, avec Marie-Hélène Westphalen, <a href="/wiki/Les_Ar%C3%A8nes" title="Les Arènes">Les Arènes</a>, 2014, 110 p.</li> <li><i>1915-2015, un siècle de trains miniatures</i>, Éditions LR presse, 2015, 272 p.</li> <li><i>Les Chemins de fer mythiques</i>, collection L'histoire par les cartes, Éditions du Chêne-EPA-Hachette, 2016, 224 p.</li> <li><i>L'Orient-Express, la vraie histoire</i>, Éditions Hachette-EPA, 2017, 120 p.</li> <li><i>Patrimoine ferroviaire</i> (avec Luc Fournier), Éditions du Patrimoine, 2017, 260 p.</li> <li><i>La Grande Histoire du métro parisien de 1900 à nos jours</i>, Atlas, 2018.</li> <li><i>Paris Autobus Insolite</i>, Éditions Parigramme, 2019, 160 p.</li> <li><i>Toutes les lignes et gares de France en cartes</i>, Éditions LR-Presse, 2019, 187 p.</li> <li><i>La France de gare en gare</i>, Éditions Ouest-France, 2020, 173 p.</li> <li><i>Répertoire des marques de jouets</i>, Éditions Le village du jouet, 2021, 282 p.</li> <li><i>Une histoire insolite des trains</i>, Éditions Alizio (Leduc), Paris, 2024, 256 p.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 20&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-Fasc-17"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Fasc_17-0">a</a> <a href="#cite_ref-Fasc_17-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Fasc_17-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text">En fascicules ou livres brochés.</span> </li> <li id="cite_note-Tirage_5k-18"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tirage_5k_18-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tirage_5k_18-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Tirage 5&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 8&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 2&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 2 fois 2&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 7&#160;500&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a> </span><span class="reference-text">Prix Pouchard Acad. Fse-1983. Tirage 8&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-Tirage_12k-24"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tirage_12k_24-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Tirage_12k_24-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text">Tirage 12&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage, 4 fois 10&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a> </span><span class="reference-text">Préface H. Curien. Tirage 6&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 5&#160;500&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a> </span><span class="reference-text">Préface de P. Poivre d’Arvor. Plusieurs tirages de 8&#160;000&#160;ex. Traduit en allemand et en italien.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text">Préface de J.-P. Beltoise. Tirage 3&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage 3&#160;500&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a> </span><span class="reference-text">400 à 900 pièces décrites pour chaque catalogue, tirage 5&#160;000&#160;ex. Édition bilingue.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a> </span><span class="reference-text">Série de 1&#160;500 fiches grand public, tirage 200&#160;000, traduite en anglais, allemand, néerlandais, etc. Plus tirés à part dont certains coédités avec <a href="/wiki/Gl%C3%A9nat" title="Glénat">Glénat</a>.</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a> </span><span class="reference-text">Avec 750 plans de matériel réel et 3&#160;000 modèles décrits, avec illustrations. Tirage 5&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a> </span><span class="reference-text">Ouvrage tiré de la thèse de doctorat de l’auteur. Tirage 1&#160;200&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-Tirage_3k-35"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Tirage_3k_35-0">a</a> <a href="#cite_ref-Tirage_3k_35-1">b</a> <a href="#cite_ref-Tirage_3k_35-2">c</a> et <a href="#cite_ref-Tirage_3k_35-3">d</a></sup> </span><span class="reference-text">Tirage 3&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a> </span><span class="reference-text">Conseiller scientifique du livre et participation à la rédaction collective. 4&#160;000 illustrations, tirage 30&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text">400 illustrations, tirage initial 4&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage initial 4&#160;000&#160;ex, deuxième tirage dès le <abbr class="abbr" title="Premier">1<sup>er</sup></abbr>&#160;mois de vente, total vendu 250&#160;000&#160;ex depuis.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a> </span><span class="reference-text">Préface de Louis Gallois, PDG de la SNCF. Tirage initial 36&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage initial 170&#160;000&#160;ex, tirage courant 20&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a> </span><span class="reference-text">Encyclopédie par fascicules avec des répliques de trains-jouets anciens Hornby. Plus tirés à part dont certains coédités avec EPA et les <a href="/wiki/%C3%89ditions_du_Ch%C3%AAne" title="Éditions du Chêne">éditions du Chêne</a>. Tirage initial 200&#160;000, tirage courant 30&#160;000.</span> </li> <li id="cite_note-Tirage_-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Tirage_42-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage non précisé.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a> </span><span class="reference-text">Histoire du tramway à Paris, et tramways actuels. Tirage initial 10&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a> </span><span class="reference-text">Pour l’exposition SNCF des Champs-Élysées. Tirage&#160;: 300&#160;000. Environ 60&#160;% des articles écrits.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a> </span><span class="reference-text">Livre de référence Larousse destiné à la SNCF et au grand public. Tirage initial 10&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a> </span><span class="reference-text">Livre sur les trains les plus exceptionnels dans le monde entier. Tirage 5&#160;000&#160;ex.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage du premier volume&#160;: 180&#160;000&#160;ex. Plus tirés à part dont certains coédités avec Glénat.</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a> </span><span class="reference-text">Plus tirés à part dont certains coédités avec Glénat.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a> </span><span class="reference-text">4&#160;000 ex.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a> </span><span class="reference-text">Tirage initial 150&#160;000 ex.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style=""><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/SUDOC%7C026963027">«&#160;Lamming, Clive&#160;»</a> sur <i>viaf.org/processed/SUDOC</i>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2011"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bibliobs.nouvelobs.com/actualites/20111214.OBS6675/pour-hugo-cabret-je-me-suis-inspire-a-80-de-la-gare-du-nord.html"><cite style="font-style:normal;">«&#160;Pour «&#160;Hugo Cabret&#160;», je me suis inspiré à 80&#160;% de la Gare du Nord&#160;»</cite></a>, sur <span class="italique">bibliobs.nouvelobs.com</span>, <time class="nowrap" datetime="2011-12-14" data-sort-value="2011-12-14">14 décembre 2011</time></span>.</span> </li> <li id="cite_note-AuteursArtistes-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-AuteursArtistes_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text">Site Auteurs et Artistes «&#160;Clive Lamming, auteur&#160;» <a rel="nofollow" class="external text" href="http://auteursetartistes.monsite.wanadoo.fr/page2.html">lire</a> (consulté le 10/11/2009).</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lamming"><span class="ouvrage" id="Clive_Lamming">Clive <span class="nom_auteur">Lamming</span>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://theses.fr/1993PA040318"><cite style="font-style:normal;">Évolution des politiques de traction et des techniques de traction à la SNCF</cite></a>&#160;» <span typeof="mw:File"><span title="Accès libre au document"><img alt="Accès libre" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">Site Conservatoire national des arts et métiers, thèses soutenues, 1993 <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cdhte.cnam.fr/jsp/fiche_pagelibre.jsp?CODE=08878414&amp;LANGUE=0&amp;STNAV=&amp;RUBNAV=">lire</a> (consulté le 29 novembre 2011).</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theses.fr/026963027"><cite style="font-style:normal;">Évolution des politiques de traction et des techniques de traction à la SNCF</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">theses.fr</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-04" data-sort-value="2023-09-04">4 septembre 2023</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/fr/11910856/clive_lamming/"><cite style="font-style:normal;">Clive Lamming</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">data.bnf.fr</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2021-04-14" data-sort-value="2021-04-14">14 avril 2021</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lamming1999"><span class="ouvrage" id="Clive_Lamming1999">Clive <span class="nom_auteur">Lamming</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Apprenticeships at SNCF&#160;: from a long tradition to new impetus</cite>&#160;», <i>Revue Generale des Chemins de Fer</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;1999, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;12,&#8206; <time>1999</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">37–73</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/0035-3183">0035-3183</a></span>, <a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/S0035-3183%2800%2987371-0">10.1016/S0035-3183(00)87371-0</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://journals.scholarsportal.info/details/00353183/v1999i0012/37_aasfalttni.xml">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-04" data-sort-value="2023-09-04">4 septembre 2023</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Apprenticeships+at+SNCF+%3A+from+a+long+tradition+to+new+impetus&amp;rft.jtitle=Revue+Generale+des+Chemins+de+Fer&amp;rft.issue=12&amp;rft.aulast=Lamming&amp;rft.aufirst=Clive&amp;rft.date=1999&amp;rft.volume=1999&amp;rft.pages=37%E2%80%9373&amp;rft.issn=0035-3183&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0035-3183%2800%2987371-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AClive+Lamming"></span></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="legifrance" style="font-size:100%"><span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.legifrance.gouv.fr/WAspad/UnTexteDeJorf?numjo=MCCL0766215A">Arrêté du 26 octobre 2007 portant nomination à la Commission nationale des monuments historiques</a></span></span>, consulté le 9 juin 2015.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text">Le film a reçu cinq récompenses lors de la <a href="/wiki/84e_c%C3%A9r%C3%A9monie_des_Oscars" title="84e cérémonie des Oscars"><abbr class="abbr" title="Quatre-vingt-quatrième (huitante-quatrième / octante-quatrième)">84<sup>e</sup></abbr>&#160;cérémonie des Oscars</a> qui s'est déroulée le <time class="nowrap" datetime="2012-02-26" data-sort-value="2012-02-26">26 février 2012</time> à <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiofrance.fr/franceculture/podcasts/cultures-monde/trains-d-exceptions-le-retour-du-tourisme-de-premiere-classe-4018182"><cite style="font-style:normal;">Trains d’exception&#160;: le retour du tourisme de première classe&#160;: épisode • 4/4 du podcast Les nouveaux aventuriers du rail</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">France Culture</span> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-04" data-sort-value="2023-09-04">4 septembre 2023</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lorrain2017"><span class="ouvrage" id="François-Guillaume_Lorrain2017">François-Guillaume <span class="nom_auteur">Lorrain</span>, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lepoint.fr/histoire/le-fabuleux-destin-de-l-orient-express-13-12-2017-2179511_1615.php"><cite style="font-style:normal;">Le fabuleux destin de l'Orient-Express</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">Le Point</span>, <time class="nowrap" datetime="2017-12-13" data-sort-value="2017-12-13">13 décembre 2017</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-04" data-sort-value="2023-09-04">4 septembre 2023</time>)</small></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2013">«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.francemusique.fr/emissions/les-traverses-du-temps/clive-lamming-historien-des-chemins-de-fer-francais-28772"><cite style="font-style:normal;">Clive Lamming, historien des chemins de fer</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">francemusique.fr</span>, <time class="nowrap" datetime="2013-07-31" data-sort-value="2013-07-31">31 juillet 2013</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2016-11-25" data-sort-value="2016-11-25">25 novembre 2016</time>)</small></span>.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="2018">«&#160;<cite style="font-style:normal">«&#160;Le réseau ferré français est le premier en Europe pour les voyageurs. Si mauvaise que cela, donc, la SNCF&#160;? Et à privatiser d’urgence pour la punir&#160;?&#160;»</cite>&#160;», <i>Le Monde.fr</i>,&#8206; <time class="nowrap" datetime="2018-04-03" data-sort-value="2018-04-03">3 avril 2018</time> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lemonde.fr/idees/article/2018/04/03/le-reseau-ferre-francais-est-le-premier-en-europe-pour-les-voyageurs-si-mauvaise-que-cela-donc-la-sncf-et-a-privatiser-d-urgence-pour-la-punir_5279763_3232.html">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2023-09-04" data-sort-value="2023-09-04">4 septembre 2023</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=%C2%AB+Le+r%C3%A9seau+ferr%C3%A9+fran%C3%A7ais+est+le+premier+en+Europe+pour+les+voyageurs.+Si+mauvaise+que+cela%2C+donc%2C+la+SNCF+%3F+Et+%C3%A0+privatiser+d%E2%80%99urgence+pour+la+punir+%3F+%C2%BB&amp;rft.jtitle=Le+Monde.fr&amp;rft.date=2018-04-03&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AClive+Lamming"></span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Berthault2016"><span class="ouvrage" id="Laurent_Berthault2016">Laurent Berthault, «&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rfi.fr/emission/20161119-chemin-fer-chine-europe-est-rails-asie-iran-afghanistan-transport"><cite style="font-style:normal;">Le chemin de fer Chine-Europe est sur les rails</cite></a>&#160;», sur <span class="italique">rfi.fr</span>, <time class="nowrap" datetime="2016-11-19" data-sort-value="2016-11-19">19 novembre 2016</time> <small style="line-height:1em;">(consulté le <time class="nowrap" datetime="2016-11-30" data-sort-value="2016-11-30">30 novembre 2016</time>)</small></span></span>.</span> </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Article_connexe">Article connexe</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Article connexe" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Article connexe"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><i><a href="/wiki/R%C3%A9f%C3%A9rence:Larousse_des_trains_et_des_chemins_de_fer" title="Référence:Larousse des trains et des chemins de fer">Larousse des trains et des chemins de fer</a></i></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q2979428?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/79029144">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000081586541">ISNI</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11910856w">BnF</a></span> (<span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11910856w">données</a></span>)</li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/026963027">IdRef</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/n82034170">LCCN</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/1209091119">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.kbr.be/LIBRARY/doc/AUTHORITY/14344450">Belgique</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/id/thes/p072782897">Pays-Bas</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&amp;local_base=NLX10&amp;find_code=UID&amp;request=987007419013305171">Israël</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%202017083229">NUKAT</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldcat.org/identities/lccn-n82-034170">WorldCat</a></span></li> </ul></div></li> <li><cite class="ouvrage" id="site_officiel" style="font-style: normal;"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://trainconsultant.com">Site officiel</a></cite></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.franceculture.com/personne-clive-lamming.html">Clive Lamming sur France Culture</a></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr>&#32;<abbr class="abbr indicateur-format format-vidéo" title="Vidéo au format mpg, avi...">[vidéo]</abbr>&#32;«&#160;<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=zBl0BpUnOHM">Comment la France est devenue un pays de train</a>&#160;»,&#32;sur <span class="lang-en" lang="en"><a href="/wiki/YouTube" title="YouTube">YouTube</a></span></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer skin-invert-image" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Chemin_de_fer" title="Portail du chemin de fer"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg/27px-Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg.png" decoding="async" width="27" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg/40px-Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg/53px-Bahn_aus_Zusatzzeichen_1024-15.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="360" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Chemin_de_fer" title="Portail:Chemin de fer">Portail du chemin de fer</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Transports_en_%C3%8Ele-de-France" title="Portail des transports en Île-de-France"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg/24px-Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg/36px-Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg/48px-Paris_transit_icons_-_M%C3%A9tro.svg.png 2x" data-file-width="250" data-file-height="250" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Transports_en_%C3%8Ele-de-France" title="Portail:Transports en Île-de-France">Portail des transports en Île-de-France</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Mod%C3%A9lisme" title="Portail du modélisme"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Castle_Rock_-_009.jpg/36px-Castle_Rock_-_009.jpg" decoding="async" width="36" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Castle_Rock_-_009.jpg/54px-Castle_Rock_-_009.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Castle_Rock_-_009.jpg/72px-Castle_Rock_-_009.jpg 2x" data-file-width="3888" data-file-height="2592" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Mod%C3%A9lisme" title="Portail:Modélisme">Portail du modélisme</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐868759585b‐w4vfc Cached time: 20250214200638 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.478 seconds Real time usage: 0.891 seconds Preprocessor visited node count: 2763/1000000 Post‐expand include size: 47037/2097152 bytes Template argument size: 1820/2097152 bytes Highest expansion depth: 12/100 Expensive parser function count: 10/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 31204/5000000 bytes Lua time usage: 0.315/10.000 seconds Lua memory usage: 6478661/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 33/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 820.927 1 -total 61.48% 504.690 1 Modèle:Infobox_Biographie2 14.68% 120.520 1 Modèle:Portail 12.35% 101.346 1 Modèle:Suivi_des_biographies 11.58% 95.098 2 Modèle:Références 4.03% 33.104 8 Modèle:Lien_web 3.35% 27.532 32 Modèle:Unité 2.02% 16.580 12 Modèle:ISBN 1.51% 12.355 1 Modèle:YouTube 1.43% 11.768 2 Modèle:Article --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:1451211:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250214200638 and revision id 222364286. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;oldid=222364286">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;oldid=222364286</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Historien_fran%C3%A7ais_du_XXe_si%C3%A8cle" title="Catégorie:Historien français du XXe siècle">Historien français du XXe siècle</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_fran%C3%A7aise_du_chemin_de_fer" title="Catégorie:Personnalité française du chemin de fer">Personnalité française du chemin de fer</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Docteur_en_histoire_de_l%27universit%C3%A9_Paris-Sorbonne" title="Catégorie:Docteur en histoire de l&#039;université Paris-Sorbonne">Docteur en histoire de l'université Paris-Sorbonne</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Historien_des_chemins_de_fer" title="Catégorie:Historien des chemins de fer">Historien des chemins de fer</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Mod%C3%A9liste_ferroviaire" title="Catégorie:Modéliste ferroviaire">Modéliste ferroviaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Personnalit%C3%A9_fran%C3%A7aise_n%C3%A9e_d%27un_parent_britannique" title="Catégorie:Personnalité française née d&#039;un parent britannique">Personnalité française née d'un parent britannique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_dans_le_Lincolnshire" title="Catégorie:Naissance dans le Lincolnshire">Naissance dans le Lincolnshire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Naissance_en_ao%C3%BBt_1938" title="Catégorie:Naissance en août 1938">Naissance en août 1938</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P569" title="Catégorie:Page utilisant P569">Page utilisant P569</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P27" title="Catégorie:Page utilisant P27">Page utilisant P27</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P69" title="Catégorie:Page utilisant P69">Page utilisant P69</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P106" title="Catégorie:Page utilisant P106">Page utilisant P106</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P108" title="Catégorie:Page utilisant P108">Page utilisant P108</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P463" title="Catégorie:Page utilisant P463">Page utilisant P463</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P184" title="Catégorie:Page utilisant P184">Page utilisant P184</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Biographie2_avec_la_charte_par_d%C3%A9faut" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Biographie2 avec la charte par défaut">Article utilisant l'infobox Biographie2 avec la charte par défaut</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_illustrer_Biographie" title="Catégorie:Article à illustrer Biographie">Article à illustrer Biographie</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_l%27infobox_Biographie2" title="Catégorie:Article utilisant l&#039;infobox Biographie2">Article utilisant l'infobox Biographie2</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_passages_non_neutres" title="Catégorie:Article avec passages non neutres">Article avec passages non neutres</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Chemin_de_fer/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Chemin de fer/Articles liés">Portail:Chemin de fer/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Transports/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Transports/Articles liés">Portail:Transports/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Technologies/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Technologies/Articles liés">Portail:Technologies/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Transports_en_%C3%8Ele-de-France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Transports en Île-de-France/Articles liés">Portail:Transports en Île-de-France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%8Ele-de-France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Île-de-France/Articles liés">Portail:Île-de-France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:France/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:France/Articles liés">Portail:France/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Mod%C3%A9lisme/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Modélisme/Articles liés">Portail:Modélisme/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Article_biographique" title="Catégorie:Wikipédia:Article biographique">Wikipédia:Article biographique</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Biographie/Articles_li%C3%A9s/Culture_et_arts" title="Catégorie:Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts">Portail:Biographie/Articles liés/Culture et arts</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 24 janvier 2025 à 16:45.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/Clive_Lamming" title="Spécial:Citer/Clive Lamming">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Clive_Lamming&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Clive Lamming</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>1 langue</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6758457cd4-fh5r8","wgBackendResponseTime":131,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.478","walltime":"0.891","ppvisitednodes":{"value":2763,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":47037,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1820,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":12,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":10,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":31204,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":33,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 820.927 1 -total"," 61.48% 504.690 1 Modèle:Infobox_Biographie2"," 14.68% 120.520 1 Modèle:Portail"," 12.35% 101.346 1 Modèle:Suivi_des_biographies"," 11.58% 95.098 2 Modèle:Références"," 4.03% 33.104 8 Modèle:Lien_web"," 3.35% 27.532 32 Modèle:Unité"," 2.02% 16.580 12 Modèle:ISBN"," 1.51% 12.355 1 Modèle:YouTube"," 1.43% 11.768 2 Modèle:Article"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.315","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6478661,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-868759585b-w4vfc","timestamp":"20250214200638","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Clive Lamming","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/Clive_Lamming","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2979428","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2979428","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-04-05T00:59:36Z","dateModified":"2025-01-24T15:45:37Z","headline":"historien fran\u00e7ais"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10